მჟავა-ტუტოვანი დისბალანსი

გიორგი ბერია
2017
 შინაარსი
O პათოფიზიოლოგია

O მეტაბოლური აციდოზი

O მეტაბოლური ალკალოზი

O რესპირატორული აციდოზი

O რესპირატორული ალკალოზი

O შერეული მჟავა-ტუტოვანი დისბალანსი

 პათოფიზიოლოგია
O plazmaSi [H+ ] - 40 nmol/L

O pH

O არტერიული სისხლის pH 7.4

O pH < 7.4 - აციდოზი

O pH > 7.4 - ალკალოზი

O pH მინიმალური მაჩვენებელი - 6.8

O pH მაქსიმალური მაჩვენებელი - 8.0

 ორგანიზმის პასუხი
O [H+ ]-ის ცვალებადობაზე პასუხის სამი

ძირითდი მექანიზმი:
• ბუფერული სისტემები

• სუნთქვის სისტემა

• თირკმელი
ბუფერული სისტემები
O დაუყოვნებლივ ურთიერთქმედებენ

მჟავებთან ან ფუძეებთან
O [H+ ]-ის მკვეთრი ცვლილების პრევენცია

O ბუფერი +

O ბიკარბონატული, ჰემოგლობინური,

ფოსფატური, პროტეინული ბუფერული

სისტემები
 სუნთქვის სისტემა
O მეორე რიგის კომპენსატორული რეაქცია

O მოქმედებას იწყებს რამდენიმე წამში ან წუთში

O არეგულირებს CO2 - ის და შესაბამისად H2CO3

- ის ელიმინაციას უჯრედგარე სითხიდან

O CO2 + H2O ⇌ H2CO3

 თირკმლები
O H+ ექსკრეცია

O უჯრედგარე სითხის [H+ ]-ის კორექცია

O მოქმედებას იწყებს მოგვიანებით

O გრძელდება რამდენიმე საათიდან

რამდენიმე დღემდე
ჰენდერსონ-ჰასელბაქის ტოლობა
მჟავა-ტუტოვანი დისბალანსის ტიპები

O მეტაბოლური აციდოზი

O მეტაბოლური ალკალოზი

O რესპირატორული აციდოზი

O რესპირატორული ალკალოზი
დისბალანსი pH [H+] პირველად მეორადი
ი დარღვევა
დარღვევა

მეტაბოლური [HCO3] PaCO2

აციდოზი

მეტაბოლური [HCO3] PaCO2

ალკალოზი

რესპირატორული PaCO2 [HCO3]

აციდოზი

რესპირატორული PaCO2 [HCO3]

ალკალოზი
მეტაბოლური აციდოზი
O მეტაბოლურ აციდოზს იწვევს:

• HCO3 დანაკარგი

• ეგზოგენური მჟავა ნაერთები

• HCO3 ენდოგენური პროდუქცია და

აკუმულაცია
მეტაბოლური აციდოზი
O კლინიკური ნიშნები:

• დომინირებენ ძირითადი დაავადების

სიმპტომები
• რამდენიმე სიმპტომი საერთოა

სხვადასხვა ეტიოლოგიის
მეტაბოლური აციდოზისთვის
მეტაბოლური აციდოზი
O ზოგადი კლინიკური ნიშნები:

• თავის ტკივილი

• მუცლის ტკივილი

• გულისრევა/პირღებინება

• საერთო სისუსტე

• დისპნოე
მეტაბოლური აციდოზი
O ფიზიოლოგიური შედეგები:

• გულის კუმშვადობის დაქვეითება

• VF ზღვარის დაქვეითება

• დეფიბრილაციის ზღვარის მომატება

• სისტემური არტერიული წნევის დაქვეითება

• ღვიძლის და თირკმლის პერფუზიის დაქვეითება

• პულმონური რეზისტენტობის მომატება

მეტაბოლური აციდოზი
O ფიზიოლოგიური შედეგები:

• კატექოლამინებზე ფიზიოლოგიური ეფექტის

დასუსტება
• მძიმე აციდოზის დროს-სისხძარღვოვანი კოლაფსი

• ინსულინორეზისტენტობა

• ანაერობული გლიკოლიზის ინჰიბირება

• ორგანოებზე ჰიპოქსიის გავლენის გაძლიერება

მეტაბოლური აციდოზი
O AG აციდოზის მიზეზები:
• uremia
• alkoholuri ketoacidozi
• diabeturi ketoacidozi
• SimSili
• laqtat-acidozi
• sefsisi
მეტაბოლური აციდოზი
O AG აციდოზის მიზეზები:

• gulis gaCereba

• RviZlis ukmarisoba

• rkina

• metformini

• cianidi

• naxSirbadis oqsidi
მეტაბოლური აციდოზი
O AG აციდოზის მიზეზები:

• Tiaminis deficiti

• meTanoli

• eTilenglikoli

• salicilatebi

• izoniazidi
მეტაბოლური აციდოზი
O AG აციდოზის მიზეზების 4 ძირითადი კატეგორია:

1 . თირკმლის უკმარისობა(ურემია)

2 . კეტოაციდოზი(დიაბეტური, ალკოჰოლური,

შიმშილი)
3 . ლაქტატ-აციდოზი

4 . ინტოქსიკაცია(მეთანოლი, ეთილენგლიკოლი,

სალიცილატები, და სხვ.)
მეტაბოლური აციდოზი
O ნორმალური AG აციდოზის მიზეზები:

HAARDUPS

• ჰიპერალიმენტაცია

• ფიზიოლოგიური ხსნარის ჭარბი ინფუზია

• აცეტაზოლამიდი ან ნებისმიერი CA ინჰიბიტორი

• ამფოტერიცინი B
მეტაბოლური აციდოზი
O ნორმალური AG აციდოზის მიზეზები: HAARDUPS

• RTA

• დიარეა

• ურეთეროსიგმოიდოსტომია

• პოსტ-ჰიპოკაპნიური მდგომარეობა

• NS ჭარბი ინფუზია
მეტაბოლური აციდოზი
O მკურნალობა:

• ძირითადი დაავადების მკურნალობა

• ქსოვილთა პერფუზიისა და ოქსიგენაციის

უზრუნველყოფა
• თამხლები მეტაბოლური დარღვევის კორექცია

• ელექტროლიტური დისბალანსის კორექცია

• ანტიდოტური თერაპია საჭიროების დროს

მეტაბოლური აციდოზი
O ბიკარბონატის გამოყენების ჩვენება:

• მძიმე ჰიპობიკარბონატემია < 4mEq/L

• მძიმე აციდემია pH 7.00-7.15

• აციდოზის ფონზე შოკისა და მიოკარდიუმის

დისფუნქციიის ნიშნები, რომლებიც არ

რეაგირებენ მკურნალობაზე, სითხით
რესუსციტაციაზე
მეტაბოლური აციდოზი
O ინფუზიის სიჩქარე იმდენად ნელი,
რამდენადაც საშუალებას იძლევა
კლინიკური მდგომმარეობა
O მიზანი:
• ადექვატური ბუფერული მოცულობის
აღდგენა[HCO3]>8მექვ/ლ, ან
• კლინიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება
მეტაბოლური აციდოზი

O [ HCO3] საჭირო = BE*0.4*BW(Kg)

O გამოთვლილი ბიკარბონატის ½ ინფუზია

ხორციელდება სწრაფად

O დარჩენილი ½ ინფუზია მომდევნო 8-12 სთ

განმავლობაში
მეტაბოლური აციდოზი
O გართულებები:

• ჰიპეროსმოლარობა

• სითხით გადატვირთვა

• რესპირატორული აციდოზი

• ალკალოზი
მეტაბოლური ალკალოზი
O განპირობებულია ბიკარბონატის

დაგროვებით ან მჟავის დანაკარგით

O ორი ძირითადი ტიპი:

• ქლორიდ-სენსიტიური

• ქლორიდ-ნეგატიური
მეტაბოლური ალკალოზი
O ზოგადი სიმპტომები:
• საერთო სისუსტე
• თავბრუ
• მიალგია
• გულისფრიალი
• გულისრევა/პირღებინება
• პარესთეზია
• კუნთოვანი სპაზმი
მეტაბოლური ალკალოზი
O ფიზიოლოგიური ეფექტი:
• ნევროლოგიური დარღვევა
• ნევრ-კუნთოვანი არასტაბილურობა
• ტეტანია
• ცერებრული და კორონარული
სისხლის ნაკადის დაქვეითება
• რეფრაქტერული არითმია
• ალკალემია ფქოდ-ის დროს
მეტაბოლური ალკალოზი
O გამომწვევი მიზეზები - ქლორიდ-

სენსიტიური მეტაბოლური ალკალოზი:

• სითხის დანაკარგი-ღებინება, NGT,

Villous ადენომა
• დიურეტიკები

• პოსტ-ჰიპერკაპნია
მეტაბოლური ალკალოზი
• გამოწვევი მიზეზები-ქლორიდ-

ნეგატიური მეტაბოლური ალკალოზი:

• ჰიპერალდოსტერონიზმი

• კუშინგის სინდრომი

• Liddle’s დაავადება
მეტაბოლური ალკალოზი
O გამოწვევი მიზეზები-ქლორიდ-

ნეგატიური მეტაბოლური ალკალოზი:

• ეგზოგენური მინერკორტიკოიდი

• ჰიპოკალემია

• Milk Alkali სინდრომი

• Batter’s/Gitelman’s სინდრომი
მეტაბოლური ალკალოზი
O მკურნალობა

• ძირითადი დაავადების მკურნალობა

• სიმპტომური თერაპია

• აცეტაზოლამიდი

• ელექტროლიტური დისბალანის კორექცია

• მძიმე ალკალოზის დროს [HCO3]>45მექვ/ლ - HCl ივ

ინფუზია
• დოზა= Δ[HCO3]*0.5*BW.Kg
რესპირატორული აციდოზი

O ალვეოლური ჰიპოვენტილაცია

O გაზთა ცვლის დარღვევა

O CO2 ჭარბი პროდუქცია

რესპირატორული აციდოზი
O მიზეზები:

• ცნს დეპრესია

• კუნთოვანი სისუსტე

• ფილტვებისა და სასუნთქი გზების

დაავადებები
• გულმკერდის ყაფაზის ანომალიები
რესპირატორული აციდოზი

O მკურნალობა:

O გამომწვევი დაავადების მკურნალობა

• ალვეოლური ვენტილაციის გაუმჯობესება

• ქრონიკული რესპირატორული აციდოზის

დროს PCO2 უნდა შემცირდეს

ფრთხილად, არაუმეტეს 5 mmHg/სთ
რესპირატორული ალკალოზი

O ალვეოლური ჰიპერვენტილაცია

O ცერებრული სისხლის მიმოქცევის დაქვეითება

O ჟანგბად-ჰემოგლობინის მრუდის მარცხნივ გადახრა

O ტეტანია

O პარესთეზია
რესპირატორული ალკალოზი
O მიზეზები:
• ცნს სიმსივნე
• თტსმმ
• ინფექცია
• ორსულობა
• ჰიპოქსია
• შფოთვა, ტკივილი
• ტოქსინები
• იატროგენია
რესპირატორული ალკალოზი
O მკურნალობა:
• გამომწვევი მიზეზის დადგენა და
კორექცია
ჰიპოქსიის რისკი