2/9/2020

Bài 3
Đo lường chi phí sinh hoạt

Giảng viên: PGS. TS Nguyễn Việt Hùng

Tài liệu tham khảo và Luyện tập

1. CHƯƠNG 14, Sách Giáo trình KINH TẾ HỌC, tập II

2. CHƯƠNG 3, Bài tập thực hành các Nguyên lý Kinh tế Vĩ mô.
3. Chapter 24, Principles of Economics, N. Gregory Mankiw,
HARVARD UNIVERSITY, 8th Edition.

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 1

 2/9/2020

Mục tiêu của chương

u Giới thiệu về đo lường chi phí sinh hoạt:

• Chỉ số giá tiêu dùng- CPI

u Tìm hiểu định nghĩa, nội dung, cách thức đo lường, tầm quan trọng
và ứng dụng của CPI trong đánh giá kinh tế vĩ mô.

Những nội dung chính

CHỈ SỐ GIÁ TIÊU DÙNG

1. Định nghĩa
2. Phương pháp tính CPI
3. Những vấn đề với đo lường CPI
4. Phân biệt CPI và DGDP
5. Những ứng dụng của chỉ số giá tiêu dùng

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 2

 2/9/2020

Đo lường Giá cả/Chi phí Sinh hoạt

u Lạm phát phản ánh tình trạng gia tăng của mức giá chung trong nền kinh tế.
u Khi mức giá chung tăng, các hộ gia đình phải chi tiêu nhiều hơn để duy trì
mức sống cũ.
u Bên cạnh DGDP, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cũng là một thước đo mức giá
chung của nền kinh tế.
u CPI đo lường sự biến động mức giá của một giỏ hàng hóa và dịch vụ mà một
người tiêu dùng điển hình của nền kinh tế chi tiêu so với thời kỳ gốc.

Cách tính CPI và lạm phát

å p it q io
CPI t = i =1
m
´ 100
åi =1
p q
i
o
i
o

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 3

 2/9/2020

Cách tính CPI và lạm phát

Cách tính tỷ lệ lạm phát

CPI t - CPI t -1
p =t
t -1
´ 100%
CPI

Giỏ hàng tính CPI điều tra năm 2014

(tính CPI thời kỳ 2015-2020)

u “Khảo sát mức sống dân cư và Điều tra quyền số chỉ số giá tiêu dùng
năm 2014”
u Mẫu điều tra: 62.655 hộ dân cư tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương trong 4 kỳ điều tra (các tháng: 3, 6, 9 12 năm 2014) nhằm loại trừ
yếu tố mùa vụ.
u Tính quyền số CPI tổng hợp cho cấp tỉnh, cấp vùng, toàn quốc, khu vực
thành thị và nông thôn của 11 nhóm hàng chính- nhóm cấp 1, và 5 nhóm
hàng cấp 2 (lương thực, thực phẩm và ăn uống ngoài gia đình, Dịch vụ y
tế, Dịch vụ giáo dục).

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 4

 2/9/2020

Trọng số của các nhóm hàng hóa trong giỏ hàng tính CPI
của Việt Nam và USA

Giỏ hàng năm 2014

Văn hoá,
giải trí và Hàng hoá và
du lịch, 4.29 dịch vụ khác,
Giáo dục, 5.99 3.3

Bưu chính viễn

thông, 2.89
Hàng ăn và
dịch vụ ăn
Giao thông, uống, 36.12
9.37

Thuốc và
dịch vụ y
tế, 5.04
Thiết bị và đồ
dùng gia đình, Đồ uống và
7.31 thuốc lá, 3.59
Nhà ở, điện,
nước, chất đốt May mặc, mũ
và vật liệu xây nón, giày dép,
dựng, 15.73 6.37

Nguồn: Tổng cục Thống kê VN

VD về tính CPI và tỷ lệ lạm phát

Xét một nền kinh tế giả định trong

đó người dân chỉ mua 2 hàng hóa là
ngô và nước mắm. Năm 2015 là
năm cơ sở, hãy tính:
a. Tính CPI cho các năm 2015,
2016, 2017
b. Tính tỉ lệ lạm phát cho năm 2016
và 2017

10

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 5

 2/9/2020

Những vấn đề phát sinh khi đo lường CPI

CPI phản ánh đắt hơn chi phí thực của cuộc sống
(khoảng 1 điểm %) là do:
o Sự xuất hiện các hàng hóa mới
o Sự thay đổi chất lượng hàng hóa
o Sự thay thế hàng hóa trong cơ cấu chi tiêu của hộ gia đình

11

Phân biệt CPI và chỉ số điều chỉnh GDP

12

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 6

 2/9/2020

Ứng dụng CPI

Điều chỉnh giá trị bằng tiền tại các thời điểm khác nhau
để có thể so sánh được với nhau

Ví dụ: Tiền lương tối thiểu năm 1993 là 120.000 đồng/tháng;

năm 2017 tiền lương tối thiểu là 1.300.000 đồng/tháng.

Phải chăng mức sống năm 2017 đã tăng 908,3% so với năm
1993?

13

Ứng dụng CPI

Điều chỉnh lãi suất

Ø Lãi suất thực tế (r) = lãi suất danh nghĩa (i) – tỉ lệ lạm phát (p)
Ø Lãi suất danh nghĩa sau thuế:
= ( − )
Ø Lãi suất thực sau thuế:
= −p = − −p

14

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 7

 2/9/2020

Tóm lược cuối bài

u Chỉ số giá tiêu dùng so sánh chi phí hiện hành của một giỏ hàng hoá và dịch vụ so
với chi phí của giỏ hàng đó trong năm cơ sở.
u Chỉ số này được sử dụng để đo lường mức giá chung trong nền kinh tế.
u Phần trăm thay đổi của CPI đo lường tỷ lệ lạm phát.
u Chỉ số giá tiêu dùng là một thước đo không hoàn hảo chi phí sinh hoạt vì ba lý do:
lệch thay thế, sự xuất hiện của hàng hoá mới, và những thay đổi chất lượng không
đo lường được.
u Chỉ số điều chỉnh GDP khác với CPI bởi vì nó bao gồm hàng hoá và dịch vụ được
sản xuất ra chứ không phải hàng hoá và dịch vụ được tiêu dùng.
u CPI sử dụng một giỏ hàng cố định, trong khi chỉ số điều chỉnh GDP tự động thay
đổi nhóm hàng hoá và dịch vụ theo thời gian khi thành phần của GDP thay đổi.

15

Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Việt Hùng 8