Professional Documents
Culture Documents
I. Gii thiu
A. T bo thn kinh(n-ron)
N-ron : l n v cu to c bn ca h thn kinh. Ton b h thn kinh c
khong 100 t n-ron v khong 100 t t xi-nap thn kinh(synapse) mi nron gm cc b phn sau
Thn nron(cell body): l ch phnh to ca n-ron cha bo tng, nhn v
cc bo quan: ribosom, th Nissl c mu xm, b my Golgi, lysosom, cc sc
t, ty th, ng siu vi, t thn kinh. Ni no tp trung nhiu thn n-ron th t
chc thn kinh c mu xm (v d: v no, cc nhn xm di v, cht xm
ty sng...).Thn n- ron c chc nng dinh dng, c th l ni pht sinh
xung ng thn kinh v l ni tip nhn xung ng thn kinh t ni khc
truyn n n-ron.
ui gai(dendrites): mi n-ron thng c nhiu ui gai, chia lm nhiu
nhnh, b phn ch yu tip nhn xung ng thn kinh truyn n nron.
Hnh 1: s cu to n-ron
B. Knh ion
S vn chuyn qua mng t bo lin quan n 2 loi protein mng, l
knh v bm. Knh cho cc ions i qua theo chiu gradient nng , vn
chuyn th ng hay khuch tn c h tr. Knh ny khng th m lin tc,
thng xuyn ng v ch m ra khi c ligand gn vo (ligand-gated) hoc c
s thay i in th mng t bo (voltagegated). Nhng knh ligand-gated, v
d th th acetylcholine mng sau xi-nap, c m ra bi cht dn truyn
thn kinh acetylcholine; cn nhng knh voltage-gated Natri v Kali th li
c m ra bi s kh cc mng t bo. C 2 loi knh ion, phn theo tc
nhn lm m cng, l:
- Ligand/cAMP/cGMP gated ion channel
- Knh ion cng in th (Voltaged gated ion channel)
C. in th ng v in th ngh
T bo loi ng vt c v, 98% K+ trong t bo, Na+ th ngc li. S khc
bit v nng m bo cho 1 lot qu trnh sinh hc xy ra, c duy tr bi
bm Na+-K+ATPase. Tuy nhin, mc d ch c 2% K+ hin din ngoi t bo,
nng K+ ngoi bo ny ng vai tr rt quan trng duy tr in th ngh ca
mng t bo. S ng v m ca nhng knh c cng ion, bnh thng ng
trong thi ngh, v m p ng li vi nhng thay i in th mng, to ra
nhng gradient in ho hc. Mt xung thn kinh c to ra bi mt sng kh
cc/ti cc ngn ngi ca mng, ngang qua t bo thn kinh gi l in th
ng.
Mi thng tin i vo v i ra khi h thn kinh u c truyn qua n-ron
di dng cc xung ng thn kinh. Cc xung ng ny truyn i theo mt
chiu nht nh nh chc nng dn truyn ca cc xi-np. Xung ng thn
kinh truyn i trong n-ron theo c ch in hc cn xi-np theo c ch ha
hc.
Mt vi c ch tc ng ca thuc
Thuc tc dng ng vn
Tng tng hp cht dn truyn thn kinh( gia tng tin cht)
Tng cht dn truyn thn kinh bi ph hy enzymes thoi ha
Tng phng thch cht dn truyn thn kinh(DTTK) nt tn cng
Kt ni th th t ng v chn tc dng c ch phng thch cht DTTK
Kt ni th th hu xi-nap v c hot ha hay gia tng tc ng ca cht
DTTK
Chn bt hot cht DTTK bi c ch ti hp thu hay thoi ha
Thuc tc ng i vn
Thuc c ch tng hp cht DTTK(nh ph hy tng hp cc enzymes)
+ Gamma-aminobutyric acid(GABA)
+ Glycine
+ Glutamate
+ Aspartate
Nhm 4: Nitrous oxide
Cc
Cht kch thch v cht c ch: mt cht dn truyn thn kinh c tc dng
trc tip duy nht l kch hot mt hoc nhiu loi th th. Tc dng ny ln
t bo hu xi-np phn ln ph thuc vo loi th th chu tc dng. Cc th
th quan trng nht ca mt s cht dn truyn thn kinh (nh glutamate)
ch c tc dng kch thch, lm tng kh nng lm cho t bo ch pht ra
mt in th ng. Cc th th quan trng nht ca cc cht dn truyn thn
kinh khc (nh GABA) ch c tc dng c ch (mc d c bng chng cho
thy GABA c tc dng kch thch trong giai on pht trin sm ca no).
Cc cht dn truyn thn kinh khc, nh acetylcholine, va c th th kch
thch va c th th c ch; v c mt s loi th th gy ra cc tc ng ln
t bo hu xi-np hot ha cc con ng chuyn ha phc tp m khng
r c tc ng kch thch hay c ch. Do , vic phn loi mt cht dn
truyn thn kinh l kch thch hay c ch rt hay c s dng.
ACETYLCHOLINE:
Striatum (B)
Kim sot tin nh (scopolamine patch cho say sng (motion sickness)
CATECHOLAMINES :
Dopamine, epinephrine, norepinephrine,
Tng hp catecholamines
+ Tc ng kch thch nh: tng nhp tim, tng co bp c tim v kch thch hot
ng h hp v tm thn vn ng, kch thch da v mng nhy bng cch cung
cp mu qua s gin mch.
+ Tc ng c ch trn c trn thnh ng tiu ho, ph qun phi cng nh
cc mch mu cung cp mu cho c xng.
+ Catecholamine lm tng chuyn ho ca c th nh tng mc ly gii
glycogen v tit insulin.
+ C hai loi gn kt chnh cc th th catecholamine, c t tn l alphav beta- adrenergic. Cc th th adrenergic c lin kt vi cc protein G
trong bo tng. Sau khi hot ho cc th th adrenergic, norepinephrine c
gi li ht vo trong mng xinap kt thc hot ng ca n.
+ Th th catecholamines
blockers, nh atenolol, dng iu tr tng huyt p v au ngc trong
thiu mu c tim do kch thch i vn catecholamines trn tim
2 receptor agonists nh salbutamol kch kch thch receptor
phi c dng cho gin ph qun khng kch thch 1 receptor
tim.
D2 receptors ( dopamine) antagonist nh phenothiazines v
haloperidol c
dng trong iu nh thuc chng tm thn
Norepinephrine
+ Tc ng iu ha ca NE trong h thn kinh trung ng:
Testing at birth in many states, also CA. Heel stick blood sample
Prevented by dietary restriction on phenylalanine. No whole protein; source of
all aas minus this one. At least through to adulthood, while nervous system is
developing
Dopamine:
Bao gm: movement, memory, pleasurable reward (cm gic hi lng), behavior
and cognition, attention, inhibition of prolactin production, sleep, mood, learning
Nigrostriatal (substantia nigra to striatum)
+ Kim sot vn ng ngoi thp (extrapyramidal motor control)
Mesolimbic/mesocortical (ventral tegmental to n.accumbens, hippocampus, and
cortex)
+ Cm xc (emotion)
+ Nhn thc (cognition)
Tuberoinfundibular (arcuate nucleus of hypothalamus to median eminence then
anterior pituitary)
+ Prolactin (prolactin release)
Amine no v bnh l
SEROTONIN(5-Hydroxytryptamine-5-HT):
+ Tng hp t tryptophan
5HT1 v 5HT2
Chc nng
+ iu ha: hp thu carbohydrate v phng thch hormone hypothalamic
+ c ch au
+ o gic v 5HT
+ Kh sc
(NA) c coi l c vai tr quan trng trong bnh sinh cc ri lon trm
cm.
1.MAOI (Monoamino oxydase inhibitor):
MAOI c in (1952).
C 4 loi ang c dng ph bin M hin nay l:
-
Selegiline
Tranylcypromine (Parnate)
Phenelzine (Nardil)
Marplan
MAOIs mi: Brofaromine (Consonar); moclobemide (Aurorix) l loi thuc
c ch c hi phc (reversible inhibitor) men monoaminooxidase
- Citalopram (Celexa)
- Escitalopram (Lexapro)
- Fluoxetine (Prozac)
- Paroxetine (Paxil, Pexeva)
- Sertraline (Zoloft)
Paxil CR is an SSRI that provides controlled release of the medication
throughout the day or for a week at a time with a single dose.
SSRIs cng c th dng iu tr cc ri lon khc hn trm cm nh ri lon lo
u. SSRI l loi thuc chng trm cm mi (1984), bt u s dng rng ri trn
th gii.
+ SNRI (Serotonin and norepinephrine reuptake inhibitors):
SNRIs are a class of medications that are effective at easing depression
symptoms. SNRIs are also sometimes used to treat other conditions such as
anxiety and nerve pain.
The Food and Drug Administration (FDA) has approved these SNRIs to treat
depression:
- Duloxetine (Cymbalta)
- Venlafaxine (Effexor XR)
- Desvenlafaxine (Pristiq)
HISTAMINE
p ng extrapyramidal motor
Dc l hc ca GABA receptor
Cht dn truyn thn kinh c ch chnh trong h thn kinh trung ng
Hai loi receptors
+ GABAA sau xi- np, v tr chuyn bit, lin kt knh CI+ GABAB autoreceptors tin xi- np, gim phng thch dn truyn qua gim
calcium influx, postsynaptic ni vi G-proteins gia tng dng K+
GLYCINE
+ Glycine cng l cht c ch
+ Hu ht trong ty sng v n-ron vn ng thn no
+ Glycine receptor l ionotropic chloride channel tng t GABAA receptor.
+ Strychnine, competitive antagonist ca glycine, ly i c ch ty sng ti
c vn v gy p ng vn ng mnh
Metabotropic GABAB receptor
GLUTAMATE
+ Cht DTTK ca 75-80% cc xi-nap h thn kinh trung ng
+ Tng hp trong no t Glucose (via KREBS cycle/-ketoglutarate),
Glutamine (from glial cells)
+ Hot ng cui cng l hp thu vo n-ron hay thn kinh
m(astrocytes) thng qua excitatory amino acid transporters (EAATs)
+ Th th antagonists Glutamate gip ngng cht n-ron sau t qu
+ Nhiu excitotoxicity gy mt iu chnh calcium influx
+ t dn n psychosis (delusional, paranoid, lack of contact with reality)
2+
Thiu mu