გოშეს დაავადება

მარიამ მახაჭაშვილი
კლინიკური
• პაციენტი არის 61 წლის
მამაკაცი, რომელიც
გადაიყვანეს საავადმყოფოში
შემთხვევა კლონური კრუნჩხვების
პირველი ეპიზოდით. იგი 5
წლის განმავლობაში
მკურნლობდა
ანტიდეპრესანტებით.
• ჰქონდა დეპრესიის
სიმპტომები, როგორებიცაა
დაღლილობა, ინსომნია, ხშირი
გაღიზიანებადობა,
ყოველდღიური
ცხოვრებისადმი ინტერესის
დაქვეითება.
• ფსიქიატრმა დაუსვა
დეპრესიული აშლილობის
დიაგნოზი
• ოჯახის წევრებმა აღნიშნეს,
რომ პაციენტს მეხსიერება
დაუქვეითდა, ბარბაცებდა
და ხშირად ეცემოდა.
• საავადმყოფოში
მიღებისას პაციენტს
აღენიშნებოდა ტრემორი
და პარკნსონისთვის
დამახასიათებელი
რიგიდულობა, ზომიერი
ჰეპატომეგალია და
მსუბუქი სპლენომეგალია.
• ფსიქიკური
მდგომარეობის
გამოკვლევამ გამოავლინა
დეპრესიის და ფსიქოზის
სიმპტომები.
კლინიკური • სისხლის ანალიზი, • ტრეპანობიოფსიის ნიმუშში
გამოვლინდა დიდი ზომის
თირკმლის მაკროფაგები ექსცენტრული

შემთხვევა ფუნქციონირება, ეკგ,

ექოკარდიოგრაფია,
ბირთვით და უხვი მარცვლოვანი
ციტოპლაზმით,
დამახასიათებელი გოშეს
თავის ტვინის უჯრედებისთვის.
არაკონტრასტული კტ • დაისვა გოშეს დაავადების
კვლევა ნორმალური დიაგნოზი პარკინსონიზმის,
ჰეპატოსპლენომეგალიის,
იყო, გარდა ზომიერად გლუკოცერებროზიდაზას
მომატებული ღვიძლის დაბალი დონის და ძვლის
ტვინში გოშეს უჯრედების
ფერმენტებისა. არსებობის საფუძველზე.
• პლაზმაში • პაციენტი იმართებოდა
გლიკოცერებროზიდაზას ანტიეპილეფსიური
საშუალებების და
დონე იყო დაბალი-3,4 ანტიდეპრესანტების ფართო
ერთეული, ნორმაა 4,8- სპექტრით.
8,9 ერთეული.
ლიზოსომური
დაგროვების დაავადებები

• ლიზოსომური დაგროვების დაავადებები არის

ჰეტეროგენური მემკვიდრეობითი დაავადებების
ჯგუფი, გამოწვეული იმ ლიზოსომური
ფერმენტების მაკოდირებელი გენების მუტაციით,
რომლებიც მონაწილეობენ ფართო სპექტრის
მაკრომოლეკულების დეგრადაციაში
• ლიზოსომური დაგროვების დაავადებების ერთი
ჯგუფი, სფინგოლიპიდოზები, წარმოადგენს იმ მე
ტაბოლიტების დეგრადაციის დიფუნქციას, რომ
ლებიც უჯრედის მემბრანის აუცილებელ კომპონე
ნტებს წარმოადგენენ და სხვადასხვა სასიგნალო
გზების რეგულატორები არიან.
გოშეს დაავადება არის ყველაზე ხშირი
სფინგოლიპიდოზი

•გოშეს დაავადება არის იშვიათი აუტოსომურ

რეცესიული დაავადება, გამოწვეული GBA1 გენის
მუტაციით, რომელიც ლოკალიზებულია 1q21
ქრომოსომაზე.
•ეს იწვევს ლიზოსომური ფერმენტის,
გლუკოცერებროზიდაზას დეფიციტს (იგივე
გლიკოზილცერამიდაზა ან ბეტა გლიკოზიდაზა),
რომელიც აჰიდროლიზებს
გლიკოზილცერამიდს ცერამიდად და
გლუკოზად
• აღწერილია GBA 300ზე მეტი
მუტაცია.
• აღწერილია სამი ტიპი: 1
ტიპი ყველაზე ხშირია და არ
იწვევს ნევროლოგიურ
დაზიანებებს, 2 და 3 ტიპი კი
ხასიათდება
ნევროლოგიური
დარღვევებით.
• დაავადების სიხშირე არის
საშუალოდ 1/40 000დან 1/60
000 ზოგად პოპულაციაში,
ხოლო აშკენაზის
ებრაელებში შესაძლოა
იყოს 1/800
 • გლიკოზილცერამიდი
აკუმულირდება
მაკროფაგებში, რაც
აინდუცირებს მათ
ტრანფორმაციას გოშეს
უჯრედებად
• სინათლის მიკროსკოპში გოშეს
უჯრედები, როგორც წესი,
გადიდებულია, ექსცენტური
ბირთვით და
კონდენსირებული
ქრომატინით, ციტოპლაზმას
აქვს ჰეტეროგენური,
დაჭმუჭნული ქაღალდის
შესახედაობა.
• გოშეს უჯრედები ძირითადად
შედიან ძვლის ტვინში,
ელენთაში და ღვიძლში, თუმცა
შეუძლიათ სხვა უჯრედების
გოშეს უჯრედები ინფილტრაციაც
ალტერნატიული გზა

• გლიკოზილცერამიდი აგრეთვე არის

ალტერნატიული გზის სუბსტრატი,
რომელშიც გარდაიქმნება
გლიკოზილსფინგოზინად, რომელიც
შემდეგ დიფუნდირებს სითხეებში მისი
შემცირებული ჰიდროფობურობის
გამო. ეს გზა ხელსაყრელია
გლუკოცერებროზიდაზას დეფიციტის
დროს.
პაციენტები ჰეტეროზიგოტური ან
ჰომოზიგოტური მუტაციით GBA1 გენში
არიან პარკინსონის დაავადების
განვითარების რისკის ქვეშ.
• გლუკოცერებროზიდაზას
ფუნქციის დაქვეითება
აინჰიბირებს ლიზოსომურ
ალფა-სინუკლეინს, რაც
იწვევს ოლიგომერების
აკუმულაციას, რომლებიც
გროვდება თავის ტვინის შავ
სუბსტანციაში და იწვევს
ნეიროქოტსიკურობას.
• გლიკოზილცერამიდი ხელს
უწყობს ალფა-სინუკლეინის
ამილოიდების ფორმირებას
ხსნადი ოლიგომერების
სტაბილიზაციის გზით, ხოლო
თვითონ ალფა-სინუკლეინის
პოლიმერებიც აინჰიბირებენ
გლუკოცერებროზიდაზას.
იკვრება მანკიერი წრე.
გოშეს დაავადების • 1 ტიპი არის ყველა ხშირი.

ტიპები და სიმპტომები უმეტესად ზიანდება ელენთა,

ღვიძლი, ძვლის ტვინი და მძიმე
შემთხვევებში ფილტვები და
თირკმელებც.
• 2 ტიპი არის მწვავე
ნეიროპათიური დაავადება,
რომელიც ვლინდება ადრეულ
ბავშობაში. ნევროლოგიური
დეგრადაცია სწრაფად
პროგრესირეს და პაციენტი
იღუპება 2 წლის საკამდე.
• 3 ტიპი არის ქვემწვავე
ნეიროპათიური დაავადება,
რომლის დროსაც
ნევროლოგიური დეგრადაცია
შედარებით ნელა
მიმდინარეობს და ჩვეულებრივ
მოზარდობის ასაკში ვლინდება
დიაგნოსტიკა

• გოშეს უჯრედები შეიძლება

გამოვლინდეს ძვლის
ტვინის ან ღვიძლის
ბიოფსიის შედეგად.
• სპეციფიკური დიაგნოზი
კეთდება
გლუკოზილცერაბროზიდაზა
ს აქტივობის განსაზღვრით
პერიფერიული სისხლის
ლეიკოციტებში ან ზოგჯერ
ფიბრობლასტების ენზიმური
ანალიზით, რომლების
კულტივირებულია კანის
ბიოფსიის ნიმუშებიდან.
დიაგნოსტიკ • შესაძლებელია
პრენატალური
ა დიაგნოსტიკაც ქორიონული
ხაოს ნიმუშების ან ამნიონური
სიტხის უჯრედების
გენეტიკური ანალიზით ან
მათში
გლუკოცერებროზიდაზას
აქტივობის შეფასებით.
• დიაგნოსტირებისთვის ასევე
გამოიყენება ბიომარკერები,
როგორებიცაა
ქიტოტრიოზიდაზა, CCL18,
გლიკოზილსფინგოზინი და
ფერიტინი.
• ღვიძლის ფუნქციის
ტესტებს, მაგალითად,
თავისუფალი და
კონიუგირებული
ბილირუბინი,
ტრანსამინაზები, ალკალინ
ფოსფატაზები.
• ასევე C რეაქტიული ცილა,
• პლაზმის კალციუმის და D
ვიტამინის გაზომვა
• ზოგიერთ პაციენტში
ნანახია აუტო
ანტისხეულები,
ძირითადად, კლინიკური
ნიშნების გარეშე.
მკურნალობა

• ამჟამად არსებობობს მკურნალობის ორი

სპეციფიკური ტიპი: ფერმენტის ჩანაცვლებითი
თერაპია და სუბსტრატის შემცირების თერაპია
• მათი მიზანია პაციენტების მკურნალობა
გართულებების დაწყებამდე, როგორებიცაა
მასიური ფიროზული სპლენომეგალია,
მეორადი ოსტეოართრიტი, ხერხემლის
კომპრესია და სხვა მორტეხილობები,
ღვიძლის ფიბროზი და ფილტვის ფიბროზი.
ფერმენტის ჩანაცვლებითი
თერაპია

• ფერმენტის ჩანაცვლებითი
თერაპიის მიზანია
გლუკოცერებროზიდაზას
დეფიციტური უჯრედებისთვის
ფერმენტის მიწოდება.
• ფერმენტები, მაგალითად
იმიგლუცერაზა, არის
დეგლიკოზილირებული,
მათი მანოზას ნაშთები
ექსპოზირებულია, რათა
დაუკავშრდნენ
მაკროფაგების რეცეპტორებს
და ტრანსპორტირდნენ
ლიზოსომებში.
სუბსტრატის
შემცირების თერაპია

• სუბსტრატის შემცირების თერაპიის მიზანია

შეამციროს უჯრედში გლიკოზილცერამიდის
პროდუქცია.
• მიგლუსტატი არის გლიკოზილცერამიდის
სინტაზას ინჰიბიტორი, რომელიც ამცირებს
გლიკოზილცერამიდის ბიოსინტეზს გოშეს
უჯრედებში.
გამოყენებული
ლიტერატურა

• Jérôme Stirnemann,1,* Nadia Belmatoug,2 Fabrice Camou,3 Christine Serratrice,1

Roseline Froissart,4 Catherine Caillaud,5 Thierry Levade,6 Leonardo Astudillo,7
Jacques Serratrice,1 Anaïs Brassier,8 Christian Rose,9 Thierry Billette de Villemeur,10 and
Marc G. Berger11,A Review of Gaucher Disease Pathophysiology, Clinical Presentation and
Treatments, 2017 Feb; 18(2): 441.
• Dandana A. · Ben Khelifa S. · Chahed H. · Miled A. · Ferchichi S. Gaucher Disease:clinical,
biological and therapeutic aspects.Pathobiology 2016;83:13-23
• Keshavaraj, A. and Gajalakshan, L., 2018. Gaucher’s disease Type I: a case report. Ceylon
Medical Journal, 63(1), pp.33–34.