Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

Giới thiệu

Hoạt động dịch vụ ngày nay phát triển rất

HOẠT ĐỘNG phong phú và đa dạng do nhu cầu con người
ngày càng cao về thể chất lẫn tinh thần.
Kế toán tài chính 2
DỊCH VỤ
(Services Activities)
Một số loại dich vụ phổ biến như: dịch vụ vận
tải, dịch vụ du lịch, dịch vụ nhà hàng, khách
sạn

Trình bày:
Nguyễn Thị Kim Cúc 1 2

Mục Tiêu VĂN BẢN PHÁP LÝ

• Nắm được đặc điểm chung của các hoạt
động dịch vụ
• Hiểu được đặc điểm riêng và thực hành
kế toán đối với một số loại hình dịch vụ
phổ biến như: dịch vụ vận tải, dịch vụ du
lịch, dịch vụ nhà hàng, khách sạn
• Vận dụng các nguyên tắc ghi nhận doanh
thu và nguyên tắc ghi nhận chi phí của
hoạt động dịch vụ.
3 4
• Chuẩn mực kế toán Việt Nam: VAS 02
“Hàng tồn kho” , VAS 14 “Doanh thu và
Thu nhập khác”
• Thông tư 200/2014/TT-BTC.
• Chuẩn mực kế toán quốc tế: IAS 02
“Inventories” và IFRS 15 “Revenue from
Contracts with Customers”

1
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

NỘI DUNG

1. Những vấn đề chung

2. Kế toán dịch vụ vận tải, du lịch

3. Kế toán dịch vụ nhà hàng

Kế toán TSCĐ theo quy định
Việt Nam 4. Kế toán dịch vụ khách sạn

5. Kế toán dịch vụ khác (tham khảo)

6. Trình bày thông tin trên BCTC

5 6

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
Phân Loại
Đặc điểm của loại hình dịch vụ Theo WTO thì dịch vụ được phân thành các loại dịch vụ sau:
(Characteristics of services) • Kinh doanh và dịch vụ nghề nghiệp
• Truyền thông
Tính đồng thời (Simultaneity) • Xây dựng và các dịch vụ có liên quan
• Phân phối
Tính không đồng nhất • Giáo dục
(Heterogeneity)
• Năng lượng
• Môi trường
Tính vô hình (Intangibility) • Tài chính
• Sức khỏe và xã hội
Không thể dự trữ được • Du lịch
(Perishability)
• Vận chuyển
7 8

2
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

CHI PHÍ CUNG CẤP DỊCH VỤ

ĐIỀU KIỆN GHI NHẬN DOANH THU CCDV
2.Có khả năng
thu được lợi ích
kinh tế từ giao Chi phí nhân
dịch cung cấp công trực
dịch vụ đó tiếp
Chi phí
1.Doanh thu
Gồm 4 Chi phí sản
được xác định 3.Xác định được nguyên vật
điều phần công việc đã xuất chung
tương đối chắc hoàn thành vào liệu trực tiếp
chắn kiện ngày lập BCTC
Tập hợp
chi phí để
4.Xác định được
chi phí phát sinh tính giá
cho giao dịch và chi thành dịch
phí để hoàn thành vụ
giao dịch cung cấp
dịch vụ đó.

9 10

Lưu ý:

Minh họa: Kinh doanh dịch vụ ngành sản xuất phim (DN sản xuất
phim / phát hành phim / phổ biến phim theo Luật Điện ảnh)
Công ty kinh doanh dịch vụ truyền hình (cty A) ký hợp đồng đặt
hàng cty B sản xuất 1 bộ phim gồm 20 tập, tổng giá trị Hợp đồng
là 100 triệu đồng, sẽ thanh toán làm 3 đợt:
Đợt 1: Thanh toán tạm ứng 20 triệu sau khi ký hợp đồng và nhận
hồ sơ thanh toán bao gồm: Đề nghị thanh toán, Hóa đơn GTGT.
Đợt 2: Thanh toán 40 triệu sau khi nghiệm thu và bàn giao cho
bên A 20 tập phim (phim có thể đem phát sóng được).
Đợt 3: Thanh toán 40 triệu sau khi nhận được Giấy chứng
nhận đăng ký quyền tác giả với tên chủ sở hữu là Công ty A.
Ghi nhận doanh thu Cty A – Cty B
* Theo VAS 02: Phần chi phí nguyên liệu, vật liệu, chi
phí nhân công trực tiếp vượt trên mức bình thường
và phần chi phí sản xuất chung cố định không phân
bổ không được tính vào giá thành sản phẩm mà
được hạch toán vào giá vốn hàng bán.
* Các chi chí gián tiếp, phát sinh ngoài sản xuất gồm:
- Chi phí liên quan đến hoạt động bán hàng
- Chi phí quản lý doanh nghiệp
(Đã đề cập chương 10 Hoạt động kinh doanh hàng hóa)

11 12

3
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
Kế toán tập hợp chi phí và tính giá
thành của hoạt động dịch vụ
Nhìn chung tài khoản sử dụng và phương pháp
hạch toán chi phí sản xuất (CPSX) của loại hình
dịch vụ tương tự như sản phẩm công nghiệp.
Tuy nhiên, do tính chất đặc thù của ngành dịch vụ
nên việc nhận biết các chi phí cho từng khoản
mục sẽ khác.
13
DỊCH VỤ VẬN TẢI
Giá thành của dịch vụ vận tải bao gồm 3
khoản mục sau:
• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp của hoạt
động vận tải là xăng, dầu, nhớt chạy tàu,
xe... Đây là khoản mục chi phí chiếm tỷ
trọng lớn nhất trong giá thành.
15
DỊCH VỤ VẬN TẢI
KẾ TOÁN DỊCH VỤ VẬN TẢI
Đối tượng tập hợp chi phí và tính giá thành
thường là số km, tấn/km chạy được trong kỳ
của từng tàu, xe, hay từng đội xe, hay theo
từng tuyến...
14
DỊCH VỤ VẬN TẢI
• Chi phí nhân công trực tiếp
Bao gồm chi phí lương và các khoản trích theo
lương của tài xế, phụ xế, trưởng, phó tàu.
Lương nhân viên được trả theo tháng được
tính cố định hoặc theo doanh thu tùy vào cách
thức trả lương của từng đơn vị
16
4
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

DỊCH VỤ VẬN TẢI DỊCH VỤ VẬN TẢI

• Chi phí sản xuất chung
Chi phí sản xuất chung của hoạt động vận
tải gồm chi phí khấu hao tàu, xe; chi phí
nhân viên phục vụ chung trên xe, tàu (như
nhân viên vệ sinh, nhân viên bảo vệ trên xe
lửa, tàu biển), chi phí sửa chữa, bảo dưỡng,
bảo hiểm tàu xe, chi phí công cụ dụng cụ,
chi phí vệ sinh…
Tài khoản sử dụng để tập hợp chi phí và tính giá
thành của dịch vụ bao gồm:
• TK 621 : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
• TK 621 : Chi phí nhân công trực tiếp
• TK 627 : Chi phí sản xuất chung
& TK 154 : Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
Cách hạch toán và kết chuyển chi phí trên các tài
khoản này các bạn đã được biết qua các chương
trước

17 18

DỊCH VỤ VẬN TẢI DỊCH VỤ VẬN TẢI

Ví dụ 1:
Tập hợp chi phí trong tháng để tính giá thành như
Công ty vận tải Mai Anh chuyên cho thuê xe du sau:
lịch , trong tháng chi phí phát sinh liên quan đến
Nợ TK 154 = 66.920.000
hoạt động cho thuê như sau:
Có TK 621 = 38.520.000
- Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp gồm xăng, dầu,
nhớt ... là 38.520.000đ. Có TK 622 = 22.650.000
- Chi phí lương và các khoản trích theo lương của Có TK 627 = 5.750.000
tài xế, phụ xế là 22.650.000đ. Trong tháng xe chạy được 11.550Km, vậy giá
- Chi phí khấu hao xe, chi phí săm lốp được phân thành 1 Km là 5.794 đ/Km
bổ… là 5.750.000đ.

19 20

5
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
DỊCH VỤ DU LỊCH
KẾ TOÁN DỊCH VỤ DU LỊCH
Sản phẩm của ngành du lịch mang tính tổng
hợp cao, không chỉ thỏa mãn nhu cầu thăm
viếng các danh lam thắng cảnh, các khu di
tích lịch sử của khách hàng mà còn thỏa
mãn các nhu cầu giải trí, ăn uống, nghỉ ngơi.
Tất cả được kết hợp thực hiện trong một gói
sản phẩm du lịch (Tour du lịch)
21
DỊCH VỤ DU LỊCH
Giá thành của dịch vụ cung cấp tour du lịch bao
gồm 3 khoản mục sau:
• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Là toàn bộ chi phí trực tiếp chi ra trong suốt
chuyến đi phải chi trả cho khách theo các điều
kiện đã ghi trên hợp đồng, bao gồm:
23
DỊCH VỤ DU LỊCH
Trong phần này chúng ta sẽ tìm hiểu kế toán dịch vụ
hướng dẫn du lịch (cung cấp tour du lịch)
Khi công ty du lịch bán tuor du lịch cho khách hàng,
thông qua chương trình tham quan được thiết kế
sẵn bao gồm các địa điểm sẽ tham quan, tiêu chuẩn
khách sạn sẽ nghỉ, tiêu chuẩn bữa ăn, phương tiện đi
lại…và về nguyên tắc là công ty du lịch sẽ thực hiện
đúng chương trình tham quan đã ghi với khách
hàng, nó có thể được xem như hợp đồng hay thỏa
thuận giữa công ty du lịch với khách hàng.
22
DỊCH VỤ DU LỊCH
• Chi phí đi lại: tiền mua vé xe, vé tàu, vé máy
bay… tiền thuê xe (nếu có)
• Chi phí ăn uống.
• Tiền vé tham quan các khu danh lam thắng
cảnh, các khu di tích.
• Tiền thuê khách sạn cho khách.
• Các chi phí mua vật dụng tặng cho khách:
túi sách, ba lô, nón, khăn...
Trường hợp sử dụng xe của công ty thì chi phí
khấu hao xe sẽ ghi vào chi phí sản xuất chung
24
6
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
DỊCH VỤ DU LỊCH
• Chi phí nhân công trực tiếp:
Bao gồm tiền lương và các khoản trích theo lương
của hướng dẫn viên du lịch.
Nếu công ty thuê hướng dẫn viên bên ngoài thì chi
phí nhân công trực tiếp là tiền công thuê ngoài.
• Chi phí sản xuất chung:
Là các chi phí chi ra cho hướng dẫn viên du lịch
nhằm giúp họ hoàn thành nhiệm vụ của mình, bao
gồm: các chi phí vật dụng sử dụng như micro,
camera
25
DỊCH VỤ DU LỊCH
Tài khoản sử dụng để tập hợp chi phí và tính giá thành
của dịch vụ bao gồm:
• TK 621 : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
• TK 622 : Chi phí nhân công trực tiếp
• TK 627 : Chi phí sản xuất chung
& TK 154 : Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
Cách hạch toán và kết chuyển chi phí trên các tài
khoản này các bạn đã được biết qua các chương trước
27
DỊCH VỤ DU LỊCH
Toàn bộ chi phí phát sinh liên quan trực tiếp
đến tour nào thì kế toán sẽ tập hợp lại và
tính vào giá thành của tour đó.
Như vậy đối tượng tập hợp chi phí sản xuất
cũng là đối tượng tính giá thành, là sản
phẩm tuor du lịch đã hoàn thành trong kỳ.
26
DỊCH VỤ DU LỊCH
Xác định chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
Tại thời điểm tính giá thành dịch vụ du lịch
(thường là cuối tháng), những tour vẫn chưa
kết thúc là những tour dở dang, chi phí của
những tour dở dang là toàn bộ chi phí phát sinh
thực tế tính đến thời điểm cuối tháng.
28
7
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

DỊCH VỤ DU LỊCH DỊCH VỤ DU LỊCH

Ví dụ 2
Công ty du lịch Trần Anh tổ chức bán tour du lịch Hà Ví dụ 2
Nội gồm 16 khách, trong tháng chi phí phát sinh liên Tập hợp chi phí trong tháng để tính giá
quan đến cung cấp dịch vụ tour theo bảng kê như sau: thành như sau :
_ 83.500.000đ là chi phí nguyên vật liệu trực tiếp gồm Nợ TK 154 = 93.850.000
chi phí ăn ở, thuê khách sạn, vé tham quan
Có TK 621 = 83.500.000
_ 6.650.000đ là chi phí lương theo hợp đồng của
hướng dẫn viên thuê tại địa phương. Có TK 622 = 6.650.000
_ 3.700.000đ gồm chi phí khấu hao xe, chi phí cầu Có TK 627 = 3.700.000
đường … Giá thành tuor cho 1 người là 5.865.625đ
Tập hợp chi phí và tính giá thành tour thực hiện
29 30

DỊCH VỤ NHÀ HÀNG DỊCH VỤ NHÀ HÀNG

KẾ TOÁN DỊCH VỤ NHÀ HÀNG
• Hoạt động nhà hàng vừa mang tính sản xuất, vừa
mang tính dịch vụ.
• Kinh doanh nhà hàng được chia thành 2 loại:
_ Hàng tự chế biến rồi bán ra như đồ ăn, thức uống
_ Hàng hóa như rượu, bia, thuốc lá và cả các
nguyên liệu tươi sống mua về bán trực tiếp cho
khách hàng. Loại này đã được trình bày ở chương
Hoạt động thương mại.
Trong chương này đề cập đến kế toán của hàng tự
chế biến.
31
• Thông thường với nhà hàng thực hiện theo
đơn đặt hàng (nhà hàng tiệc cưới, tiệc sinh
nhật…) thì kế toán tính giá thành theo đơn
đặt hàng.
• Đối với các nhà hàng đặc sản thì đối tượng
tính giá thành có thể là từng món ăn...
Kế toán tập hợp chi phí sản suất và tính giá thành
dịch vụ nhà hàng tương tự như dịch vụ vận tải và
du lịch
32

8
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
DỊCH VỤ NHÀ HÀNG
Giá thành của dịch vụ nhà hàng gồm 3 khoản mục sau:
• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp:
Là các nguyên liệu chính để chế biến các món ăn: thịt,
cá, tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến, rau, đậu, gạo, mỳ…
hoặc để pha chế các loại nước uống như: trái cây,
đường, sữa…
Là các vật liệu phụ: mắm muối, bột ngọt, tương, ớt và
các gia vị khác.
• Chi phí nhân công trực tiếp:
Bao gồm tiền lương và các khoản trích theo lương
của đầu bếp, phụ bếp, nhân viên phục vụ bàn.
33
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
KẾ TOÁN DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Chức năng chính của dịch vụ khách sạn là
cho thuê phòng ngủ, bên cạch đó có các dịch
vụ khác kèm theo để phục vụ khách như: nhà
hàng, giặt ủi, karaoke, vũ trường, massage,
spa, gym…
Ngoài ra khách sạn cũng có thể tổ chức tiệc
cưới, tổ chức sự kiện…
35
DỊCH VỤ NHÀ HÀNG
• Chi phí sản xuất chung:
Là toàn bộ các cp khác phát sinh tại nhà bếp gồm:
_Chi phí nhân viên: quản đốc nhà hàng, nhân viên vệ sinh…
_Chi phí nhiên liệu: điện, gas, than, củi nấu bếp.
_Chi phí công cụ dụng cụ: nồi niêu, chén dĩa, tủ, kệ…
_Khấu hao nhà bếp, các TSCĐ sử dụng trong nhà bếp như:
máy lạnh, tủ lạnh, lò nướng…
_Chi phí dịch vụ mua ngoài: điện, nước, điện thoại…
_Các chi phí bằng tiền khác.
Và các chi phí phát sinh tại phòng đãi khách gồm:
khấu hao nhà hàng, chi phí bàn ghế và các công cụ, dụng
cụ khác, tiền điện, nước, điện thoại…
34
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Về nguyên tắc kế toán mở chi tiết và tính giá
thành cho từng hoạt động dịch vụ như thuê
phòng, giặt ủi, massage…
Trong mỗi hoạt động kế toán cũng chi tiết theo
3 khoản mục (Cp nguyên vật liệu trực tiếp, Cp
nhân công trực tiếp và Cp sản xuất chung).
Trong phần này chỉ đề cập đến hoạt động cho
thuê phòng ngủ, đây là hoạt động kinh doanh
chính của khách sạn.
36
9
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Chi phí sản xuất cũng được phân loại và tổng hợp
để tính giá thành theo 3 khoản mục
• Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp:
Là các chi phí chi ra cho khách tiêu dùng nhưng
không phải trả tiền, phát sinh tại phòng ngủ như:
bàn chải răng, kem đánh răng, sữa tắm, dầu gội
đầu, giấy vệ sinh, tăm bông… và các chi phí nước
uống, cà phê, trà, bánh kẹo, trái cây hoặc báo
phục vụ tại phòng miễn phí cho khách.
• Chi phí nhân công trực tiếp:
Bao gồm tiền lương và các khoản trích theo lương
của nhân viên phục vụ phòng, dọn phòng.
37
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Chi phí sản xuất chung:
• Chi phí khấu hao: khấu hao nhà, dàn lạnh và các
thiết bị khác trong khách sạn…
• Chi phí dịch vụ mua ngoài: tiền điện, nước, điện
thoại…
• Chi phí bằng tiền khác: vệ sinh, phòng cháy nổ…
Các chi phí trên (VLTT, NCTT, CPSXC) được tập
hợp vào TK tính giá thành TK 154
39
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Chi phí sản xuất chung:
• Chi phí tiền lương: Lương và các khoản trích theo
lương của nhân viên quản lý khách sạn, nhân viên
vệ sinh chung, nhân viên bảo vệ…
• Chi phí vật liệu: chi phí mua báo, hoa tươi, nước
uống chung tại phòng tiếp khách hay phòng chờ.
• Chi phí công cụ, dụng cụ: phân bổ chi phí drap,
gối, mền, khăn tắm, khăn mặt, tranh treo tại
phòng, bàn ghế, giường tủ, máy lạnh, máy nước
nóng, máy sấy tóc, ti vi…
38
DỊCH VỤ KHÁCH SẠN
Lưu ý:
Đặc thù của loại hình dịch vụ này là không
có chi phí dịch vụ dở dang cuối kỳ.
Trường hợp khách hàng ở được một số ngày
nhưng chưa trả phòng vào ngày cuối tháng thì
số ngày khách đã ở sẽ được ghi nhận vào
doanh thu của tháng hiện tại. Và chi phí dịch
vụ dở dang cuối tháng thường sẽ ước tính theo
chi phí định mức.
40
10
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ

KẾ TOÁN CÁC DỊCH VỤ KHÁC KẾ TOÁN CÁC DỊCH VỤ KHÁC

Lý do:
KẾ TOÁN CÁC DỊCH VỤ KHÁC
• Sự phân biệt giữa các bộ phận sử dụng chi phí
Trên thực tế các loại hình dịch vụ là rất đa dạng, như : bộ phận sản xuất, bán hàng và quản lý
quy mô của cũng có lớn, nhỏ khác nhau và yêu doanh nghiệp không được rõ ràng như doanh
cầu quản lý ở từng công ty cũng khác nhau. nghiệp sản xuất hay thương mại.
• Tùy quy mô của đơn vị và yêu cầu của quản lý
Kế toán cần lưu ý là tùy tình hình thực tế tại đơn có sử dụng TK 621,622,627 hay không...
vị để tổ chức hạch toán cho phù hợp.

41 42

TRÌNH BÀY VÀ CÔNG BỐ THÔNG TIN

TRÊN BÁO CÁO TÀI CHÍNH

• Trình bày thông tin trên Báo cáo tình hình tài chính
Số dư cuối kỳ TK Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
(nếu có) được trình bày phần Tài sản, mục “Hàng tồn
kho” của Báo cáo tình hình tài chính (vì là HTK)
• Trình bày thông tin trên Báo cáo kết quả hoạt động Kế toán TSCĐ theo thông lệ
Phần doanh thu dịch vụ, giá vốn hàng bán và các chi Quốc Tế
phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp được trình
bày trên Báo cáo kết quả hoạt động tương tự chương
10- Hoạt động kinh doanh hàng hóa

43 44

11
Chương 11 – Hoạt động dịch vụ
KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ THEO
THÔNG LỆ QUỐC TẾ
KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ THEO THÔNG LỆ
QUỐC TẾ
Doanh thu cung cấp dịch vụ
Mô hình ghi nhận doanh thu theo IFRS 15-
“Revenue from Contracts with Customers”gồm 5
bước (trình bày trong chương 4 - quyển 1)
45
KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ THEO
THÔNG LỆ QUỐC TẾ
Các chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh
nghiệp được trừ ra khi xác định kết quả kinh
doanh và trình bày trong Báo cáo kết quả hoạt
động (Chương 3: Báo cáo kết quả hoạt động
và báo cáo lưu chuyển tiền tệ - quyển 1)
47
KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ THEO
THÔNG LỆ QUỐC TẾ
Chi phí hoạt động dịch vụ
Toàn bộ nội dung trên đã được trình bày trong
chương 6 IAS 02 “ Inventories” (đã trình bày trong
quyển 1)
46
TÓM TẮT chương 11
Kế toán cần theo dõi chi tiết doanh thu và chi phí
của từng hoạt động.
Về nguyên tắc các chi phí liên quan trực tiếp đến
dịch vụ nào, kế toán tập hợp và tính giá thành của
dịch vụ đó. Các chi phí chung liên quan đến nhiều
hoạt động, khi tính giá thành kế toán chọn tiêu thức
phân bổ hợp lý.
48
12