Government Property

NOT FOR SALE

5
MAPEH
Quarter 3 - Module 1

Department of Education ● Republic of the Philippines

MAPEH - Grade 5
Alternative Delivery Mode
Quarter 3-Modyul 1:
Unang Edisyon 2020

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa

Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-sipi sa ano mang akda ng
Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o
tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing
akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng
bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na
ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay sa isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at ang kumakatawan sa paghiling ng pahintulot sa
nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin ng kinakatawan ng
tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon -Sangay ng Ozamiz

Tagapamanihala ng mga Paaralan: Jean G. Veloso

Development Team of the Module

Authors: Genesis S. Alduheza
Marietta B. Ponce
Reviewers: Imelda D. Pongase
Giezel C. Gongob
Marie Claire B. Fuentes
Efren A. Oliveros
Emelita G. Tigley
Marlotte R. Dela Peña
Selina O. Macas
Anelyn G. Engracia
Grace Anne D. Pang-an
Maida S. Garnada

Illustrator and Layout Artist: Jarold James B. Serohijos Desi G. Aninao

Management Team
Chairperson: Jean G. Veloso, CESO IV
Schools Division Superintendent
Co-Chairperson: Myra P. Mebato, CESE
Assistant Schools Division Superintendent

Members Anacleta A. Gacasan, CID Chief ES

Imelda D. Pongase, EPS-MAPEH
May P. Edullantes, EPS-LRMS
Selina O. Macas, PSDS
Desi G. Aninao, PDO II
Mary Ann Grace J. Manili, Librarian II
Printed in the Philippines by
Department of Education – Division of Ozamiz City
Office Address: IBJT Compounds, Carangan, Ozamiz City
Telefax: (088)545-09-90
E-mail Address: deped1miz@gmail.com
ii
 5
MAPEH
Ikatlong Markahan - Modyul 1
Aralin 1- 4

This instructional material was collaboratively developed and reviewed

by educators from public and private schools, colleges, and or/universities.
We encourage teachers and other education stakeholders to email their
feedback, comments, and recommendations to the Department of Education
at action@ deped.gov.ph.

We value your feedback and recommendations.

FAIR USE AND CONTENT DISCLAIMER: This module is for educational purposes only. Borrowed materials
(i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names, trademarks, etc.) included in this module are
owned by their respective copyright holders. The publisher and authors do not represent nor claim ownership
over them. Sincerest appreciation to those who have made significant contributions to this module.

Kagawaran ng Edukasyon ● Republika ng Pilipinas

iii

Talaan ng Nilalaman
 Mga Pahina
Pangkalahatang Ideya ----------------------------------------------------------- vi
Nilalaman ng Modyul ----------------------------------------------------------- vi
Pangkalahatang Panuto ---------------------------------------------------------- vi
Icons na Ginagamit sa Modyul ------------------------------------------------- viii
Subukin ---------------------------------------------------------------------------- ix-xi
Aralin 1: Istruktura ng Simple Musical Sound: Unitary at Strophic
Alamin ---------------------------------------------------------------------- 1
Balikan ---------------------------------------------------------------------- 1
Tuklasin --------------------------------------------------------------------- 1
Suriin ------------------------------------------------------------------------ 2
Pagyamanin ----------------------------------------------------------------- 3
Isaisip ------------------------------------------------------------------------ 3
Isagawa ---------------------------------------------------------------------- 3
Susi sa Pagwawasto ------------------------------------------------------- 3
Sanggunian ----------------------------------------------------------------- 4

Aralin 2: Elemento ng Sining: Pagguhit at Paglilimbag

Alamin --------------------------------------------------------------------- 5
Balikan --------------------------------------------------------------------- 5
Tuklasin ------------------------------------------------------------------- 6
Suriin ---------------------------------------------------------------------- 7
Pagyamanin --------------------------------------------------------------- 8
Isaisip ---------------------------------------------------------------------- 8
Isagawa -------------------------------------------------------------------- 8
Susi sa Pagwawasto ----------------------------------------------------- 9
Sanggunian --------------------------------------------------------------- 10

Aralin 3: Mga Katangian /Background ng mga Piling Sayaw

Alamin ---------------------------------------------------------------------- 11
Balikan ---------------------------------------------------------------------- 11
Tuklasin --------------------------------------------------------------------- 12
Suriin ------------------------------------------------------------------------ 16
Pagyamanin ----------------------------------------------------------------- 16
Isaisip ------------------------------------------------------------------------ 17
Isagawa ---------------------------------------------------------------------- 17
Susi sa Pagwawasto ------------------------------------------------------- 18
Sanggunian ----------------------------------------------------------------- 19

Aralin 4: Gateway Drugs

Alamin ----------------------------------------------------------------------- 20
Balikan ----------------------------------------------------------------------- 20
Tuklasin ---------------------------------------------------------------------- 20

iv
Suriin ------------------------------------------------------------------------ 21
Pagyamanin ---------------------------------------------------------------- 23
Isaisip ----------------------------------------------------------------------- 24
Isagawa --------------------------------------------------------------------- 26
Susi sa Pagwawasto-------------------------------------------------------- 27
Susi sa Pagwawasto (Subukin) ------------------------------------------ 28
Sanggunian ----------------------------------------------------------------- 28

Modyul 1
MAPEH (Ikatlong Markahan)
Pangkalahatang Ideya
Maipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa at pagpapahalaga sa mga konsepto ukol
sa istruktura (structure) ng musical sound, timbre ng vocal at instrumental sounds, linya,
texture, contrast, at printmaking, physical fitness, mga uri ng sayaw (folk, indigenous, ethnic,
traditional, at creative) at substance use at abuse.

Nilalaman ng Modyul
Ang modyul na ito ay may apat na elemento: Music, Arts, Physical Education, at
Health. Tampok dito ang mga konsepto ng musical sound na unitary at strophic, elemento ng
sining sa pagguhit at paglilimbag, background ng mg piling sayaw, at gateway drugs.

Nagsisimula ang modyul na ito sa pagpakikilala ng paksa at pagpauunawa sa mga

mag-aaral ng halaga ng pagkatuto mula rito sa bahaging Alamin. Sumunod nito ang bahaging
Balikan kung saan masusuri ang natutunan kaugnay sa bagong aralin na tatalakayin.
Sinusundan ito ng pag-uugnay ng pagkatuto mula sa mga nagdaang modyul at sa
kasalukuyang aralin.

Ang bahaging Tuklasin ay naglalahad ng bagong aralin sa pamamagitan ng iba’t ibang

gawain. Sa bahaging Suriin naman ay ang pagtatalakay sa mga mahahalaga at nararapat na
matutunan ng mga mag-aaral upang malinang ang pokus na kompetensi.

Ang bahaging Pagyamanin ay mga gawain na magpapalawak ng natutunan ng mga

mag-aaral at magbibigay ng pagkakataong mahasa ang mga kasanayang nililinang.

Ang bahaging Isaisip ayang magpoproseso ng mahahalagang natutunan sa aralin at sa

bahaging Isagawa naman ay mailalapat ang mahahalagang natututunan ang mga pangyayari o
sitwasyon sa totoong buhay.

Pangkalahatang Panuto
Ang modyul na ito ay sinadyang binuo upang maunawaan ng mga mag-aaral nang
mabuti ang mga aralin sa MAPEH Baitang 5 kahit hindi na makakapasok sa paaralan nang
regular. Sundin mo nang tapat ang mga sumusunod na tagubilin upang maging lubos ang
iyong pag-unawa sa mga nilalaman ng aralin.

1. Pumunta sa isang takdang lugar ng inyong bahay, silid-aklatan, o anumang lugar na

tahimik, ligtas, at kaaya-aya para sa pag-aaral ng iyong mga aralin.

vi

2. Gumamit lamang ng gadyet gaya ng cellphone, tablet, laptop, kompyuter kung

kinakailangan ito sa iyong pinag-aralan. Kung hindi ito kailangan, iwasan munang
 gumamit o pansamantalang itabi ito upang maituon ang iyong buong atensyon sa pag-
aral.

3. Maglaan ng kwaderno para sa MAPEH para sa mga sagot sa mga tanong sa mga
gawain at mga tala (notes) ng mga konsepto mula sa pagpapalalim. Isulat naman ang
iyong mga pagninilay sa isang journal.

4. Basahin ang modyul ayon sa pagkakasunud-sunod ng mga gawain.

5. Unawaing mabuti ang nilalaman ng modyul.

6. Basahin at sundin ang mga panuto at ibang tagubilin.

7. Pag-isipang mabuti ang sagot sa bawat tanong bago ito isulat sa kuwaderno sa
MAPEH.

8. Maging tapat sa iyong sarili sa lahat ng pagkakataon. Laging isaalang-alang ang iyong
puso at damdamin sa pagsagot sa mga tanong. Gamiting gabay ang layuning
pagkatuto at mapagtapos ang pag-aaral sa lahat ng mga gawain.

9. Kung kinakailangan, magtanong sa guro, magulang, kapatid, kamag-aral, kaibigan, o

sa mga awtoridad sa pamayanan.

10. Maging matiyaga sa pag-aaral. Huwag mawalan ng pag-asa kahit nahihirapan sa mga
aralin na kinakaharap.

vii

Icons na Ginagamit sa Modyul

 Ito ay ang bahaging naglalahad ng mga layunin o
Alamin mithiing dapat matamo sa pag-aaral mo sa modyul na
ito.

Ito ay pagtatasa sa antas ng iyong kaalaman sa

tatalakaying aralin. Sa pamamagitan nito masususuri
Subukin
kung ano na ang iyong natutunan kaugnay sa bagong
tatalakaying aralin.

Ito ay ang pagtatatag ng ugnayan sa pamamagitan ng

pagtatalakay sa mga mahahalaga mong natutunan sa
Balikan
nagdaang aralin na may koneksiyon sa tatalakaying
bagong aralin.

Ito ay paglalahad sa bagong aralin sa pamamagitan ng

Tuklasin iba’t ibang gawain

Ito ay ang pagtatalakay sa mga mahahalaga at nararapat

mong matutunan upang malinang ang pokus na
Suriin
kompetensi.

Ito ay ang mga gawain na magpapalawak sa iyong

natutunan at magbibigay pagkakataong mahasa ang
Pagyamanin
kasanayang nililinang.

Ito ay mga gawaing magpoproseso sa iyong

mahahalagang natutunan sa aralin.
Isaisip

Ito ay ang mga gawain na gagawin mo upang mailapat

ang iyong mahahalagang natutunan sa mga pangyayari
Isagawa
o sitwasyon sa totoong buhay.

Susi sa
Nagbibigay ito ng mga sagot sa iba’t ibang mga gawain
Pagwawasto
at pagtatasa.

viii

Subukin
Music
A. Bilugan ang tamang sagot.

1. Ang kantang “Ako Ay May Lobo” ay halimbawa ng kantang ____________.

A. unitary B. binary C. strophic
2. Ang kantang “Sitsiritsit Alibangbang” ay halimbawa ng kantang ___________.
A. unitary B. binary C. strophic
3. Ang kantang “Leron, Leron Sinta” ay halimbawa ng kantang ____________.
A. unitary B. binary C. strophic
4. Ang kantang “Old McDonald Had a Farm” ay halimbawa ng kantang ____________.
A. unitary B. binary C. strophic

B. Isulat kung ang mga sumusunod na pangungusap ay ALTO, SOPRANO, BASS at TENOR.

5. Si Mr. Ryan Cayabyab ay naghahanap ng timbre ng lalaki na may katangiang magaan,

manipis at mataas. Anong uri ng timbre ang hinahanap niya? ___________
6. Si Regine Velasquez ay tinaguriang Asia’s Song Bird dahil sa husay nitong umawit. Ano
ang kanyang Timbre? _________
7. Si Jed Madela ang isa sa napakaraming Pilipinong mang-aawit na nanalo sa mga
International competitions. Katangi-tangi ang kanyang talento na ipinakita sa mga
paligsahan. Ano kayang uri ng timbre mayroon ang mang-aawit na ito? ___________
8. Si Jaya ay tinaguriang Soul Diva dahil sa kakaibang timbre ng kanyangboses. Ano kaya
ito? _________

Arts
Panuto: Kilalanin kung sinong Pilipinong pintor ang tinutukoy sa pangungusap. Bilugan ang
tamang sagot.

9. Siya ay isa sa mga pinakakilalang pintor na tanyag sa kanyang maga dibuho na ipinapakita
ang kagandahan ng Pilipinas lalo na sa kagandahan ng mga babaeng Pilipina.
A. Fernando Amorsolo B. Botong Francisco C. Antonio Luna
10. Kilala siya sa buong mundo sa pamamagitan ng kanyang pinsel gaya ng pagkakilala ng
kanyang mga kaibigan sa pamamagitan ng kanyang pluma at espada.
A. Pacita Abad B. Juan Luna C. Fernando Amorsolo
11. Ang _________ ay kwento tungkol sa pinanggalingan ng isang bagay.
A. kwentong-bayan B. kasabihan C. alamat
12. Ang ____________ ay isa sa mga gawaing pansining na magagawa sa pamamagitan ng
pag-iwan ng bakas ng isang kinulayang bagay.
A. sketching B. paglilimbag C. painting
13. Isa sa magandang katangian ng mga Pilipino ay ang ________________ sa kultura tulad
ng mga nakagisnang sariling mito o alamat na nagmula pa sa ating mga ninuno.
A. mapagmalaki B. mapagmahal C. matipid
14. Isang tanyag na pintor na nagpinta sa Kasibulan.
A. Pacita Abad B. Imelda Cajipe-Endaya C. Fernando Amorsolo

ix

15. Kilalang modernong Pilipinong pintor at itinuring na isa sa mga Pambansang Alagad ng
Sining.
 A. Vicente S. Manansala B. Napoleon Veloso Abueva C. Juan Luna
16. Ang mga sumusunod ay mga gamit sa paglilimbag sa papel.
A. papel o karton, limbag na plato, disenyo
B. papel, pinta, hulmaham, lapis
C. lapis, papel, rubber, kahoy, pinta, gunting, hulmahan

Physical Education (PE)

Panuto: Tukuyin ang sayaw na inilalarawan at bilugan ang titik ng tamang sagot.

17. Ito ay tumutukoy sa mga sayaw na nilikha at isinasagawa ng mga ordinaryong tao na
sumasalamin sa paraan ng pamumuhay ng mga tao.
A. creative dance B. katutubong sayaw C. Hip-Hop Dance
18. Ang ________ ay kakayahan ng mga kalamnan (muscles) na matagalan ang paulit-ulit at
mahabang paggawa.
A. body composition B. flexibility C. muscular endurance
19. Ito ang mga sayaw na kabilang sa isang partikular na grupong etniko at isinasagawa sa
mga kasalan, sumasamba linggo-linggo, ritwal para sa mabuting ani at pagkain, at iba
pang mga seremonya sa relihiyon.
A. creative dance B. etniko sayaw C. ballet dance
20. Ang mga sumusunod ang pagpapaunlad ng koordinasyon ng iyong katawan maliban sa
isa.
A. Paglakad papunta at pabalik sa paaralan
B. Paggawa ng jumping jacks
C. Paglalaro ng computer games
21. Ito ay isang sayaw kung saan ang isang mananayaw gracefully at skillfully timbangan na
may nagliliwanag tinghoy sa ulo at sa mga kamay.
A. Cariñosa B. Pandanggo sa Ilaw C. Salakot
22. Ito ay isinasagawa ng batang nasa itaas sa pamamagitan ng pagtayo nang tuwid sa tuhod
ng kapareha na ang mga kamay ay nakadipa.
A. pretzel B. the angel C. bear dance
23. Ito ay isang sayaw mula sa Kalinga na naglalarawan sa paglalakad ng masisipag na
kababaihan, na nagdadala ng mga kaldero na may tubig sa ulo.
A. Kapagaper B. Lumagen C. Ragsaksakan

Health
Panuto: Bilugan ang titik ng tamang sagot.

24. Anong sangkap mayroon ang kape, tsaa, energy drinks, softdrinks o soda na
kinahihiligan ng nakakarami?
A. caffeine B. alcohol C. nicotine D. tabako
25. Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga itinuturing na gateway drugs?
A. nicotine B. lycopine C. alcohol D. caffeine

x
26. Anong sangkap mayroon ang sigarilyo na kinahuhumalingan ng mga kabataan at ng mga
nasa hustong gulang na?
A. tar B. nicotine C. carbon monoxide D. ammonia
27. Biglang sinumpong ng migraine ang ate ni Carlo, ano ang pwede niyang inumin para
maibsan ang panankit ng kanyang ulo?
A. softdrinks B. kape C. tsaa D. energy drink
28. Alin sa mga sumusunod ang magiging epekto ng labis na pag-inom energy drinks?
A. katamlayan C. lunas sa sakit
B. katalinuhan D. sobrang hindi mapakali
29. Alin sa mga sumusunod na mga produkto ang nagtataglay ng ethanol o alcohol?
A. wine B. soft drinks C. lemon juice D. tubig
30. Ang tatay ni Joshua ay umiinom ng alak araw-araw. Kahit pagkagising pa lamang nito ay
alak na agad ang inaatupag kahit hindi pa man ito kumakain ng agahan. Alin kaya ang
sakit na maidudulot ng pag-inom ng alak?
A. pagkasira ng atay o liver C. pagiging nerbyoso
B. pagkakaroon ng anemia D. pagtaas ng altapresyon

xi
Aralin Istruktura ng Simple Musical Forms:
1 Unitary at Strophic

Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 recognizes the design or structure of simple musical forms:
1. unitary (one section);
2. strophic (same tune with 2 or more sections and 2 or more verses.

Handa ka na ba?
Pagkatapos ng aralin na ito, inaasahang makikilala mo ang
disenyo o istruktura ng simple musical forms: unitary at strophic.

Balikan Natin
Umawit ng isang kanta at gamitin ang sariling melodiya sa pag-awit.
 Tuklasin Natin

Kantahin ang mga sumusunod na kanta:

Bahay Kubo

Bahay kubo, kahit munti

Ang halaman doon ay sari-sari
Singkamas at talong, sigarilyas
At mani Sitaw, bataw, patani.
Kundol, patola, upo’t kalabasa
At saka mayroon pang
labanos, mustasa
Sibuyas, kamatis, bawang at luya sa
paligid-ligid ay puno ng linga.

Lupang Hinirang

Bayang Magiliw,
Perlas ng Silanganan,
Alab ng puso,
Sa dibdib mo’y buhay.

Lupang Hinirang,
Duyan ka ng Magiting,
Sa manlulupig,
Di ka pasisil.

Sa dagat at bundok,
Sa simoy at sa langit mong bughaw,
May dilag ang tula,
At awit sa layang minamahal.

Ang kislap ng watawat mo’y

Tagumpay na nagniningning,
Ang bituin at araw niya
Kailan pa ma’y di magdidilim.

Lupa ng araw, luwalhati’t pagsinta,

Buhay ay langit sa piling mo,
Aming ligaya, na pag may mang-aapi
Ang mamatay nang dahil sa iyo.

Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng dalawang awitin?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________.

Suriin Natin

Ang kantang Bahay Kubo ay isang halimbawa ng unitary na ang ibig sabihin ay
paulit-ulit na mga kanta.

Ang kantang Lupang Hinirang naman ay halimbawa ng strophic na ang ibig sabihin
ay ang term na inilapat sa mga kanta kung saan ang lahat ng verses o stanzas ng teksto ay
kinanta sa parehong musika.

Pagyamanin Natin

Pagsasanay 1: Kantahin ang kantang Leron Leron Sinta na isang halimbawa ng unitary at
Old Macdonald Had a Farm na halimbawa din ng strophic sa harapan ng
iyong pamilya.

Pagsasanay 2: Sumulat ng tatlong kanta para sa unitary at strophic sa papel o activity

notebook

Unitary a.
b.
c.
Strophic a.
b.
c.

Isaisip Natin
Ang unitary ay ang paulit-ulit na mga kanta at ang strophic ay term na inilapat sa mga
kanta kung saan ang lahat ng verses o stanzas ng teksto ay kinanta sa parehong musika.

`
Isagawa Natin
Panuto: Tukuyin ang mga sumusunod na kanta kung ito ba ay unitary o strophic isulat sa
papel o activity notebook.
 1. Ako ay May Lobo
2. Paruparong Bukid
3. Silent Night
4. Sitsiritsit Alibangbang
5. O Bayan Ko

Susi Sa Pagwawasto

Pagyamanin Natin

Pagsasanay 1. Ang mga kasagutan ay maaaring magkakaiba.

Pagsasanay 2. Ang mga kasagutan ay magkakaiba.
Pagsasanay 3. Ang mga kasagutan ay magkakaiba.

Sanggunian
Halina’t Umawit at Gumuhit Batayang Aklat 5

https://www.google.com/search?q=bahay+kubo+lyrics&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved
=2ahUKEwih0f2Q0YLqAhXFfXAKHX5VBDUQ_AUoAXoECBAQAw&biw=1366
&bih=657#imgrc=od8y1a_zqBuV4M

https://www.google.com/search?q=lupang+hinirang+lyrics&tbm=isch&ved=2ahUKEwj9rrW
S0YLqAhVZwIsBHZZJA_0Q2-
cCegQIABAA&oq=lupang+hinirang+lyrics&gs_lcp=CgNpbWcQA1CE2ARYwP0E
YK6GBWgAcAB4AIABAIgBAJIBAJgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1n&sclient=
img&ei=KsrmXv3xF9mAr7wPlpON6A8&bih=657&biw=1366#imgrc=NFt05Qwa4
Vqs_M
 Aralin Elemento Ng Sining:
2 Pagguhit at Paglimbag

Alamin Natin

Essential Learning Competencies:

 discusses the richness of Philippine myths and legends (Mariang Makiling, Nernardo
Carpio, dwende, capre, sirena, Darna, diwata, Dalagang Magayon, etc.) from the
local community and other parts of the country
 discusses new printmaking technique using a sheet of thin rubber (used for soles of
shoes), linoleum or any soft wood that can be carved or gouged to create different
lines and textures
 discusses possible uses of the printed artworks

Ang araling ito ay tumatalakay sa mga paraan kung paano gagawin ang printmaking
gamit ang linoleum, softwood o rubber. Dito matutulungan kayong malinang ang kakayahan
ninyo sa pagguhit.

Handa ka na ba?

Balikan Natin

Subukin ang iyong galing at sagutin ang gawain sa ibaba. Iugnay ang mga sikat na
Pilipinong pintor na nasa Hanay A sa kanilang inilimbag sa Hanay B. Isulat ang sagot sa
hiwalay na papel o activity notebook.

HANAY A HANAY B
1. A.
2. B.

3. C.

Sources: https://www.flickr.com/photos/158004304@N05/46580611142
https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Fernando_Amorsolo.png
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Juan_Luna_self_portrait.gif
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tampuhan_by_Juan_Luna.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Botong_Francisco_2012_stamp_of_the_Philippines.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FvrMuseuj6650_34.JPG

Tuklasin Natin

Ang alamat ay kawili wiling basahin lalo’t mahusay ang pagkakasulat. Isa sa mga
paksang malimit pagbatayan ng mga alamat ay ang paglalang ng daigdig at pinagmulan ng
unang tao sa ibabaw ng lupa. Ang lahat ng bansa ay halos may alamat.

Ang paglilimbag ay isa sa mga gawaing pansining na nagagawa sa pamamagitan ng

pag –iwan ng bakas ng isang kinulayang bagay. Ito’y maaaring isagawa sa pamamagitan ng
iba’t ibang bagay na matatagpuan natin sa ating paligid at pamayanan halimbawa ang
linoleum soft wood, rubber (soles of shoes).
 Sa pamamagitan ng pagkulay, mapagyayaman ang ganda ng mga gawaing pansining.
Sa kulay, maipakikita rin nang lubusan ang damdamin at imahinasyon ng malikhang sining
kung paano nagbabago ang mga nakulob na mga bagay upang makalikha ng linya o tekstura
gamit ang mga bagong paraan ng paglilimbag.

Source: Teachers Guide in MAPEH 5

Gawain 1:
Suriing mabuti ang mga pangungusap. Isulat ang T kung tama ang pangungusap at M
naman kung mali sa patlang bago ang bilang. Isulat ang sagot sa activity notebook.
_______1. Ang alamat ay dapat mahusay ang pagkakasulat.
_______2. Ang pag- iwan ng bakas ay isa sa mga bagong pamamaraan ng paglilimbag.
_______3. Ang bansang Pilipinas lamang ang may alamat sa buong mundo.
_______4. Ang likhang sining ay hindi dapat na ipagmalaki.

_______5. Mapagyaman ang ganda ng mga gawaing pansining sa pamamagitan ng paglapat

ng kulay.

Gawain 2:
Isaayos sa wastong pagkakasunod-sunod ang mga hakbang sa paggawa ng bagong
pamamaraan sa paglilimbag sa pamamagitan ng pagsulat ng numero (1-6). Kopyahin ito sa
papel o activity notebook.
___a. Lumikha ng magandang disenyo sa pamamagitan ng mga bakas na nasa kagamitan.
___b. Kung ang gagamitin naman ay soft wood, umukit ng magandang larawan sa malambot
na kahoy at pagkatapos ay pintahan at iwanan ang bakas sa malinis na papel.
___c. Ihanda ang mga kagamitan na gagamitin sa isasagawang paglilimbag na nakalap sa
inyong tahanan.
___d. Gayundin ilahad ang oslo paper na gagamitin, water paint o water color, brush.
___e. Upang lalong maging kaakit-akit ang iyong gagawin ay paganahin ang inyong
imahinasyon sa paglilimbag sa pamamagitan ng pag –iwan ng bakas.
___f. Kulayan ang mga bagay sa may bakas na bahagi na ipinadala ng guro at pagkatapos ay
ilapat ito sa oslo paper kung ito ay di gaanong basa ang pagkapinta o kulay.

Gawain 3:
Isulat ang tamang sagot sa activity notebook.
1. Ang ___________ay isa sa mga gawaing pansining na magagawa sa pamamagitan ng pag-
iwan ng bakas ng isang kinulayang bagay.
2. Sa pamamagitan ng ______________ napagyayaman ang ganda ng mga gawaing
pansining.
3. Sa ____________maipapakita rin nang lubusan ang damdamin at imahinasyon ng likhang
sining
4. Ang bagong pamamaraan ng paglilimbag ay sa pamamagitan ng pag –iwan ng
____________ sa ipinintang bagay.
5. Ang ___________ ay isang prinsipyo ng sining na nililikha sa pamamagitan ng mga galaw
ng disenyo.
6. Ang bagong pamamaraan ng paglilimbag ay ang pagsasaliksik ng ______________sa
pamamagitan ng pagpipinta ng isang bagay.
7- 8. Ang mga ____________ at _____________ ay mga gamit sa makabagong paraan sa
paglilimbag upang mabago ang mga nakulob na bagay.
9 -10. Ang _________ at ____________ay ang dalawang gamit sa makabagong paraan sa
paglilimbag.

Suriin Natin

Isulat sa papel o activity notebook ang mga salitang mahahanap sa puzzle na may
kaugnayan sa aralin natin.

a c c b e R a s o a l m a
s o f d c U m n s v i m t
i n d a b B o m w d n u e
c v o r y B u l h s e l x
m s m a t E r c l r s w t
a l k y l R e d m t a f u
a f s o f T w o o d s d r
f a n n k I s e d e k s e
t i b t m O v f o u r a b
l m o a r U m g u t m f u
b a l a m A t k l r u t t

Pagyamanin Natin

A. Gumuhit ng isang alamat na may kaugnayan sa inyong lugar/bayan. Kulayan nang

maayos ang inilimbag at isulat ang kwento ukol nito sa isang short bond paper.
Pwedeng gumamit ng higit sa isang pirasong bondpaper.
B. Maglimbag ng iba’t ibang gamit halimbawa ang linoleum, softwood, rubber (soles
of shoes) upang makalikha ng liya o kayarian mula sa mga bagay na ginamit.

Panuto: Bigyan ng kaukulang puntos ang iyong pagganap gamit ang rubrics na nasa
ibaba.

Kasanayan Nakagawa sa higit Nakagawa nang Nakagawa nang

na inaasahan maayos may kaunting
pagkukulang
 1. Nakapaglilimbag
ako ng disenyo gamit
ang mga bagay sa
aking paligid.

2. Nakagawa ako ng
malinis at maayos na
likhang sining.

3. Nakatapos ako sa
gawain sa inilaang
oras.

4. Naging malikhain
ako sa pagsasagawa
ng disenyo

5. Naipakita ko ang
malikhaing disenyo
sa aking likhang
sining

Isaisip Natin
Ang alamat ay kawili wiling basahin lalo’t mahusay ang pagkakasulat.
Isa sa mga paksang malimit pagbatayan ng mga alamat ay ang paglalang ng daigdig at
pinagmulan ng unang tao sa ibabaw ng lupa. Ang lahat ng bansa ay halos may alamat.

Ang paglilimbag ay isa sa mga gawaing pansining na nagagawa sa pamamagitan ng

pag –iwan ng bakas ng isang kinulayang bagay. Ito’y maaaring isagawa sa pamamagitan ng
iba’t ibang bagay na matatagpuan natin sa ating paligid at pamayanan halimbawa ang
linoleum soft wood, rubber (soles of shoes).

Sa pamamagitan ng pagkulay, mapagyayaman ang ganda ng mga gawaing pansining.

Sa kulay, maipakikita rin nang lubusan ang damdamin at imahinasyon ng mlikhang sining
kung paano nagbabago ang mga nakulob na mga bagay upang makalikha ng linya o tekstura
gamit ang mga bagong paraan ng paglilimbag.

Isagawa Natin

Gamit ang iyong activity notebook, sagutin ang mga tanong.

1. Dapat bang pahalagahan ang mga alamat ng ating bansa? Bakit?

__________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

2. Paano mo maipagmamalaki ang makabagong pamamaraan ng paglilimbag?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Susi sa Pagwawasto

Balikan Natin
1. B
2. A
3. D
4. C

Tuklasin Natin

Gawain 1 Gawain 2
1. T 4 A
2. T 6 B
3. M 1 C
4. M 2 D
5. T 5 E
3 F

Gawain 3 Suriin

1. Paglilimbag 1. Linoleum
2. Pagkulay 2. Lines
3. Kulay 3. Texture
4. Bakas 4. Rubber
5. Ritmo 5. Softwood
6. Disenyo
7- 8. Inya at tekstura (in any order)
9 – 10. Linoleum, softwood, rubber (in any order)

Sanggunian
Learners Materials in MAPEH 5

Teachers Guide in MAPEH 5

Enjoying Life Through Music, Arts, Physical Education and Health 5

Glazewski, W., 2019. Fernando Cueto Amorsolo - A Family Resting Under A Mango.
[online] Flickr. Available at:
<https://www.flickr.com/photos/158004304@N05/46580611142> [Accessed 13 July
2020].

En.m.wikipedia.org. 2016. Fernando Amorsolo.Png. [online] Available at:

<https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:Fernando_Amorsolo.png> [Accessed 13 July
2020].

Luna, J., 2006. File:Juan Luna Self Portrait.Gif - Wikimedia Commons. [online]
Commons.wikimedia.org. Available at:
<https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Juan_Luna_self_portrait.gif> [Accessed
14 July 2020].

luna, j., 1895. File:Tampuhan By Juan Luna.Jpg - Wikimedia Commons. [online]

Commons.wikimedia.org. Available at:
<https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tampuhan_by_Juan_Luna.jpg> [Accessed
14 July 2020].

Commons.wikimedia.org. 2014. File:Fvrmuseuj6650 34.JPG - Wikimedia Commons.

[online] Available at:
<https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FvrMuseuj6650_34.JPG> [Accessed 20
July 2020].

Commons.wikimedia.org. 2012. File:Botong Francisco 2012 Stamp Of The Philippines.Jpg -

Wikimedia Commons. [online] Available at:
<https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Botong_Francisco_2012_stamp_of_the_
Philippines.jpg> [Accessed 20 July 2020].
 Aralin Mga Katangian/Background
3 ng mga Piling Sayaw
Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 explains the nature/background of the dance

Tungkol saan ang aralin na ito?

Sa aralin na ito, maaari kang makakuha ng kaalaman tungkol sa mga katangian at

background ng iba 't ibang uri ng sayaw sa ating bansang Pilipina (cariñosa/ polka sa nayon,
katutubong may kadahilanang kasuotan, etniko, tradisyonal at creative dance) na maaari
mong gamitin sa iyong pang-araw-araw na buhay.

Balikan Natin
Sagutin ang sumusunod na mga tanong:

Ano ang iba 't ibang uri ng mga sayawan na alam mo sa Pilipinas? Ilarawan nang
maikli ang bawat uri ng sayaw sa sarili ninyong pag-unawa.

Gawin mo ito!

Direksyon: Pag-aralan ang larawan sa ibaba at tukuyin ang mga uri ng sayaw sa Pilipinas.
Piliin ang sagot mo sa kahon at isulat sa papel o activity notebook.

katutubong sayaw creative

sayaw
tradisyonal na sayaw
1.

________________________

Source: http://pinoyfolkdances.blogspot.com/2015/10/carinosa.html

2.

_______________________

Source: https://www.dancepinoy.com/2009/04/bagobo-rice-cycle.html

3.

________________________

Source: https://www.wallpaperflare.com/several-ballet-dancer-on-tip-toe-stance-inside-well-
lighted-room-wallpaper-zzxbp
4.
 ______________________

Source: https://www.lakenheath.af.mil/News/Photos/igphoto/2000561545/
5.

______________________

Source: https://www.flickr.com/photos/kamoteus/2331027423

Tuklasin Natin

Basahin ang sumusunod, pag-aralan at unawain.

Ang isang katutubong sayaw ay isang sayaw na binuo ng mga tao na sumasalamin sa
buhay ng mga tao ng isang partikular na bansa o rehiyon. Hindi lahat ng etnikong sayawan ay
mga katutubong sayaw. Halimbawa, ang mga ritwal na sayaw o sayawan ng ritwal na
pinanggalingan ay hindi itinuturing na katutubong sayaw. Ang mga ritwal na sayaw ay
karaniwang tinatawag na "mga sayawan sa relihiyon" dahil sa kanilang layunin.

Kalikasan at Background ng mga Katutubong Sayaw

Cariñosa-ay isa sa maraming mga katutubong sayawan ng Pilipinas at ito ay
itinuturing na pambansang sayaw ng Pilipinas. Ang salitang Carinosa ay nangangahulugang
magiliw, kaibig-ibig, o amiable. Ang mananayaw ay dumaan sa isang itago at humingi ng
galaw sa isang fan o panyo para ipahayag ang kanilang damdamin sa isa 't isa. Nagmula ito sa
Panay Island sa Bisaya Islands at ipinakilala ng mga Kastila sa panahon ng kanilang
kolonisasyon ng Pilipinas. May kaugnayan ito sa ilan sa mga wikang Espanyol na tulad ng
bolero at sa Mexican dance Jarabe Tapatio o sa Mexican sumbrero dance.

http://pinoyfolkdances.blogspot.com/2015/10/carinosa.html
 Polka sa Nayon-(POHL kah Sah AYOKO-yohn) ay nangangahulugan ng Polka sa
village. Ang Dance na ito ay mula sa Lalawigan ng Satangas sa rehiyong Tagalog ng mga isla
ng Pilipinas. Sa lumang araw na ito ay napaka-tanyag at ay karaniwang sumayaw sa lahat ng
malaking panlipunan affairs at sa bayan fiestas.

https://www.slideshare.net/elmerllames/physical-education-grade-7-k12-folk-dance-4th-qtr

Ang Sayaw ng Maglalatik (na kilala rin bilang Manlalatik o Magbabao) ay isang
katutubong sayaw ng Pilipinas. Ang mga dalawang ng niyog ay ligtas papunta sa mananayaw
kamay at sa vest kung saan ay nakabitin apat o anim pang mga niyog shells.

Source: https://www.lakenheath.af.mil/News/Photos/igphoto/2000561545/

Mga etnikong pangkat na kabilang sa isang partikular na grupong etniko. Ang mga
etnikong sayaw ay kadalasang isinasagawa sa kasalan, sumasamba lingu-linggo, mga ritwal
para sa magandang pag-ani at mga handog ng pagkain at iba pang mga seremonya ng
relihiyon. Sa base ng etniko sayaw ay ang mga na gayahin likas na katangian at buhay
habang sa panlipunan core ay gumanap ritwal na panatilihin ang isang ethnolinguistic group
(o isang tagpo ng ilang) na kung saan ay masigla at na. Ang pagsasayaw dahil dito ay isang
uri ng kaligtasan hangga 't ito ay espirituwal at sosyal na pagpapahayag.

Narito ang ilan sa mga sayawan sa Philippine etniko na may larawan, katangian at
pinagmulan ng sayaw.

Lumagen ay isang
kalinga na sayaw, na ginagaya
ibon na lumilipad sa hangin, ay
ginanap upang ipagdiwang ang
isang masaya na okasyon tulad ng
weeing, kapayapaan kasunduan,
budong, o kapanganakan.
 Bagobo ng bigas ay isang
sayaw ng tribo mula sa tribo ng
Bagobo sa Davao del Norte na
nagpapakita ng siklo ng
pagtatanim at pag-aani ng bigas.

Source: https://www.dancepinoy.com/2009/04/bagobo-rice-cycle.html

Tradisyonal na sayawan ay maaaring maging isa pang termino para sa katutubong

sayaw, o kung minsan kahit na para sa ceremonial dance. Ang salitang “tradisyunal” ay mas
madalas na ginagamit kapag ang diin ay nasa cultural roots ng sayaw.

Isa sa mga pinaka-popular na halimbawa ay ang tinikling.

Source: https://www.flickr.com/photos/kamoteus/2331027423

Katangian at Background ng Sayaw

Tinikling ay isang tradisyunal na katutubong sayaw ng Pilipinas na nagmula sa

panahon ng Espanyol kolonyal na panahon. Ang sayaw ay nagsasangkot ng dalawang tao na
matalo, pag-tap, at dumudulas kawayan pole sa lupa at laban sa bawat isa sa koordinasyon sa
isa o higit pang mananayaw won at sa pagitan ng mga pole sa isang sayawan.

Ang creative dance ay isang uri ng sayawan na pinagsasama ang kilusan at mga
magandang pagpapahayag, nang hindi kailangan ang malawak na pagsasanay. Isang uri ng
sayaw na pinagsasama ang kadalubhasaan ng kilusan sa kasiningan ng expression. Maraming
mga uri ng sayaw (ballet, Jazz, modernong, tapikin ang, Hip-lumukso, atbp ...). Ang creative
dance ay isang napapanahon. Hindi ito nauugnay sa isang partikular na technic kundi isang
pagbubuo ng lahat ng estilo ng sayaw. Ang ilang halimbawa ng creative dance sa Pilipinas ay
ang mga sumusunod:

A. Ballet
 Ito ay nagmula sa Italyano Renaissance Court ng ika-15 siglo. Maharlika at
kababaihan ay ginagamot sa labis-labis mga kaganapan, lalo na ang kasal pagdiriwang, kung
saan ang sayawan at musika nilikha ng isang masalimuot palabas. ... Sa pamamagitan ng
1661, isang sayaw Academy ay binuksan sa Paris, at sa 1681 ballet inilipat mula sa mga
hukuman sa entablado.

Source: https://www.wallpaperflare.com/four-girls-showing-ballet-school-class-ballerina-
dance-lesson-wallpaper-zpsei

B. Modern na sayaw
Sa unang bahagi ng ika-20 siglo, ang modernong sayaw ay isang estilo ng sayaw na
nakatutok sa sariling interpretasyon ng mananayaw sa halip ng nakabalangkas na mga
hakbang, tulad ng sa tradisyunal na pagsasayaw sayawan. Modern mananayaw tanggihan ang
mga limitasyon ng classical ballet at pabor kilusan na nagmula mula sa pagpapahayag ng
kanilang mga panloob na damdamin.

Source: https://www.youtube.com/watch?v=v7zTVdJn-gc

Suriin Natin

Pumunta sa mga nabasa mo kanina at sagutin ang mga sumusunod na tanong sa papel
o activity notebook.
*Ano ang 5 iba 't ibang uri ng sayawan?
*Sumulat ng maikling kahulugan tungkol sa kalikasan/background sa bawat uri.
*Paano nakatutulong ang mga uri ng sayawan sa ating pang-araw-araw na buhay sa COVID
na hamong ito?
*Paano mo pahahalagahan ang halaga ng iba't-ibang mga sayawan kapag ikaw ay nasa bahay
sa malawakang epidemiya COVID-19?
 Pagyamanin Natin

A. Direksyon: Gumuhit ng isang arrow upang tumugma sa mga sumusunod.

Kopyahin ito sa papel o activity notebook.

Binasuan Creative Dance

Katutubong
Tinikling sayaw na may
kadahilanan ang
kasuotan

Ballet Katutubong sayaw

Polka sa Nayon Etnikong sayaw

Bagobo Rice Cycle Tradisyunal na

sayaw

A. Tukuyin ang mga uri ng sayaw. (katutubo na may kadahilanan sa gamit at

kasuutan, Creative, Katutubo, Tradisyonal, Etniko). Isulat ang sagot sa papel o activity
notebook.
_______________ 1. Cariñosa ____________ 6. Sayaw ng Maglalatik
_______________ 2. Binasuan ____________ 7. Polka sa Nayon
_______________ 3. Balakang-Hop ____________ 8. Ballet
_______________ 4. Jazz ____________ 9. Bagobo Rice Cycle
_______________ 5. Lumagen ____________ 10. Tinikling

B. Magbigay ng halimbawa na nangangailangan ng bawat uri ng mga sayawan. Isulat ang

sagot sa papel o activity notebook.
1. Likhang sayaw 3. Etnikong Sayaw
a. a.
b. b.
 c.
d.
4. Katutubong Sayaw
2. Katutubong sayaw a.
a. b.
b.
c. 5. Tradisyunal na Sayaw
d. a.
e. b.

Isaisip Natin
May limang uri ang mga sayaw ng ating bansa. Ang mga ito ay:

1. Mga katutubong sayaw tulad ng Cariñosa, Polka sa Nayon.

2. Katutubong sayaw na may kadahilanan sa kasuutan na ang mga kasuutan at mga
gamit ay galing lamang na kadalasang makikita sa ating lugar.
Halimbawa: Binasuan, Maglalatik at iba pa.
3. Etnikong sayaw ay isinagawa sa kasal ritwal para sa mabuting ani at mga handog-ayuno
ng mga pagkain at seremonya ng relihiyon tulad na lamang ng Bagobo Rice Cycle,
Kapagapir, Ragsasakan at marami pang iba.
4. Tradiyunal na sayaw ay nagpapahiwatig para sa tradisyon ng ating bansa tulad ng
tinikling at iba pang mga sayaw na nagpapakita ng ating kultura.
5. Mga likhang sayaw tulad ng ballet, jazz, hip-hop at iba pa na ang mga manayaw
mismong lumikha sa kanilang bagong kilos ng kanilang mga katawan.

Isagawa Natin

Ipaliwanag ang uri ng bawat sayaw at kasaysayan nito at isulat sa papel o activity notebook.
1. Cariñosa
2. Binasuan
3. Balakang-Hop
4. Jazz
5. Lumagen

Susi sa Pagwawasto

Balikan Natin
Gawin mo ito:
1. Katutubong sayaw
2. Etnikkong sayaw
3. Creative sayaw
4. Katutubong sayaw na may kadahilanan sa kasuutan
5. Tradisyunal sayaw

Suriin Natin
*Ang limang katangian ng sayaw sa ating bansa ay Katutubong sayawan, Etnikkong
sayawan, Creative sayawan, Katutubong sayawan na may kadahilanan sa kasuutan at
Tradisyunal sayawan.
* (Ang sagot ay maaaring mag-iba batay sa natutuhan nila mula sa aralin)

Pagyamanin natin

Binasuan Creative Dance

Tinikling Katutubong sayaw na

May kadahilanan ang
kasuutan

Ballet Katutubong sayaw

Polka sa Nayon
Etnikong sayaw

Bagobo Rice Cycle Tradisyunal na

sayaw

Isagawa Natin
A. 1. Katutubo 6. Katutubo na may kadahilanan
2. Katutubo na may kadahilanan sa gamit at suot sa gamit at suot
3. Creative 7. Katutubo
4. Creative 8. Creative
5. Etniko 9. Etniko
10. Tradisyunal

Sanggunian

Google Docs. n.d. Philippine Folk Dance Carinosa Video Download. [online] Available at:
<https://docs.google.com/document/d/1UMumIHs0RzUW82WzyZdZM72kfK7Ilgei
XvSiIB9peeY/edit> [Accessed 28
Llames, 2020. Physical Education Grade 7 K-12 Folk Dance 4Th Qtr. [online]Slideshare.net.
Available at: <https://www.slideshare.net/elmerllames/physical-education-grade-7-
k12-folk-dance-4th-qtr> [Accessed 28 July 2020].

Display, A., 2020. Asian Pacific American Heritage Month Wraps Up With Luncheon,
Speakers. [online] Hanscom Air Force Base. Available at:
<https://www.hanscom.af.mil/News/Article-Display/Article/380694/asian-pacific-
american-heritage-month-wraps-up-with-luncheon-speakers/> [Accessed 28 July
2020].

Lakenheath.af.mil. 2020. 2009 Asian Pacific American Heritage Month. [online] Available
at: <https://www.lakenheath.af.mil/News/Photos/igphoto/2000561545/> [Accessed 28
July 2020].

2012. [online] Available at: <https://www.youtube.com/watch?v=5yrCuvwTN5A>

[Accessed 28 July 2020].

Dance Pinoy. 2020. Bagobo Rice Cycle. [online] Available at:

<https://www.dancepinoy.com/2009/04/bagobo-rice-cycle.html> [Accessed 28 July
2020].

Flickr. 2020. Tinikling Dance. [online] Available at:

<https://www.flickr.com/photos/kamoteus/2331027423> [Accessed 28 July 2020].

Wallpaperflare.com. n.d. HD Wallpaper: Four Girls Showing Ballet, School, Class,

Ballerina, Dance Lesson | Wallpaper Flare. [online] Available at:
<https://www.wallpaperflare.com/four-girls-showing-ballet-school-class-ballerina-
dance-lesson-wallpaper-zpsei> [Accessed 28 July 2020].

2020. [online] Available at: <https://www.youtube.com/watch?v=v7zTVdJn-gc> [Accessed

28 July 2020].
Enjoying Life Through Music, Art, Physical Education, And Health
p. 50-77. By: Marrissa C. Pascual, Irene Feliz S. Reyes, Ma. Elvira M. Garcia, Ma.
Mignon C. Artuz and Alma M. Dayag.

21 Aralin
4 Gateway Drugs
 Alamin Natin

Essential Learning Competency:

 explains the concept of gateway drugs

Pagkatapos ng aralin na ito, inaasahang nauunawaan mo ang konsepto ng gateway drugs.

Balikan Natin

Panuto: Isulat sa loob ng kahon ang mga salik na nakakaimpluwensya sa gender identity at
gender roles. Kopyahin sa papel o activity notebook.
Mga Salik na Nakakaimpluwensya
MgaSaliknaNakakaimpluwensyasa sa Gender
Gender IdentityIdentity at Gender
at Gender Roles
Roles

Tuklasin Natin

Piliin ang mga produktong sa tingin mo ay may sangkap na caffeine, nicotine o alcohol.
Isulat ang sagot sa papel o activity notebook.

_____ 1. ______ 6.

_____ 2. ______ 7.
_____ 3. ______ 8.

_____ 4. ______ 9.

_____ 5. ______ 10.

Sources: https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=167455&picture=beer
https://www.publicdomainpictures.net/en/viewimage.php?image=26594&picture=mango
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=50476&picture=frothy-coffee
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=267585&picture=herbal-tea
https://www.publicdomainpictures.net/pictures/190000/velka/orange-juice14734258120Ri.jpg
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=698&picture=cigarettes
https://www.publicdomainpictures.net/pictures/230000/velka/white-wine.jpg
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=20526&picture=chocolate-egg-
with-candy
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=211402&picture=sandwich
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=171752&picture=coffee-with-
whipped-cream

Alin sa mga produktong ito ang kinahihiligan mo o ng ibang miyembro ng iyong

pamilya? Isulat ang sagot sa papel o activity notebook.
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Sa tingin mo, nakakabuti ba sa ating kalusugan ang mga produktong may caffeine,
nicotine at alcohol? Isulat ang sagot sa papel o activity notebook.
__________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Suriin Natin

Ang mga pagkain o inumin na may sangkap na caffeine, nicotine at alcohol ay

itinuturing na gateway drugs.

Ang mga gateway drugs ay mga drugs o substance na isa sa nagiging sanhi o
nagtutulak sa isang tao upang gumamit at kalaunan ay malulong sa masamang bisyo.
 Ang sigarilyo at alak ayon sa mga pananaliksik ay ang mga pangunahing gateway
drugs na maaaring humantong sa paggamit ng mga ipinagbabawal na gamot. Sinasabing ang
alcohol, nicotine at iba pang sangkap sa mga gateway drugs ay nakakaapekto sa systema ng
utak kaya nagdudulot ng pangangailangan o urge sa isang tao na gumamit ng mga ilegal na
droga na tinatawag din na mga hard drugs.

Narito ang mga halimbawa ng mga pagkain o inumin na may caffeine.

Sources: https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=289725&picture=chocolate-candy-assortment
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=32346&picture=pink-chocolate-
cupcake
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=165622&picture=hot-green-tea-
with-heart-art

Ang caffeine ay itinuturing na gamot o drugs dahil sa nagpapagising ito sa ating

Central Nervous System (CNS) na nagiging sanhi ng pagiging aktibo ng isang indibidwal.
Matatagpuan ito sa maraming inumin tulad ng kape, tsokolate, at soft drinks, gayundin sa
mga pain relievers at mga gamot na mabibili ng walang reseta. Ang caffeine ay hindi naiiwan
sa katawan ngunit mararamdaman ng isang tao ang epekto nito sa loob ng anim na oras. Ito
ay itinuturing na diuretic, nagiging sanhi ito ng pag- ihi ng madalas ng mga taong
kumokunsumo nito.

Maraming tao ang inihahalintulad ang paninigarilyo sa pag- inom ng kape.

Kamakailan lamang ay naiulat ang tungkol sa pagkabahala ng Department of Health (DOH)
sa dumadaming bilang ng Pinoy na nagyoyosi at nagsisimula sa bisyo habang estudyante pa.
Ayon sa DOH, 12 sa bawat 100 teenager na edad 13-15 ay naninigarilyo na. Samantala, 16
milyong Pilipinong edad 15 pataas naman ang naninigarilyo.

Ang taong natutong manigarilyo, karamihan ay nauuwi sa paggamit ng ilegal na

droga, at karaniwang nagiging sanhi ito ng pagkalulong. Ang paggamit din ng sigarilyo ay
nagiging daan sa paggamit ng marijuana, cocaine at iba pang ipinagbabawal na gamot. Ang
pagkasugapa sa nikotina, isang kemikal sa tabako, ay itinuturing na tunay na pang-kaisipan
na pagkagumon. Ang bawat piraso ng sigarilyo ay tinatayang may 1 mg nicotine. Bukod sa
nakakaadik na nicotine, ang isang stick ng
sigarilyo ay may taglay na mga 12 kemikal
na lubhang masama para sa kalusugan.

Source:https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=126055&picture=cigarettes

Ang beer, alak at iba pang inuming may alcohol ay isa sa malawakang inuming
kinukunsumo sa maraming bansa sa mundo. Ang pag-inom ng mga inuming ito ay
nagdudulot ng adiksyon. Katulad ng tabako, ang alcohol ay isa sa mga legal na gateway
drugs na pinagsisimulan upang ang isang tao ay malulong sa ipinagbabawal na gamot. Sa
simula, ang pag-inom ng alak ay ginagawa sa tuwing may mga okasyon lamang ngunit sa
pagtagal, ang pag- inom ng alak ay nagiging karaniwang gawain at libangan. Kahit ang isang
tao ay hindi maitutring na alcoholic, malaki ang posibilidad na matuto rin siyang gumamit at
malulong sa ipinagbabawal na gamot. Nangyayari ito, tuwing siya ay lasing o nagiging gawi
dahil nakararanas siya ng kasiyahan sa paggamit nito.

Source:
http://www.publicdomainfiles.com/show_file.php?id=13932169218576

Pagyamanin Natin

A. Isulat sa loob ng bilog ang mga sangkap ng gateway drugs at sa kahon naman, isulat kung
ano ang natutunan mo tungkol dito. Kopyahin sa papel o activity notebook at sundin ang
panuto.

Gateway Drugs
B. Ano sa tingin mo ang dahilan kung bakit nahihikayat ang mga tao laong-lao na ang mga
kabataan ngayon na gumamit ng gateway drugs. Isulat ang sagot sa papel o activity
notebook.

Gateway Drugs Mga Dahilan

Isaisip Natin

Kung ang isang miyembro ng pamilya ay gumgamit ng gateway drugs, hindi ito
nangangahulugan na siya ay magigng drug addict pagdating ng araw. Kailangan lamang na
magkaroon ng kasiguruhan na alam ng inyong paliya ang panganib na dulot nito at mag-alok
ng tulong kung sakaling may problema o dinaramdam ang isang kapamilya. Kadalasan, ang
pagiging problemado ang nagiging dahlia ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot.
Maiiwasan ito kung palaging mayroong miyembro ng pamilya na palging handing tulumong
at makinig.

A. Tukuyin kung anong sangkap mayroon ang sumusunod na mga produkto. Isulat sa patlang
kung ito ba ay may sangkap na caffeine, nicotine o alcohol.

1. _______________ 2. _______________ 3. _____________

4. _______________ 5. ________________ 6. _____________

7. ____________ 8. _______________ 9. _____________

10._____________________

Sources: https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=36334&picture=chocolate-cake-with-whipped-cream
https://www.needpix.com/photo/569592/tobacco-leaves-leaf-dried-brown-unhealthy
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=175017&picture=soft-drinks
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=233271&picture=black-coffee
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=92167&picture=monster-energy-
drink
https://www.publicdomainpictures.net/pictures/230000/velka/white-wine.jpg
https://publicdomainvectors.org/en/free-clipart/Beer-Vector-Graphics/2150.html
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=267585&picture=herbal-tea
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?image=698&picture=cigarettes
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cola_Float.jpg

B. Iguhit ang masayang mukha ( ) kung ang pahayag ay nagsasaad ng tamang gawain at
malungkot na mukha ( ) kung ito ay hindi tama. Iguhit ang tamang sagot sa patlang.

_________ 1. Araw-araw kumakain ng isang kahon ng tsokolate si Lydia para siya ay

tumaba.
_________ 2. Si Mang Ando ay umiinom ng Cobra energy drink kapag nakakaramdam siya
ng pagod sa maghapong pagtatrabaho sa konstruksiyon.
_________ 3. Umiiwas ang magkapatid na sina Jerry at Edward mula sa mga kaibigang nag-
iinuman sa kanto.
_________ 4. Pagkagising ni Susan ay nag-eehersisyo siya at kapag napagod na ay tubig ang
ang kanyang iniinom at hindi kape.
_________ 5. Si Oscar ay hindi nagpapahuli sa kanyang mga barkada kaya naman sinubukan
niya ring gumamit ng sigarilyo.
_________ 6. Nagiging abala si Ryan sa pagtulong sa mga gawain sa simbahan kaysa
pumunta sa mga disco bar.
_________ 7. Madalas soft drinks at junk foods ang binibili ng magkaklaseng Jenny at Rona
tuwing recess.
_________ 8. Madalas na pinapayuhan ni Lito ang kanyang mga nakakabatang kapatid na
hindi dapat gumamit ng sigarilyo dahil nakakasama ito sa kalusugan.
_________ 9. Palaging sumasama sa kanyang barkada si Joseph kung kaya naman natuto
siyang uminom ng alak.
_________ 10. Mahilig uminom ng tsaa ang ate ni Yen dahil ayon sa kanya nakakapayat daw
ang pag-inom nito.

Isagawa Natin

A. Gumawa ng isang slogan na maghihikayat sa iyong mga kamag-aral na umiwas sa mga

gateway drugs. Lagyan ng disenyo at kulay ang slogan.

Rubrics para sa Slogan

10 8 6 4
Nilalaman Ang mensahe ay Di-gaanong Medyo magulo Walang
mabisang naipakita ang ang mensahe. mensaheng
naipakita. mensahe. naipakita.
Pagkamalikhain Napakaganda at Maganda at Maganda ngunit Di maganda at
napakalinaw ng malinaw ang di gaanong malabo ang
pagkakasulat ng pagkakasulat ng malinaw ang pagkakasulat ng
mga titik. mga titik. pagkakasulat ng mga titik.
mga titik.
Kaangkupan sa Maliwanag at Di-gaanong Medyo di- Walang
konsepto angkop ang maliwanag at maliwanag at di- kaugnayan sa
mensahe sa angkop ang angkop ang paksa ang
 paglalarawan ng mensahe sa mensahe sa islogan.
konsepto. paglalarawan ng paglalarawan ng
konsepto. konsepto.
Kalinisan Malinis na Malinis ang Di-gaanong Marumi ang
malinis ang pagkakabuo. malinis ang pagkakabuo.
pagkakabuo. pagkakabuo.

B. Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong. Isulat ang sagot sa papel o activity notebook.
1. Matapos mong malaman ang tungkol sa gateway drugs, ano ang iyong natuklasan at hindi
nagustuhan? Bakit? __________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Ano ang kaya mong gawin upang hindi makasira sa buhay mo ang mga sigarilyo, kape at
alkohol? Isulat ang sagot sa papel o activity notebook.
__________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________.

3. Paano mo pahahalagahan ang payo ng iyong mga magulang tungkol sap ag-iwas sa
masasamang bisyo tulad ng pag-inom ng alak at paninigarilyo? Isulat ang sagot sa papel o
activity notebook.
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

Susi Sa Pagwawasto

Tuklasin Mo

__/__1. __/__6.
_____2. __/__7.
__/__3. __/__8.
__/__4. _____9
_____5. __/__10.

Isaisip Mo
A.
1. caffeine 6. caffeine
2. caffeine 7. alcohol
3. nicotine 8. caffeine
4. nicotine 9. alcohol
5. alcohol 10. Nicotine

B.
1. 6.

2. 7.

3. 8.

4. 9.

5. 10.

Isagawa: B. Maaaring iba’t iba ang mga sagot.

Susi sa Pagwawasto (Subukin)

Music Arts
1. A 5. TENOR 9. A 13. B
2. B 6. SOPRANO 10. B 14. B
3. A 7. TENOR 11. C 15. A
4. A 8. ALTO 12. B 16. A

PE Health
17. B 21. B 24. A 28. D
18. A 22. B 25. B 29. A
19. B 23. C 26. B 30. A
20. C 27. C

Sanggunian
K to 12 Physical Education Curriculum Guide May 2016, pahina 51 ng 95.
ONG, M., n.d. Mango Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view- image.php?
image=26594&picture=mango> [Accessed 27 July 2020].
Pershina, M., n.d. Herbal Tea Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view- image.php?
image=267585&picture=herbal-tea> [Accessed 27 July 2020].
Hodan, G., n.d. [online] Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/pictures/190000/velka/orange- juice-
14734258120Ri.jpg> [Accessed 27 July 2020].

Publicdomainpictures.net. 2020. [online] Available at:

 <https://www.publicdomainpictures.net/pictures/230000/velk a/white-wine.jpg>
[Accessed 27 July 2020].

Publicdomainvectors.org. 2020. Cup Of Cocoa | Public Domain Vectors. [online] Available

at: <https://publicdomainvectors.org/en/free-clipart/Cup-of-cocoa/43650.html>
[Accessed 27 July 2020].

Ltd, B., 2020. Chocolate Candy Assortment Free Stock Photo - Public Domain Pictures.
[online] Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=289725&picture=chocolate-candy-assortment> [Accessed 27 July 2020].

Ltd, B., 2020. Pink Chocolate Cupcake Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at: <https://www.publicdomainpictures.n
et/en/view- image.php?image=32346&picture=pink-chocolate-cupcake>
[Accessed 27 July 2020].
Ltd, B., 2020. Cigarettes Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=126055&picture=cigarettes> [Accessed 27 July 2020].

Ltd, B., 2020. Hot Green Tea With Heart Art Free Stock Photo - Public Domain Pictures.
[online] Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=165622&picture=hot-green-tea-with-heart-art> [Accessed 27 July 2020].

Publicdomainfiles.com. 2020. Public Domain Clip Art Image | Beer | ID: 13932169218576 |
Publicdomainfiles.Com. [online] Available at:
<http://www.publicdomainfiles.com/show_file.php?id=13932169218576> [Accessed
27 July 2020].

seoane, x., 2020. Monster Energy Drink Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=92167&picture=monster-energy-drink> [Accessed 27 July 2020].

Publicdomainvectors.org. 2013. Beer Vector Graphics | Public Domain Vectors. [online]

Available at: https://publicdomainvectors.org/en/free-clipart/Beer-Vector-
Graphics/2150.html [Accessed 27 July 2020].

Commons.wikimedia.org. 2012. File:Cola Float.Jpg - Wikimedia Commons. [online]

Available at: <https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cola_Float.jpg> [Accessed
27 July 2020].

L, I., n.d. Frothy Coffee Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=50476&picture=frothy-coffee> [Accessed 27 July 2020].
Hodan, G., n.d. Beer Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=167455&picture=beer>[Accessed 27 July 2020].

Langova, A., n.d. Cigarettes Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=698&picture=cigarettes [Accessed 27 July 2020].

Kratochvil, P., n.d. Chocolate Egg With Candy Free Stock Photo - Public Domain Pictures.
[online] Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=20526&picture=chocolate-egg-with-candy> [Accessed 27 July 2020].

Beaufort, J., n.d. Sandwich Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=211402&picture=sandwich> [Accessed 27 July 2020].

L, I., n.d. Coffee With Whipped Cream Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=171752&picture=coffee-with-whipped-cream> [Accessed 27 July 2020].

Hager, P., n.d. Chocolate Cake With Whipped Cream Free Stock Photo - Public Domain
Pictures. [online] Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=36334&picture=chocolate-cake-with-whipped-cream> [Accessed 27 July
2020].

Volpin, M., n.d. Tobacco,Leaves,Leaf,Dried,Brown - Free Image From Needpix.Com.

[online] Needpix.com. Available at:
https://www.needpix.com/photo/569592/tobacco-leaves-leaf-dried-brown-unhealthy
[Accessed 27 July 2020].

Ong, M., n.d. Soft Drinks Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=175017&picture=soft-drinks> [Accessed 27 July 2020].

Hodan, G., n.d. Black Coffee Free Stock Photo - Public Domain Pictures. [online]
Publicdomainpictures.net. Available at:
<https://www.publicdomainpictures.net/en/view-image.php?
image=233271&picture=black-coffee> [Accessed 27 July 2020].

"Caffeine - Mga gamit, Side-effects, Reviews, Pag-iingat - TabletWise" Tabletwise.

Accessed June 10, 2020. https://www.tabletwise.com/medicine-fil/caffeine.
Bosano, R., 2019. Higit 24 Milyong Pinoy Biktima Ng Hanging May Halong Usok Ng Yosi:
DOH. [online] ABS-CBN News. Available at:
<https://news.abs-cbn.com/news/05/31/19/higit-24-milyong-pinoy-biktima-ng-
hanging-may-halong-usok-ng-yosi-doh> [Accessed 27 July 2020].

Alejandro, D., 2020. Caffeine, Nikotina At Alkohol. [online] Dominiann.blogspot.com.

Available at: <http://dominiann.blogspot.com/2016/12/caffeine-nikotina-at-
alkohol.html> [Accessed 27 July 2020].

For inquiries and feedback, please write or call:

Department of Education – Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

DepEd Division of Ozamiz City

Office Address: IBJT Compound, Carangan, Ozamiz City
Telefax : (088) 545-09-88
E-mail Address: deped1miz@gmail.com