I.

TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả
- Cuộc đời bất hạnh; luôn khao khát tình
yêu, mái ấm gia đình và tình mẫu tử.
- Đặc điểm hồn thơ: tiếng nói của người
phụ nữ giàu yêu thương, khao khát hạnh
phúc đời thường, bình dị; nhiều âu lo, day
dứt, trăn trở trong tình yêu.
Gia đình Xuân Quỳnh- Lưu Quang Vũ
Xuân Quỳnh- Lưu Quang Vũ
I. TÌM HIỂU CHUNG
2. Tác phẩm
a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác
+Xuất xứ: In trong tập Hoa dọc chiến hào (1968)
+Hoàn cảnh sáng tác:
Được viết vào năm 1967, khi
nhà thơ đi thực tế tại biển
Diêm Điền (Thái Bình) –
Thời kháng chiến chống Mỹ
ác liệt.
Biển Diêm Điền
Cửa biển Diêm Điền
Cảng cá Diêm Điền
I. TÌM HIỂU CHUNG

2. Tác phẩm
b. Thể thơ: Năm chữ
c. Đề tài và chủ đề:
- Đề tài: Tình yêu.
- Chủ đề: Mượn hình tượng sóng để diễn tả tình
yêu của người phụ nữ. Sóng là ẩn dụ cho tâm
hồn người phụ nữ đang yêu.
I. TÌM HIỂU CHUNG

2. Tác phẩm
d. Bố cục: Hai phần

Phần 1: (7 khổ đầu): Sóng và em những nét tương đồng

Phần 2: Những suy tư, trăn trở trước cuộc đời và khát
vọng tình yêu
Hình tượng bao trùm bài thơ?
trong mối quan hệ đặc biệt với hình
“Sóng” là hình tượng ẩn dụ xuyên suốt bài thơ

tượng “em” tạo nên vẻ đẹp độc đáo

về cấu tứ trữ tình của bài thơ.
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Xuân Quỳnh
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1. Nội dung
1.1) Sóng và em những nét tương đồng
a. Khổ 1: Sóng và những cung bậc cảm xúc phong phú, phức tạp của người
phụ nữ đang yêu

Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
* Hai câu đầu

Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
1. Nội dung
1.1) Sóng và em những nét tương đồng
a. Khổ 1: Sóng và những cung bậc cảm xúc phong phú, phức tạp của người
phụ nữ đang yêu * Hai câu đầu
Dữ dội > <dịu êm
Ồn ào > < lặng lẽ
Dữ dội và dịu êm
- Liệt kê, tương phản, sử dụng tính từ
Ồn ào và lặng lẽ
-> Những trạng thái trái ngược nhau của
Sóng
Diễn tả hai trạng tháitâm hồn nguời phụ nữ đang yêu: lúc ồn ào, sôi nổi, lúc
lặng lẽ mơ màng.
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

- Phép nhân hoá:
* Hai câu sau +“Sông - không hiểu mình”
+“Sóng - tìm ra bể”
Sông không hiểu nổi mình  Con sóng mang khát vọng lớn lao: Nếu
Sóng tìm ra tận bể “sông không hiểu nổi mình” thì sóng dứt
khoát từ bỏ nơi chật hẹp để “tìm ra tận bể”,
tìm đến nơi cao rộng, bao dung.
=> Hành trình “tìm ra tận bể” của sóng cúng chính là quá trình tự khám
phá, tự nhận thức, chính bản thân, khát khao sự đồng cảm, đồng điệu, chủ
động trong tình yêu.
Quan niệm tình yêu tiến bộ, mạnh mẽ của người phụ
nữ hiện đại
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

b. Khổ 2: Sóng và quy luật của tình yêu

- Ôi: Từ cảm thán-> tiếng lòng thổn thức

Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
- Ngày xưa- ngày sau: thời gian vĩnh viễn
- Vẫn thế: Sự ổn định, bất biến
->Tình yêu là khát vọng muôn đời của con
người -
- Bồi hồi trong ngực trẻ
->Tình yêu gắn liền với tuổi trẻ
Þ Tình yêu luôn hiện hữu trong trái tim con
người nhất là tuổi trẻ
Lũ trẻ lớn lên, giờ lại tiếp theo ta Làm sao sống được mà không yêu
Lại nhắp lại vị ngọt ngào thuở trước
Không nhớ không thương một kẻ
Vẫn sông Nêva, bóng chiều, sóng nước... nào?
Nhưng nghĩ cho cùng, họ có lỗi đâu anh!
(Xuân Diệu)
(B. Kornilov)
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

EM
SÓNG Xuân Quỳnh đã liên hệ tình yêu
tuổi trẻ với con sóng đại dương.
Cũng như sóng, con người đã đến
và mãi mãi đến với tình yêu. Đó là
Bút pháp song hành
quy luật muôn đời…***
Ẩn dụ

Phân thân
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

c) Nghĩ về sóng và nguồn gốc của tình yêu (khổ 3,4)

Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau?
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2. Nghĩ về sóng và nguồn gốc của tình yêu (khổ 3,4)
- Điệp ngữ Em nghĩ: em tự vấn lòng mình
- “Từ nơi..lên”: câu hỏi tu từ-> tâm trạng
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em băn khoăn, khao khát lí giải nguồn gốc
Em nghĩ về biển lớn tình yêu.
Từ nơi nào sóng lên - Nguồn gốc sóng: sóng bắt đầu từ gió nhưng
gió bắt đầu từ đâu thì không lí giải được
Sóng bắt đầu từ gió -> Không lí giải được tận cùng nguồn gốc sóng
Gió bắt đầu từ đâu? - Nguồn gốc tình yêu: Em cũng không biết
Em cũng không biết nữa nữa…
Khi nào ta yêu nhau? -> không lí giải được nguồn gôc của tình yêu
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2. Nghĩ về sóng và nguồn gốc của tình yêu (khổ 3,4)

Làm sao cắt nghĩa được tình yêu!

Có nghĩa gì đâu, một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt,
Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu...
d) Sóng và nỗi nhớ trong tình yêu( khổ 5)

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức

 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

d) Sóng và nỗi nhớ trong tình yêu( khổ 5)

* Bốn câu đầu: Em nhập vào sóng để giãi bày, tâm sự

Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
- Sóng: nhớ bờ: nhân hóa-> Sóng như có tâm
hồn, tình cảm
- Dưới lòng sâu, trên mặt nước: không gian
tồn tại của sóng-> không gian của nỗi nhớ
- Ngày- đêm: mọi thời gian
 Nỗi nhớ da diết, chiếm trọn không gian,
thời gian
 Sóng – bờ - chung
thuỷ

Sóng- trên mặt nước-

cuồn cuộn, dữ dội Em

Nỗi nhớ

sóng- dưới lòng sâu-

âm ỉ dịu dàng Anh
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

* Hai câu cuối: Em thoát khỏi sóng – thể hiện trực tiếp tiếng lòng và
nỗi nhớ của mình
 Cả trong mơ còn thức:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước - Điều vô lí trong hiện thực Nhớ trong
Ôi con sóng nhớ bờ - Là sự thực trong tình yêu tiềm thức
=> Nỗi nhớ thiết tha rạo rực, tồn tại cả trong
Ngày đêm không ngủ được ý thức lẫn vô thức
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức Tình yêu chân thành, tha thiết
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

e) Khổ 6: Sự chung thủy trong tình yêu

Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương
- Cặp từ trái nghĩa: Dẫu xuôi -dẫu ngược
phương Bắc- phương Nam
-> Độ dài, sự cách trở trong tình yêu
- Nói ngược: xuôi Bắc- ngược Nam
-> nghịch lí, trái ngang
Cuộc đời tuy trắc trở nhưng lòng em
vẫn Hướng về anh một phương – lòng
chung thủy
 Gắn liền với đạo đức, truyền thống dân
tộc
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

f) Khổ 7: Niềm tin – sức mạnh của tình yêu

- Cặp hình ảnh song hành:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
sóng ---> bờ
em ----> anh
Sóng: Luôn hướng vào bờ, vượt qua mọi
khó khăn để tới bờ. Em bước qua mọi
khó khăn, thử thách để đến với anh
Niềm tin là sức mạnh của tình yêu
chân chính .
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

1.2)Phần 2: Những suy tư, trăn trở trước cuộc đời và khát vọng tình yêu
a) Khổ 8: Những suy tư, -trăn trở về cuộc đời và tình yêu
Quy luật của tạo hóa: Biển dẫu rộng vẫn
có bờ, những đám mây không thể dừng
Cuộc đời tuy dài thế mãi trên biển
-> Quy luật cuộc đời: Cuộc đời không phải
Năm tháng vẫn đi qua
là vĩnh viễn , năm tháng vẫn lặng lẽ trôi
Như biển kia dẫu rộng - Những từ: tuy dài thế, vẫn đi qua: lo âu,
trăn trở
Mây vẫn bay về xa
Ý thức được sự hữu hạn của đời người, sự
mong manh của hạnh phúc
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

4. Nghĩ về sóng và khát vọng tình yêu của em
a.Khổ 8: suy ngẫm về cuộc đời và tình yêu
Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già
Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất
Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật
Không cho dài thời trẻ của nhân gian …
(Vội vàng)
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

b. Khổ 9: khát vọng vĩnh cửu hóa tình yêu

- Làm sao: Khao khát cháy bỏng

Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ - Hình ảnh thành trăm con sóng nhỏ -> Khát
vọng vĩnh viễn hóa tình yêu
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ Tan ra: không phải tan biến

hòa vào biển lớn tình yêu

 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. TÌM HIỂU VĂN BẢN

4. Nghĩ về sóng và khát vọng tình yêu của em
b. Khổ 9: khát vọng vĩnh cửu hóa tình yêu
• Biển lớn tình yêu: không gian bao la, dịu
Làm sao được tan ra vợi
• Ngàn năm: hướng về tình yêu rộng lớn,
Thành trăm con sóng nhỏ
đi đến sự vĩnh hằng
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ  Khát khao vĩnh cửu hóa tình yêu. Khát
vọng yêu gắn với khát vọng sống đẹp, một
tình yêu nồng nàn nhưng không ích kỉ
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Anh không xứng là biển xanh,

Nhưng anh muốn em làm bờ cát trắng,
Bờ cát dài phẳng lặng, […]
Hôn mãi cát vàng em,
Hôn thật khẽ thật êm,
Hôn êm đềm mãi mãi…
(Xuân Diệu)
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

Chỉ riêng điều được sống cùng nhau

Niềm sung sướng với em là lớn nhất

Trái tim nhỏ nằm trong lồng ngực

Giây phút nào tim đập chẳng vì anh…

 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

4. Nghĩ về sóng và khát vọng tình yêu của em
b. Khổ 9: khát vọng vĩnh cửu hóa tình yêu

“Đó là cuộc hành trình của trái tim, khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội,
nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng
được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình
yêu muôn thuở”
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

2. Nghệ thuật
- Thể thơ 5 chữ truyền thống; cách ngắt nhịp, gieo vần độc
đáo, giàu sức liên tưởng.
- Xây dựng hình tượng ẩn dụ, giọng thơ tha thiết.
 Văn học
Ngữ Văn 1/2 SÓNG
Việt Nam

3. Ý nghĩa văn bản

Vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu hiện lên
qua hình tượng sóng: tình yêu thiết tha, nồng nàn, đầy
khát vọng và sắt son chung thủy, vượt lên mọi giới hạn của
đời người.
Củng cố
- Ý kiến của em về nhận xét sau: Qua bài thơ Sóng, Xuân Quỳnh “đã thể hiện một tình
yêu có tính chất truyền thống như tình yêu muôn đời nhưng vẫn mang tính chất hiện
đại của tình yêu hôm nay?”

** Gợi
Gợi ý:ý:
-- Vẻ
Vẻ đẹp
đẹp truyền
truyền thống:
thống:
++ Thể
Thể hiện
hiện nhiều
nhiều cung cung bậc
bậc tình
tình cảm,
cảm, cảm
cảm xúc
xúc khác
khác nhau
nhau và
và luôn
luôn tràn
tràn đầy
đầy những
những khao
khao khát
khát
nhất làlà ởở tuổi
nhất tuổi trẻ.
trẻ.
++ Tình
Tình yêu
yêu ấyấy điđi liền
liền với
với khát
khát khao
khao về
về mái
mái ấm
ấm gia
gia đình,
đình, sự
sự gắn
gắn bó
bó lâu
lâu bền
bền và
và thủy
thủy chung.
chung.

Tính chất
Tính chất hiện
hiện đại:
đại:
++ Sự
Sự chủ
chủ động,
động, mạnh
mạnh bạo,
bạo, bày
bày tỏ
tỏ những
những khát
khát khao
khao yêu
yêu đương
đương mãnh
mãnh liệt
liệt và
và rung
rung động
động rạo
rạo
rực trong
rực trong tình
tình yêu
yêu của
của người
người phụ
phụ nữ.
nữ.
++ Dứt
Dứt khoát
khoát từtừ bỏ
bỏ “những
“những nơi
nơi chật
chật hẹp”,
hẹp”, những
những nơi
nơi “không
“không hiểu
hiểu nổi
nổi mình”
mình” để để đến
đến với
với cái
cái
“cao rộng,
“cao rộng, bao
bao dung”,
dung”, đến
đến với
với một
một tâm
tâm hồn
hồn đồng
đồng điệu.
điệu.
Tuesday, October 31, 2023 41