TH. Chương 3

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
Khoa KHXH&NV
Bộ môn Lý luận chính trị
TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN

Dành cho bậc đại học – không chuyên lý luận chính trị
Mã môn học: 306102
GV: TS. Nguyễn Công Hưng

Email: nguyenconghung@tdtu.edu.vn
Tel: 0913001145
7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 1
Chương III
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH
SỬ
• Vị trí chương III
 Hoàn thiện, phát triển quan điểm duy vật và phép biện chứng
duy vật (chương 1 & 2)
 Xây dựng phương pháp luận trực tiếp để nghiên cứu XHTB &
XHCN (phần II & III)
• Trọng tâm của chương III: Xác lập quan điểm duy vật khoa học
trong nghiên cứu XH: cơ sở-nền tảng của XH, cấu trúc tổng thể
của XH, những quy luật cơ bản của sự phát triển XH…

Chương III
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
• Cấu trúc chương III

I. Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội
II.Giai cấp và dân tộc
III.Nhà nước và cách mạng xã hội
IV.Ý thức xã hội
V.Triết học về con người

Chương III
SỬ
I. HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI
1. Sản xuất vật chất là cơ sở của sự tồn tại và phát triển XH
2. Biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
3. Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của

XH
4. Sư phát triển các hình thài kinh tế - xã hội Là một quá
trình lịch sử - tự nhiên
Chương III
SỬ
1. Sản xuất vật chất là cơ sở của sự tồn tại và phát triển
xã hội
Phân biệt một số khái niệm: sản xuất, sự sản xuất XH, sản xuất VC
Sản xuất Sản xuất vật chất
Sự sản xuất xã hội: Sản xuất
Sản xuất tinh thần
và tái SX đời sống hiện
thực. Bao gồm Sản xuất con người

Chương III
SỬ
2. Biện chứng giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất
a. Phương thức sản xuất (PTSX)
b. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển
của LLSX ĐXP: Con người hiện thực
SXVC: Tiền đề đầu tiên của LS
LLSX PTSX
QHSX
Biện chứng giữa LLSX & QHSX = Quy luật QHSX phù hợp với
trình độ phát triển của LLSX 6
7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử
Chương III
SỬ
2. Biện chứng giữa lực lượng SX và quan hệ sản xuất
Phương thức sản Phương diện kỹ thuật

xuất là cách thức (cách thức kỹ thuật nào) LLSX
con người thực
hiện quá trình sản 2 PD
xuất vật chất trong Phương diện kinh tế
những giai đoạn (cách thức tổ chức KT QHSX
lịch sử nhất định nào)
TBCN Tương
P ho n g kiến
ê n t h ủyC hi ế m h ữ u nô l a i ?? ?
nguy
CS7/12/2020
lệ 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 7
Chương III
SỬ
Phương thức sản xuất
là cách thức con người
thực hiện quá trình 2 PD LLSX
sản xuất vật chất trong
những giai đoạn lịch
sử nhất định
306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch

7/12/2020 8
sử
Chương III
SỬ
Phương thức sản xuất
là cách thức con người LLSX
thực hiện quá trình 2 PD
sản xuất vật chất trong
những giai đoạn lịch QHSX
sử nhất định

Chương III
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
Phương thức sản Mối quan

xuất là cách thức LLSX Quy luật
hệ biện
con người thực chứng QHSX
hiện quá trình sản 2 mặt
xuất vật chất trong
giữa phù hợp
LLSX & với LLSX
những giai đoạn QHSX QHSX
lịch sử nhất định
Tương lai ???
Phong TBCN
Chi ế m h ữu
hủy kiến
CS nguyên t nô lệ
Chương III
SỬ
b. Quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển
của LLSX
Quy luật này quy định sự vận động, phát triển của các PTSX
LLSX & QHSX là hai mặt của một phương thức sản xuất, tác động
biện chứng, trong đó lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất,
quan hệ sản xuất tác động trở lại to lớn đối, với lực lượng sản xuất
LLSX Sự Mâu Mâu thuẫn Đòi hỏi

PTSX
Thống nhất khác thuẫn Sâu sắc g/quyết

biệt
QHSX Nguyên tắc giải quyết: QHSX phải phù hợp
với LLSX thông qua hoạt động con người
Chương III
Quan hệ biện chứng
SỬ Không diễn ra "tự động",
giữa LLSX và QHSX đòi hỏi trình độ tự giác
có thể bị "biến dạng" Đặc điểm cao trong nhận thức và
do nguồn gốc chủ quan tác động vận dụng quy luật
của quy
Phương thức sản xuất luật,dưới Sự phù hợp... đòi hỏi
XHCN dần dần loại CNXH tất yếu thiết lập chế
trừ đối kháng xã hội độ công hữu TLSX
 Ý nghĩa trong đời sống XH
Từ mối quan hệ LLSX – QHSX rút ra ý nghĩa phương pháp luận:
+ Muốn phát triển KT trước hết phải phát triển LLSX
+ Muốn xóa bỏ QHSX cũ, xd QHSX mới phải căn cứ vào trình độ phát
triển của LLSX, không thể dựa vào mệnh lệnh hành chính
+ Là cơ sở khoa học để nhận thức và vận dụng trong thực tiễn xd
CNXH
Chương III
SỬ
Xã hội Phân phối…
Người Người Tổ chức-Qlý
Sở hữu……. Chú ý:
* Thống nhất
SXVC * LLSX qđịnh
QHSX * QHSX tác
động trở lai
PTSX
LLSX TLSX
----------
Người LĐ...
P h o ng TBCN Tương lai ???

Chi ế m hữu
nguyê n t h ủy kiến
CS7/12/2020
nô lệ 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 13
Chương III
SỬ
3. Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
của XH
a. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
a.1. Khái niệm cơ sở hạ tầng (CSHT)
a.2. Khái niệm kiến trúc thượng tầng (KTTT)
b. Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và
kiến trúc thượng tầng của xã hội
b.1. Vai trò quyết định của CSHT đối với KTTT
b.2. Vai trò tác động trở lại của KTTT đối với CSHT
b.3. Ý nghĩa trong đời sống XH

Chương III
a.2. Khái niệm KTTT
SỬ
* Những quan điểm tư tưởng về
Là toàn bộ những chính trị, pháp quyền, đạo đức, tôn Một
quan điểm, tư tưởng giáo, nghệ thuật, triết học….. kết
XH với những thiết * Thiết chế chính trị - xã hội tương cấu
chế chính trị-xã hội ứng: Nhà nước, đảng phái, giáo hội, phức
tương ứng, hình các đoàn thể và tổ chức XH… tạp
thành trên một cơ sở
hạ tầng nhất định Chú ý: + Mỗi yếu tố của KTTT có đặc
điểm & QL vận động riêng
Trong XH hđại, ý thức + Trong XH có đối kháng g/c,
chính trị, pháp quyền KTTT cũng mang tính đối kháng – biểu
cùng thiết chế tương ứng hiện tính đối khảng trong CSHT
(nhà nước, đảng phái….) + Nhà nước là bộ phận có quyền lực
là quan trọng nhất mạnh nhất – quyền lục chính trị đặc biệt
Chương III
SỬ
b. Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa CSHT và KTTT
của xã hội Vị trí quy luật: Đây là một trong hai quy luật cơ
bản của sự vận động phát triển lịch sử xã hội
Tại sao CSHT quyết định KTTT?
Nội dung quy luật
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là hai mặt cơ bản của xã hội,
tác động biện chứng, trong đó cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc
thượng tầng còn kiến trúc thượng tầng tác động trở lại đối với CSHT
Thực chất là:
Sự hình thành, vận động và phát triển các quan điểm tư tưởng cùng
với những thể chế chính trị - xã hội tương ứng xét đến cùng phụ
thuộc vào quá trình sản xuất và tái sản xuất các quan hệ kinh tế
Chương III
SỬ
Vai trò tác động trở lại của KTTT đối với CSHT
Vì sao tác động trở lại
Do tính độc lập tương đối của KTTT, tính năng động, sáng tạo của ý
thức, tinh thần
Do vai trò sức mạnh vật chất của bộ máy tổ chức - thể chế
Tích cực Phụ thuộc
CSHT Tác động KTTT
vào sự phù
Tiêu cực hợp ntn
 Củng cố, hoàn thiện và bảo vệ CSHT sinh ra nó, thực chất là bảo vệ
lợi ích kinh tế của giai cấp thống trị
 Ngăn chặn CSHT mới, xoá bỏ tàn duư CSHT cũ
 Định hướng, tổ chức, xây dựng chế độ kinh tế
Chương III
SỬ
Vai trò tác động trở lại của KTTT đối với CSHT
 Tác động theo hai chiều: nếu cùng chiều với quy luật kinh tế thì
thúc đẩy xã hội phát triển, hoặc nguợc lại
 Kiến trúc thượng tầng chính trị có vai trò lớn nhất do phản ánh trực
tiếp CSHT, là biểu hiện tập trung của kinh tế
Chú ý:
Sự tác động theo nhiều xu hướng khác nhau, thậm chí đối lập
nhau
 Phương thức tác động thường thông qua Nhà nước Nhà
nước là nhân tố tác động trực tiếp nhất, mạnh mẽ nhất
 Sự tác động không mang ý nghĩa quyết định
Chương III
SỬ
Cơ sở hạ tầng
Trong TKQĐ
và kiến trúc
lên CNXH,
thượng tầng Đặc điểm
Tác động việc xây dựng
không hình
Của quy luật CSHT và
thành tự phát
Dưới chủ nghĩa KTTT XHCN
Xã hội phải được
CSHT và KTTT tiến hành
XHCN dần dần từng bước với
loại trừ đối kháng những hình
xã hội thức, quy mô
7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử
thích hợp 19
Chương III
SỬ
4. Sự phát triển các hình thái kinh tế - xã hội là một quá
trình lịch sử - tự nhiên
a. Phạm trù hình thái kinh tế-xã hội
b. Tiến trình lịch sử - tự nhiên của xã hội loài người
c. Giá trị khoa học bền vững và ý nghĩa cách mạng

Chương III
SỬ
a. Phạm trù hình thái kinh tế-xã hội
Là phạm trù cơ bản của CNDVLS
Dùng để chỉ XH ở Ba yếu tố cơ bản của HT KT-XH
từng giai đoạn lịch sử LLSX với trình độ nhất định nào đó, là
nhất định, với một nền tảng VC của XH
kiểu QHSX đặc QHSX phù hợp với LLSX và là đặc
trưng cho XH đó phù trưng của XH ấy
hợp với một trình độ Chi phối, quyết định các quan hệ XH
nhất định của LLSX KTTT
và một KTTT tương Biểu hiện mối quan hệ người-người,trong
ứng được xây dựng lĩnh vực tinh thần
trên những QHSX ấy Phù hợp với cơ sở hạ tầng (QHSX)
Ba yếu tố tác động biện chứng tạo nên sự vận động phát triển của LS XH
Chương III
SỬ
cấu trúc hình thái kinh Kiến trúc
tế-xã hội thượng tầng
Hình thái Quan hệ

kinh tế- Sản xuất
xã hội
Lực lượng
sản xuất
Chương III
SỬ
b. Tiến trình lịch sử - tự nhiên của xã hội loài người
C.Mác: "Tôi coi sự phát triển của các HTKTXH là một quá trình lịch
sử - tự nhiên"
 Tiến trình lịch sử XH loài người – sự thống nhất giữa logic & lịch sử
+ Vận động, phát triển của lịch sử loài người
Lô gíc của toàn bộ
là do sự chi phối của quy luật khách quan
tiến trình lịch sử
khởi đầu từ sự phát triển của LLSX
loài nguời
+ Lịch sử lần lượt trải qua các hình thái KT –
XH từ thấp đến cao
Tính lịch sử của Các hình thái KT – XH là những trạng thái
tiến trình phát khác nhau về chất với những điều kiện không
triển gian, thời gian nhất định; với LLSX, kiểu
QHSX & kiểu KTTT của mỗi XH cụ thể
Chương III
SỬ
c. Giá trị khoa học bền vững và ý nghĩa cách mạng
* Đem lại một cuộc cách mạng trong quan niệm về lịch sử xã hội, là
cơ sở phương pháp luận khoa học & CM để phân tích lịch sử XH
* Phương pháp luận trong hoạt động nhận thức và cải tạo xã hội
* Cơ sở khoa học quán triệt quan điểm của Đảng ta về con đường đi
lên CNXH ở VN
* Cơ sở khoa học trong đấu tranh tư tuởng, lý luận

(Francis Fukuyama; Samuel Huntington; AlvinToffler)

V. VAI TRÒ CỦA ĐẤU TRANH GIAI CẤP VÀ CÁCH
MẠNG XÃ HỘI ĐỐI VỚI SỰ VẬN ĐỘNG, PHÁT
TRIỂN CỦA XÃ HỘI CÓ ĐỐI KHÁNG GIAI CẤP
1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp đối với sự

phát triển của xã hội có đối kháng giai cấp
a. Khái niệm giai cấp
Địa vị đối với TLSX chủ yếu
Địa vị
trong hệ Địa vị trong tổ chức-quản lý
Tiêu chí thống sx
XH Phương thức, quy mô thu nhập
Đ/n giai cấp của cải XH
của Lênin
Thống trị, bóc lột Đối
Thực chất là sự kháng
phân hóa thành Bị thống trị, bị bóc lột lợi ích
Chương III. CHỦ NGHĨA DUY VẬT
1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp

LỊCH SỬ
1.1. Giai cấp
Định nghĩa: “Người ta gọi là giai cấp, những
Glai cấp là những tập đoàn người có
tập đoàn to lớn gồm những người khác nhau về địa vị kinh tế - xã hội khác nhau
địa vị của họ trong một hệ thống sản xuất xã hội
nhất định trong lịch sử, khác nhau về quan hệ của
họ (thường thường thì những quan hệ này được Dấu hiệu chủ yếu quy định địa
pháp luật quy định và thừa nhận) đối với tư liệu vị KT-XH của các GC là các mối
sản xuất, về vai trò của họ trong tổ chức lao động quan hệ kinh tế - vật chất giữa
xã hội và như vậy là khác nhau về cách thức các tập đoàn người trong PTSX
hưởng thụ và về phần của cải xã hội ít hoặc nhiều
mà họ được hưởng. Giai cấp là những tập đoàn
người, mà tập đoàn này thì có thể chiếm đoạt lao Thực chất của quan hệ giai cấp
động của tập đoàn khác, do chỗ tập đoàn đó có là quan hệ giữa bóc lột và bị bóc
địa vị khác nhau trong một chế độ kinh tế - xã lột
7/12/2020 hội nhất định”306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 26
LỊCH SỬ
Nguyên nhân sâu xa
Nguyên nhân trực tiếp

Nguồn gốc
giai cấp
Con đường hình thành giai cấp
Điều kiện hình thành giai cấp

LỊCH SỬ
Kết cấu giai cấp
Là tổng thể các giai cấp và mối quan hệ

giữa các giai cấp, tồn tại trong một giai
đoạn lịch sử nhất định
- Giai cấp cơ bản
- Giai cấp không cơ bản
- Tầng lớp và nhóm xã hội
LỊCH SỬ
1.2. Đấu tranh giai cấp
Tính tất yếu Đấu tranh giai cấp là tất yếu do sự đối lập về
và thực chất lợi ích căn bản không thể điều hòa được giữa
của đấu các giai cấp
tranh giai Đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh của các
cấp tập đoàn người to lớn có lợi ích căn bản đối lập
nhau trong một PTSX xã hội nhất định.
Thực chất là cuộc đấu tranh của quần chúng

lao động bị áp bức, bóc lột chống lại giai cấp áp
bức, bóc lột nhằm lật đổ ách thống trị của chúng
LỊCH SỬ
Vai trò của đấu tranh giai cấp trong xã hội có giai cấp
Trong xã hội có giai cấp, đấu tranh giai cấp là

động lực quan trọng, trực tiếp của lịch sử.

LỊCH SỬ
1.3. Đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản
Đấu tranh kinh tế
Khi chưa Đấu tranh chính trị

có chính
quyền
Đấu tranh tư tưởng

LỊCH SỬ
Tính tất yếu
Đấu tranh
giai cấp Điều kiện mới
trong thời
kỳ quá độ
Nội dung mới
từ CNTB
lên CNXH
Hình thức mới

LỊCH SỬ
Đặc điểm Tính tất yếu
đấu tranh
giai cấp
trong thời Điều kiện mới
kỳ quá độ
lên chủ
nghĩa xã
hội ở Việt Nội dung mới
Nam hiện
nay
Hình thức mới
306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch

7/12/2020 33
sử
LỊCH SỬ
2. Dân tộc
Thị tộc
2.1. Các
hình thức
cộng đồng Bộ lạc
người trước
khi hình
thành dân Bộ tộc
tộc

LỊCH SỬ
3. Mối quan hệ giai cấp – dân tộc – nhân loại
3.1. Quan hệ giai cấp – dân tộc
Vấn đề dân tộc ảnh

Giai cấp quyết
hưởng quan trọng
định dân tộc
đến vấn đề giai cấp

LỊCH SỬ
3. Mối quan hệ giai cấp – dân tộc – nhân loại
3.2. Quan hệ giai cấp , dân tộc và nhân loại
Nhân loại là toàn thể Bản chất xã hội của con

cộng đồng người người là cơ sở của tính
sống trên trái đất thống nhất toàn nhân loại
Sự phát triển của
Sự tồn tại của
Lợi ích giai nhân loại tạo điều
nhân loại là tiền
cấp, dân tộc kiện thuận lợi
đề, điều kiện
chi phối lợi cho đấu tranh
cho sự tồn tại
ích nhân loại giai cấp, dân tộc
của giai cấp,
giai cấp
7/12/2020
dân tộc 36
306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử
LỊCH SỬ
Ý nghĩa phương pháp luận
Ý nghĩa
phương
pháp luận Phê phán các quan điểm sai trái
và ý nghĩa
thực tiên
Vận dụng trong sự nghiệp cách mạng

Việt Nam
LỊCH SỬ
III. NHÀ NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG XÃ HỘI
1. Nhà nước
1.1. Nguồn gốc
1.2. Bản chất
Nhà nước là một tổ chức

chính trị của một giai
cấp thống trị về mặt kinh Nguyên nhân Nguyên nhân
tế nhằm bảo vệ trật tự sâu xa trực tiếp
hiện hành và đàn áp sự
phản kháng của các giai
cấp khác.
LỊCH SỬ
1. Nhà nước 1.3. Đặc trưng
Có hệ thống
Quản lý Có hệ
các cơ quan
cư dân thống
quyền lực
trên một thuế
chuyên
vùng khóa
nghiệp
lãnh thổ
mang tính
nhất định
cưỡng chế

1. Nhà nước
Đối nội Xã hội
1.4. Chức
năng
Đối ngoại Thống trị

chính trị

LỊCH SỬ
1.5. Các kiểu và hình thức nhà nước
Nhà nước
chiếm hữu nô lệ
Kiểu nhà nước
Nhà nước
 Khái niệm phong kiến
Nhà nước
 Các kiểu nhà nước cơ bản tư sản
 Kiểu nhà nước đặc biệt Nhà nước vô sản

LỊCH SỬ
1. Nhà nước
Hình thức nhà nước
 Khái niệm
Chính thể
 Các phương diện tiếp cận
Cấu trúc lãnh thổ

LỊCH SỬ
Hình thức chính thể
Nhà nước chiếm hữu CH quý tộc;

Quân chủ CH dân chủ
nô lệ
QC chuyên chế; Cộng hoà
Nhà nước phong kiến
QC hạn chế phong kiến
QC phân quyền;
QC tập quyền Cộng hoà
Nhà nước tư sản đại nghị
Quân chủ lập hiến Cộng hoà

tổng thống
LỊCH SỬ
Hình thức chính thể
Nhà nước chiếm hữu

nô lệ
Nhà nước phong kiến
Nhà nước tư sản
Nhà nước vô sản
Cộng xã Cộng hoà

Xô viết dân chủ nhân dân
LỊCH SỬ
Nhà nước vô sản
Chức năng tổ Chức năng trấn áp
chức xây dựng
Các hình thức nhà nước Việt nam trong lịch sử
Vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền Việt namXHCN

LỊCH SỬ
2. Cách mạng xã hội
Nguyên nhân Nguồn gốc

sâu xa sâu xa
a. Nguồn gốc
Nguyên nhân Nguồn gốc

trực tiếp trực tiếp

LỊCH SỬ
- Cách mạng xã hội là sự thay đổi căn

bản về chất toàn bộ các lĩnh vực của
đời sống xã hội.
2.2. Bản chất - Theo nghĩa hẹp, cách mạng xã hội là
cuộc đấu tranh lật đổ chính quyền,
thiết lập một chính quyền mới tiến bộ
hơn. Cách mạng xã hội thường là đỉnh
cao của đấu tranh giai cấp.

LỊCH SỬ
Tính chất Lực lượng Động lực Đối tượng Giai cấp lãnh
đạo
Điều kiện Nhân tố chủ

khách quan quan
Thời cơ cách
mạng
LỊCH SỬ
2.3. Phương pháp cách mạng
Phương pháp hòa

Phương pháp cách
bình cũng là một
mạng bạo lực là hình
phương pháp cách
thức cách mạng khá
mạng để giành chính
phổ biến
quyền
2. 4. Vấn đề cách mạng xã hội trên thế giới hiện nay

LỊCH SỬ
IV. Ý THỨC XÃ HỘI
1. Khái niệm tồn tại xã hội và các yếu tố cơ bản của TTXH
1.1. Khái niệm TTXH Tồn tại xã hội là khái niệm triết học dùng để
chỉ toàn bộ những sinh hoạt vật chất và
những điều kiện sinh hoạt vật chất của xã
hội trong những giai đoạn lịch sử nhất định
Phương thức sản xuất vật chất

1.2. Các yếu tố cơ
bản của TTXH Điều kiện tự nhiên, địa lý.
Dân số và mật độ dân số
LỊCH SỬ
2. Ý thức xã hội và kết cấu của ý thức xã hội

2.1. Khái niệm YTXH
Ý thức xã hội là khái niệm triết học dùng
để chỉ các mặt, các bộ phận khác nhau của
lĩnh vực tinh thần xã hội như quan điểm,
tư tưởng, tình cảm, tâm trạng, truyền
thống... của cộng đồng xã hội; mà những
bộ phận này nảy sinh từ tồn tại xã hội và
phản ánh tồn tại xã hội trong những giai
đoạn phát triển nhất định

LỊCH SỬ

2.1. Kết cấuYTXH
YTXH thông
Tâm lý xã hội thường
2.1. Kết
cấu YTXH
Hệ tư tưởng
YTXH lý luận
LỊCH SỬ

2.1. Kết cấuYTXH
2.3. Tính giai cấp của YTXH Biểu hiện cả ở tâm lý xã hội lẫn ở
hệ tư tưởng
2.3. Mối quan hệ giữa
TTXH với YTXH
TTXH Biện chứng YTXH

LỊCH SỬ

2.5. Các hình thái YTXH
Ý thức chính trị Ý thức khoa học
Ý thức pháp quyền Ý thức tôn giáo
Ý thức đạo đức Ý thức khoa học
Ý thức thẩm mỹ Ý thức triết học

LỊCH SỬ
2.6. Tính độc lập tương đối của YTXH
Thường lạc hậu
Có thể vượt trước
Có tính kế thừa
Tác động qua lại giữa

các hình thái
Tác động trở lại TTXH

LỊCH SỬ
V. TRIẾT HỌC VỀ CON NGƯỜI
1. Khái lược các quan điểm triết học về con người

trong lịch sử triết học
1.1. Quan điểm về 1.2. Quan điểm về

con người trong con người trong triết
triết học phương học phương Tây
Đông

LỊCH SỬ
2. Quan điểm về con người trong triết học Mác - Lênin
2.1. Khái niệm con người và bản chất con người
Là sản Vừa là chủ Bản chất

Là thực thể phẩm của con người
thể của lịch
sinh học - lịch sử và là tổng hòa
sử, vừa là
xã hội của chính các quan hệ
sản phẩm
bản thân của lịch sử xã hội
con người
LỊCH SỬ
2. Quan điểm về con người trong triết học Mác - Lênin
2.2. Hiện tượng tha hóa và vấn đề giải phóng con người
Thực chất của Vĩnh viễn giải Sự phát triển tự

hiện tượng tha phóng toàn thể do của mỗi người
hóa con người xã hội khỏi ách là điều kiện cho
là lao động của bóc lột, ách áp sự phát triển tự
con người bị tha bức là tư tưởng do của tất cả mọi
hóa căn bản, cốt lõi người
LỊCH SỬ
3. Quan điểm của triết học Mác - Lênin về quan hệ cá nhân và xã

hội, về vai trò của quần chúng nhân dân và lãnh tụ trong lịch sử
3.1. MQH giữa cá nhân

và xã hội
Cá nhân Mối quan hệ biện chứng Xã hội

LỊCH SỬ
3. Quan điểm của triết học Mác - Lênin về quan hệ cá nhân và xã

hội, về vai trò của quần chúng nhân dân và lãnh tụ trong lịch sử
MQH biện chứng giữa

QCND và CNLT
Quần chúng
Mối quan hệ biện chứng Cá nhân lãnh tụ/
nhân dân vĩ nhân

LỊCH SỬ
4. Vấn đề con người trong sự nghiệp cách mạng ở Việt Nam
Cơ sở Dựa trên lý luận của chủ nghĩa

giải quyết Mác - Lênin
vấn đề con
người ở Tư tưởng Hồ Chí Minh về con
Việt Nam người
Quan điểm của Đảng ta


TH. Chương 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TH. Chương 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG

TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN

GV: TS. Nguyễn Công Hưng

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 2

• Cấu trúc chương III

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 3

1. Sản xuất vật chất là cơ sở của sự tồn tại và phát triển XH

3. Biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 5

SXVC: Tiền đề đầu tiên của LS

Phương thức sản Phương diện kỹ thuật

306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 9

Phương thức sản Mối quan

LLSX Sự Mâu Mâu thuẫn Đòi hỏi

Thống nhất khác thuẫn Sâu sắc g/quyết

P h o ng TBCN Tương lai ???

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 14

a. Phạm trù hình thái kinh tế-xã hội

b. Tiến trình lịch sử - tự nhiên của xã hội loài người

c. Giá trị khoa học bền vững và ý nghĩa cách mạng

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 20

Hình thái Quan hệ

* Cơ sở khoa học trong đấu tranh tư tuởng, lý luận

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 24

1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp đối với sự

1. Giai cấp và đấu tranh giai cấp

Nguyên nhân sâu xa

Nguyên nhân trực tiếp

Điều kiện hình thành giai cấp

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 27

Là tổng thể các giai cấp và mối quan hệ

Thực chất là cuộc đấu tranh của quần chúng

Trong xã hội có giai cấp, đấu tranh giai cấp là

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 30

Đấu tranh kinh tế

Khi chưa Đấu tranh chính trị

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 31

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 32

306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 34

3.1. Quan hệ giai cấp – dân tộc

Vấn đề dân tộc ảnh

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 35

Nhân loại là toàn thể Bản chất xã hội của con

Ý nghĩa phương pháp luận

Vận dụng trong sự nghiệp cách mạng

Nhà nước là một tổ chức

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 39

Đối nội Xã hội

Đối ngoại Thống trị

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 40

 Kiểu nhà nước đặc biệt Nhà nước vô sản

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 41

Hình thức nhà nước

 Các phương diện tiếp cận

Cấu trúc lãnh thổ

7/12/2020 306102 - Chương 3: Chủ nghĩa duy vật lịch sử 42

Nhà nước chiếm hữu CH quý tộc;

Quân chủ lập hiến Cộng hoà

Nhà nước chiếm hữu

Nhà nước vô sản

Cộng xã Cộng hoà

Các hình thức nhà nước Việt nam trong lịch sử