Professional Documents
Culture Documents
Korupsiyon - Wikipedia, Ang Malayang Ensiklopedya PDF
Korupsiyon - Wikipedia, Ang Malayang Ensiklopedya PDF
Pakikipagsabwatan
Pandaraya sa halalan
Panunuhol at pagtanggap ng
suhol
Pagtangkilik o Padrino
Ang Pagtangkilik o Padrino na tumutukoy
sa pagpapabor sa mga tagasuporta,
halimbawa sa trabaho sa gobyerno. Ito ay
maaaring lehitimo gaya kapag ang isang
bagong nahalal na pamahalaan ay
nagpapalit ng mga mataas na opisyal sa
administrasyon upang mapatupad ng
epektibo ang mga patakaran nito. Ito ay
nakikitang isang korupsiyon kung ang mga
walang kakayahang mga tao bilang
kabayaran sa pagsuporta ng
administrasyon ay napili bago sa mga mas
may kakayahang mga indibidwal. Sa
karamihan ng mga hindi demokrasya, ang
maraming mga opisyal ng gobyerno ay
kadalasang pinipili para sa kanilang
katapatan sa halip na kakayahan. Ang
pagpapabor sa mga kamag-anak
(nepotismo) o personal na mga kaibigan
(kronyismo) ng isang opisyal ng
pamahalaan ay isang anyo ng isang hindi
lehitimikong kapakinabangang
pampribado. Ito ay maaaring samahan ng
panunuhol halimbawa sa paghiling ng
isang opisyal ng pamahalaan sa isang
negosyo na magbigay trabaho sa isang
kamag-anak ng opisyal na kumokontrol sa
mga regulasyon na umaapekto sa
negosyo. Ang pinakasukdulang halimbawa
ay kung ang buong estado ay namamana
gaya ng sa Hilagang Korea o Syria. Ang
isang mas maliit na anyo nito ay sa Good
ol' boys sa Katimugang Estados Unidos
kung saan ang mga kababaihan at
minoridad ay hindi isinasama. Ang mas
katamtamang anyo ng kronyismo ay ang
"old boy network" kung saan ang mga
hinirang sa mga opisyal na posisyon sa
pamahalaan ay napipili lamang mula sa
isang malapit at eksklusibong network na
panlipunan gaya ng mga alumni ng mga
partikular na unibersidad sa halip na sa
paghirang ng pinaka may kakayahang
kandidato.
Pangingikil
Blackmail
Mga kondisyong pumapabor
sa korupsiyon
Ikinatwiran na ang mga sumusunod na
kondisyon ay pumapabor sa korupsiyon:
Kakulangan ng impormasyon
Kawalan ng batas ng kalayaan ng
impormasyon.
Kawalan ng ulat na pag-iimbestiga ng
lokal na media.
Kawalang respeto o kapabayaan sa
pagsasanay ng kalayaan ng
pagsasalita at kalayaan ng press
Mahinang mga kasanayan ng
akawnting kabilang ang kawalan ng
napapanahong pangangasiwang
pinansiyal.
Kawalan ng pagsukat sa
korupsiyon. Halimbawa, ang
paggamit ng mga regular na survey
sa mga sambahayan at mga
negosyo upang makwantipika ang
digri ng persepsiyon ng korupsiyon
sa iba't ibang mga bahagi ng bansa
o sa iba't ibang institusyon ng
pamahalaan. Ito ay maaaring
magpataas ng kamalayan ng
populasyon sa korupsiyon at pumilit
sa pamahalaan na labanan ito. Ito
ay papayag rin sa ebaluasyon ng
mga opisyal na lumalaban sa
korupsiyon at mga pamamaraang
ginagamit nito.
Mga tax haven kung saan
binubuwisan ng pamahalaan ang
mga mamamayan at kompanya sa
bansa ngunit hindi ang mula sa
ibang mga bansa at tumatanggi na
ibunyag ang kailangang
impormasyon para sa pagbubuwis
ng dayuhan.[2]
Kawalan ng kontrol sa pamahalaan.
Kawalan ng lipunang sibiko at mga
organisasyong hindi
pampamahalaan na nagmomonitor
ng pamahalaan.
Ang indibidwal na botante sa
halalan ay maaaring may
makatwirang kamangmangan
tungkol sa politika lalo na sa mga
halalan.
Mahinang serbisyong sibil at
mabagal na usad ng reporma ng
serbisyong sibil sa mga umuunlad
na bansa.
Mahinang pagpapatupad ng batas
gaya halimbawa ng mga
napatunayang tiwaling politiko o
opisyal ng pamahalaan na hindi
napaparusahan ayon sa batas o
nabibigyan lamang ng isang
magaan na parusa.
Mahinang propesyong pambatas.
Mahinang kalayaan ng hukuman.
Kawalan ng proteksiyon sa mga
whistleblower o naglalantad ng
korupsiyon.
Proyektong pagpapanagot ng
pamahalaan
Kawalan ng benchmarking na isang
patuloy na detalyadong ebalwasyon
ng mga pamamaraan at
paghahambing sa ibang gumagawa
ng mga parehong bagay sa
parehong pamahalaan o sa ibang
pamahaalan sa partikular na ang
paghahambing ng kung sino ang
gumagawa ng pinakamahusay na
pagtatrabaho.[3]
Mga pagkakataon at pabuya
Ang mga indibidwal na opisyal ay
rutinang humahawak ng cash sa
halip na paghawak sa mga
kabayaran sa pamamagitan ng giro
o sa isang hiwalay na cash desk.
Ang mga hindi lehitimong mga
pagwiwithdraw ng mga salapi mula
sa pinangangasiwaang mga akawnt
ng bangko ay mas higit na mahirap
ikubli.
Ang mga pondong pampubliko ay
sentralisado sa halip na
ipinamamahagi. Halimbawa, kung
ang pondong $1,000 ay nilustay
mula sa isang ahensiyang lokal na
may pondong $2,000, mas madali
itong mapansin kesa sa isang
pambansang ahensiya na may
pondong $2,000,000. Tignan ang
prinsipyo ng subsidiaridad.
Malalaki at hindi
napangangasiwaang mga
pamumuhunan.
Pagbebenta ng pag-aari ng
estadong ari-arian at pribatisasyon.
Maliit na sahod sa mga opisyal ng
pamahalaan.
Ang mga lisensiya ng pamahalaan
na kailangan upang magnegosyo
halimbawa ang mga lisensiya ng
pag-aangkat na humihikayat ng
mga panunuhol at mga kickback.
Ang matagalang pagtatrabaho sa
parehong posisyon ay maaaring
lumikha ng mga relasyon sa loob at
labas ng pamahalaan na
humihikayat at nakakatulong na
magkubli ng koruspiyon at
paboritismo. Ang pag-iikot o
paglilipat ng mga opisyal ng
pamahalaan sa iba't ibang mga
posisyon at mga lugar ay maaaring
makatulong na makapigil dito.
Halimbawa, ang ilang mga
matataas na ranggong opisyal sa
mga serbisyong pampahalaan ng
Pransiya (e.g. treasurer-paymasters
general) ay dapat palitan ng ibang
indibidwal kada ilang mga taon.
Magastos na mga kampanyang
pampolitika na may mga gastusing
lumalagpas sa mga normal na
mapagkukunan ng mga
pagpopondong pampolitika lalo na
kapag pinopondohan ng salapi ng
mga nagbabayad ng buwis.
Ang kaunting interaksiyon sa mga
opisyal ay nagbabawas ng mga
pagkakataon para sa korupsiyon.
Halimbawa, ang paggamit ng
internet para sa pagpapadala ng
kinakailangang impormasyon tulad
ng mga aplikasyon at pormang
pang buwis at pagkatapos ay
ipoproseso ito gamit ang mga
automadong sistema ng kompyuter.
Ito ay maaari ring magpabilis ng
pagpoproseso at magbawas ng
mga hindi sinasadyang kamalian ng
tao (tignan ang e-Government).
Ang isang hindi inaasahang
kapakinabangan sa pagluluwas ng
mga masaganang mapagkukunan
sa kalikasan ay maaaring
humikayat ng korupsiyon.[4] (See
Resource curse)
Ang digmaan at iba pang mga anyo
ng alitan ay nauugnay sa isang
pagkasira ng seguridad na
pampubliko.
Mga kondisyon sa lipunan
Mga may sariling interes na mga
malalapit na pangkat o clique at
mga old boy network.
Kawalang batas laban sa mga
dinastiyang pampolitika.
Ang istrukturang panlipunan na
nakasentro sa pamilya at angkang
na may tradisyon ng katanggap
tanggap na nepotismo at
paboritismo.
Isang ekonomikang regalo ng
Sobyet na sistemang blat na
umaahon sa isang komunistang
sentral na planadong ekonomiya.
Kawalan ng literasya, edukasyon at
malalapitan at mauunawaang
impormasyon sa mga populasyon
ng isang bansa.
Kadalasang diskriminasyon at
pambubully sa populasyon.
Pagkakaisang pang-tribo na
nagbibigay pakinabang sa ilang
mga pangkat etniko. Halimbawa, sa
India, ang sistemang pampolitika,
naging karaniwan sa kapunuan ng
pambansa at pang-rehiyong mga
partido na ipasa mula henerasyon
sa henerasyon.[5][6] Ito ay lumilikha
ng isang sistema kung saan ang
pamilya ay humahawak ng sentro
ng kapangyarihan.
Sa politika
Ang pampolitika na korupsiyon ang pag-
abuso ng pampublikong kapangyarihan,
opisina o mga pinagkukunan ng mga
hinalal na opisyal ng pamahalaan para
sarili nitong pakinabang gaya halimbawa
ng pangingikil, paghimok sa paggawa ng
mga ilegal na gawain, o pag-aalok ng mga
suhol. Ito ay maaari ring kumuha ng anyo
ng pagpapanatili sa sarili sa posisyong
pampolitika na hinahawakan sa
pamamagitan ng pagbili ng mga boto sa
pamamagitan ng pagsasabatas ng mga
batas na gumagamit ng buwis ng
taongbayan. Ang sistemikong korupsiyon
ang buong pagpapahina sa pampolitika o
ekonomikang sistema. Ang korupsiyon ng
pamahalaan sa hudikatura ay malawak na
alam sa maraming transisyonal at
papaunlad na mga bansa dahil ang badyet
ng pamahalaan ay halos buong
kinokontrol ng ehekutibong sangay
(pangulo). Ito ay nagpapawalang halaga
sa separasyon ng mga kapanyarihan dahil
ito ay lumilikha ng mahalagang
pangsalaping pagsalalay ng hudikatura.
Ang angkop na pambansang distribusyon
ng kayamanan kabilang ang paggasta ng
pamahalaan sa hudikatura ay paksa ng
ekonomikang konstitusyonal. Mahalagang
kilalanin ang pagkakaiba sa pagitan ng
dalawang paraan ng korupsiyon sa
hudikatura: ang pamahalaan sa
pamamagitan ng pagpaplano ng badyet at
iba't ibang mga pribilehiyo at sa pribado.
Ang mga kasapi ng pamahalaan ay
maaaring sumantala sa mga
mapagkukunang pampolitika (halimbawa
ang mga diamante o langis sa ilang mga
kilalang kaso) o mga pag-aari ng estadong
produktibong industriya. Ang isang bilang
ng mga tiwalang pamahalaan sa buong
mundo ay nagpayaman sa kanilang mga
sarili sa pamamagitan ng tulong
pandayuhan na karaniwang ginugugol ng
mga ito sa mga magagara at
nagpapasikat na mga gusali at mga
sandatang pangmilitar.
Sa kapulisan
Ang korupsiyon ng kapulisan ay isang
spesipikong anyo ng maling pag-aasal sa
kapulisan na ginagawa upang magkamit
ng mga benepisyong pansalapi, iba pang
kapakinabangan o pagpapasulong ng
kanilang karera.Kabilang sa mga
karaniwang anyo ng korupsiyon ng
kapulisan na hindi pagsunod sa
sinumpaang kodigo ng pag-aasal ng mga
pulis ang sumusunod:
Sa hudikatura
Ang korupsiyon ay nangyayari rin sa
sistemang hudikatura ng isang bansa. Ang
mga kurakot na hukom (judge) na
tumatanggap ng suhol ay magbababa ng
desisyong pabor sa nanuhol at sa gayon
ay nasisira ang integridad ng hustisya at
pagiging patas ng sistemang korte.[9]
Sa pamamahayag
Ang korupsiyon ay nangyayari rin sa
pamamahayag (media).[10] Kabilang sa
mga korupsiyon sa pamamahayag ang:
90–100 60–69 30–39 0-9
80–89 50–59 20–29 No Information
70–79 40–49 10–19
Simula 1995, ang Transparency
International (TI) ay naglilimbag ng
Corruption Perceptions Index (CPI) na
taunang rumaranggo sa mga bansa "ayon
sa kanilang mga natatantong lebel ng
korupsiyon na tinutukoy ng mga pagtatasa
ng mga eksperto at mga opinyong
survey".[12] Pangkalahatang inilalarawan
ng CPI ang korupsiyong pampolitika bilang
"hindi angkop na paggamit ng
kapangyarihang pampubliko para sa
kapakinabangang pampribado."[13]
Korupsiyon sa Pilipinas
Tingnan din
Batas anti-korupsiyon ng Pilipinas
Ang International Anti-Corruption Day ay
ipinagdiriwang taon-taon tuwing
Disyembre 9.
Kahirapan
Mga sanggunian
1. http://www.doj.gov.ph/files/7080.pdf
2. Mathiason, Nick (2007-01-21).
"Western bankers and lawyers 'rob
Africa of $150bn every year" . London:
Observer.guardian.co.uk. Hinango
noong 2009-12-05.
3. "Why benchmarking works – PSD
Blog – World Bank Group" .
Psdblog.worldbank.org. 2006-08-17.
Hinango noong 2009-11-05.
4. Damania, Richard; Bulte, Erwin (Hulyo
2003). "Resources for Sale: Corruption,
Democracy and the Natural Resource
Curse" (PDF). Centre for International
Economic Studies, University of
Adelaide. Hinango noong 2010-12-11.
5. Soutik Biswas (1-18-2011). "Is India
sliding into a hereditary monarchy?" .
BBC. BBC News. Hinango noong 3
Setyembre 2011. Check date values in:
|date= (tulong)
6. Deo, Manjeet; Kripalani (2011-08-05).
"The Gandhi dynasty: Politics as
usual" . Rediff. Rediff News. Hinango
noong 3 Setyembre 2011.
7. "Lessons From the North" . Project
Syndicate. Hinango noong 2009-11-05.
8. Privatization in Competitive Sectors:
The Record to Date. Sunita Kikeri and
John Nellis. World Bank Policy
Research Working Paper 2860 Hunyo
2002. Econ.Chula.ac.th Privatization
and Corruption. David Martimort and
Stéphane Straub. IDEI.fr
9. http://www.transparency.org/research
/gcr/gcr_judicial_systems
10. http://www.transparency.org/files/cont
ent/corruptionqas/368_Overview_of_C
orruption_in_the_Media.pdf
11. http://www.thestar.com/news/2007/0
3/18/blackmail_journalism_on_the_ris
e_in_china.html
12. Transparency International (2011).
"Corruption Perceptions Index" .
Transparency International.
Transparency International. Hinango
noong 1 Disyembre 2011.
13. CPI 2010: Long methodological brief,
p. 2
14. Transparency International (2012).
"Corruption Perceptions Index 2012: In
detail" . Transparency International.
Transparency International. Hinango
noong 24 Agosto 2011.
15. Corruption Perceptions Index 2012.
Full table and rankings . Transparency
International. Retrieved: 4 Pebrero
2013.
Kinuha mula sa
"https://tl.wikipedia.org/w/index.php?
title=Korupsiyon&oldid=1711133"