THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP BM Dược Lý- Khoa Y

MỤC TIÊU HỌC TẬP

1. Nêu nguyên lý điều trị hạ áp.

2. Phân loại được các thuốc điều trị hạ áp theo vị trí và cơ chế tác dụng.
NỘI DUNG

1. Cơ chế bệnh sinh tăng huyết áp- điểu hòa huyết áp

2. Nguyên lý hạ áp
3. Các thuốc điều trị tăng huyết áp
CHỮ VIẾT TẮT

ACE: men chuyển angiotensin

ACEI: thuốc ức chế men chuyển angiotensin
ISA: hoạt tính giao cảm nội sinh
GFR: độ lọc cầu thận
Hệ RA: hệ renin-angiotensin-aldosterone
AT: angiotensin
NE: norepinephrone
CNS: hệ thần kinh trung ương
 SINH BỆNH HỌC TĂNG HUYẾT ÁP
CÔ CHEÁ TÖÏ ÑIEÀU HOØA

HUYEÁT AÙP = CUNG LÖÔÏNG TIM X SÖÙC CAÛN NGOAÏI BIEÂN

Taêng Huyeát AÙp = Taêng cung löôïng tim vaø/ hoaëc Taêng söùc caûn ngoaïi bieân

TIEÀN TAÛI CO BOÙP CO THAÉT THAY ÑOÅI CAÁU TRUÙC

CÔ TIM CHÖÙC NAÊNG (PHÌ ÑAÏI )

KHOÁI TAÙI PHAÂN PHOÁI

LÖÔÏNG DÒCH KHOÁI LÖÔÏNG DÒCH

TAÊNG HOAÏT TÍNH HOAÏT TÍNH HEÄ RENIN-

TK GIAO CAÛM ANGIOTENSIN

CUNG LƯỢNG TIM = THỂ TÍCH 1 NHÁT BÓP X TẦN SỐ TIM

5
CÁC VỊ TRÍ GIẢI PHẪU KIỂM SOÁT HUYẾT ÁP

Giãn mạch:
1. NO.
2. Bradykinin
CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ TĂNG HUYẾT ÁP

Thuốc lợi tiểu

Thuốc liệt giao cảm (Thuốc tác động
lên hệ TK giao cảm)
Trung ương

Thuốc ức chế giao cảm ngoại biên

αβ

Thuốc dãn động mạch

Thuốc ức chế kênh Ca2+
ACEIs
Thuốc ức chế thụ thể AT1
Thuốc ức chế renin
THUỐC LỢI TIỂU
 Tăng thải muối Na+ , nước, giảm thể tích dịch lưu hành, tác dụng giãn
mạch
 Các thuốc:
Thiazides (hydrochlorothiazide, chlorthalidone, chlorothiazide, indapamide,
methylclothiazide, metolazone)
Thuốc lợi tiểu quai (furosemide, bumetanide, torsemide, ethacrynic acid)
Thuốc lợi tiểu giữ K+ (amiloride, triamterene, spironolactone)
Tác dụng phụ:
Tăng acis uric, rối loạn điện giải
Rối loạn chuyển hóa
Tăng K+ máu, vú to ( Lợi tiểu giữ K+)
VỊ TRÍ TÁC ĐỘNG CỦA THUỐC LỢI TIỂU
 THUOÁC LÔÏI TIEÅU
• TLT Thiazides:
o CHLOROTHIAZIDE, HYDROCHLOROTHIAZIDE
• Öùc cheá taùi haáp thu Na ôû OLX (lôïi tieåu nheï)
• Hay duøng
• Haï K, Mg maùu, taêng acid uric, taêng TG vaø LDLc
• Laâu daøi: phoái hôïp vôùi caùc thuoác giöõ K+

11
 THUOÁC LÔÏI TIEÅU
• TLT quai:

o FUROSEMIDE

• Ngaên taùi haáp thu Na ôû quai Henle (lôïi tieåu maïnh)

• Suy thaän, phuø nhieàu: ñaëc bieät hieäu quaû

• Gaây roái loaïn ñieän giaûi, aûnh höôûng thính giaùc neáu duøng
lieàu cao
12
 THUOÁC LÔÏI TIEÅU
• TLT giöõ K+:
o SPIRONOLACTON
o TRIAMTERENE, AMILORIDE
• Ngaên taùi haáp thu Na ôû OLX
• Coù lôïi/taêng uric acid, haï K+, khoâng dung naïp Glucose
• Hay duøng phoái hôïp vôùi Thiazides
• Nöõ hoaù tuyeán vuù, thieåu naêng sinh duïc, roái loaïn tieâu hoaù

13
THUỐC THAY ĐỔI CHỨC NĂNG THẦN KINH
GIAO CẢM

Giảm hoạt hệ thần kinh giao cảm

Gồm :
Các thuốc liệt thần kinh giao cảm
TW
Các thuốc tác động thần kinh
giao cảm ngoại biên:
 Thuốc ức chế β
 Thuốc ức chế α
 Thuốc ức chế α và β
 THUỐC LIỆT THẦN KINH GIAO CẢM
TW
1. Kích thích thụ thể α não
• METHYLDOPA
• CLONIDINE
• GUANFACINE
• GUANABENZ
2. Ngăn cản dẫn truyền tk qua hạch
 TRIMETHAPHAN

3. Tác dụng lên sợi tk giao cảm hậu

hạch
• RESERPINE
• GUANETHIDINE
• GUANADREL
 THUỐC LIỆT THẦN KINH GIAO CẢM TW
METHYLDOPA
Chuyển thành α2-methyl NE ở CNS

Cơ chế tác dụng:

Kích thích thụ thể α2-adrenergic CNS
Giảm xung giao cảm đến CNS
Giảm tạo NE
THUỐC LIỆT THẦN KINH GIAO CẢM TW
METHYLDOPA
Taùc duïng:
• Giaûm SVR   HA: taâm thu > taâm tröông
Haï HA tö theácoù trieäu chöùng: ít gaëp
• CO, nhòp tim: thay ñoåi ít
• Doøng maùu ñeán thaän khoâng ñoåi, chöùc naêng thaän khoâng
ñoåi
• Giöõ muoái vaø nöôùc  dung naïp giaû
→ ÖÙng duïng:
• THA (BN suy thaän)
• Phoái hôïp vôùi thuoác lôïi tieåu (do dung naïp giaû)
THUỐC LIỆT THẦN KINH GIAO CẢM TW
METHYLDOPA
Taùc
duïng phuï:
An thaàn, traàm caûm
Khoâ mieäng
Daáu Parkinson, taêng prolactin maùu
Nhòp chaäm xoang, ngöng xoangroái loaïn chöùc naêng
nuùt xoang
 Nhieãm ñoäc gan
 Thieáu maùu taùn huyeát
THUỐC KHÓA THẦN KINH GIAO CẢM NGOẠI BIÊN

Ức chế thụ thể thần kinh giao cảm ngoại biên

Thuốc ức chế α(α1) (prazosin, terazosin, doxazosin, phenoxybenzamine,

phentolamine)
Thuốc ức chế β (metoprolol, atenolol, betaxolol, bisoprolol, carteolol,
esmolol, nadolol, nebivolol, penbutolol, pindolol, propranolol, timolol)
Thuốc ức chế α và β (labetalol, carvedilol)
 VÒ TRÍ HIEÄN HÖÕU ÑAÙP ÖÙNG

1 Cô trôn maïch maùu Co thaét cô trôn

Cô trôn nieäu - duïc
Gan Thuûy phaân Glycogen, taïo glucose môùi.
Tim Taêng löïc boùp cuûa cô tim, loaïn nhòp tim
2 Teá baøo  cuûa tieåu ñaûo tuïy Giaûm tieát Insulin
Tieåu caàu Keát tuï tieåu caàu
Taän cuøng thaàn kinh Giaûm phoùng thích NE
Cô trôn maïch maùu Co cô trôn.
1 Tim Taêng löïc boùp
Taêng nhòp tim
Taêng toác ñoä daãn truyeàn ôû nuùt nhó thaát
2 Teá baøo caïnh caàu thaän Taêng tieát Renin
Cô trôn maïch maùu, pheá quaûn, tieâu hoùa, Daõn cô trôn
nieäu-sinh duïc
Cô vaân Thuûy phaân glycogen, haáp thu K+
Gan Thuûy phaân Glycogen, taïo glucose môùi.
20
 THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ ALPHA

• Thuốc ức chế α (prazosin, terazosin, doxazosin,

phenoxybenzamine, phentolamine)
• Taùc duïng:
o  SVR   phaûn xaï giao caûm:
• ban ñaàu:  nhòp tim, hoaït tính
renin/htöông
• laâu daøi: CO, nhòp tim, hoaït tính renin
veà bình thöôøng
o Haï HA tö theá: tuyø thuoäc theå tích huyeát
töông
o Doøng maùu ñeán thaän khoâng ñoåi
o  TG vaø cholesterol, LDL-c vaø  HDL-c

RBF: RENAL BLOOD FLOW

THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ ALPHA

• Taùc duïng phuï:

o Hieän töôïng lieàu ñaàu:
haï HA tö theá coù trieäu chöùng, xaûy ra trong voøng 90
phuùt sau lieàu ñaàu hay khi taêng lieàu nhanh

 Thöïc teá khuyeân duøng trong THA - u xô

TLT
THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ BETA

Cô cheá : Giaûm nhòp tim

Giaûm söùc co boùp tim

Giaûm hoaït hoaù heä Renin

 THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ BETA

Nhoùm thuốc : Theá heä 1 : khoâng choïn loïc (α β1, β 2)

PROPRANOLOL, NADOLOL, PINDOLOL …

Theá heä 2 : choïn loïc (β1) ACEBUTOLOL, ATENOLOL,

METOPROLOL
Theá heä 3 : α vaø β LABETALOL, CARVEDILOL, NEBIVOLOL..

Baát lôïi ? Roái loaïn chuyeån hoaù lipid

Roái loaïn dung naïp glucose
THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ BETA

• CHOÁNG CHÆ ÑÒNH:

o Block nhó thaát
o Nhòp chaäm <50 laàn/ phuùt
o Huyeát aùp taâm thu < 90mmHg
o Hoäi chöùng suy nuùt xoang
o Suy tim khoâng oån ñònh
o Hen pheá quaûn, beänh phoåi taéc ngheõn maïn tính
o Beänh maïch maùu ngoaïi vi
THUỐC ỨC CHẾ THỤ THỂ BETA

• Taùc duïng phuï:

o Hen- co thắt PQ, roái loaïn chöùc naêng nuùt SA hoaëc nuùt AV, ĐTĐ
type1: traùnh duøng
o  TG,  HDL-c, cholesterol TP khoâng ñoåi
o Taêng HA “kòch phaùt” vôùi thuoác öùc cheá  khoâng choïn loïc.
Pheochromocytoma.
o Mất dấu hiệu haï ñöôøng huyeát.
o Hoäi chöùng ngöng thuoác: naëng hôn trieäu chöùng beänh ñoäng maïch
vaønh,laøm taêng huyeát aùp kòch phaùt
THUOÁC ÖÙC CHEÁ THUÏ THEÅ αβ

LABETOLOL:
o Öùc cheá thuï theå 1 vaø  khoâng choïn loïc, coù ISA(+)
o Giaûm nhòp tim
o Daõn maïch
o Caáp cöùu taêng HA khi duøng ñöôøng tónh maïch
THUỐC ỨC CHẾ CANXI
 THUỐC ỨC CHẾ CANXI

Cô cheá :
 Ức chế doøng calci chaäm
vaøo cơ trôn mạch maùu
gaây giaõn ñoäng maïch

 Taùc duïng öùc cheá nuùt

xoang, daãn truyeàn nhó
thaát
THUỐC ỨC CHẾ CANXI

Taùc duïng phuï: Haï aùp nhanh, hoài hoäp

Phuø maét caù chaân,
Block A-V
Choáng chæ ñònh: Suy tim (tröø
Amlodipine,Felodipine);
Nhòp chaäm xoang, Block A-V
THUỐC ỨC CHẾ CANXI
Nhoùm DHP: Caùc thuoác öùc cheá Calci khaùc
 Nifedipine
nhau veà taùc duïng
 Felodipine
 Amlodipine  Nhoùm DHP: daõn maïch laø chuû
 Manidipine yeáu
…..
 Nhoùm non DHP: daãn truyeàn


Nhoùm non DHP:

nhó thaát vaø nuùt xoang laø
 Phenylalkylanin : Verapamil
chính
 Benzothiazepine : Diltiazem
THUỐC TÁC ĐỘNG HỆ RAA
 THUOÁC ÖÙC CHEÁ MEN CHUYEÅN (ACEI)

• Captopril, enalapril, lisinopril,

quinapril, ramipril, benazepril,
fosinopril, moexipril, perindopril,
trandolapril….

• Cô cheá taùc duïng:

 ÖÙc cheá chuyeån Angiotensin I
thaønh angiotensin II
 Ngaên caûn thoaùi giaùng Bradykinin
THUOÁC ÖÙC CHEÁ MEN CHUYEÅN (ACEI)

• Taùc duïng döôïc lyù:

 HA: giaûm HA taâm thu vaø taâm tröông
 Tim:
 Nhòp tim, cung lượng tim : ít aûnh höôûng
 Giaûm phì ñaïi thất T (LV), caûi thieän chöùc naêng taâm tröông
thất T
 ÔÛ ngöôøi roái loaïn chöùc naêng taâm thu LV: trì hoaõn suy tim,
giaûm tæ leä ñoät töû vaø NMCT, caûi thieän chaát löôïng cuoäc
soáng
 Thaän: chaäm tieán trieån beänh caàu thaän do tieåu ñöôøng, xô chai
caàu thaän
 THUOÁC ÖÙC CHEÁ MEN CHUYEÅN (ACEI)

Taùc duïng phuï: CHOÁNG CHÆ ÑÒNH:

 T/d phuï naëng: hieám gaëp  Heïp ñoäng maïch thaän 2 beân,
 Haï HA
1 beân treân BN coù 1 thaän
 Ho khan: dai daúng, coù khi
phaûi ngöng thuoác  Taêng kali maùu
 Suy thaän caáp: heïp ÑM thaän
 Phuï nöõ coù thai vaø cho con buù
 Taêng K+/maùu: suy thaän,
duøng keøm thuoác giöõ K+
THUOÁC ÖÙC CHEÁ MEN CHUYEÅN(ACEI)
 THUOÁC ÖÙC CHEÁ THUÏ THEÅ ANGIOTENSIN II

Cô cheá:
 Gaén keát ñaëc hieäu vôùi thuï theå AT1 → Ngaên ngöøa
taùc duïng cuûa angiotensin II, do ñoù laøm daõn cô
trôn gaây daõn maïch.
 Taêng thaûi muoái vaø nöôùc ôû thaän, giaûm theå tích
huyeát töông, vaø giaûm phì ñaïi teá baøoù
• Öu ñieåm:
 Khoâng gaây ho khan nhö UCMC
 Khoâng phuø ngoaïi vi nhö UC Ca
 Khoâng gaây roái loaïn cöông nhö UC β
THUỐC DÃN MẠCH

Động mạch (hydralazine, minoxidil, diazoxide, fenoldopam)

Động mạch và tĩnh mạch (nitroprusside) (nitroglycerin)
 THUOÁC DAÕN MAÏCH
HYDRALAZINE
• Taùc duïng:
o Daõn cô trôn tieåu ÑM
o Khoâng daõn ÑM lôùn vaø TM
o Daõn maïch do hydralazine  kích thích maïnh heä giao caûm

39
 THUOÁC DAÕN MAÏCH
HYDRALAZINE
• Taùc duïng phuï:
o Do t/d döôïc lyù cuûa thuoác:
• Nhöùc ñaàu, buoàn noân, phöøng maët ,haï HA, tim nhanh, ñau thaét
ngöïc
• TMCT do:
oKích thích heä giao caûm  taêng nhu caàu O2
oDaõn tieåu ñm heä thoáng, khoâng daõn maïch vaønh  “troäm maùu
maïch vaønh”

40
 THUOÁC DAÕN MAÏCH
HYDRALAZINE

• Taùc duïng phuï:

o Do phaûn öùng mieãn dòch:

• Hội chứng lupus do thuoác: hay gaëp

• Beänh gioáng beänh huyeát thanh, thieáu maùu taùn huyeát…

41
 THUỐC DÃN MẠCH
• Nitroprusside và Nitroglycerin tác dụng thông qua cơ chế gây tăng Nitric
oxide trong máu và gây giãn mạch  hạ huyết áp

• KHÔNG ĐƯỢC SỬ DỤNG CHUNG VỚI VIAGRA

42
CẢM ƠN SỰ QUAN TÂM THEO DÕI