Professional Documents
Culture Documents
1. Pangunahing Ideya:
Ang Pulo ng Mindanao
2. Paksang Pangungusap:
Panahon ng mahabang
bakasyon sa tag-araw nang
kami ay minsang nagpunta
sa mga kamag-anak namin
sa Mindanao.
3. Paksang Pangungusap:
Sa dalawang buwang
pamamalagi namin sa
Mindanao ay sinikap nina
Tatay at Nanay na madalaw
namin ang aming mga
kamag-anak.
4. Paksang Pangungusap:
Napuno ang notbuk ko sa
mga tinala kong
kagandahan ng pulo ng
Mindanao.
5. Konklusyon:
Sa dami ng nakita kong
maririkit na tanawin at
mayayamang kalikasan,
nasabi kong totoo nga
palang ang pulo ng
Mindanao ay “Lupain ng
Pangako at Pag-asa”.
F.Paglinang na Kabihasaan Panuto: Sagutin ang mga Panuto: Lagyan ng bilang 1- Panuto: Basahing mabuti Panuto: Ibigay ang isang
sumusunod na tanong 5 ang bawat talata ayon sa ang mga tanong at isulat sa pangungusap na buod
batay sa tekstong iyong wastong pagkakasunod- inyong sagutang papel ang ng tekstong narinig mo
binasa onapakinggan. Isulat sunod ng pangyayaring titik ng tamang sagot. 1.Ito na binasa ng iyong
ang iyong sagot sa nabanggit sa tekstong ang tawag sa siksik at magulang o kasama sa
sagutang papel. nabasa o napakinggan. pinaikling bersiyon ng isang bahay. Pumili ng sagot
1. Ano ang hayop na 1. Naniniwala ang mga teksto. sa loob ng kahon at
tinukukoy sa unang talata mananaliksik na ang mga a. buod gawin ito sa sagutang
na nakakabalik sa lungga langgam ay posibleng b. talata
papel o notbuk.
mula sa paghahanap ng mahulaan ang c. kwento
pagkain? kanilang gagawing pagkilos d. Talambuhay
2. Paano sila nakababalik sa iniisip nilang pahalang na 2.Ano ang kinakailangang
sa kanilang lungga? daanan at pagkatapos isaalang-alang sa
3. Bakit nagsagawa ng pag- naitatala ang distansiya ng pagbubuod ng isang teksto?
aaral ang mga mananaliksik lupa patungo sa kanilang a. pamagat ng teksto
tungkol sa kung lungga sa kapatagan. b. mga tauhan sa teksto 1. Ilan sa mga dinarayo
paano nakakauwi ang mga 2. Ang mga langgam, ay c. mga pangunahing ideya o ngayon ng mga
langgam? kung saan-saan napupunta impormasyon Misamisnon ay ang
4. Ano ang naging resulta sa paghahanap ng kanilang d. pook o lugar ng Caluya Shrine at Floating
ng pagsasaliksik? makakain. Pero kapag oras pinangyarihan ng teksto Cottage sa Caluya. May
5. Gaya ng mga langgam, na para bumalik sila sa 3.Ano-ano ang mga ilan pang mga
ano ang iyong kakaibang kanilang lungga bumabalik pangunahing ideya o magagandang tanawin
angking kakayahan? sila sa impormasyon ang sa lungsod ng Sapang
nakakabilib na diretsong napapaloob sa isang Dalaga gaya ng Baga at
linya. sulatin?
U River sa Dioyo.
3. Pinag-aralan ng pangkat a. tauhan at tagpuan
2. Isa pang kahanga-
ni Sandra Wohlgemuth mula b. Banghay ng sulatin
sa Humbolt University sa c. problema at kalutasan hangang tanawin sa
Berlin d. Lahat ng nabanggit Kabikulan bukod sa
ang mga langgam sa 4.Bakit mahalagang Bulkang Mayon ay ang
disyerto ng Sahara at matutunan ang pagbibigay Bukal ng Tiwi. Ito ay
tinuruang maglakad sa itaas lagom o buod sa isang nasa lalawigan ng Albay.
at ibaba ng sulatin? Ang bukal na ito ay isa
bundok para kumuha ng a. Dahil ito ay kinakailangan sa mga napagkukunan
pagkain. upang mabuo ang isang ng lakasgeothermal sa
4. Kung paano sila sulatin bansa.
nakakauwi mula sa pagkuha b. Dahil ito ay magsisilbing 3. Maraming katangian
ng mga pagkain ay batayan sa pagbuo ng isang ang mga Pilipino na
palaisipan pa rin sa kapupulutang aral hinahangaan ng mundo.
mga siyentipiko. Ngayon ay c. Dahil ito ay nakakatulong Nariyan ang pagiging
ipinahihiwatig ng upang lubos na maunawaan masinop at matiyaga,
mananaliksik na German at ang diwa o tema ng isang ang pagiging maginoo at
Swiss na teksto. palakaibigan, ang
ang aspeto ng gawaing ito d. Wala sa nabanggit pagiging magaling sa
ay gawa raw ng matalas at 5.Piliin sa mga sumusunod
musika, at higit sa lahat
malikhaing pagkilos. ang pinaikling bersyon ng
ang pagiging
Nalaman talatang nakapaloob sa
mapanlikha. Patunay
nila na ang mga langgam kahon.
kapag pinawalan sa patag lamang ito sa mga
na kalupaan ay Pilipinong imbentor na
nagsisimulang nagbibigay karangalan sa
a. Kung paano sila ating bansa.
maghanap ng distansiya nakakauwi mula sa pagkuha
mula sa kanilang lungga. ng mga pagkain ay
5. Ipinakikita nito na ang palaisipan pa rin sa mga
mga langgam ay may siyentipiko.
kakaibang uri ng odometer b. Nalaman nila na ang mga
na nagtatala langgam kapag pinakawalan
sa distansya ng lupa, imbes sa patag na kalupaan ay
na ang kabuuang distansiya nagsisimulang maghanap
na nalakbay sa taas-babang ng distansya mula sa
terrain. kanilang lungga.
c. Ang kanilang pag-uwi sa
lungga ay gawa raw ng
matalas at malikhaing
pagkilos.
d. Ngayon ay ipanahihiwatig
ng mananaliksik na German
at Swiss na ang aspeto ng
gawaing ito ay gawa raw ng
matalas at malikhaing
pagkilos.
G.Paglalapat ng aralin sa pangaraw- Panuto: Narito ang ilang Panuto: Pakinggang mabuti Kawa-kawa Hill and Panuto: Pakinggang
araw na buhay talata. Isulat sa isang ang babasahin ng iyong Natural Park mabuti ang tekstong
pangungusap ang buod ng magulang o kasama sa babasahin ng iyong guro
bawat teksto. Gawin ito sa bahay. Ibigay ang lagom o upang malaman mo ang
Nakapunta ka na ba sa
sagutang papel o notbuk. buod sa napakinggang kanilang kuwento at
Albay? Narinig mo na ba
1. May kani-kaniyang teksto. Isulat ang sagot sa magawa mo ang mga
ang Kawa-kawa Hill? Ang sumusunod na gawain.
paraan ang mga magulang sagutang papel o notbuk. Kawa-kawa Hill ay isang
sa paghubog at pagpapalaki tourist spot sa probinsya ng
ng kanilang mga anak. May Albay na matatagpuan sa
mga magulang na Lungsod ng Ligao. Ito ay
mapagpalayaw at tinawag na Kawa-kawa
sinusunod ang kapritso ng dahil ang tuktok ng burol na
mga anak. May mga ito ay hugis kawa o
maunawain at inuunawa malaking kawali kung saan
ang mga problema ng mga may malalim na uka ito sa
anak. Mayroon namang gitna. Isa rin itong sikat na
ubod ng higpit dumisiplina Buod:
_______________________ lugar para sa mga deboto
sa mga anak. dahil makikita rin dito ang
_______________________
_________________ 13 Istasyon ng Krus.
Pinupuntahan ito ng
maraming tao tuwing
2. Tandang-tanda ko pa Semana Santa kung saan Panuto: Kopyahin at
ang bakuran nina Lolo at maaari kang magnilay-nilay ayusin ang tamang
Lola sa nayon. Maraming pagbibigay ng lagom o
at magdasal. Ang pagpunta
punongkahoy at iba’t ibang buod sa napakinggang
sa tuktok ng burol na ito ay
teksto.
pananim doon. Malilim at hindi ganun kadali. Subalit,
malamig ang paligid. hindi mo mararamdaman
Sagana sa prutas at gulay ang pagod sa pag-akyat
ang buong bakuran. Kaya’t dahil mabubusog ang iyong
kaming mga apo nila ay mga mata sa paikot na
madalas magbakasyon berdeng tanawin at ang
doon. abot-kamay na ganda ng I. Pamagat: Sarimanok
______________________ Bulkang Mayon ay II. Tauhan: Sari at
______________________ masisilayan mo rin. Maaari Manok, sultan ng
___________________ rin kayong mag-bonding Maranao III.Tagpuan:
3. Araw-araw, tone- dito kasama ang iyong Maranao sa Lanao
toneladang basura ang pamilya o mga kaibigan IV. Galaw ng Pangyayari:
itinatapon natin. Sa dahil sa sobrang lawak ng
paglubha ng suliranin sa lugar. Mainam rin na A. Nang sumapit ang
ikalabingwalong
basura, nabuksan ang ating makapunta sa tuktok ng
kaarawan ni Sari,
kamalayan at kaalaman sa burol bago lumubog ang
marangya at masagana
pagre-recycle, o mga araw upang masilayan mo
ang inihandang salo-salo
pamamaraan upang gawing ang sunset.Tunay na ang ang inihandog ng sultan
kapaki-pakinabang muli ang Kawa-kawa Hill ay isa sa para sa kaniyang
mga bagay na patapon o mga magagandang likha ng pinakamamahal na anak.
itinapon na. Maykapal kaya dapat natin B.
______________________ itong mahalin at ____________________
______________________ pangalagaan. ____________________
___________________ ________________
1. Saan matatagpuan ang C. Nagulat ang lahat,
Kawa-kawa Hill? walang nakakilos o
2. Bakit ito tinawag na nakapagsalita, muling
Kawa-kawa Hill? nag-anyong tandang ang
3. Ano-ano ang maaari mahiwagang prinsipe at
mong gawin sa burol na kinuha si Sari, lumipad
ito? itong paitaas.
4. May alam ka bang lugar D.
na may ganito rin ____________________
____________________
kagandang tanawin?
________________
5. Nais mo rin bang
E. Bilang pangwakas,
makarating sa iba’t-ibang
naging simbolo ang
lugar? Bakit? sarimanok na lilok sa
kahoy ng pinakamagaling
na manlililok sa kanilang
tribu. Aral:
____________________
____________________
____________________
__
H.Paglalahat ng aralin
Maaring sa pagbuo ng lagom o buod ay ang presentasyon ng maikling balangkas.
Makakatulong ang signal word o mga salitang nagbibigay-transisyon sa mga ideya gaya ng:
• gayunpaman
• kung gayon
• bilang pangwakas
I.Pagtataya ng aralin Panuto: Balikan natin ang Panuto: Basahin at Punan ang mga patlang Panuto: Isulat ang
lathalain. Paikliin ang unawaing mabuti ang upang mabuod ang maikling buod sa
mga talata sa bawat tekstong nasa ibaba. talatang nasa ibaba. tekstong iyong
bilang at isulat Sagutin ang mga 1. Ang Kawa-kawa Hill ay napakinggan. Isulat
ang iyong sagot sa sumusunod na tanong. _____________________ ang sagot sa sagutang
sagutang papel. Isulat ang titik ng tamang ____________________. papel o notbuk.
Talata 1 sagot sa sagutang 2. Ito ay tinawag na
_____________________ papel. Kawa-kawa dahil
_____________________ _____________________
__ May SAWA sa Agusan del _______________.
Talata 2 Sur 3. Mabubusog ang iyong
_____________________ mga mata sa pag-akyat 1. Pangunahing Ideya:
_____________________ 1. Ang SAWA sa Agusan sa burol na ito dahil ___________________
__ del Sur ay hindi sawa na _____________________ ___________________
iyong iniisip na isang _____________________ ___________________
Talata 3 malaking ahas _____________________ ____
_____________________ na may kakayahang ______. 2. Paksang
_____________________ lingkisin ang isang tao. Sa 4. Masisilayan mo ang Pangungusap:
__ katunayan, ang SAWA ay sunset kapag ___________________
Talata 4 nagkaloob _____________________ ___________________
_____________________ ng magandang _______________. ___________________
_____________________ hanapbuhay sa mga ina 5. Dapat natin itong _____
__ ng tahanan sa nasabing mahalin at pangalagaan 3. Paksang
probinsiya. dahil Pangungusap:
Talata 5 2. Ang ibig sabihin ng _____________________ ___________________
_____________________ SAWA ay Sigabit Abaca ___. ___________________
_____________________ Weavers Association. Ito ___________________
__ ay _____
organisasyon ng
kababaihan sa Barangay
Sinai na ngayon ay
kinikilala sa
pagtatanim at
pagpoproseso ng abaka.
Pinagbuti ng kababaihan
ang kanilang
pagsasanay sa
pagpoproseso ng abaka
hanggang sa matutunan
nila ang paglikha
ng tinagak at paghahabi.
3. Ngayon ay maituturing
na silang mga eksperto sa
gawaing ito. Kinilala na
ang
kanilang mga likhang-
produkto na gawa sa
abaka na kanilang
naipagbibili hanggang
sa mga probinsya sa
Rehiyon 5 at 8. A ng
kahusayan sa
pamamalakad at paglikha
ng mga de-kalidad na
produkto ang nagging
dahilan kung bakit
nagging huwaran
ang SAWA sa kanilang
mga proyekto.
4. Paano ba nagsimula
ang magandang
hanapbuhay na ito ng
kababaihan sa
Barangay Sinai? Ang
kahulugan ng
pagkakakitaan o
hanapbuhay ang nagtulak
sa mga ina ng tahanan na
magtanim ng abaka sa
kanilang mga bakanteng
lote. Sa tuwing aanihin
aanihin ang mga pananim
nilang abaka, pinoproseso
lamang ito gamit ang
kanilang mga kamay.
Ipinagbibili nila ito nang
kada kilo sa lungsod.
Ganito
ang kasanayan ni Aling
Rona na gawin sa
kaniyang aning abaka.
5. Ngunit isang araw,
habang si Aling Rona ay
nagtitindang abala sa
lungsod, isang mamimili
ang na eksperto sa abaka
ang nakapansin sa
kaniyang tinda. Bumisita
ang naturang eksperto sa
kanilang barangay upang
personal na makita kung
papaano ang kanilang
pagtatanimat
pagpoproseso ng abaka.
Dito na nagsimula ang
pagiging masigasig ng
mga tao sa kanilang
barangay na magtanim ng
abaka.
6. Kumalat sa buong
probinsya ang
malawakang pagtatanim
at ang malaking
pagbebenta ng abaka ng
mga magsasaka ng taga-
Barangay Sinai.
Nakarating ang
magandang industriyang
ito sa kaalaman ng
pamahalaang local ng
Sibagat at binigyan sila ng
mga tulong sa kanilang
kabuhayan tulad ng
pagsasanay sa paghahabi
ng abaka.
7. Sa pakikipag-ugnayan
ng SAWA sa iba’t-ibang
ahensiya, ang
oragnisasyon ay nakaipon
ng PHP 5.5 milyon. Ito
ang nagsisilbing puhunan
nila sa pagpapaunlad ng
kanilang mga proyekton
kaugnay ng abaka tulad
ng pagsasanay ng
paggawa ng
bag at iba pa.
8. Malaki ang naitulong ng
idustriya ng abaka sa
bayan ng Sigabat.
Nakatulong ang
industriya upang
maipaayos ang mga daan
na naging dahilan upang
higit na
mapadali ang pagluluwas
ng kanilang mga
produktong agrikultural sa
mga
pamilihang-bayan.
9. Ang magandang
halimbawa na sinimulan
ng SAWA ay sinundan ng
maraming mamamayan sa
bayan ng Sigabit.
d. Dahil sa kahusayan ng
organisasyon sa
pamamalakad at paglikha
ng mga de- kalidad na
produkto.