lOMoARcPSD|29000691

FIL1-Panimulang Lingguwistika week 1-13

Basic English Course 2 (Polytechnic University of the Philippines)

Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123

KOWD NG KURSO: Fil 1

DESKRIPTIBONG PAMAGAT: TALAAN NG NILALAMAN

Panimulang Lingguwistika PAKSA 1: Ang Kultura at Wika

PANGUNANG KAILANGAN: NONE
PAKSA 2: Varayti at Varyasiyon ng Wika
BILANG NG YUNIT: 3
PAKSA 3: Dalawang Dimensyon Ng
PAGLALARAWAN NG KURSO: Varyabilidad Ng Wika
Ang kursong ito ay nakatuon sa deskriptibong
pag- aaral ng wikang Filipino. Tatalakayin ang simula, PAKSA 4: Domeyn ng Wika
prinsipal na angkan ng wika, mga dalubwika at ang
wikang kaugnay ng kultura. Sasaliksikin ang PAKSA 5: Panlabas na Pagdalumat sa
kahulugan,kasaysayan at panimula ng linggwistika sa Linggguwistika
daigdig at Pilipinas. Bibigyang- halaga at lilinawin ang
tamang pagsasalita, pagbigkas at pagkontrol sa tono ng PAKSA 6: Panloob na Pagdalumat sa
tinig. Aalamin ang lahat ng sakop ng ponemika. Pag- Linggguwistika
aaralan ang ponema at morpema. Susuriin ang
ponolohiya at palabaybayang Filipino. Babalik- aralin PAKSA 7: Ponolohiya
ang palabigkasan at palatuldikan. Magpapakitang gawa 7.1.Ang prosesong pagsasalita
ng mga pananaw na makapag- ulat, makapagsalita at 7.2.Ang mga bahaging ginagamit sa
makasulat para ipakita ang pagpapahalaga sa wika pagsasalita at ang tungkulin ng mga ito
bilang behikulo sa mabuti, maayos, yumayabong at 7.3.Ponemika sa Filipino
kapaki- pakinabang na komunikasyon. a. Makahulugan at di- makahulugang
tunog
MGA INAASAHANG BUNGA SA KURSO: b. 2Mga ponemang segemental sa Filipino
Sa pagtatapos ng kurso, ang mga mag-aaral ay c. Transkripsiyong ponemiko at ponetiko
inaasahang: d. Mga diptonggo
e. Mga klaster
1.magkakaroon ng malawak na kabatiran sa pag- aaral f. Mga pares-minimal
ng linggwistikang Filipino. g. Mga ponemang malayang nagpapalitan
2.matututunan ang tamang proseso at interaksyong h. Mga ponemang suprasegmental
umiiral upang makapagsalita ang tao. i. Pagsusuring ponemiko

3.magamit ang kasanayan sa pag- unawa,

pagpapakahulugan, pagsusuri at pagbibigay halaga sa
mga kursong napakinggan, natuklasan at nabasa.

4.mapahahalagahan ang mga tuntunin sa tamang

pagbuo ng mga salita at ang mga bahagi ng
katawan na sangkot sa pananalita.

5.makapagtalastasan ng mabisa sa paraang

pasalita at pasulat sa lahat ng pagkakataon.

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 1

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691
Linggo 1-4: Wika, Kultura at Lipunang
Pilipino sa Pagbalangkas ng Filipino
Ano ba ang Wika? Ano ba ang Kultura?
Bakit angkop na angkop ang wika sa kultura? Bakit
walang wikang superyor sa ibang wika? Bakit
magkabuhol ang wika at kultura? At gaano bang
kahalaga sa isang bansa ang wika at kultura? Paano
ito mapapahalagahan?
ANO ANG KULTURA?
Bawat pangkat ng mga taong naninirahan sa isang
bansa, bayan, pook o pamayanan ay may sariling
kultura. Ang kultura, sa payak na kahulugan, ay ang
sining, literatura, paniniwala, at kaugalian ng isang
pangkat ng mga taong nananahanan sa isang
pamayanan. (Santiago, 1959)
Ang kultura ay ang pangkabuuang pananaw ng
mga tao sa isang lipunan sa mundo at sa kanilang
kapaligiran. Ang pananaw na ito ay hango sa
paniniwala, tradisyon, uri ng pamumuhay, at iba
pang mga bagay na nag-ugnay sa kanila at
nagpatibay sa bigkis ng pagkakaisa na siyang
nagpapalaganap ng kanilang pangkalahatang diwa,
pananaw, kaugalian at adhikain. (Rubrico, 2009)
May dalawang uri ng kultura. Ang materyal na
kultura at Di-materyal na kultura.
Binubuo ng materyal na kultura ang mga bagay na
nakikita at nahahawakang pisikal. Nabibilang dito
ang mga kasangkapan, kasuotan, kagamitan, bahay
at pagkain. Samantala, ang mga kaugalian,
tradisyon, panitikan, musika, sayaw, paniniwala at
relihiyon, pamahalaan at hanap-buhay ay
sumasaklaw sa Di- materyal na kultura. (Delmirin,
2012)
ANO ANG WIKA?
Isang kabuuan ng mga sagisag sa paraang
binibigkas na sa pamamagitan nito ay
nagkakaugnay, nagkakaunawaan at nagkakaisa
ang mga kaanib ng isang pulutong ng mga tao.
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Wika ay masistemang balangkas ng sinasalitang
tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo
upang magamit ng mga taong kabilang sa isang
kultura. (Gleason)
ANG BAWAT WIKA AY ANGKOP SA BAWAT
KULTURA
Anupa’t ang bawat wika ay angkop na angkop sa
kulturang kinabubuhulan nito. Nagagamit din ang
isang wikang hindi katutubo sa isang pamayanan
ngunit ito’y hindi kasimbisa ng wikang likas sa
nasabing pook. Sa katotohanan, ang ganitong
pangyayari ay malimit maganap sa mga bansang
nasasakop ng ibang bansa. Natural lamang na
pairalin ng mananakop ang kanyang sariling wika
sa kanyang nasasakupan.
Isang halimbawa ay ang bansang Pilipinas na ilang
daantaong sinakop ng mga Kastila. Sa panahong
iyon ay pinilit ng mga Kastilang pairalin ang
kanilang wika upang siyang gamitin ng mga
“Indios” na may ibang kultura. Nakapasok din,
kung sabagay, sa ating bansa ang ilang kultura ng
mga Kastila, kaalinsabay ng pagpapairal ng
kanilang wika ay relihiyon. Subalit hindi sapat ang
gayon upang maipahayag ng mga Pilipino sa
wikang Kastila ang kanilang kaisipan, maliban sa
ilan-ilang nakapag-aral sa Europa. (Santiago, 1979)
Bawat wika ay natatangi. Bawat wika ay naiiba sa
ibang wika.Dahil sa iba iba nga ang kultura
ng pinagmulang lahi ng tao, ang wika ay iba-iba rin
sa lahat ng panig sa mundo. May etnograpikong
pagkakaiba rin sapagkat napakaraming minoryang
grupo (ethnic groups) ang mga lahi o lipi. (Bernales,
et al., 2001)
Bawat pangkat ay may kulturang kaiba sa kultura
ng ibang pangkat. Ang kultura ng isang pangkat o
grupo ay nakatanim at kusang umuusbong ang
isang wikang likas sa kanila.
WALANG WIKANG SUPERYOR SA IBANG WIKA
Magkakapantay-pantay ang lahat ng wika at
kultura. Ito ang iginiit ni Franz Boas ng nagsimula
ang ikahuling bahagi ng ika-19 siglo. Binigyang diin
ni Boas na kaya ng lahat wikang ipahayag ang
2
 lOMoARcPSD|29000691
anumang gustong ipahayag ng katutubong
nagsasalita nito ngunit sa iba-ibang kaparaanan at
estilo ayon sa kulturang iniiralan ng nasabing wika.
Pinakamabisa sa mga Amerikano ang wikang Ingles
para sa kanilang kultura. Gayundin ang wikang
Niponggo sa mga Hapon, ang Mandarin sa mga
Intsik, ang Filipino sa mga Pilipino atbp. Hindi
maipipilit ng mga Amerikano na mas mabisa ang
kanilang wika kaysa sa mga Pilipino. Mas mabisa
ang wikang Ingles kung Amerikano ang gumagamit
at ginagamitan, gayundin sa wikang Filipino, higit
na mabisa kung ang kausap ay kapwa Pilipino.
ANG WIKA AT KULTURA AY MAGKABUHOL
Matalik na magkaugnay ang wika at kultura kaya
nga naririnig natin na magkabuhol ang wika at
kultura. Hindi maaaring paghiwalayin ang wika at
kultura. Ang pagkawala o pagkamatay ng isang
wika ay nangangahulugan rin ng pagkamatay o
pagkawala ng isang kultura. Ang wika ang siyang
pagkakakilanlan ng isang kultura. (Santos, et al.,
2009)
Sa kultura ng mga Eskimo, may labinlimang (15)
katawagan sila sa iba’t - ibang kalagayan ng nyebe
(snow). Snowflake, Frost, Fine Snow, Drifting
Particles, Clinging Particles, Fallen Snow, Soft Deep
Fallen Snow, Crust on Fallen Snow, Fresh Fallen
Snow, Fallen Snow floating on Water, Snowbank,
Snow Block, Snow Cornice, Blizzard, at Severe
Blizzard. (Woodbury, 1991)
Hindi maaaring isang katawagan lamang ang
gamitin ng mga Eskimo sa iba’t-ibang kalagayan ng
nyebe (snow) sapagkat ang snow ay parte na ng
kanilang kultura at ang labinlimang (15) katawagan
na yun ay napagkasunduan ng pangkat nila. Sa
kabilang dako, hindi rin naman angkop sa ating
mga Pilipino na gamitin ang labinlimang katawagan
sapagkat wala namang nyebe dito sa bansang
Pilipinas. Sa madaling sabi, hindi ito parte ng ating
kultura.
Bagama’t isang salita lamang ang ginagamit ng mga
Pilipino sa nyebe (wala talagang katawagan
tayong mga Pilipino sa snow sapagkat ang nyebe ay
galing sa wikang kastila na Nieve) ngunit hindi
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
nangangahulugan na mahinang uri ng wika ang
Pilipino kung ihahalintulad sa wika ng mga Eskimo.
Pansinin din natin na kung mayroon silang iba’t-
ibang katawagan sa nyebe wala naman silang mga
katawagan tungkol sa pagsasaka.
Sabihin na nating sa mga uri ng bigas sa Pilipinas
katulad ng Sinandomeng, Dinurado, Jasmine Rice
at iba pa. O hindi kaya sa iba’t-ibang luto ng bigas
na sa wikang Ingles ay tinatawag nilang rice. Upang
mas maging malinaw tignan ang dayagram sa
pagpapaliwanag nito.
BAHAW
PALAY BIGAS KANIN SINANGAG
TUTONG
Makikita sa dayagram na mula sa pagiging palay,
nagiging bigas ito kung naalisan na ng balat. Kung
naisaing na ang bigas, kanin na ang tawag dito.
Kung malamig na ang kanin, bahaw na ang tawag.
Ang nakadikit sa pinaglutuan ng bigas na naging
kanin, tutong ang naging tawag natin. Ngunit sa
mga Amerikano, isa lamang ang tawag nila sa mga
ito - rice na dinagdagan lamang ng pang-uri. Old o
Cold rice para sa kaning lamig o bahaw, Fried
rice para sa sinangag at Burnt rice para sa tutong.
ANG KAHALAGAHAN NG WIKA AT KULTURA
Mahalaga ang wika sa isang bayan, dahil ito ay ang
anumang binibigkas o isinulat ng tao upang
maipahayag ang kanyang saloobin. Ang wika ang
siyang nagbibigay pagkakataon para sa mga tao sa
iba’t-ibang lugar upang makapag-usap, upang
magkaintindihan at upang makabuo ng pagkakaisa.
Ang kultura naman ay ang mga bagay na
tumutukoy sa sa pangkalahatang gawain o
aktibidad ng mga sa isang lugar. (Ignacio, 2011)
3
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
Kung walang wika, walang bansa sapagkat hindi Ang wika ang pangunahin at pinakaelaboreyt na
tayo nakakapagusap o wala tayong komunikasyon anyo ng simbolikong gawaing pantao. (Archibald
sa kadahilanang walang naguugnay sa bawat tao sa Hill, what is language, 1980)
isang bansa, walang pagkakaisa at higit sa lahat
Ang wika ay bahagi ng ating kultura. Ang wika
walang mabubuong kultura. Ang wika ay ang
bilang kultura ay kolektibong kaban ng karanasan
tagapagbigkis ng isang lipunan. (Buensuceso, et al.,
ng tao sa tiyak na lugar at panahon ng kaniyang
1991)
kasaysayan. Sa isang wika makikilala ng bayan ang
Ang simpleng paggamit at paggalang sa wika at kaniyang kultura at matututuhan niya itong
kultura ay isang pagpapakita ng pagpapahalaga. angkinin at ipagmalaki.
Ating gamitin ang sarili nating wika at bumuo ng
KATANGIAN NG WIKA
isang kultura na kagalang-galang o ginagalang ng
lahat at tayo’y makakabuo ng isang bansang may 1. Masistemang Balangkas
pagkakaisa at higit sa lahat may tiwala sa isa’t-isa. ▪ Ang balangkas ng mga tunog at ang
balangkas ng kahulugan. Ang wika ay may
Sa pangwakas, ang wika ay balangkas ng pinili at
tiyak na dami ng mga tunog na
isinaayos na set o kabuuan ng silasalitang tunog
pinagsasama-sama sa isang sistematikong
sa paraang arbitraryo upang magamit sa
paraan upang makabuo ng mga
pagpapahayag ng damdamin, kaisipan, kaugalian
makahulugang yunit tulad ng salita.
at uri ng pamumuhay o kultura ng isang pangkat sa
Gayundin, ang mga salita ay
isang bansa o lipunan.
mapagsasama-sama upang makabuo ng
WIKA, KAHULUGAN AT KATANGIAN NITO mga parirala at pangungusap.

Ang pagkakaroon ng talino at isipan, ang

▪ Ang mga pangungusap ay mapagsasama-
kakayahang makalikha ng tunog at makapag-kritik
sama upang makabuo ng makabuluhang
ang dahilan kung bakit kailangang madevelop sa
diskurso o pamamahayag. Ang
tao ang tinatawag na makrong kasanayan sa
masistemang pagsasama-sama ng mga
pagbasa, pagsulat, pagsasalita at pakikinig.
tunog ay nasa antas ponolohiya at
Isang mahalagang kasangkapang nagagamit ng tao sintaksis.
sa paglinang ng kaniyang kasanayang nabangit ang
wika. Ikinukonsidera itong kasangkapan sapagkat 2. Ang wika ay arbitraryo
sa wika naipapahayag ng tao ang kaniyang kaisipan ▪ Nangangahulugang na ang mga tunog na
at sa loobin. Sa wika nagkakaroon ng interaksyon binibigkas sa wika ay pinili para sa layunin
sa mga taong nasa lipunan at sa mga pamayanang ng mga gumagamit. Isinasaayos ang mga
humuhubog sa kaniyang kamalayan. tunog sa paraang pinagkasunduan ng
pangkat ng mga taong gumagamit nito.
Ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan
ng paghahatid ng mga kaisipan, damdamin at ▪ Kaya huwag nang pagtakhan kung bakit
mithiin (Edward Sapir). may mga salitang binibigkas ay tila
Ang wika ay isang sistema ng mga sagisag na nakatutuwa o magkaminsan pa nga ay
binubuo at tinatanggap ng lipunan na ginagamit sa nakakainis sa ibang tao.
komunikasyon (Carrol).
3. Ang wika ay sinasalitang tunog
Ang wika ay isang sistema ng komunikasyon sa ▪ Maraming tunog sa paligid na
pagitan ng mga tao sa pamamagitan ng mga makahulugan ngunit hindi lahat ay
pasulat at pasalitang simbulo (Webster, 1974) maituturing na wika sapagkat ang

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 4

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691
karamihan ay hindi nabubuo sa
pamamagitan ng mga sangkap ng
pananalita.
▪ Ang mga tunog ng isang wika ay nabubuo
sa tulong ng iba’t ibang sangkap ng
pagsasalita tulad ng labi, dila,
▪ ngalangala, at iba pa.
4. Ang wika ay pantao
▪ Naiiba ang wikang pantao sa wikang
panghayop. Ang wika ng tao ay ginagamit
kaugnay sa pagsasalin at pag-uugnay ng
kultura samantalang ang wikang
panghayop ay ginagamit sa sariling lahi.
▪ Ang wika ng hayop ay walang sistema ng
tunog at kahulugan. Hindi ginagamit ng
hayop ang wika tulad ng paggamit ng tao
sa pag-uusap ng mga nakaraan at mga
darating pang pangyayari, pagtatalo sa
ilang paksa, pagbibigay ng opinyon at iba
pang pamamahayag.
5. Ang wika ay komunikasyon
▪ Ang wika ay behikulo ng komunikasayon
ng dalawang taong naguusap. Ginagamit
nila ang wika upang ipahayag ang kanilang
pangangailangan, damdamin, at ang
kanilang iniisip.
▪ Ginagamit nila ang wika sa kanilang
pakikipag-ugnayan sa lahat ng
pagkakataon.
6. Ang wika ay malikhain
▪ Taglay ng wika ang mga tuntunin na
makapagbubuo ng walang hanggang
pangungusap, ang katutubong nagsasalita
ng wika ay makalilikha ng mga
pangungusap na maaaring hindi pa niya
kailanman nasasabi, nababasa o naririnig.
Nauunawaan niya ang mga ganitong
pangungusap dahil nailagay niya sa
kanyang utak ang mga tuntunin ng wika.
7. Ang wika ay patuloy na nagbabago
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
▪ Ang panahon ay patuloy na nagbabago
kaya ang pamumuhay ng tao ay nagbabago
rin dulot ng agham at teknolohiya
gayundin ang wika. Patuloy na lumalawak
ang talasalitaan ng wika kaya kailangang
mabago rin ang alpabeto at ang sistema ng
palabaybayan.
8. Ang wika ay natatangi
▪ Ang bawat wika ay may kanyang sariling
set ng mga tunog, mga yunit
panggramatika at kanyang sistema ng
palaugnayan.
▪ Ang bawat wika ay may katangiang
pansarili na naiiba sa ibang wika. Walang
dalawang wika na magkatulad. Maaaring
sabihin na may wikang magkahawig dahil
pare-parehong mayroon ang mga ito ng
sistema ng mga tunog, sistema ng
pagbubuo ng mga salita at sistema ng pag-
uugnay ng mga pangungusap.
KAHALAGAHAN NG WIKA
Sa Sarili
WIKA
Sa Sa
Lipunan Kapwa
Mahalaga ang wika di lamang sa sarili
kundi sa pakikipag-interaksyon sa kaniyang kapwa
at sa lipunan. Ginagamit sa pagkuha ng
impormasyon, pagtatamo ng edukasyon, gayon din
ang pagsisiwalat ng damdamin, saloobin at
kaisipan. Sa wika napapabilis at napagagaan ang
5
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
isang gawain. pagkakaroon ng pagkakaiba-iba sa paniniwala,
kaalaman pati na rin sa wika.
Instrument
al Ayon kay Zosky, mayroong tinatawag na varayti ng
wika o sub-languages na maaring isaklasipika higit
Imahinatibo Regulatori sa isang paraan. Sa pag-aaral ng varayti ng wika,
mahalagang matutunan ang accommodation
theory ni Howard Giles. Ayon kay Constantino, may
WIKA AT malaking epekto ang pagkatuto sa pangalawang
TUNGKULIN
NITO wika sa development ng varayti ng isang wika.
Representasyo
Hyuristik
nal
Linggwistik Konverjens – ang tao sa kaniyang
pagnanais na maki-paginterak sa iba ay maaring
gumaya o bumagay sa pagsasalita ng kausap upang
Personal Interaksyunal bigyang pagkikiisa, pakikilahok,
pakikipagpalagayang loob, pakikisama o kaya ay
pagmamalaki sa pagiging kabilang sa grupo.

Linggwistik Dayverjerns – pagiging iba sa gamit ng

Maraming tungkuling ginagampanan ang wika ng isang tao tungo sa pagbuo o pagkilala sa
wika. Isa na rito ang pagiging instrumental o kanyang kaakuhan o aydentiti.
pagkilos, regulatori o pagkontrol, representasyonal Interferens Fenomenon – impluwensya sa
na may kinalaman sa kaalaman o insight, pagbigkas, leksikon, morpolohiya at sintaktika sa
interaksyonal na tumutukoy sa relasyong sosyal, pagkatuto sa pangalawang wika.
personal kung tungkol sa pagpapahayag ng
indibidwal. Hyuristik ang matuto at magtamo ng Interlanguage – tumutukoy sa mental grammar na
kaalamang imahinatibo (paglikha). nabubuo sa tao pagdating ng panahon sa proseso
sa pagkatuto niya ng pangalawang wika.
VARAYTI AT VARYASYON NG WIKA
DALAWANG DIMENSYON NG VARYABILIDAD NG
“Variety is the spice of life” Ang Filipino WIKA (Constantino, 2002 mula kay Eastman,
bilang isang buhay na wika ay nagtataglay ng iba’t 1971)
– ibang varayti. Ang pagkakaroon ng pagkakaiba-
iba sa wika ay hindi nangangahulugan na negatibo. 1. Heograpiko. Pagpapaliwanag ng
Maari itong tignan bilang isang positibo, isang pagkakaibapiba ng wika dahil sa iba’t – iba
penomenang pangwika. o kalat – kalat na lokasyon ng mga
tagapagsalita ng isang wika. Mula dito
Pagkakaisa sa pagkakaiba, Pagkakaiba nadedevelop ang varayting pangwika.
tungo sa pagkakaisa. Iniuugnay ang malaking
kinalaman o ugnayan ng wika sa lipunan at ang 2. Sosyo-Ekonomiko. Pagkakaiba-iba ng wika
lipunang ito ay kinasasangkutan ng isang masining dahil sa estado ng tao sa lipunan.
na kultura. “Ang kultura ay hango sa mga tao at ang
wika ay nagpapahayag ng espiritu o kaluluwa ng
mga tao na bumubuo sa lipunan o kumunidad,” DALAWANG VARAYTI NG WIKA
(Constantino, 2002)
1. Permanenteng Varayti. Ito ay binubuo ng
Dahil sa ang mga tao ang siyang bumubuo sa idyolek at dayalek. Ang Idyolek ay ang
lipunan at ang tao rin ang siyang dumidevelop ng katangian o gamit ng wika na kakaiba o
kani-kanilang mga kultura. Hindi maiiwasan ang pekulyar sa isang individual. Ang Dayalek

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 6

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691
naman ay paggamit ng wika batay sa lugar,
panahon at kaanyuan sa buhay. Ang
paraan ng pagsasalita rito ay bumabatay sa
kanyang estado o grupong kinabibilangan.
2. Pansamantalang Varayti. Ito ay
tumutukoy sa kagyat na sitwasyon ng
pahayag. Kabilang dito ang register, moda
at estilo.
VARAYTI NG WIKA (Nilo S. Ocampo)
1. Istandard ng Wika. Ito ay paglalarawan
kaugnay sa tunog, salita at pangungusap o
anupamang may kaugnayan sa
pambansang wika.
2. Punto/Aksent at Diyalekto. Ang punto ay
may kaugnayan sa paraan ng pagbigkas ng
isang tao gamit ang kaniyang wika. Dito
maaring madetermina ang kaniyang lugar
na pinagmulan.
3. Mga Diyalektong Rehiyonal. Ito ay
naglalarawan sa mga identipikasyon ng
mga konsistent na katangian ng
pananalitang matatagpuan sa isang
heograpikong lugar.
4. Isogloss at Diyalektong Hanggahan. Ito ay
tumutukoy sa lugar tungkol sa isang
partikular na linggiwtikong aytem.
Samantala ang diyalektong hanggahan
naman ay kaibahan ng pananalita sa iba’t-
ibang lugar kung saan makikita ang
pagkakaiba ng gamit ng mga salita.
5. Ang Katuluyang Kontinuum na
Pandiyalekto. Kung ang isogloss ay
malaking tulong sa pagdedetermina ng
gamit ng wika sa mga magkakatabing
lugar, hindi pa rin kadalasang nagiging
espesipiko ang resulta ng mga pag-aaral
pangwika. Kung kaya sa pamamagitan ng
continuum, makikita ang eksaktong
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
katayuan ng gamit ng wika sa
magkakatabing lipunan.
6. Bilinggawalismo. Ang pagiging bilinggwal
ng isang tao ay ang simpleng resulta
lamang ng pagkakaroon ng dalawang
magulang na magkaiba ang wika.
7. Mga Pidgin at Creole. Ito ay isang varayti
ng isang wika na nagpapaunlad sa
kadahilanang praktikal. Ang pidgin ay
produkto ng dalawang magkaibang wika
na sinasalita ng dalawang magkaibang tao
hanggang sa sila ay makabuo ng sariling
wika. Ang creole naman ay isang wika kung
ang pidgin ay natutunan na ng isang bata
ay magamit hanggang sa kaniyang
pagtanda. Restricted ang creole kaysa sa
pidgin dahil sa mga tuntuning
panggramatiko.
8. Wika, Lipunan at Kultura. Nagkakaroon ng
pagkakaiba-iba ang gamit ng wika batay sa
pansarili niyang kultura at mula rito ay
nadedevelop ang posibleng varayti ng
wika.
9. Mga Panlipunang Diyalekto. Sinusukat
naman ang varayti ng wika batay sa
panlipunang diyalekti sa pamamagitan ng
uri, edukasyon, trabaho, edad, kasarian at
iba pang panlipunang sukatan.
10. Edukasyon, Okupasyon, Uring
Panlipunan. Ito ay isang sosyal na aspekto
ng isang ispiker ng wika batay sa paraan ng
ng kaniyang edukasyong nakamit at
trabaho o propesyong kinabibilangan.
Pumapasok din dito ang language register.
11. Edad at Kasarian. Nakadaragdag din ito sa
pagpapalawak ng varayti ng isang wika.
Ipinapaliwanag dito na kahit maraming tao
ang kabilang sa isang pangkat ay nag-iiba
pa rin ang gamit ng wika o salita batay sa
edad ng tao at kasarian.
7
 lOMoARcPSD|29000691
12. Etnikong Bakgrawnd. Sa pagpapaunlad ng
varayti ng wika, maaring Malaki ang
kontribusyon, halimbawa na lamang ng
mga bagong lipat na tao sa isang lugar.
13. Idyolek. Nadedevelop dito ang gamit ng
wika ng isang indibidwal na tanging yunik o
pekulyar sa kaniya.
DOMEYN. Tumutukoy ito sa anumang disiplina,
gawain, grupo o samahan na nagkakaroon ng
14. Register. Ito ay rehistro ng wika na Malaki
pagkakabuklod-buklod sa isang particular na
ang kontribusyon sa iba pang varayti ng
mithiin.
wika. Tumutukoy ito sa iba’t ibang domeyn
ng wika na malawakang nagagamit sa iba’t
ibang larangan gaya ng edukasyon, midya
at iba pa.
15. Tenor. Tumutukoy ito sa pormalidad sa
gamit ng salita.
16. Larangan. Tinutukoy nito ang mga
espesyalisadong mga salita na nagagamit
sa iba’t ibang larangan.
17. Paraan. Tumutukoy ito sa pagiging
sensitibo o pagpapahalaga sa mismong
gamit ng komunikasyon.
18. Katangian ng Pananalitang Espontanyo.
Bahagi ito ng pagtuklas sa mga varayting
pangwika dahil sa pagsasalitang
espontonyo ay maari ring makapagambag
sa varayti ng wika gamit ang tinatawag na
verbal filler o verbal static.
19. Disglossia. Ginagamit ito bilang
paglalarawan sa isang sitwasyon na may
dalawang magkaibang varayti ng wika sa
loob ng isang komunidad ng pagsasalita na
ang bawat isa ay may parehong
katungkulang panlipunan.
20. Determinismong linggwistiko. Ito ay
pagkakategorya sa kung ano ang nakikita
at kung gayon, mahihilang tignan ang isang
bagay sa paraan kung paano ito makikita.
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Ito ang pinakamasidhing version ng
pagtatakda ng wika sap ag-iisip.
21. Ang Haypotesis na Sapir-Whorf. Ito ay
pagtanaw sa isang bagay gamit ang wika.
Ang proponent nito ay sina Edward Sapir at
Benjamin Whorf.
Tatlong Klasipikasyon ng Domeyn
1. Larangang Pangwika na nagkokontrol.
Ang wika at varayti ng wikang ginagamit
dito ay dinidikta ang kapwa pagsulat at
pasalita. Ito din ay may katiyakan at
wastong gamit ng salita. Kadalasang itong
ginagawa sa mataas na antas ng
karunungan gaya ng simbahan, batas,
midya, paaralan at iba pa.
2. Nagkokontrol ng bahagya sa larangang
pangwika. Ang wika at varayting ginagamit
dito ay pasulat subalit tanging tagapakinig
lamang ang mga gumagamit nito. Di-tulad
ng nauna, hindi kasinghigpit ang paggamit
ng wika rito. Ipinapahintulot nito ang
pakikibahagi ng tao sa iba’t ibang Gawain
subalit hindi kinakailangan na maging
dalubhasa ang isang tao sa paggamit ng
wika.
3. Di-nagkokontrol na mga larangan ng
wika. Ang wikang gamit dito ay pasalita
lamang na kadalasang nakikita sa tahanan
at lingua franca ng isang bansa.
REGISTER. Ito ay tumutukoy sa gamit ng
wika sa isang particular na Gawain kung
saan ang mga salitang ginagamit ay
pekulyar sa kanila bilang bahagi ng
kanilang gawi (Francisco, 2006).
8
 lOMoARcPSD|29000691
Nagaganap ito dahil may pangangailangan
ang mga tao na makabuo ng sarili nilang
wika upang mas maging madali ang paraan
ng daloy ng kanilang interaksyon sa isa’t
isa.
Sa kabilang banda, ang varayti ng wika ay
tumutukoy sa pagkakaroon ng pagkakaiba-
iba ng wika mula sa iba’t ibang register.
Ibig sabihin lamang nito na malawak ang
saklaw nito dahil ito ay nakaangkla sa
kabuuan mula sa kompleks na rejister ng
wika. Ito rin ay nararapat na tignan bilang
fenomenong pangwika dahil sa pagiging
dinamiko at kompleks nito.
Bilang pangwakas, ang domeyn at
tumutukoy sa isang partikular na larangan
o Gawain. Nagkakaroon ito ng kaugnayan
sa rehistro ng wika dahil sa bawat domeyn
ay may kani-kaniyang rehistro.
Mga wikang tanging unique o pekulyar sa
isang domeyn at tanging may mga tiyak na
grupo lamang ang siyang
nagkakaintindihan ng mga salita o
terminong ginagamit.
LINGGO 5-8: PAGDALUMAT SA
LINGGUWISTIKA
PANLABAS NA PAGDALUMAT SA LINGGUWISTIKA
Ayon kay McGregor (2009) ang
Linggwistika ay isang penomenang pangkultura
(cultural phenomena) na palagiang gawain sa ibang
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
kultura. Tulad ng ibang penomenang pangkultura,
ito ay may kasaysayan, kasama na ang mga tanong
kung paano ito ginagamit.
TRADISYONG BABYLON (BABYLONIAN
TRADITION)
Ang pinakaunang tekstong-naisulat sa
cuneiform sa tabletang luwad (clay tablet) ay
mahigit 4,000 taon na ang nakalilipas. Sa simula ng
ikalawang siglo ng milenyo, sumibol ang balarilang
tradisyon sa katimugang bahagi ng Mesopotamia
(ngayon ay bahagi ng Iraq, Kuwait, Syria, Turkey at
Iran) na tumagal nang halos 2,500 taon. Ang
linggwistikong teksto mula sa sinaunang tradisyon
ay mga listahan ng mga Pangngalan sa Sumerian
(isang nabubukod tanging wika), wikang
panrelihiyon at mga tekstong legal. Sa pang-araw-
araw na gamit, ang wikang Sumerian ay napalitan
ng wikang Akkadian (Afro-asiatic). Subalit, nanatili
namang prestihiyoso ang wikang Sumerian at
patuloy na ginagamit sa mga kontekstong
panrelihiyon at legal. Dahil dito, ito ay itinuturo
bilang wikang banyaga (foreign language) gamit
ang mga nakalimbag na sulatin.
TRADISYONG HINDU (HINDU TRADITION)
Ang tradisyong Hindu sa linggwistika ay
nagsimulang lumakas noong unang milenyo buhat
ng pagbabagong naganap sa Sanskrit (Indo-
European, India), ang banal na wika ng mga
tekstong panrelihiyon. Ang mga sinaunang Indyano
ay nangailangan ng tamang sagot at paliwanag sa
mga tekstong Vedic. Ang ritual ay nangangailangan
ng tamang berbal na pagtatanghal sa mga tekstong
panrelihiyon, at ang balarilang tradisyon ay
sumipot upang maging tuntunin sa sinaunang
wika. Ang mga mambabalarilang Hindu ay kinikilala
bilang kauna-unahang pangkat sa larangan ng
Linggwistika. Ang pinakakilalang mambabalarila sa
tradisyong ito ay si Pānini, na nagsulat ng pormal
na deskripsyon ng wikang Sanskrit sa kanyang
Astādhyāyī. Ang balarila ni Pānini ay
kinapapalooban ng ponetiko at morpolohiya.
Pagkaraan ng ilang siglo, ang organisasyon
ng mga tunog sa bawat yunit ay mas naging
malinaw at ang mga katinig na may impit ay naging
maayos. Ang pagbabagong ito ay nagbunga ng
9
 lOMoARcPSD|29000691
isang sistematikong alpabeto, ang Brāhmī. Ang
tradisyong Hindu sa linggwistika ay malayong
malampasan ng anumang nagawa sa Europa sa
mahabang panahon. Ang mga pagsusuring
isinagawa ng mga mambabalarilang Hindu ay
naging simula ng mga pag-aaral sa ibang wika sa
Europa.
LINGGWISTIKANG GRIYEGO (GREEK LINGUISTIC)
Nilinang ng mga griyego ang alpabeto
batay sa dating gamit ng mga Phoenicians.
Nagdagdag sila ng tanda para sa mga patinig at sa
ibang katinig upang matugunan ang linggwistikang
pagbabagong kinakailangan upang mapaliwanag
ang mga epiko ni Homer. Ang mga mahahalagang
ambag ng linggwistikang griyego ay ang
pinagmulan ng wika, sistematikong bahagi ng
pananalita, relasyon sa pagitan ng wika at isipan, at
ang relasyon sa pagitan ng dalawang aspeto ng
tanda sa salita – iconicity (ang anyo at kahulugan
ay konektado sa kalikasan) o arbitrary (purong
kumbensyon).
Ang Cratylus ni Plato (427-347 BC) ay
kumakatawan sa argumento ni Socrates (469-399
BC) na humihimok sa orihinal na likas na ugnayan,
na sa dakong huli ay nakubli ng kumbensyon. Sa
kabilang banda, si Aristotle (384-322 BC) naman ay
panig sa kumbensyon higit sa kalikasan.
Ang unang natitirang balarilang Europa ay
ang paglalarawan ni Dionysius Thrax (c. 100 BC),
ang Téchnē grammatikē. Ito ay tumatalakay sa
ponetiko, morplohiya (kasama na ang bahagi ng
pananalita), at maraming impluwensya sa
deskriptibong balarila. Ang palaugnayang Griyego
(Greek syntax) ay naipaliwanag naman ni
Apollonius Dyscolus (c. 110-175 AD) dalawang siglo
na ang nakararaan.
Tradisyong Romano (Roman Tradition)
Ang pangunahing kapakinabangan ng
Tradisyon Romano ay sa morpolohiya, kasama ang
mga bahagi ng pananalita at anyo ng pangngalan at
pandiwa.
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Sa ika-apat na siglo, sinulat ni Aelius
Donatus ang balarilang Latin, ang Ars Grammatica
na nagbigay kahulugan sa tekstong pampaaralan
noong Panahon ng Kalagitnaang Siglo (Middle
Ages). Ang mas maliit na bersyon nito, ang Ars
Minor ay tumalakay naman sa walong bahagi ng
pananalita, na naging kauna-unahang librong
nailimbag noong ika-15 siglo.
Tradisyong Tsina (China Tradition)
Katulad ng tradisyong Hindu, ang
pilolohiyang Tsina (Xiaoxue o paunang pag-aaral)
ay nagsimula upang maunawaan ang klasiko sa
Dinastiyang Han. Ang Xiaoxue ay nahahati sa
tatlong bahagi, ang Xungu (exegesis) o pag-iintindi
ng teksto, ang Wenzi (analysis) o pagsusuri at
Yinyun (study of sounds) o ang pag-aaral ng tunog.
Dalawa sa pinakaunang nagawa sa
panahon ng Dinastiyang Han ay ang Fangyan, ang
unang gawang Tsino hinggil sa dayalekto at
Shiming, na nakatalaga sa pinagmulan ng salita.
Ang pag-aaral ng ponolohiya sa Tsina ay nagmula
sa impluwensiya ng tradisyong Hindu, matapos
maging tanyag ang Budismo sa Tsina.
Tradisyong Arabe at Ebreo (Arabic and Hebrew
Tradition)
Ang tradisyong Griyego ay nagbungad na
malaking impluwensiya sa Tradisyong Arabe, na
nakatuon sa morpolohiya. Ang tradisyong ito ay
kilala sa eksaktong deskripyon ng mga ponetiko.
Pinaniniwalaang nagsimula ito noong ika-7 siglo sa
pamamagitan ng gawa ni Abū al-Aswad ad-Du alī
(c. 607-688).
Sinasabing ang tradisyong Arabe ay
nakaimpluwensya sa tradisyon Ebreo na nagsimula
bandang ika-9 na siglo. Gumawa si Saadya ben
Joseph al-Fayyūmī (882-942) ng unang balarila at
diksyunaryong Hebrew (Afro-asiatic, Israel).
Mas nakilala ang balarilang Ebreo noong
ika-13 siglo dahil sa gawa ni David Qimhi (c. 1160-
1235), na nakaimpluwensiya ng malaki sa
linggwistikang Europa.
10
 lOMoARcPSD|29000691
PANAHON NG KALAGITNAANG SIGLO SA
EUROPA
Hindi gaanong umunlad ang pilolohiya sa
kalagitnaang siglo sapagkat ang napagtuunang-
pansin ng mga pala-aral ay kung papaanong
mapapanatili ang Latin bilang wika ng simbahan.
Pedagohikong balarila sa Latin ang lumabas para sa
mga hindi taal na Latin. Subalit, unti-unting
nagkaroon ng interest ang mga iskolar sa wikang
bernakular at lumitaw rin ang paraan ng pagsulat
nito. Noong 1000, isang abbot sa Britanya ang
nagsulat ng balarilang Latin para sa mga batang
Anglo-Saxon. Nailimbag din ang deskriptibong
balarila sa mga wikang bernakular.
MODERNONG LINGGWISTIKA
Nagsimula ang modernong linggwistika sa
pagtatapos ng ika-19 na siglo kung saan ay
nagkaroon ng ibang tuon mula sa historikal na
pagbabago ng wika patungo sa wikang may sariling
sistemang istruktural. Nagkaroon ng mga
pananaliksik sa pinagmulan ng wika na humantong
sa pagkakapangkat-pangkat ng mga ito ayon sa
pinagmulang angkan. Lumitaw rin ang iba’t ibang
disiplina sa linggwistika.
Noong ika-18 siglo, sinuri nina James
Burnett at Lord Monboddo ang napakaraming wika
at hinuha ang mga lohikal na element ng pag-
uswag ng wika ng tao. Ang kanyang pag-iisip ay
napagitnaan ng naunang konsepto ng ebolusyong
bayolohikal. Sa The Sanskrit Language (1786),
iminungkahi ni Sir William Jones na ang Sanskrit
and Persian ay may hawig sa mga wikang Klasikong
Griyego, Latin, Gothic at Celtic. Mula sa ideyang ito,
sumibol ang mga disiplinang komparatibong
linggwistika (comparative linguistic) at historikal na
linggwistika (historical linguistic), na naglalayong
makita ang pinaka-ugat ng wika at mabakas ang
pag-uswag nito. Lumitaw rin sa Historikal na
Linggwistika ang semantiko at ilang anyo ng
pragmatiko.
Sa Europa, mayroong katumbas na
paglinang ang linggwistikang istruktural na higit na
naimpluwensyahan ni Ferdinand de Saussure. Si
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Saussure ay mayroong Teorya ng Kahulugan
(Theory of Meaning). Napuna niya na ang wika ay
isang hanay na magkakadikit na pangkat na
natatangi sa walang katiyakang kalagayan ng ideya
at tunog. Para sa kanya ang isang salita ay
pinagsamang konsepto at imaheng-tunog na
nagkakahulugan sa isip.
Mula sa kanyang pananaw, umusbong ang
iba’t ibang ideya sa linggwistika tulad ng
Descriptionist, ang hinuha ni Sapir-Whorf,
Functional Linguistics: The Prague School, The
London School, Noah Chomsky and Generative
Grammar at ang Relational Grammar.
Sinundan ng Linggwistikang Istruktural
(Structural Linguistics) ang Historikal na
Linggwistika, na nagbibigay diin sa pagsusuri sa
distribusyon ng mga ponema at morpema sa isang
salita o pangungusap. Iba’t ibang mahahalagang
pag-aaral ang isinagawa sa mga dayalekto sa Asya,
Australya at sa Amerika sa ilalim ng disiplinang ito.
Taong 870 lumitaw ang International Phonetic
Alphabet (IPA) na gumagamit ng hindi kukulanging
400 na simbolo. Hindi nagtagal ay lumitaw ang
ponema (phonemes), na naging payak sa
paglalarawan sa palatunugan ng isang wika
sapagkat kakaunting simbolo na lamang ang
ginagamit. Gumagamit din ang mga istrukturalista
ng katawagang morpema (morpheme) sa
pagsusuri sa palabuuan ng mga salita ng isang wika.
Sa kasalukuyan, marami pang iba’t ibang
modelo ang lumitaw sa linggwistika. Patunay
lamang na ang wika ay dinamiko, buhay at patuloy
na nagbabago.
PANLOOB NA PAGDALUMAT SA LINGGUWISTIKA
➢ Siyentipikong pag-aaral ng mga wika
(Consuelo Paz) ∙ Ito ay makaagham na pag-
aaral ng wika na maituturing na isang
bahagi ng liwanag na nagsisilbing
patnubay sa pag-unawa sa mga
11
 lOMoARcPSD|29000691
masalimuot at kahanga-hangang
kapangyarihan ng wika (Gloria V. Miano)
➢ Pinag-aaralan at sinusuri sa lingguwistika
ang estruktura, katangian, pag-unlad at
iba pang bagay na may kaugnay sa isang
wika at ang relasyon nito sa iba pang wika.
➢ Pagsasaalang-alang at paggamit ng mga
makaagham na paraan sa pag-aaral at
pagsusuri ng wika.
LINGGUWISTA
➢ tawag sa taong nagpapakadalubhasa o
nag-aaral ng wika.
POLYGLOT
➢ tawag sa taong maalam o nakapagsasalita
ng maraming wika.
ANTROPOLOGO/DALUBWIKA
➢ nagsasagawa ng mga pag-aaral hinggil sa
pinagmulan ng wika
➢ inaalam nila ang pagkakahawig at
pagkakatulad sa palatunugan, sa
palabuuan, sa palaugnayan at sa
talasalitaan o leksikon.
➢ binabakas din nila ang kasaysayan ng
paglaganap ng tao sa daigdig, ang pag-
uugnayan ng mga tao na may kinalaman sa
kanilang pagkakalakalan o pulitika, ang
heograpia na may kaugnayan sa pagbakas
ng pinagmulan ng iba’t ibang wika.
KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA SA PILIPINAS
Ang mga pag-aaral sa mga wika sa Pilipinas ay
maaring hatiin sa peryodisasyong (a) 1565 -1898 --
mahigit na 300 taon, bago natin nakamtan ang
kalayaan-- at (b) 1898-1998, isang daang taon
pagkatapos nating matamo ang ating kalayaan.
Mga Pag-aaral sa Katutubong Wika mula 1565-
1898
• Pinangunahan ng apat na Orden (Ang
Dominican na
itinalaga sa Pangasinan at Cagayan, Franciscan
naman sa Camarines, Heswita na siyang kahati
ng mga Agustinian sa kapuluan ng Bisaya, at
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
ang mga Agustinian na siya ring may hawak sa
Ilocos at Pampanga)
• Layunin na ipalaganap ang Kristiyanismo
• Nakapokus ang pag-aaral at pagsusuri sa
Katutubong mga wikain at ortograpiya ng
Pilipinas (baybayin)
• Marami ang pag-aaral na nagawa sa wikang
Tagalog. Sa pagitan ng mga taong 1593 at
1648, may mga 24 na libro na ang nalimbag sa
wikang Tagalog; lima sa Bisaya; tatlo sa
Pampango, dalawa sa Bikol; at isa sa Ilokano.
Ang unang libro sa Pangasinense ay nalimbag
sa taong 1689.
1500
Doctrina Cristiana (Plascencia), Pangasinan
dictionary (Castellano), Arte, vocabulario y
confesionario Pampango (Ochoa), Arte y
vocabulario Tagalo at Diccionario Hispano-
Tagalog (Plascencia), Arte y vocabulario
Tagala (Quiñones), Diccionario Tagalog-
Español (Oliver);
1600
Vocabulario Ilocano (Avila), Arte de la
lengua Igolata (Marin), Arte y diccionario
de la lengua Ibanag (Martinez de la Madre
de Dios), Diccionario del idioma Tagalog
(Montes y Escamilla), Vocabulario de la
lengua Tagala (San Buenaventura);
1700
Tesauro de la lengua de Pangasinan,
Vocabulario de la lengua Pampanga
(Bergaño), Tesauro vocabulario de la
lengua Yloca y Castellano (Caro),
Vocabulario de la lengua Tagala (Noceda),
Diccionario del dialecto Zambal (San
Damian), Vocabulario de la lengua Bisaya-
Samar-Leyte (Sanchez), Vocabulario de la
lengua Tagala (Sanlucar), Diccionario del
idioma de los Aetas (Santa Rosa),
Diccionario Ilocano (Serrano), Diccionario
Castellano-Calamiano-Castellano (Virgen
de Monserrate), Diccionario de la lengua
Ibanag (Ynigues);
1800
Mga diksyonario o bokabulario sa Batan-
Castellano, Tiruray-Español (Bencuchillo at
Bennasar), Bisaya (Aparicio), Tagalo-
Aleman (Blumentritt), Visaya-Castellano
(Monasterio), Ibanag- Español (Bugarin,
12
 lOMoARcPSD|29000691
Rodriguez), Español-Ibanag (Payo),
Vocabulario Ibanag (Gayacao), Iloco-
Español (Carro), Iloco-Castellano (Inderias
y Viso), Isinay-Español (Vasquez),
Pangasinan-Español (Cosgaya, Villanueva),
Castellano-Pangasinan (Macaraeg),
English-Sulu-Malay (Cowie), Tagalo-
Castellano (Fernandez Luciano, Martin),
Hispano-Tagalog (Serrano Laktaw),
Español-Panayano (Gayacao), Bagobo-
Español-Bagobo (Gisbert), Sulu at Malay
(Haynes),), Magindanao-Español
(Juanmarti), Bikol (Lisboa, Perfecto),
Gaddana (Sierra), German-Bontoc-
Banaue-Lepanto-Ilocano (Schadenberg).
Ang binigay sa itaas ay iilan lamang sa mga
sinulat ng mga prayle sa panahong ito. Ang mas
kompletong bibliograpiya ay isinulat ni Jack Ward
(1971). Malinaw na malaki ang kontribusyon ng
mga Kastila sa linggwistiks sa Pilipinas dahil sa mga
panimulang pag-aaral na nagsilbing unang hakbang
tungo sa siyentipikong pagsusuri ng mga wika sa
Pilipinas sa mga iskolar na sumunod sa kanila.
Dagdag nito, ang kanilang mga pag-aaral ay
iniingatan ng kani-kanilang mga orden kaya ang
karamihan nito ay makikita pa hanggang ngayon,
bagama’t nakamicrofilm o nakaarkibo na o naka-
exhibit na lamang sa Rare Books ang Manuscript
Sections sa kanilang aklatan o sa mga pambansang
aklatan.
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Mga Pag-aaral mula 1898-1998
• Ang Gramatica Bisaya (Guillen), Diccionario de
idiomas Filipinos (Blumentritt), Vocabulario
Pangasinan-Castellano (Austria Macaraeg) ay
iilan sa mga pag-aaral noong 1898.
• Ang siyentipikong pag-aaral sa wika ay
nagsimula pagdating ng mga Amerikano.
• Ang mga mahalagang pag-aaral sa panahong ito
ay isinagawa nina Cecilio Lopez, Morice
Vanoverberg, Otto Scheerer, Hermann
Costenoble, Carlos Everett Conant, Frank R.
Blake, and Leonard Bloomfield.
• Otto Scheerer - sumulat simula ng 1909
hanggang 1932, tungkol sa mga wika sa hilagang
Luzon --Kalinga, Ilongots, Isinai, Batak, Isneg, at
Bontoc.
• Morice Vanoverbergh - sumulat ng gramatika
at diksyonaryo ng Iloko, mga etnograpiyang
pag-aaral ng mga Isneg at Kankanay.
• Carlos Everett Conant - may sampung mga pag-
aaral tungkol sa mga wika ng Pilipinas mula
1908 hanggang 1916.
✓ Mga pag-aaral sa ponolohiya ng Tirurai (1913);
✓ Ebolusyon ng "pepet vowel" sa 30 wika sa
Pilipinas; ang mga tunog na "f" at "v" sa iilang
wika sa Pilipinas;
✓ Correspondence ng mga tunog na R-G-H-Y-
NULL at R-L-D-G sa mga wika sa Pilipinas
✓ Tiningnan rin niya ang ebolusyon ng tunog na
/l/ sa Indonesia sa Tagalog, Bisaya, Bontok,
Kankanay, Samal, Mandaya, Isinai, Sambali,
Inibaloi, Ivatan, at Ilongot.
✓ Pag-aaral tungkol sa gramatika ng wikang
Isinai at sa mga salitang ugat sa Kapampangan
na naging monosyllabic.
• Frank R. Blake - sumulat ng mga 15 na artikulo
tungkol sa mga wika ng Pilipinas mula 1911
hanggang 1950, ang pito nito ay tungkol sa
wikang Tagalog. Ang kanyang gramatika sa
wikang Tagalog ay tinagurian ni Constantino
bilang pinakamahalagang kontribusyon ni
Blake sa linggwistiks sa Pilipinas.
• Leonard Bloomfield - Gramatikal na Pagsusuri
sa Wikang Tagalog ang pinakamagaling na
naisagawang pag-aaral sa anumang wika sa
Pilipinas ayon kay Cecilio Lopez. Malaki ang
naiambag nito sa pag-aaral ng morpolohiya at
sintaks sa Tagalog. Maliban dito, sinuri din ni
Bloomfield ang sintaks ng Ilocano.
13
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
• John U. Wolff (Unibersidad ng Cornell)- • "Tagalog and other major languages of the
Kabilang sa mga dayuhan na nag-aaral sa mga Philippines" (1970)
wika sa Pilipinas at Cebuano ang kanyang • Lumabas ang pre-publication na isyu ng
espesyalisasyon. Sumulat siya tungkol sa kanyang English - Filipino Dictionary noong
morpolohiya, sintaks ng Cebuano at ng mga 1996 at noong 1997 Bukod dito nasulat rin niya
pedagodyikal na libro. Lumabas noong 1972 ang ang sumusunod na mga bilinggwal na
kanyang diksyonaryo ng Cebuano Visayan. diksyonaryo sa Ingles at Ilocano, Aklanon,
• David Zorc - Isa pang iskolar sa mga wikang Bikol, Cebuano, Kapampangan, Kinaray-a,
Bisaya na siyang nagklasipay ng mga wikang Pangasinan, Romblomanon, Sambal, Waray-
Bisaya at gumawa ng rekonstruksyon sa mga ito waray, Tausug, at ang Comparative dictionary
(1975). of Tagalog.
• Gumawa din ng gramar sina Dubois sa
Sarangani Manobo, Wolfenden sa Hiligaynon, Consuelo J. Paz
Bell sa Cebuano, Eyestone sa Ilocano. • sumulat ng deskripson at ebalwasyon sa mga
naunang pag-aaral sa humigit-kumulang 50 na
Mga pag-aaral ng mga Linggwistang Pilipino maynor na wika sa Pilipinas, kabilang na nito
ang Agta, Aklanon, Binukid, Dibabaon, Itbayat,
Cecilio Lopez Kankanay, Kalinga, Kinaray-a, Mansaka,
Natapos niya ang Mamanwa, Manobo, Tagakaolo,
kanyang Ph.D sa Tagabili,Tausug,Yogad. Kasali rin ang Bagobo,
Linggwistiks sa Bontoc, Bilaan, Chavacano, Kuyunin, Dumagat,
Unibersidad ng Gaddang, Ibanag, Ifugao, Ilongot, Isinay, Itawis,
Hamburg noong 1928. Ivatan, Magindanao, Maranao, Mangyan,
Sinulat niya noong Nabaloi, Sambal, Sangir, Subanon, Tiruray,
1940 ang kanyang Tagbanwa, at Yakan.
gramatika ng wikang • Isa pang malaking ambag ni Paz sa
Tagalog matapos linggwistika sa Pilipinas ay ang kanyang
iproklama ang Tagalog historikal na pag-aaral na pinamamagatang "A
bilang batayang wika sa Reconstruction of Proto- Philippine Phonemes
wikang pambansa. May mga humigit-kumulang 30 and Morphemes" (1981).
na pag-aaral ang naisagawa ni Lopez tungkol sa
mga ponolohiya, morpolohiya, sintaks ng mga wika Teodoro Llamzon
sa Pilipinas mula 1928 hanggang 1967. Tinalakay • gumawa ng pag-aaral sa ponolohiya at sintaks
rin niya ang leksikon sa Tagalog at Malay at ang ng Tagalog.
pangkalahatang katangian ng mga wika sa • Nalimbag ang dalawa niyang klasipikasyon sa
Pilipinas. mga wika sa Pilipinas (1966 at 1969). Maliban
dito ay tinuonan din niya ng pansin ang
Ernesto Andres Constantino debelopment ng pambansang wika at ang
• May 11 na artikulo kaniyang pagplano nito.
naisulat mula 1959 hanggang
1970. Jose Villa Panganiban
• "Sentence patterns of the • Pilipinong iskolar sa larangan ng
ten major Philippine leksikograpiya at sumulat ng mga
languages" (1964) diksyonaryong sumusunod:
• "The sentence patterns of ✓ English-Tagalog vocabulary (1946),
twenty-six Philippine Talahulugang Tagalog-Ingles (1952-
languages." (1965) 64),Tesauro diksiyonaryo Ingles-Pilipino
(1965-66), Talahulugang Pilipino-Ingles
(1966),Concise English-Tagalog dictionary

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 14

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691
(1969),Diksiyunaryong Pilipino-Ingles (1970),
Diksyunaryo-tesauro Pilipino-Ingles (1972),
Comparative semantics of synonyms and
homonyms in Philippine languages (1972).
Julio Silverio
• gumawa ng mga diksyonaryo sa Ingles-Pilipino-
Ilocano, Ingles-Pilipino-Pangasinan, Pampango-
Pilipino-Ingles noong 1976; Pilipino-Pilipino,
Bicolano-Pilipino-Ingles, Ingles-Pilipino-
Bicolano noong 1980.
Mario Tunglo
• gumawa ng trilinggwal na diksyonaryo sa Ingles-
Pilipino at Ilocano, Bicolano, Cebuano, Ilongo,
Maranao, Pampango, Pangasinan, Waray at ng
bilinggwal Ingles-Pilipino, Pilipino-Ingles mula
1986 hanggang 1988.
Iba pang Linggwista
a. Mga Palisi At Pagpaplano Ng Wika/Wikang
Pambansa, Bilinggwalismo At Nasyonalismo
• Andrew B. Gonzalez, Bonifacio P. Sibayan,
Pamela C. Constantino.
b. Sosyolinggwistiks
• Ma. Lourdes Bautista, Emy Pascasio,
Jonathan Malicsi, Zeus Salazar, Casilda
Luzares
Mga Suliranin sa Linggwistika at ng Pambansang
Wika
BAKIT FILIPINO ANG “FILIPINO”?
Ni Virgilio Almario
Nais kong mag-umpisa sa ilang bagay na
personal. Kung hindi mo nabása, noong kainitan ng
kontrobersiya hinggil sa paggamit ng “Filipinas”
bílang pangalan ng bansa ay may isinulat akong
“Ang Alamat ng Wikang Filipino.” Bakit may panipi
ngayon ang “Filipino” sa aking pamagat? Dahil ibig
kong idiin na walang iisang kahulugan ang
“Filipino” bílang wika. Tanungin mo ang mga
ordinaryong titser ng asignaturang Filipino kung
ano ang kaibhan ng “Filipino” sa “Pilipino” at tiyak
na makaririnig ka ng iba’t ibang sagot. Mga sagot
na ang totoo’y batay sa kanilang personal na
palagay dahil wala namang teksbuk na
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
nagpapaliwanag kung ano ang “Filipino” bílang
Wikang Pambansa.
Nagiging komplikado pa ang lahat kapag
ginamit ang “Filipino” bílang pangalan para sa tao
at kultura ng bansang ninanais kong tawagin
muling “Filipinas.” Tanungin mong muli ang mga
titser at ngayo’y maaaring magkaisa silá sa
pagpipilit na dapat ay “Pilipino” ang gamitin kapag
tinutukoy ang mamamayan o kultura ng ating
bansa. Kulitin mo: Bakit? At maaari ding magkaisa
siláng isagot na pangalan lámang kasi ng Wikang
Pambansa ang binago at tinawag na “Filipino.” Ang
mamamayan at kultura ay nanatiling “Pilipino.”
Kulitin mong muli: Sino ang nag-utos ng ganoong
patuloy na paggamit ng “Pilipino”? At wala siláng
maituturong nag-utos. Ikinalat lámang itong
parang tsismis, kuro-kuro marahil ng kung sinong
propesor nilá sa UP o PNU o DLSU, at itinuring
niláng tíla batas at dakilang katotohanan.
Ang naturang pangyayari ang dahilan kung
bakit tinawag ko ring “alamat” ang kuwento ko
hinggil sa “Filipino.” Nais kong tukuyin na ang
lumaganap na salaysay hinggil sa “Filipino” ay
higit na produkto ng personal na kuro-kuro,
opinyong personal pero pinairal o umiral na
mistulang opinyon mula sa Kataas-taasang
Hukuman, at malimit na hindi mapatutunayan
kapag sinuri sang-ayon sa nagging kasaysayan ng
Wikang Pambansa. Na ibig kong sabihin, hanggang
ngayon ay walang nakasulat na kasaysayan ang
“Filipino”—kahit talaga namang mayroon—sa
kabilâ ng mga itinuturong “kasaysayang
pangwika” sa mga kolehiyo’t unibersidad.
Ang mga naturang pangyayari ang
maituturing ding sanhi ng patuloy at hindi
masawatang pagsalungat sa pagpapalaganap sa
wikang “Filipino” bílang Wikang Pambansa, ng
hindi magkasundong mga pagtuturo sa anyo ng
wikang “Filipino,” at ng kawalan ng sigasig tungo sa
higit na mataas na layunin ng pambansang
pagpaplanong wika.
Nakatatawa ngunit totoo, ang
pangunahing problemang wikang “Filipino” ay
identidad. I•DEN•TI•DÁD. Kayâ kailangan ko itong
kulungin sa panipi. Para itong isang abstraktong
idea. May pangalan lámang, ngunit walang
nilalaman; hungkag, walang batayang hubog;
iniatas lámang ng batas ngunit ni hindi kapangalan
ang sariling mamamayan, kultura, at bayan; ni
15
 lOMoARcPSD|29000691
hindi kilála ng sariling tagapagpalaganap. Anupa’t
kailangan ng “Filipino” ang literal na angkla at
kongkretisasyon. Sinikap itong bigyan ng isang
kahulugan ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)
nitóng 2013 sa pamamagitan ng isang resolusyon
na nagsasabing:
“Ang Filipino ay ang katutubong wika na
ginagamit sa buong Filipinas bílang wika ng
komunikasyon, sa pabigkas at sa pasulat na
paraan, ng mga pangkating katutubo sa
buong kapuluan. Sapagkat isang wikang
buháy, mabilis itong pinauunlad ng araw-
araw at iba’t ibang uring paggamit sa iba’t
ibang pook at sitwasyon at nililinang sa
iba’t ibang antas ng saliksik at talakayang
akademiko ngunit sa paraang maugnayin
at mapagtampok sa mga lahok na
nagtataglay ng mga malikhaing katangian
at kailangang karunungan mula sa mga
katutubong wika sa bansa.”
Ang binanggit kong Kapasiyahan Blg. 13-
39, kung tutuusin, ay nagtataglay na ng kailangang
modipikasyon sa binuo nang kahulugan ng wikang
“Filipino” noong 1987 upang maipaliwanag ang
nagbagong pagkakilála sa Wikang Pambansa sa
pamamagitan ng 1987 Konstitusyon. Ngunit ilan
ang bumása sa naturang depinisyon? At ilan sa
nakabása ang nagsikap maglimi sa ibig sabihin ng
Kapasiyahan Blg. 13-39? Ni hindi ko pa ito nasilip sa
alinmang dokumentong pangwika na ikinakalat
para gamitin ng mga guro sa wikang “Filipino.”
Wala pa akong narinig man lámang na
diskusyon hinggil sa mga mithiing pang-edukasyon
at panlingguwistika ng naturang kahulugan. At lalo
na, wala pa akong narinig na paggamit nitó upang
ipakita ang kaibhan ng “Filipino” sa Pilipino o sa
Tagalog, at kung bakit dapat itong ituring na
Wikang Pambansa.
Hanggang ngayon, tinatawag lámang na
“Filipino” ang Wikang Pambansa dahil sa tadhana
ng 1987 Konstitusyon. Hindi naiintindihan kahit ng
mga masugid na alagad ng wika, at lalo na ng mga
guro, ang mga inilatag na katangian at kondisyon
ng Kapasiyahan Blg. 13-39 upang maituring na
Wikang Pambansa ang “Filipino.”
Hanggang ngayon, maraming tumatawag
ditong “Pilipino” bukod sa napakaraming nananalig
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
na “Pilipino” ito sa anyo at nilalaman. Kayâ naman
hanggang ngayon, naninindigan ang mga kaaway
ng Wikang Pambansa, na gaya ng Defenders of
Indigenous Languages of the Archipelago (DILA), na
Tagalog ang “Filipino” at binago lámang ang
ispeling ng “Pilipino” upang ikubli ang pagiging
Tagalog nitó.
Paano maipaliliwanag ng mga guro at
alagad ng wika ang “Filipino” bílang Wikang
Pambansa kung hindi nilá naisasaloob ang mga
katangian at kondisyong inilatag ng Kapasiyahan
Blg. 13-39? Paano nilá maipagtatanggol ang
“Filipino” laban sa ikinakalat na kamangmangan ng
mga kaaway ng Wikang Pambansa? Anupa’t ang
mga guro at alagad ng Wikang Pambansa ang higit
na kailangang bumása at sumuri sa aking
sumusunod na “alamat.” Magsimula táyo.
NASYONALISMONG PANGWIKA
Ang napagkaisahang pasiya sa 1934
Kumbensiyong Konstitusyonal na pumilì ng isang
katutubong wika upang pagbatayan ng Wikang
Pambansa ay produkto ng adhikaing nasyonalista
at kontra-kolonyalista. Mahahalatang nása dibdib
pa ng mga makabayang lider politiko ang naturang
adhikain sa kabilâ ng pagkabigo ng Himagsikang
1896 at sa kabilâ ng matagumpay na pananakop ng
United States.
Sa maniwala kayó o hindi, nakatulong dito
ang opinyon ng mga mismong edukador at
politikong American na: una, hindi praktikal at
magastos ang imposisyon na gamitin ang Ingles
bílang wika ng pambansang edukasyon sa kanilang
kolonya; ikalawa, hinihingi ng kanilang adhikaing
demokratiko’t egalitaryo ang ganap na pag-
alinsunod sa ipinroklamang patakaran ng
“Filipinisasyon.”
Ngunit siyempre higit nating dapat
hangaan ang kalibreng nasyonalista ng mga gaya
nina Felipe R. Jose, Wenceslao Q. Vinzons,
Norberto L. Romualdez, Tomas Confesor, at iba
pang delegado sa kumbensiyon na bumoto para
iwaksi ang inaasahan sanang proklamasyon sa
Espanyol o sa Ingles bílang wikang pambansa. Kung
binraso man silá ni Pangulong Manuel L. Quezon o
sinuhulan ay hindi na mahalaga. Higit na mahalaga
ang naging papel nilá sa unang hakbang para sa
isang wikang katutubo bílang Wikang Pambansa.
16
 lOMoARcPSD|29000691
Subalit dapat ding tandaan na hindi
nagkasundo ang mga delegado sa 1934
Kumbensiyong Konstitusyonal kung aling
katutubong wika ang dapat ideklarang
wikangpambansa. Sa unang diskusyon pa lang, o
sa pamamagitan ng talumpati ni Felipe R. Jose
noong 13 Agosto 1934, ay Tagalog na ang
lyamadong katutubong wika.
Ngunit sinalungat ito ng mga delegadong
nagnanais na wika nilá ang maiproklama.
Pangunahing naging kalaban ng mga Tagalista ang
mga delegadong nagpapasok sa Sebwano at
Ilokano. Ang mga delegadong ito ang humatì sa
nasyonalismong pangwika noong 1934, muli noong
1972, at hanggang ngayon, lalo na sa likod ng
panukalang federalismong pampolitika.
Maaaring hinalain na ang mga pagsalungat
na ito sa Tagalog bílang wikang pambansa ay bunga
ng matinding rehiyonalismo. Maaari. Subalit
maaari ding isaisip na isang pailalim na maniobra
ito para sa Ingles. Patuloy na sinasalungat ng mga
pangkating tulad ng DILA ang “Filipino”—lalo na sa
pamamagitan ng kampanya na “pinapatay ng
Filipino ang mga wikang katutubo”—dahil higit
niláng nais umiral ang Ingles bílang nag-iisa nating
wikang opisyal, wikang panturo, at wikang
pambansa.
Handa niláng ibasura ang lahat ng
katwiran kung bakit Tagalog ang karapat-dapat na
batayan ng Wikang Pambansa at pagpipikitan nilá
ng matá ang lahat ng tagumpay ng Pilipino/Filipino
bílang wika ng pambansang komunikasyon at
edukasyon dahil higit niláng pangarap
magpakadalubhasa sa Ingles kung hindi man
totoong itinuturing niláng higit na sariling wika ang
Ingles.
Ngayon nga’y umaasta siláng masigasig na
promotor ng MTB-MLE samantalang sinisikap
mapalakas ang Ingles bílang wikang panturo
mulang elementarya at maiwalay ang mga wikang
katutubo sa pangangalaga ng KWF. Kinakatigan
naman silá siyempre ng mga mariwasa’t edukado
na nagwawagayway ng “globalisasyon” upang
sikilin ang anumang patakarang nasyonalista, lalo
na ang tulad ng “Filipino” bílang Wikang Pambansa.
Maaari din namang produkto ang DILA ng
malîng mga mensahe hinggil sa halaga ng isang
Wikang Pambansa noon at hanggang ngayon. May
timpla ng ultranasyonalismo, halimbawa, ang
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
pagkokompara sa “malansang isda” sa mga hindi
diumano nagmamahal sa sariling wika.
Ang reaksiyon ng mga tulad ng DILA,
nagmamahal naman silá sa kanilang sariling wika
(Sebwano, Ilokano, atbp) pero hindi sa sapilitang
pinalalaganap na Wikang Pambansa. Ang sagot nilá
laban sa kantiyaw na malansang isda, “Filipino is
not our own language.” [Bakâ nga higit niláng
itinuturing na sariling wika ang Ingles kaysa
“Filipino.”]
Maaari ding epekto ito ng kapansin-
pansing pagmamataas ng ilang Tagalista hinggil sa
wastong “Filipino”—na totoong ang ibig sabihin ay
“wastong Tagalog.” Na para bang silá lang ang
master ng Wikang Pambansa. Noon pang panahon
ng Komonwelt ay nagwarning na si Trinidad A.
Rojo, isang Ilokanong tagapagtanggol ng Tagalog,
na dapat bawasan ng mga Tagalog ang kanilang
“kayabangan.”
Ang ibig kong sabihin, masalimuot ang
ideolohiya ng pagsalungat sa Wikang Pambansa.
Nangangailangan ito ng bukod at mahabàng
talakay.
Ang nais kong pagtutuunan ngayon ay ang
pagsuri sa mga katangian ng “Filipino” bílang
Wikang Pambansa. Kasudlong ito ng pagpapatibay
na hindi Tagalog ang “Filipino” at sa gayon ay hindi
lumilihis sa espiritu ng tadhanang pangwika sa
1935 Konstitusyon ang ginagawang
pagpapalaganap sa “Filipino” bílang Wikang
Pambansa.
ANG BITAG NG KASONG “PURISMO”
Isang malaking kumunoy hinggil sa
pagpapalaganap ng Wikang Pambansa ang kasong
“purismo” na sumiklab noong kalagitnaan ng
dekada 60. Nag-umpisa ito noong 1965 sa
paghahabla ni Kongresista Inocencio Ferrer hinggil
sa pagsuway ng Surian ng Wikang Pambansa (SWP)
sa tadhanang pangwika ng 1935 Konstitusyon.
Tagalog diumano ang pinalalaganap na Wikang
Pambansa at “purista” ang SWP. Sinundan ito ng
mga kontra-Wikang Pambansa—na tinatawag na
noong “Pilipino”—gaya nina Geruncio Lacuesta,
Leopoldo Y. Yabes, Ernesto Constantino, na
pawang nagpapanukala ng isang fusyon ng mga
wikang katutubo para mabuo ang isang
ipinalalagay niláng totoong Wikang Pambansa na
tinatawag niláng “Filipino.” Inabutan ang
17
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
kontrobersiyang ito ng kumbensiyong ipinatawag dominasyon ng mga Linggwistasero ay nahinto ang
ni Pangulong Marcos para baguhin ang pagpapalaganap sa “Filipino” at nalubog ang mga
konstitusyon, sinamantala ng mga delegadong guro, manunulat, at alagad ng wika sa kumunoy ng
mayorya mulang mga probinsiyang di-Tagalog, at mga munting away, lalo na sa mga isyung
nagresulta sa bagong tadhana ng 1972 ortograpiko at paraan ng pagkilála sa sari-saring
Konstitusyon para sa pagbuo ng isang bagong varayti ng wikang pasalita.
Wikang Pambansa sa pangalang “Filipino.” Sa maikling salita, ang panahong ito
Isang malaking kontrobersiya ang yugtong mulang 1965 ang kumunoy na nagdulot ng
ito. Sa pananaw ni Dr. Andrew Gonzalez, umatras malubhang kalituhan kung ano ang “Filipino.” Ang
ang SWP, natálo sa labanán ang “Pilipino”—na panukala ko, sa gayon, kailangang mabilis na
naging kasingkahulugan ng “Tagalog” sa tingin ng makawala ang “Filipino” sa bitag na ito ng
marami—at sumigla ang mga mungkahing kasaysayan, kailangang makaahon ang mga guro at
reporma para sa pagbuo ng “Filipino.” Ngunit ang alagad ng wika sa kinalubluban niláng kumunoy,
totoo, nagsukdol lámang ang lahat sa paghinà ng upang higit na mabigyan ng direksiyon ang
reputasyon ng SWP at ng pamumunò ni Direktor “Filipino” bílang Wikang Pambansa alinsunod sa
Ponciano B.P. Pineda, at sa pagdomina sa larang atas ng 1987 Konstitusyon.
pangwika ng mga ekspertong Linggwistasero—ang
tawag ko sa mga matabil na doktor sa descriptive
linguistics at kung bakit napakahilig makialam sa
paghubog ng Wikang Pambansa. [Hindi ito
panlalahat laban sa mga eksperto sa lingguwistika,
bukod sa naniniwala ako sa kabuluhan ng
pagsusuring lingguwistiko. Ngunit naging malaking
hadlang sa pagsúlong ng Wikang Pambansa ang
mga binansagang kong Linggwistasero noong
dekada 60 at hanggang ngayon.] Nagresulta ang
pakikialam ng mga Linggwistasero sa mga di-
kailangang reporma sa ortograpiya [na binibigkas
nilá at isinusulat na “ortograpya”] at sa pagtuturo
ng gramatika na nagresulta naman sa malaking
kalituhan ng mga guro at manunulat hinggil sa
nakasulat na “Filipino.”
Sa tingin ko ngayon, isang bitag ang
lubhang pagtitig sa panahong ito. Una, hindi
naman pinakinggan ng hukuman, mula mababà
hanggang kataas-taasang hukuman, ang habla ni
Kongresista Ferrer hinggil sa paglabag ng SWP sa
1935 Konstitusyon. Sinabi rin ni Dr. Andrew
Gonzalez na maraming proyekto ang SWP na
nagpapatunay na hindi ito “purista.” Ikalawa,
ginamit lámang itong pagkakataón ng mga
rehiyonalista para pigilin ang pagsúlong ng
“Pilipino.” Ikatlo, ginamit lámang ito ng mga
Linggwistasero para ibagsak ang awtoridad ng SWP
at pairalin ang kanilang pananaw pangwika
alinsunod sa panuntunan ng descriptive linguistics,
ang kanilang pananaw na alerdyik sa anumang uri
ng pagpaplanong wika at estandardisasyon. Sa
loob ng nakaraang apat na dekada at sa ilalim ng

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 18

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691
LINGGO 10-13: PONOLOHIYA
(Ponemang Segmental, Ponemang Supra
Segmental, Mga Uri ng Diin at Tuldik,
Pagpapantig)
Isa sa antas ng pag-aaral ng wika ang
ponolohiya. Ang “pono” ay galing sa Ingles na
“phone” na nangangahulugang tunog at ang
“lohiya” na nangangahulugang pag-aaral. Ang
ponolohiya/ponoloji ay pag-aaral ng mga tunog ng
wika. Ponema ang tawag sa mga tunong ng wika.
Ang Pagsasalita
Tatlong salik ang kailangan upang makapagsalita
ang tao.
1. Ang pinanggagalingan ng lakas o enerhiya
2. Ang kumakatal na bagay o artikulador
3. Ang patunugan o resonador
Mga Bahaging Ginagamit sa Pagaasalita
Bigyan natin ng pangalan ang saggittal
diagram.Tawagin natin itong OSCAR o anumang
karaniwang ngalan ng tao. May tawag tayo sa
bawat bahagi ni OSCAR na ginagamit sa
pagsasalita, gaya ng makikita sa ibaba.
Kuhang larawan sa Aklat ng Istruktura ng Wikang
Filipino
FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022
Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)
TEP-001-18-123
Uri ng Ponema
A. Mga Ponemang Segmental
- Ang ponemang segmental ay pag-aaral sa mga
tun
- Ang wikang Filipino ay may 21 ponema (16 na
katinig at 5 patinig).
Mga Katinig (Consonants)
/ p, t, k, ?, b, d, g, m, n,ŋ
s, h, l, r, w, y /
Mga Patinig (Vowels)
/ i, e, a, o, u /
1. Ponemang Katinig
Ang mga katinig ng Filipino ay maiaayos ayon sa
pun to at paraan ng artikulasyon at kung ang
mga ito aybinibigkas nang may tinig (m.t.) o
walang tinig (w.t.), gaya ng rnakikita sa tsart.
Sa Punto ng Artikulasyon (kung saang bahagi ng
bibig nagaganap ang saglit na pagpigil o pag-abala
sa papalabas na hangin sa pagbigkas ng isang
katinig
1. Panlabi /p, b, m/- binibigkas sa pamamgitan ng
pagdiit ng ibabang labi sa itaas na labi.
2. Panlabi-Pangngipin/f at v/- binibigkas sa
pamamagitan ng pagdiit ng labi sa mga ngipin sa
itaas.
3. Pangngipin /t, d, n/- binibigkas sa pamamgitan
ng pagdiit ng dila sa likuran ng mga ngipin sa
itaas.
4. Panggilagid /s,z, l, r/- binibigkas sa ibabaw ng
dulong dila na dumidiit sa punong galagid.
5. Pangngalangala / ñ at y/- binibigkas sa punong
dila at dumidiit sa matigas na bahagi ng
ngalangala.
6. Panlalamunan /k,g,j at w/- binibigkas sa
pamamagitan ng ibaba ng punong dila na
dumidiit sa malambot na ngalangala.
7. Glottal /? at h/- binibigkas sa pamamagitan ng
pagdidiit at pagharang ng presyon ng papalabas
na hininga upang lumikha ng glottal na tunog.
Sa Paraan ng Artikulasyon (kung paano gumagana
ang ginagamit na mga sangkap sa pagsasalita at
kung paanong ang hininga ay lumalabas sa bibig
19
 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
o sa ilong sa pagbigkas ng alinman sa mga Midyal- sombrero, ekspresyon
ponemang katinig) Pinal- kard, ark

5. Pares Minimal
1. Pasara /p,b,t,d,k,g/- binibigkas ng pasarang
Kasama sap ag-aaral ng ponemang segmental
walang tinig at may tinig
ang pares minimal. Ito ay binubuo ng pares ng
2. Pailong /m,n n/- binibigkas sa paraang
dumadaan sa ilong ang tunog kapag binigkas. salitang magkaiba ang kahulugan ngunit
3. Pasutsot/ s,h/-binibigkas ng pasutsot magkatulad sa bigkas.
4. Pagilid /l/- binibigkas na pagilid
5. Pakatal/ r/ - binibigkas ng pakatal Halimbawa tila/tela pala/bala
6. Malapatinig/ w at y/ binibigkas na malapatinig uso/oso bata/pata

6. Ponemang Malayang Nagpapalitan

2. Ponemang Patinig
Ang mga ponemang malayang nagpapalitan ay
Ang ponmenag patinig ay binibigkas sa
binubuo ng pares ng salitang nagtataglay ng
ating dila na binubuo ng harap, sentral, gitna at
magkaibang ponemang matatagpuan sa
likod na bahagi. Ang mga bahagi ng dila ag siyang
magkatulad na kaligiran na di-nababago ang
gumagana sa pagbigkas ng mga patinig na
kahulugan. Kahit na nagpapalitan ang mga
binibigkas ng mataas, gitna at mababa ayon sa
ponemang ito hindi pa rin nagbabago ang
posisyon ng pagbigkas. Ang /a,e,i, o, u/ ay mga
kahulugan ng salita kaya tinawag itong Malaya dahil
patinig.
maaari silang magpalit ng posisyon.

Halimbawa :
Tsart ng mga Ponemang Patinig sa Filipino
marami/madami tutuo/totoo
Ayos ng Bahagi ng Dila
nuon/noon babae/babai
Dila Harap Sentral Likod
B. Ponemang Suprasegmental
Mataas i U
Gitna e O Ang ponemang suprasegmental ay tumutukoy
Mababa a sa oag-aaral ng makabuluhang yunit ng tunig. Hindi
ito tinutumbasan ng letra sa halip ay sinasagisag
3. Diptonggo nito ang notasyong ponemik(phonemic) upang
Alinman sa ponemang patinig na a,e,i, o at mabanggit ang paraan ng pagbibigkas.
u na sinusundan ng malapatinig na w at y sa loob 1. Diin
ng isang pantig ay tinatwag na diptonggo. Ang Ito ang pagbibigay ng pansin sa pagbigkas ng
mga diptongoo ay : aw, ay. ey, iw, iy,oy,ow, uw at isang salita. Ginagamit dito ang simbolong /./ upang
uy ipahiwatig na ang bahagi ng salita ay may diin. Sa
Halimbawa: Sa-baw, ba-hay, rey-na, kahoy pagbigkas ng mga patinig, pinahahaba ito kung
binibigkas ng may diin. Mahakaga ang diin sa
4. Klaster (Kambal-Katinig) pagbigkas dahil kung nag-iiba ng pagdidiin sa pantig
Ang klister na maituturing na kambal nagkakarooon ito ng pagbabago sa kahulugan
katinig ay biubuo ng dalawang magkasunod na
katinig sa isang pantig. Maaaring makita ang Halimbawa:
klister sa inisyal, midyal at pinal na pantig ng
salita. /bu.hay/- life /tu.boh/- pipe
/buhay/- alive /tu.bo?/- sprout
Halimbawa: Inisyal- blusa, kwento, dragon /tuboh?/- sugarcane

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 20

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
2. Tono Uri ng Diin
Ginagamit ang tono lapag tinutukoy ang tinidi ng
damdamin sa pagsasalita. Sa tono ng tagapagsalita
malalaman ang kahulugan ng pahayag na kanyang Mga Salitang Mga Salitang Mabilís
gusting sabihin. Malumay
-Tuloy-tuloy na diin sa
-May diin na pantig sa huling pantig
3. Intonasyon penultima o ikalawang -Walang glottal na
Nauukol ito sa pagtaas at pagbaba ng tinig sa pantig mula sa huli pasara sa huling pantig
pagsasalita na maaaring maghudyat sa kahulugan -Walang glottal na -Nagtatapos sa katinig
ng isang pahayag. Ang punto naman ay tumutukoy pasara sa huling pantig o patinig
sa rehiyonal na tunog o accent. -Nagtatapos sa katinig
o patinig Halimbawa
Halimbawa: Totoo ang sinabi niya. Halimbawa takbó bulaklák
dalaga nanay isá katawán
(Nagsasalaysay)
babae silangan malakí luningníng
Totoo ang sinabi niya? sarili kilabot batubató alagád
(Nagtatanong)
Mga Salitang Mga Salitang
4. Hinto/Juncture Malumì Maragsâ
Ito ang saglit na pagtigil kung nagsasalita. Ang hinto
ay nakapagpapabago sa kahulugan ng pangungusap -May diin na pantig sa -Tuloy-tuloy na diin sa
penultima huling pantig
kung nag-iiba ang hinto sa bahagi nito.
-Nagtatapos sa glottal -Nagtatapos sa glottal
na pasara na pasara
Mga Uri ng Diin at Tuldik -Nagtatapos sa patinig - sa patinig

Ang diin ay paglalaban ng bigat ng isang pantig sa Halimbawa Halimbawa

pagbibigkas ng isang salita. Hindi lahat ng diin ay batà kaliwâ salitâ
nilalagyan ng tuldik o tinutuldikan. Upang dalamhatì dukhâ butikî
talumpatì pô panibughô
maipakita ang iba’t ibang bigkas, ginagamit ang
dambuhalà sampû tatlumpû
tuldik. Ito ay mg apananda sa ilang uri ng diin sa
pagbasa ng mga salitang nakasulat o nakalimbag. Sa
anim na uri ng diin, tatlo lamang ang tuldik na
ginagamit na pananda tulad ng:
Ang Pagpapantig
1. Tuldik na pahilis (‘) Kayarian ng Pantig
2. Tuldik na paiwa (`) Ang pagtukoy sa pantig, gayundin sa
3. Tuldik na pakupya (^) kayarian nito ay sa pamamagitan ng paggamit ng
simbolong K para sa katinig at P para sa patinig.
Narito ang ilang halimbawa.

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 21

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
Salita Mga Pantig
asembleya a-sem-ble-ya
Kayarian Halimbawa alambre a-lam-bre
P u-pa
KP ma-li e. Kapg may apat na magkakasunod na katinig sa
PK is-da loob ng isang salita, ang unang dalawang katinig
KPK han-da ay kasama sa patinig na sinusundan at ang huling
KKP pri-to dalawa ay sa patinig na kasunod.
PKK eks-per-to
KKPK plan-tsa Salita Mga Pantig
KKPKK trans-por-ta-syon Ekstradisyon eks-tra-di-syon
KKPKKK shorts
Ang Pag-uulit ng Pantig
Ang Pagpapantig a. Kung ang unang tunog ng salitang-ugat o
batayang salita ay patinig, ang patinig lamang
Ito ay ang paraan ng pagbabaha-bahagi ng salita sa ang inuulit.
mga pantig.
a-lis a-a-lis
a. Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang eks-tra e-eks-tra
patinig sa posisyong inisyal, midyal at final na
salita, ito ay hiwalay sa mga patinig. b. Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay
nagsisimula sa KP (Katinig-Patinig) ang katinig at
Salita Mga Pantig ang kasunod na patinig lamang ang inuulit.
aalis a-a-lis
maaga ma-a-ga ba-sa ba-ba-sa mag-ba-ba-sa
la-kad la-la-kad mag-la-la-kad
b. .Kapag may dalawang magkaibang katinig na
magkasunod sa loob ng isnag salita, maging c. Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay may
katutubo o hiram man, ang una ay kasama sa KK(klister na katinig) na kayarian , dalawang
patinig na sinusundan at ang panglawa ay sa paraan ang maaaring gamitin.
patinig na kasunod.
1. Inuulit lamang ang unang katinig at patinig
Salita Mga Pantig 2. Inuulit klaster na katinig kasama nag patinig
buksan buk-san
c. Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig
na magkakasunod sa loob ng isang salita, ang MGA HAKBANG o PROSESO SA PAGSUSURI
NG PONEMA
unang dalawa ay kasama sa patinig na sinusundan
at ang huli ay sa patinig na kasunod. “Ang artikulasyon sa pagsasalita ng
isang bata na kanyang natutuhan at
Salita Mga Pantig kinagawian sa kanyang unang wika ay
eksperimento eks-pe-ri-men-to nagkakaroon ng kaugnayan sa kanyang pag-
transkripsyon trans-krip-syon aaral ng alinmang wika”
“Kailangang suriin niya ang wikang
d. Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na pook. Kailangang alamin niya muna kung
katinig ay m o n at ang kasunod na dalwa ay anu-anong mga ponema ng wika ng pook,
alinman sa bl, br, pl, tr ang unang katinig (m o n) kung papaanong ang set ng mga ponema ng
ay sa sinusundang patinig kasama at ang huling wikang ito ay bumubuo ng morpema nito ay
dalawa ay sa kasunod na patinig. pinagsasama-sama upang bumuo ng iba’t
ibang pangungusap”.

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 22

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
Ang mga sumusunod ay ang mga hakbang sa 6. Magbigay ng kongklusyon, batay sa
pagsusuri ng isang wika: resulta ng pagsusuri.
1. Pagkuha ng mga impormante 7. Gumawa ng ponemikong Tsart.
2. Pag- iimbento sa iba’t ibang tunog na
naitala
Batis
3. Pagsuri o pag-aaral sa distribusyon ng mga
Arrogante et.al (2007). Sining ng Komunikasyon sa
pinagsususpetsyahang pares o grupo ng mga
tunog Akademikong Filipino. Mandaluyong
City,Philippines. National Book Store.
4. Pagsubok kung tama ba ang haka sa
pamamagitan ng paggawa ng tabulasyon Tanawa, D. S. (2007) Istruktura ng Wikang Filipino.
5. Muling pagkikita ng nagsusuri at ng Cabanatuan City, Philippines. Jimcy Publishing
impormante House

Almario V., 2015. Pagpaplanong Wika at Filipino.

Komisyon sa Wikang Filipino. Aklatan ng Bayan.
Lungsod ng Maynila, Pilipinas
MUNGKAHING PARAAN NG PAGSUSURI SA
Lopez M. E., Nakuha mula sa
PONEMA:
https://phlconnect.ched.gov.ph/admin/uploads/e
1. ni Gleason ae27d77ca20db309e056e3d2dcd7d69/Batayang-
2. ni Pike Kaalaman-sa-Wika-at-Lingguwistika-LOPEZ-
A. Paraan ng GLEASON (1965): MARIA-ELIZA-S.pdf
Rubrico J. G., Katayuan at Ambag ng Linggwistiks
1. Pag-uuri-uri ng mga naitalang
sa Pilipinas 2015. Nakuha mula sa
tunog ayon sa punto ng
artikulasyon. http://www.languagelinks.org/onlinepapers/fil_c
ontr3.html
-magkasamang bibilugan ang
pinagsususpetsahang mga tunog Kasaysayan ng Lingguwistika sa Daigdig , Isang Pag-
uulat, J.I. Abellera. 2016. Nakuha sa
2. Pagbibigay haka sa mga
pinagsususpetsahang pares. https://www.academia.edu/40370388/KASAYSAY
AN_NG_LINGGWISTIKA_SA_DAIGDIG_ISANG_PAG
3. Paggawa ng tabulasyon ng suri.
_UULAT
4. Pagbuo ng konklusyon sa mga
tunog na sinuri.
B.Paraan ni Pike (1964):
1. Gumawa ng ponetikong chart batay sa
corpus.
2. Pagsamahin sa bilog ang
pinagsususpetsahang mga tunog.
3. Itala ang mga hindi pinagsususpetsahang
mga tunog.
4. Ibigay ang haka o hypothesis.
5. Patunayan na ang mga
pinagsususpetsahang mga tunog ay may
kanya-kanyang kaligiran.

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 23

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
GAWAIN PARA SA LINGGO 1 – 4 b. Linggwistik Dayverjens
Pangalan: ________________________________ c. Linggwistik Konverjens

Kurso/Taon/Seksyon: _______________________ d. Interefens Fenomenon

Asignatura: FIL 1-Panimulang Lingguwistika ______5. Paglalarawan sa isang sitwasyon na may

dalawang magkaibang varayti ng wika sa loob ng
Guro:__________________________________
isang komunidad ng pagsasalita na ang bawat isa
ay may parehong katungkulang panlipunan.
I. MARAMING PAGPIPILIAN
Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot at isulat sa a. Pidgin
patlang bago ang bawat bilang. MALALAKING b. Creole
LETRA LAMANG ANG DAPAT GAMITIN. c. Disglossia
d. Isogloss
______ 1. Ito ay pinili at isinaayos para sa layunin
ng mga taong gumagamit nito.
II. ANALOHIYA: Kompletuhin ang hinihingi sa
a. Sinasalitang Tunog bawat bilang.
b. Dinamiko
c. Arbitraryo 6. Idyolek: _____________________ Dayalek:
Paggamit ng wika batay sa lugar.
d. Masistemang Balangkas
7. Linggwistik Dayverjens: Pagkilala sa identiti,
______2. Ang bawat wika ay may kanyang sariling
Linggwistik Konverjens:
set ng mga tunog, mga yunit panggramatika at __________________________
kanyang sistema ng palaugnayan. 8. Creole: _______________________, Pidgin:
a. Masistemang Balangkas nobody native language.

b. Natatangi 9. Isoglos: Tumutukoy sa lugar tungkol sa isang

24articular na linggiwtikong aytem, Disglossia:
c. Malikhain
_________
d. Sinasalitang Tunog
10. Domeyn: Disiplina o larangan, Register:
______3. Ito ay tumutukoy sa kagyat na sitwasyon _________
ng pahayag.
III. TAMA O MALI
a. Varayti
b. Varyasyon
Panuto: Isulat ang tm kung WASTO ang
pahayag at piliin naman ang letra ng salitang
c. Permanenteng Varayti nagpamali sa pangungusap kung MALI ito.
d. Pansamantalang Varayti _______11. Ang punto ay may kaugnayan sa
______4. Tumutukoy sa mental grammar na A
paraan ng pagbigkas ng isang tao gamit ang
nabubuo sa tao pagdating ng panahon sa proseso B C
sa pagkatuto niya ng pangalawang wika. kaniyang wika.
D
a. Interlanguage

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 24

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
_______12. Ang pagiging bilinggwal ng isang tao GAWAIN PARA SA LINGGO 5-8
A
Pangalan:______________________________
ay resulta lamang ng pagkakaroon ng isang
B Kurso/Taon/Seksyon:______________________

magulang na magkaiba ang wika. Asignatura: FIL 1-Panimulang Lingguwistika

C D Guro: _______________________
______13. Ang Idyolek ay nakadedevelop ng I. MARAMING PAGPIPILIAN
A B
wika ng marami na tanging yunik o pekulyar sa Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot at isulat sa
C D
patlang bago ang bawat bilang. MALALAKING
kaniya.
_______14. Ang wika ay balangkas ng LETRA LAMANG ANG DAPAT GAMITIN.
A
pinili at isinaayos na set o kabuuan ng
B _____1. Alin sa mga sumusunod ang HINDI
silasalitang tunog sa paraang arbitraryo upang
C kahulugan ng linggwistika?
magamit sa pagpapahayag. a. Isang maagham na pag-aaral ng wika
D
_______15. Ang pagkawala o pagkamatay ng b. Nagsisilbing patnubay sa pag-unawa sa mga
A masalimuot at kahanga-hangang kapangyarihan ng
isang wika ay nangangahulugan rin ng
B wika
pagkamatay o pagkawala ng isang kultura. c. Siyentipikong pag-aaral sa estruktura, katangian,
C D
pag-unlad at iba pang bagay na may kaugnayan sa

IV. Panuto: Bumuo ng Diksyunaryo at isang wika at ang relasyon nito sa iba pang wika
suriin ang register ng wika sa social d. Pagsusuri sa kasaysayan ng kulturang
media.
1- Page/group/website ng mga Anime pinanggalingan ng mga taong may parehong wika
fan
2- Page/group/website ng mga K-drama ______2. Ano ang tawag sa mga taong
fan nagtataguyod at masusing nag-aaral ng estruktura,
3- Page/group/website ng mga Vlogger
4- Page/group/website ng mga katangian, pag-unlad at iba pang bagay na may
online/live streamer (gaming)
5- Page/group/website ng pamahalaang kaugnayan sa isang wika at ang relasyon nito sa iba
lokal/pambansa pang wika tungo sa pagpapaunlad nito?
a. Antropologo/Dalubwika c. Polyglot
b. Linggwista d. Lahat ay tama
______3. Ano ang tawag sa mga taong
nakapagsasalita ng mahigit sa dalawang wika?
a. Bilingual c. Polyglot
b. Multilingual d. Lahat ay tama

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 25

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
______4. Ano ang tawag sa mga nag-aaral sa b. Montes y Escamilla
kasaysayan ng wika at sa kultura ng mga c. San Buenaventura
nagsasalita nito? d. Virgen de Monserrate
a. Antropologo/Dalubwika c. Polyglot _______10. Diccionario Castellano-
b. Linggwista d. Lahat ay tama Calamiano-Castellano -_______;Diksyunaryo sa
______5. Batay sa pagpapakahulugan ni Henry Tagalo-Castellano; Fernandez Luciano, Martin
Gleason sa wika, alin sa mga sumusunod ang HINDI a. Martinez de la Madre de Dios
TOTOO? b. Montes y Escamilla
a. Pinagkakasunduan ng mga taong kabilang sa c. San Buenaventura
isang kultura ang wika d. Virgen de Monserrate
V. TAMA O MALI
b. Itinatakda ng mga linggwista ang wikang
gagamitin sa pakikipagtalastasan
Panuto: Isulat angtm kung WASTO ang
pahayag at piliin naman ang letra ng salitang
c. Pinipili at isinasaayos ang wika batay sa isang nagpamali sa pangungusap kung MALI ito.
maagham na proseso
______11. Nang dumating ang mga prayle sa
d. Lahat ay hindi totoo A
II. ANALOHIYA: Kompletuhin ang hinihingi sa Pilipinas noong 1565 ay nadatnan nilang 100%
B C
bawat bilang.
literado ang mga Tagalog na gumagamit ng
______6. Dominican - Pangasinan;______- Bicol; baybayin.
Agustinian– Pampanga. D
______12. Nang makamtan ang kalayaan
a. Heswita c. Dominican A
b. Fransiscan d. Wala sa nabanggit noong 1896 dumagsa ang pag-aaral sa
_______7. Ilocano – 1 libro; Bicol - 2 libro; B
Tagalog ______ linggwistika sa pangunguna pa rin ng mga
a. 23 libro c. 25 libro dayuhan.
b. 24 libro d. 26 libro C
_______8. 1500 - ____; 1600 - Vocabulario de la ______13. Ilan sa mga ambag ni Otto Sheerer ay
lengua Tagala; 1700- Tesauro de la lengua de A
ang pag-aaral niya sa Hilagang Luzon kabilang
Pangasinan B
a. Arte y vocabulario Tagalo at Diccionario ang Isinai at Isneg.
Hispano-Tagalog C D
b. Mga diksyonario o bokabulario sa Batan- ______14. Ang gramatika sa wikang Tagalog ay
Castellano A
c. Arte y diccionario de la lengua Ibanag tinawag ni Constantino bilang
B
d. Diccionario Castellano-Calamiano- pinakamahalagang ambag
Castellano C
_______9. Doctrina Cristiana – Plascencia; Arte y ni Leonard Blake sa linggwistika sa Pilipinas.
diccionario de la lengua Ibanag - ________ D
a. Martinez de la Madre de Dios

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 26

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
______15. Ilan sa mga sinulat ni Carlos Everett GAWAIN PARA SA LINGGO 10 – 13
Conant ay mga pag-aaral sa mga wikang 6
A Pangalan:
________________________________
Sambali, Inibaloi, Ivatan, at Ilongot.
B C D Kurso/Taon/Seksyon: _______________________

VI. Panuto: Bumuo ng isang infomercial na Asignatura: FIL 1-Panimulang Lingguwistika

may 2-3 minuto sa pamamagitan ng pagpili
Guro:__________________________________
ng espesipikong panahon sa Kasaysayan
(panloob man o panlabas) ng
Lingguwistika. Ibatay ito sa wikang I. Panuto: 1Lagyan ng wastong tuldik ang mga
ginagamit at tematikong anyo ng salita at tukuyin kung saang uri 2ng diin ito
panahong napili. nabibilang.

3
Pamantayan sa Pagmamarka bahala bituin Bulacan
Nilalaman……………………………… 25 puntos Filipino kalamansi kawali
Presentasyon………………………...15 puntos
Lumikha
KABUUAN……………………………….40 puntos
kasapi (Creator) lungsod

malabo
(unclear) Malolos mapera

mutya
(muse) paaralan salapi

Mga Mga
Mga Salitang Salitang Salitang Mga Salitang

Malumay Mabilís Malumì Maragsâ

II. Panuto: Gumawa ng sariling video na

naglalarawan sa naging daloy ng 5iyong

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 27

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)

 lOMoARcPSD|29000691

TEP-001-18-123
pagkilala at pag-aaral sa lingguwistikang
Filipino. Ito ay naglalaman ng:
1. Paggamit ng 3-5 diptonggong salita sa
paglalarawan.
2. Pagsagot sa mga sumusunod na
katanungan
A. Bakit mahalagang tahakin ang pag-
aaral ng lingguwistika?
B. Sumasang-ayon ka ba sa sinabi ni
Virgilio S. Almario kung “Bakit Filipino
4ang “Filipino”? Ipaliwanag.

C. Sa iyong palagay, ano ang magiging

kontribusyon ng araling ito sa inyong
kurso?

3. Bilang panapos sa inyong video maglagay

o magbanggit ng tanaga batay sa
pangkalahatang natutunan mo sa
Lingguwistika. Tiyaking nakagagamit ng
isang pares minimal.

Halimbawa:
Bakas sa mukha
Ang hirap ng dukha

Pamantayan sa Pagmamarka

Nilalaman……………………………… 25 puntos
Presentasyon………………………...15 puntos
KABUUAN……………………………….40 puntos

*I-dekowd ang mga salitang may bilang para sa karagdagang

5 puntos. Wag ipagkalat para mas masaya O--O -Binibining
RaJa

FIL1- Panimulang Lingguwistika Unang Semestre A.Y. 2021-2022 28

Downloaded by Lalaine Kamil (lalainekamil@gmail.com)