პერინატალური ტუბერკულოზი

ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ

ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ IX ᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜᲜ
I ᲜᲜᲜᲜᲜᲜ ᲜᲜᲜᲜᲜᲜტი
გუკა აბრამიშვილი
გიორგი ჩუტკერაშვილი
პერინატალური ტუბერკულოზი არის ტუბერკულოზის იშვიათი ფორმა, რომელიც
გვხვდება ახალშობილებში. დაბადებულთა 50%-ს უვითარდება ფილტვის პირველადი
ტუბერკულოზი სიცოცხლის პირველივე წელში, თუ არ გაკეთდა BCG ვაქცინა.
 ტრანსპლაცენტარული დასნებოვნება ბაქტერიის ჭიპის ვენაში გასვლის
შემდეგ

გადაცემის
ინფიცირებული ამნიონიური სითხის ასპირაცია ან გადაყლაპვა
გზები

ენდომეტრიუმის ტუბერკულოზით დაავადებული დედისგან უშუალოდ

მშობიარობის პროცესში დასნებოვნება
 ► პერინატალური ტუბერკულოზის კლინიკა საკმაოდ არასპეციფიკურია და ხშირად, მულტიორგანულ
დაავადებას წარმოადგენს.
► ხშირად, დაავადება საწყის ეტაპზე წააგავს სეფსისს. თუ პაციენტი ანტიბაქტერიული მკურნალობისადმი
რეზისტენტულია და სეროლოგიული და მიკრობიოლოგიური ტესტები სხვა ბაქტერიებისადმი
ნეგატიურია, ეჭვი უნდა მივიტანოთ პერინატალურ ტუბერკულოზზე.

ქრონიკულად
ლეთარგია უმადობა სიყვითლე ასციტი
მაღალი სიცხეები

დაბადების მცირე
პნევმონია ლიმფადენოპათია შუა ყურის ანთება ოსტეომიელიტი
წონა
 დიაგნოსტიკა
ყველა ახალშობილს თანდაყოლილი ტუბერკულოზის ეჭვით
და აქტიური ტუბერკულოზის მქონე დედებისგან დაბადებულ
ახალშობილებს უნდა ჩაუტარდეთ გულმკერდის რენტგენი და
ტრაქეის ასპირატების გამოკვლევა
ლუმბალური პუნქცია უნდა გაკეთდეს უჯრედების
რაოდენობის, გლუკოზისა და ცილების გასაზომად, ასევე
კულტივირებისთვის
საჭიროა პლაცენტის გამოკვლევა
ზოგჯერ კეთდება კანის სინჯიც, მაგრამ იგი ნაკლებად სანდოა
დიაგნოზის დასადასტურებლად შესაძლოა საჭირო გახდეს
ღვიძლის, ლიმფური კვანძების, ფილტვების ან პლევრის
ბიოფსია.
https://journals.asm.org/doi/10.1128/JCM.00127
-09
ჩვილს უნდა ჩაუტარდეს აივ ტესტირება
ახალშობილებს, რომელთა დედებს აქვთ დადებითი კანის ტესტი,
მაგრამ უარყოფითი გულმკერდის რენტგენი და არ არსებობს
აქტიური დაავადების ნიშნები, უნდა ჩაუტარდეთ მჭიდრო
დაკვირვება და უნდა შეფასდეს ოჯახის ყველა წევრი
თუ არ არის აქტიური ტუბერკულოზის შემთხვევა, ახალშობილს არ
სჭირდება მკურნალობა ან ტესტირება
თუ აქტიური ტუბერკულოზის შემთხვევის მნიშვნელოვანი
ზემოქმედება აღმოჩენილია ახალშობილის გარემოში დაბადების
შემდეგ, ახალშობილი უნდა შეფასდეს საეჭვო ტუბერკულოზზე,
როგორც ზემოთ იყო აღწერილი
 მკურნალობა
იზონიაზიდი (INH) დადებითი კანის ტესტის დროს ან მაღალი რისკის ზემოქმედების შემთხვევაში
სხვა პრეპარატების დამატება (მაგ., რიფამპინი, ეთამბუტოლი, ეთიონამიდი, პირაზინამიდი,
ამინოგლიკოზიდი) თუ დიაგნოზი დადასტურებულია
მენეჯმენტი დამოკიდებულია იმაზე, არის თუ არა აქტიური ტუბერკულოზით დაავადება თუ არსებობს
მხოლოდ დადებითი კანის ტესტი (დედაში, ჩვილში ან ორივეში), რაც მიუთითებს ინფექციაზე დაავადების
გარეშე.
❖ ორსული ქალები დადებითი ტუბერკულინის ტესტით - ფასდებიან აქტიური ტუბერკულოზის არსებობაზე.
• თუ აქტიური დაავადება გამორიცხულია, INH-ის გამოყენება შეიძლება გადაიდოს მშობიარობის შემდგომ
პერიოდამდე, რადგან INH-ის ჰეპატოტოქსიურობა იზრდება ორსულობისას.
• თუ ქალს ბოლოდროინდელი კონტაქტი ჰქონდა გადამდები ტუბერკულოზით დაავადებულ ადამიანთან (ამ
შემთხვევაში სარგებელი აღემატება რისკს), მკურნალობა ტარდება 9 თვის განმავლობაში, დამატებით
პირიდოქსინთან ერთად.
• გადამდები ტუბერკულოზით დაავადებული ორსული ქალის მკურნალობა უნდა გადაიდოს 1 ტრიმესტრის
დასრულებამდე.
❖ ახალშობილები დადებითი ტუბერკულინის ტესტით
• თუ არ არსებობს დაავადების კლინიკური, ლაბორატორიული ან რენტგენოლოგიური მტკიცებულება,
ახალშობილებმა უნდა მიიღონ INH 10-დან 15 მგ/კგ პერორალურად დღეში ერთხელ 9 თვის განმავლობაში
და უნდა იყვნენ მჭიდრო მონიტორინგის ქვეშ.
• ექსკლუზიურად ძუძუთი კვებაზე მყოფმა ახალშობილებმა უნდა მიიღონ პირიდოქსინი 1-2 მგ/კგ
პერორალურად დღეში ერთხელ.
❖ ორსული ქალები აქტიური ტუბერკულოზით
• ორსულობის დროს INH-ის, ეთამბუტოლის და რიფამპინის გამოყენება რეკომენდებული დოზებით არ
არის ტერატოგენული ნაყოფისთვის. რეკომენდებული საწყისი პერორალური მკურნალობის რეჟიმი აშშ-ში
მოიცავს:

INH 300 მგ & ეთამბუტოლი 15-დან 25 მგ/კგ-მდე (მაქსიმუმ 2,5 გ) & რიფამპინი 600 მგ

• ყველა ორსულმა და მეძუძურმა ქალმა, რომელიც იღებს INH-ს, ასევე უნდა მიიღოს პირიდოქსინი 25-დან
30 მგ-მდე პერორალურად.
• ყველა ამ წამლის მიღება შესაძლებელია დღეში ერთხელ. თერაპიის რეკომენდებული ხანგრძლივობაა
მინიმუმ 9 თვე;
• თუ ორგანიზმი წამლის მიმართ რეზისტენტულია, შესაძლოა საჭირო გახდეს თერაპიის 18 თვემდე
გახანგრძლივება.
• სტრეპტომიცინი პოტენციურად ოტოტოქსიურია განვითარებადი ნაყოფისთვის და არ უნდა იქნას
გამოყენებული ორსულობის დასაწყისში, თუ რიფამპინი უკუნაჩვენებია.
• ძუძუთი კვება არ არის უკუნაჩვენები დედებისთვის, რომლებიც იღებენ თერაპიას, რომლებიც არ არიან
ინფექციური.
• აქტიური ტუბერკულოზის მქონე დედებმა უნდა გაიარონ ტესტირება აივ-ზე.
❖ ასიმპტომური ახალშობილები, რომელთა დედას ან ახლო კონტაქტებს აქვთ აქტიური ტუბერკულოზი
• ახალშობილი შეფასებულია თანდაყოლილ ტუბერკულოზზე და განცალკევებულია დედისგან მხოლოდ მანამ, სანამ
დედისა და ახალშობილის ეფექტური მკურნალობა არ დასრულდება.
• თუ თანდაყოლილი ტუბერკულოზი გამორიცხულია და ახალშობილი იღებს INH-ს, განცალკევება საჭირო აღარ არის,
გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც დედას ან კონტაქტს აქვს შესაძლო მულტირეზისტენტული ორგანიზმები ან ცუდად
ემორჩილება მკურნალობას.
• როდესაც ოჯახი „არატუბერკულოზურია“ (ანუ, დედა მკურნალობს და არ არსებობს სხვა გადაცემის რისკი), იწყება
INH 10-დან 15 მგ/კგ-მდე + პირიდოქსინი 1-2 მგ/კგ პერორალურად დღეში ერთხელ

თავდაპირველი ინფექციური კონტაქტი

მიჰყვება მკურნალობას და აქვს დადებითი INH წყდება
პასუხი
კანის ტესტირება
უნდა ჩატარდეს 3
ან 4 თვის ასაკში არააქტიური INH 9 თვე

გულმკერდის რენტგენი, ბაცილების შესაბამისი

კულტივირება აქტიური
მკურნალობა
► თუ „არატუბერკულოზურ“ გარემოში ბავშვების დაცვა
შეუძლებელია, BCG ვაქცინა შეიძლება განიხილებოდეს
ახალშობილისთვის და INH თერაპია უნდა დაიწყოს რაც შეიძლება
მალე.
► მიუხედავად იმისა, რომ INH აფერხებს BCG ორგანიზმების
გამრავლებას, BCG ვაქცინის და INH-ის კომბინაციას მხარს
უჭერს კლინიკური კვლევები და მოხსენებები.
► BCG ვაქცინაცია გთავაზობთ მნიშვნელოვან დაცვას სერიოზული
და გავრცელებული ინვაზიისგან (მაგ. ტუბერკულოზური
მენინგიტი).
► BCG უნდა დაინიშნოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ
ახალშობილის კანისა და აივ ტესტის შედეგები უარყოფითია.
❖ აქტიური ტუბერკულოზით დაავადებული ახალშობილები
• თანდაყოლილი ტუბერკულოზისთვის:
დღეში ერთხელ INH 10-დან 15 მგ/კგ + რიფამპინი 10-დან 20 მგ/კგ + პირაზინამიდი 30-დან 40 მგ/კგ პერორალურად + ამინოგლიკოზიდი

ეს რეჟიმი უნდა შეიცვალოს რეზისტენტობის ტესტირების შედეგების საფუძველზე. პირიდოქსინი ინიშნება, თუ

ახალშობილი მხოლოდ ძუძუთი კვებავს. ეთამბუტოლს ჩვეულებრივ ერიდებიან, რადგან ის იწვევს თვალის
ტოქსიკურობას, რომლის შეფასება ახალშობილებში შეუძლებელია.
• დაბადების შემდეგ შეძენილი ტუბერკულოზისთვის:
დღეში ერთხელ INH 10-დან 15 მგ/კგ + რიფამპინი 10-დან 20 მგ/კგ + პირაზინამიდი 30-დან 40 მგ/კგ პერორალურად + ამინოგლიკოზიდი
ეთამბუტოლი 20-დან 25 მგ/კგ, ხოლო ეთიონამიდი 7.5-დან 10 მგ/კგ პერორალურად 2-ჯერ დღეში
2 თვის შემდეგ, INH და რიფამპინი გრძელდება 6-დან 12 თვიანი კურსის დასრულებამდე და სხვა პრეპარატების მიღება
შეჩერებულია. ძუძუზე მყოფმა ჩვილებმა ასევე უნდა მიიღონ პირიდოქსინი.
• როდესაც ჩართულია ცნს, საწყისი თერაპია მოიცავს: პრედნიზონი 2 მგ/კგ პერორალურად ერთხელ/დღეში [მაქსიმუმ
60 მგ/დღეში] 4-დან 6 კვირამდე, შემდეგ თანდათან მცირდება. თერაპია გრძელდება მანამ, სანამ მენინგიტის ყველა
ნიშანი არ გაქრება და კულტურები უარყოფითი იქნება ორ ლუმბალურ პუნქციაზე მინიმუმ 1 კვირის ინტერვალით.
შემდეგ თერაპია შეიძლება გაგრძელდეს INH-ით და რიფამპინით დღეში ერთხელ ან კვირაში ორჯერ კიდევ 10 თვის
განმავლობაში.
• ახალშობილებსა და ბავშვებში ტუბერკულოზი, რომელიც არ არის თანდაყოლილი შეძენილი ან გავრცელებული, არ
მოიცავს ცენტრალურ ნერვულ სისტემას, ძვლებს ან სახსრებს შეიძლება ეფექტურად განიხილებოდეს თერაპია 6-დან
9 თვემდე (მთლიანი) კურსით.
 შეჯამება:

❑ ტუბერკულოზი შეიძლება შეძენილი იყოს ტრანსპლაცენტურად, ინფიცირებული ამნიონური

სითხის ასპირაციის გზით ან დაბადების შემდეგ რესპირაციული გადაცემით.
❑ ახალშობილთა ტუბერკულოზის გამოვლინებები არასპეციფიკურია, მაგრამ ჩართულია
მრავალი ორგანო (ფილტვების, ღვიძლის და/ან ცენტრალური ნერვული სისტემის ჩათვლით).
❑ გააკეთეთ გულმკერდის რენტგენი და ტუბერკულოზის კულტურა ტრაქეის ასპირატის, კუჭის
ლავაჟის, შარდისა და ცერებროსპინალური სითხის გამოყენებით.
❑ მიეცით იზონიაზიდი (INH) დადებითი კანის ტესტისთვის ან მაღალი რისკის ქვეშ მყოფ
ახალშობილებს.
❑ დაამატეთ სხვა პრეპარატები (მაგ. რიფამპინი, ეთამბუტოლი, პირაზინამიდი, ეთიონამიდი,
ამინოგლიკოზიდი) აქტიური ფორმის ტუბერკულოზისათვის.
 გამოყენებული ლიტერატურა:

1. Starke JR. Tuberculosis in childhood and pregnancy. In: Tuberculosis: current concepts
and treatment, 2nd ed, Friedman LN (Ed), CRC Press, Boca Raton 2000.
2. Hageman J, Shulman S, Schreiber M, et al. Congenital tuberculosis: critical
reappraisal of clinical findings and diagnostic procedures. Pediatrics 1980;66:980.
3. Manji KP, Msemo G, Tamim B, Thomas E. Tuberculosis (presumed congenital) in a
neonatal unit in Dar-es-Salaam, Tanzania. J Trop Pediatr 2001; 47:153
4. Cantwell M, Shehab Z, Costello A, et al.Brief report: congenital tuberculosis. N Engl J
Med 1994;330(15):1051-1054
5. Mnyani C, McIntyre J. Tuberculosis in pregnancy. BJOG. 2011;118:226231.
6. Graham S. Treatment of paediatric TB: revised WHO guidelines. Paediatr Respir Rev.
2011;12:22-6.
7. Whittaker E, Kampmann B. Perinatal tuberculosis: new challenges in the diagnosis and
treatment of tuberculosis in infants and the newborn. Early Hum Dev. 2008;84:795-9.