5

EPP
Unang Markahan
Module 1: Abonong Organiko
Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan – Ikalimang Baitang
Self Learning Module (SLM)
Unang Markahan – Modyul 1: Abonong Organiko
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Flair M. Saloma
Editor: Desiree G. Bumaras, Arlene C. Bagayas, Eleanor C. Espulgar, Lips F. Hiso
Tagasuri: Evelyn C. Frusa PhD, Grace J. Miravalles, Rolex H. Lotilla and Arvin M. Tejada
Tagaguhit:
Tagalapat: Jackie Lynn R. Langga
Pabalat na may Malikhaing Disenyo: Reggie D. Galindez
Tagapamahala: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Crispin A. Soliven Jr, CESE - Schools Division Superintendent
Roberto J. Montero EdD, CESE – Asst. Schools Division Superintendent
Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD
Arturo D. Tingson Jr – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM
Gilda O. Orendain - REPS, EPP/TLE
Belen L. Fajemolin PhD - CID Chief
Evelyn C. Frusa PhD – Division EPS In Charge of LRMS
Bernadita M. Villano - ADM Coordinator
Grace J. Miravalles – EPS, EPP/TLE

Inilimbag sa Pilipinas ng Department of Education – SOCCSKSARGEN Region

Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@deped.gov.ph
Paunang Salita
Ang Self-Learning Module o SLM na ito ay maingat na inihanda para sa ating
mag-aaral sa kanilang pag-aaral sa tahanan. Binubuo ito ng iba’t ibang bahagi
na gagabay sa kanila upang maunawaan ang bawat aralin at malinang ang mga
kasanayang itinakda ng kurikulum.
Ang modyul na ito ay may inilaang Gabay sa Guro/Tagapagdaloy na
naglalaman ng mga paalala, pantulong o estratehiyang magagamit ng mga
magulang o kung sinumang gagabay at tutulong sa pag-aaral ng mga mag-aaral
sa kani-kanilang tahanan.

Ito ay may kalakip na paunang pagsusulit upang masukat ang nalalaman ng

mag- aaral na may kinalaman sa inihandang aralin. Ito ang magsasabi kung
kailangan niya ng ibayong tulong mula sa tagapagdaloy o sa guro. Mayroon
ding pagsusulit sa bawat pagtatapos ng aralin upang masukat naman ang
natutuhan. May susi ng pagwawasto upang makita kung tama o mali ang mga
sagot sa bawat gawain at pagsusulit. Inaasahan namin na magiging matapat
ang bawat isa sa paggamit nito.

Pinapaalalahanan din ang mga mag-aaral na ingatan ang SLM na ito upang
magamit pa ng ibang mangangailangan. Huwag susulatan o mamarkahan ang
anumang bahagi ng modyul. Gumamit lamang ng hiwalay na papel sa pagsagot
sa mga pagsasanay.
Hinihikayat ang mga mag-aaral na makipag-ugnayan agad sa kanilang guro
kung sila ay makararanas ng suliranin sa pag-unawa sa mga aralin at paggamit
ng SLM na ito.

Sa pamamagitan ng modyul na ito at sa tulong ng ating mga tagapagdaloy,

umaasa kami na matututo ang ating mag-aaral kahit wala sila sa paaralan.

2
 Alamin

Ang modyul na ito ay ginawa para sa mga mag -aaral na natututong gumawa
ng abonong organiko nang may kaalaman at kasanayan sa paggawa. Saklaw ng
modyul na ito ang pag-aaral ng iba’t ibang paraan ng paggawa ng abonong organiko
na magagamit sa pagpapalago ng ating mga halaman.

Ang modyul na ito ay nahahati sa mga sumusunod:

• Aralin 1 –

Kahalagahan at Pamamaraan sa Paggawa ng Abonong Organiko

• Aralin 2 –

Pagsunod sa mga Pamamaraan sa Paggawa ng Abonong Organiko

Mga Layunin:
Nakagagawa ng abonong organiko;
1.4.1 Natatalakay ang kahalagahan at pamamaraan sa paggawa ng abonong
organiko.
1.4.2 Nasusunod ang mga pamamaraan at pag-iingat sa paggawa ng
abonong organiko.

Subukin

Isulat ang salitang tama kung ang sumusunod na pahayag ay kahalagahan ng

paggawa ng abonong organiko at mali kung hindi .

_________1. Maaaring mabawasan ang dami ng kemikal na abono.

_________2. Matagal matuyo ang lupa sa paggamit ng abonong organiko.
_ _
_3. Pinabubuti ang daloy ng hangin at kapasidad na humawak ng tubig.
__ __ _ _

_ _ _
4. Sinisiksik nito ang lupa.
_ __ _ _ _

_________5. Pinatataba ang lupa .

_________6. Magastos na paraan sa pagpapataba ng lupa.
_________7. Nakatutulong sa pagpapahalaga ng kalikasan.
_________8. Dumadami ang “Methane gas” na nanggagaling sa damo.
_________9. Nakakatulong nang malaki sa mga magsasaka dahil dumadami ang ani.
_________10. Nakakatulong sa maayos na kalusugan ng mga mamamayan sa
pamayanan.
 Aralin

1 Abonong Organiko

Ang organikong abono o pataba ay idinadagdag sa lupa na nakatutulong sa

pagsasaayos sa kalidad ng lupa upang maparami’t mapalago ang halaman. Ito ay
natural, mabuti sa kalikasan at kalusugan , ito ay libre na nakukuha o nakikita lng
sa paligid. Ito nangagaling sa mga dumi ng hayop sa mga nabubulok na halaman at
hayop ,mga dahon ng legumes o lentils (green manuring),mga nabubulok na basura
galing sa kusina kagaya ng balat ng mga gulay at prutas na pag itinapon sa hukay
ay nagiging organikong pataba na at pag nabulok na, ito ay tinatawag na composting.
Ang pagawa ng organikong pataba ay mahalaga at kapag ginamit ito sa
halaman, tumutulong itong mapalago at mapalusog ang paglaki. Dahil dito
nakakatulong ito sa magandang ani o bunga ng halaman at magiging biyaya sa
pamilya.

Balikan

Noong nakaraan taon, natalakay ninyo ang kahalagahan ng paghahalamang

ornamental at papaano mapaparami ang mga ito upang mapagkakakitaan.

Panuto: Sagutin ang mga tanong.

1. Kailangan mo ba ang mga halaman sa ating paligid? Bakit?

2. Paano natin mapananatiling malusog at malago ang mga halaman?

Mga Tala para sa Guro

Maingat at wastong pagpapakita ng paraan sa paggawa ng
abonong organiko. Gabay ng mga magulang o guardian sa mga
tahanan ay kailangan sa pagsasagawa nito .
 Tuklasin

Magbugtungan tayo. Handa ka na ba?

Sagutan ang mga bugtong sa ibaba.

1. Ako’y isang uri ng pataba,

Upang mapagyaman ang lupa,
Dulot ko’y kailangang sustansya ,
Galing sa bagay na nalalanta.
Ano ako?____________

2. Ako’y dinadadag sa halaman,

Maaring bulok o likido man ,
Nakatutulong sa kalikasan,
Maging sa mga mamamayan ,
Ani dadami, ako’y tawagan.
Ano ako?_______________

Suriin

Sagutin ang mga tanong.

1. Bakit kailangang malusog at malago ang ating mga halaman?

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
_ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __
 2. Ano ano ang dapat nating gawin upang magkaroon tayo ng malulusog na
-

halaman?

_ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __

_ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

Kahalagahan ng Abonong Organiko

Ang organikong abono ay nakakatulong sa pagpapaganada sa kalidad ng

lupa. Ito ay makukuha sa paggawa ng compost. Malaki ang maitutulong nito
upang mas mapalago at maparami ang ani ng mga magsasaka sa pamayanan.

Ang compost ay isang uri ng pataba (organic fertilizer) na nagmumula sa

nabulok na mga halaman, basura, dumi ng hayop at anumang uri ng
organikong materyal.
_ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __

_ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ _ __ __ __

Bakit tayo gumagamit ng Compost?

• Upang maparami ang ani, ngunit hindi naaabuso ang lupa

• Nababwasan ang “methane gas” ng damo kung makokompost muna bago ihalo
sa lupa.
• Pinatataba muli ng compost ang lupa, kaya dadami ang ani.

Bakit mahalaga ang paggamit ang compost?

• Pinalalambot ang lupa. Pinagaganda ang pagsalat (texture) at bungkal ng lupa

(tilt).
• Hindi mabilis matuyo ang lupa.
• Pinabubuti ang daloy ng hangin at kapasidad na humawak ng tubig (water
holding capacity) Pinaluluwag ang paghinga ng lupa.
• Ibinibigay ang mga sustansiyang wala sa abonong kemikal.
• Pinatataba ang lupa o nagiging maganda ang ani.
• Matipid, maaring mabawasan ang dami ng kemikal na abono.
 Pamamaraan ng Composting na karaniwang ginagamit.

1. Compost pit
2. Basket composting

A. Ang basket composting ay isang paraan sa pagbubulok ng mga basura sa isang

lalagyan. Ito ay madalas ginagawa kapag walang bakanteng lote sa
bakuran.Napakahalaga ang magagawang abono sa paraan na ito. Napabubuti
ang hilatsa ng lupa at lusog na paglaki ng mga pananim. Napaka epektibong
pataba na hindi magastos.

B. Compost pit ay isang paraan din sa pagbubulok ng mga basura sa

pamamagitan ng paghuhukay sa lupa at pagsasama sama ng mga
-

nabubulok na bagay katulad ng dumi ng hayop, dahon, balat ng prutas,

damo at iba pa. Ito ay maaaring gawin sa bakanteng lote.

Pamamaraan sa Paggawa ng Compost Pit

1. Humanap ng medyo mataas na lugar, tuyo, patag, at malayu-layo sa bahay o

anumang anyong tubig.

2. Gumawa ng hukay sa isang lugar na ang lapad ay dalawang metro, ang habang
limang metro, at ang lalim ay isang metro. Diinan at patagin ang loob ng
hukay. Hayaan itong nakalantad sa araw upang huwag pamahayan ng
mikrobyo.
 3. Ilagay sa loob ng hukay ang mga pinutol na damo, basurang nabubulok at
mga pinagbalatang gulay at prutas. Ilatag ito nang pantay sa ilalim ng hukay
hanggang umabot ng 30 sentimetro ang taas.

4. Patungan ito ng dumi ng hayop tulad ng baboy, manok, at baka hanggang

umabot ng 15 sentimetro ang kapal. Patungan naman ang ikalawang patong
ng lupa, abo o apog.

5. Pagkalipas ng tatlong linggo, bunutin ang pasingawang kawayan at haluin ang

tambak. Ipailalim ang kalat na nasa ibabaw upang maging pantay-pantay ang
pagkakabulok ng kalat at panatilihing tuwid at patayo ang mga kanto ng
hukay sa pamamagitan ng paglalagay ng ilang pirasong patpat at kawayan.

6. Diligan ang ibabaw ng hukay upang pumatag. Panatilihing mamasa masa.

Kung tag-ulan naman, takpan ito ng ilang dahon ng saging sa ibabaw upang
hindi malunod sa tubig

7. Tusukan ang compost pit ng ilang pirasong kawayang inalisan ng buko at

binutasan sa gilid. Makakatulong ito upang mahanginan ang compost at
madaling mabulok kaagad ang basura.

8. Pagkalipas ng tatlong linggo, bunutin ang pasingawang kawayan at haluin

ang tambak. Ipailalim ang kalat na nasa ibabaw upang maging pantay-
pantay ang pagkakabulok ng kalat. Pagkaraang dalawang buwan o mahigit,
ayon sa uri ng basurang ginamit, maaaring gamitin na abono ang laman ng
compost pit.

Kung walang sapat na lugar upang gumawa ng hukay, maaari pa ring

magkaroon ng sariling pataba sa pamamagitan ng basket composting.

Ito ang mga Paraan sa Paggawa ng Basket Composting.

1. Pumili ng lalagyan na yari sa kahoy o yero na sapat ang laki at haba. May
isang metro ang lalim.

2. Ikalat nang pantay ang mga pinagpatong-patong na tuyong dahon, dayami,

pinagbalatang gulay at prutas, dumi ng mga hayop, at lupa tulad din ng
compost pit hanggang mapuno ang lalagyan.

3. Diligan ang laman ng sisidlan at lagyan ng pasingawang kawayan upang

mabulok kaagad ang basura.
 4. Takpan ng dahon ng saging o lagyan ng bubong ang sisidlan upang hindi ito
pamahayan ng langaw at iba pang peste.

5. Alisin ang mga pasingawang kawayan at haluin ang laman ng sisidlan para
magsama ang lupa at ang nabubulok na mga bagay pagkalipas ng isang
buwan.

Mga Pag-iingat sa Paggawa ng compost pit.

➢ Ihanda ang mga angkop na mga gamit/kagamitan sa paggawa.

➢ Mag-ingat sa paggamit ng kagamitan/materyales lalong lalo na sa
matutulis na kagamitan.
➢ Gumamit ng apron,bota,face mask,gwantes at kasuotang may mahabang
manggas at pantalon na may proteksyon ang paa sa mga mikrobyo at
insekto (PPE na kasuotan)
➢ Linisin ang lugar at katawan pagkatapos ng gawain.

Pagyamanin

Gaano kahalaga sa’yo ang abonong organiko?

Panuto: Lagyan ng tsek( / ) ang bilang kung ang pahayag ay nagsasabi ng

kahalagahan ng abonong organiko at ekis ( x ) kung hindi.

_____1. Nakapagpapaganda sa kalidad ng lupa.

_____2. Malaki ang maitutulong nito upang mas maparami’t mapalago ang ani.
_____3. Maaring bababa ang ani sa paggamit ng abonong organiko.
_____4. Maparami ang ani, ngunit hindi naaabuso ang lupa.
_____5. Pinatutuyo at pinatitigas ang lupa ng abonong organiko .
 Isaisip

Alin-alin sa mga bagay ang ginagawang organikong abono?

Panuto: Isulat ang salita o mga salita bilang sagot sa tanong.

papel plastic bottle balat ng Papaya tuyong dahon

plastic bag bunga ng kamansi foil tube lata

carton ugat ng kawayan damo pinutol na sanga

shampoo container dahon ng talong

1.________________________
2. _______________________
3. _______________________
4. _______________________
5. _______________________
6.___________________________
7.___________________________
8. ___________________________
9. ___________________________
 Tayahin

Panuto: Pagsunud-sunurin ang mga paraan sa paggawa ng abonong organiko.Isulat

ang titik A-F sa patlang bago ang bilang.

_____1. Diligin ang ibabaw ng hukay upang pumatag.

_____2. Tusukan ang compost pit ng ilang pirasong kawayan na inalisan ng

buko at binutasan sa gilid.

_____3. Humanap ng medyo mataas na lugar, tuyo, patag, at malayu-layo sa

bahayo anumang anyong tubig.

_____4. Gumawa ng hukay sa isang lugar na ang lapad ay dalawang metro,

habang limang metro,at ang lalim ay isang metro.

_____5. Ilagay sa loob ng hukay ang mga pinutol na damo, basurang

nabubulok at mga pinagbalatang gulay at prutas. Ilatag ito nang
pantay sa ilalim ng hukay hanggang umabot ng 30 sentimetro ang
taas.

_____6. Pagkalipas ng tatlong linggo, bunutin ang pasingawang kawayan at

haluin ang tambak. Ipailalim ang kalat na nasa ibabaw upang maging
pantay- pantay ang pagkakabulok ng kalat.
 Isagawa

A. Panuto: Basahin ang mga sumusunod na pamantayan sa paggawa ng abonong

organiko. Iguhit ang masayang mukha kung nagpapahayag ng pag-iingat sa
paggawa at malungkot na mukha kung hindi.
_____1. Ihanda ang mga mahahalagang materyales na gagamitin.

_____2. Mag-ingat sa paggamit ng matatalas at matutulis na kagamitan upang

hindi masugatan.

_____3. Itapon ang mga kasangkapan sa ilog pagkatapos.

_____4. Linisin ang lugar at katawan pagkatapos ng gawain.

_____5. Magsigawan habang gumagawa.

B. Panuto: Piliin ang wastong sagot at isulat ang titik sa patlang bago ang bilang.

_____1. Ito ay isang paraang pagbubulok ng mga basura sa isang lalagyan .

Madalas ginagawa ito kapag walang bakanteng lote sa bakuran.
A.Basket Composting B. Compost pit C. Composting

_____2. Ito ay pinagsama-samang mga nabubulok na basura katulad ng dumi ng

hayop, dahon, balat ng prutas, at damo sa iisang hukay. Ito ay maaaring
gawin sa bakanteng lote.
A.Basket Composting B. Compost pit C. Composting

_____3. Ilang metro ang lalim ng compost pit na dapat gawin?

A.dalawa B. isa C.tatlo

_____4. Ilang sentimetro ang taas ng mga nabubulok na mga bagay sa hukay bago
patungan naman ng lupa?
A.10 B. 20 C. 30

_____5. Mahigit ilang buwan maaaring gamitin ang abonong organiko sa compost
pit?
A. Apat B.dalawa C. isa
C. Ano-ano ang kahalagahan ng paggawa ng abonong organiko sa ating mga
halaman? Punan ang graphic organizer ng inyong sagot.

Kahalagahan
ng paggawa ng
abonong
organiko
 Karagdagang Gawain

D. Panuto: Ihambing ang basket composting sa compost pit na paraan sa paggawa

ng abonong organiko.

________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

E. Gumawa ng abonong organiko sa bahay sa tulong ng inyong mga magulang o

nakatatandang kapatid nang may pag-iingat. Pumili kung basket composting o
compost pit.

Rubrics sa Paggawa ng Abonong Organiko

Kriterya Antas ng kahusayan

1 2 3 4
1. Nasunod ang wastong lugar na nararapat sa compost
pit.
2. Nasukat nang wasto ang lalim ng compost.

3.Angkop na mga nabubulok na bagay ang inilagay sa

compost.
4. Angkop na mga kagamitan ang ginamit sa paggawa ng
abonong organiko.
5. Maingat na naisagawa ang mga paraan sa paggawa ng
abonong organiko.

Batayan:
4 – napakahusay
3 –mas mahusay
2– mahusay
1 – hindi mahusay
2,Deped,Schools City Division ,Cabanatuan City.
Masaybing,Ryan V., et al,Learning Material EPP Agricultural Arts Grade 5,Quarter
Sanggunian
Subukin
C. 1.tama
➢ Nagpapataba ng lupa Isagawa 2.tama
➢ Pinalalambot ang 3tama.
lupa E, D, A, B, C, F 4.tama
➢ Pinapabuti ang daloy 5.tama
ng hangin 6.mali
➢ Nagbibigayng 7.tama
sustansyang wala sa 8.mali
kemikal na abono 9.tama
➢ Matipid gamitin 10.tama
➢ Hindi naabuso ang Tayahin
lupa A.
1. masayang mukha
2. masayang mukha Tuklasin
D.Ang basket composting ay 3. malungkot na mukha Sagot:
pinabubulok na mga basura 4. masayang mukha 1. organikong abono
sa isang lalagyan,ginagawa 5. malungkot na mukha 2. abono
kapag walang bakanteng lote
sa bakuran samantalang
ang compost pit ay B.
pagbubulok ng mga basura Pagyamanin
sa hukay na may bakanteng 1./
1. A
lote. 2./
2. B 3.x
3. B 4./
4. C 5.x
5. B
Isaisip
Papel, balat ng papaya,
tuyong dahon,bunga ng
Kamansi, cartoon, ugat ng
kawayan, damo,pinutol na
sanga,dahon ng talong
Susi sa Pagwawasto
 PAHATID-LIHAM
Ang Sariling Pagkatutong Modyul na ito ay nilinang ng
Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyong SOCCSKSARGEN na may
pangunahing layunin na ihanda at tugunan ang pangangailangan sa
bagong normal. Ang nilalaman ng modyul na ito ay batay sa Most
Essential Learning Competencies (MELC) ng Kagawaran ng
Edukasyon. Ito ay pantulong na kagamitan na gagamitin ng bawat
mag-aaral sa pampublikong paaralan ng Rehiyon XII simula sa taong
panuruan 2020-2021. Ang proseso ng paglinang ay sinunod sa
paglimbag ng modyul na ito. Ito ay Bersyong 1.0. Malugod naming
hinihimok ang pagbibigay ng puna, komento at rekomendasyon.

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SOCCSKSARGEN

Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 2288825/ (083) 2281893

Email Address: region12@deped.gov.ph