Chương 7

NGƯỜI TIÊU DÙNG, NHÀ SẢN XUẤT VÀ

HIỆU QUẢ CỦA THỊ TRƯỜNG
1. Thặng dư tiêu dùng CS
 Giá sẵn lòng trả
 Dùng đường cầu đo thặng dư tiêu dùng
 Mức giá thấp hơn làm tăng CS thế nào
 CS đo gì?
2. Thặng dư sản xuất PS
 Chi phí và giá sẵn lòng bán
 Dùng đường cung đo PS
 Mức giá cao hơn làm tăng PS thế nào
3. Hiệu quả thị trường
 Nhà hoạch định xã hội tốt bụng
 Đánh giá cân bằng thị trường
Copyright © 2006 Thomson Learning
 THẶNG DƯ TIÊU DÙNG CS
Giá sẵn lòng trả WTP:
 Số tiền tối đa mà người mua sẵn lòng trả để có một
hàng hóa.
 Đo bằng giá trị người mua định giá cho món hàng.
 Người tiêu dùng
 Mua hàng khi P < WTP
 Bàng quan khi P = WTP
 Không mua khi P > WTP
Mức sẵn lòng trả của bốn người mua tiềm năng
Người mua Giá sẵn lòng trả
John 100$
Paul 80
George 70
Ringo 50
Copyright©2004 South-Western
 Biểu cầu
Giá CD

$100 Mức John sẵn lòng trả

80 Mức sẵn
’ lòng trả của Paul
70 Mức sẵn’ lòng trả của Geogre

50 Mức sẵn
’ lòng trả của Ringo

Đường cầu
0 1 2 3 4
Lượng CD

Tại mức sản lượng bất kỳ, mức giá tương ứng trên đường cầu biểu thị cho WTP
của người mua sau cùng (người mua cận biên)
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Dùng đường cầu để đo thặng dư tiêu dùng
CS là mức sẵn lòng trả của người mua cho một hàng hóa
WTP trừ tiền thực tế P mà người đó phải trả cho hàng hóa đó.
CS = WTP – Pthực trả
Giá CD

(a) Khi giá = 80$

100$
Thặng
’ dư tiêu dùng của John 20$

80

70

50
Độ cao của đường
cầu đo giá trị người
mua định cho món
hàng bằng đúng Đường cầu
với WTP

Lượng CD
0 1 2 3 4

CS trên một thị trường được đo bằng phần diện tích

dưới đường cầu và trên mức giá. Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Dùng đường cầu để đo thặng dư tiêu dùng

(b) Khi giá = 70$

Giá tập đĩa

100$
Thặng dư tiêu dùng của John (30$)

80
Thặng dư tiêu dùng
70 của Paul (10$)

Tổng thặng dư
50 tiêu dùng (40$)

Đường cầu

0 1 2 3 4 Số lượng tập đĩa

Tổng diện tích dưới đường cầu và trên mức giá là tổng thặng dư
tiêu dùng của tất cả người mua trên thị trường hàng hóa dịch vụ Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Trong thị trường có rất nhiều người mua, khi giá tăng, bậc thang rời rạc hình
thành do một người mua rời thị trường sẽ rất nhỏ: hình thành đường cầu là
đường thẳng liên tục và CS trở thành tam giác thay vì là đa giác
(a) Thặng dư tiêu dùng ở mức giá P1
Giá
A

Thặng dư
tiêu dùng
P1
B C

Cầu

0 Q1 Số lượng

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Mức giá thấp hơn sẽ làm tăng CS thế nào

Giá
A (b) thặng dư tiêu dùng ở mức giá P2

Thặng dư
tiêu dùng
ban đầu
C Thặng dư tiêu dùng
P1
B của khách hàng mới

F
P2
D E
Thặng dư tiêu dùng Cầu
tăng thêm của những
khách hàng ban đầu

0 Q1 Q2 Số lượng
Giá giảm từ P1 xuống P2 thì CS tăng thêm = diện tích BCFD
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Thặng dư tiêu dùng đo gì?
 CS đo lường lợi ích người mua có được từ hàng hóa,
theo nhận thức chủ quan của chính người mua.
 CS là thước đo tốt cho phúc lợi nền kinh tế nếu quan
tâm đến quyền lợi người mua, ví dụ giảm thuế nhập
khẩu hàng tiêu dùng trong EVFTA hay RCEP.
 Khi không thể chú trọng đến quyền lợi chi phối hành vi
người mua, ví dụ hàng quốc cấm, thì WTP không còn là
thước đo tốt cho lợi ích người tiêu dùng và CS không còn
biểu thị cho phúc lợi nền kinh tế.
 Nếu: (i) người mua duy lý khi ra quyết định, và (ii) quyền
lợi con người cần được coi trọng thì người mua sẽ phán
xét chính xác lợi ích có được từ sản phẩm.

Copyright © 2006 Thomson Learning

 THẶNG DƯ SẢN XUẤT PS
Chi phí
 Giá trị những gì người bán bỏ ra để sản xuất hàng hóa.
 Là mức giá tối thiểu mà nhà cung cấp hàng hóa, dịch vụ
chấp nhận thực hiện công việc: đo mức sẵn lòng cung.
 Giá sẵn lòng bán WTS:
 Cung hàng hóa, dịch vụ khi P > WTS
 Bàng quan khi P = WTS
 Không cung hàng hóa, dịch vụ khi P < WTS

Chi phí sản xuất của bốn nhà cung ứng tiềm năng
Người bán Chi phí sản xuất
Mary 900$
Frida 800
Georgia 600
Grandma 500
Copyright
Copyright©2004
© 2006 Thomson
South-Western
Learning
Biểu cung: xây dựng từ chi phí
sản xuất của tất cả các nhà cung ứng

Giá
sơn
nhà Đường cung
Chi phí của Mary

Chi phí của Frida

Chi phí của Georgia

Chi phí của Grandma

Chiều cao đường

cung tỷ lệ với chi phí
SX của người bán

Số lượng nhà
được sơn
Copyright © 2006 Thomson Learning
 Dùng đường cung để đo thặng dư sản xuất PS

(a) Khi giá chỉ bằng 600$

Giá sơn nhà
Đường
cung

900$
800

P = 600
WTSGrandma 500
Thặng dư’ sản xuất
P < 500$ : của Grandmar (100$)
không có
nhà cung
ứng nào
WTS Số lượng nhà
được sơn
0 1 2 3 4
Tại bất kỳ mức sản lượng nào, mức giá tương ứng trên dường cung thể hiện chi phí của người
bán cận biên, là người rời thị trường đầu tiên nếu mức giá trên hạ thấp hơn.
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Dùng đường cung để đo thặng dư sản xuất PS

(b) Khi giá tăng đến 800$

Giá sơn nhà
Cung
Tổng thặng dư
sản xuất (500$)
900$

800

600 ’ sản xuất

Thặng dư
500 của Georgia (200$)

Thặng dư’ sản xuất

của Grandma (300$)

Số lượng nhà được sơn

0 1 2 3 4
Diện tích dưới mức giá và trên đường cung
đo lường thặng dư sản xuất trên một thị trường
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Tác động của giá lên thặng dư sản xuất PS

(a) Thặng dư sản xuất ở mức giá P1

Giá
Cung

Khi thị trường

có rất nhiều
người bán,
đường cung
B không còn là
P1 đường gãy
Thặng dư C
sản xuất PS khúc mà trở
thành đường
thẳng, dốc lên
thuần túy
A

0 Q1 Số lượng
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Tác động của giá lên thặng dư sản xuất PS
(b) Thặng dư sản xuất khi mức giá tăng thành P2
Giá
Thặng dư sản xuất tăng Cung
thêm của các nhà
cung ứng ban đầu

D E
P2 F

B
P1
Thặng dư sản C Thặng dư sản xuất
xuất ban đầu của các nhà
cung ứng mới

0 Q1 Q2 Số lượng
Giá tăng từ P1 lên P2 thì CS tăng thêm = diệnCopyright©2003
tích BDFC Southwestern/Thomson Learning
 HIỆU QUẢ THỊ TRƯỜNG

Senario: Nhà hoạch định xã hội tốt bụng

SỰ KIỆN: Nhà hoạch định tốt bụng, độc tài, hiểu
biết mọi thứ, quyền lực toàn năng, có mục đích tốt
(y/n?), muốn maximize social welfare. How?
CS = (Giá trị người tiêu dùng nhận) – (Khoản phí người tiêu
dùng trả)
PS = (Khoản tiền nhà SX nhận) – (Chi phí nhà SX chịu)

Tổng thặng dư TS = (Giá trị người tiêu dùng nhận) –

(Chi phí nhà SX chịu)

Copyright © 2006 Thomson Learning

Hiệu quả thị trường v.s Bình đẳng xã hội

 Tổng thặng dư thị trường là tổng giá trị những

người mua nhận được, đo bằng WTP trừ tổng
chi phí người bán phải chịu để cung hàng hóa.
Tổng thặng dư TS = WTP – TC
 Phân bổ nguồn lực làm Tổng thặng dư max : có tính hiệu
quả.
 Phân bổ nguồn lực làm nhiều người mua và người bán
có cùng mức phúc lợi kinh tế: có tính bình đẳng.

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Cân bằng thị trường
Tổng thặng dư thị trường là diện tích giữa đường cung và
đường cầu giới hạn bởi trục tung, đến điểm cân bằng E
Giá A

D
TS = tam Cung
giác AEC

Thặng dư
tiêu dùng

Giá cân bằng E

Thặng dư
sản xuất

Cầu
B

0 Sản lượng cân bằng Số lượng

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

 Đánh giá cân bằng thị trường

Class Discussion:
Q. Can thiệp có thể làm tăng phúc lợi kinh tế nhiều hơn
so với phúc lợi khi thị trường tự do cân bằng tạo ra?
 Khi thị trường cân bằng, mức giá PE sẽ quyết định
người mua và người bán nào sẽ tham gia thị trường.
 Những người mua định giá hàng, WTP > PE (đoạn EA) sẽ
quyết định mua hàng đó,
 Người mua nào định giá WTP < PE (đoạn EB) sẽ không mua
 Những người bán có chi phí thấp hơn giá PE , hay định
WTS < PE (đoạn CE) sẽ quyết định sản xuất và bán hàng ,
 Những người bán có chi phí cao hơn mức giá PE (đoạn ED) sẽ không
thể sản xuất hàng đó.

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Hàm ý về kết quả khi
thị trường tư do hoạt động
Thị trường tự do:
1.Phân phối cung hàng đến những người mua đánh giá hàng hóa
(WTP) cao nhất.
2.Phân phối cầu hàng hóa đến những người bán có thể sản xuất
mặt hàng đó ở mức chi phí thấp nhất.
3.Tạo ra mức sản lượng hàng hóa có tổng thặng dư sản xuất và
tiêu dùng tối đa.
Khi TSmax không thể tăng phúc lợi nền kinh tế bằng:
(i) Thay đổi phân phối tiêu dùng giữa những người mua hay
phân phối sản xuất giữa những người bán (due to its best
choice.)
(ii) Tăng hay giảm mức sản lượng hàng sản xuất, cung ứng.

Copyright © 2006 Thomson Learning

Tính hiệu quả của sản lượng cân bằng
Giá Cung

Giá trị hàng Chi phí sản xuất

hóa đối với của người bán
người mua

Chi phí sản Giá trị hàng

Cầu
xuất của hóa đối với
ngừoi bán người mua
0 Mức sản Số lượng
lượng cân bằng

Vùng sản lượng tạo được Vùng sản lượng tạo ra giá trị
giá trị hàng hóa đối với hàng hóa đối với người
người mua lớn hơn chi phí mua bị thấp hơn chi phí
sản xuất của người bán.. của người bán
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Kết quả hoạt động thị trường tự do

 Kết quả hoạt động thị trường tự do luôn giúp:

 TS đạt mức lớn nhất có thể, nói cách khác thị trường tự
do ở mức cân bằng là sự phân bổ nguồn lực hiệu quả.
 Để đạt hiệu quả, nhà hoạch định xã hội cần để
thị trường tự vận hành.
 Chính sách (can thiệp) để thị trường vận hành vừa đủ
“laissez-faire” hay “ để nó còn tự vận hành”
 Xã hội may mắn khi nhà hoạch định không cần
phải can thiệp vào thị trường.

Copyright © 2006 Thomson Learning

Case: Có nên tồn tại một thị trường
mua bán bộ phận cơ thể?

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Kết luận về
Hiệu quả Thị trường và Thất bại Thị trường

 Chương này sử dụng kinh tế học phúc lợi để thể hiện

một trong mười nguyên tắc: Thị trường thường là một
phương thức tốt để tổ chức hoạt động kinh tế.
 Tuy nhiên để thể hiện nguyên tắc trên chúng ta đã giả định thị
trường là cạnh tranh hoàn hảo.
 Trong thế giới thực, đôi khi có những thất bại thị trường, thị
trường không kiểm soát sẽ không phân bổ nguồn lực hiệu quả.
 Có hai nguyên nhân:
 Quyền lực thị trường - một người mua hoặc người bán duy nhất
có thể ảnh hưởng đến giá thị trường, ví dụ: độc quyền
 Ngoại tác - tác dụng phụ của giao dịch, ví dụ: ô nhiễm

Copyright © 2006 Thomson Learning

Cảnh báo tình trạng lợi dụng mạng xã hội để
mua bán bộ phận cơ thể người
26-12-2018
 Dư luận xôn xao khi được tin Công an Hà Nội triệt phá các đường dây lừa
đảo, môi giới bộ phận cơ thể người
 Phương thức là lập các hội nhóm kín trên mạng xã hội, thậm chí là một số
trang mạng công khai: “Muốn bán thận” trên Facebook. Các trang mạng này
đăng các quảng cáo cần mua thận và còn ghi sẵn yêu cầu đối với người
muốn bán thận là phải làm một số xét nghiệm trước.
 Sau khi có các xét nghiệm, người bán thận phải gửi cho các đối tượng đứng
sau các trang mạng xã hội này kiểm tra, khi đạt yêu cầu các đối tượng sẽ liên
hệ trực tiếp để thực hiện việc giao dịch. Các trang mạng xã hội thực hiện
hành vi mua bán thận này có lượng tương tác khá lớn, trong đó nhiều người
có nhu cầu bán thận do hoàn cảnh khó khăn, nợ nần.
 Cơ quan Công an đã làm rõ đường dây của đối tượng Ngọc môi giới mua
bán thận cho khoảng 40 người.

https://bnews.vn/canh-bao-tinh-trang-loi-dung-mang-xa-hoi-de-mua-ban-bo-phan-co-the-
nguoi/109185.html

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Kết luận về
Hiệu quả Thị trường và Thất bại Thị trường

 Khi thất bại thị trường tồn tại, chính sách công có
thể sửa chữa những thất bại và tăng hiệu quả kinh
tế.
 Kinh tế học phúc lợi làm sáng tỏ những thất bại
của thị trường và khám phá những tác động trong
chính sách của chính phủ.
 Mặc dù có khả năng tồn tại thất bại thị trường, các
giả định trong chương 7 hoạt động tốt ở nhiều thị
trường, và bàn tay vô hình vẫn rất quan trọng.

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Tóm tắt chương 7

 Chiều cao của đường cầu D phản ánh giá trị

của hàng hóa đối với người mua, họ sẵn
sàng trả tiền cho nó.
 Thặng dư tiêu dùng CS là mức sẵn lòng trả
của người mua trừ khoản tiền họ thực trả,
 CS đo lợi ích người mua nhận được khi tham gia
thị trường .
 Trên đồ thị, CS là diện tích dưới đường cầu D và
trên mức giá P.

Copyright © 2006 Thomson Learning

 Tóm tắt chương 7

 Chiều cao của đường cung S là chi phí sản

xuất hàng hóa của người bán.
 Người bán sẵn lòng bán nếu giá nhận được ít
nhất cũng phải bằng chi phí sản xuất hàng
hóa đó.
 Thặng dư sản xuất PS là khoản tiền người
bán nhận được từ hàng hóa của mình trừ chi
phí phải chịu để sản xuất hàng hóa đó.
 Trên đồ thị, PS là diện tích dưới mức giá P và trên
đường cung S.
Copyright © 2006 Thomson Learning
 Tóm tắt chương 7

 Để đo lường mức độ hạnh phúc xã hội, ta sử

dụng khái niệm tổng thặng dư TS,
 TS là tổng của thặng dư tiêu dùng CS với thặng dư
sản xuất PS: TS = CS + PS
 Phân bổ nguồn lực là hiệu quả khi nó tối đa hóa TS,
rằng hàng hóa được sản xuất bởi người bán có chi phí
thấp nhất và được tiêu thụ bởi người mua đánh giá
(sẵn lòng trả) cao nhất.
 Bàn tay vô hình của thị trường dẫn dắt người mua và
người bán đạt đến sự phân bổ hiệu quả.
 Khi cạnh tranh hoàn hảo, kết quả hoạt động thị trường là
hiệu quả. Thay đổi nó sẽ làm giảm tổng thặng dư TS.
Copyright © 2006 Thomson Learning