CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA - Nguyễn Minh Châu

I. Giới thiệu chung

1. Tác giả
- NMC được coi là một trong những cây bút tiên phong của của VHVN thời kỳ
đổi mới
- Sáng tác của ông đặc biệt là những tác phẩm viết sau năm 1975 thường quan
tâm đến cuộc sống đời tư, thế sự; thể hiện sự cảm thông sâu sắc tới số phận con
người trong cuộc mưu sinh nhọc nhằn, trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc và
hoàn thiện nhân cách của mình.
2. Tác phẩm
- Xuất xứ: trích trong “Nguyễn Minh Châu toàn tập”
- Hoàn cảnh sáng tác: 8/1983 VH thời kỳ đổi mới
II. Phân tích
1. Nhân vật Phùng (nghệ sĩ nhiếp ảnh)
a. Là nghệ sĩ có tinh thần trách nhiệm với nghề: được giao nhiệm vụ->đi
thực tế đến 1 vùng biển ->sau 1 tuần “phục kích”->lao động nghệ thuật nghiêm
túc.
b. Nghệ sĩ có tâm hồn nhạy cảm và nhận thức sâu sắc về cuộc đời
* Hai phát hiện của Phùng
- Bức tranh thiên nhiên hoàn mỹ: là hình ảnh chiếc thuyền ngoài xa trong khung
cảnh trời biển mờ sương đang hướng mặt vào bờ (dc)->tác động mạnh đến
phùng
+Nhận thức:
.”Là bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”
. “đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp”
. “vẻ đẹp đơn giản và toàn bích”
+ Cảm xúc
.bối rối
.cảm thấy “khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”
->rung động trước cái đep->cảnh bình yên, êm đềm đã thanh lọc tâm hồn người
nghệ sĩ .
- Bức tranh sinh hoạt của gia đình người đàn bà hàng chài
+Bức đàn ông “lưng…..tóc….chân…..”+ đánh vợ dã man
+ Người đàn bà “trạc…..cao lớn….thô kệch…mặt…..”+chịu đòn
+ Thăng Phác ->giật chiếc thắt lưng đánh lại bố->bị bố tác vào mặt
->đối lập với bức tranh thiên nhiên ngoài xa->cảnh phi thẩm mĩ+phi nhân tính-
>tác động mạnh đến Phùng
.”kinh ngạc”, há mồm ra mà nhìn”
. “vứt máy ảnh chạy nhà tới”
. Đứng trơ ra giữ mênh mông và hoang sơ
=>thông điệp NMC: cuộc sống luôn chứa đựng những nghịch lí, luôn tồn tại
những mặt đối lập; cần nhìn sự vật và con người đa diện nhiều chiều.
*Phát hiện vẻ đẹp của con người : câu chuyện người đàn bà hàng chài ở tòa án
huyện (PT người đàn bà hàng chài)
c. Là một nghệ sĩ chân chính
Ảnh đen trắng
- Màu hồng của ánh sương mai->(chất thơ, vẻ đẹp lãng mạn của cuộc đời, là
biểu tượng của nghệ thuật)
- Nguwoif đàn bà bước ra từ bức ảnh->(hiện thân của của những lam lũ, khốn
khó đời thường. Nó là sự thật cuộc đời đằng sau bức tranh)
=>giá trị của một tác phẩm nghệ thuật chân chính - vì đời mà sáng tác, phản ánh
chân thực hiện thực cuộc sống
Sơ kết: yêu nghề, yêu người và có khát vọng nghệ thuật cao cả
2. Nhân vật người đàn bà hàng chài
A. Nhân vật được giới thiệu
-Là nhân vật không tên->một mảnh đời nhỏ bé bị chìm lấp trong vô số cuộc
đời, trong nhiều phụ nữ hàng chài lênh đênh trên sông nước biển cả.
- Tác giả gọi nhân vật là mụ->từ địa phương quen thuộc-> chất dân dã, bình dị
trong tác phẩm
B. Nỗi đau của người đàn bà hàng chài
Được miêu tả qua nhiều góc nhìn
* Nhân vật Phùng đã chứng kiến và kể lại:
- Ngoại hình “ngoài 40..thân hình...mặt....tấm lưng áo...nửa thân...”-> xấu xí về
nhan sắc, có cuộc sống nghèo khổ, lam lũ
- Tình cảnh:
+bị người đàn ông dùng thắt lưng quật tới tấp vào lưng->sự việc diễn ra thường
xuyên->nỗi đau day dẳng triền miên.
+cam chịu...không 1tiếng->mất cảm giác, không phản kháng->bi kịch của bạo
lực kéo dài.
->nỗi đau bất tận khi sống trong một gia đình bất hạnh.
* Chánh án Đẩu
Nghe và đúc kết tình cảnh của người đàn bà ba ngày...nặng”->là nạn nhân của
nạn bạo hành gia đình
=>bị đọa đày thân xác với nỗi khổ thầm lặng.
* Người đàn bà hàng chài tự kể về cuộc đời của mình (d/c)>phơi bày cảnh
tượng thương tâm đầy bi kịch của chính mình.
Sơ kết: ba nhân vật, ba góc nhìn khách quan có, chủ quan có, cái nhìn của
người ngoài cuộc, trong cuộc->nỗi đau tột cùng của người đàn bà.
c. Vẻ đẹp của người đàn bà hàng chài
Tình huống để nhân vật tự bộc lộ:
*Tòa án: - tuyên án người ĐO vi phạm.
- đề nghị người đàn bà bỏ chồng
->cách xử lí hợp tình hợp lí.
* Nhân vật chống lại sự phán quyết của tòa-.dùng lí lẽ để thuyết phục quan tòa->
nổi bật phẩm chất người ĐB.
C1 Người mẹ thương con
*Nài nỉ chồng đưa tôi lên bờ mà đánh ->muốn bảo vệ tâm hồn trong sáng cho
những đứa con.
* Hạnh phúc của người mẹ vui nhất...ăn no->niềm vui nhỏ bé, chân thật, bình dị
nhưng thật hiếm hoi.
* Dồn tình thương cho thằng Phác->yêu thương xen lẫn hối hận đau đớn
=>người mẹ yêu thương con sâu sắc
C2. Người vợ hiểu chồng, thấu hiểu lẽ đời
*Người chồng: hiền lành nhân hậu nhưng cục tính->sự biết ơn, tình thương
chân thành.
* Lí giải sự thay đổi của chồng bằng nhiều nguyên nhân
-Đông con->giá như tôi đẻ ít
-Thuyền chật->không gian chật hẹp
-Biến động chính trị->CM về
-Biển động->yhiên nhiên khắc nghiệt
->nạn nhân của gia đình, hoàn cảnh sống, hoàn cảnh xã hội.
->cái nhìn nhân hậu; sự đồng cảm, thấu hiểu cội nguồn của sự tha hóa
* Duy trì cuộc hôn nhân bằng sự chống lại quyết định của tòa
- Ý thức gia đình: những đứa trẻ cần có cha.
- Nhận thức được vai trò của người đàn ông.
- cảm nhận được hạnh phúc ít ỏi, mong manh nhưng ấm áp vui vẻ
->chắt chiu, trân trọng hạnh phúc gia đình
ngheä thuaät truyeän:
a.tình huoáng truyeän ñoäc ñaùo, coù yù nghóa khaùm phaù, phaùt hieän veà
ñôøi soáng
b. taùc giaû löïa choïn ngoâi keå, ñieåm nhìn thích hôïp, laøm cho caâu chuyeän
trôû neân gaàn guõi, chaân thöïc vaø coù söùc thuyeát phuïc.
c. ngoân ngöõ sinh ñoäng, phuø hôïp vôùi tính caùch.lôøi vaên giaûn dò maø
saâu saéc, ña nghóa
yù nghóa vaên baûn chieác thuyeàn ngoaøi xa theå hieän nhöõng chieâm
nghieäm saâu saéc cuûa nhaø vaên veà ngheä thuaät vaø cuoäc ñôøi: ngheä
thuaät chaân chính phaûi luoân luoân gaén vôùi cuoäc ñôøi, vì cuoäc ñôøi;
ngöôøi ngheä só caàn phaûi nhìn nhaän cuoäc soáng vaø con ngöôøi moät caùch
toaøn dieän saâu saéc.taùc phaåm cuõng rung leân hoài chuoâng baùo ñoäng veà
tình traïng baïo löïc gia ñình vaø haäu quaû khoân löôøng cuûa noù