სასწავლოკურსის მათემატიკა II ეკონომისტებისათვის

სახელწოდება
კოდი
ფაკულტეტი: ეკონომიკისა და ბიზნესის ფაკულტეტი
სწავლების საფეხური: უმაღლესი განათლების პირველი საფეხური
სასწავლო კურსის საგანმანათლებლო პროგრამა: ფინანსები
სტატუსი სემესტრი: II
სტატუსი: სავალდებულო კურსი

ვლადიმერ ბალაძე - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის

ფიზიკა-მათემატიკის და კომპიუტერულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის მათემატიკის
დეპარტამენტის პროფესორი
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელ: 593 36 96 09
ელ. ფოსტა: vladimer.baladze@bsu.edu.ge

დალი მახარაძე - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ფიზიკა-

მათემატიკის და კომპიუტერულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის მათემატიკის
დეპარტამენტის ასოცირებული პროფესორი
ავტორ(ებ)ი
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელ: 599 95 88 90
ელ. ფოსტა: dali.makharadze@bsu.edu.ge

რუსლან ცინარიძე - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტის

ფიზიკა-მათემატიკის და კომპიუტერულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის მათემატიკის
დეპარტამენტის ასისტენტ პროფესორი
საკონტაქტო ინფორმაცია:
ტელ: 557-79-99-77
ელ. ფოსტა: r.tsinaridze@bsu.edu.ge

სასწავლოკურსის სასწავლო კურსის მიზანია სტუდენტს გააცნოს მათემატიკური ანალიზის

მიზანი ფუნდამენტური საკითხები და მეთოდები, რომელთა გამოყენებით შესაძლებელია
პრაქტიკული ეკონომიკური ამოცანების მათემატიკური მოდელების შექმნა და
გადაწყვეტა.
კრედიტების ECTS კრედიტი: 5
რაოდენობა და ECTS კრედიტი : 5
საათების საკონტაქტო : 60 სთ
დამოუკიდებელი მუშაობა : 65 სთ
განაწილება
სტუდენტის
დატვირთვის
შესაბამისად
სასწავლო კურსის საკონტაქტო - 60 სთ
ფორმატი ა) ლექცია – 27 სთ (I-XVI კვირა);
ბ) პრაქტიკული მუშაობა - 30 სთ (I-XVI კვირა);
გ) შუალედური გამოცდა - 1 სთ (IX კვირა)
დ) დასკვნითი გამოცდა - 2 სთ (XVII-XXკვირა)
დამოუკიდებელი მუშაობა – 65 სთ;
 ა) მზადება ჯგუფში მუშაობისთვის/პრაქტიკული მუშაობისთვის -40 სთ;
ბ) მზადება შუალედური გამოცდისთვის – 5 სთ;
დ) მზადება დასკვნითი გამოცდისთვის – 20 სთ.
დაშვების
მათემატიკა I ეკონომისტებისთვის
წინაპირობები
შინაარსი იხ. დანართი 1

 ვერბალური, ანუ ზეპირსიტყვიერი მეთოდი – ამ მეთოდს მიეკუთვნება ლექცია,

თხრობა, საუბარი და სხვ. პედაგოგი გადასცემს, ხსნის სასწავლო მასალას, ხოლო
სტუდენტები მოსმენით, დამახსოვრებითა და გააზრებით მას აქტიურად აღიქვამენ
და ითვისებენ.
 პრაქტიკული მეთოდები – აერთიანებს სწავლების ყველა იმ ფორმას, რომელიც
სტუდენტს პრაქტიკულ უნარ-ჩვევებს უყალიბებს. ამ შემთხვევაში სტუდენტი
სწავლება- შეძენილი ცოდნის საფუძველზე დამოუკიდებლად ასრულებს ამა თუ იმ
სწავლის მეთოდი მოქმედებას.
და შესაბამისი  ქმედებაზე ორიენტირებული სწავლება – მოითხოვს პედაგოგისა და სტუდენტის
აქტივობები აქტიურ ჩართულობას სწავლების პროცესში, სადაც განსაკუთრებულ დატვირთვას
იძენს თეორიული მასალის პრაქტიკული ინტერპრეტაცია.
 ახსნა-განმარტებითი მეთოდი – ეფუძნება მსჯელობას მოცემული საკითხის
ირგვლივ. პედაგოგს მასალის გადმოცემისას მოჰყავს კონკრეტული მაგალითი,
რომლის დაწვრილებით განხილვაც ხდება მოცემული თემის ფარგლებში.

სტუდენტის საბოლოო შეფასება წარმოადგენს შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი

შეფასების ჯამს:
1.1. შუალედური შეფასება - 60 ქულა:
1.1.1. შუალედური გამოცდა - 20 ქულა;
1.1.2. მიმდინარე შეფასებები - 40 ქულა:
1.1.2.1. წერითი გამოკითხვები - 30 ქულა;
1.1.2.2. ზეპირი გამოკითვები - 10 ქულა;
1.2. დასკვნითი გამოცდა - 40 ქულა

შეფასების რაოდ შეფასე ქულა შეფასების შეფასების კრიტერიუმები

კომპონენტები და ენობა ბა თა დრო
ცოდნის მეთოდები ჯამი
შეფასების 1. მიმდინარე შეფასებები 40 ქულა
ფორმები, 1.1. წერითი გამოკითხვები 30 ქულა
კომპონენტები, წერითი დავალება 3 10 30 V, XI, XV სტუდენტს ეძლევა პრაქტიკული
კვირა დავალებები, რომელთა შეფასება
მეთოდები და
მოხდება ქვემოთ მოცემული
კრიტერიუმები პრაქტიკული დავალებების
შეფასების კრიტერიუმების
მიხედვით.
1.2.ზეპირი გამოკითხვები 10 ქულა
აქტიურობა 2 5 10 I-X, სტუდენტი ფასდება სემესტრის
XI-XVI განმავლობაში ორჯერ მასზე
კვირა დაკისრებული მოვალეობის
შესრულების სისტემატიურობისა და
 შესრულებული სამუშაოს ხარისხის
მიხედვით
2. შუალედური 1 20 20 IX ბილეთი მოიცავს თეორიულ
გამოცდა საკითხს/საკითხებს (10 ქულა),
პრაქტიკულ ამოცანას/ამოცანებს (6
ქულა) და განმარტებებსა ან/და
ფაქტებს (4 ქულა). შეფასება მოხდება
ქვემოთ მოცემული პრაქტიკული
დავალებებისა და თეორიული
საკითხების შეფასების კრიტერიუ-
მების მიხედვით.
3. დასკვნითი 1 40 40 XVII-XX ბილეთი მოიცავს თეორიულ
გამოცდა კვირა საკითხს/ საკითხებს (25 ქულა),
პრაქტიკულ ამოცანას/ამოცანებს (15
ქულა) და განმარტებებსა ან/და
ფაქტებს (10 ქულა). შეფასება
მოხდება ქვემოთ მოცემული
პრაქტიკული დავალებებისა და
თეორიული საკითხების შეფასების
კრიტერიუმების მიხედვით.
სულ: 100 ქულა

თეორიული საკითხების შეფასების კრიტერიუმები:

5 ქულიანი საკითხი: დებულების ფორმულირება - 1 ქულა; დამტკიცების
შესრულება/მსჯელობის წარმოება - 3 ქულა; ტერმინოლოგიის სიზუსტე - 1 ქულა.
4 ქულიანი საკითხი: დებულების ფორმულირება - 1 ქულა; დამტკიცების
შესრულება/მსჯელობის წარმოება - 2 ქულა; ტერმინოლოგიის სიზუსტე - 1 ქულა.
3 ქულიანი საკითხი: დებულების ფორმულირება - 0,5 ქულა; დამტკიცების
შესრულება/მსჯელობის წარმოება - 2 ქულა; ტერმინოლოგიის სიზუსტე - 0,5 ქულა.
2 ქულიანი საკითხი: დებულების ფორმულირება - 0,5 ქულა; დამტკიცების
შესრულება/მსჯელობის წარმოება - 1 ქულა; ტერმინოლოგიის სიზუსტე - 0,5 ქულა.
1 ქულიანი საკითხი: დებულების ფორმულირება - 0,25 ქულა; დამტკიცების
შესრულება/მსჯელობის წარმოება - 0,5 ქულა; ტერმინოლოგიის სიზუსტე - 0,25
ქულა.

პრაქტიკული დავალებების შეფასების კრიტერიუმები:

5 ქულიანი დავალება: დავალების/ამოცანის გაგება და ამოხსნის სწორი
გზის/მეთოდის შერჩევა - 1 ქულა; დავალების/ამოცანის ამოხსნა/მსჯელობის
წარმოება - 3 ქულა; დავალების/ამოცანის გაფორმება და პასუხის დაფიქსირება- 1
ქულა.
4 ქულიანი დავალება: დავალების/ამოცანის გაგება და ამოხსნის სწორი
გზის/მეთოდის შერჩევა - 1 ქულა; დავალების/ამოცანის ამოხსნა/მსჯელობის
წარმოება - 2 ქულა; დავალების/ამოცანის გაფორმება და პასუხის დაფიქსირება- 1
ქულა.
3 ქულიანი დავალება: დავალების/ამოცანის გაგება და ამოხსნის სწორი
გზის/მეთოდის შერჩევა - 0.5 ქულა; დავალების/ამოცანის ამოხსნა/მსჯელობის
წარმოება - 2 ქულა; დავალების/ამოცანის გაფორმება და პასუხის დაფიქსირება- 0.5
ქულა.
2 ქულიანი დავალება: დავალების/ამოცანის გაგება და ამოხსნის სწორი
გზის/მეთოდის შერჩევა - 0/5 ქულა; დავალების/ამოცანის ამოხსნა/მსჯელობის
წარმოება - 1 ქულა; დავალების/ამოცანის გაფორმება და პასუხის დაფიქსირება- 0.5
ქულა.
 1 ქულიანი დავალება: დავალების/ამოცანის გაგება და ამოხსნის სწორი
გზის/მეთოდის შერჩევა - 0.25 ქულა; დავალების/ამოცანის ამოხსნა/მსჯელობის
წარმოება - 0.5 ქულა; დავალების/ამოცანის გაფორმება და პასუხის დაფიქსირება -
0.25 ქულა.

დასკვნით გამოცდაზე დაშვების წინაპირობა:

 სტუდენტი ვალდებულია დაესწროს სალექციო მეცადინეობების მინიმუმ 50%-ს,
წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი დასკვნით გამოცდაზე არ დაიშვება.
 შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი არის 21 ქულა,
ხოლო დასკვნითი გამოცდის მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი 20 ქულა;
სტუდენტის საბოლოო შეფასება:
 სტუდენტს სასწავლო კურსი ათვისებულად ჩაეთვლება, თუ ის მიიღებს ერთ-
ერთს შემდეგი დადებითი შეფასებებიდან:
ა) (A) ფრიადი - 91 ქულა და მეტი;
ბ) (B) ძალიან კარგი - 81-90 ქულა;
გ) (C) კარგი - 71-80 ქულა;
დ) (D) დამაკმაყოფილებელი - 61-70 ქულა;
ე) (E) საკმარისი - 51-60 ქულა.
უარყოფითი შეფასებებია:
(FX) ვერ ჩააბარა - 41-50 ქულის მიღების შემთხვევაში სტუდენტს უფლება ეძლევა
დამატებით გამოცდაზე ერთხელ კიდევ გავიდეს.
(F) ჩაიჭრა - 40 ქულის ან ნაკლების მიღებისას სტუდენტს საგანი თავიდან აქვს
შესასწავლი
ცოდნა და გაცნობიერება:
კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტს ეცოდინება დიფერენციალური და ინტეგრალური
აღრიცხვის, დიფერენციალური განტოლებების საკვანძო საკითხების ძირითადი
ცნებები, პრინციპები და მეთოდები.

ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენების უნარი:

სწავლის შედეგები
მათემატიკური მეთოდების მეშვეობით შეეძლება ეკონომიკური ამოცანების
მათემატიკური მოდელების შექმნა და გადაწყვეტა;

დასკვნის უნარი:
გააჩნია შესაბამისი სირთულის ეკონომიკური ამოცანების გააზრების და გადაწყვეტის,
მიღებული შედეგების ანალიზის და შეფასების უნარი.
1. დ. ნატროშვილი, ლ. გიორგაშვილი, გ. ჯაშიაშვილი. მათემატიკა ეკონომის-
ტებისათვის. გამ. „ახალი ივირონი“, თბ. 2008.
ძირითადი
2. ს. თოფურია, ვ. ხოჭოლავა, ნ. მაჭარაშვილი, უმაღლესი მათემატიკის მოკლე
ლიტერატურა
კურსი, გამომცემლობა ტექნიკური უნივერსიტეტი, თბილისი, 2009.

დამხმარე 3. ვლ.ჭელიძე, ე.წითლანაძე. მათემატიკური ანალიზის კურსი, ტ.1,

ლიტერატურა თბილისი, 1989.
4. პ. ზერაგია. უმაღლესი მათემატიკა. თბილისი, 1988წ.
5. ნ. დურგლიშვილი, ა. ბუაძე, მ. იოსავა, ო. მელაძე, ლ. სიგუა, უმაღლესი
მათემატიკის ამოცანათა კრებული, ნაწილი I, გამომცემლობა “განათლება”,
თბილისი, 1989.
6. G.B. T HOMAS, M.D. WEIR , J. H ASS , THOMAS ’ CALCULUS , EARLY TRANSCENDENTAL , TWELFTH
 E DITION, A DDISON -W ESLEY , 2010
7. J AMES STEWART , CALCULUS , SEVENTH E DITION, BROOKS/COLE , CENGAGE L EARNING, 2012

დანართი 1

საათების
კვირა თემა რაოდენობა ლიტერატურა
ლექ. პრაქ.
I ფუნქციები. ფუნქციების ზრდადობა, კლებადობა და [1]გვ.239-255
პერიოდულობა. ლუწი და კენტი ფუნქციები. ელემენტარული 2 2 [2]გვ.119-127
ფუნქციების გრაფიკები და თვისებები.
უმარტივესი ხარისხოვანი, მაჩვენებლიანი, ლოგარითმული [3]გვ.221-240
II ფუნქციები. ტრიგონომეტრიული ფუნქციები, მათი შექცეული 2 2
ფუნქციები და ტრიგონომეტრიული განტოლებები.
III რიცხვითი მიმდევრობები. არითმეტიკული და გეომეტრიული [1]გვ. 204-226,
პროგრესები. მათი ჯამის ფორმულები და თვისებები.
2 2
რიცხვითი მიმდევრობის ზღვარი. კრებადი მიმდევრობის
თვისებები.
IV უსასრულოდ დიდი და უსასრულოდ მცირე მიმდევრობები. [2] გვ.116-118
ზოგიერთი მნიშვნელოვანი ზღვარი. ეილერის რიცხვი. 281-294
რიცხვითი მწკრივი. მწკრივის ჯამი არაუარყოფით წევრებიანი 2 2 [1] გვ.231-235
რიცხვითი მწკრივების კრებადობის ნიშნები. უწყვეტი
დარიცხვა. დისკონტირება უწყვეტი დარიცხვის შემთხვევაში.
V ფუნქციის ზღვარი. ცალმხრივი ზღვრები. უსასრულოდ მცირე [1] გვ. 264-284
და უსასრულოდ დიდი ფუნქციები. ფუნქციის უწყვეტობა [2]გვ.127-147
2 2
წერტილში. ფუნქციის წყვეტა და წყვეტის წერტილთა
კლასიფიკაცია.
VI ფუნქციის წარმოებული, წარმოებულის გამოთვლის წესები, [1]გვ.295-330
რთული ფუნქციის წარმოებული, წარმოებულების ცხრილი, [2]გვ.148-176
ფუნქციის დიფერენციალი. მაღალი რიგის წარმოებულები. 2 2
ტეილორის ფორმულა. მარგინალური (ზღვრული) ამონაგები.
მარგინალური დანახარჯი.
VII ფუნქციის ზრდადობა და კლებადობა. ფუნქციის [1]გვ. 331-367
ელასტიკურობა. მოთხოვნისა და მიწოდების ელასტიკურობა [2]გვ.177-192
ფასიის მიმართ. ფუნქციის ექსტრემუმი. ექსტრემუმის
2 2
არსებობის პირობები. ფუნქციის გრაფიკის ჩაზნექილობა და
ამოზნექილობა, გადაღუნვის წერტილები. ფუნქციის გრაფიკის
ასიმპტოტები. ფუნქციის გამოკვლევა და გრაფიკის აგება.
VIII მრავალი ცვლადის ფუნქციები. საწარმოო ფუნქცია. ორი [1]გვ.377-396
ცვლადის ფუნქციის ზღვარი წერტილში. ორი ცვლდის [2]გვ.193-207
ფუნქციის უწყვეტობა. ფუნქციის კერძო წარმოებულები და
1 2
სრული დიფერენციალი. მრავალი ცვლადის ფუნქციის
საშუალო კერძო ელასტიკურობა და ზღვრული კერძო
ელასტიკურობა. რთული ფუნქციის წარმოებული.
IX შუალედური გამოცდა 1
X არაცხადი ფუნქციის წარმოებული. კაპიტალის და შრომის 1 2 [1]გვ.396-420
ზღვრული პროდუქტები. წარმოების ფუნქციის დონის [2]გვ.207-212
წირები. შრომისა და კაპიტალის შენაცვლების ზღვრული
 ნორმა. მაღალი რიგის კერძო წარმოებულები. შვარცის
თეორემა. ორი ცვლადის ფუნქციის ექსტრემუმი. პირობითი
ექსტრემუმი.
XI პირველადი ფუნქცია. განუსაზღვრელი ინტეგრალი. [1]გვ.426-435
განუსაზღვრელი ინტეგრალის ძირითადი თვისებები. [2]გვ.212-229
ინტეგრალების ცხრილი. განუსაზღვრელი ინტეგრალის 2 2
გამოთვლის მეთოდები: უშუალო ინტეგრება, ცვლადთა
გარდაქმნის და ნაწილობითი ინტეგრების მეთოდები.
XII განსაზღვრული ინტეგრალი. მისი თვისებები. გამოთვლის [1]გვ.435-446
ხერხები. განსაზღვრული ინტეგრალი ცვლადი ზედა [2]გვ. 229-236
საზღვრით. ნიუტონ-ლაიბნიცის ფორმულა. ცვლადთა 2 2
გარდაქმნის და ნაწილობითი ინტეგრების მეთოდები
განსაზღვრულ ინტეგრალში.
XIII განსაზღვრული ინტეგრალის გეომეტრიული მნიშვნელობა. [2]გვ.240-248
ბრტყელი ფიგურის ფართობი, წირის რკალის სიგრძე,
ბრუნვითი სხეულის მოცულობა. განსაზღვრული ინტეგრალის
2 2
გამოყენება ეკონომიკურ ამოცანებში: პროდუქციის
მოცულობის გამოთვლა. მომხმარებლის დანაზოგი, და
მწარმოებლის ამონაგების ნამატი.
XIV შემოსავლის ნაკადის მიმდინარე ღირებულება. ინვესტიციის [1]გვ.455-466
ნაკადი და თანხის დაგროვება. არასაკუთრივი ინტეგრალები [2]გვ.236-240
2 2
უსასრულო საზღვრებით. არასაკუთრივი ინტეგრალები
შემოუსაზღვრელი ფუნქციიდან.
XV ამოცანები, რომელსაც მივყავართ დიფერენციალური [1]გვ.473-491
განტოლების ცნებამდე. ჩვეულებრივი დიფერენციალური [2]გვ.249-261
განტოლება. ძირითადი ცნებები. კოშის თეორემა. პირველი
რიგის დიფერენციალური განტოლება განცალებადი 2 2
ცვლადებით. დიფერენციალური განტოლება
ერთგვაროვანი ფუნქციით. პირველი რიგის წრფივი
დიფერენციალური განტოლება.
XVI მეორე რიგის მუდმივკოეფიციენტებიანი წრფივი [1]გვ.491-500
ერთგვაროვანი და არაერთგვაროვანი დიფერენციალური 1 2 [2]გვ.270-279
განტოლებები.
XVII- დასკვნითი გამოცდა
2
XX