NOT

9
Filipino
Ikalawang Markahan - Modyul 1
Tono ng Pagbigkas ng Tanka at Haiku

Department of Education ● Republic of the Philippine

 9
Filipino
Ikalawang Markahan- Modyul 1
Tono ng Pagbigkas ng Tanka at Haiku

This instructional material was collaboratively developed and reviewed

by select teachers, school heads, Education Program Supervisor in Filipino of
the Department of Education - Division of Iligan City. We encourage teachers
and other education stakeholders to email their feedback, comments, and
recommendations to the Department of Education-Iligan City Division at
iligan.city@deped.gov.ph or Telefax: (063)221-6069.

We value your feedback and recommendations.

Department of Education ● Republic of the Philippines

ii
 Talaan ng Nilalaman

Mga Pahina

Pangkalahatang Ideya ……………………………… 1

Nilalaman ng Modyul ……………………………… 1
Alamin ……………………………… 1
Pangkalahatang Panuto ……………………………… 1
Subukin ……………………………… 4
Aralin 1 ……………………………… 6
Balikan ……………………………… 6
Tuklasin ……………………………… 6
Suriin ……………………………… 8
Pagyamanin ……………………………… 9
Isaisip ……………………………… 10
Isagawa ……………………………… 11
Buod ……………………………… 11
Karagdagan Gawain…………………………… 12
Tayahin ……………………………… 13
Susi ng Pagwawasto ……………………………… 14
Sanggunian ……………………………… 15

iii
 Modyul 1
Tono ng Pagbigkas ng Tanka at Haiku

Pangkalahatang Ideya
Ang Japan ay isa sa mga kilala at nagunguna sa larangan ng ekonomiya at
teknolohiya hindi lamang sa Asya kundi maging sa buong daigdig. Bagama’t
makabago na ang paraan ng pamumuhay ng mga tao roon, napananatili pa rin nila
ang kanilang sinaunang kultura at pagpapahalaga sa panitikan patuloy nila itong
ginagamit at pinagyayaman tulad na lamang ng tanka at haiku.
Sa pagtatapos ng modyul na ito, ikaw ay inaasahang makapagsuri ng tono ng
pagbibigkas ayon sa napakinggang tanka at haiku.

Nilalaman ng Modyul
Ang modyul na ito ay nakapokus sa pagsusuri ng tono sa napakinggang tanka
at haiku. Binigyan ng sapat na paliwanag at mga halimbawa ang ponemang
suprasegmental. Nagkaroon ng pagtalakay sa tono o intonasyon ng mga salita at
pahayag na nagtataglay ng higit sa isang kahulugan upang maging malinaw at
matukoy ang intension ng nagsasalita.
May mga inihanda ring mga gawain at pagsasanay para makamit ang
kasanayang pokus ng modyul na ito.

Alamin
Sa pag-aaral ng nilalaman ng modyul na ito, inaasahan na ikaw ay:
1. Nasusuri ang tono ng pagbigkas ng napakinggang tanka at haiku
(F9PN-IIa-b-45).
2. Matutukoy ang kahulugan ng ponemang suprasegmental.
3. Magagamit ang tamang tono o intonasyon ayon sa layunin o
mensaheng nais ipaabot.
4. Matutukoy ang angkop na tono ng salita ayon sa kahulugan nito.

Pangkalahatang Panuto
Upang makamit ang inaasahan, gawin mo ang mga sumusunod:
• Basahin at unawaing mabuti kung ano ang mga mahahalagang kaisipan
at kaalaman kung paano susuriin ang tono ng pagbigkas ng
napakinggang tanka at haiku.
• Sagutin ang mga gawain at pagsasanay na nihanda na nasa modyul na
ito.

1
 Subukin

Panuto: Piliin at isulat sa sagutang papel ang titik ng inyong napiling sagot.
1. Nabibigay ito ng kahulugan na ang nagsasalita ay nagsasabing siya si Ariel na
napagkamalan lamang na si Jason.
a. Hindi/ ako si Ariel. b. Hindi ako/ si Ariel.
c. Hindi ako si Ariel. d. Hindi ako, si Ariel.
2. Matamis kainin ang tubo . Paano binibigkas ang salitang may salungguhit?
a. /tu.boh/ b. /tu.bo?/
c. /TU.bo/ d. /tu.BO/
3. Anong bilang ng intonasyon na nangangahulugang pag-alinlangan?
a. 231 b. 213
c.123 d. 312
4. Ano sa tingin mong mangyayari, kung hindi nabigyan ng saglit na pagtigil sa
pagsasalita ang isang tao?
a. Mas maganda ang pagsasalita
b. Magiging mas malinaw ang pagsasalita
c. Hindi magiging malinaw ang mensaheng nais ipahiwatig
d. Walang ideya
5. Ito ang lakas, bigat, o bahagyang pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa
salita.
a. Tono b. Diin
c. Antala d. Hinto
6. Ito ang kadalasang matatagpuan sa dulo ng isa sa huling tatlong parirala ng bawat
berso.
a. Kireji b. Sesura
c. Kiru d. Cutting
7. Ito ang pagtaas at pagbaba ng tinig upang higit na mabisa ang pagkikipag-usap sa
kapwa.
a. Tono b. Diin
c. Antala d. Hinto
8. Ito ay tumutukoy sa lakas ng pagbigkas sa isang pantig ng salitang binibigkas.
a. Punto b. Hinto
c. Diin d. Intonasyon
9. Isang ponemikong karakter na ang ibig sabihin ay “hiram na pangalan”.
a. Kana b. Antolohiya
c. Aristocrats d. Manyusho
10. Ito ay tumutukoy sa hinto, diin, at tono o intonasyon sa pagbigkas ng mga tunog,
salita o pahayag.
a. Ponemang segmental b. Denotatibong kahulugan
b. Konotatibong kahulugan d. Ponemang suprasegmental

2
11. Sa anong lebel ng intonasyon karaniwang nagsisimula ang pangungusap?
a. 1 b. 3
b. 2 d. 4
12. Ano ang tawag sa lebel 3 sa makabuluhang pattern sa pagsasalita?
a. mataas b. mababa
c. katamtaman d. karaniwan
13. Anong bilang ng intonasyon na nangangahulugang pagpapahayag?
a. 312 b. 231
c. 213 d. 123
14. Anong damdamin ang namayani sa pangungusap na ito: Totoo! Ang laki ng ahas!
a. pagsasalaysay b. pag-aalinlangan
c. pagtatanong d. matinding emosyon
15. Anong bantas ang ginagamit sa pangungusap na nagsasalaysay ?
a. tuldok b. patanong
c. tuldok kuwit d. matinding emosyon

3
 Pagsusuri ng Tono ng Pagbigkas
Aralin
ng Napakinggang Tanka at Haiku

1
Balikan

Isiping mabuti:
1. Ano ang ibig sabihin ng ponemang suprasegmental?
2. Anu-ano ang tatlong saklaw sa ponemang suprasegmental?

Ang ponemang suprasegmental ay makabuluhang tunog. Sa paggamit

ng suprasegmental, malinaw na naipahahayag ang damdamin, saloobin, at
kaisipang nais ipahayag ng nagsasalita. Sa pakikipagtalastasan, matutukoy
natin ang kahulugan, layunin o intensyon ng pahayag o ng nagsasalita sa
pamamagitan ng diin, tono o intonasyon, at antala o hinto sa pagbibigkas, at
pagsasalita.

Basahin ang pangungusap ayon sa hinihinging damdamin:

1. Pupunta ka sa silid-aralan.
2. Pupunta ka sa silid-aralan?
3. Pupunta ka sa silid-aralan!

Tuklasin

Tono o Intonasyon
Ang tono o intonasyon ay ang taas-baba na iniukol sa pantig ng isang
salita o pangungusap upang higit na maging malinaw ang pakikipag-usap.
Bawat tao’y may kani-kaniyang paraan ng pagbigkas upang higit na
maiparating ang mensahe.

4
Intonasyon at Makabuluhang Pattern sa Pagsasalita

mataas

normal
mababa

Karaniwang nagsisimula sa lebel 2 ang intonasyon ng mga

pangungusap, aabot ito sa lebel 3 kapag ang pahayag ay nagtatanong at lebel
1 kapag karaniwang nagpapahayag
Halimbawa:
gu
3
Nagpapaliwanag ang
ro
2
1
Patanong:
na?
3
ka
2
ni

Pakiusap: ka

3
kumain
yo
2
1

Basahin nang wasto ang mga salita at pahayag batay sa bantas na ginamit.
A.1. Totoo? Maganda siya?
Totoo! Maganda siya.
2. Magagaling? Sila?
Magagaling sila.

B.1. May bisita tayo bukas?

May bisita tayo bukas.

5
 2.Ikaw ang may-sala sa nangyari?
Ikaw ang may-sala sa nangyari.

Sagutin:
1. Ano ang pagkakatulad ng mga pahayag sa A1 at A2? Ng mga pahayag sa B1 at
B2?
2. Paano naman nagkakaiba ang mga pahayag sa A1 at A2? Ng mga B1 at B2?

Suriin

Tono / Intonasyon - Ang pagtaas at pagbaba ng tinig na maaaring

makapagpasigla, makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin,
makapagbigay kahulugan, at makapagpahina ng usapan upang higit
na maging mabisa ang ating pakikipag-usap sa kapuwa.
Nagpalilinaw ito ng mensahe o intensyong nais ipabatid sa kausap
tulad ng pag-awit. Sa pagsasalita ay may mababa, katamtaman, at
mataas na tono. Maaaring gamitin ang bilang 1 sa mababa, bilang 2
sa katamtaman, at bilang 3 sa mataas.

Mga halimbawa:
a) kahapon = 213, pag-aalinlangan,
b) kahapon = 231, pagpapatibay, pagpapahayag
c) talaga = 213, pag-aalinlangan
d) talaga = 231, pagpapatibay, pagpapahayag

Ayon kay Resuma (2002) ang intonasyon ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig
sa pagsasalita, maaaring maghudyat ng kahulugan ng pahayag.
Ayon naman kina Otanes at Shachter (1972), ang bawat pitch points ay may
tatlong natatanging pitch levels: ang mataas (3), katamtaman (2), at mababa (1) tulad
ng makikita sa halimbawa sa ibaba.
a) Nandito siya kanina?
b) Nandito siya kanina.
Mapapansin ang dalawang pangungusap o pahayag ay naglalaman ng
magkatulad na sangkap maliban na lamang sa paraan ng pagpapahayag o sa pagtaas
at pagbaba ng tinig ng pagsasalita. Kapansin – pansin na ang pahayag a mawawari
natin na ang ispiker ay nagtataka o di kaya’y humingi ng pagtitiyak o kumpirmasyon
sa isang mensaheng natanggap. Samantalang kung ang pahayag b naman ang
bibigkasin, mawawaring ang ispiker ay nagsasalaysay ng isang katatapos na
pangyayari.

6
 Bukod dito, nag – iiba – iba ang intonasyon ng ispiker o tagapagsalita kapag
nagpapahayag. Ito ay sapagkat ang intonasyong ginagamit niya ay naaayon sa
kanyang layunin at damdamin. Tingnan natin ang sumusunod na halimbawa:
Pagsasalaysay o paglalarawan: Dumating sila kanina.
Pagpapahayag ng matinding emosyon: Naku, may sunog!
Pagbati: Magandang umaga po.

Pagyamanin

Pagsasanay 1
Panuto: Tukuyin ang wastong tono ng bawat pahayag batay sa layunin nito. Maaaring
gamitin ang bilang 1 sa mababa, bilang 2 sa katamtaman, at bilang 3 sa mataas.
1. kanina = ___________ , pag-aalinlangan
kanina = ____________, pagpapatibay, pagpapahayag
2. mayaman = ____________ , pagtatanong
mayaman = _____________, pagpapahayag
3. magaling = _____________, pagpupuri
magaling = _____________, pag-aalinlangan
4. kumusta = _____________, pagtatanong na masaya
kumusta = _____________, pag-aala
5. ayaw mo = _____________, paghamon
ayaw mo = _____________, pagtatanong

Pagsasanay 2
Panuto: Basahin nang may intonasyon. Isulat muli ang pahayag at lagyan ng bantas
upang mabuo ang tono.
1. Maganda talaga si Rona = pagsasalaysay
____________________________________
2. Totoo = masasagot ng Oo o Hindi
____________________________________
3. Hoy Alis dyan = pagpapahayag ng matinding
damdamin__________________________________
4. Kumusta ka = pagbati
____________________________________
5. Oo aalis na ako = pagsagot sa tanong
____________________________________

7
 Isaisip

Gawain 1. Pakinggan Mo Ako

Panuto: Babasahin ng guro ang halimbawa ng tanka at haiku. Isulat sa sagutang
papel ang salitang binibigyang diin ng guro at isulat ang tono o intonasyon sa binanggit
na salita.

Tanka Haiku
Ang kabataan Ang kagubatan
Ay pag-asa ng bayan Dapat ay protektahan
Dapat ingatan Dapat ingatan
Di binabalewala
Upang may mapapala

Gawain 2. Masining na Pagbigkas

Magkakaroon kayo pagdiriwang sa “buwan ng wika”. Magsagawa

ng paligsahan sa pagtatanghal tungkol sa pagbigkas ng tanka at
haiku. Ang paksa ay tungkol sa pag-ibig. Sa iyong pagtatanghal,
tiyaking masusunod mo ang mga pamantayan:
A. Wastong bigkas ........................................................... 40%
B. Malinaw na pagbasa at interpretasyon ....................... 40%
C. May damdamin ............................................................ 20%
Kabuuan ……......................................................................100%

8
 Isagawa

Panuto: Maghanap ng mga babasahin na may tanka at haiku. Suriin ang tono ng
pagbigkas ng salitang ginamit at ang kahulugan nito sa aktwal na gamit sa akda.
Mahalagang makatala ng 3 hanggang 5 salita sa bawat akda.

A. Tanka
Pamagat: ___ ____________________________
Pinagkunan/ Referens: _____________________

Salita Tono / Intonasyon Kahulugan

(1-mababa, 2-
katamtaman, 3-mataas)
Hal. talaga 213 pag-aalinlangan

B. Haiku
Pamagat: ___ ____________________________
Pinagkunan/ Referens: _____________________

Salita Tono / Intonasyon Kahulugan

(1-mababa, 2-
katamtaman, 3-mataas)

Buod
Ang modyul na ito ay nakapokus lamang sa pagsusuri ng tono sa pagbigkas
ng napakinggang tanka at haiku. Ang tono ay ang pagtaas at pagbaba ng tinig na
maaaring makapagpasigla, makapagpahayag ng iba’t ibang damdamin,
makapagbigay kahulugan, at makapagpahina ng usapan upang higit na maging
mabisa ang ating pakikipag-usap sa kapuwa. Karaniwang pattern sa tono ng
pagsasalita ang mababa , karaniwan o katamtaman at mataas.

9
 Tayahin

Panuto: Piliin at isulat sa sagutang papel ang titik ng inyong napiling sagot.
1. Nabibigay ito ng kahulugan na ang nagsasalita ay nagsasabing siya si Ariel na
napagkamalan lamang na si Jason.
a. Hindi/ ako si Ariel.
b. Hindi ako/ si Ariel.
c. Hindi ako si Ariel.
d. Hindi ako, si Ariel.
2. Matamis kainin ang tubo . Paano binibigkas ang salitang may salungguhit?
a. /tu.boh/ b. /tu.bo?/
c. /TU.bo/ d. /tu.BO/
3. Anong bilang ng intonasyon na nangangahulugang pag-alinlangan.
a. 231 b. 213
c.123 d. 312
4. Ano sa tingin mong mangyayari, kung hindi nabigyan ng saglit na pagtigil sa
pagsasalita ang isang tao?
a. Mas maganda ang pagsasalita
b. Magiging mas malinaw ang pagsasalita
c. Hindi magiging malinaw ang mensaheng nais ipahiwatig
d. Walang ideya
5.Ito ang lakas, bigat, o bahagyang pagtaas ng tinig sa pagbigkas ng isang pantig sa
salita.
a. Tono b. Diin
c. Antala d. Hinto
6.Ito ang kadalasang matatagpuan sa dulo ng isa sa huling tatlong parirala ng bawat
berso.
a. Kireji b. Sesura
c. Kiru d. Cutting
7.Ito ang pagtaas at pagbaba ng tinig upang higit na mabisa ang pagkikipag-usap sa
kapwa.
a. Tono b. Diin
c. Antala d. Hinto
8. Ito ay tumutukoy sa lakas ng pagbigkas sa isang pantig ng salitang binibigkas.
a. Punto b. Hinto
c. Diin d. Intonasyon
9. Isang ponemikong karakter na ang ibig sabihin ay “hiram na pangalan”.
a. Kana b. Antolohiya
c. Aristocrats d. Manyusho
10. Ito ay tumutukoy sa hinto, diin, at tono o intonasyon sa pagbigkas ng mga tunog ,
salita o pahayag.
a. Ponemang segmental
b. Denotatibong kahulugan
c. Konotatibong kahulugan
d. Ponemang suprasegmental
10
11. Sa anong lebel ng intonasyon karaniwang nagsisimula ang pangungusap?
a. 1 b. 3
c. 2 d. 4
12. Ano ang tawag sa lebel 3 sa makabuluhang pattern sa pagsasalita?
c. mataas b. mababa
c. katamtaman d. karaniwan
13. Anong bilang ng intonasyon na nangangahulugang pagpapahayag?
a. 312 b. 231
c. 213 d. 123
14. Anong damdamin ang namayani sa pangungusap na ito; Totoo! Ang laki ng
ahas!
a. pagsasalaysay b. pag-aalinlangan
c. pagtatanong d. matinding emosyon
15. Anong bantas ang ginagamit sa pangungusap na nagsasalaysay ?
a. tuldok b. patanong
c. tuldok kuwit d. matinding emosyon

Karagdagang Gawain
Gawain 1: Gawa Ko, Suri Ko
Panuto: Sumulat ng isang tanka at isang haiku.

Tanka Haiku

Sagutin:
1. Tungkol saan ang paksa sa ginawang tanka at haiku?
2. Bigyan ng paliwanag kung paano bibigkasin ang bawat taludtod nito ayon
sa layunin o mensahe nito.
3. Ilista ang mga salitang binigyan mo ng diin.

11
 Susi ng Pagwawasto

Subukin
1. a. 6. a. 11. c.
2. d. 7. a. 12. a.
3. b. 8. c. 13. b.
4. c. 9. a. 14. d
5. b. 10. d. 15. a

Pagyamanin
Pagsasanay 1
1. 213, 231
2. 213, 231
3. 123, 213
4. 123, 132
5. 123, 213
Pagsasanay 2
• Nasa guro ang pagpasya kung ano ang tamang sagot

Isaisip
Gawain 1 at 2
• Nasa guro ang pagpasya kung ano ang tamang sagot

Isagawa
• Nasa guro ang pagpasya kung ano ang tamang sagot

Tahayin
1. a. 6. a. 11. c.
2. d. 7. a. 12. a.
3. b. 8. c. 13. b.
4. c. 9. a. 14. d
5. b. 10. d. 15. a

Karagdagan Gawain
• Nasa guro ang pagpasya kung ano ang tamang sagot

12