Professional Documents
Culture Documents
01-მექანიკური წონასწორობა და ძალა
01-მექანიკური წონასწორობა და ძალა
სხეული მექანიკურ
წონასწორობაში არის
სტაბილური, მოძრაობაში
ყოველგვარი ცვლილებების
გარეშე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ძალა ან აწვება ან ქაჩავს.
სხეულის მოძრაობის მდგომარეობის
შესაცვლელად ყოველთვის საჭიროა რაიმე სახის
ძალა.
სხეულზე მოქმედი ყველა ძალის ჯამს ეწოდება
ჯამური ძალა (ან ძალის ტოლქმედი). მოძრაობის
მდგომარეობის ცვლილება დამოკიდებულია
ჯამურ ძალაზე.
ძალის საზომი სამეცნიერო ერთეულია ნიუტონი,
აღინიშნება N-ით.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
ჯამური ძალა
დამოკიდებულია
სხეულზე მოქმედ ძალთა
სიდიდეზე და
მიმართულებებზე.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ჯამური ძალა
როდესაც ამ გოგონას
ხელში უჭირავს ქვა
იგივე ძალით (ოღონდ
მაღლა მიმართულით),
რა ძალითაც ამ ქვას
იზიდავს დედამიწა,
ქვაზე მოქმედი ჯამური
ძალა ნულია.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
დაჭიმულობა და წონა
გაჭიმულ ზამბარაზე მოქმედებს „გამჭიმველი
ძალა“, რომელსაც უწოდებენ დაჭიმულობას.
2.1 ძალა
დაჭიმულობა და წონა
ზამბარის ქვედა ბოლოზე
მოქმედი დაჭიმულობის
ძალა სიდიდით მასზე
დაკიდებული ტომრის წონის
ტოლია, ასე რომ მასზე
მოქმედი ჯამური ძალა
ნულია.
1 კგ შაქარს (ან ბამბას)
დედამიწა იზიდავს ~ 9
ნიუტონის ტოლი ძალით.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
დაჭიმულობა და წონა
ზამბარის ქვედა ბოლოზე
მოქმედი დაჭიმულობის
ძალა სიდიდით მასზე
დაკიდებული ტომრის წონის
ტოლია, ასე რომ მასზე
მოქმედი ჯამური ძალა
ნულია.
1 კგ შაქარს (ან ბამბას)
დედამიწა იზიდავს ~ 9
ნიუტონის ტოლი ძალით.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
დაჭიმულობა და წონა
შაქრის ტომარაზე მოქმედებს ორი ძალა:
• დაჭიმულობის ძალა, რომელიც მიმართულია
ზემოთ
•წონა, რომელიც მიმართულია ქვემოთ
ტომარაზე მოქმედი ეს ორი ძალა ტოლია და
მიმართულია ურთიერთ-საპირისპიროდ. ტომარაზე
მოქმედი ჯამური ძალა ნულია. ამიტომაც ტომარა
არც ზემოთ მიდის და არც ქვემოთ. ის გაჩერებულია.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ძალის ვექტორები
ვექტორის არის მათემატიკური ობიექტი, რომლის დაღმარებითაც
შეგვიძლია გამოვსახოთ ისეთი ფიზიკური სიდიდეები, რომლებსაც
გარდა რიცხვობრივი მნიშვნელობისა აქვთ მიმართულებაც.
ვექტორის შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, როგორც მიმართული ისარი,
რომლის მიმართულებაც ემთხვევა განსახილველი ფიზიკური
სიდიდის მიმართულებას, ხოლო სიგრძე პროპორციულია ამ
ფიზიკური სიდიდის რიცხვითი მნიშვნელობისა.
ვექტორული სიდიდის სრულად აღწერისთვის აუცილებელია
მივუთითოთ როგორც მისი რიცხვითი მნიშვნელობა, ასევე
მიმართულებაც.ძალა არის ვექტორული სიდიდის მაგალითი.
სკალარული სიდიდის სრული აღწერისთვის გვესაჭიროება მხოლოდ
რიცხვითი მნიშვნელობა. მაგალითი?
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
ძალის ვექტორები
ეს ვექტორი წარმოადგენს ძალის ვექტორს, რომლის
სიდიდეც ტოლია 60 N და მიმართულია მარცხნიდან
მარჯვნივ.
20 N
2 მექანიკური წონასწორობა
2.1 ძალა
თუ დააკვირდებით ხიდებს
და სხვა სტრუქტურებს
თქვენს გარშემო,
დაინახავთ F = 0 -ის
მაგალითებსაც.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
2.5 ვექტორები
ორი პარალელური ვექტორის შეკრება კიდევ უფრო
მარტივია:
• თუ ისინი ერთი მიმართულების არიან, მაშინ
უბრალოდ შეკრიბე მათი სიგრძეები.
•თუ ისინი საწინააღმდეგო მიმართულების არიან, მაშინ
უბრალოდ გამოაკელი მათი სიგრძეები.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
a. თოკში დაჭიმულობის
ძალა არის 300 N,
ნელის წონის ტოლი.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
a. თოკში დაჭიმულობის
ძალა არის 300 N,
ნელის წონის ტოლი.
b. თითოეულ თოკში
დაჭიმულობის ძალა
არის 150 N, ნელის
წონის ნახევარი.
ორივე შემთხვევაში,
F = 0.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესი
რათა ვიპოვოთ რა-პარალელური ვექტორების ჯამი,
ვიყენებთ პარალელოგრამის წესს.
განვიხილოთ ორი ურთიერთ-მართი ვექტორის შემთხვევა.
ამ კონკრეტულ შემთხვევაში აგებული პარალელოგრამი
არის მართკუთხედი. დიაგონალი არის ვექტორული ჯამი
R.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
როდესაც ნელი
ჩამოკიდებულია ორ არა-
ვერტიკალურ თოკზე,
დაჭიმულობის ძალა თოკში
მეტია თუ ნაკლებია
ვერტიკალური თოკების
შემთხვევასთან შედარებით?
გამოიყენეთ
პარალელოგრამის წესი,
დაჭიმულობის ძალის
გასარკვევად.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
ნელის წონა გამოსახულია ქვემოთ მიმართული ვექტორით.
წონასწორობისთვის საჭიროა იგივე სიგრძის, მაგრამ საწინააღმდეგოდ მიმართული
ვექტორი, რომელიც გამოსახულია წყვეტილი ისრით. ეს ვექტორი არის იმ
პარალელოგრამის დიაგონალი, რომელიც შემოხაზულია წყვეტილი ხაზით.
პარალელოგრამის წესის გამოყენებით, ვპოულობთ, რომ თითოეულ თოკში
დაჭიმულობის ძალა მეტია, ვიდრე ნელის წონის ნახევარი.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
თოკებს შორის კუთხის ზრდასთან ერთად იზრდება დაჭიმულობის ძალაც ისე,
რომ დაჭიმულობის ძალთა ვექტორული ჯამი (წითელი, წყვეტილი ისარი)
რჩება 300 N, რაც საჭიროა ნელის წონის (300 N) გასაწონასწორებლად.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
როდესაც თოკები, რომელზეც ნელი არის ჩამოკიდებული, ვერტიკალთან ადგენენ
სხვადასხვა კუთხეს, დაჭიმულობის ძალები ამ ორ თოკში სხვადასხვაა.
პარალელოგრამის წესის გამოყენებით, ვხედავთ რომ ძირითადი დატვირთვა მოდის
მარჯვენა თოკზე და დაჭიმულობის ძალაც მასში უფრო მეტია.
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
პარალელოგრამის წესის გამოყენება
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
იფიქრეთ!
რომელ საქანელას აქვს
გაწყდომის უფრო მეტი
შანსი?
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
იფიქრეთ!
რომელ საქანელას აქვს
გაწყდომის უფრო მეტი
შანსი?
პასუხი: მარჯვენას!
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
იფიქრეთ!
წარმოიდგინეთ, რომ მაგრად დაჭიმულ ჰორიზონტალურ
გიტარის სიმზე ჩამოკიდეთ 10 კგ-იანი ნივთი.
შესაძლებელია თუ არა რომ გიტარის სიმი დარჩეს
ჰორიზონტალური ისე, რომ შუაში (დაკიდების წერტილში)
ოდნავადაც არ ჩამოიღუნოს?
2 მექანიკური წონასწორობა
2.5 ვექტორები
იფიქრეთ!
წარმოიდგინეთ, რომ მაგრად დაჭიმულ ჰორიზონტალურ
გიტარის სიმზე ჩამოკიდეთ 10 კგ-იანი ნივთი.
შესაძლებელია თუ არა რომ გიტარის სიმი დარჩეს
ჰორიზონტალური ისე, რომ შუაში (დაკიდების
წერტილში) ოდნავადაც არ ჩამოიღუნოს?
2.5 ვექტორები
Assessment Questions
1. When you hold a rock in your hand at rest,
the forces on the rock
a. are mainly due to gravity.
b. are mainly due to the upward push of
your hand.
c. cancel to zero.
d. don’t act unless the rock is dropped.
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. When you hold a rock in your hand at rest,
the forces on the rock
a. are mainly due to gravity.
b. are mainly due to the upward push of
your hand.
c. cancel to zero.
d. don’t act unless the rock is dropped.
Answer: C
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. Burl and Paul have combined weights of 1300 N. The tensions in
the supporting ropes that support the scaffold they stand on add to
1700 N. The weight of the scaffold itself must be
a. 400 N.
b. 500 N.
c. 600 N.
d. 3000 N.
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. Burl and Paul have combined weights of 1300 N. The tensions in
the supporting ropes that support the scaffold they stand on add to
1700 N. The weight of the scaffold itself must be
a. 400 N.
b. 500 N.
c. 600 N.
d. 3000 N.
Answer: A
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. Harry gives his little sister a piggyback ride. Harry weighs 400 N and
his little sister weighs 200 N. The support force supplied by the floor
must be
• 200 N.
• 400 N.
• 600 N.
• more than 600 N.
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. Harry gives his little sister a piggyback ride. Harry weighs 400 N and
his little sister weighs 200 N. The support force supplied by the floor
must be
a. 200 N.
b. 400 N.
c. 600 N.
d. more than 600 N.
Answer: C
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. When a desk is horizontally pushed across a floor at a steady speed
in a straight-line direction, the amount of friction acting on the desk is
a. less than the pushing force.
b. equal to the pushing force.
c. greater than the pushing force.
d. dependent on the speed of the sliding crate.
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. When a desk is horizontally pushed across a floor at a steady speed
in a straight-line direction, the amount of friction acting on the desk is
a. less than the pushing force.
b. equal to the pushing force.
c. greater than the pushing force.
d. dependent on the speed of the sliding crate.
Answer: B
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. When Nellie hangs at rest by a pair of ropes, the tensions in the
ropes
• always equal her weight.
• always equal half her weight.
• depend on the angle of the ropes to the vertical.
• are twice her weight.
2 მექანიკური წონასწორობა
Assessment Questions
1. When Nellie hangs at rest by a pair of ropes, the tensions in the
ropes
a. always equal her weight.
b. always equal half her weight.
c. depend on the angle of the ropes to the vertical.
d. are twice her weight.
Answer: C