გული, the heart

The heart
O The ceaselessly beating heart in the thorax has
intrigued people for thousands of years.
O The ancient Greeks believed the heart was the
seat of intelligence.
O Others thought it was the source of emotions.
O Although these theories have proved false,
emotions certainly affect heart rate.
O Only when your heart pounds or occasionally
skips a beat do you become acutely aware of
this dynamic organ.
გული არის ორმაგი ტუმბოს მქონე კუნთოვანი ორგანო.
გააჩნია ორი ფუნქცია:

O ფილტვის წრე (pulmonos = lung) შედგება

სისხლძარღვებისგან, რომლებსაც გულიდან სისხლი
მიაქვს ფილტვებში და აბრუნებს უკან გულში.
O გულის მარჯვენა მხარე იღებს ჟანგბადით ღარიბ სისხლს
ქსოვილებისგან და გადატუმბავს მას ფილტვებში, სადაც
ხდება სისხლის გამდიდრება ჟანგბადით და
ნახშირორჟანგის გამოყოფა.
O სისტემური წრე (systemic circuit) შედგება
სისხლძარღვებისგან, რომლებსაც გულიდან სისხლი
მიაქვს მთელი სხეულის ქსოვილებში და აბრუნებს უკან
გულში
O გულის მარცხენა მხარე ფილტვებიდან იღებს ჟანგბადით
მდიდარ სისხლს, გადატუმბავს მთელს ორგანიზმში და
ქსოვილებს ამარაგებს ჟანგბადით და საკვები
ნივთიერებებით.
 გული შედგება:

O მარჯვენა და მარცხენა წინაგულებისგან

(მიმღები საკანი atrium = entranceway)
O იღებს სისხლს სისტემური და ფილტვის
წრეებისგან.
O მარჯვენა და მარცხენა პარკუჭებისგან
(მთავარი სატუმბი საკანი)
O გადაისვრის სისხლს ფილტვის და სისტემურ
წრეებში.
 გულის მდებარეობა
O გული არის მუჭის ზომის, კონუსის ფორმის ღრუ
ორგანო;
O გულის მწვერვალი (apex);
O გულის ფუძე (base);
O იწონის 250 – 350 გრამს;
O მდებარეობს გულმკერდში (the thorax) დიაფრაგმის
(diaphragm) ზედა ზედაპირზე, მკერდის ძვლის (the
sternum) და ხრტილოვანი ნეკნების (costal cartilages)
უკან.
O შუასაყარი (the mediastinum)
O ორიენტირი: მკერდის ძვლის კუთხე (the sternal angle)
მე-2 ნეკნის მიმაგრების ადგილი.
 გულს გააჩნია ოთხი კუთხე
(განისაზღვრება გულმკერდის წინა კედელზე არსებული ოთხი წერტილით)

O ზედა მარჯვენა წერტილი

O მარჯვენა მე-3 ნეკნის ხრტილოვანი ნაწილი
უკავშირდება მკერდის ძვალს;
O ზედა მარცხენა წერტილი
O მარცხენა მე-2 ნეკნის ხრტილოვან ნაწილზე მკერდის
ძვლის ლატერალურად თითის სისქეზე;
O ქვედა მარჯვენა წერტილი
O მარჯვენა მე-6 ნეკნის ხრტილოვან ნაწილზე მკერდის
ძვლის ლატერალურად თითის სისქეზე;
O ქვედა მარცხენა წერტილი - მწვერვალის
წერტილი (the apex point)
O მე-5 ნეკნთაშუა სივრცეში ლავიწის შუა ხაზზე
 გულის სტრუქტურა
O სამშრიანი საფარველი, გულის პერანგი
პერიკარდიუმი - the pericardium
O ფიბროზული პერიკარდიუმი (fibrous
pericardium)
O სეროზული პერიკარდიუმი (serous pericardium)
O პარიესული (გარეთა)
O ვისცერული (შიგნითა)- ეპიკარდიუმი (epicardium)

O პერიკარდული ღრუ (pericardial cavity)

 ფიბროზული პერიკარდიუმი

O გარეთა შრე (fibrous pericardium) შედგება

მკრივი შემაერთებელი ქსოვილისგან.
O ფიბროზული პერიკარდიუმი ქვემოთ
ემაგრება დიაფრაგმას, ზემოთ კი
შეზრდილია გულში შემავალ და გამომავალ
მსხვილ სისხლძარღვებთან.
O ფიბროზული პერიკარდიუმი არის მყარი
გარეთა საფარველი, რომელიც
უზრუნველყოფს გულის ერთ ადგილზე
მდებარეობას და იცავს მას სისხლით
გადავსებისგან.
 სეროზული პერიკარდიუმი
(serous pericardium)

O ფიბროზული პერიკარდიუმის სიღრმეში მდებარეობს

ორშრიანი სეროზული პერიკარდიუმი.
O სეროზული პერიკარდიუმის გარეთა, პარიესული შრე
ამოფენს ფიბროზული პერიკარდიუმის შიგნითა ზედაპირს,
O პარიესული შრის გაგრძელებაა ვისცერული შრე
(ეპიკარდიუმი), რომელიც გარს აკრავს გულს და ასევე
შედის გულის კედლის შემადგენლობაში.
O სეროზული პერიკარდიუმის ვისცერულ და პარიესულ
შრეებს შორის მდებარეობს ნაპრალისებური სივრცე -
პერიკარდული ღრუ.
O ეპითელური უჯრედები ამოფენს პერიკარდულ ღრუს და
მასში წარმოქმნის სეროზული საპოხი სითხის ფენას,
რომელიც ამცირებს ხახუნს მფეთქავ გულსა და გულის
პერანგს შორის.
 პერიკარდიტი და გულის ტამპონადა
O პერიკარდიუმის ინფექცია და ანთება -
პერიკარდიტი, იწვევს სეროზული საპოხი
სითხის გამკვრივებას პერიკარდულ ღრუში.
შედეგად კუმშვადი გული გამოსცემს
პერიკარდული ხახუნის ხმიანობას, რომლის
მოსმენა შესაძლებელია სტეტოსკოპით.
O პერიკარდიტი ხასიათდება მკერდის ძვლის
უკან ტკივილით. დროთა განმავლობაში
ხდება გულის შეხორცება პერიკარდიუმის
გარეთა შრესთან, ან პერიკარდიუმის
დანაწიბურება და გასქელება, რასაც მოსდევს
გულის მოძრაობის შეფერხება.
 პერიკარდიტი და გულის ტამპონადა
O მწვავე პერიკარდიტის მძიმე შემთხვევებში,
ანთების საპასუხოდ დიდი რაოდენობით სითხე
გროვდება პერიკარდულ ღრუში. ფიბროზული
პერიკარდიუმის სიმყარის და მოუქნელობის გამო,
ჭარბი სითხე აწვება გულს და ზღუდავს შეკუმშვებს
შორის გულის გაფართოებას, შესაბამისად
ამცირებს სისხლის გადატუმბვის უნარს. ამ
მდგომარეობას ჰქვია გულის ტამპონადა.
O გულის ტამპონადა ვითარდება მაშინაც, როცა
პერიკარდულ ღრუში გროვდება სისხლი, მაგ.
გულის შემავალი ჭრილობის დროს (ნაჩხვლეტი
ჭრილობა).
 გულის სტრუქტურა
O გულის კედლის შრეები
O ეპიკარდიუმი (ზედაპირული) - epicardium,
O მიოკარდიუმი (შუა) - myocardium,
O ენდოკარდიუმი (ღრმა) – endocardium.

O სამივე შრე ხასიათდება უხვი სისხლმომარაგებით;

O ენდოკარდიუმი შედგება
შემაერთებელქსოვილოვან თხელ შრეზე
განთავსებული მარტივი ბრტყელი
ეპითელიუმისაგან.
O ენდოკარდიუმი ამოფენს გულის საკნებს და
სარქვლებს.
 მიოკარდიუმი
 ცირკულარული კონები
 სპირალური კონები
გულის პერანგი და გულის
კედლის შრეები
 გულის სტრუქტურა
O გულის საკნები - Heart Chambers
O მარჯვენა და მარცხენა წინაგულები(ზემოთ);
O მარჯვენა და მარცხენა პარკუჭები (ქვემოთ);
O ძგიდეები:
O წინაგულთაშორისი ძგიდე - interatrial septum;
O პარკუჭთაშორისი ძგიდე - interventricular septum;
O საკნებს შორის გარეგანი საზღვრები:
O კორონარული ღარი -the coronary sulcus;
O პარკუჭთაშორისი წინა ღარი -the anterior interventricular
sulcus;
O პარკუჭთაშორისი უკანა ღარი - posterior interventricular
sulcus;
 გულის საკნები - Heart Chambers

O მარჯვენა წინაგული, ქმნის გულის მარჯვენა

ზედაპირს, მიმღები საკანი - სისტემური წრიდან იღებს
ჟანგბადით ღარიბ სისხლს სამი ვენის საშუალებით;
O ზედა ღრუ ვენა - the superior vena cava;
O ქვედა ღრუ ვენა - inferior vena cava;
O კორონარული სინუსი - the coronary sinus.
O მარჯვენა ყური - the right auricle;
O ოვალური ფოსო - fossa ovalis, ჩაღრმავება
წინაგულთაშუა ძგიდეზე, ნაყოფის გულში ოვალური
ხვრელის მდებარეობის ადგილი.
O მარჯვენა წინაგული სამკარიანი სარქვლით იხსნება
მარჯვენა პარკუჭში - tricuspid valve (right atrioventricular
valve)
 გულის საკნები - Heart Chambers

O მარჯვენა პარკუჭი - (Right Ventricle) ქმნის გულის წინა

ზედაპირს.
O იღებს სისხლს მარჯვენა წინაგულიდან და ფილტვის
ღეროს (the pulmonary trunk) გავლით გადატუმბავს
ფილტვის წრეში.
O კონუსის ფორმის დვრილისებრი კუნთი (papillary
muscles) პარკუჭის კედლიდან ჩაზრდილია ღრუში.
O თხელი, მყარი მყესოვანი სიმები (chordae tendineae)
დვრილისებრი მორჩიდან გადაჭიმულია მარჯვენა
ატრიოვენტრიკულური სარქვლის საგდულებამდე
tricuspid valve (right atrioventricular valve)
O მარჯვენა პარკუჭსა და ფილტვის ღეროს შორის
ხვრელში მდებარეობს ფილტვის ნამგლისებრი
სარქველი - the pulmonary semilunar valve
 გულის საკნები - Heart Chambers

O მარცხენა წინაგული - Left Atrium ქმნის

გულის უკანა ზედაპირს, იგივე ფუძეს (base);
O ფილტვებიდან იღებს ჟანგბადით მდიდარ
სისხლს ორი მარჯვენა და ორი მარცხენა
ფილტვის ვენებით;
O სამკუთხა ფორმის მარცხენა ყური - triangular
left auricle;
O მარცხენა წინაგული ორკარიანი სარქვლით
იხსნება მარცხენა პარკუჭში - mitral valve (left
atrioventricular valve)
 გულის საკნები - Heart Chambers

O მარცხენა პარკუჭი - Left Ventricle ქმნის გულის

ქვედა ზედაპირს და გულის მწვერვალს (apex);
O მარცხენა პარკუჭი გადატუმბავს სისხლს
სისტემურ წრეში;
O შეიცავს დვრილისებრ კუნთებს (papillary muscles),
მყესოვან სიმებს (Chordae tendineae) და
ორკარიან (მიტრალურ) ატრიოვენტრიკულურ
სარქველს - atrioventricular (mitral) valve;
O მარცხენა პარკუჭსა და აორტას შორის ხვრელში
მდებარეობს აორტის ნამგლისებრი სარქველი
the aortic semilunar valve (aortic valve).
 გულის სარქვლები
O წყვილი ატრიოვენტრიკულური სარქველი -
atrioventricular (AV)
O მარჯვენა the right atrioventricular (tricuspid) valve,
O მარცხენა the left atrioventricular (bicuspid) valve, the
mitral valve
O წყვილი ნამგლისებრი სარქველი - Semilunar
valves
O აორტის - aortic (semilunar) valves
O ფილტვის ღეროს - pulmonary (semilunar) valves,
O სარქვლები უზრუნველყოფს გულში სისხლის
ერთი მიმართულებით გადაადგილებას
 სარქვლების ფუნქცია
O გულის სარქვლები იღება (ატარებს სისხლის ნაკადს) და იხურება
(ხელს უშლის სისხლის უკუნაკადს) სარქვლების თითოეულ მხარეს
სისხლის წნევის ცვლილების შესაბამისად.
O პარკუჭების შეკუმშვის დროს ორივე ატრიოვენტრიკულური
სარქველი ხელს უშლის სისხლის უკუდენას წინაგულებში.
O როდესაც პარკუჭები მოდუნებულია, ატრიოვენტრიკულური
სარქვლების კარედები ჩაკიდულია პარკუჭების ღრუებში; ამ დროს
სისხლი მოედინება წინაგულებში, შემდეგ კი - ღია
ატრიოვენტრიკულური სარქვლებით პარკუჭებში.
O როდესაც პარკუჭები შეკუმშვას იწყებს, წნევა პარკუჭების ღრუებში
იზრდება, სისხლი ზემოთ გადაინაცვლებს, მიებჯინება
ატრიოვენტრიკულური სარქვლების კარედებს და იწვევს მათ
დახურვას.
O მყესოვანი სიმები და დვრილისებრი კუნთები, რომლებიც სარქვლებს
ემაგრება, ღია პარაშუტის თოკებს წააგავს. ისინი დახურულ
კარედებს უზღუდავს წინაგულისკენ გადაადგილებას (გახსნას) და
ამით ხელს უშლის პარკუჭოვანი სისხლის წინაგულებში რეფლუქსს.
 სარქვლების ფუნქცია
O დვრილისებრი კუნთების შეკუმშვა წინ უსწრებს
პარკუჭების დანარჩენი ნაწილის შეკუმშვას, ჭიმავს
მყესოვან სიმებს და ხელს უშლის ატრიოვენტრიკულური
სარქვლების ევერსიას წინაგულებში.
O ორი ნამგლისებრი სარქველი ხელს უშლის სისხლის
უკუდინებას მაგისტრალური სისხლძარღვებიდან
პარკუჭების მიმართულებით;
O როდესაც პარკუჭები იკუმშება და პარკუჭშიდა წნევა
იზრდება, ნამგლისებრი სარქვლები იხსნება და
სისხლის სწრაფი ნაკადის ზემოქმედებით მათი
კარედები არტერიების კედლებს ეკვრის.
O როდესაც პარკუჭები დუნდება, სისხლის ნაკადი
გულისკენ ბრუნდება და იწვევს ნამგლისებრი
სარქვლების კარედების დახურვას.
 გულის ხმიანობა - “lubdup”
sounds
O The closing of the valves causes vibrations in the adjacent
O blood and heart walls that account for the familiar “lubdup”
sounds of each heartbeat: The “lub” sound is produced by the
closing of the AV valves at the start of ventricular contraction;
the “dub” is produced by the closing semilunar valves at the
end of ventricular contraction.
O The mitral valve closes slightly before the tricuspid closes, and
O the aortic valve generally closes just before the pulmonary
valve closes.
O Because of these slight differences in timing, all four valve
sounds are discernible when the clinician listens through a
stethoscope placed on the anterior chest wall
 გულის ხმიანობა - “lubdup” sounds

O Even though all four heart valves lie in roughly the same
plane - the plane of the coronary sulcus—the clinician does
not listen directly over the respective valves, because the
sounds take oblique paths through the heart chambers to reach
the chest wall.
O Each valve is best heard near a different heart corner:
O the pulmonary valve near the superior left point,
O the aortic valve near the superior right point,
O the mitral valve at the apex point,
O the tricuspid near the inferior right point
O Abnormal heart sounds often indicate disorders of the heart
valves.
 სარქვლოვანი პათოლოგიები
O გულის სარქვლების დეფექტები ხშირია და არაერთი მიზეზი აქვს,
როგორიცაა თანდაყოლილი და გენეტიკური ანომალიები, გულის იშემიური
დაავადების გამო სარქვლების კვების მოშლა, ენდოკარდიუმის
ბაქტერიული ინფექციები და ა. შ.
O სარქვლების დეფექტები იწვევს სარქვლოვან პათოლოგიებს, რომელთა
უმრავლესობა ორი ტიპად ერთიანდება.
O სარქველს, რომელიც ვერ უზრუნველყოფს სისხლის უკუდინების შეკავებას,
ეწოდება არაკომპეტენტური (ნაკლოვანი) (ე. ი., ავლენს უკმარისობას).
არაკომპეტენტური სარქველი დახურვის შემდეგ იწვევს დამახასიათებელ
სტვენით (blowing) ხმიანობას.
O ამის საპირისპიროდ, სარქველს, რომლის ხვრელიც დავიწროებულია
(მაგალითად, კარედების შერწყმის ან კალციფიცირების გამო), სტენოზური
ეწოდება. კალციფიცირებული, გამკვრივებული სარქვლები სათანადოდ
ვერ იხსნება.
O აორტის სარქვლის სტენოზისთვის დამახასიათებელია „ტკაცუნის “ (“click” )
ხმიანობა, რასაც პარკუჭოვანი სისტოლის ფაზაში იწვევს სარქვლის
შევიწროებულ ხვრელში სისხლის ნაკადის ტურბულენტობა და კედლის
ვიბრაცია.
 სარქვლოვანი პათოლოგიები
O როგორც არაკომპენტენტური (ნაკლოვანი), ასევე სტენოზური
სარქვლები იწვევს გულის ეფექტურობის დაქვეითებას და ზრდის გულის
დატვირთვას. საბოლოოდ, გულის კუნთი შესაძლოა ძლიერ დასუსტდეს.
O სარქვლოვანი დაავადებებიდან ყველაზე ხშირია მიტრალური, უფრო
იშვიათად აორტული სარქვლის პათოლოგიები. ამის მიზეზია მარცხენა
პარკუჭის უფრო მძლავრი შეკუმვები მარჯვენასთან შედარებით .
O მიტრალური სარქვლის პროლაფსის დროს სარქვლისა და მყესოვანი
სიმების კოლაგენის თანდაყოლილი სისუსტე იწვევს პარკუჭოვანი
სისტოლის დროს ერთი ან ორივე კარედის „პროლაფსს“ (“flop”)
მარცხენა წინაგულის ღრუში. ეს გულის ყველაზე ხშირი სარქვლოვანი
პათოლოგიაა (გვხვდება მოსახლეობის 2.5-5%-ში).
O აუსკულტაციურად მისთვის დამახასიათებელია „ტკაცუნი“ (“click” ), რასაც
თან სდევს სისხლის უკუდინებით გამოწვეული შუილი. შემთხვევათა
უმეტესობა მსუბუქია და ნაკლებად საზიანო, მაგრამ მძიმე სარქვლოვანი
პათოლოგია იწვევს გულის უკმარისობას ან გულის რიტმის დარღვევებს.
სარქვლოვანი დაავადებების მკურნალობა, ჩვეულებრივ,
გულისხმობს დაზიანებული სარქვლების ქირურგიულ
აღდგენას. თუ ეს მიდგომა წარუმატებელია, ხდება
სარქვლების ჩანაცვლება მექანიკური ან ბიოლოგიური
მასალით.
ბიოლოგიური პროთეზული სარქვლებისთვის იყენებენ
გვამურ, ღორის ან ძროხის ქსოვილს.
გაგრძელება იქნება