Professional Documents
Culture Documents
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی برداشت و پس از برداشت محصوالت کشاورزی
مشهد مقدس 29و 30بهمن ماه 1393
اثر محلول پاشی کائولن و شکر بر خصوصیات کمی و کیفی انار پوست سفید و پوست
قرمز
4
فاطمه متوليان،1بهرام عابدي،2علي تهراني فر،3محمود شور
.1دانشجوي كارشناسي ارشد دانشگاه فردوسي مشهد
.2استاديار دانشگاه فردوسي مشهد
.3استاد دانشگاه فردوسي مشهد
.4دانشيار دانشگاه فردوسي مشهد
چکیده
انار یکی از قدیمی ترین میوه های خوراکی شناخته شده و بومی ایران است و جزو میوه های نیمه گرمس<یری محس<وب
می شود .ترکیدگی پوسته انار یکی از مهم ترین شاخص های افت کیفیت بازار پسندی انار بوده و ارزش ص<<ادراتی این
محص<<ول را پ<<ایین می آورد .ل<<ذا این تحقیق با ه<<دف بررسی اثر محل<<ول پاشی دو ت<<رکیب ک<<ائولن و ش<<کر بر ب<<رخی
خصوصیات کمی وکیفی میوه انار در شهرستان مهدی شهر استان سمنان انجام شد .از آزمایش فاکتوریل (دو فاکتوره)،
ف<<اکتور اول ت<<رکیب محل<<ول پاشی در سه س<<طح ( ک<<ائولن ،ش<<کر وآب مقط<<ر) ،ف<<اکتور دوم رقم (پوست س<<فید و پوست
قرمز) در قالب طرح بلوک کامال تصادفی با سه تکرار انجام شد .نت<ایج نش<ان داد بین ج<رم ،وزن صد دان<ه ،درصد آب
میوهpH ،و اسیدیته قابل تی<<تر بین ارق<<ام اختالف مع<<نی داری در س<<طح یک درصد مش<<اهده می ش<<ود .بر اس<<اس نت<<ایج
مقایسه میانگین تیمار کائولن در رقم پوست قرمز به ط<<رز معن<<اداری ب<<اعث ک<<اهش درصد ترکی<<دگی می<<وه در س<<طح 1
درصد نسبت به شاهد گردید در حالی که محلولپاشی ساکارز باعث افزایش مق<<دار م<<واد جامد محل<<ول در ان<<ار نس<<بت به
شاهد شد در حالی که اسیدیته قابل تیتر توسط تیمارهای محلول پاشی تغییر پیدا نکرد.
مقدمه
انار( )punica granatumیکی از قدیمی ترین میوه های خوراکی شناخته شده در میان میوه های ذکر ش<<ده
در قرآن کریم است( .)Khalil and Aly, 2013این میوه بومی ایران ب<<وده و ق<<ادر به رشد در ش<<رایط آب و
هوایی از استوا تا نیمه گرمسیری است .انار همچنین از لحاظ دارویی و طب بسیار اهمیت دارد به طوری که
گ<<زارش ش<<ده مق<<دار آن<<تی اکس<<یدانتهای موج<<ود در آب ان<<ار سه برابر چ<<ای س<<بز اس<<ت(.)Gil et al,2000
تركيدگي ميوه انار مهم<ترين بيم<اري ف<<يزيولوژيكي و خس<ارت زا در تم<<ام من<اطق انارك<اري ايران و دنيا
محسوب مي ش<<ود به ط<<وري كه در تم<<ام من<<اطق انارك<<اري كش<<ور گ<<زارش مي ش<<ود و خس<<اراتي را متوجه
انارك<<اران مي نمايد و بعد از ك<<رم گلوگ<<اه ان<<ار ،بيش<<ترين خس<<ارت را به باغ<<داران وارد مي نمايد .اين
خسارت بعضا تا 40درصد گزارش شده است (سایت انار ایران) .ترکی<<دگی پوس<<ته ان<<ار یکی از مهم ت<<رین
شاخص های افت کیفیت بازار پسندی ان<<ار ب<<وده و ارزش ص<<ادراتی این محص<<ول را پ<<ایین می آورد ،ض<<من
اینکه امکان ورود آفات و بیماری ها را به داخل انار فراهم نموه و م<دت زم<ان انب<ار داری آن را ن<یز ک<اهش
می دهد لذا مبارزه با آن امری جدی و ضروری به نظر می رس<<د(ق<ره ش<<یخ بی<ات .)1384 ،ميوه ان<ار ممكن
است روي درخت و يا پس از برداشت در اثر عواملي مانند فشار دچار تركيدگي گ<<ردد .عالوه بر ان<<ار روي
ميوه ه<<ايي مانند گوجه ف<<رنگي ،گيالس ،آل<<و ،س<<يب ،گالبي ،م<<وز وخرما ن<<يز چ<<نين پديده< اي روي مي ده<<د.
تركيدگي ممكن است در اثراختالف فشار موجود بين بافته<<ای دروني و س<<طحی رخ دهد .به عن<<وان مث<<ال در
مورد ميوه هايي مانند انار ،گيالس ،پرتق<ال ،س<يب وگوجه ف<<رنگي در اثر ب<<اران يا آبياري ف<<راوان بعد از يك
دوره خشكی طوالني ،تورژسانس بافت گوشتي دروني به بافت پوست فشار آورده وشكاف ايج<<اد مي گ<<ردد( .
. )Nemeskeri, 2007كائولن یک ماده مع<<دنی س<<فید رنگ ح<<اوی س<<یلیکات آلومی<<نیوم و فاقد اث<<رات مخ<<رب
زیست محیطی می باشد ( .)Ghaouth and Ponnampalam, 1991فرازمند و همکاران( )1390با مطالعه
تاثیر پودر کائولن در کاهش آفتاب سوختگی و ترکیدگی انار نشان دادند که غلظت %5محل<<ول ک<<ائولن س<<بب
کاهش معنادار عارضه ترکیدگی و آفتاب سوختگی می شود .عبدالرحمان( )2010نشان داد محلولپاشی کائولن
با غلظت %6در کاهش ترکیدگی میوه انار موثر می باش<د .از تركيب<ات ارگ<انيكی كه به منظ<ور ك<اهش ت<رك
خ<<وردگي در ميوه ها اس<<تفاده ش<<ده است نمك و س<<اکارز مي باش<<د .محقق<<ان دريافته اند كه اس<<تفاده از نمكه<<اي
طريقكوتيك<ول گيالس كمك كلسيمي و ساکارز مي تواند به تعادل پتانسيل اسمزي و ج<ذب آهس<ته آب ب<اران از
1
اولین همایش ملی فناوریهای نوین
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی برداشت و پس از برداشت محصوالت کشاورزی
مشهد مقدس 29و 30بهمن ماه 1393
كند( .) Balbontín et al, 2013لذا این تحقیق با هدف بررسی اثر محلول پاشی کائولن و ساکارز بر برخی
خصوصیات کمی وکیفی میوه انار در دو رقم شیرین پوست قرمز و سیرین پوست س<<فید در شهرس<<تان مه<<دی
شهر استان سمنان انجام شد.
تجزیه آماری
از آزمایش فاکتوریل( 2فاکتوره) در ق<<الب ط<<رح بل<<وک ه<ای ک<<امال تص<ادفی اس<<تفاده ش<<د .ف<<اکتور اول تیم<<ار
محلول پاشی در سه سطح (کائولن ، <%5شکر ( ،)%5/0و شاهد (محلولپاشی با آب مقطر)) و فاکتور دوم
دو رقم (ش<<یرین پوست س<<فید و ش<<یرین پوست قرم<<ز) ب<<ود .تیمارها در 3تک<<رار انج<<ام شد و تجزیه و تحلیل
توسط نرم افزار آماری JMP 8و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون توکی در سطح احتم<<ال %5ص<<ورت
گرفت و نمودارهاي مربوطه نيز با استفاده از نرم افزار اكسل رسم گردید<.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس در جدول 1نشان داد بین جرم ،وزن صد دانه ،درصد آب میوهpH ،و اسیدیته قابل تیتر
بین ارقام اختالف معنی داری در سطح یک درصد مش<<اهده می ش<<ود .بر اس<<اس نت<<ایج مقایسه می<<انگین تیم<<ار
کائولن در رقم پوست قرمز به طرز معناداری باعث کاهش درصد ترکیدگی میوه در سطح 1درصد نسبت به
شاهد گردی<د .این یافته ها با نت<ایج فرازمند وهمک<اران( )1390که نش<ان دادند< ک<ائولن 6درصد ب<اعث ک<اهش
درصد ترکیدگی میوه های انار می شود مطابقت داشت .نتایج تجزیه واری<<انس نش<<ان داد که وزن صد دانه بین
ارقام اختالف معنی داری در سطح 1درصد داشت .مقایسه میانگین نش<<ان داد ،تیم<<ار ک<<ائولن و ش<<کر در رقم
پوست قرمز باعث افزایش در مق<<دار وزن 100دانه شد ،این یافته ها با نت<<ایج گین<<دابا و واند (Gindaba and
)wand, 2005که نشان دادند محلولپاشی کائولن بر سیب باعث افزایش سایز و وزن می<<وه می ش<<ود و گلن و
همکاران( )Glenn et al, 2001که نشان دادند< کاربرد کائولن 3درصد باعث اف<زایش وزن س<<یب می ش<<ود،
همخ<<وانی داش<ت .درصد آب می<<وه در هیچ ک<<دام از تیمارها مع<<نی دار نشد و با اینکه مق<<دار آن در رقم پوست
قرمز نس<بت به پوست س<فید بیش<تر ب<ود ولی اختالف معن<اداری مش<اهده نشد که با نت<ایج ی<ازیکی و کاین<<اک (
)Yazici and kaynak, 2006مطابقت داشت .بر اساس نتایج تجزیه واریانس ،بین تیمارهای محلول پاشی در
م<<ورد ص<<فت م<<واد جامد محل<<ول اختالف معنا داری در س<<طح 5درصد داشت و محلولپاشی س<<اکارز ب<<اعث
افزایش مقدار مواد جامد محلول در انار نسبت به شاهد شد که با نت<<ایج ووجیک و همک<<اران(Wojcik et al,
)2013در اف<<زایش مق<<دار م<<واد جامد محل<<ول گیالس رقم توسط محلولپاشی با س<<اکارز مط<<ابقت داش<<ت .اما
محلولپاشی کائولن بر روی مقدار مواد جامد محلول تاثیری نداشت که این یافته ها با نتایج ش<<وگر و همک<<اران
در سال 2005که نشان دادند< محلولپاشی کائولن تاثیری بر مقدار مواد جامد محلول نداشت ،مطابقت داشت .با
توجه به ج<دول تجزیه واری<انس مق<<دار pHبین رقم ها اختالف معن<اداری در س<طح 1درصد داشت اما تحت
تاثیر تیمارهای محلولپاشی ق<<رار نگ<<رفت .مق<<دار اس<<یدیته< قابل تی<<تر ن<<یز طی محلولپاشی با س<<اکارز و ک<<ائولن
2
اولین همایش ملی فناوریهای نوین
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی برداشت و پس از برداشت محصوالت کشاورزی
مشهد مقدس 29و 30بهمن ماه 1393
تغییری نیافت اما مقدار آن بین رقمها اختالف معنا دار در سطح 1درصد وج<ود داش<ت .این یافته ها با نت<ایج
Jamesو همک<<اران ( )2008که نش<<ان دادند< ک<<اربرد ک<<ائولن در بل<<وبری بر م<<یزان pHو اس<<یدیته قابل تی<<تر
تاثیری ندارد ،مطابقت داشت .محلولپاشی با ساکارز تاثیر معناداری بر کاهش درصد ترکی<<دگی می<<وه نداش<<ت.
این یافته ها با نتایج ووجیک و همکاران ( )Wojcik et al, 2013که نش<<ان دادند< محلولپاشی قبل از برداشت
ساکارز با غلظت 5در هزار تاثیری در کاهش ترکیدگی گیالس نداشت ،مطابقت داشت.
جدول .1نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده انار در دورقم Hپوست سفید و قرمز بر اساس میانگین مربعات
اسیدیته قابل مواد جامد درصد آب درجه
درصد ترکیدگی pH وزن 100دانه جرم منبع تغییرات
تیتر محلول میوه آزادی
ns
31/55 **42/0 ns
055/0 **64/0 **02/220 **85/358 **06/24716 1 رقم
**02/88 ns
008/0 * 35/2 ns
13/0 ns
03/5 ns
22/72 ns
06/6772 2 تیمار محلولپاشی
ns
59/9 ns
002/0 ns
51/1 ns
072/0 ns
07/3 ns
16/7 ns
72/3447 2 رقم*تیمار
**،* ،nsبه ترتیب نشان دهنده ی عدم معنی دار ،معنی دار در سطح 5درصد و معنی دار در سطح 1درصد
جدول .2اثر محلول پاشی کائولن و شکر بر صفات انار پوست سفید و پوست قرمز
جرم
شاهد ساکارز کائولین
77/307ab 33/285 ab 33/388 a پوست قرمز
33/270b 66/228b 260 b پوست سفید
وزن 100دانه
87/41ab 67/43a 05/47a پوست قرمز
33/33c 70/36bc 77/35 bc پوست سفید
درصد آب
06/65a 28/64ab 17/65a پوست قرمز
65/56c 27/57bc 62/59abc پوست سفید
موادجامد محلول
66/16a 5/17a 33/16a پوست قرمز
83/15a 5/17a 5/17a پوست سفید
pH
03/4ab 09/4a 14/4a پوست قرمز
43/3b 93/3ab 77/3ab پوست سفید
اسیدیته
84/0a 76/0a 84/0a پوست قرمز
53/0b 49/0b 51/0b پوست سفید
درصد ترکیدگی
38/10a 42/8ab 39/0b پوست قرمز
23/6ab 77/2ab 11/1ab پوست سفید
حروف مشابه نشان دهنده ی عدم اختالف معنی دار در سطح % 5است
منابع
س<<الح ورزي ،ي .ته<<راني ف<<ر ،ع .1392 .ت<<اثير اس<انس ب<<رخي گياه<<ان دارويي و پوشش پلي اتيل<<ني بر عمر
انبارماني و كيفيت ميوه انار (رقم شيشه كپ) .نشريه علوم باغب<<اني (عل<<وم و ص<<نايع كش<<اورزي) -318: 27
.325
3
اولین همایش ملی فناوریهای نوین
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی برداشت و پس از برداشت محصوالت کشاورزی
1393 بهمن ماه30و29 مشهد مقدس
بررسی تاثیر پودر کائولین در کاهش خس<<ارت.١٣٩٠ . ع، محسنی. ا، مشیری.ح. س، ولی زاده. ح،فرازمند
.350-346 ص، مجموعه مقاالت همایش ملی انار.آفتاب سوختگی میو ههای انار
مجله پ<<ژوهش و س<<ازندگي. مطالعه تشريحي تركيدگي ميوه انار در رقم ملس ترش.1384 . ر،قره شيخ بيات
.14-10 :69 .در زراعت و باغباني
Abd El-Rhman I.E. 2010. Physiological studies on cracking phenomena of pomegranates.
Journal of Applied Science Research. 6: 696-703.
Balbontín C, Ayala H, Bastías R.M, Tapia G, Ellena M, Torres C, Yuri J. A, J Quero-García
A, Rios J.C, Silva H. 2013. Cracking in sweet cherries: A comprehensive review from a
physiological, molecular , and genomic perspective. Chilean Journal of Agriculture
Research.73(1):66-72.
Ghaouth, A., Arul, J., Ponnampalam, R,. 1991. Use of chitosan coating to reduce weight loss
and maintain quality of cucumbers and bell pepper fruits. Journal of Food Processing and
Preservation.15: 359-368
Gil, M.I., F.A. Tomas-Barberan, B. Hess-Pierce, D.M. Holcroft and A.A. Kader, 2000.
Antioxidant activity of pomegranate juice and its relationship with phenolic composition and
processing. J. Agric. Food Chem., 48: 4581-4589.
Gindaba J and Wand S.J.E .2005. Comparative Effects of Evaporative Cooling, Kaolin
Particle Film, and Shade Net on Sunburn and Fruit Quality in Apples. Hort science
40(3):592-596
Glenn D. M , Puterka G. J. Drake S. A,. Unruh T, R and Knight A. L. Baherle P , Prado E ,.
Baugher T. A.2001. Particle Film Application Influences Apple Leaf Physiology, Fruit
Yield, and Fruit Quality. AMER. SOC. HORT. SCI. 126(2):175–181
http://www.anar-iran.ir/fa/Phenomenon/Diseases.aspx
Khalil . H A. Aly . H. S.H .2013. Cracking and Fruit Quality of Pomegranate (Punica
granatum L.) As Affected by Pre-Harvest Sprays of Some Growth Regulators and Mineral
Nutrients. Journal of Horticultural Science & Ornamental Plants 5 (2): 71-76.
Nemeskeri E. 2007. Water relations of sour cherries (mini review). International Journal of
Horticultural Science. 13: 103–107
Sarkhosh .A, Zamani .Z , Fatahi R, Ebadi A .2006. RAPD markers reveal polymorphism
among some Iranian pomegranate (Punica granatum L.) genotypes. Scientia Horticulturae
111 : 24–29
Spiers J. D . Matta F B,. Marshall , D. A. and.Sampson B. J.2008. Effects of Kaolin Clay
Application on Flower Bud Development, Fruit Quality and Yield, and Flower Thrips
[Frankliniella spp. (Thysanoptera: Thripidae)] Populations of Blueberry Plants. Small fruits
review 4:1, 73-84
Sugar D, .Hilton R. J and . Vanbuskirk P.D . 2005 effects of kaolin particle film and
rootstock on tree performance and fruit quality in 'doyenne du comice' pear.Hortscience
40(6):1726-1728
Wojcik P, Akgul H, Demirtas I, Sarısu C, Aksu M, Gubbuk H. 2013. Effect of preharvest
spray of calcium chloride and sucrose on cracking and quality of ΄Burlat΄ sweet cherry fruit.
Journal of Plant Nutrition. 36:1453–1465
Yazici K., Kaynak L. 2006. Effect of kaolin and shading treatments on sunburn on fruit of
hicaznar cultivar of pomegranate (punica granatum l. cv. hicaznar) Acta Horticulturae 2009
pp. 167-174