IKAlAWANG BaHaGi: MGA PUNdasyoN SA FAGIO

5. Awtentiko, Makabuluhang Wika ede 0

Iwasan ang paggamit ng mga salitang hindi awtentiko at d:

makahulugan. Magaling ang mga bata sa paghalata ng wikang d

awtentiko; dahil dito, iwasan hangga't maaari ang mga de kahon 0 d:

natural na paggamit ng wika.

iko at di

Ang mga pangangailangang pangwika ng mga mag-aaral ay kailangano

nakapaloob sa isang konteksto. Gumamit ng mga kwento, Sitwasyon

mga tauhan, at mga usapang pamilyar sa karanasan ng mga mag-aaral

upang mapanatili ang kanilang atensyon at mapatatag ang kanilang

retensyon.

ng

n,

oted

vded
n Iwasan ang paghahati-hati ng wika sa maliliit nitong mga sangkap dahil

mahihirapan ang mga batang makita ang kabuuan nito. Bigyang-diin

din ang pag-uugnayan ng mga kasanayan sa pakikinig, pagsasalita.

TSOS pagbasa, at pagsulat. gs AIBd sgngdiiolgon e

Glws gnetdsAgag

Hindi biro ang maging epektibong guro ng wika. Inaasahang sa pagdaraan

ng mga araw, makatutulong sa mga guro kahit bahagya ang mga inilahad na

patnubay lalo't higit sa mga baguhang guro sa paaralan.

tm mebns medh fisd gs aribis9

ANG MGA MAy Edad NA MAG-AARAl AT ANG PAGTUTURO NG Wika

Bagama't maraming "tuntunin" sa pagtuturo ng mga bata na maaaring

ilapat kung may edad na mag-aaral ang tuturuan, dapat pa ring alalahanin na

maraming pagkakaiba ang dalawang pangkat na ito ng mag-aaral na kailangang

alam ng isang guro. Mas higit ang kakayahang kognitibo ng mga may edad

kaysa mga batang mag-aaral kayat maaaring mas magiging matagumpay sila

sa ilang mga gawaing pangwika sa loob ng klasrum. Mapagagalaw nila nang

mabisa ang kanilang mga pandamdam (imahinasyon sa pagsamyo ng bulaklak

vs. totoong pag-amoy ng bulaklak) na hindi pa kaya ng mga bata. Maaaring

pareho ang antas ng kanilang pagiging mahiyain pero higit na may tiwala sa

sarili ang mga may edad na mag-aaral. Kung may limang salik na isinasaalang-
alang sa pagtuturo ng wika sa mga bata, mayroon ding mga mungkahing dapa

isaalang-alang kung may edad na mag-aaral ang tuturuan.

8nigsM

1. May kakayahan na ang mga may edad sa pag-unawa ng mga konsepto a

mga tuntuning mahirap unawain pero kailangan pa rin ang pag-iingat

Maaaring kainisan ng mga ito ang masyadong mahirap at masyadong

madali na paglalahat at tuluyan silang mawalan ng interes sa pag-aaral-

2.

gawaing maiki at ayon sa kanilang interes ay hindi dapat kaligtaan.

Maaaring mahaba ang kanilang panahon ng pagkawili subalit ang mga

Hangga't maaari ygisingin ang lahat nilang mga pandamdam upang ang

klase'y maging masigla at laging buhay.d oe

4 May taglay rin silang kaunting tiwala sa sarili kaya't hindi masyadong

kritikal ang kanilang pagiging maramdamin. Subalit hindi dapat iwaksi

ang mga salik emosyunal na kaugnay ng kanilang pag-aaral ng wika.

IMplikasyoN SA PAGTUTURO NG PAG AlAM NG PAGkakaiba

NG MGA BATA AT MGA MAy-Edad NA MaG-AARAl NG Wika

1. Igalang ang mga damdaming emosyunal ng mga mag-aaral lalo na iyong

medyo mahina sa pagkatuto.

2. Huwag ituring na parang bata ang mga may edad na mag-aaral.

2.1 Huwag silang tawagin na "mga bata.."

2.2Iwasan ang pagkausap sa kanila na parang bata. oeos

Bigyan sila ng maraming pagkakataon para makapamili at makapagbigay

ng sariling desisyon hinggil sa kung ano ang maaari nilang gawin sa loob

at labas ng klasrum. qstst usis m sen

4 Huwag disiplinahin ang mga may edad na parang mga bata. Kung mayy

lumabas na suliraning pandisiplina (di-paggalang, pagtawa, pag-aabala

sa klase, at iba pa), laging ipalagay na may edad ang iyong tinuturuan

at may kakayahan silang umunawa at magpaliwanag sa bawat kilos at

galaw na ipinakikita nila sa loob at labas ng klasrum.

ANG MGA liNEdyER AT ANG PAGTUTURO NG Wika

Mahalaga ring isaalang-alang sa alinmang pagtuturo ang pangkat ng

mga mag-aaral na nagbibinata o nagdadalaga na. Mga tinedyer o "bagets

na may edad mula 12-19 ang tawag sa pangkat na ito ng mga mag-aaral sa

sekundarya. so on

"Sakit ng ulo" ang tawag ng ilang guro sa mga mag-aaral na nasa ganitonng

edad. Ito ang yugto ng paglaki na sila'y lito, kimi, at kakikitaan ng maraming

pagbabago sa kanilang anyong pisikal at intelektwal. Ito ang edad tungo sa

pagbibinata at pagdadalaga. Samakatuwid, kailangan ang isang tanging set

ng mga konsiderasyon kung ang ganitong pangkat ng mag-aaral ang iyong

uturuan. Bagama't kakaunti kung mayroon man tayong mababasa tungko

Sa pagtuturo ng mga mag-aaral sa ganitong edad, makabubuti siguro kung

pagtutuunan natin ng pansin ang ilang paalala:

wIKA

1.May kakayahan na ang mga mag-aaral sa ganitong edad na gamitin

ang mga proseso sa abstraktong pag-iisp kayat maaari na silang ilayo

nang unti-unti mula sa kongkretong paglalahad ng mga gawain tungo

sa sopistikadong pagpoproseso ng mga kaisipan subalit mahalaga pa

ring isaisip na ang pagtatagumpay sa anumang gawaing intelektuwal ay

nakasalalay sa antas ng kawilihan o atensyong ibinibigay rito; kaya

nga kung ang isang mag-aaral ay maraming pinagkakaabalahan tulad

ng barkada, pagpapaganda sa sarili, disco, parti, at iba pa, maaaring ang

mga gawaing pangklase at mga bagay hinggil sa kanilang pag-aaral ay

maaaring maisantabi.

2. Ang tagal o haba ng kanilang pagkawili (attention span) ay tumatagal

na rin bunga ng kahustuhan ng kanilang pag-iisip subalit maaari itong

maging panandalian din dahil sa maraming pabagu-bagong nagaganap

sa pag-iisip at buhay ng isang tinedyer.

2.

3. Maglaan din ng iba't ibang input na pandamdanm (sensory input) sa mga

pagkakataong kailangan ito ng mag-aaral.

4 Tandaan palagi na ang mga kabataan sa yugtong ito ng paglaki ay

nasa karurukan ng kanilang pagpapahalaga sa sarili. Masyado silang

sensitibo sa kanilang mga naririnig na puna lalo't higit tungkol sa

kanilang pagbabagong pisikal, mga emosyon, at kanilang kakayahang

pangkaisipan. Isa sa mga mahalagang tungkulin ng guro sa paaralang

sekundarya ang mapanatiling mataas ang pagpapahalagang pansarili ng

kanyang mga tinuturuan sa pamamagitan ng mga sumusunod:

ea pag-1was na ipahiya sila sa klase;

tsis pagpapahalaga sa kanilang iwi at pansariling talino at kalakasan;

s> pagiging maluwag sa mga pagkakamaling nagagawa sa pagkaklase;

e pag-iwas sa mga kompetisyong pangklase na maaaring mauwi sa di-

rkas p pagkakaunawaan; at

ogotine

paglalaan ng mga gawain8 pangkatan sa loob ng klase kung saan

maaari silang makipagsapalaran sa paglahok na hindi totoong

magiging kahiya-hiya kung magkamali man sila sa pagsagot.

5.Hangga't maaari ay maging maingat sa pagbibigay ng puna at mahihirap

na gawain lalo na roon sa may kahinaan sa pag-aaral. Isang malaking

udagok sa kanilang katauhan kung silay mainsulto lalo na't sa harap ng

klase.

MGA YUGrO SA PAGkATUTO NG Wika

Avon sa pag-aaral ng mga linggwist, hindi raw basta ginagaya ng mga

hata ang wikang kanilang naririnig. Pinipili at iniaakma nila ang kayarian ng

moa bahagi ng pananalita na makahulugan sa kanila. Samakatuwid, ang mga

hata ay active learners at hindi passive learners gaya ng paniniwala nang

marami. Sinusuring magaling ng mga bata ang wikang naririnig at pinipili nila

ang bahaging may kahulugan sa kanila. Ang intonasyon ng wika ang unang

hulwarang natutuhan ng mga bata. Mula rito ay pinipili nila ang salíta at mga

hulwaran ng mga makahulugang tunog gaya ng: mama, dada, dede. Ang mga

salitang ito ay nakakabit sa mga kongkretong bagay at pangyayari. Sa simula,

ang mga bokabularyo ng mga bata ay binubuo ng mga pangngalan, pandiwa,

at pang-uri. Ang mga salitang pangkayariano function words ay sa bandang

huli na natutunan.

90 Sa ganitong paraan binubuo ng mga bata ang wikang kanilang naririnig.

Sa katunayan, umiimbento sila ng sarili nilang balarila, sariling tuntunin na

nababago batay sa modelo, dalas ng paggamit, at pidbak. Pare-pareho ang

istratehiyang ginagamit ng lahat ng bata sa pagkatuto ng kanilang wika.

st3201qoort

Ang modelong inilahad sa ibaba ay isang paglalarawan sa proseso n8

pagkatuto ng wika na konsistent sa ilang pananaliksik (Brooks, Goodman,

1976; Brown at Bellugi, 1961). Sa modelong ito, ang pagkatuto ng wika ay

hinati-hati sa iba't ibang yugto. Kakikitaan ito ng pagsasanib na ang ibig

sabihin ay may mga bata na pumapasok sa mas mataas na yugto bago pa man

nila namamaster ang mas mababang yugto ng pagkatuto. Ang pangyayaring ito

ay may kinalaman sa kanilang pagkakaiba. Ang mga edad na inilahad sa bawat

yugto ay mga kalkulasyon lamang.

UNANGYUGTO: PASUMAlA (RANdoM) e gir esioel

Sa yugtong ito, ang mga bata ay lumilikha ng mga tunog na kakailanganin

nila sa pagsasalita sa mga darating na araw. Kasama sa mga likhang tunog na

ito ay iyong bunga g kanilang vocalizing, cooing, gurgling, at babbling.

Ang mga tunog na nililikha ng mga bata ay marami at iba-iba at ito'y tinatanaw

ng mga matatanda bilang mga ponema (pinakamaliit na yunit ng tunog

$a pagsasalita). Karaniwan nang ang babbling ng mga bata ay binubuo ng

magkakalapit na tunog ng katinig-patinig gaya ng Ma Ma Ma o Da Da Da. Ang

mga unang likhang tunog na ito'y tinatanggap ng mga magulang nang may lugod

at kagalakan. Bagama't talagang hindi mawawaan ang mga likhang tunog na itO,

unatanaw naman ng maraming magulang na ang mga ito y nangangahulugan

IKALAWANG BAHAGi: MGA PUNdASyON SA PAGTUTURO AT PAGRATU

ng Mama at Daddy dahil para sa kanilang sarili, nakapagsasalitana ang kanilanp

bunso. Uulit-ulitin nila ang mga ito at bibigyan nila ng kaukulang atensyonat

gantimpala ang mga bata sa tuwing mabibigkas nila nang maayos ang mga

tunog na kanilang ipinaririnig. Ang mga ginagayang pagbigkas at pagsasalita

ay karaniwang tinatawag na echoic speech.

IkalawanG YuGro: UNiTARY

Sa yugtong unitary, patuloy na lumilikha ng maliliit na yunit ng tunog

ang mga bata na limitado sa isang pantig. Ang haba ng pagsasalita o likhang

tunog ay naaayon sa kalikasan ng pag-unlad na pisikal at pagkontrol sa

paggamit ng kanilang mekanismo sa pagsasalita sapagkat ang mga proses0 ng

paglinang ng wika at paggulang (maturation) ay magkasabay na nagaganap.

Halimbawa, ang batang isang taong gulang ay limitado lamang sa pagbigkas

ng isang salita na maaari niyang ulit-ulitin. Ang isahang salitang ginagamit ng

mga bata sa yugtong ito'y isang pagpapaikli sa kung paano nila tinatanaw ang

1sang sitwasyong komunikatibo. At karaniwang ang isang salita na kanilang

binibigkas ay pagpapahayag ng iba't ibang kaisipan. Halimbawa: Ang "sali' ay

maaaring mangahulugang "Sali ako" o "Sali ikaw. Ang paggamit ng mga bata

ng isang salita upang magpahayag ng mga ideya ay tinatawag na holophrastic

speech.

Sa gulang na 12 buwan, ang mga bata ay nagsisimula ng sumunod sa

ilang payak na pasalitang pautos tulad ng upo, tayo, at iba pa at mapaghuhulo

na maaari na silang magsimulang sumagot sa kabuuang ponemikong

konpigurasyon ng mga salita at mga parirala.dsds rertt grs 26laptestst

Ang pagkatuto ng bata ng ponolohiya, bokabularyo, at balarila ay matagal

at mahirap kahit na ang pag-unlad nilang pisikal ay maoobserbahang mabilis.

Natutuhan ng mga bata ang ponema ng kanyang wika sa pamamagitan ng

unti-unting proseso ng pag-1ba-1ba. Sa una, ang mga salitang binigkas niya ay

masasabing katulad ng mga salita ng nakatatanda na ipinalalagay na ginaya,

pero ang katunayan, ito'y pagpapatibay na maging sa panahong ito, taglay na

ng mga bata ang kanilang sariing phonemie system kahit na di pa maayos.

Halimbawa: nagrararo, tatain, tatayaw, at 10a pa. Sa paglaon, natutuhan ng

mga bata ang mga ponemang eksaktong katulad ng sa matanda.

odped

IkATlONG YuGTO: EkspANSYyON AT DElimiTAsyON

Sa yugto ng ekspansyon at delimitasyon, ang8 Pagsasalita ay umuunlad

mula isahan o dalawahang pagsasalita hanggang sa maging katulad na it

ng pagsasalita ng matanda. Humigit-kumulang, sa edad na 18 hanggang

gam

oo buwan, lumalabas na an8 kanilang dalawahang salita. Ang mga salitang

mit dito ay may dalawang klase. Ang una ay tinatawag na pivot class na

ralimita'y maikli, at ito iyong malimit nilang bigkasin at maaaring nasa una

o ikalawang posisyon. Ang posisyon ay iyong kinalalagyan ng salita sa isang

pangungusap. Ang IKalawa ay iyong 1sa pang salita at tinatawag itong open

lasS, Halimbawa: "Kain baby," "Kain Mommy," "Kain ato" (Kain ang pivot

word). Sa mga halimbawang "Dede ko, "Dede tata, "Dede Mama," ang dede
ang pivot word. Sa mga halimbawang "Tuya alit," "Mommy alit," "Daddy alit,"

alit (alis) ang pivot word at mapapansing ito ay nasa ikalawang posisyon. Ilan

Sa mga dalawahang salitang pagsasalita ay maaaring magtaglay ng maraming

kahulugan ayon na rin sa layunin ng pagsasalita. Halimbawa, ang "Mommy

raro" ay maaaring pakahulugan ng "Naglalaro si Mommy" o "Gusto kong

makalaro si Mommy."

Magiging mabiliS ang pagtatamo o pagkatuto ng mga salita kapag ang

kognitibong kalinangan ng mga bata ay humahantong sa punto ng pagkaunawa

sa mga bagay, pangyayari, at mga tiyak na pangalan ng mga ito. Magiging

palatanong na ang mga bata at maimit na maririnig ang mga tanong na Ano

to? "Ano yan? at maraming Bakit?"

Upang hindi "malunod" ang mga bata sa yugtong ito ng kanilang

pagsasalita, iwasan ang pagbibigay ng nmaraming mensahe ng batang

nagsasalita. Kailangang gumanap bilang mga salbabida ang mga matatandang

nakapaligid sa mga bata.

sylTPl grevsisome

swri
IkAAPAT NA YUGT0: KAMAlAYANG ISTRUkTURAld0o

Upang mailahad nang mahusay ng mga bata ang kanilang papaunlad at

paparaming mga abstraktong ideya at mga damdamin, kailangang makarating

sila sa yugtong kamalayang istruktural. Ito 'y mahalaga upang makabuo sila ng

mga paglalahat at matuklasan nila ang hulwaran at kaayusan sa pagsasalita.

Habang patuloy na nagiging komplikado ang kanilang pagsasalita, magagawa

nilang magkamali dahil bumubuo sila ng sariling paglalahat na kung minsan

ay hindi pinapansin ang mga eksepsyon. Halimbawa: "nikain" vs. "kinain."

IkalimANG YuGTO: OTOMATIk

Sa yugtong ito, ang bata'y nakapagsasabi ng mga pangungusap na may

wastong pagbabalarila kaya magagawa na nilang maipahayag ang kanilang

ideya at damdamin kagaya ng mga matatandang tagapagsalita ng wika. Ang mga

dtang nasa yugtong ito ay may kahandaan na sa pagpasok sa kindergarten.

IkalawaNG BAlHngl: MGA PUNdAS

TKAANIM NA YUGTO: Malikhain

Sa yugtong ito, nagagawa ng mga bata na mag-imbento o lumikha

nilang wika. Bagamat ang mga pariralang gamit ay mga dati nang na

nagkakaroon sila ng lakas ng loob dahil nagagawa na nilang masalii

ginagamit ng kanilang mga kaibigan at mga tao sa paligid.

ngs

ita

PA

rak y

Sa mga talakay sa itaas, malalagom na ang mga bata ay natututo no

sa pamamagitan ng 1) pag-uugnay (pagtatambal ng tunay na bagay sa

PA

isang bata upang ulitin ang anumang tugon), 3) panggagaya (paggaad

anumang tunog na narinig sa matatanda), at 4) elaborasyon (pagpapala

ng isang salita upang makabuo ng pangungusap).

ng salita), 2) pagpapatibay (anumang pOSitibong papuri na gaganvt awa

Nakalilikha na ng sariling

pangungusap at nakagagawa

na ng abstraktong pag-iisip.

Mariringgan

karaniwang usapang bata.

Malikhain

sila

ng nga

nNagagawa nang makıpag-usap

sa iba't ibang tao. Malawak na ang

talasalitaan at marami ng nabubuong

pangungusap. Natutukoy kung alin

ang tama o maling pahayag subalit

hindi maipaliwanag kung bakit.

Otomatik

(antas kindergarten)

Rmsb mgns g sEidtee

Angmgasalitaatpariralaaynagkakaroon

ng kahulugan. Nagkakamali dahil sa sariling

Kamalayang Istruktural paglalahat. Halimbawa: I goed sa halip na I

oigrasy (60 buwan)uAT

went. Malawak na ang talasalitaan, katulad

na ng sa matanda ang pagsasalita.

1o bslapogsg geeins pue

e Ekspansiyon at te

Delimitasyon (48 buwanj ay maaaring magtaglay ng maraming kahuigan.

Mas tiyak na ang pagsasalita mula sa isang

salita hanggang dalawang salita. Ang dalawang salita

Ginagaya ng bata ang pagsasalita ng magulang

Unitary (24 buwan) Gumagamit ng isang salita para sa isang pangungusap.

Ang isang salita ay maaaring may ibat ibang kahuugan.

Lumilikha ng tunog upang makatawag-pansin.

Karaniwan pa rin ang babbing. Ang mga tunog ay katulad ng

mga ponema na sinasalita ng mga may edad. Ang iba't ibang

tunog na likha ay hindi wika. Babbling, halimbawa: Ma, Ma,

Ma, Cooing

Pasumala (12 buwan)

Isang Modelo ng mga Yugto sa Pag-unlad ng Wika

(Halaw sa E. Brooks Smith, Kenneth S. Goodmen, at Robert Merideth, Langua

and Thinking in School, 2nd ed. New York: Holt, Rinehart, and Winston, 1976)