3

Araling Panlipunan
Hauna nga Markahan – Modyul 6
Mahaega nga Porma it Tubi ag
Porma it Eugta sa Kaugalingon nga
Probinsya Ag Kaeapit Probinsya

Akeanon
Araling Panlipunan – Ikatlong Baitang
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 6 Mahahalagang Anyong Tubig at Anyong Lupa sa Sariling
Lalawigan at mga Karatig Nito
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Cherry Lyn A. Anog, Zenith G. Ilandag, Annabelle F. Mier,
Lovelyrose Mary L. M. Sabuga-a, Ledie Lou C. Superales,
Jean M. Salomon, Gina L. Ticong, Leonora S. Valera
Editor: Mailen D. Cabillan, Glee S. Cavan, Adelma D. Cudera,
Kimberly E. Dueñas, Pamela L. Edisane, Riva P. Palma,
Grace C.Sapini, Hannie P. Zamora
Tagasuri: Francis Maye O. Daya, Maximo R. Embodo, Eve B. Espiritu,
Merlyn M. Lanoza, Marilyn Madera, Anita S. Tampos, Nina Z. Young
Tagaguhit: Cris A. Aquino, Aiza Lou A. Bernaldez, Cherie Mae A. Caduyac,
Eduardo, Jr. A. Eroy, Jules Bernard G. Guinita, Marvin P. Linogao, Edieson
John C. Mag-aso, Sharon C. Marimon, Ryan R. Padillos, Nylle Ernand D.
Silayan
Tagalapat: Name
Tagapamahala: Evelyn R. Fetalvero Nelson C. Lopez
Janette G. Veloso Cheerylyn A. Cometa
Analiza C. Almazan Christopher P. Felipe
Danilo R. Dohinog Liza Leonora D. Dacillo
Ma. Cielo D. Estrada Alicia I. Ayuste

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region XI

Office Address: F. Torres St., Davao City
Telefax: (082) 291-1665; (082) 221-6147
E-mail Address: region11@deped.gov.ph * lrms.regionxi@deped.gov.ph
 3

Araling Panlipunan
Hauna nga Markahan – Modyul 6
Mahaega ng Porma it Tubi ag
Porma it Eugta sa Kaugalingon nga
Probinsya ag Kaeapit Probinsya

Akeanon

1
Araling Panlipunan – Ikatlong Baitang
Alternative Delivery Mode
Hauna nga Markahan – Modyul 6: Mahaega nga Porma it tubi ag
Eugta sa Kaugalingon nga Probinsya ag Kaeapit Probinsya
Unang Edisyon- 2020

Mga Bumuo sa Pagsulat ng Modyul sa Akeanon

Manunulat: Aileen Reyes - Bautista

Tagasuri: Joli P. Ilin
Gilvert B. Dy
Ruby Agnes B. Estrada,PhD

Tagalapat: Ma. Christine B. Tejada

Tagaguhit: Anastacio P. Dalupang

Tagapamahala: Mahnnie Q. Tolentino

Dobie P. Parohinog, PhD

2
Paunang Hambae
Para sa Pasiliteytor:
Malipayon nga pagbaton it asignaturang Araling Panlipunan 3 it
Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa leksyon nga
Mahaega nga Porma it tubi ag Eugta sa Kaugalingon nga
Probinsya ag Kaeapit Probinsya
Ro modyul ngara hay ginkabuliganan nga gindisenyo, ginkaayad
ag gin-usisa it mga edukador halin sa publiko ag pribado nga
institusyon agud giyahan ikaw nga pasiliteytor agud mabuligan
nga maangkon it eskuyla ro sueondan nga gintaeanait Kurikulum
it K-12 samtang ginatinguhaan nanda nga maeampasan ro
pangkaugalingon, pagkabilugan ag pang-ekonomiyang hangkat
sa pag-tuon.
Ro Bulig sa pagtuon ngara hay nagahandum nga makaangot ro
eskuyla sa may paggiya ag hilway nga pagkantigo ku mga
ueobrahon suno sa andang ikasarang, kadasig ag oras.
Nagahandum man ra nga mabuligan ro mga eskuyla agud
maangkon ro mga abilidad nga pang-21 siglo samtang ginaisip ro
andang mga kinahangeanon ag sitwasyon.
Bilang dugang sa kagamitan it nagapangunang teksto, makita
ninyo ro kahon ngara sa pinakaeawas it modyul:

Mga Padumdom para sa Manogturo

Makita iya kara ro mga padumdom, bulig o pamaagi
nga magamit sa paggiya sa eskuyla.

Bilang pasiliteytor, ginapaabot nga taw-an nimo it pangunang

kaeaman ro eskuyla kon paalin gamiton ro modyul ngara.
Kinahangean man nga imong sundan o bantayan ag irekord ro
anang pag-umwad samtang ginapasugtan sanda nga

3
magkantiguhan sa andang kaugailngon nga ikasarang. Euwas
kara, ginapaabot man kimo nga mas ingganyuhon pa gid ag
giyahan ro eskuyla samtang ginaobra ro mga ueobrahon nga
nakasueod sa modyul ngara.
Para sa eskuyla:
Malipayon nga pagbaton it asignaturang Araling Panlipunan 3 it
Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa leksyon nga
Mahaega nga Porma it Tubi ag Eugta sa Kaugalingon nga
Probinsya ag Kaeapit Probinsya. Ro modyul ngara hay gin-obra
bilang sabat sa imong kinahangeanon. Tinutuyo kara nga
mabuligan ka sa imong pag-eskuyla samtang owa ka sa sueod it
eskuylahan. Handum man kara nga mataw-an ka it mga
mapuslanon nga kahigayunan sa pagkantigo.
Ro modyul ngara hay may mga parte ag icon nga dapat nimo
nga maeubtan.

Masayuran mo sa parte ngara ro

Sayuron mga dapat mo nga matun-an
sa modyul.

Sa Pagtesting ngara,aton nga

Testingan makita kon ano eon ro imong
natun-an sa leksyon it modyul.
Kon mabuoe mo tanan ro husto
nga sabat (100%), pwede mo
nga eaktawan ro parte ngara it
modyul.

Raya hay matag-ud nga

Balikan ueobrahon o balik-tuon agud
mabuligan ka nga maangot ro
makaron nga leksyon sa
nagtaliwan nga leksyon.

4
 Sa parte ngara, ro bag-ong
Usisaon leksyon hay ginapakilaea kimo
sa maabu nga pamaagi
kapareho it istorya, kanta,
binaeaybay, problema,
ueobrahon o isaeang ka
sitwasyon.

Sa rayang parte, ginataw-an ka

Tun-an it matag-ud nga pagpaathag
ku leksyon. Tinutuyo kara nga
mabuligan ka nga maeubtan ro
bag-o nga konsepto ag mga
ueobrahon.

Ginabilog ra it mga ueobrahong

Paumwaron para sa may paggiya ag hilway
nga pag-obra ku mga
ueobrahon agud mapalig-on ro
imong naeubtan ag mga natun-
an sa leksyon. Pwede mo nga
tsekan ro imong mga sabat sa
ueobrahon gamit ro key to
correction o listahan it husto nga
sabat nga makita sa ulihi nga
parte it rayang modyul.

Ro sueod kara hay mga

Isipon pangutana o ueobrahon nga
pagasabtan ro blangko nga
linya it mga pamisaea o
paragrapo agud maproseso kon
ano ro imong natun-an halin sa
leksyon.

5
 Ro sueod kara hay mga
Obrahon ueobrahon nga makabulig kimo
agud maisaylo mo ro bag-ong
natun-an o abilidad sa matuod
nga sitwasyon o realidad it
kabuhi.
Raya hay ueobrahon nga
Sabtan nagahandum nga matestingan
o masukat ro lebel it nasayran sa
pag-abot ku natun-an nga
kompetensi.
Sa parte ngara, may igatao
Dugang nga kimo nga panibag-ong
Ueobrahon
ueobrahon agud paumwaron ro
imong nasayran o abilidad sa
natun-an nga leksyon.
Ro sueod kara hay ro mga husto
Listahan it tama nga nga sabat sa tanan nga mga
Sabat
ueobrahon sa modyul.

Sa katapusan it modyul ngara, imo man nga makit-an ro:

Taean-awan Raya ro listahan ku tanan nga

ginbue-an o gintan-awan sa
pag-obra o pagkaayad ku
modyul ngara.

Ro masunod hay mga mahaega nga padumdom sa paggamit it

modyul ngara.
1. Gamiton ro modyul nga may pagdahan. Indi pagbutangan
it anuman nga marka o sueat ro anuman nga parte it

6
 modyul. Maggamit it eain nga papel sa pagsabat ku mga
ueobrahon.
2. Indi pagkalipatan nga sabtan ro Testinganbago magsaylo
sa iba pang ueobrahon nga nakasueod sa modyul.
3. Basahon it mayad ro mga direksyon bago obrahon ro kada
ueobrahon.
4. Obserbahan ro katampad ag integridad sa pag-obra it
mga ueobrahon ag sa pagtsek ku mga sabat..
5. Tapuson ro presente nga ueobrahon bago mag-agto sa iba
pang ueobrahon.
6. Pakibalik ro modyul ngara sa imong manogturo o pasiliteytor
kon tapos eon nimo nga sabtan tanan ro mga ueobrahon.

Kon ingkaso nga malisdan ka sa pagsabat ku mga

ueobrahon sa modyul ngara, indi magkatahap nga
magpangutana sa imong manogturo o pasiliteytor. Pwede
ka man nga magpangayo it bulig kay nanay o tatay, o sa
imong mga magueang. Tandaan permi ag imo gid nga
itanom sa imong painuino nga owa ka nagaisaeahanon.

Nagaeaum kami nga paagi sa modyul ngara,

makaeksperyensya ka it makahueugan nga pag-antigo ag
makabuoe ka it madaeum nga pageubot sa kaangot nga
mga kompetensi. Masarangan mo ra!

7
 Sayuron

Malipayon nga pag-abot sa Ikatlong Grado!

Ro modyul ngara hay gin-obra agud mas mapaeapad ro
kaaeaman nahanueod sa mahaegang porma it eugta ag
porma it tubi sa inyo nga probinsya ag mangin sa kaeapit nga
probinsya sa rehiyon.
Raya hay makabulig kimo kon paalin mo makita ag makilaea ro
nagakaeain-eain nga lugar, mga porma it eugta o porma it tubi
sa inyo nga probinsya ag sa kaeapit nga probinsya kara paagi sa
mapa. Mahaegang masayran mo ro pag-obra it mapa agud
mapadali ro pag-usoy o pagturo sa mapa ku mga lugar nga
gusto mong agtunan o bukon mo it kilaea.
Haum ka eon baea? Maliyon, aton nga sundan ro daean paagto
sa kaaeaman!

Sa modyul ngara aton nga matun-an ro leksyon :

Mahaega nga Porma it Tubi ag Porma it Eugta sa Kaugalingon

nga Probinsya ag Kaeapit Probinsya

Sa pagtuon it leksyon ngara nahanungod sa probinsya ag

rehiyon, mahaega nga magkaantiguhan sa paggamit ag pag-
obra it mapa. Magatao ra it paggiya para mas makilaea pa gid
ro mga pisikal nga kinaiya ku kaugalingon nga probinsya, rehiyon
ag mga kaeapit kara.

Sa leksyon ngara, ginasaligan ka nga:

1. Makaobra it simple nga mapa nga nagapakita it importante
nga porma it eugta ag tubi sa kaugalingon nga probinsya
ag rehiyon.
2. Magamit ro mapa sa pagsugid it mahaega nga porma it
eugta ag tubi sa kaugalingon nga probinsya ag rehiyon.

8
 Testingan

Ipares kon alin ro mahaega nga porma it tubi o eugta sa

ginapakita it litrato sa grupo A ag sa grupo B. Isueat ro letra it
tama nga sabat sa papel nga saeabtan.
Grupo A Grupo B

1. A. Isla it Boracay

2. B. Bukid it Madja-as

3. C. Mt. Kanlaon

4. D. Gigantes Island

5. E. Ambakan Falls

9
 Mahaega nga Porma it Tubig
ag Porma it Eugta sa
Kaugalingon nga Probinsya ag
Kaeapit Probinsya
Mqnggaranon ro rehiyon naton sa mga mahaegang porma it
eugta ag tubi nga atong ikapabugae ag raya hay makit-an sa
mapa.

Balikan

Tan-awon ro mga paeatandaan ag kilaeahon kon ano ro

ginasimbolo kara. Pilion ro tamang sabat sa kahon ag isueat sa
papel.
kabaeayan kadagatan bulkan
bukid-bukid patag

1. __________________

2. __________________

3. __________________

4. __________________

5. __________________

10
 Mga Tala para sa Guro
Ang modyul na ito ay nagsisilbing gabay sa
mga guro sa pagtuturo sa araling ito. Hinihikayat po
namin kayo na gamitin ito ng buong puso upang
maihatid natin sa ating mag-aaral ang wastong
kaalaman na nararapat sa kanila.

Usisaon

Kon ikaw hay nagaagto sa lugar nga owa mo nasayri ro daean o

kon indi mo makita ro lugar nga gusto mo nga agtunan, alin baea
ro imo nga obrahon agud makita mo ra?
Alin baea ro makabulig kimo para makita mo ra?

Tun-an

Ro mapa hay isaeang ka importante nga kagamitan agud

mausoy ro mga lugar nga owa nasayri. Ro paggamit it mapa
nga may litrato ag simbolo hay magaturo it mga mahaega nga
porma it eugta ag tubi. Ro kaaeaman mo sa direksyon hay
makabulig it mabahoe agud masanay ka sa paggamit ag
pagbasa it mapa.
Kon nagatan-aw it mapa, indi man pweding ibutang ro
minatuod nga distansya sa kada lugar.
Ro mga nagaobra it mapa hay nagagamit it iskala agud ipakita

11
ro distansya it mga lugar sa kada isaea sa mapa. Eain-eain nga
mapa ro pwedi nga gamiton.
Kaeabanan sa mga mapa ngara hay nagapakita it nagakaeain-
eain nga tinutuyo. Kon gusto mo nga makita ro klase it produkto
sa isaeang ka lugar, mahimo mo nga tan-awon ro anda nga
mapang pang-ekonomiya. Kon ro gusto mo mat-a nga
masayran ro klase it klima sa isaeang ka lugar, mapang
pangklima ro imong tan-awon.
Mas mayad ra kon gusto mong mag-adto sa sangka lugar imo
eagi nga mapahauman. Ro simple nga mapa nga imong natun-
an hay ro mapang pantopograpiya. Tan-awon ro mapa sa
idaeum.

12
Mga Pananda:

bulkan

burol

lawa

kapatagan

karagatan

bundok

lambak

bulubundukin

ilog

talampas

13
 Paumwaron

Mag-obra it listahan nga kapares sa ginapakita sa idaeum, isueat

ro nagakaeain-eain nga it tubi ag eugta suno sa imong nakita sa
inyong banwa o probinsya nga naistaran. Obrahon nga
sueondan ro halimbawa nga gintao sa unang kulum.

Lalawigan
Lalawigan Lalawigan Lalawigan Lalawigan
ng Negros
ng Aklan ng Iloilo ng Antique ng Capiz
Occ.

bukid

Ueobrahon B

Idrowing ro ( ) kon tama ro pamisaea ag ( ) kon bukon.

1. Sa probinsya it Antique makit-an ro pinakamataas nga bukid
it Mt. Madja-as.

2. Ro bantug ag paboritong agtunan it mga turista nga Isla it

Boracay hay makit-an sa probinsya it Aklan.

14
 3. Sambilog sa mga porma it tubi nga makita sa Negros hay ro
Hurom-Hurom Cold Spring.

4. Manami nga agtunan sa Guimaras hay ro Sadsad falls, isaea

sa mga mataaas nga busay sa Isla it Panay.

5. Ro mataas nga bukid it Mt.Napulak sa Igbaras, Iloilo hay

manami agtunan.

Gawain C

Mag-obra it simple nga mapa ku kaugalingon nga probinsya sa

papel. Ipakita ro mga mahaega nga porma it tubi ag eugta
paagi sa pagdrowing it simbolo sa kada isaea.

Isipon

 Alin ro kinahangean nga masayran para makaobra it

simple nga mapa?

 Bilang isaea ka eskuyla, paalin makabulig ro imo nga

nasayran sa pag-obra ag pagbasa it mapa?

15
 Obrahon

Gamit ro mapa it Rehiyon VI o Western Visayas. Kilaeahon kon

alin ro mga mahaegang porma it tubi o eugta sa kada
probinsya. Isuaeat ro inyong tama nga sabat sa papel.

16
 Sabtan

Basahon ag intindihon it mayad ro sitwasyon ag pangutana.

Pilion ag isueat ro letra it tama nga sabat sa papel.
Tapos na ang pasokan at buwan na naman ng Abril
kung kaya't panahon na naman ng bakasyon. Ang
magkakapatid na sina Marielle, Nice at Verl ay mga mag-
aaral na mula sa Ikatlong Baitang ng Guihing Central
Elementary School. Nakagawian na ng tatlong bata na
magbakasyon sa kanilang lolo at lola sa San Isidro, Davao
Oriental. Subalit sa pagkakataon ngayon ay hindi sila
masamahan ng kanilang mga magulang dahil abala sa
paghahanap-buhay at hindi nila alam ang patungo roon.
Tanging ang nakatatandang pinsan lamang ni Nice na si
Dhan ang maaaring sumama sa kanila. Sinabihan sila ng
kanilang magulang na magdala ng mapa upang malaman
ang daan patungo roon at hindi sila mawala.

Buean eoman it Mayo ngani tyempo eoman it

bakasyon. Ro mag-ieingkampod nga Lisa, Lene ag Jan hay
mga unga sa ikatlo nga grado. Gusto nanda nga
magbakasyon sa anda nga lolo ag lola sa Capiz. Ugaling
indi sanda kaantigo mag-agto idto. Masako man ro andang
mga ginikanan sa anda nga trabaho ngani indi sanda
maibhan paagto idto. Ro magueang gidlang ni Lisa ro
pwede nga mag-iba kanda. Sanda hay nagaistar ag
nagatuon sa Aklan. Ginhambaean sanda ku anda nga
ginikanan nga magdaea it mapa agud indi sanda
magtaeang.

17
1. Nahanungod sa alin ro binasa nga sitwasyon?
A. mga pangalan ng ating mga bayani
B. tatlong bata na gustong magbakasyon sa kanilang lolo at
lola
C. kung saang probinsya nakatira ang lolo at lola nila.
D. Kung gaano kahaba ang kanilang paglalakbay

2. Alin ro kinahangean it mga unga agud makita nanda ro

lugar nga gusto nanda nga agtunan?
A. mapa
B. globo
C. simbolo
D. libro

3. Sa pag-agto nanday Lisa, Lene ag Jan sa Capiz, ano ro

kinahangean nanda nga makita sa mapa?
A. ro mga aeagyan paagto sa Capiz
B. kon man-o it taas to bukid sa Capiz
C. kon ano ro sentro it Capiz
D. ro mga pangaean it lokal nga nagadumaea

4. Ano nga mapa ro anda nga gamiton agud madali nanda

mausoy ro baeay it anda nga lolo ag lola?
A. Mapa nga pangklima
B. Mapa nga pangekonomiya
C. Mapa nga pangkultura
D. Mapa nga pisikal

5. Para kimo, nakabulig baea sa mga unga ro paggamit it

mapa agud makaabot eagi sanda sa andang destinasyon?
A. Opo
B. hindi po
C. siguro po
D. hindi ko po alam

18
 Dugang nga Ueobrahon

Mag-obra it simple nga mapa it inyong rehiyon ag butangan

it pananda agud maipakita ro mga mahaegang porma it
tubi ag poma it eogta,

19
 20
Balikan
Subukin 1.burol Pagyamanin
2.kapatagan GAWAIN A
E
3. bulkan
D
4.kabahayan
A
5.karagatan
B
C
Isagawa Karagdagang Gawain
GAWAIN B
1. bulubundukin 1.
2. ilog 2.
3. kagubatan 3.
4. kapatagan 4.
5. karagatan
5.
GAWAIN C
Tayahin
1.B
2. A
3. A
4. A
5. A
Susi sa pagwawasto
Sanggunian
1. Cabigas Lilibeth, Hilay Ivy, Rafaela Lilibeth., Makabayan 3,
Module 12b pahina 1-4
2. Edrina Tito M., (2014) Araling Panlipunan 3 Kagamitan ng
Mag-aaral pahina 60-63
3. Capunitan, Charity A., Galarosa, Walter F., Sampang,
Rodel C.,Manalo, Thea Joy G.,(2015) Araling Panlipunan 3,
Kagamitan ng Mag - aaral, pahina 78 – 88
4. Capunitan, Charity A., Galarosa, Walter F., Sampang,
Rodel C., Manalo, Thea Joy G.,(2015) Araling Panlipunan
3, Gabay ng Guro, pahina 48 - 51.

21
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph *

blr.lrpd@deped.gov.ph

22