Chương 17- Đầu tư tài chính

NỘI DUNG  Những vấn đề chung

Nợ (thuê TC), vay

Những vấn đề chung là nghĩa vụ nợ hiện tại của DN phát sinh từ các
Chương 18 Kế toán các khoản đi vay giao dịch đi vay, thuê tài chính và việc thanh toán
khoản phải trả nợ vay này dẫn đến sự giảm sút về
TRÁI PHIẾU & PHIẾU GHI Kế toán phát hành trái phiếu doanh nghiệp. lợi ích kinh tế của DN

NỢ DÀI HẠN Kế toán chi phí đi vay

Trình bày thông tin trên BCTC
(Bonds and Long-Term Notes)

5 7

Lưu ý:
Phân biệt nợ vay, dự phòng và nợ tiềm tàng với nợ phải trả (căn
KẾ TOÁN CÁC KHOẢN VAY KẾ TOÁN CÁC KHOẢN VAY
cứ mức độ chắc chắn và độ tin cậy của số tiền)
 Ngân hàng Chứng từ :
Nguồn huy động
 Cá nhân
(đã xảy ra) xác định gần như Nợ vay  Tổ chức KD Hợp đồng vay, giấy báo Nợ, báo Có của NH…
chắc chắn về giá trị và thời (borrowings) Mục đích
- Bổ sung vốn TK sử dụng: TK 341 – Vay và nợ thuê tài chính
gian thanh toán NPT Vay ngắn hạn
trên lưu động TK 3411 – Các khoản đi vay
Nợ DP phải trả BCTHTC TK 3412 – Nợ thuê tài chính
(chắc chắn xảy ra) dựa trên số
phải ước tính và chưa chắc chắn về
(provisions
liabilities)
Mục đích - Bổ sung vốn TK 635: ghi nhận Chi phí lãi vay không vốn hóa
trả giá trị và thời gian thanh toán. Vay dài hạn XDCB, mua
TK 2412: ghi nhận Chi phí lãi vay được vốn hóa
sắm TSCĐ
(Chắc chắn xảy ra hoặc có Nợ tiềm tàng Thuyết
thể xảy ra) nhưng số tiền Kế toán phải mở sổ chi tiết theo dõi các khoản vay cho từng
chưa xác định một cách
(contingent minh
đáng tin cậy
liabilities) BCTC đối tượng vay, từng lần vay theo hình thức vay và lãi suất
Theo dõi các khoản thế chấp hoặc cầm cố khi vay và thu hồi
8 (nếu có) 9 10

1
Chương 17- Đầu tư tài chính

Không vốn hóa và Vốn hóa

Kế toán lãi vay
111,112 3411 152,.156,211,217… 111,112,..
 Không vốn hóa: Chi phí đi vay phải ghi nhận vào CPSXKD 635 /2412
trong kỳ (TK 635) Trả nợ Vay Vay mua vật tư, hàng hóa,
 Trừ khi chi phí đi vay liên quan trực tiếp đến tài sản dở TSCĐ, BĐSĐT.. Lãi vay trả định kỳ
dang thì được tính vào giá trị tài sản đó (Vốn hoá – TK 131,138,… 331
2412). TSDD là tài sản đang trong quá trình ĐTXD và tài
Thu các khoản nợ
Thanh toán cho
Lãi vay ?
242
sản đang trong quá trình SX, cần một thời gian đủ dài (trên nhà cung cấp
để trả nợ vay
12 tháng) để đưa vào sử dụng hoặc để bán. 627,641,642 Lãi vay trả trước Phân bổ lãi vay
3411 Vay thanh toán CP SXKD trả trước
Trả nợ bằng tiền
vay mới 4131 335
ĐGL SD ngoại tệ (CL tăng)
Trả lãi vay khi Trích trước lãi vay
đáo hạn trả sau
ĐGL SD ngoại tệ (CL giảm) 12 13

Các nghiệp vụ lãi vay  Các khoản đi vay  Nợ thuê tài chính
Ví dụ 1: Trong kỳ kế toán công ty A có hoạt động 111,112,… 3412 212,217
vay như sau: đơn vị tính: triệu đồng
Trả trước Trả Trả sau 1. Nhận TGNH số tiền 500 vay của công ty B. Tài Nợ Giá trị
định kì sản cầm cố là thiết bị có NG 800, hao mòn 100, Trả nợ thuê tài chính gốc TSCĐ,
giá thị trường là 750. thuê BĐSĐT thuê
Tại thời điểm Nợ 242 Không Không ghi TC tài chính
vay Có 112 ghi lãi lãi vay 2. Nhận TGNH số tiền 300 vay của ông H. Tài sản
vay thế chấp là 2 sổ tiết kiệm số tiền là 400.
Định kì Nợ 635 Nợ 635 Nợ 635 4131
Có 242 Có 112 Có 335 ĐGL SD ngoại tệ (CL tăng)
Cuối thời hạn Nợ 335
vay Có 112 ĐGL SD ngoại tệ (CL giảm)

15 16

2
Chương 17- Đầu tư tài chính

 Trái phiếu phát hành Minh hoạ Phát hành trái phiếu thường
Trái phiếu doanh nghiệp là chứng chỉ vay nợ có Lãi suất thị trường =,>,< Lãi suất danh nghĩa
kỳ hạn và có lãi do DN phát hành – gồm:
TP ngang giá TP có chiết khấu TP có phụ trội
- Trái phiếu thường (Bonds) (GB=MG) (GB<MG) (GB>MG)
- Trái phiếu chuyển đổi (Convertible bonds)
DN thanh toán cho trái chủ: Chiết khấu TP (MG–GB) Phụ trội TP (GB–MG)
Tiền gốc của trái phiếu (một lần khi đến hạn).
Tiền lãi theo phương thức: trả lãi trước khi phát Ghi nhận ngay tại thời điểm phát hành
hành, hoặc định kỳ, hoặc một lần khi đáo hạn.

Pbổ dần , CP đi vay từng kỳ (trừ tr/hợp được vốn hoá

? Theo bạn chọn phương pháp

theo pp lãi suất thực tế nào để phân bổ dần chiết khấu/
17
hoặc
20 pp đường thẳng phụ trội. Giải thích 20

KT PHÁT HÀNH TRÁI PHIẾU DN Phát hành trái phiếu thường Phát hành trái phiếu thường
-Phát hành: 34313
34311 34312
Ghi + Ghi tăng nợ gốc (MG)
+ Chênh lệch giữa MG và giá PH: Chiết Thanh Trị giá Chiết Phân Phân bổ Phụ trội
TK sử dụng: nhận khấu / Phụ trội toán TP phát khấu TP bổ CK phụ trội TP phát
TK 343 – Trái phiếu phát hành ban đầu -CP phát hành TP TP khi hành phát TP TP sinh
(lớn) trừ vào nợ gốc=>phân bổ dần đáo theo MG sinh trong trong kỳ trong kỳ
- TK 3431 – TP thường (nhỏ) tính vào chi phí hoặc vốn hóa hạn trong kỳ trong kỳ kỳ
TK 34311 – Mệnh giá TP
TK 34312 – Chiết khấu TP SD Có: SD Nợ:
Ghi nhận Chi phí đi vay (CPTC/vốn hóa) SD Có:
Trị giá CK TP Phụ trội
TK 34313 – Phụ trội TP sau ban
- Phân bổ CP phát hành TP
TP đã chưa
- TK 3432 – TP chuyển đổi (tăng nợ gốc) TP chưa
đầu - Lãi trái phiếu (trả đkỳ/trước/sau) phát phân bổ phân bổ
- Phân bổ chiết khấu / phụ trội hành cuối kỳ cuối kỳ
theo MG
Ghi nhận cuối kỳ
đáo hạn Trả nợ gốc
24 26
25

3
Chương 17- Đầu tư tài chính

Phát hành trái phiếu thường Phát hành trái phiếu thường
34312- Chiết khấu TP
34313- Phụ trội TP giá phát hành = mệnh giá 111,112 34311 635 / 2412
Nợ 112
Có 34311
Chi phí phát hành Định kỳ, phân bổ
111,112 giá phát hành < mệnh giá Sau đó phân bổ CK (định kì)
chi phí phát hành
Nợ 112 Giá PH Nợ 635/2412
34311- MG TP TP có Phụ trội Nợ 34312 chiết khấu Có 34312
Có 34311 MG
giá phát hành > mệnh giá Sau đó phân bổ P trội (định kì)
TP có Chiết khấu Nợ 112 Giá PH Nợ 34313
CÓ 34311 MG Có 635/2412
Có 34313 phụ trội
TP ngang giá

Đáo hạn trả nợ gốc 27 29

Phát hành trái phiếu thường

Trường hợp phân bổ dần: 111,112 635 / 2412

VÍ DỤ:
-khi phát hành TP: Nợ 34311 Có 111 Trả lãi TP định kỳ
Ngày 1/1/N. Công ty Hòa Phát phát hành 100.000 trái phiếu công
-định kì phân bổ: Nợ 635/2412 Có 34311 242 ty (bổ sung vốn KD), thời hạn 4 năm, lãi suất 10% mệnh giá
Trả lãi trước Phân bổ 100.000 đ/TP, thu về 10 tỷ đồng TGNH. Chi phí phát hành có phân
Trường hợp không phân bổ dần:
bổ dần 0,2% mệnh giá chi bằng TM.
Nợ 635/2412 Có 111 335 Trả lãi định kì cuối mỗi năm, bắt đầu trả lãi từ ngày 31/12/ N. Kỳ kế
Thanh toán lãi Tính trước 34313- Ptrội TP toán theo năm dương lịch
Lãi TP trả sau
34312 - CKTP Phân xxx Yêu cầu: định khoản nghiệp vụ phát sinh ngày 1/1/N, 31/12/N và
Phân bổ bổ 31/12/N+3
xxx
chiết khấu phụ
trội
31 32

4
Chương 17- Đầu tư tài chính

Ví dụ : KT phát hành trái phiếu chuyển đổi

 Phát hành trái phiếu chuyển đổi
- Tách giá bán:
Ghi nhận + cấu phần nợ gốc (TK 3432)
• Ngày 1.1.N. Công ty Thái Bình phát hành 10.000 TP Trái phiếu chuyển đổi là loại trái phiếu có thể + cấu phần vốn (TK 4113)
công ty thời hạn 3 năm, mệnh giá 1.000.000đ/TP, chuyển đổi thành cổ phiếu phổ thông của cùng ban đầu - CP phát hành TP
nhằm xây dựng nhà máy chế biến thủy sản. Trái trừ vào nợ gốc phân bổ dần
một tổ chức phát hành theo các điều kiện đã
phiếu có lãi suất 10%/năm, trả lãi trước 3 năm ngay được xác định trong phương án phát hành
khi phát hành TP. Giá bán trái phiếu bằng 9.550 triệu Điều chỉnh tăng nợ gốc, ghi nhận chi phí đi
Ghi nhận vay (CPTC / vốn hóa)
thu bằng TGNH. SAU ban
TK 3432- Trái phiếu chuyển đổi (convertible bonds) - Phân bổ CP phát hành TP
• Yêu cầu: đầu - Lãi trái phiếu (danh nghĩa)
Ghi nhận các nghiệp vụ liên quan đến TP phát hành TK 4113- Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu - Phân bổ chênh lệch lãi TP (theo lãi suất thực
(Option of bond conversion) tế/lãi suất TP tương đương không có quyền chuyển đổi >
trong quý đầu tiên, cho biết chi phí lãi vay đủ điều kiện
số lãi TP theo LS danh nghĩa)
vốn hóa. Chiết khấu trái phiếu được phân bổ theo
phương pháp đường thẳng. (kỳ KT là quý) Lưu ý: Loại trái phiếu có thể chuyển đổi thành một lượng cổ
phiếu không xác định tại ngày đáo hạn (do phụ thuộc vào giá -Chuyển cấu phần vốn thặng dư VCP
trị thị trường của cổ phiếu tại ngày đáo hạn) được kế toán như Ghi nhận -Quyền chọn chuyển đổi TP cổ phiếu
đáo hạn + Thực hiện: nợ gốc vốn cổ đông
34
trái phiếu thường. + KHÔNG thực hiện: trả nợ gốc
36 37

KT phát hành trái phiếu chuyển đổi KT phát hành trái phiếu chuyển đổi Kế toán phát hành trái phiếu chuyển đổi
(1) NỢ GỐC = 4112 4113-QCCĐTP
chiết khấu giá trị 3432-TPCĐ 635/2412
111,112,.. 3432-TPCĐ
danh nghĩa của
(1) Kết chuyển giá trị xxx: Cấu
XXX
quyền chọn chuyển đổi phần vốn
Chi phí (1) Cấu
khoản thanh toán
111,112 trong tương lai Định kỳ, phân bổ chi phí phát hành
phát hành phần nợ Nợ gốc–MG
(gốc & lãi TP) về
giá trị hiện tại theo Chênh lệch giữa số Lãi TP tính theo LS 4111 3432-TPCĐ
4113-QCCĐTP Tiền LS của TP tương tự thực tế (hoặc LS TP tương đương không
thu
(2) Cấu trên thị trường có quyền chuyển đổi) > số Lãi TP phải (2a) Trái chủ XXX: NỢ GỐC
được MG
nhưng không có trả trong kỳ tính theo LS danh nghĩa thực hiện quyền
phần vốn quyền chuyển đổi chọn ch/đổi
thành CPhiếu / LS 112,335,242 111,112
đi vay phổ biến
(2b) Chi trả nợ gốc (Trái
Lãi trái phiếu trong kỳ
(theo lãi suất danh nghĩa)
chủ KHÔNG thực hiện
38 39 quyền chọn ch/đổi) 40

5
Chương 17- Đầu tư tài chính

 Kế toán chi phí đi vay
Chi phí đi vay là lãi tiền vay và các CP khác phát sinh liên quan
trực tiếp đến các khoản vay của DN, gồm
(a) Lãi tiền vay ngắn hạn, lãi tiền vay dài hạn, kể cả lãi tiền
vay trên các khoản thấu chi;
(b) Phần phân bổ các khoản chiết khấu/ phụ trội phát sinh liên
quan đến khoản vay do phát hành trái phiếu;
(c) Phần phân bổ các khoản chi phí phụ phát sinh liên quan tới
quá trình làm thủ tục vay;
(d) Chi phí tài chính của tài sản thuê tài chính.
48
 Chi phí đi vay
Ghi nhận CP đi vay: CP đi vay được tính vào CPKD
trong kỳ (CP tài chính) trừ trường hợp được vốn hoá
(liên quan đến tài sản dở dang) - (theo VAS 16)
Tài sản dở dang (TSDD)
là TS đang trong quá trình ĐTXD và tài sản
đang trong quá trình SX cần có 1 thời gian
đủ dài (trên 12 tháng) để có thể đưa vào sử
dụng theo mục đích định trước hoặc để bán
49
Lưu ý: Thông tư 200/2014
- Đối với khoản vay riêng phục vụ việc xây dựng
TSCĐ, BĐSĐT, lãi vay được vốn hóa kể cả khi
thời gian xây dựng dưới 12 tháng;
- Nhà thầu không vốn hóa lãi vay khi đi vay để
phục vụ việc thi công, xây dựng công trình, tài
sản cho khách hàng, kể cả trường hợp đối với
khoản vay riêng, ví dụ: Nhà thầu xây lắp vay tiền
để thi công xây dựng công trình cho khách hàng,
công ty đóng tàu theo hợp đồng cho chủ tàu... 50

 Chi phí đi vay

Điều kiện Vốn hoá chi phí đi vay Đối với khoản vay riêng biệt CP cho
Số tháng CP thực tế phát
sinh trong kỳ KT (5)
thoả mãn đồng thời: CP đi vay
được vốn
CP đi vay thực
tế phát sinh
Thu nhập phát sinh
từ hoạt động đầu
CP lũy kế
BQGQ (2)
= từng tài X
sản (4) Số tháng phát sinh của
(a) Các chi phí cho việc đầu tư xây dựng hoặc = – kỳ KT (6)
hóa cho mỗi của khoản vay tư tạm thời của các
kỳ kế toán riêng biệt khoản vay đó Tỷ lệ vốn  tiền lãi vay thực tế của các khoản
sản xuất (TSDD) bắt đầu phát sinh;
hóa (%) vay phát sinh trong kỳ KT (7)
Đối với khoản vay chung (3) = x 100%
(b) Các chi phí đi vay phát sinh; Số dư BQGQ các khoản vay gốc (8)
CP lũy kế BQGQ Tỷ lệ Số tháng mà từng
(c) Các hoạt động cần thiết trong việc chuẩn bị Số CP đi vay
phát sinh cho ĐTXD Số dư
được vốn hóa vốn hóa Số dư của khoản vay phát sinh
đưa (TSDD) vào sd/ bán đang được tiến hành. cho mỗi kỳ kế
toán (1)
= hoặc SX TS dở dang X
cho đến cuối kỳ kế
(%)
BQGQ các
khoản vay
=  từng khoản X
vay gốc(9)
trong kỳ KT (5)
Số tháng phát sinh
toán (2) (3) gốc (8)
51
52 của kỳ KT (6) 53

6
Chương 17- Đầu tư tài chính

ĐỐI VỚI KHOẢN VAY RIÊNG ĐỐI VỚI KHOẢN VAY CHUNG
515/241,627 111,112 111,112,242,335 635 Ví dụ 4: Tháng 1/N: XD nhà máy bằng nguồn vay
Các khoản thu nhập phát Chi vay đi vay (đvt: triệu đồng); kỳ kế toán là năm:
sinh do đầu tư tạm thời không vốn hoá -Khoản vay riêng chỉ để XD nhà máy, vay từ 1/N là
8.500, 12%/năm; lãi tiền gửi trong thời gian tạm thời
515 111,112 241 chưa sử dụng là 50.
111,112,242,335 635
Tài sản đầu -Khoản vay sử dụng cho nhiều mục đích, trong đó có
Chi vay đi vay không vốn hoá Thu nhập 1 phần dùng cho XD nhà máy:
tư xây dựng
phát sinh + vay từ 4/N là 6.000, 10%/năm
241 dở dang
do đầu tư Vốn + vay từ 7/N là 7.000, 11%/năm
Tài sản đầu tư xây dựng tạm thời hóa 627 -CPXD nhà máy trong năm nay (N) ngoài khoản vay
Vốn dở dang của khoản riêng 8.500, còn sử dụng 2 khoản vay chung từ 4/N
627 vay chung Tài sản
hóa đang SX là 500 và từ 7/N là 1.000
Tài sản đang SX dở dang dở dang ? Xác định CP lãi vay được vốn hóa năm N
54
55 56

 Trình bày thông tin trên BCTC  Trình bày thông tin trên BCTC
-vay riêng: CP lãi vay vốn hóa năm N Nợ ngắn hạn Số
= 8.500 x 12% – 50= 970 - Trên Báo cáo tình hình tài chính cuối kì TK 341,34311 ngắn hạn
-vay chung:
* lãi vay phải trả năm N - Trên Báo cáo kết quả hoạt động Vay và nợ thuê TC 320
ngắn hạn
=(6.000 x 10% x 9 )+(7.000 x 11% x 6 ) = 835 - Trên Thuyết minh báo cáo tài chính
12 12
* CP lãi vay (chung) được vốn hóa năm N:
Nợ dài hạn Số
9 9 cuối
(6000 x 10% x )+ 6
[(500 x 12 )+ 12 kì
(7000 x 11% x )
= 6 12 TK 341,3431 –dài hạn
1000 x 12 )] X = 91,35 …
9 6
(6000 x )+(7000 x ) Vay và nợ thuê TC dài
12 12
hạn TK 3432
* CP lãi vay (chung) không được vốn hóa năm N (tính vào
CP tài chính)=835 – 91,35 = 743,65 57
Trái phiếu chuyển đổi 60
57

7
Chương 17- Đầu tư tài chính

Trình bày thông tin Chi phí lãi vay Trình bày trên Thuyết minh BCTC
trên Báo cáo kết quả hoạt động

Chi phí lãi vay phần tính vào Chi phí tài chính trong - Nguyên tắc ghi nhận và vốn hóa các khoản
kỳ được trình bày tách biệt 1 dòng để đánh giá chi phí đi vay:
hiệu quả sử dụng tiền vay, khả năng đảm bảo - Nguyên tắc ghi nhận chi phí đi vay;
thanh toán lãi vay thông qua Hệ số khả năng thanh - Tỷ lệ vốn hóa được sử dụng để xác định chi
toán lãi vay.
phí đi vay được vốn hóa trong kỳ;
Hệ số khả Lợi nhuận trước thuế và lãi vay (EBIT) - Chi tiết các khoản vay và nợ dài hạn.
năng thanh = - .....
toán lãi vay Lãi vay

61