2017

3. En relación coa teoría cromosómica da herdanza, explique os seguintes conceptos:

cromatina, cromátida, centrómero e cromosomas homólogos.

Cromatina: Estado do material xenético presente no núcleo interfásico das células

eucariotas é que está constituída por ADN e proteínas.
Cromátida: Cada unha das partes simétricas do cromosoma metafásico que están
constituídas por dúas moléculas de ADN idénticas.
Centrómero: Rexión do cromosoma de posición variable que mantén unidas as
cromátidas irmáns do cromosoma, e é a rexión pola que se xunta o cromosoma ao fuso
acromático.
Cromosomas homólogos: Cada un dos cromosomas que conteñen a información
xenética para os mesmos caracteres procedentes do pai e a nai.

3. Describa brevemente os seguintes conceptos: mutación, recombinación e segregación

cromosómica. Explique a importancia destes procesos na evolución.

Mutación: Cambios producidos no material hereditario. Pode ser de diferentes tipos

destacando a mutación no nivel molecular (que afecta á secuencia de nucleótidos) e no
nivel cromosómico (afecta á estrutura dos cromosomas).
Recombinación: Intercambio de fragmentos cromosómicos entre cromosomas
homólogos durante a meiose.
Segregación cromosómica: Separación dos cromosomas homólogos durante a meiose.
Importancia na evolución: A súa importancia estriba en que producen novas
combinacións alélicas e, polo tanto, aumenta a variabilidade genética.

3. Indicar as diferenzas entre cromatina e cromosomas. Explicar o cariotipo empregando

os termos: haploide, diploide, cromosomas sexuais e homólogos.
Cromatina: estado no que se atopa o material xenético durante a interfase celular.
Cromosomas: representa o nivel maior de compactación da cromatina durante a división
celular. (1 p.)
A maioría dos organismos son diploides, posúen dous xogos de cromosomas que forma
n parellas de homólogos, cromosomas que conteñen información xenética para os mesm
os caracteres. Os gametos dos seres diploides só conteñen un xogo de cromosomas, son
células haploides. O conxunto de todos os cromosomas dunha célula, tanto os autosoma
s como os cromosomas sexuais, constitúen o seu cariotipo. (1 p.)

2016

2. Debuxe as estruturas dun cloroplasto e dunha mitocondria, sinalando 5 compoñentes

en cada un deles. Describa brevemente cal é a función que desempeñan estes orgánulos
no metabolismo celular. Poden atoparse ambos os dous orgánulos nunha mesma célula
ou son incompatibles? Razoe a resposta. Darase por válido calquera debuxo onde se
inclúan 5 compoñentes estruturais. (0.2p)
Cloroplasto: Membrana externa, espazo intermembranal, membrana interna, estroma,
membrana tilcoidal (lumen do tilacoide, granas e lamelas), ribosomas e ADN.
Compoñentes estruturais da mitocondria: membrana externa, espazo intermembrana,
membrana interna, matriz mitocondrial, cristas mitocondriais, ribosomas libres, material
xenético (ADN). (0.6p)
Cloroplasto: No estroma do cloropasto ten lugar o ciclo de Calvin ou fase escura da
fotosíntese. Nas membranas tilacoidais ten lugar a fase luminosa da fotosíntese.
Mitocondria: O ciclo de Krebs na matriz mitocondrial, a fosforilación oxidativa (cadea
respiratoria e síntese de ATP) na crista mitocondrial, a β-oxidación de ácidos graxos
(catabolismo de lípidos) na matriz mitocondrial. (1p)
Si. Nas células vexetais podemos atopar os cloroplastos e as mitocondrias, que non son
incompatibles xa que realizan funcións complementarias. (0.2p)

3. As células da Figura 2 están realizando un proceso celular. As imaxes non seguen a

orde secuencial do mesmo. De que proceso se trata? Estableza a orde das imaxes e
indique o nome das distintas fases que identifique, explicándoas brevemente. Que
significado biolóxico ten o proceso no seu conxunto?
Mitose . (0.1p)
Orde: C-B-A-E-D (0.1p) Profase. (C e B). Condensación de cromosomas, formación do
fuso acromático, desaparición do nucleolo e da membrana nuclear.
Metafase. (A) Os cromosomas alcanzan o máximo grao de condensación e oriéntanse
na placa ecuatorial do fuso conectados polos microtúbulos.
Anafase. (E) As cromátidas emigran cara aos polos da célula.
Telofase. (D) Descondensación do material xenético e rexeneración do núcleo e da
envoltura nuclear. (0.4x4p)
O significado biolóxico da mitose é repartir de maneira equitativa o material xenético
entre as dúas células fillas

2015

2 No interior celular pódense atopar os seguintes orgánulos: núcleo, ribosomas, aparato

de Golgi, retículo endoplásmico liso, lisosomas, cloroplastos e mitocondrias. Indique a
función principal de cada un dos orgánulos citados. Cales deles se corresponderían cos
orgánulos presentes na Figura 2.

Núcleo: contén a información xenética. (0,2p)

Ribosomas: síntese de proteínas (tradución do ARNm) (0,2p)
Aparato de Golgi: procesado de proteínas e lípidos (0,2p)
Retículo endoplásmico liso: síntese de lípidos, detoxificación (0,2p) Lisosomas:
dixestión celular de macromoléculas. (0,2p)
Cloroplastos: fotosíntese (0,2p)
Mitocondria: ciclo de Krebs, fosforilación oxidativa, β-oxidación de ácidos graxos
(0,2p)
Cloroplasto e mitocondria (0,3px2)

3 Explique o concepto de recombinación xenética. En que tipo de células se produce e

en que etapa da división celular ten lugar? Cal é a súa importancia biolóxica?

Recombinación xenética: Intercambio de fragmentos cromosómicos entre cromosomas

homólogos durante a meiose (0,7p)
Tipo de células: Células xerminais (0.3p)
Etapa: Profase I da meiose (0.3p)
Importancia biolóxica: Produce novas combinacións alélicas e polo tanto, aumenta a
variabilidade xenética (0.7p
3. Identifique o tipo de célula representada na Figura 1. Indique o nome e función das
estruturas numeradas do 1 ao 7.

Célula eucariota vexetal (0,25p)

1. Aparello de Golgi: glucoxilación de lípidos e proteínas, maduración de proteínas.

2. Cloroplasto: fotosíntese
3. Mitocondria: respiración celular
4. Vacuola: Almacenamento, responsable da turxencia celular
5. Cromatina: Información xenética
6. Nucleolo: Síntese de ARNr e formación dos precursores ribosomais
7. Parede celular: Rixidez
Calquera función correcta é válida

2014

3 Explique brevemente en que consisten os seguintes procesos e indique en que lugar

da célula se producen: replicación, transcrición e tradución.

Replicación: é o proceso polo cal a partir de cada unha das moléculas que forman a
dobre hélice de ADN se forma unha cadea complementaria. O proceso comeza co a
apertura da dobre hélice, mediante a cal se separan as dúas cadeas. A continuación unha
ARN polimerasa sintetiza unha pequena molécula de ARN denominada primer ou
cebador, a partir do cal a ADN polimerasa comeza a síntese do ADN, engadindo
nucleótidos en dirección 5’ a 3’, a síntese e continua nunha das febras de nova creación
e discontinua na outra, formándose os fragmentos de Okazaki (febra retardada). En
células eucariotas ten lugar no núcleo mentres que en procariotas acontece no citosol
(0.7p).
Transcrición: proceso polo cal se sintetiza unha molécula de ARN complementaria a
unha das cadeas de ADN por medio de reaccións catalizadas pola ARN polimerasa. Este
proceso da lugar á formación dun transcrito primario que posteriormente madura no
nucleo da célula en eucariotas (0.6p).
Tradución: é a síntese dunha cadea polipeptídica realizada polos ribosomas a partir
dunha cadea de ARNm. Os aminoácidos necesarios son transportados polo ARNt. O
proceso ten lugar no citosol (0.7p).

2 Explique brevemente que é un ribosoma indicando a súa composición, estrutura e

función. En que lugares se atopan os ribosomas? Que é un polisoma?

Explicación: Orgánulo sen membrana que pode aparecer tanto en eucariotas como en
procariotas (0,4p).
Composición: ARN (ARN ribosómico) e proteínas (0,4p).
Estrutura: Constituídos por dúas subunidades que se unen no momento de realizar a
tradución dos ARNm (síntese de proteínas) (0,4p).
Localización: Libres no citoplasma, adheridos á membrana externa do retículo
endoplasmático (RE rugoso), adheridos a membrana externa da envoltura nuclear e no
interior de mitocondrias e plastos (0,6p)
Polisoma: Cadenas de ribosomas unidos por ARNm durante a tradución (0,2p).
2 Identifique a estrutura representada na Figura 2 e indique a súa función biolóxica.
Todas as células presentan esta estrutura? Razoe a resposta.

Identificar: Centríolo pertencente ó centrosoma dunha célula animal (0,4p).

Función biolóxica: Centro organizador dos microtúbulos, división de novos
centrosomas e organizador do fuso mitótico, formación de cilios e flaxelos (1p).
Razoamento: Non, xa que as células vexetais superiores, fungos e algúns protozoos non
o presentan (0,6p).

2013

2 No interior celular pódense atopar os seguintes orgánulos: núcleo, ribosomas, aparello

de Golgi, retículo endoplásmico liso, lisosomas, cloroplastos e mitocondrias. Indique a
función principal de cada un dos orgánulos citados. Cales deles poderían estar presentes
nas células procariotas? Cales deles conteñen ácidos nucleicos?

Núcleo: replicación do ADN ou transcrición (ARNm, ARNt, ARN ribosómico). (0.2)

Ribosomas: síntese de proteínas. (0.2) Aparello de Golgi: embalaxe dos produtos de
secreción, glicosilación de proteínas ou distribución de moléculas ou renovación da
membrana plasmática (0.2) Retículo endoplasmático liso: síntese almacén e transporte
de lípidos ou detoxificación. (0.2) Lisosomas: dixestión celular. (0.2) Cloroplastos:
fotosíntese. (0.2) Mitocondria: respiración celular, obténdose enerxía en forma de ATP.
(0.2)
Só terían ribosomas. (0.3)
Os orgánulos que conteñen ácidos nucleicos son o núcleo, mitocondrias, cloroplastos e
ribosomas. (0.3)

2 Identifique a estrutura representada na Figura 1 e indique a súa función biolóxica.

Realice un debuxo e sinale cinco compoñentes na devandita estrutura. Todas as células
presentan esta estrutura? Razoe a resposta.

Núcleo dunha célula eucariota en estado de interfase celular. (0.5)

Función: portador da información xenética. (0.5)

Válido calquera representación do núcleo onde se indiquen os seguintes compoñentes:

1. Poro nuclear. 2. Envoltura nuclear. 3. Nucléolo. 4 Nucleoplasma. 5. Cromatina. (0.5)

Non, só o presentan as células eucariotas, xa que só elas teñen delimitada esta estrutura
por unha lámina fibrosa.(0.5)

2 Identifique o orgánulo que aparece representado na Figura 1. Realice un debuxo e

sinale 5 compoñentes estruturais. Indique que procesos metabólicos teñen lugar no seu
interior e en que parte do mesmo se realizan

Cloroplasto (0.3)

Darase por válido calquera debuxo onde se inclúan 5 compoñentes estruturais (0.2):
Membrana externa, espazo intermembranal, membrana interna, estroma, membrana
tilcoidal (lumen do tilacoide, granas e lamelas) ribosomas e ADN (0.5)
No estroma do cloropasto ten lugar o ciclo de Calvin ou fase escura dá fotosíntese (0.5).
Nas membranas tilacoidais ten lugar a fase luminosa dá fotosíntese (0.5).

2 Identifique o tipo de célula representada na Figura 2. Indique o nome e función das

estruturas numeradas do 1 ao 7.

Célula eucariota animal (0.3)

1. Aparello de Golgi. Embalaxe dos produtos de secreción, glicosilación de proteínas ou

distribución de moléculas ou renovación da membrana plasmática
2. Nucleoplasma. Solución acuosa na que se atopa o material nuclear
3. Nucleolo. Síntese de ARNr e formación dous precursores ribosomais
4. Poro nuclear. Estrutura dinámica que delimita canais para o paso de sustancias entre o
citoplasma e o nucleoplasma
5. Centrosoma (centriolos). Centro organizador dos microtúbulos, organización do fuso
mitótico
6. Retículo endoplásmico rugoso. Relacionado coa síntese de proteínas
7. Mitocondria. Respiración celular, obténdose enerxía en forma de ATP (Identificación
de orgánulos 0.7; funcións 1.0)

3 Describa as fases da mitose. Indique en que células ten lugar este tipo de reprodución
celular e cal é o seu significado biolóxico

Profase. Condensación de cromosomas, formación do fuso acromático, desaparición do

nucleolo e da membrana nuclear
Metafase. Os cromosomas alcanzan o máximo grao de condensación e se orientan na
placa ecuatorial do fuso conectados polos microtúbulos
Anafase. As cromátidas emigran hacia os polos da célula.
Telofase. Descondensación do material xenético e rexeneración do núcleo e da
envoltura nuclear (0.4x4) Ten lugar nas células somáticas e nas células xermináis que
non está realizando a meiose (0.2)

O significado biolóxico da mitosis é repartir de maneira equitativa o material xenético

entre as dúas células fillas (0.2)

2012

2 En relación á Figura 1 qué representa o debuxo? En qué tipo de célula se atopa?

Indique o nome e función das estruturas sinaladas do 1 ao 6.

É o núcleo dunha célula eucariota (0.1p) en estado de interfase (0.1p).

1. Retículo endoplásmico rugoso. Relacionado ca síntese de proteínas.
2. Poro nuclear. Estrutura dinámica que delimita canais para o paso de sustancias entre
o citoplasma e o nucleoplasma.
3. Envoltura nuclear. Estrutura que delimita ao núcleo e que desaparece no momento da
división nuclear.
4. Nucleolo. Estrutura formada por ADN, ARN e proteínas. As funcións principais son:
síntese de ARNr e formación dos precursores ribosomais.
5 Nucleoplasma. Solución acuosa na que se atopa o material nuclear.
6. Cromatina. É o ADN asociado a proteínas formando unha estructura empaquetada e
compacta (0.3x6=1.8p).

3 A meiose é un proceso que ocorre na gametoxénese. En qué consiste a meiose e cál e

a súa finalidade? Ónde hai mais ADN, nun ovocito de 2º orden ou nun óvulo? En un
espermatocito de 2º orden ou nun espermatozoide? Razoe as respostas.

A meiose é un mecanismo especial de división celular polo cal, a partir dunha célula nai
diploide, se orixinan 4 células fillas haploides. Trátase dunha división reduccional na
que as células fillas teñen a metade de cromosomas que a nai, e unicamente a van a
experimentar algunhas células diploides. Consta de dúas divisións celulares
consecutivas divididas en fases (explicalas brevemente), pero antes da 2º división non
hai duplicación do ADN, polo que ao final se forman 4 células fillas haploides. Ademais
durante a meiose se produce o intercambio de xenes entre o par de cromosomas
homólogos, o que se coñece como recombinación xénica, có que se consigue
incrementar a variabilidade xenética dos futuros gametos (1.5p).
A finalidade é lograr a formación de gametos que se fusionarán para dar lugar ao cigoto
(0.5p).
A cantidade de ADN é maior nun ovocito de 2º orde que no óvulo porque aínda que
ambas células son haploides, a primeira presenta cromosomas con dúas cromátidas e a
segunda, cromosomas cunha soa cromátida. O mesmo razoamento é valido para
xustificar que a cantidade de ADN é maior no espermatocito de 2º orde que no
espermatozoide.

2 Cite os orgánulos e estruturas que son exclusivos das células eucariotas vexetais e
comente as súas funciones máis importantes

Parede celular vexetal e cloroplastos. A parede celular é a cuberta externa da célula

vexetal, que actúa como exoesqueleto protexendo e dando forma á célula pero
permitindo o seu crecemento (1.0p). Os cloroplastos son os orgánulos ónde ten lugar a
fotosíntese (preciso explicala brevemente) (1.0p).

2 Realice un esquema dun cloropasto observado ao microscopio electrónico, e sinale os

seus compoñentes estruturais (0,3+0,7=1p). Indique que procesos metabólicos teñen
lugar no seu interior e en que parte do cloropasto se realizan (1p).

Válido calquer deseño que presente os principais compoñentes estruturais

Compoñentes estruturais. Membrana externa, espazo intermembranal, membrana
interna, estroma, membrana tilacoidal (lumen do tilacoide, granas e lamelas) ribosomas
e ADN.
No estroma do cloroplasto ten lugar o ciclo de Calvin ou fase escura da fotosíntese.
Nas membranas tilacoidais ten lugar a fase luminosa da fotosíntese.

2011

2 Explique a interfase e que sucede en cada unha das fases nas que se divide. En que se
diferencia a profase da mitose da profase I da meiose? Razoe a súa resposta.

- A interfase é o período existente entre dúas divisións sucesivas. Durante ese período, a
célula crece e duplica o seu material xenético para poder distribuír unha copia completa
a cada unha das dúas células fillas. Ten tres etapas: fase G1, fase S e fase G2. Na fase
G1 a célula crece até alcanzar un tamaño necesario para poder continuar co proceso de
duplicación xenética. Durante esta fase hai un punto de restrición R que unha vez
superado determina a continuidade irreversible do proceso até a seguinte fase. Se non se
supera este punto, a célula queda nun estado quiescente, de repouso, denominado G0. A
fase S é na que se produce a replicación do ADN. A fase G2 é a fase preparatoria da
mitose; nela sintetízanse as proteínas encargadas de iniciar e desenvolver os procesos
mitóticos e condénsase progresivamente a cromatina para formar os cromosomas
(0.25px4).
- Basicamente a principal diferenza entre ambas as profases é que a profase I da meiose
é moito máis complexa, debido a que durante esta fase se produce a recombinación
xenética. Isto supón que os cromosomas intercambian material xenético cos seus
homólogos, xerando así variabilidade xenética. (1p).

3 Debuxe un cromosoma metafásico e indique as súas diferentes partes mediante

frechas. Que relación existe entre nucleosoma, e cromátida e cromosoma? É idéntico o
material xenético dos cromosomas homólogos? E o das cromátidas irmás? Razoe a
resposta.
Debuxo 0.4p. (Débense sinalar ao menos: centrómero, cromátida e telómero).
- Os cromosomas representan o nivel maior de compactación da cromatina durante a
división celular. A cromatina é o estado do material xenético durante a interfase. Os
nucleosomas están formados por un núcleo de histonas rodeadas dun filamento de ADN
(0.6p).
- O material xenético dos cromosomas homólogos non é idéntico porque cada un deles
procede do gameto dun proxenitor (0.5p).
- No caso das cromátidas irmás si, porque resultan dun único cromosoma duplicado
(0.5p).

.2. Identifique o orgánulo que aparece representado na Figura 1. Realice un debuxo e

sinale os seus compoñentes estruturais. Indique que procesos metabólicos teñen lugar no
seu interior e en que parte do mesmo se realizan.
Trátase dunha mitocondria (0,3p). Debuxo (0,3p).
Os seus compoñentes estruturais son: membrana externa, espazo intermembranal,
membrana interna, matriz mitocondrial, cristas mitocondriais, ribosomas libres e
material xenético (ADN e ARN) (0,7p).
O ciclo de Krebs ten lugar na matriz mitocondrial, a cadea respiratoria (transporte
electrónico e fosforilación oxidativa) ocorre nas cristas mitocondriais e a b-oxidación de
ácidos graxos (catabolismo de lípidos) na matriz mitocondrial (0,7p).

.3. Con relación á teoría cromosómica da herdanza, explique o significado dos seguintes
conceptos: xenes ligados, sobrecruzamento (entrecruzamento ou crossing-over),
autosoma, cromátidas, centrómeros, cromosomas homólogos.

Xenes ligados: son xenes dun mesmo cromosoma que se transmiten xuntos cunha
frecuencia maior que a que cabería esperar polo azar (0.3p).
Sobrecruzamento: durante a meiose, na profase I, pódese producir un intercambio de
xenes ou material xenético entre cromosomas homólogos (0.5p).
Autosoma: cromosoma que non intervén na determinación do sexo (0.3p).
 Cromátida: cada unha das partes simétricas do cromosoma metafásico que están
constituídas por dúas moléculas de ADN idénticas. Chámanse cromátidas irmáns e están
unidas polo centrómero (0.3p)..
Centrómero: rexión do cromosoma que mantén unidas as cromátidas irmáns. Ten unha
posición variable dentro do cromosoma, sendo a rexión pola que se xunta o cromosoma
ao fuso acromático (0.3p).
Cromosoma homólogo. Cada un dos cromosomas que conteñen a información xenética
para os mesmos caracteres procedentes do pai e a nai (0.3p).

2010

2 Debuxa unha mitocondria vista ao microscopio electrónico, e ponlle nome aos seus
compoñentes estruturais. Indica qué procesos metabólicos teñen lugar no seu interior e
en qué parte da mitocondria se realizan.

Compoñentes estruturais da mitocondria: membrana externa, espazo intermembrana,

membrana interna, matriz mitocondrial, crestas mitocondriais, ribosomas libres,
material xenético (ADN) (0,7p). 1) O ciclo de Krebs na matriz mitocondrial, 2) a
fosforilación oxidadora (a cadea respiratoria e síntese de ATP na crista mitocondrial), 3)
a β-oxidación de ácidos graxos (catabolismo de lípidos) na matriz mitocondrial (1p).

2 No interior celular pódense atopar os seguintes orgánulos: núcleo, ribosomas, aparato

de Golgi, retículo endoplásmico liso, lisosomas, cloroplastos e mitocondrias. Indica a
función principal de cada un dos orgánulos citados. Cales deles poderían estar presentes
nas células procariotas? Cales deles conteñen ácidos nucleicos?

Núcleo: regulación da expresión xénica e da replicación do DNA. Ribosomas: tradución

do ARNm.
Aparato de Golgi: procesado de proteínas e lípidos, transporte, distribución e
exportación de sustancias.
Retículo endoplásmico liso: síntese de lípidos, detoxificación e control da
concentración de Ca, transporte e exportación de moléculas.
Lisosomas: dixestión celular de macromoléculas.
Cloroplastos: lugar de realización da fotosíntese: fase luminosa e Ciclo de Calvin,
fotorrespiración.
Mitocondria: ciclo de Krebs, fosforilación oxidadora, -oxidación de ácidos graxos
(0,2x7p).
As células procariotas son as máis simples e primitivas, non tendo orgánulos
propiamente ditos agás ribosomas (0,3p).
Os orgánulos que conteñen ácidos nucleicos son: núcleo, mitocondrias e cloroplastos
(0,3p).

2009

I.2 a) Describe a estrutura e a función dun ribosoma eucariótica b) ¿En que lugares se
atopan os ribosomas? c)¿Que é un polisoma?

a) Os ribosomas son asociacións supramoleculares de proteínas e ácido ribonucleico

formado por dúas subunidades de diferente tamaño. A súa función é intervir na síntese
de proteínas traducindo a cadea de ARNm nunha cadea peptídica. (0,3x2=0,6 p).
b) Os ribosomas atópanse libres no citoplasma, asociados á cara externa da membrana
do retículo endoplásmico formando o RER e na matriz das mitocondrias e no estroma
dos cloroplastos (0,4p).
c) Un polisoma ou polirribosoma é unha asociación de varios ribosomas unidos a unha
cadea de ARNm no momento da súa tradución (0,5p).

I.2a) Describe a estructura da envoltura nuclear b) ¿Cal é a composición química e a

función do nucleoplasma? c) ¿Onde se atopan o nucléolo e cal é a súa función? d) ¿Que
é a cromatina? ¿E un cromosoma?

a) A envoltura nuclear está constituída pola membrana externa, o espazo intermembrana

ou espazo perinuclear e a membrana interna. A membrana externa continúase co RE
rugoso e presenta na súa cara exterior gran cantidade de ribosomas pegados. A
membrana interna presenta unha serie de proteínas que serven de ancoraxe para a
lámina nuclear. Esta está perforada por un gran número de poros, denominados poros
nucleares, que están constituídos por múltiples proteínas que forman o complexo do
poro nuclear (0,5p).
b) O nucleoplasma é o medio interno do núcleo. Está composto por proteínas,
nucleótidos, auga e ións (0,25p). É o medio no que se realiza a síntese dos ácidos
ribonucleicos e a replicación do ADN (0,25p).
c) O nucléolo é un corpúsculo esférico que se aprecia no núcleo interfásico, formado
pola aglomeración de ADN, ARN e proteínas (0,25p). A súas funcións son a síntese do
ARN ribosómico e dos precursores ribosomais (0,25p).
d) A cromatina é un complexo de ADN e proteínas (histonas e non histonas) que se
atopa no núcleo das células eucariotas (0,25p). Un cromosoma é unha estrutura
composta por unha molécula de DNA asociada a proteínas. Os cromosomas son
especialmente evidentes en células en división, en particular na metafase. O grao de
aglomeración da cromatina que ocorre nesta fase determina que os cromosomas sexan
visibles ao microscopio óptico. Por esta razón, é costume referirse ao cromosoma
metafásico ao falar da morfoloxía dos cromosomas. (0,25p).

2008

I.1 a) Fai un esquema dunha mitocondria vista ao microscopio electrónico, indicando co

seu nome e sinalando cunha frecha cada un dos seus compoñentes estruturais. b) ¿Que
procesos metabólicos teñen lugar no seu interior e en que parte da mitocondria se
realizan

a) Esquema sinalando cada un dos compoñentes: membrana externa, membrana interna,

cristas mitocondriais, espazo intermembranas, matriz mitocondrial, ribosomas, ADN
(0,5p).
b) Procesos metabólicos: ciclo de Krebs ten lugar na matriz mitocondrial, b-oxidación
de ácidos graxos que ten lugar na matriz mitocondrial, a cadea respiratoria coa
fosforilación oxidativa ten lugar na membrana interna no nivel das cristas mitocondriais
(0,2x 3 = 0,6p)

I.2 a) Explica brevemente a relación entre nucleosoma, cromatina e cromosoma. b) ¿É

idéntico o material xenético dos cromosomas homólogos?; ¿e o das cromátidas irmáns?
c) Razoa a túa resposta.
a) Trátase de tres formas diferentes de presentarse o ADN no núcleo. Nucleosoma: cada
unidade formada por histonas rodeadas por unha dobre hélice de ADN. Cromatina: é a
asociación da cadea de ADN coas proteínas nucleares (histonas que forman os
nucleosomas), tal como se atopa nos núcleos das células, durante a interfase antes de
comezar o período de división. Cromosoma: é a forma condensada da cromatina tal
como se atopa a partir da profase durante a división nuclear. (0,3x3 = 0,9p).
b) c) Non é igual a información xenética dos cromosomas homólogos, xa que cada un
deles provén do gameto dun proxenitor. Se é igual a información xenética das dúas
cromátidas irmás nas células somáticas xa que proceden dun só cromosoma duplicado
(0,3x2=0,6 p).

I.1 a) Estrutura do retículo endoplásmico e do aparato de Golgi. b) Sinala cales son as

súas principais funcións e explica a relación que existe entre estes orgánulos en canto á
súa estrutura e función. c) Represéntao mediante un debuxo.

a) Dentro do sistema de endomembranas característico de células eucarióticas, o retículo

endoplasmático é un complexo sistema de membranas formado por unha rede de sacos
aplanados, tubos e canles interconectadas. É continuo coa membrana externa da
envoltura nuclear. Distínguense dúas categorías: retículo endoplasmático rugoso (RER),
con ribosomas adheridos á súa cara externa, e o liso (REL), formado por túbulos e sen
ribosomas (0,4).
O aparato de Golgi, tamén característico de eucarióticas, está formado por bolsas ou
cisternas aplanadas, amoreadas unhas sobre outras e rodeadas por túbulos e vesículas
formando dictiosomas (0,4).
b) RER: síntese de proteínas, almacenamento e inicio da glicosilación das proteínas
REL está especializado na síntese, almacenamento e transporte de lípidos,
detoxificación celular, (0,4).
Aparato de Golgi: transporte, maduración, almacenamento, e procesos de secreción e
distribución de proteínas dentro e fóra da célula, formación de membranas (plasmática,
do retículo,
nuclear). En células vexetais intervén na formación da parede. Glicosilación de lípidos e
proteínas (0,4)
Relación entre retículo endoplasmático e aparato de Golgi: as proteínas sintetizadas no
RER son procesadas no seu interior. Logo son exportadas mediante vesículas de
transporte que emerxen por evaxinación da membrana do RE. Fusiónanse coas cisternas
do aparato de Golgi pola cara cis. Prodúcese a glicosilación. Forman novas vesículas
pola cara trans das cisternas en forma de vesículas de secreción que son transportadas a
outros lugares ou ben de lisosomas que permanecen no interior da célula. (0,4)
c) Representación do proceso completa e correcta segundo o esquema adxunto (0,5)

2007

I.1 No citoplasma dunha célula eucariota, di os compoñentes do citoesqueleto indicando

a composición química e a función de cada un deles. ¿Que é o citosol? ¿Cal é a súa
composición?; explica o proceso metabólico da glicólise indicando o composto inicial
de partida e o que se obtén ao remate deste proceso

a) O citoesqueleto está formado por proteínas que se organizan en filamentos dos que
distinguen tres tipos que forman una rede tridimensional: microfilamentos,
microtúbulos, e filamentos intermedios. (0,4 p)
Os microfilamentos están formados pola proteína globular actina (ou miosina), os
microtúbulos pola proteína globular tubulina. (0,4 p)
Os microfilamentos interveñen en movementos celulares, correntes citoplasmáticas,
estrangulación do citoplasma na división celular e tamén interveñen na contracción
muscular (células musculares). Os microtúbulos interveñen no transporte intracelular e
forman parte de centriolos, cilios e flaxelos. Todos eles son os responsables da forma da
célula, da súa organización e dos movementos celulares. (0,5 p)
b) É a parte fluída do citoplasma, está composto por auga e proteínas que son os
principais compoñentes, e ademais ácidos nucleicos, pequenas moléculas, precursores
de macromoléculas, sales inorgánicos e ións. (0,4 p)

I.4. ¿Que son e qué función desempeñan os lisosomas na célula? ¿Cómo se forman?
Lisosomas primarios e secundarios
a) Son vesículas membranosas que conteñen enzimas hidrolíticas que realizan a
dixestión intracelular. (0,5p)
b) Os lisosomas fórmanse por xemación das cisternas do aparello de Golgi que levan,
no seu interior, as enzimas que se sintetizaron no RER e que maduraron nas cisternas do
Golgi (0,5p)
c) Os lisosomas primarios son aqueles que non interviñeron en procesos dixestivos; os
lisosomas secundarios si que interviñeron e conteñen no seu interior materiais en
proceso de dixestión (0,5p)

I.3. En que tipos de células dun organismo ocorren os procesos de mitose e meiose?
Indica as diferenzas entre as células nai e fillas en cada un dos casos. Significado
biolóxico de mitose e meiose.

A mitose é un proceso que se dá na maioría das células somáticas dun organismo e

nalgunhas da liña xerminal mentres que a meiose é un proceso que só se produce en
células da liña xerminal. (0,5 p)
Na mitose a célula nai é diploide (2n) e dá lugar a dúas células fillas diploides (2n) con
idéntico contido cromosómico que aquela. Na meiose unha célula nai diploide (2n) dará
lugar a catro células fillas haploides (n) cada unha delas coa metade de cromosomas que
a célula nai. (0,5 p)
A mitose está relacionada co crecemento e rexeneración celular mantendo inalterable a
información xenética das células dun individuo e en canto ao significado biolóxico da
meiose esta permite que se conserve fixo o número de cromosomas dunha especie
(reprodución sexual) xerando ademais variabilidade xenética (0,5 p)

2006

I.1. Na célula eucariota relaciona o retículo endoplasmático rugoso, aparato de Golgi,

vesículas de secreción e lisosomas. Explica a función que realiza cada un deles.

No retículo endoplasmático rugoso ten lugar a síntese dalgunhas proteínas, unha vez
sintetizada comeza a maduración (formación de pontes disulfuro e glicosilación) da
proteína que se inicia en RER e termina no aparello de Golgi. O paso do RER ao Golgi
realízase mediante o retículo de transición. As proteínas pasan deste aos sáculos do
Golgi, onde se modifica o compoñente glucídico. Do extremo dos sáculos sóltanse
vesículas que conteñen proteínas maduras para envialas ao sáculo seguinte. Por
xemación poden formarse vesículas de secreción que soltan o seu contido ao exterior ou
ben, formar lisosomas que conteñen enzimas hidrolíticos especializados en realizar a
dixestión intracelular.

I.2. a) Indica as fases do ciclo celular e explica qué ocorre en cada unha delas. b) Fai
unha representación gráfica do mesmo.

Interfase que comprende os períodos G1: incremento de tamaño da célula, síntese de

proteínas, grande actividade metabólica; S: replicación do ADN; G2: síntese de
determinadas proteínas, a célula prepárase para entrar en división; e período M:
cariocinese e finalmente Citocinese (0,25x4=1p)
Esquema: calquera coas fases na orde correcta (0,5p). Por exemplo:

I.5. Explica as diferentes consecuencias que pode ter para un organismo pluricelular o
feito de que unha mutación teña lugar nun gameto ou nunha célula somática.

I.5 Se a mutación se produce nos gametos dun organismo pluricelular, ésta pode
transmitirse á descendencia e ocasionar cambios que son a fonte de variabilidade
xenética, mentras que se a mutación ocorre nunha célula somática dun individuo a
alteración xenética permanece nel e non se transmite. (1,5p)

2005

I.1. Define: telómero, centrómero, cromátida, cariotipo, cromosomas homólogos.

Telómero: son os extremos dos brazos dos cromosomas.

Centrómero ou constrición primaria. A rexión do cromosoma que mantén unidas as
cromátidas irmás. Ten unha posición variable dentro do cromosoma. É a rexión pola que
se xunta o cromosoma ao fuso acromático.
Cromátida: Cada unha das duas partes simétricas dun cromosoma metafásico que están
constituidas por duas mo
léculas de ADN idénticas. Chámanse cromátidas irmás e están unidas polo centrómero.
Cariotipo: Representación fotográfica dos cromosomas dunha individuo/especie
ordenada seguindo criterios como tamaño do cromosoma, posición do centrómero,
patrón de bandas.
Cromosomas homólogos: cada un dos cromosomas que conteñen información xenética
para os mesmos caracteres procedentes un do pai e outro da nai e que se aparean durante
a meiose (0,3x5=1,5p)

I.1 a) Fai un esquema dun cloroplasto visto o microscopio electrónico e ponlle nome os
seus compoñentes estructurais b) Escribe a ecuación global da fotosíntese c) ¿Onde se
atopan os pigmentos fotosintéticos e cal é a sua función?

a) Válido calquera esquema ben feito que indique: membrana externa, membrana
interna, estroma, tilacoides ou membrana tilacoidal, grana, ADN, espacio
intermembrana, lumen tilacoidal/espacio intratilacoidal. (0,1x8=0,8p)
b) 6CO2 + 6H2O -- luz --C6H12O6 + 6 O2 /// n CO2 + nH2O—luz--(CH2O)n + n
O2 (0,4p)
c) Nas membranas tilacoidais formando parte dos fotosistemas (complexo antena,
centros reacción fotoquímico). A función é captar a enerxía da luz. (0,4p) d) Obtense
O2, NADPH e ATP.
I.2. A) Identifica as fases da mitose en que se encontran as células de cada unha das
micrografías da folla adxunta.
B) ¿En qué orde as colocarías para que se correspondesen coa orde temporal da mitose?.
Utiliza os números asignados a cada imaxe para indicar a secuencia.
C) Se o número haploide da cebola é 24, ¿cántos cromosomas ten unha célula do talo da
cebola? ¿e o gran de polen da mesma planta?

A) 1.Anafase; 2. Profase tardía; 3. Profase temprana; 4. Metafase; 5. Telofase.

(0,1x5=0,5p) B) 3-2-4-1-5. (0,5p) C) célula de talo, 48 cromosomas; e grao de polen 24
cromosomas (0,25x2=0,5p)

2004

I.1 A figura A da folla adxunta é unha representación esquemática típica dunha célula
eucariota. a) Pon nome ás estructuras sinaladas cun número; b) ¿é unha célula animal ou
vexetal?. Xustifica a resposta; c) describe brevemente a función das estructuras
sinaladas cos números 1, 2, 9 e 10; d) a figura B da folla adxunta é unha fotografía feita
co microscopio electrónico de transmisión dun dos orgánulos representados na figura A,
¿de que orgánulo se trata? ¿é posible observalo co microscopio óptico?. Xustifica a
resposta.

A figura A da folla adxunta é unha representación esquemática típica dunha célula

eucariota.
a) Pon nome ás estructuras sinaladas cun número (0,1x10=1 p.) 1- cloroplastos, 2-
mitocondrias, 3- vacuola, 4- ribosomas, 5- retículo endoplásmico liso, 6- retículo
endoplásmico rugoso, 7- nucleolo, 8- núcleo/nucleoplasma/cromatina, 9- aparato de
Golgi, 10- parede celular
b) ¿é unha célula animal ou vexetal?: vexetal (0,1 p.). Xustifica a resposta: porque ten
parede celular, cloroplastos e vacuolas que son estructuras características das células
eucariotas vexetais: (0,1 p.)
c) describe brevemente a función das estructuras sinaladas cos números 1, 2, 9 e 10
(0,2x4=0,8 p.) 1- cloroplastos: transformar a enerxía lumínica en enerxía química
mediante a fotosíntesis 2- mitocondrias: realizar a mayoría das oxidacións celulares
(ciclo de Krebs, betaoxidación dos ácidos graxos, fosforilación oxidativa) e producir a
mayor parte do ATP da célula 9- aparato de Golgi: transporte e concentración de
proteínas, glicosilación de lípidos e proteínas e renovación da membrana plasmática 10-
parede celular: da forma e protección á célula e permite manter o balance osmótico
d) a figura B da folla adxunta é unha fotografía feita co microscopio electrónico de
transmisión dun dos orgánulos representados na figura A, ¿de que orgánulo se trata?:
dun cloroplasto (0,3 p.);
¿é posible observalo co microscopio óptico?. Xustifica a desposta: Si, porque o seu
tamaño, mayor de 0,5 mm ( ver figura) (similar o das mitocondrias e bacterias), é
superior ó límite de resolución do microscopio óptico (0,2 mm). (0,1 p.+0,1 p. si o
razoamento é correcto)

I.1. Os seguintes procesos teñen lugar durante a mitose: a) migración de cromátidas

irmáns ós polos, b) descondensación dos cromosomas, c) organización dos cromosomas
no plano ecuatorial do fuso acromático, d) rotura da envolta nuclear, e) condensación da
cromatina para formar os cromosomas, f) reconstrucción da envolta nuclear, g)
formación do fuso acromático. A) Ordéaos cronolóxicamente e indica en qué fase da
mitose ocorre cada un deles. B) Unha célula que vai sufrir meiose contén 44 autosomas
(cromosomas non sexuais) e 2 cromosomas sexuais. ¿Cantas células fillas se formarán?
¿Cantos cromosomas terán cada unha das células fillas? Xustifica as respostas.

Os seguintes procesos teñen lugar durante a mitose: a) migración de cromátidas irmáns

ós polos, b) descondensación dos cromosomas, c) organización dos cromosomas no
plano ecuatorial do fuso acromático, d) rotura da envolta nuclear, e) condensación da
cromatina para formar os cromosomas, f) reconstrucción da envolta nuclear, g)
formación do fuso acromático. A) Ordéaos cronolóxicamente (0,4 p.) e indica en qué
fase da mitose ocorre cada un deles (0,7 p.) . e (profase)→d (profase) / g (profase)→ c
(metafase)→a (anafase)→b (telofase) / f (telofase) B) Unha célula que vai sufrir meiose
contén 44 autosomas (cromosomas non sexuais) e 2 cromosomas sexuais. ¿Cantas
células fillas se formarán? 4 (0,1 p.) ¿Cantos cromosomas terán cada unha das células
fillas? 23 (22 autosomas e 1 cromosoma sexual) (0,1 p.). Xustifica as respostas:
fórmanse 4 células porque teñen lugar dúas divisións sucesivas; na primeira división
repártese un xogo de cromosomas entre as células fillas polo que ó final o número de
cromosomas redúcese a metade. (0,2 p.)

I.1 Acerca das figuras da folla adxunta, responde ás seguintes cuestións: a) ¿que proceso
se representa en A? ¿e en B?; b) sinala catro diferencias entre ambos procesos; c) ¿que
sucede en 1? ¿e en 2?; d) explica brevemente a importancia biolóxica da meiose; e)
define os conceptos de célula haploide e célula diploide; f) ¿as células somáticas dun
mesmo organismo teñen o mesmo ADN? ¿e os mesmos ARN mensaxeiros? Xustifica as
respostas.

a) ¿que proceso se representa en A? (a meiose) ¿e en B? (a mitose); (0,2 p.)

b) sinala catro diferencias entre ambos procesos: (0,2x4=0,8 p.) - No número de
divisións que teñen lugar (unha na mitose e duas na meiose) - No número de células que
se xeñeran (dous na mitose e catro na meiose) - No número de cromosomas das células
fillas respeito ó das células maternas (o mesmo no caso da mitose e a metade no da
meiose) - No comportamento dos cromosomas durante a división (na meiose prodúcese
intercambio de material xenético entre cromosomas homólogos e na mitose non) - No
tipos de células que as sofren (a meiose só ocorre en células de estirpe xerminal mentras
que a mitose é o mecanismo de división das células somáticas) c) ¿que sucede en 1? ( a
replicación do ADN) ¿e en 2 (apareamento de cromosomas ho
mólogos e entrecruzamento)? (0,2x2=0,4 p.) d) explica brevemente a importancia
biolóxica da meiose: A meiose é imprescindible para que poda ter lugar a reproducción
sexual xa que asegura que o número de cromosomas se manteña constante de
xeneración en xeneración: a meiose é a causa de que os gametos teñan a metade do
número de cromosomas que as células somáticas da especie; nos organismos con
reproducción sexual, coa unión de dous gametos na fecundación se recupera o número
de cromosomas da especie. Ademais, a meiose aumenta a variabilidad xenética debido,
por un lado, á recombinación ou entrecruzamento dos cromosomas, que orixina novas
combinacións xénicas, e por outro, ó reparto aleatorio dos cromosomas maternos e
paternos entre os gametos, que se mezclarán ó azar na fecundación. (0,5 p.)
e) define os conceptos de célula haploide (só posúe unha serie/xogo de cromosomas
todos distintos entre sí) e célula diploide (contén dous series/xogos de cromosomas
homólogos entre sí; os cromosomas homólogos de cada par teñen o mesmo tamaño e
forma e conteñen os xenes para os mesmos caracteres (0,2x2=0,4 p.)
f) ¿as células somáticas dun mesmo organismo teñen o mesmo ADN? (SI) ¿e os
mesmos ARN mensaxeiros? (NON) Xustifica as respostas. As células dun organismo
conservan todolos xenes presentes no cigoto que o orixinou pero nos distintos tipos de
células exprésanse (transcríbanse) xenes distintos, polo que se forman ARN distintos
para seren traducidos en proteínas (0,2 p.)

I.3. Características do Retículo endoplásmico. Diferencias en estructura e función entre

o Retículo endoplámico liso e o rugoso. ¿Que relación ten o Retículo endoplásmico co
Aparato de Golgi? ¿e coa envolta nuclear?

Características do Retículo endoplásmico: forma parte do sistema de endomembranas e

está formado por unha serie de vesículas e sacos revestidos de membrana sinxela e
intercomunicados. Diferencias en estructura e función entre o Retículo endoplásmico
liso e o rugoso: Estructura: o rugoso presenta ribosomas adheridos e o liso non.
Función: no Retículo endoplámico liso prodúcese a síntese de lípidos de membrana e de
hormonas esteroideas e a detoxificación mentras que no rugoso ten lugar o
empaquetamento, acumulación e transformación das proteínas sintetizadas nos
ribosomas adheridos.
¿Que relación ten o Retículo endoplásmico co Aparato de Golgi? ¿e coa envolta
nuclear?: as tres estructuras son contínuas estructuralmente ó formar parte do sistema de
endomembranas da célula: a envolta nuclear é contínua co Retículo endoplásmico e as
vesículas de transición do Retículo intégranse no Aparato de Golgi (1,5 p.)

2003

I.1 Unha célula con dous pares de cromosomas sofre unha mitose, e cada célula filla
resultante sofre unha meiose. a) ¿Cantas células se forman ó final?, b) ¿cal será a
dotación cromosómica de cada unha delas? (Responde facendo un debuxo
esquemático), c) no esquema indica que células son haploides e cales diploides

Unha célula con dous pares de cromosomas sofre unha mitose, e cada célula filla
resultante sofre unha meiose. a) ¿Cantas células se forman ó final?: 8 (0,3 ptos.) b) ¿cal
será a dotación cromosómica de cada unha delas? (Responde facendo un debuxo
esquemático) (0,6 ptos. máximo, si indican a dotación 2n=4 na célula que sofre mitose e
nas fillas, e a dotación n=2 nas oito que resultan ó final das meioses; se no debuxo
inclúen a representación dos cromosomas coas súas cromátidas, puntuarase ata un
máximo de 0,9 ptos.) c) no esquema indica que células son haploides e cales diploides
(0,1x3=0,3 ptos.).

I.2) Debuxa unha célula eucariota vexetal indicando alomenos 7 dos seus compoñentes
(ó debuxo valorarase ata 0,3 p. e cada un dos 7 compoñentes ben nomeados 0,1 p.
(0,1x7=0,7 p.). De tódolos compoñentes das células eucariotas vexetais,
a) ¿cales non se atopan nunca nas células eucariotas animais?: os cloroplastos e a parede
celular vexetal (0,2 p.),
b) ¿cales se atopan tamén nas células procariotas?: ribosomas, hialoplasma e ADN (0,3
p.)
I.4) Representa esquemáticamente a dotación cromosómica dunha célula cun par de
cromosomas, a) na fase G1 da interfase que precede á meiose, b) na fase G2 da mesma
interfase, c) na profase I da meiose, d) na telofase I, e) na telofase II ¿Como variou a
cantidade de ADN entre o principio e o final da meiose?. ¿Cando e como se crea a
variabilidade xenética durante a meiose?

Representa esquemáticamente a dotación cromosómica dunha célula cun par de

cromosomas (0,2x5=1 p.),
a) na fase G1 da interfase que precede á meiose,
b) na fase G2 da mesma interfase, c) na profase I da meiose
, d) na telofase I,
e) na telofase II. ¿Como variou a cantidade de ADN entre o principio e o final da
meiose?: reduciuse a cuarta parte (0,2 p.).
¿Cando e como se crea variabilidade xenética durante a meiose?: durante a profase I
mediante os entrecruzamentos das cromátidas (0,3 p.).