ማጠቃለያ ቁልፍ ቃላት መግቢያ * LL.B (AAU)፣ ጸሐፊውን በኢሜይል አድራሻቸው hmajirans@gmail.

com
ማግኘት ይቻላል። ሂደቶች፡ ጥፋተኝነትን የማረጋገጥ ገደብ በወንጀል ውስጥ የማረጋገጫ ደረጃ በኢትዮጵያ ህግ
ሀና አርአያሥላሴ ዘሚካኤል * የማስረጃ ደረጃው፣ በማስረጃ ህግ ውስጥ ካሉት መሰረታዊ እሳቤዎች ጋር
በመሆን በፍትህ አሰጣጥ ሂደት ውስጥ ወሳኝ ሚና ይጫወታል። የዳኝነት ሂደቱ የጉዳዩን እውነታዎች እልባት
ያስገድዳል እና ይህም ፍርድ ቤቱ ዋስትና ያለው ፍንጭ ሊሰጥበት የሚችልበትን ማስረጃ በማስተዋወቅ
ማረጋገጥ ነው. በእውነታ ላይ የተመሰረተ ውሳኔ መስጠት የተለመደ ቢሆንም የማስረጃ ደረጃ፣ ከተገቢው
ጥርጣሬ በላይ፣ የወንጀል ክስ፣ ኢትዮጵያ ጄረሚ ቤንታም (በቴሬንስ አንደርሰን፣ ዴቪድ ኤ.ሹም፣ ዊልያም
ትዊኒንግ (2005)፣ የማስረጃዎች ትንተና 2 ኛ ኤድ.፣ (ካምብሪጅ፡ ካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ)፣ ገጽ 228 ላይ
ተጠቅሷል። - ጄረሚ ቤንተም *** ** የማስረጃ ደረጃው በፍትህ አስተዳደር ሂደት ውስጥ ወሳኝ ሚና
ይጫወታል። በወንጀለኛ መቅጫ ሂደት ውስጥ, ስታንዳርድ የማስረጃ ሸክሙ ያለው አካል የወንጀሉን አካል
የሆኑትን እውነታዎች ማረጋገጥ ያለበትን ደረጃ ያሳያል. ይህ አንቀጽ ‘ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ’ መለኪያን
ትርጉምና ወሰን ጠቅለል አድርጎ የሚያሳይ ሲሆን በመቀጠልም ይህ መመዘኛ በኢትዮጵያ የሕግ ሥርዓት ውስጥ
በግልጽ የተቀመጠ ባይሆንም ተከራክሯል። ይህ መመዘኛ ሊገመት የሚችልበትን መደበኛ የሕግ ማዕቀፍ
ያብራራል። በመቀጠልም የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ከማስረጃ ደረጃ ጋር የተያያዙ
ጉዳዮችን በማጠቃለልና በመተንተን ያለውን አሰራር ይዳስሳል። “እርግጠኝነት፣ ፍፁም እርግጠኝነት፣
በእያንዳንዱ የጥያቄ መሰረት ላይ ያለማቋረጥ የምንረዳው፣ ነገር ግን የማይታለፍ የነገሮች ተፈጥሮ ለዘላለም
ሊደረስበት የማይችል እርካታ ነው። ተግባራዊ እርግጠኝነት፣ ለአሰራር በቂ የሆነ የማረጋገጫ ደረጃ፣ በረከት
ነው፣ ይህም ማግኘት፣ ለማግኘት በመንገዳችን ላይ ባለን ቁጥር፣ እንደዚህ አይነት ከመጠን ያለፈ እና
የማይደረስ ግዥዎች ፍላጎት ስር እኛን ለማጽናናት በቂ ሊሆን ይችላል። DOI http://dx.
doi.org/10.4314/mlr.v8i1.3 84 Machine Translated by Google 1. ከተገቢው የጥርጣሬ ደረጃ ባሻገር 1
የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 85 ከምክንያታዊ ጥርጣሬ ውጪ ያለው መለኪያ
የተዘጋጀው በሰው ልጆች ጉዳይ ላይ በተሻለ ሁኔታ ሊደረስበት የሚችለው 'የሞራል እርግጠኝነት' - እንደ ሂሳብ
ወይም ሎጂክ በተቃራኒ 'ሙሉ እርግጠኝነት' ነው።1 ወደ ሞራላዊ እርግጠኝነት ስንመጣ ምን ማለት ነው
የሚፈለገው ከጥርጣሬ በላይ ማረጋገጫ ሳይሆን ይልቁንም መመስረት ነው። የኢትዮጵያ የሕግ ሥርዓት
በወንጀል ክስ ውስጥ አስፈላጊ የሆነውን የማስረጃ ደረጃ በግልጽ ያስቀምጣል። በመደበኛ ማዕቀፍ ውስጥ
እንደዚህ ያለ ክፍተት ሲኖር፣ ፍርድ ቤቶች ራሳቸው የተለያዩ የጉዳይ ውጤቶችን እንደሚያስገኙ ሁሉ የዚህ
መስፈርት ግንዛቤ የተለያየ ነው። ይህ አንቀጽ ‘ከምክንያታዊ ጥርጣሬ ስታንዳርድ ባሻገር’ ትርጉምና ወሰን እና
ወደ ኢትዮጵያ የሕግ ሥርዓት እንዴት እንደገባ ለማወቅ ያለመ ነው። የሕግ ሥርዓቱ የሚመራበትን አጠቃላይ
አቅጣጫ የማስረጃ ደረጃን በተመለከተም የፖሊሲ ሰነዶችን እና ረቂቅ ሰነዶችን ይመለከታል። የፌደራሉ
ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ስለተመረጡት ውሳኔዎች ዝርዝር ዘገባ በማቅረብ፣ አንቀጹ የዚህን ፍርድ
ቤት የዳኝነት ህግ በጉዳዩ ላይ ሰፊ ማብራሪያ ሰጥቷል። ኢፒስተሞሎጂ፣ (ኒው ዮርክ፡ ካምብሪጅ ዩኒቨርሲቲ
ፕሬስ)፣ ገጽ. 32. ላሪ ላውዳን (2006)፣ እውነት፣ ስህተት እና የወንጀል ህግ፡ የህግ መጣጥፍ በዕለት ተዕለት
ሕይወት ውስጥ ያለ ክስተት ፣ የሕግ ሥርዓቱ ቢያንስ ብዙ ጊዜ ትክክለኛ ውሳኔዎችን የሚያመቻች መሆኑን
ለማረጋገጥ የውሳኔ አሰጣጥ ሂደቱን የሚቆጣጠሩ በርካታ ህጎችን ያወጣል። ይህ ክፍል ከጥርጣሬ በላይ ያለውን
ትርጉም ይዳስሳል ። በዩኤስ የህግ ስርዓት ስር ያሉትን የስታንዳርድ ቀመሮች እና በእያንዳንዳቸው ላይ
ስለሚሰነዘሩ ትችቶች አጠቃላይ እይታ ይሰጣል እና ከዚያ በኋላ ስለ መከላከያ እና ግምቶች ውይይት ይከተላል።
ተመሳሳይ መመዘኛዎችን ከሚተገበሩ ሌሎች አገሮች ልምድ የተወሰደ መደበኛ ንድፍ. በተጨማሪም
የአዎንታዊ መከላከያዎች እና ግምቶች በደረጃው ወሰን ላይ ያለውን ተጽእኖ ይመረምራል. የተለያዩ ሕጎችን
ከተመለከትን በኋላ፣ ሁለተኛው ክፍል ደግሞ ‘ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ’ በኢትዮጵያ የሕግ ሥርዓት ውስጥ
በተዘዋዋሪ የተካተተው መለኪያ ነው ይላል። ሦስተኛው ክፍል በኢትዮጵያ የወንጀል ሕግ ውስጥ ያሉ የሕግ
ታሳቢዎችን አጠር ያለ ዳሰሳ ያቀርባል። በኢትዮጵያ ያሉ የፍርድ ቤቶች አሠራር በተለይም የፌደራል ጠቅላይ
ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በአራተኛው ክፍል ከጉዳዩ ጋር ተያያዥነት ያላቸውን የተመረጡ ጉዳዮችን
በመተንተን ተብራርቷል። አሰራሩ የተለያየ እና ከመደበኛ ማዕቀፍ ጋር የማይጣጣም መሆኑን ልብ ይሏል።
የመጀመሪያው ክፍል ከጥርጣሬ በላይ ያለውን ትርጉም ያብራራል። 1.1 ትርጉም Machine Translated by
Google ከጥርጣሬ በላይ እምነት ምን እንደሆነ ከመግለጽ ይልቅ፣ ይህ ፈተና 'ምክንያታዊ ጥርጣሬ' ምን
እንደሆነ ለማብራራት ይሞክራል። በዚህ መሰረት፣ ምክንያታዊ የሆነ ጥርጣሬ አስተዋይ የሆነ ሰው በእምነቱ
ላይ ለመስራት እንዲያመነታ የሚያደርግ ጥርጣሬ ተብሎ ይገለጻል (ከጥርጣሬ ዓይነት በተቃራኒ እርስዎ
ያለማቅማማት ቢሰሩም)። ይህ ንጽጽር እንደ መጀመሪያው ተመሳሳይ ምክንያት ሊተች ይችላል ምክንያቱም
አንድ ሰው ምክንያታዊ በሆኑ ምክንያቶች ብቻ ሳይሆን አስፈላጊ በሆነ ጉዳይ ላይ ለመስራት ሊያመነታ
ይችላል። በአጻጻፉ ውስጥ በጣም ግልጽ ያልሆነ ተብሎም ተችቷል.4 በቀረቡት ማስረጃዎች እና ምስክሮች
እርዳታ የተረጋገጠ እና የተረጋጋ እውነታ . ከተገቢው አጠራጣሪ መስፈርት ውጪ ካሉት የተለያዩ ንድፈ ሐሳቦች
እና ቀመሮች መካከል፣ ላሪ ላውዳን አምስት አቀማመጦችን ለይቷል፣ እንደ ዋና ልዩነቶች ተወያይቷቸዋል እና
እያንዳንዳቸው ችግሮቹን ለይተዋል።2 በዚህ አጻጻፍ መሠረት፣ ከጥርጣሬ በላይ አንድ ሰው በዕለት ተዕለት
ሕይወት ውስጥ ሊያደርጋቸው ከሚገቡ አስፈላጊ ውሳኔዎች ጋር ይነፃፀራል። ላውዳን በሁሉም አስፈላጊ
የሕይወት ውሳኔዎች ውስጥ ሰዎች የሚሠሩት ምክንያታዊ ጥርጣሬዎች ቢኖሩም እንደሆነ በመጥቀስ ይህንን
አጻጻፍ ነቅፏል ። የግል ውሳኔዎቻቸው ምንም ያህል አስፈላጊ ቢሆኑም. ስለዚህ ምክንያታዊ ጥርጣሬዎች
ቢኖሩም የጥፋተኝነት ውሳኔን መፍቀድ ስለሚሆን ከጥርጣሬ በላይ የሆኑትን መስፈርቶች ከአስፈላጊ የህይወት
ውሳኔዎች ጋር ማመሳሰል ስህተት ነው። ይህ ከታሪካዊው 'የሞራል እርግጠኛነት' አጻጻፍ ጋር በጣም ተመሳሳይ
ነው። “መታዘዝ” የሚለው ቃል ቀጥተኛ ትርጉሙ እውነታ ፈላጊው በ ለእያንዳንዱ ትርጓሜዎች ዝርዝር
ማብራሪያ መታወቂያ ገጽ 34-51 ይመልከቱ። 4 አንድ ዳኛ ይህን መሥፈርት ከጠቀሰ በኋላ እንዲህ ሲሉ
ጽፈዋል:- “ሁልጊዜ አሻሚነቱ በጣም ያስደንቀኝ ነበር። ዳኞች "በአስፈላጊ ጉዳይ ላይ ለመስራት ወደ ኋላ
እንዲሉ" የሚያደርጋቸው ጥርጣሬ ካጋጠማቸው ምን ማድረግ አለባቸው? ማቅማማት ደረጃ ላይ ስለደረሱ
ጥፋተኛ ሆነው ለመቀጣት ፈቃደኛ ባይሆኑ ወይ ዝም ብለው ማመንታት፣ ከዚያም በግል ጉዳያቸው፣
ጥርጣሬያቸውን ለድርጊት በመደገፍ እንደሚፈቱ ራሳቸውን ይጠይቁ እና ከሆነም ጥፋተኛ ሆነው ይቀጥላሉ
?”፣ Jon O. Newman (1993)፣ “ከ“ምክንያታዊ ጥርጣሬ” ባሻገር፣ የኒውዮርክ ዩኒቨርሲቲ የሕግ ክለሳ፣ ጥራዝ.
68፣ ቁጥር 5፣ ገጽ. 4. 3 መታወቂያ፣ ገጽ. 36. ሐ) የጥፋተኝነት ውሳኔ; ሀ) አስፈላጊ የህይወት ውሳኔዎች ጋር
ተመሳሳይነት; ለ) አስተዋይ የሆነን ሰው እርምጃ ከመውሰድ እንዲያመነታ የሚያደርግ ጥርጣሬ፡- 86 ሚዛን ህግ
ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 2 ይህ የውይይት ክፍል የተመሰረተው ላውዳን በመጽሃፋቸው
የተለያዩ ትርጉሞችን በማስረጃ ደረጃ እና በጉዳዩ ላይ ይግባኝ ሰሚ ፍርድ ቤቶች የሰጡትን ውሳኔ በተመለከተ
ከዩኤስ ፍርድ ቤቶች የዳኞች መመሪያ ልምድ በመነሳት የተለያዩ ትርጉሞችን ዘርዝሯል። Machine
Translated by Google መ) ለየትኛው ምክንያት ሊሰጥ የሚችል ጥርጣሬ፡- መ) ከፍተኛ ዕድል; የወንጀል ክስ
የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 87 7 መታወቂያ፣ ገጽ. 46. የዚህ አመለካከት አራማጆች ምንም
እንኳን ሁሉንም ስህተቶች የሚያድን ፍጹም የሆነ የወንጀል ሥነ-ሥርዓት መዘርጋት ባይቻልም የተሳሳቱ
ፍርዶች ሊኖሩ እንደሚችሉ በግልጽ ከመቀበል ብንቆጠብ ይሻላል ይላሉ። በተከሳሹ ላይ የጥፋተኝነት እና
የጥፋተኝነት ውሳኔ እና ይህ እምነት ለረጅም ጊዜ እንደሚቆይ. ነገር ግን እንዲህ ዓይነቱን ውሳኔ ወደፊት
ማድረግ በጣም ከባድ ነው, የማይቻል ካልሆነ. የዚህ ትርጉም ችግር እንደ አስፈላጊው የማስረጃ ደረጃ ያሉ
ተጨባጭ መመዘኛዎችን ከማስቀመጥ ይልቅ በእውነታ ፈላጊው ተጨባጭ እምነት ላይ ብዙ ትኩረት መስጠቱ
ነው። ይህ ደግሞ ከፍ ያለ የጥፋተኝነት ደረጃ ሳይረጋገጥ የጥፋተኝነት ውሳኔ እንዲቋረጥ ሊያደርግ ይችላል
በዚህም ምክንያት ከተገቢው ጥርጣሬ በላይ ያለውን ዓላማ ያከሽፋል። በእርግጠኛነት በቁጥር በሚለካው
የተከሳሹን ጥፋተኛነት እርግጠኛ ነው። ይህ አጻጻፍ ምንም እንኳን በአንዳንድ የሕግ ምሁራን የተሟገተ
ቢሆንም 5 በተለያዩ ፍርድ ቤቶች በግልጽ ውድቅ ተደርጓል።6 በዚህ ፍቺ ላይ የቀረበው መቃወሚያ የወንጀል
ፍትሕ ሥርዓቱ የተወሰነ ቁጥር ያላቸውን የተሳሳቱ የጥፋተኝነት ውሳኔዎችን ማመኑን የሚያካትት ነው። ይህ
ዞሮ ዞሮ ህዝቡ በሂደቱ ላይ ያለውን እምነት ይሸረሽራል ተብሏል።7 5 ለምሳሌ አንድ ጸሐፊ “ወንጀለኛው
ከምክንያታዊነት በላይ የሆነ የጥርጣሬ መስፈርት ከ 0.90 ወይም 0.95 በላይ የመሆን እድሉ ተመሳሳይ ነው።
ምናልባት፣ አብዛኞቹ ፍርድ ቤቶች እንደወሰኑት፣ አቃቤ ህግ "ምክንያታዊ ጥርጣሬን" ለመለካት
አይፈቀድለትም ነገር ግን ይህ ያልተለመደ የሂሳብ-ፎቢ የህግ ስርዓት ብቻ ነው" (ኤድዋርድ ኬ. ቼንግ (2012)፣
“የማስረጃ ሸክሙን እንደገና ማጤን '፣ 122 Yale Law Journal (2012) የሰኔ 18፣ 2012 የስራ ረቂቅ፣ ገጽ. 1.
በዚህ ፍቺ መሠረት፣ ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ የሆነ እምነት በጣም የሚቻል እንደሆነ ይቆጠራል። ከእምነት
እውነት ጋር የመያያዝ እድልን መጠን ለመለካት የሚደረግ ሙከራ ነው። መረጃ ፈላጊው ተከሳሹን ጥፋተኛ
ሲያደርግ ነው። እዚህ ላይ ምክንያታዊ ያልሆነ ጥርጣሬ መስፈርት ተብራርቷል፣ መረጃ ፈላጊው ተከሳሹ
ጥፋተኛ እንዳይባል፣ ማስረጃውን ከመረመረ በኋላ ምክንያቱ ሊሰጥበት በሚችል የጥፋተኝነት ጥርጣሬ ውስጥ
ከሆነ ነው። በቀላሉ 'ምክንያት' በመጠየቅ (እና ለዲግሪው ብቁ መሆን ባለመቻሉ) ይህ የደረጃው መግለጫ
የቆመውን ነገር በማዛባት ላይ ተጽእኖ ይኖረዋል። የጥርጣሬን ብቃት እንደ 'ምክንያታዊ' ማካተት ተስኖታል።
ሌላው የሂሳብ ፕሮባቢሊቲ ከስታንዳርድ ጋር የማያያዝ ችግር የት እንደሚቀመጥ ስምምነት አለመኖሩ ነው።
ከተገቢው ጥርጣሬ በላይ ለመለካት የመጀመሪያው ሙከራ የተደረገው እ.ኤ.አ. ሌሎች 6 ፣ ለምሳሌ ማኩሎች
v. State፣ 99 Nev. 72፣ (1983) ይመልከቱ። Machine Translated by Google 8 ለምሳሌ ፣ ሮበርት ዲ.
ባርትልስ (1981)፣ “ቅጣት እና የማረጋገጫ ሸክም እ.ኤ.አ. አቃቤ ህግ ወንጀሉን ከጥርጣሬ በላይ የማረጋገጥ
ሸክም አለበት ስንል እያንዳንዱ የወንጀሉ አካል በዚህ ከፍተኛ ደረጃ መረጋገጥ እንዳለበት ያመለክታል።
‘የወንጀሉ አካላት’ የሚባለው በወንጀል ሕጉ የሚወሰን ጉዳይ ነው። ይህ አጠቃላይ ህግ ቢሆንም, ለእሱ የተለየ
ተደርገው የሚወሰዱ አንዳንድ ጉዳዮች አሉ. ሁለቱ ዋና ዋና ቦታዎች - ስለ ተከሳሹ የወደፊት አደገኛነት
እምነት. የማረጋገጫ ስታንዳርድን በትክክል መግለጽ እነዚህን ጉዳዮች ለማስወገድ ብዙም አይጠቅምም
ምክንያቱም መስፈርቱ ዓላማው ለውሳኔ ሰጪዎች የሚፈለገውን የመጨረሻውን የእርግጠኝነት ደረጃ
ለመወሰን ሲሆን እነዚህ ሁኔታዎች ለትንተና መነሻው ልዩነት ይኖራቸዋል። ከተገቢው ጥርጣሬ በላይ ምን
ማለት እንደሆነ ለመወሰን ባደረግነው ሙከራ ስኬታማ ብንሆን እንኳ ፣ በውሳኔ አሰጣጥ ሂደት ውስጥ የተካተቱ
አንዳንድ ዘለግ ያሉ ችግሮች ይቀራሉ። ይህ በምንም መልኩ እንዲህ ዓይነቱ ሙከራ ከንቱ መሆኑን አይጠቁም;
መስፈርቱን መወሰን ለችግሮች መፍትሄ አለመሆኑን ብቻ ይጠቁማል። በህግ ስርዓት ውስጥ የማስረጃ
ደረጃውን በትክክል ከተረዳን ወደ ትክክለኛው አቅጣጫ ረጅም መንገድ እንሄዳለን ምክንያቱም ይህ ካልሆነ ፣
የዘፈቀደነትን አካል በእጅጉ ለመቀነስ ይረዳል ። - የተከሳሹ ያለፈ ወንጀሎች ወይም ችግር ያለበት የአኗኗር
ዘይቤ ፣ - የወቅቱን አደጋ ግንዛቤ ፣ በወንጀለኛ መቅጫ ጉዳይ ከህግ ሥርዓቱ ውጪ በሆኑ ነገሮች ተጽእኖ
ይኖረዋል። ከሰው ልጅ ውሳኔ ተፈጥሮ የሚመነጩ ብዙ ጉዳዮች። ምንም እንኳን መረጃ ፈላጊዎች
ውሳኔያቸውን በሕጉ መመሪያ መሰረት ለማድረግ የተቻላቸውን ሁሉ ቢያደርጉም በውሳኔያቸው ላይ ተጽእኖ
የሚፈጥሩ አንዳንድ ውጫዊ ሁኔታዎች አሉ.9 እነዚህ ሁሉ ጉዳዮች የመጨረሻው ውሳኔ መሆኑን ይመሰክራሉ.
- በአጠቃላይ በፖሊስ ፣ በዐቃቤ ሕግ ፣ በፍርድ ቤት እና በፍትህ ስርዓቱ ላይ ያለው እምነት ፣ ደረጃውን የመግለፅ
ችግር ሊወገድ ቢችልም, ሀ - የግል ልምድ; 9 Jack B. Weinstein and Ian Dewsbury (2006)፣
“‘ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ ማረጋገጫ’ የሚለውን ትርጉም ላይ አስተያየት ስጥ፣ ህግ ፣ ፕሮባብሊቲ እና
ስጋት፣ (ቅድመ መዳረሻ እትም በጥር 15, 2007)፣ ገጽ. 6; የዳኞችን ውሳኔ የሚነኩ የሚከተሉትን ውጫዊ
ሁኔታዎች ለይተዋል። በእነዚያ ቃላት ውስጥ ለማስቀመጥ የሞከሩት በአጠቃላይ ከሲቪል ደረጃ 0.5
ፕሮባቢሊቲ.8 እጅግ የላቀ መሆኑን ገልጸዋል. የወንጀል ጉዳዮች፡ መጠነኛ ፕሮፖዛል”፣ 66 የአዮዋ የህግ ግምገማ
899፣ ገጽ. 900. 1.2 የስታንዳርድ ስፋት 88 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 Machine
Translated by Google 14 16 ኢቢድ. 11 የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 89
ሬይመንድ ኤምሰን (2004)፣ ማስረጃ 2 ኛ Ed.፣ (Basingstoke: Palgrave Macmillan)፣ ገጽ. 424. የመብቶች
ህግ 1998"፣ ዘመናዊ የህግ ግምገማ፣ ጥራዝ. 65፣ እትም 3፣ ገጽ. 451. 10 ቪቪያን ዲቦራ ዊልሰን ( 1980)፣
“ሸክሞችን በወንጀለኛ መቅጫ ህግ፡ በፍትህ ሂደት ላይ ያለ ሸክም”፣ የሃስቲንግስ ህገመንግስታዊ ህግ በየሩብ
ዓመቱ፣ ጥራዝ. 8፣ እትም 4፣ ገጽ. 733; ዋና ዳኛ ኤም. ሞኒር (2006)፣ የመማሪያ መጽሀፍ የማስረጃ ህግ 7 ኛ
Ed.፣ (ኒው ዴሊ፡ ሁለንተናዊ ህግ ህትመት)፣ ገጽ. 55. ከመርህ ጋር የሚጣጣሙ ጉዳዮችን ማንሳት፡ ግምቶች እና
አዎንታዊ መከላከያዎች ናቸው።10 12 ጋቪን ዲንግዋል (2002)፣ “ህጋዊ ልዩ ሁኔታዎች፣ የማረጋገጫ ሸክሞች
እና የሰው ልጅ ግምት በማስረጃ ሸክም ላይ የሚኖረውን ተጽእኖ በተመለከተ መርፊ ሁለት አመለካከቶችን
አስተናግዷል።15 በመጀመሪያው እይታ ግምት በተቃዋሚው ላይ ተጨባጭ ሸክም ይፈጥራል። rebut the
presumption.'16 ተቃዋሚው ይህን በማድረግ ከተሳካ፣ የተለመደው የማስረጃ ሸክም ጭራሹኑ እንዳልነበረ
ተደርጎ ተግባራዊ ይሆናል። ሁለተኛው አመለካከት ግን ግምት የሚገመተውን እውነታ የማረጋገጥ ህጋዊ
ሸክሙን ወደ ተቃዋሚው በማዛወር ጉዳዩን ለሚመለከተው አካል ማስተባበል እንደሚጠበቅበት ነው.
Dingwall፣ supra ማስታወሻ 12፣ ገጽ. 451. 15 መርፊ፣ ከፍተኛ ማስታወሻ 13፣ ገጽ. 74. መርፊ እንዲህ ሲል
ተከራክሯል 'እንደዚህ አይነት ጉዳዮች [ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ ያለውን መስፈርት አይጥሱም]።
ምክንያቱም ተከሳሹ ማንኛውንም አስፈላጊ ነገር ውድቅ ለማድረግ ስላልተጠየቀ; የሚያቀርቡት ነገር ቢኖር
አዎንታዊ መከላከያ ወይም የራሱን ጉዳይ ካነሳ፣ ለመከላከያ ወይም ለጉዳዩ ማስረጃ እንዲያቀርብ ሊጠየቅ
ይችላል ። ተከሳሾቹ በአውሮጳ የሰብአዊ መብቶች ኮንቬንሽን ላይ ከሚታየው የንፁህነት ግምት አስተሳሰብ ጋር
ተኳሃኝ ናቸው። ኤምሰን ስለ እንግሊዝ የማስረጃ ህግ ሲጽፍ “[A] በአጠቃላይ ህግ፣ አቃቤ ህግ ተከሳሹ
ወንጀሉን የፈፀመ መሆኑን ከተፈላጊዎቹ ሰዎች ጋር እና (ii) የወንጀል ድርጊቱን መፈጸሙን የማስረዳት ግዴታ
አለባቸው ብሏል። መከላከያ (የተከሳሹን የማስረጃ ሸክም የፈፀመበት ሁኔታ)'11 ተከሳሹ አወንታዊ
መከላከያዎችን በተመለከተ ማስረጃ (ሕጋዊ ያልሆነ) ሸክም እንዲወጣ ይጠበቅበታል ። ወንጀል፣ አቃቤ ህግ
ተከሳሹ የሚያነሳው ማንኛውም መከላከያ አለመኖሩን ወይም ተፈፃሚ አለመሆኑን ማረጋገጥ አለበት። 13
ፒተር መርፊ (2007)፣ መርፊ በመረጃ 10 ኛ ኤድ.፣ (ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ፕሬስ)፣ ገጽ. 82. 1.2.1 አዎንታዊ
መከላከያዎች 1.2.2 ግምቶች Machine Translated by Google 90 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1
ሴፕቴምበር 2014 በወንጀለኛ መቅጫ ሂደት ውስጥ የሚደረጉ ግምቶች ከንፁህ ነን ከሚል እና ከተገቢው
አጠራጣሪ መስፈርት በላይ የሚጣጣሙ ጉዳዮችን ስለሚያነሱ፣ ከነዚህ እሳቤዎች ጋር የሚስማማ ግምት
እንዲኖር የተለያዩ ፍርዶች የተወሰኑ መመዘኛዎችን አቅርበዋል። ለምሳሌ የዩኤስ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እንደ
“ንጽጽር ምቾት” እና “ምክንያታዊ ግንኙነት” ያሉ በርካታ ፈተናዎችን አዘጋጅቷል።18 የአውሮፓ የሰብአዊ
መብቶች ፍርድ ቤት የአውሮፓ ስምምነት ግምቶችን መጠቀምን አይከለክልም ነገር ግን ሊጠበቁ እንደሚገባ
ገልጿል። ' የተጋረጠውን አስፈላጊነት ግምት ውስጥ በማስገባት እና የመከላከያ መብቶችን በሚያስከብር
ምክንያታዊ ገደቦች ውስጥ።' የማስረጃውን የማስረጃ ሸክም ወደ ተከሳሹ የማሸጋገር ልዩ መለኪያ ትክክለኛ
ከሆነ፡ ግልጽ እና ትክክለኛ ህዝባዊ ዓላማ እና ተመጣጣኝ የተመጣጠነ ግንኙነት።20 18 ዊልሰን፣ ከፍተኛ
ማስታወሻ 10፣ ገጽ. 742. የማረጋገጫ መስፈርት. ነገር ግን ይህ ልዩነት የሚመለከተው በፍትሐ ብሔር ጉዳዮች
ላይ ብቻ ነው ምክንያቱም በወንጀል ጉዳዮች ግምቶች የማስረጃ ሕጋዊ ሸክሙን የመቀየር ውጤት የላቸውም።
በወንጀለኛ መቅጫ ጉዳይ ላይ ግምት ሲተገበር የማስረጃውን ሸክም ወደ ተከሳሹ የማዞር ውጤት ብቻ
ይኖረዋል።17 17 መታወቂያ፣ ገጽ. 75. 21 ላውዳን፣ supra ማስታወሻ 1፣ ገጽ. 113. በተለምዶ አቃቤ ህግ
በተከሳሹ ላይ የተፈጸመውን የግድያ ወንጀል ማንኛውንም ነገር ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ እንዲያረጋግጥ
ይጠበቅበታል። በሌላ በኩል ተከሳሹ ራስን መከላከልን በምክንያትነት የሚያነሳ ከሆነ፣ አንዳንዶች
እንደሚከራከሩት በፕሮባቢሊቲ ስታንዳርድ ሚዛን በማስረጃ ማቅረብ ያለበትን የማስረጃ ሸክሙን ይሸከማል።
በዚህ የኋለኛው ጉዳይ ላይ የተሳሳተ የጥፋተኝነት ክስ እና የጥፋተኝነት ውሳኔ እኩል የማይፈለጉ ስህተቶች
መሆናቸውን እና ይህም በወንጀል ጉዳዮች ከፍተኛ ደረጃ ላይ ከተቀመጠው የማስረጃ ደረጃው ዓላማ ጋር
የሚቃረን መሆኑን ነው።21 20 Dingwall፣ supra ማስታወሻ 12፣ ገጽ. 457. በፍርድ ቤት እና በጸሐፊዎች
የተሰጡ ማመካኛዎች እና ማብራሪያዎች ቢኖሩም, ከላይ የተገለጹት ጉዳዮች ቢያንስ የንድፈ ሃሳብ ችግርን
የሚፈጥሩ ናቸው, ምክንያቱም የማስረጃውን የማስረጃ ሸክም መቀየር አቃቤ ህግ ሁሉንም የወንጀል ጉዳዮች
በከፍተኛ ማስረጃ እንዲያረጋግጥ ከተቀመጠው መስፈርት ጋር የሚጻረር ነው. እነዚህ 'ልዩነቶች' ወደ ሥራ
በሚገቡበት እና በሌሎች ተራ ጉዳዮች መካከል እኩል ያልሆነ አያያዝ ያስከትላሉ። የነፍስ ግድያ ጉዳይን እንደ
ምሳሌ እንውሰድ። 19 ሳላቢያኩ v. ፈረንሳይ፣ 13 EHRR፣ (1988)፣ ገጽ. 379. Machine Translated by
Google በወንጀለኛ መቅጫ ሂደት ውስጥ የማስረጃ ስታንዳርድ በየትኛውም የኢትዮጵያ ህግ በግልፅ
አልተቀመጠም። የተቀናጀ እና አጠቃላይ የማስረጃ ህግ በኢትዮጵያ ውስጥ አለመኖሩ ልዩ ማስረጃዎችን እንደ
የማስረጃ ስታንዳርድ ለመፈተሽ ልዩ ልዩ ተጨባጭ እና የአሰራር ህጎችን እንድንመረምር ይጠይቀናል።
በወንጀለኛ መቅጫ ሂደት ውስጥ ይህንን መስፈርት ማጥናት የተከሳሹን ንፁህ የመገመት ጽንሰ-ሀሳብ ውይይት
ይጠይቃል። 25 የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሕገ መንግሥት፣ ፕሮክ. ቁጥር 1/1995፣ 24
መታወቂያ፣ ገጽ. 20. የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሕገ መንግሥት ንፁህ ነኝ ብሎ
የመገመትን መርህ በማያሻማ መልኩ እውቅና ሰጥቷል። “[መ] የተከሰሱ ሰዎች በሕጉ መሠረት ጥፋተኝነታቸው
እስካልተረጋገጠ ድረስ ንፁህ ሆነው የመገመት መብት አላቸው...” በማለት ይደነግጋል ። ግምቱ በችሎት ላይ
ያለውን እውነታ የማጣራት መነሻን የሚገልጽ በመሆኑ፣ ተቃራኒውን ማለትም የተከሳሹን ጥፋተኝነት
የሚያረጋግጡ ጠንካራ ማስረጃዎችን ማቅረብ ያስፈልጋል። ቻምበርስ እንዳስገነዘበው፣ ‘ንፁህ መሆን እና
ምክንያታዊ ጥርጣሬዎች ተመሳሳይ ነገር ግን ተመሳሳይ ያልሆኑ ዓላማዎች ሆነው ትክክለኛ ፍርድ ለመስጠት
አብረው ይሠራሉ። ’ ከጥርጣሬ በላይ ያለው መስፈርት ፍርድ ቤቱ ተከሳሹን በህጋዊ መንገድ የጥፋተኝነት
ውሳኔ ከማስተላለፉ በፊት አቃቤ ህግ ጥፋተኛነቱን ለማረጋገጥ የሚያስፈልገው የማረጋገጫ መስፈርት
ይከተላል። ይህ ክፍል በወንጀል ክስ ሂደት ውስጥ ከማስረጃ ስታንዳርድ ጉዳይ ጋር ተያያዥነት ያላቸውን ህጎች
እና ሌሎች በኢትዮጵያ የህግ ሥርዓት ውስጥ ያሉትን ሰነዶች ይመረምራል። ሄንሪ ኤል. ቻምበርስ፣ ጁኒየር
(1998)፣ “ምክንያታዊ እርግጠኝነት እና ምክንያታዊ ጥርጣሬ”፣ Marquette Law Review፣ Vol. 81፣ ቁጥር
3፣ ገጽ. 18. ከጥርጣሬ በላይ ያለው መስፈርት በወንጀል ክስ ሂደት ውስጥ የተከሳሹ 'ንፁህ ነኝ ብሎ ማሰብ'
ጽንሰ-ሀሳብ ፍቺ አካል ነው። አጣሪው ጥያቄውን 'በጥርጣሬ አስተሳሰብ'22 እንዲጀምር በመጠየቅ፣ ንፁህ ነኝ
የሚለው ግምት ውድቅ መሆኑን ያረጋግጣል፣ አቃቤ ህግ የተከሳሹን ጥፋተኛነት በከፍተኛ ደረጃ በማረጋገጡ
ማለትም ከምክንያታዊ በላይ ከሆነ ጥርጣሬ መደበኛ. የንፁህነት ግምት ልዩ ልዩ የህግ ስርዓቶች ባሏቸው በርካታ
ሀገራት እውቅና ያገኘ መሰረታዊ መርህ ነው።23 (ከዚህ በኋላ የኢፌዲሪ ሕገ መንግሥት)። ስነ ጥበብ. 20 (3)
2.1 የኢፌዴሪ ሕገ መንግሥት የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 91 2. በወንጀለኛ
መቅጫ ሂደት ውስጥ የማረጋገጫ ደረጃ በ የኢትዮጵያ የሕግ ሥርዓት፡ መደበኛ ማዕቀፍ 22 23 ኢቢድ።
Machine Translated by Google 92 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 28 የኢፌዲሪ
ሕገ መንግሥት፣ አንቀጽ 13 (2)። 30 የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብት ኮሚቴ (2007), አጠቃላይ
አስተያየት ቁ. 32, አንቀጽ 14, በፍርድ ቤት እና በፍርድ ቤት ፊት እኩልነት የማግኘት እና ፍትሃዊ ዳኝነት
የማግኘት መብት, (ነሐሴ 23 ቀን 2007, CCPR/C/GC/ 32), አንቀፅ. 30. 27 የኢፌዲሪ ሕገ መንግሥት፣ አርት.
106. መርህ 36(1)። በማንኛውም የእስር ወይም የእስር አይነት ለሁሉም ሰዎች ጥበቃ fAw^mC... trn-nh
OfrnF n+hfifrnh ስነ ጥበብ. 6 (2); የሕፃናት መብቶች ኮንቬንሽን አርት. 40 (2) (ለ) (i); የመርሆች አካል
መብቶች እና መሰረታዊ ነጻነቶች 26 ኢቢድ። የአማርኛው ቅጂ እንዲህ ይላል፡- “[P+hfifrrt^T] n^Cfr በነዚህ
አለማቀፍ ሰነዶች እና የኢፌዲሪ ህገ መንግስት መሰረት ይህ የንፁህነት ግምት ተከሳሹ ‘በህጉ መሰረት ጥፋተኛ
መሆኑ ሲረጋገጥ’ የሚቀለበስ ቢሆንም የማስረጃ ደረጃውን ግን አልገለጹም። የሰብአዊ መብት ኮሚቴው ስለ
ንፁህ የመገመት ትርጉም በጠቅላላ አስተያየት 32 ላይ ተወያይቷል ይህም በቃል ኪዳኑ ውስጥ ያሉ የክልሎች
አካል ግዴታ መሆኑን በማብራራት ክሱ ላይ ክሱን እንዲያረጋግጥ እና '... ምንም አይነት ጥፋተኛ መሆን
እንደማይችል ዋስትና ይሰጣል. ክሱ ምክንያታዊ በሆነ ጥርጣሬ እስካልተረጋገጠ ድረስ ይገመታል :: ከጥርጣሬ
በላይ ያለው መስፈርት፣ስለዚህ፣ በህገ መንግስቱ የተረጋገጠው ተከሳሹ ንፁህ ሆኖ የመገመት መብት አካል
ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል። የሕፃኑ አርት. 17 (2) (ሐ) (i); የሰዎች ጥበቃ የአውሮፓ ስምምነት በሕገ መንግሥቱ
ሦስተኛው ምዕራፍ ውስጥ የሚገኙት መብቶችና ነፃነቶች የሚተረጎሙት ከዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች
ድንጋጌ (UDHR) እና ዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብቶች ቃል ኪዳኖችና ኢትዮጵያ ከተቀበለቻቸው ዓለም አቀፍ
ሰነዶች አንፃር ነው ።28 UDHR፣ ICCPR እና ሌሎች በርካታ አለማቀፍ ሰነዶች የተከሳሹን እንደ ንፁህ
የመገመት መብት እውቅና ይሰጣሉ።29 ሰብአዊ እና ህዝቦች መብቶች Art. 7 (1) (ለ); የአፍሪካ መብቶች እና
ደህንነት ቻርተር 11 (1); ዓለም አቀፍ የሲቪል እና የፖለቲካ መብቶች ቃል ኪዳን፣ (ታህሳስ 16 ቀን 1966፣
የተባበሩት መንግስታት ድርጅት፣ የስምምነት ተከታታይ፣ ቅጽ 999)፣ Art. 14 (2); የአፍሪካ ቻርተር በርቷል።
አቅርቦት. በግምት በአማርኛ ሲተረጎም የተከሰሱ ሰዎች ‘በህግ ክስ ጥፋተኛ ሆነው የመገመት’ መብት አላቸው
ይላል።26 ይህ ደግሞ በቀደሙት ሕገ መንግሥቶች ተከሳሹ ላይ የተሰጠው ጥበቃ ሲሆን ንፁህ መሆን ከሚለው
ጽንሰ-ሃሳብ በጣም የጠበበ ነው። አማርኛው አስገዳጅ ስሪት ቢሆንም፣27 ይህ የቃላቶች ልዩነት ሆን ተብሎ
የተደረገ ወይም የትርጉም ስህተት መሆኑን መመርመር አለብን። 29 ዓለማዊ የሰብአዊ መብቶች መግለጫ
(ታህሳስ 10 ቀን 1948፣ 217 A (III))፣ አርት. Machine Translated by Google የወንጀል ክስ የማረጋገጫ
ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 93 2.2 የወንጀለኛ መቅጫ ሥነ ሥርዓት ህግ የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች
ህግ ተከታታይ፣ ጥራዝ. III, ገጽ. 128. በ 1961 የወጣው የወንጀለኛ መቅጫ ህግ በኢትዮጵያ የወንጀል ሂደቶችን
የሚቆጣጠር መሰረታዊ የሥርዓት ህግ ሆኖ አሁንም ተፈጻሚነት ይኖረዋል ። 35 ክ. ፕሮ. ኮድ ፣ አርት. 141. 33
ወርቁ ያዜ ሲያብራራ “ፍርድ ቤቱ አቃቤ ህግ ያቀረባቸውን ማስረጃዎች መርምሮ ተከሳሹ መከላከያ እና
ማስረጃ ማቅረብ ካልቻለ ውጤቱን አስቀድሞ ማየት አለበት። ይኸውም ፍርድ ቤቱ ተከሳሹ እንዲከላከሉ
ትዕዛዝ እንዲሰጥ ፍርድ ቤቱ አቃቤ ህግ ያቀረባቸውን ማስረጃዎች በመመዘን በማስረጃው መሰረት ተከሳሹን
ጥፋተኛ በሆነበት ጊዜ ወዲያውኑ ጥፋተኛ እንደሚለው ማመን አለበት። ምንም መከላከያ የለውም” ወርቁ ያዜ
ወዳጄ (2010)፣ “የነጻነት ግምት እና ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ የማስረጃ አስፈላጊነት፡ ትርጉሙ፣ ወሰን እና
በኢትዮጵያ ህግ ያለው ቦታ ነፀብራቅ” በወንድወሰን ደምሴ (እ.ኤ.አ.)፣ የሰብአዊ መብቶች በወንጀል ችሎት
መደበኛ እና ተግባራዊ ገጽታዎች ኮድ) ፣ አርት. 142. ክ. ፕሮ. ኮድ ፣ አርት. 142. አበባ፡ የቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ
ዩኒቨርሲቲ) መግቢያ፣ ገጽ. xii 31 የሥርዓት ሕጎችን (የፍትሐ ብሔርም ሆነ የወንጀል) የማውጣት ሥልጣን
በሕገ መንግሥቱ የፌዴራል ሥልጣን ተብሎ ያልተዘረዘረ በመሆኑ፣ የክልል መንግሥታት የራሳቸው የወንጀል
ሥነ-ሥርዓት ሕጎችን የማውጣት ሥልጣን ላይ ነው ሊባል ይችላል። ነገር ግን እስካሁን ድረስ የትኛውም ክልል
የራሱን የወንጀለኛ መቅጫ ህግ አላወጣም ወይም የፌዴራል መንግስት በጉዳዩ ላይ ህግ አውጥቶ አያውቅም።
ስለዚህ የ 1961 ሕግ በሥራ ላይ ያለው እና በመላ ሀገሪቱ ያለውን የወንጀል ሙግት ሂደት የሚመራ ዋና ሕግ ሆኖ
ይቆያል። ምንም እንኳን ሌላ ሁሉን አቀፍ ህግ ባይወጣም ከህገ ደንቡ ያፈነገጠ ወይም በተጨማሪ የተወሰኑ
ቦታዎችን የሚደነግጉ የፌደራል እና የክልል ህጎች መኖራቸውን መገንዘብ ያስፈልጋል። ወንድወሰን ደምሴ ካሳ
(2012)፣ የኢትዮጵያ የወንጀል ሥነ ሥርዓት፡ መማሪያ መጽሐፍ፣ (አዲስ አበባ፡ የአሜሪካ ጠበቆች ማኅበር)፣
ገጽ. 22-23። 32 ስታንሊ ዘ. ፊሸር (1969)፣ የኢትዮጵያ የወንጀል ሥነ-ሥርዓት፣ ምንጭ መጽሐፍ (አዲስ ) 34
የኢትዮጵያ የወንጀለኛ መቅጫ ህግ፣ አዋጅ 185/1961፣ (ከዚህ በኋላ Cr. Pro. የፍርድ ሂደትን የሚቆጣጠሩት
ደንቦች የሚፈለገውን የማረጋገጫ ደረጃ በግልፅ አይገልጹም. ይሁን እንጂ ግምቶች ሊደረጉ የሚችሉባቸው
አንዳንድ ድንጋጌዎች አሉ. የዐቃቤ ሕግ ክስ ከተጠናቀቀ በኋላ ፍርድ ቤቱ የቀረቡትን ማስረጃዎች መዝኖ
ይገመግማል። ተከሳሹን እራሱን ለመከላከል መጥራት ሳያስፈልግ ነፃ የመልቀቅ ትእዛዝ አስገባ። በሌላ በኩል
የዐቃቤ ሕግ ማስረጃ ጥፋተኛ ሆኖ ከተገኘ ተከሳሹ እንዲከላከል ይጠየቃል ። በተከሳሹ ላይ የቀረበ ክስ
ያልተመሰረተበት ከሆነ ጥፋተኛ ሆኖ እንዲቀጣ የሚያረጋግጥ ትእዛዝ አይሰጥም።” 35 Machine Translated
by Google 36 የአማርኛው ቅጂ “O.^a iwu AAAA7. አወ አማርኛ፣ በግምት ተተርጉሞ እንዲህ ይላል፡- 'አቃቤ
ህግ ክሱን ካጠናቀቀ በኋላ [ማስረጃው] ተከሳሹን ጥፋተኛ ነህ ለማለት በቂ አይደለም ተብሎ ከተረጋገጠ 37
አንዳንዶች የዚህን ድንጋጌ ተቃራኒ በሆነ የአማርኛ ቅጂ ንባብ ላይ ተመርኩዘው በዚህ ድንጋጌ ውስጥ
የተመለከተው ‘ግልጽ እና አሳማኝ’ የማስረጃ ደረጃ ነው ብለው ይከራከራሉ። አንዳንድ የፍርድ ቤት ውሳኔዎች
ይህንን ደረጃ ያንፀባርቃሉ። n^A AA-Tll za E^ E9-W* fCfr a* ,PHA” Art. 141 ክ. ፕሮ. ኮድ 293- 294.
ማሳሰቢያ፡- በአጣሪ ስርዓት ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውለው ተጓዳኝ የማረጋገጫ መስፈርት በዳኛው ጊዜ
ጥፋተኛ ተብሎ የሚታወቀው ነው። ከጥርጣሬ በላይ ከሆነው መስፈርት ጋር በሚመሳሰል መልኩ፣ ይህ አቃቤ
ህግ በጥርጣሬ ጉዳዮች ላይ ዳኛው ተከሳሹን እንዲደግፍ በማድረግ ወንጀሉን እንዲያረጋግጥ ትልቅ ቦታ
ይሰጣል። ሚርጃን አር ደማስካ እዩ ። ከ 1941 ዓ.ም ጀምሮ የብሪታንያ ተጽእኖ በሀገሪቱ ውስጥ ስላላት
በኢትዮጵያ የህግ ስርዓት ውስጥ እንደዚህ ያሉ ተቃዋሚ አካላት ተስፋፍተዋል ። 40 ስሜነህ ኪሮስ አሰፋ
(2007)፣ “ንፁህነትን የመገመት መርህ እና በኢትዮጵያ የወንጀል ሂደት ውስጥ ያሉ ተግዳሮቶች”፣ ሚዛን የህግ
ግምገማ፣ ቅጽ. 6፣ ቁጥር 2፣ ገጽ. ማስረጃ [የዐቃቤ ሕግ] በቂ ባለመሆኑ ፍርድ ቤቱ ተከሳሹ በነጻ እንዲሰናበቱ
ያዝዛል (አጽንኦት ተጨምሯል) 36 እንግዲህ ጥያቄው ሕጉ በማስረጃ ምን ማለት ነው ‘ጥፋተኛ ሊፈረድበት
ይችላል’ የሚለው ነው።37 ከላይ እንደተብራራው፣ የወንጀለኛ መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕጉ በማሊያን የወንጀለኛ
መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕግ ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። የህጋችን አንቀፅ 141 የማሊያን ህግ ክፍል 180 የቃል
ግልባጭ ሲሆን ይህም ለተመሳሳይ አሰራር የሚደነግግ ነው። ፊሸር የማሊያን ሕግ ክፍል 180 ትርጉም
ሲያብራራ በ 1946 በማላያ ከፍተኛ ፍርድ ቤት የቀረበለትን ጉዳይ ጠቅሷል። ፍርድ ቤቱ የተከሳሹን ጥፋተኛነት
ማረጋገጥ የዓቃቤ ሕግ ግዴታ እንደሆነና ' ከጥርጣሬ በላይ የሆነ ማስረጃ ብቻ' ጥፋተኛ ለመሆን በቂ ነው ። ይህ
መመዘኛ የተደነገገው ደንብ ከሆነበት የተቃዋሚ የአሠራር ሥርዓት በኋላ የተቀረጸ መሆኑ ይህ በጣም አሳሳቢ
ነው። ስለዚህ የወንጀለኛ መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕጉ ድንጋጌ ከጥርጣሬ በላይ ያለውን መስፈርት
እንደሚያመለክት ለመደምደም ጠንካራ ምክንያቶች አሉ. አ?i7& ወል ElWi 38 ሰከንድ 180 የማሊያን
የወንጀለኛ መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕግ እንዲህ ይላል፡- “የዐቃቤ ሕግ ክስ ሲጠናቀቅ ፍርድ ቤቱ በተከሳሹ ላይ
የቀረበ ክስ ያልተመሰረተበት መሆኑን ካረጋገጠ ጥፋተኛ ሆኖ እንዲቀጣ የሚያደርግ ክስ ይመዘግባል። ወይም
ይህን ካላገኘ ተከሳሹ እንዲከላከል ይጣራል፤” ፊሸር ውስጥ፣ supra ማስታወሻ 32፣ ገጽ. 311. ለመቃወም
ማስረጃ ማቅረብ ሳያስፈልግ እና ፍርድ ቤቱ ካወቀ nt UT 94 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር
2014 39 ኢቢድ. Machine Translated by Google 42 ክ. ፕሮ. ኮድ ፣ አርት. 149. የወንጀል ክስ የማረጋገጫ
ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 95 ሌላው ትኩረት ሊሰጠው የሚገባው ጉዳይ ተከሳሹ መከላከያ እንዲገባ
ከተጠራ በኋላ ያቀረበውን የክስ ማስረጃ ውድቅ ለማድረግ ምን ያህል ማስረጃ ይፈለጋል የሚለው ነው።
ተከሳሾቹ የአቃቤ ህግን ማስረጃዎች በተመጣጣኝ ጥርጣሬ የሚያበላሹ ማስረጃዎችን ብቻ ማቅረብ አለባቸው
ተብሎ ተከራክሯል። ተጨማሪ ማስረጃ ማቅረብ አይጠበቅበትም።41 የመከላከያ ክሱ ሲጠናቀቅ ፍርድ ቤቱ
በተከሳሹ ጥፋተኛ ላይ የመጨረሻ ብይን ይሰጣል ። በተከሳሹ ፣ ፍርድ ቤቱ የተከሳሹን ጥፋተኝነት በተመለከተ
ምክንያታዊ ጥርጣሬ እንዳለ ካወቀ ከዚያ ነፃ ማውጣት ነው ። ነገር ግን ጥፋቱ በዐቃቤ ሕግ ከተረጋገጠ
ከተገቢው ጥርጣሬ በላይ ከሆነ ተከሳሹ በተከሰሰበት ክስ ጥፋተኛ ይሆናል። 44 መታወቂያ፣ አርት. 84. (1973)፣
“የጥፋተኝነት ማስረጃዎች እና ሁለት የወንጀል ሥነ-ሥርዓት ሞዴሎች፡- ንጽጽር ጥናት”፣ የፋኩልቲ
ስኮላርሺፕ ተከታታይ፣ ወረቀት 1591፣ ገጽ. 558፣ በ ላይ ይገኛል። ሕገ መንግሥታዊ ድንጋጌ ንፁህ የመገመት
መርህን የሚያከብር ፣ ይህንን መስፈርት ተግባራዊ ለማድረግ የሚቀርበው ክርክር የበለጠ ጠቃሚ ነው። 43
ረቂቅ የማስረጃ ደንቦች, Art. 81, (1960 EC, ያልታተመ). በወንጀል ጉዳዮች ላይ ከማስረጃ ሸክም የተለዩ
ሁኔታዎችን በሚመለከት በተሰጠው ድንጋጌ መሠረት፣44 የሚከተሉትን ነጥቦች መረዳት እንችላለን፡- (1)
ረቂቅ የማስረጃ ሕጎች ከጥርጣሬ በላይ መመዘኛዎችን ይገነዘባሉ፤ (፪) ተከሳሹ መከላከያ እንዲቀርብ
በተጠራበት ጊዜ አቃቤ ሕግ ያቀረበውን ክስ መልሶ ሲያጸድቅ የሚጠበቀው በዐቃቤ ሕግ በቀረበው ነገር ላይ
ምክንያታዊ ጥርጣሬን መፍጠር እንጂ ሌላ ምንም ነገር የለም። (3) ተከሳሹ በማንኛውም ህጋዊ ልዩነት ላይ
መተማመን ከፈለገ, የማስረጃውን የማስረጃ ሸክም ይሸከማል (የህጋዊ ሸክሙ በዐቃብያነ-ሕግ ላይ ሲቀር); እና
(4) አቃቤ ህግ የተከሰሰውን ወንጀል እያንዳንዱን እና ሁሉንም ነገር የማረጋገጥ ሸክሙን ይሸከማል። ረቂቅ
የማስረጃ ሕጎች በ 1967 ተዘጋጅቶ በፍፁም ሥራ ላይ ያልዋለ ሰነድ ነበር። በ 1961 ዓ.ም የወጣውን የወንጀለኛ
መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕግ እና የ 1965 የፍትሐ ብሔር ሥነ ሥርዓት ሕግን ለመጨመር ታስቦ ነበር።የሕግ
አስገዳጅ ምንጭ ባይሆንም መሠረታዊ የማስረጃ ሃሳቦችን ዋቢ ከማድረግ አንፃር በኢትዮጵያ ሕጋዊ
ማኅበረሰብና በፍርድ ቤት ውሳኔዎች ላይ ተፅዕኖ አሳድሯል። አሁንም የሕግ ተማሪዎች በማስረጃ ህጋቸው
ውስጥ የሚያጠኑት ዋናውን ክፍል ይመሰርታል። የረቂቁ አንቀፅ 81 የማስረዳት ሸክሙ እሱ በተናገረው እውነታ
ላይ መተማመን በሚፈልግ አካል ላይ እንደሆነ ይገልጻል ። 41 ወርቁ፣ supra ማስታወሻ 33፣ ገጽ. 130. 2.3
ረቂቅ የማስረጃ ደንቦች Machine Translated by Google 2.4 የወንጀል ፍትህ አስተዳደር ፖሊሲ 48
መታወቂያ፣ ሰከንድ 1.6. 49 መታወቂያ፣ ሰከንድ 4.4. 47 መታወቂያ፣ ሰከንድ 1.4. 46 ወንጀል. ፖሊሲ፣ ሰከንድ
1.3. 96 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 45 የኢፌዲሪ የሚኒስትሮች ምክር ቤት
(2011)፣ የ 2011 የወንጀል ፍትህ አስተዳደር ፖሊሲ፣ (ከዚህ በኋላ ወንጀል ፖሊሲ)፣ ሰ. 1.1; ስለዚ ፖሊሲና
አንድምታው ለዝርዝር ማብራሪያ፣ በአጠቃላይ፣ ስሜነህ፣ supra ማስታወሻ 40፣ ገጽ 282-284 ተመልከት ።
ነገር ግን በወንጀለኛ መቅጫ ሥነ-ሥርዓት ሕጋችን የተደነገገው ሥርዓት እና ንፁህ ነኝ የሚለው ግምት
ተቃራኒውን ይደነግጋል። የወንጀል ፍትህ አስተዳደር ፖሊሲ የወንጀል ፍትህ ሥርዓቱን ሕገ መንግሥታዊ
መርሆዎችን፣ ደንቦችንና እሴቶችን በተከተለ መልኩ ለማስፈጸም መሰረታዊ መንግሥታዊ ተግባራትን እና
ውሳኔዎችን ለመምራት በመጋቢት ወር 2011 በሚኒስትሮች ምክር ቤት ጸድቋል ። ስርዓት እና በስርአቱ ውስጥ
ላሉ ህጎች መተዋወቅ ያለባቸው እና ሌሎች ማሻሻያ ለሚሹ ህጎች አመላካቾችን ማቅረብ 46 ንፁህ ነኝ ብሎ
የመገመት እና የማስረጃ ደረጃውን ከጥርጣሬ በላይ የማስቀመጥ አላማ ንፁሀን ግለሰቦችን ከተሳሳተ ፍርድ
መጠበቅ ነው። የመነጨው ንፁህ ሰው ጥፋተኛ ሆኖ ከማግኘት ይልቅ በጥፋተኝነት መንገድ ቢሳሳት ይሻላል
ከሚል ግምት ነው። እና ይህ በጉዳዩ ምክንያት በሚመጣው ከባድ መዘዝ እና እንዲሁም ወንጀለኛ ከመሆን ጋር
ተያይዞ በሚመጣው መገለል ምክንያት ነው. ወንጀሉ በከፋ መጠን፣ ይህንን ከፍተኛ ደረጃ በትክክል እንዲተገብር
አጥብቀን ልንጠይቃቸው ይገባል (ከባድ ወንጀሎች እንደ ረጅም እስራት አልፎ ተርፎም ሞትን የመሳሰሉ
አስከፊ መዘዞችን ስለሚያስከትል)። የወንጀል ፖሊሲ በአንፃሩ በስርዓታችን ውስጥ በጣም ከባድ በሆኑ
ወንጀሎች ውስጥ ይህንን መስፈርት ዘና ለማድረግ ፈቅዷል። የፖሊሲው ክፍል አራት የወንጀል ፍትህ ሥርዓቱን
ውጤታማነት እና ፍትሃዊነት ለማሻሻል የታቀዱ ድንጋጌዎችን ይዟል። ‘የማስረጃ ሸክሙ ወደ ተከሳሹ ሊሸጋገር
በሚችልበት ሁኔታ’ በሚል ርእስ ሥር ዐቃቤ ሕግ የተወሰኑ መሠረታዊ መረጃዎችን ካረጋገጠ በኋላ ተከሳሹ
ንፁህነቱን እንዲያረጋግጥ ሊጠየቅ የሚችልበትን ሁኔታ ያሳያል።49 ፖሊሲው የተመሰረተባቸውን መርሆችና
ስትራቴጂዎች በመዘርዘር ሕገ መንግሥታዊ ደንቦችንና መርሆዎችን እንዲሁም ኢትዮጵያ የፓርቲ አባል
የሆነችባቸውን የተለያዩ ዓለም አቀፍ የሕግ ሰነዶችን ለማክበርና ለማስከበር ያለውን ቁርጠኝነት ያረጋግጣል።
‘በወንጀል ክስ ሂደት ውስጥ ያለው የውሳኔ አሰጣጥ ሂደት’ ይቀጥላል፣ ‘ንጹሃን ከጥፋተኞች ተለይተው በትክክል
የሚፈቱበት ’ ይሆናል። የወንጀል ፍትሕ ሥርዓት.48 Machine Translated by Google የወንጀል ክስ
የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 97 2.5. የወንጀል ሥነ-ሥርዓት ሕግ ረቂቅ የኢፌዴሪ ሕገ
መንግሥት በ Art. 20(3) የነጻነት ግምትን ለመግለጽ። እሱም ደግሞ የ nM 51 መታወቂያ፣ አርት. 5;
የአማርኛው ቅጂ ይነበባል አማርኛ)፣ መግቢያ፣ አርት. 1. nnt h07m &c& a* hrt07 ሚ 50 የፍትህ ሚኒስቴር
(2003 ዓ.ም), የወንጀል ሥነ-ሥርዓት ህግ ረቂቅ, (ያልታተመ, ይህ ረቂቅ በ 1961 ዓ.ም በወጣው የወንጀለኛ
መቅጫ ሥነ ሥርዓት ሕግ ላይ የተገኙትን በርካታ ክፍተቶችን በመሙላት የሚያስመሰግን ተግባር ቢፈጽምም
ከሸክምና ከማስረጃ ደረጃ ጋር በተገናኘ አሁንም ብዙ ጥያቄዎችን ሳይመልሱ ይቀራል። አቃቤ ህግ የማስረጃ
ሸክሙን የሚሸከምበት ደንብ ልዩ ሁኔታዎችን ሲያቀርብ፣ ወደ ህጋዊነቱ የተሸጋገረው ህጋዊ ወይም የማስረጃ
ማስረጃ ስለመሆኑ አይገልጽም። 55 Ibid.; እንዲህ ይነበባል፡- “9^a h't Artnnt ረቂቁ ንፁህ ነኝ ብሎ የመገመት
እና ራስን ከመወንጀል ነፃ የመሆን ሕገ መንግሥታዊ መርሆችን ይደግማል ። ሆኖም፣ ከዚህ ደንብ ለየት ያሉ
ሁኔታዎችን ለማቅረብ ተመሳሳይ ድንጋጌ ይቀጥላል። እንዲህ ይላል፡- “ተከሳሹ ሕገ መንግሥታዊ ሥርዓቱን
በሚፃረሩ ወንጀሎች፣ በሽብርተኝነት፣ በሙስና ወይም በማሴር ወንጀል የተከሰሰበት ወይም ሕጉ በሚደነግግበት
ወቅት [ከላይ የተገለጸው] ቢሆንም የማስረጃው ሸክም ወደ ተከሳሹ በዐቃቤ ሕግ ፊት ቀዳሚነቱን የሚያረጋግጥ
ሊሆን ይችላል። እውነታዎች” 52 ሌላው ድንጋጌ ደግሞ ተከሳሹ በአዎንታዊ መከላከያ ለመደገፍ ወይም
አሊቢን ለማስረዳት ከፈለገ የማስረዳት ሸክሙን እንደሚሸከም ያስረዳል ። ክስ በበቂ ሁኔታ ተረጋግጧል።’54
ፍርድ ቤቱ የጥፋተኝነት ብይን አስመዝግቦ ተከሳሹን በነፃ ሊያሰናብተው የሚገባው አቃቤ ህግ ክሱን በበቂ ሁኔታ
ማስረዳት ሲያቅተው ወይም ተከሳሹ ባቀረበው ማስረጃ ወንጀሉን አለመፈፀሙን በበቂ ሁኔታ ሲያረጋግጥ
ነው።55 54 መታወቂያ፣ አርት. 396. 53 መታወቂያ፣ አርት. 380. አዲስ የወንጀለኛ መቅጫ ሥነ-ሥርዓት ሕግ
ማርቀቅ ከተወሰኑ ዓመታት ተቆጥሯል። በሀገሪቱ በፌዴራልም ሆነ በክልል ፍርድ ቤቶች ተፈፃሚነት
ይኖረዋል።50 ረቂቁ ብዙ ማሻሻያ ተደርጎበታል እና ትልቅ ለውጥ ተደርጎበታል ለፓርላማ ቀርቦ ምናልባትም
አስገዳጅ ህግ ይሆናል። የሚከተለው ውይይት በ 2003 ዓ.ም (2011) በፍትህ ሚኒስቴር የቀረበው ረቂቅ ላይ
የተመሰረተ ሲሆን ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በርካታ ለውጦች ተደርገዋል። ከሸክም እና ከማስረጃ ደረጃ ጋር በተገናኘ
የተቀመጡት ድንጋጌዎች ህጋችን በአጠቃላይ እነዚህን ጉዳዮች ለማስተናገድ ወዴት እንደሚያመራ ጠቃሚ
ማሳያዎች ሆነው ተብራርተዋል። 52 መታወቂያ፣ አርት. 5(3)። Machine Translated by Google
ተከሳሽ.56 እንደ ሽብርተኝነት ባሉ ከባድ ወንጀሎች ውስጥ እንደዚህ አይነት ለውጥ ይፈቅዳል. አስፈላጊ
የሆነውን የማስረጃ መስፈርት ሲደነግግ፣ ክሱ በበቂ ሁኔታ መረጋገጥ እንዳለበት ብቻ ያቀርባል ይህም በቂ
መግለጫ ከመስጠት የራቀ ነው። Dingwall፣ supra note12፣ p. 457. 59 ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ
ሊረጋገጡ ስለሚገባቸው የወንጀል አካላት ዝርዝር ማብራሪያ ስሜነህ ፣ supra ማስታወሻ 40፣ ገጽ 289-291
(ሴክ. 2.2.1.) ይመልከቱ ። 56 ምንም እንኳን እነዚህ ሁለቱ በንድፈ ሃሳባዊ ልዩነት ቢኖራቸውም፣ አንድ ምሁር
የማስረጃ ሸክሙ ወደ ተከሳሹ ሲሸጋገር በሁለቱ መካከል ያለውን ልዩነት የመለየት ተግባራዊ አስፈላጊነትን
በትክክል ይጠይቃሉ። ተከሳሹ ይህን ሸክም ለመወጣት የማይቻልበት ሁኔታ ስለሌለው, የህግ ሸክሙን
እንዲሸከም ከመጠየቅ ጋር እኩል ነው. ተመልከት ሕገ መንግሥቱን የማስከበር ዓላማዎች በግልጽ ተገልጸዋል።
የፕሮባቢሊቲ ሚዛን ወይስ ከፍተኛ ደረጃ እንፈልጋለን? ፍርድ ቤቱ ተከሳሹን 'ወንጀሉን እንዳልፈፀመ በበቂ
ሁኔታ ሲያረጋግጥ' በነፃ ሊያሰናብተው እንደሚገባም ይገልጻል። ይህ ደግሞ የወንጀል ሥነሥርዓት ሕጉ ረቂቅ
ተፈጽሞብኛል ከሚለው ንፁህነት ከመገመት እና አቃቤ ህግ የማስረጃ ሸክሙን ይሸከማል ከሚለው መርህ
ያፈነገጠ ነው። ረቂቁ በዚህ መንገድ አልተሳካም። (ከዚህ በኋላ Cr. Code), Preamble, Art.23(2) ነገር ግን
ከእነዚህ ሶስት ንጥረ ነገሮች ውስጥ አንድ ወይም ከዚያ በላይ መኖሩን የሚገምቱ አንዳንድ ድንጋጌዎች አሉ,
በዚህም አቃቤ ህጉ ማስረጃዎችን ከማስረዳት አስፈላጊነት ነፃ ያደርገዋል. ከነዚህ ድንጋጌዎች አንዱ አንቀጽ 43
'ተጠያቂነትን በተመለከተ' ይደነግጋል የተረጋገጡትን የግለሰቦችን መብቶች ማስወጣት ። 'በቂ' ማለት ምን
ማለት ነው? ፍርድ ቤቱ ተከሳሹን በ 57 የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ የወንጀለኛ መቅጫ
ህግ፣ ፕሮሲ. ቁጥር 414/2004፣ የ 2004 ዓ.ም የወጣው የኢትዮጵያ የወንጀል ህግ "ወንጀል የሚጠናቀቀው
ህጋዊ ፣ቁስ እና ሞራላዊ ይዘቱ ሲገኝ ብቻ ነው" ይላል። የሚቀጣው ፍርድ ቤቱ ወንጀሉ የተረጋገጠ እና ቅጣት
የሚገባው እንደሆነ ካረጋገጠ ነው።” 58 እነዚህን ሁለት ድንጋጌዎች በጋራ ስናነብ ሦስቱም አካላት ፍርድ ቤት
ተረጋግጦ እና ‘ቅጣት ይገባዋል’ ብሎ እንዲያጣራ የተረጋገጠ ነው። ስነ ጥበብ. የሕጉ 57(1) የአዕምሯዊ አካል
መኖር አስፈላጊነትን በድጋሚ ሲገልጽ፡- “ማንኛውም ሰው በህግ እስካልተረጋገጠ ድረስ በወንጀል ሊቀጣ
አይችልም። አንድ ሰው ለድርጊቱ ተጠያቂ ሆኖ ሆን ብሎ ወይም በቸልተኝነት ወንጀል የሰራ ከሆነ ጥፋተኛ
ነው። እና ከላይ በክፍል 2 እንደተገለፀው በኢትዮጵያ የህግ ሥርዓት ውስጥ ለወንጀል ክስ የሚቀርበው
አስፈላጊው የማረጋገጫ መስፈርት ከጥርጣሬ በላይ እንደሚሆን ስለሚገመት፣ ሦስቱም የወንጀል ጉዳዮች
በዚህ ደረጃ መረጋገጥ አለባቸው። .59 3. በኢትዮጵያ የወንጀለኛ መቅጫ ህግ ግምት 98 ሚዛን ህግ ክለሳ፣
ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 58 ክ. ኮድ ፣ አርት. 23(4)። Machine Translated by Google የወንጀል
ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 99 በተጨማሪም ተከሳሹ ይህ እውቀት እንዳለው
የማረጋገጥ ሸክሙን የሚሸከመው ማን ነው የሚለው ጥያቄ ትኩረት ሊሰጠው ይገባል። እነዚህ ድንጋጌዎች
ያንን የሚያመለክቱ ይመስላሉ። ስነ ጥበብ. 4 'Vagrancy' በሚለው ፍቺ ላይ ማስፋፋት. የሕገ ደንቡ አንቀጽ
477 ‘አደገኛ ባዶነት’ን በመወንጀል አንዳንድ ጥያቄዎችን ያስነሳል። በዚህ ድንጋጌ መሠረት አንድ ሰው በዚህ
ወንጀል ጥፋተኛ ሊባል የሚችለው ዓቃቤ ሕግ እንዲህ ዓይነት ሰው ‘በተፈጥሮው ለወንጀል ድርጊት የተገጠመ
የጦር መሣሪያ ወይም መሣሪያ’ እንዳለው ሲያረጋግጥ ነው ። አደንዛዥ እጾች እነዚህን ነገሮች 'የተከል፣ የሚገዛ፣
የሚቀበል፣ የሰራው፣ የገዛ፣ የሚሸጥ ወይም የሚያቀርብ' ማንኛውንም ሰው ወንጀለኛ ያደርገዋል ። ነገር ግን
ተከሳሹ ሆን ብሎ ተክሏል፣ ገዝቶ ወይም ይዞታ እንዳለው ማረጋገጥ በቂ ነው ወይስ አይደለም፣ ወይም አቃቤ
ህግ ተከሳሹ በእሱ ቁጥጥር ስር ያለውን ንጥረ ነገር ምንነት እንደሚያውቅ ለማረጋገጥ በቂ ነው ወይ የሚለው
ጥያቄ ይነሳል። . በመገናኛ ብዙኃን የተፈጸሙ ወንጀሎች .60 የወንጀሉ ሥነ ምግባር መኖሩን በመገመት
ድንጋጌው አቃቤ ህግን ማስረዳት ካለበት እፎይታ የሚሰጥ ብቻ ሳይሆን ተከሳሹ መቅረቱን የሚያረጋግጥ
ምንም አይነት ማስረጃ እንዳያቀርብ ይከለክላል። 62 ስሜነህ፣ ሱፕራ ማስታወሻ 40፣ ገጽ. 304. 64 ክ. ኮድ ፣
አርት. 477 (2); በተጨማሪም የቫግራንሲ ቁጥጥር አዋጅ, Proc. ቁጥር 384/2004፣ 'ጥቅም ለማግኘት ወይም
ለመጉዳት የማሰብ ግምት'' በሚል መሪ ቃል የተዘጋጀው ድንጋጌ ቁሳቁሱን ከወንጀለኛ መቅጫ ድርጊቱ ጋር
የሚያመሳስለው እና አቃቤ ህግ የወንጀሉን አእምሯዊ አካል የማረጋገጥ አስፈላጊነትን ያስታግሳል - በ Art. 23
የፍ/ ብ/ሕ/ቁ.61 ከዚህ ጋር በተያያዘ አቶ ስሜነህ “ይህ ግምት ውድቅ የሚያደርግ በመሆኑ ተከሳሹ ተቃራኒ
ማስረጃዎችን ሊያቀርብ ይችላል” ብለዋል። ነገር ግን፣ የታሰበውን የአእምሮ ሁኔታ መቃወም ከማረጋገጥ
የበለጠ ከባድ ነው። ስለዚህም በተከሳሹ ላይ ያለው ሸክም ምክንያታዊነት የጎደለው ነው ።’ 62 አንቀጽ 419
‘ያልታወቀ ንብረት መያዝ’ በሚለው ላይም ተከሳሹ ስለተከሰሰበት የገቢ/ንብረት ምንጮች ‘አጥጋቢ
ማብራሪያ’ እንዲሰጥ ያስገድዳል።63 61 ክ. ኮድ ፣ አርት. 403; ተቃራኒ ማስረጃ ካልቀረበ በቀር ቁስ አካል
(ድርጊቱ) የተፈፀመበት ምክንያት ተገቢ ያልሆነ ጥቅም ለማግኘት ወይም ለማግኘት ወይም ጉዳት ለማድረስ
በተፈፀመ የሙስና ወንጀል በአንድ የተወሰነ አንቀጽ ላይ እንደተገለፀው ከሆነ፣ ይህ ድርጊት የተፈፀመው ለራሱ
ለማግኘት ወይም ለሌላው ተገቢ ያልሆነ ጥቅም ለመግዛት ወይም የሶስተኛ ሰው መብትን ወይም ጥቅምን
ለመጉዳት በማሰብ ነው ተብሎ ይታሰባል። 63 የፌደራሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በክፍል 4 ላይ
በተገለጸው ድንጋጌ ላይ በቅርቡ ብይን ሰጥቷል። 60 ክ. ኮድ ፣ አርት. 43(5)። 65 ክ. ኮድ ፣ አርት. 525 (4) (ሀ)።
Machine Translated by Google 66 Dingwall፣ supra ማስታወሻ 12፣ ገጽ. 454. የእቃውን ባህሪ ማወቅ
የሚገመተው እና እንደዚህ አይነት እውቀት አለመኖሩን ለማረጋገጥ ተከሳሹ ነው. ፕሮክ. ቁጥር 434/2005,
አርት. 33. እንደዚሁም የተጨማሪ እሴት ታክስ አዋጁ የአንድ ድርጅት ስራ አስኪያጅ 'ወንጀሉን እንደፈፀመ
ተደርጎ የሚቆጠር እና በዚህ አዋጅ መሰረት ቅጣት እንደሚጣልበት' ይደነግጋል ። ግለሰቡ ወንጀሉ የተፈፀመው
ያለ እሱ እውቀት ወይም ፍቃድ ከሆነ ተጠያቂ እንደማይሆን በመግለጽ እና ግለሰቡ 'በምክንያታዊነት ያለው
አስተዋይ ሰው የሚፈልገውን ጥንቃቄ፣ ትጋት እና ክህሎት ተጠቅሞ ከሆነ 70 ተጨማሪ እሴት ታክስ አዋጅ፣
Proc. ቁጥር 285/2002, አርት. 56(1)። በወንጀል ሕጉ ከተገለጹት ወንጀሎች በተጨማሪ ለዓመታት የወጡ
ሌሎች ሕጎች በኢትዮጵያ እንደ ወንጀል የሚያስቀጡ ወንጀሎች ዝርዝር ውስጥ ገብተዋል። ከእነዚህ አዋጆች
መካከል አንዳንዶቹ የማስረጃ ደረጃን በተመለከተ አንዳንድ አስመጪዎች አሏቸው። የ 2005 የጸረ ሙስና
አዋጅ በተከሳሹ ላይ ‘ከወንጀል ድርጊት ተጠቃሚ መሆን’ እና ‘የሚመለሰውን ገንዘብ’ የሚያረጋግጥ ማስረጃ
ደረጃውን የተመለከተ ድንጋጌ ይዟል። በእነዚህ ጉዳዮች ላይ ድንጋጌው የማስረጃ ደረጃው 'በፍትሐ ብሔር ክስ
ላይ ተፈፃሚ ይሆናል' ይላል ። ከዚያም ተከሳሹ በእሱ ላይ የቆመውን የጥፋተኝነት ግምት እንደገና
እንዲያስተባብል ይጠበቃል.69 ... [ይዞታ በባህሪው 'ገለልተኛ' ጽንሰ-ሀሳብ ነው, እሱም በራሱ ምንም ዓይነት
የሞራል ነቀፋ የሌለበት. [በ... በህግ 1971 የ‹‹ይዞታ› መስፈርት) ተከሳሹ የያዘው ዕቃ መሆኑን ሊያውቅ
የሚገባው ተጨማሪ የወንዶች ሬሳ መስፈርት ስለሌለ ከባድ ተጠያቂነት ያለው ወንጀል ነው። ቁጥጥር
የሚደረግበት መድሃኒት. በፀረ-ሙስና ልዩ ሥነ-ሥርዓት እና የማስረጃ ደንቦች አዋጅ, (የህግ ፋኩልቲ, AAU,
ያልታተመ). በሌሎች አገሮች ሕጎች ውስጥ ከሚገኙ ተመሳሳይ ድንጋጌዎች አንዳንድ ውዝግቦች ተከስተዋል.
የእንግሊዝ የ 1971 የአደንዛዥ ዕፅ አላግባብ መጠቀምን በመተቸት (ይህም ይዞታ በወንጀል እንደሚጠየቅ
የሚደነግገው) ዲንግዋል እንዲህ ሲል ጽፏል፡66 69 በአጠቃላይ ሂወቴ መኮንን (2001) የማረጋገጫ ሸክምና
የማረጋገጫ ደረጃ ይመልከቱ ። 100 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 በተከሳሹ ላይ
ያለውን ግምት የሚያስተዋውቅ ሌላ ድንጋጌ በ Art. 675(3) በዚህ መሠረት 'የማግኘት ፍላጎት' የአእምሮ
አካል። ለዚህ እምነት ጥሰት ወንጀል የሚያስፈልገው ኢ-ፍትሃዊ ማበልጸግ ተከሳሹ ‘ሲጠራ፣ ለማምረት፣
ወይም በአደራ የተሰጠውን ነገር ወይም ድምር መመለስ በማይችልበት ጊዜ ይኖራል ተብሎ ይታሰባል። '67 68
የተሻሻለው የፀረ-ሙስና ልዩ አሰራር እና የማስረጃ አዋጅ፣ 67 ክ. ኮድ ፣ አርት. 675 (3)። Machine Translated
by Google የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 101 አዋጅ፣ አዋጅ ቁጥር 591/2008፣
አርት. 26. 622/2009, Art.92(3). የኢትዮጵያ ብሔራዊ ባንክ ማቋቋሚያ የሚለውንም ይመልከቱ 77
ስሜነህ፣ ሱፕራ ማስታወሻ 40፣ ገጽ. 288; የጌቶች ቤት ግን ንፁህ ነኝ የሚለው ግምት ፍፁም እንዳልሆነ እና
በአንዳንድ ሁኔታዎች አንዳንድ ማዋረድ ተቀባይነት እንዳለው ተገንዝቧል። (Dingwall፣ supra ማስታወሻ 12፣
ገጽ 457 ተመልከት)። አዋጅ፣ ፕሮክ. ቁጥር 307/2002, Art.24; የጉምሩክ አዋጅ፣ Proc. አይ. 72 የተርን ኦቨር
ታክስ አዋጅ፣ ፕሮሲ. ቁጥር 308/2002, አርት. 33; የኤክሳይዝ ታክስ መታወቂያ፣ ገጽ. 429)። 76 የሆንግ ኮንግ
ጠቅላይ አቃቤ ህግ v ሊ ኩንግ-ኩት [1993] 3 WLR 329. (እንደተጠቀሰው እ.ኤ.አ. 71 መታወቂያ፣ ንዑስ. 3.
በኢፌዲሪ ሕገ መንግሥት መሠረት የነጻነት ግምትን መቀበሉ ምንም ገደብ የሌለበት ፍፁም መብት ነው
ይላሉ።77 ለተቃዋሚዎች 75 ሳላቢያኩ ከፈረንሳይ (1988) 13 EHRR 379 በ 388; Hoang v. ፈረንሳይ (1992)
16 EHRR 53 በ 78 (በመታወቂያው ላይ እንደተጠቀሰው፣ ገጽ 428)፤ ኤምሰን እንደዚህ አይነት ድንጋጌዎች
ከንጽህና ከመገመት ጋር እንዲጣጣሙ አንዳንድ መሟላት ያለባቸውን መስፈርቶች ያስቀምጣል. እንደዚህ
አይነት የህግ ሸክም መቀየር፡- 1. ወደ ህጋዊ የህዝብ አላማ መምራት፣ 2.ተመጣጣኝ እና 3. አስፈላጊ (በተከሳሹ
ላይ ያለው የማስረጃ ሸክም ተመሳሳይ አላማዎችን ለማሳካት በቂ አይደለም) መሆን አለበት። ( በአጠቃላይ
ኤምሰን፣ ሱፕራ ማስታወሻ 11፣ ገጽ 427-434 ይመልከቱ)። በእንግሊዝ ውስጥ እንዲህ ያለውን ህግ
በሚቃወም ጉዳይ ላይ የጌቶች ምክር ቤት በአውሮፓ የሰብአዊ መብቶች ኮንቬንሽን ውስጥ የተጠበቁ ንፁህ
እንደሆኑ መገመት ፍፁም እንዳልሆነ እና ስለዚህ ሁሉም የተገላቢጦሽ የማረጋገጫ ሸክም ከስምምነቱ ጋር
የሚጻረር አይሆንም ብሏል።74 የአውሮፓ ህብረት የሰብአዊ መብት ፍርድ ቤትም በተመሳሳይ መልኩ
የተገላቢጦሽ የማረጋገጫ ሸክም ያካተቱ ድንጋጌዎች 'በአደጋ ላይ ያለውን ነገር አስፈላጊነት ከግምት ውስጥ
በማስገባት እና የመከላከያ መብቶችን በሚያስከብር ምክንያታዊ ገደብ ውስጥ እስካልተያዙ ድረስ ንፁህ ነኝ
ከሚል ግምት ጋር ሊጣጣም ይችላል. .'75 የፕራይቪ ካውንስል እንደ ንፁህ የመገመት መብት ላይ ያለውን ገደብ
እንደ 'የተዘዋዋሪ ተለዋዋጭነት' አድርጎ 'በተከሰሰው ሰው እና በመንግስት ጥቅም መካከል ሚዛን እንዲኖር
ያስችላል'76 አግኝቷል። 74 ኤምሰን፣ supra ማስታወሻ 11፣ ገጽ. 428. "የማስረጃዎች መገኘት. ' በእነዚህ
ሕጎች ውስጥ የተካተቱት ግምቶች የማስረጃውን የማስረጃ ሸክም ወደ ተከሳሹ የማሸጋገር ውጤት ስላላቸው
ማስረጃ ማቅረብ ይጠበቅበታል ። ከጥርጣሬ በላይ የንፁህነት ግምትን እና የማረጋገጫ መርሆውን ይወቁ።
ወንጀሉን እንዳይፈጽም በተነፃፃሪ ሁኔታዎችን ተጠቅመዋል።’ 71 ይህ የተለየ ማስረጃ ማን እንደሆነ
ባይገልጽም፣ እነዚህ እውነታዎች መኖራቸውን ለማሳየት የተከሳሹ ፈንታ ሊሆን ይችላል። የተርን ኦቨር ታክስ
እና የኤክሳይዝ ታክስ አዋጆችም ተመሳሳይ ድንጋጌዎችን ይዘዋል።72 73 እዚህ ላይ ለተከሳሹ የሚፈለገው
የማረጋገጫ ደረጃ የፍትሐ ብሔር ስታንዳርድ ነው። Machine Translated by Google 81 ወርቁ፣ supra
ማስታወሻ 33፣ ገጽ. 133 (የግርጌ ማስታወሻ ተትቷል)። 78 በእንግሊዝ የሚገኘው የጌቶች ሃውስ፣ ለምሳሌ
ንጹህ ነኝ የሚለው ግምት ፍፁም እንዳልሆነ እና በአንዳንድ ሁኔታዎች አንዳንድ ማዋረድ ተቀባይነት እንዳለው
ተገንዝቧል። (መታወቂያ ገጽ 457 ተመልከት)። ይህ ክፍል የፍርድ ቤቶችን አሠራር ከማስረጃ ደረጃ ጋር
በተገናኘ ባጭሩ ከተመለከትን በኋላ በፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔ የተሰጣቸውን
የተመረጡ ጉዳዮችን በማጠቃለል በጉዳዩ ላይ ያላቸውን አንድምታ ለመለየት ተንትኗል። 80 ለምሳሌ Hiwote,
supra note 69 ተመልከት ። ... ብዙ የፍርድ ቤት ጉዳዮች የኢትዮጵያ ፍርድ ቤቶች እና ተከራካሪ ወገኖች
በሥርዓት ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ ማስረጃን እንደሚያቀርቡ ያረጋግጣሉ። ይህ ማለት ግን ሁልጊዜ ይህንኑ
መመዘኛ ይጠቀማሉ፣ ትርጉሙን ይገነዘባሉ እና በአግባቡ ይተገብራሉ ማለት አይደለም። በተቃራኒው, የተለያዩ
ዓይነቶችን ይጠቀማሉ ይህ አተያይ፣ እነዚህ ተከታይ የወጡ ሕጎች የማስረጃውን ሸክም ለተከሳሹ
የሚያሸጋግሩት ሕገ መንግሥታዊ ያልሆኑ ናቸው። በመርህ ላይ የተወሰኑ ገደቦችን ብንቀበል እንኳን፣ ሕጎቻችን
እንደ እንግሊዝ ተኳሃኝነት የተቀመጡትን ጥብቅ መስፈርቶች የሚያሟሉ መሆን አለመሆናቸው አከራካሪ
ነው።78 ማስታወሻ 31. ጸሃፊው ምንም እንኳን ከጥርጣሬ በላይ ያለው መስፈርት በኢትዮጵያ የህግ ስርዓት
እውቅና ያገኘ እንደሆነ ቢያምንም እውነታው ግን በየትኛውም አስገዳጅ የህግ ሰነድ ውስጥ አልተጠቀሰም።
የሕግ አካዳሚው ከአቅም በላይ የሆነ መስፈርት ከሕገ መንግሥታዊው የነጻነት ግምት መርህ ሊወሰድ ይችላል
የሚል አመለካከት ያለው ይመስላል ስለሆነም ፍርድ ቤቶች ይህንን ጥብቅ መስፈርት በወንጀል ጉዳዮች ላይ
ተግባራዊ ማድረግ አለባቸው። የሚመስለው ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ ያለውን ሕልውና ከምክንያታዊ
ጥርጣሬ መለኪያ አንጻር ነው።80 በሌላ በኩል ድርጊቱ ፍጹም የተለየ ምስል ከተለያዩ ፍርድ ቤቶች ጋር ያሳያል
አቃቤ ህግ የጥፋተኝነት ጥፋተኝነትን ለማረጋገጥ የሚፈልገውን የማረጋገጫ ደረጃ በጣም የተለያዩ ቀመሮችን
በመጠቀም። ተከሳሹ. በኢትዮጵያ ፍርድ ቤቶች በተሰጡ የቆዩ ፍርዶች ላይ አንድ ሰው ከምክንያታዊነት በላይ
የሆነ ጥርጣሬን በተደጋጋሚ ሊያገኘው ቢችልም፣ አሁን ያለው አካሄድ ግን ከዚያ የራቀ ይመስላል። የመደበኛ
ስታንዳርዱ ለውጥ ባለመኖሩ፣እንዲህ ያለው ልማት በህጋዊው ማህበረሰብ የአመለካከት ለውጥ የመጣ
ይመስላል። workuYaze በአግባቡ እንደተመለከተው፡81 79 በአጠቃላይ ወርቁ፣ supra ማስታወሻ 33
ተመልከት ። ስሜነህ፣ ሱፕራ ማስታወሻ 40; ወንድወሰን፣ ሱፕራ 4. የኢትዮጵያ ፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት
(ኤፍ.ኤስ.ሲ.) አሠራር በወንጀል ሂደቶች ውስጥ የማረጋገጫ ደረጃን በተመለከተ 102 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ.
8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር 2014 4.1 የፍርድ ቤት አሠራር: አጠቃላይ እይታ Machine Translated by Google
የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 103 83 ሚናኤ አ.ቁ. አቃቤ ህግ (የፌዴራል ጠቅላይ
ፍርድ ቤት የሰበር መዝገብ ቁጥር 12025) አዋጅ 454/2005 በፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት
በየደረጃው የሚገኙ የፌዴራልና የክልል ፍርድ ቤቶች የህግ ትርጉም እንዲሰጥ አድርጓል። ተመሳሳይ ጉዳዮችን
በሚያካትቱ ጉዳዮች ላይ የሕግ ትርጉም እና ሌሎች ፍርድ ቤቶች የሰበር ሰሚ ችሎት የሕግ ድንጋጌዎችን
ትርጓሜ እንዲያከብሩ ይገደዳሉ። የፌደራሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በወንጀል ጉዳዮች ላይ
የሚቀጠሩበትን የማስረጃ ደረጃ በግልፅ ያስቀመጠ ባይኖርም የበታች ፍርድ ቤቶች ውሳኔ የሰጡበትን በቂ
ማስረጃ ወይም የማስረጃ ደረጃ የሚከራከሩ በርካታ ጉዳዮች ቀርበዋል። ራሱ። እንደዚህ ባሉ ጉዳዮች ላይ ፍርድ
ቤቱ በራሱ የማስረጃ ደረጃ ላይ ትንታኔ ውስጥ ሳይገባ የስር ፍርድ ቤት ውሳኔ ትክክል ነው ወይስ አይደለም
በሚለው ላይ አስተያየቱን ሰጥቷል። ተከሳሹን በማጭበርበር የወንጀል ክስ የተመሰረተበት ሲሆን በመጀመሪያ
የቤኒሻንጉል ጉሙዝ ከፍተኛ ፍርድ ቤት እና ለክልሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ይግባኝ ቀርቦ ሁለቱም ተከሳሹን
ጥፋተኛ ነህ ብሎታል። አርት.2(4)። 82 የፌደራል ፍርድ ቤቶች አዋጅ ማሻሻያ አዋጅ፣ ፕሮሲ. ቁጥር
454/2005፣ የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች፣ ቅጽ. 4፣ ገጽ 115-116። የስር ፍርድ
ቤት ማስረጃዎች ሂደቱም ሆነ ውሳኔው 82 83 * አለመሆኑን ደርሰንበታል። ራሱን ለመከላከል እድሉ
አልተሰጠኝም በማለት ውሳኔውን በመቃወም ለፌ/ብ/ሥ/ሥ/ህ/ቁ ሰበር ሰሚ ችሎት ማመልከቻ አቅርቧል።
ፍርድ ቤቱ እንዲህ ብሏል፡- የአመልካች ጥፋተኛነት በበቂ ሁኔታ ከተረጋገጠ በኋላ አገላለጾች 'ከጥርጣሬ በላይ'፣
'ከጥቂቱ ጥርጣሬ በላይ'፣ 'ፍፁም ከጥርጣሬ በላይ' እና 'ከምክንያታዊ ጥርጣሬ በላይ' እና ሌሎችም። ከዚህ
በታች የተዘረዘሩትን የአስራ ሶስት የፌ.ሲ.ሲ የሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች አግባብነት ያላቸውን ክፍሎች እና
ፋይዳዎቻቸውን እና አንድምታውን አጭር ትንተና እናያለን። የተነሱት ጉዳዮች የሰበር አቤቱታው የቀረበበትን
የሰበር ችሎት አቋም ብቻ ሳይሆን የተለያዩ ፍርድ ቤቶችን የክርክር ሂደት ለማየት ይጠቅመናል። ሀ) ሚናሴ
ኤ.ቪ.አቃቤ ህግ 83 ጠቅላይ ፍርድቤት 4.2.1 የፍርድ ቤት ውሳኔዎች 4.2 የፌደራሉ ሰበር ሰሚ ችሎት ዳኝነት
Machine Translated by Google ፍርድ ቤቱ አምስት የአቃቤ ህግ ምስክሮች፣ የፖሊስ ጥቆማ እንዲሁም
የህክምና ማስረጃዎች ቀርበው ለፍርድ ቤቱ መቅረባቸውን ተመልክቷል። የሚለውን መረመረ n+^mh^OT®
(መታወቂያ ፡ ገጽ 262)። ፍርድ ቤቶች የተሳሳቱ ነበሩ። '+hOFT n^a AT ^ObffT P+^mh^OT®' በዚህ ክስ
የመጀመርያው ፍርድ ቤት የኦሮሚያ ክልል የምዕራብ ወለጋ ዞን ከፍተኛ ፍርድ ቤት የአቃቤ ህግን ክስ ከሰማ
በኋላ በአስገድዶ መድፈር ወንጀል የተከሰሰውን ተከሳሽ በነፃ አሰናብቷል። ፍርድ ቤቱም አቃቤ ህግ በክሱ ላይ
የሚታየውን የክርክሩን ጭብጥ ማረጋገጥ አልቻለም ብሏል። ይግባኝ ሲጠየቅ የኦሮሚያ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና
የዚሁ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔው ጸንቷል። አቃቤ ህግ የነዚህ ሶስት ውሳኔዎች በማለት ለፌዴራል
ሰበር ሰሚ ችሎት አቤቱታ አቅርቧል። 22514) የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች፣
ቅጽ. 7፣ ገጽ 262-264። 86 አቶ ኩራት ቲ. አል. v. የሕዝብ አቃቤ ሕግ (የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የሰበር
መዝገብ ቁጥር. • • 87 አቅርቦት. ተከሳሾቹ በመጀመሪያ የቀረቡት በአማራ ክልል የሰሜን ጎንደር ከፍተኛ ፍርድ
ቤት በከባድ የሰው መግደል ሙከራ ወንጀል ክስ የተመሰረተባቸው ሲሆን የአቃቤ ህግን ክስ ካዳመጠ በኋላ
መከላከያ እንዲገቡ ሳይጠሩ በነፃ አሰናብቷቸዋል። የአማራ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ይግባኝ ሰሚ ችሎት የሰጠውን
የይግባኝ ብይን በተከራከሩት ተከሳሾች ክሱ ቀርቦ ለፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት የቀረቡ ሲሆን የአቃቤ ህግ
ምስክሮች የተከሳሽን ጥፋተኛ መሆናቸውን በማረጋገጡ ተከሳሾቹም 'ተከላከሉ' 86 87 የመጀመሪያ ደረጃ
ፍርድ ቤት የመከላከያ ምስክሮችን ካዳመጠ በኋላ የአቃቤ ህግ ምስክሮችን ቃል በመከላከያ ምስክሮች ውድቅ
በማድረግ ተከሳሾቹን ጥፋተኛ ብሏቸዋል። የወንጀል ችሎት የሰበር ሰሚ ችሎት የቀረቡትን ማስረጃዎች
ከመረመረ በኋላ ተከሳሾቹ በተለመደው የሰው መግደል ወንጀል ክስ ሊመሰረትባቸው ይገባ እንደነበር በመግለጽ
ጥፋተኛ ብሏቸዋል። 31731) የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች፣ ቅጽ. 7፣ ገጽ 278-
282። 88 የኦሮሚያ ጠቅላይ አቃቤ ህግ ዘሪሁን ተ / (የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የሰበር መዝገብ ቁጥር 1998)
84 (መታወቂያ ፡ ገጽ 116)። የሕግ 84 መሠረታዊ ስህተት መኖሩን ያሳያል (አጽንዖት ተጨምሯል) እና የክልል
ፍርድ ቤቶችን ውሳኔዎች አጽንቷል. M'lhiV .&7OA-' p+07mnF n^^... ለ) ኩራት ቲ. አል. ቁ. የህዝብ አቃቤ
ህግ 85 ሐ) የኦሮሚያ ጠቅላይ አቃቤ ህግ ዘሪሁን ተ.88 104 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1 ሴፕቴምበር
2014 'Aotaot n^c aF p+^nnF ቦ አይደለም PAT Oo+F Pn,PO£ 85 87 ውሳኔውን በ Art. በወንጀለኛ መቅጫ
ሥነ ሥርዓት ሕጉ 113(2) ተከሳሹ በተከሰሰበት ወንጀል በማስረጃ የተረጋገጠው ወንጀሉ አነስተኛ ክብደት
ያለው ከሆነ እና ሁሉም ንጥረ ነገሮች እንደ ወንጀሉ አካል ሆነው የተገኙ ከሆነ ከተከሰሱበት ወንጀል ውጪ
ሊፈረድበት እንደሚችል ይደነግጋል። የተከሰሰ ወንጀል. Machine Translated by Google መ) የአማራ ክልል
ፍትህ ቢሮ የህዝብ አቃቤ ህግ ከበደ ወ.91 *** 92 የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት
105 89 ጉዳዩ በመጀመሪያ ቀርቦ የነበረው የፌደራል የመጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት ተከሳሾቹ መብትን
ለማስከበር የዘፈቀደ እርምጃ በመውሰድ ነው። ተከሳሾቹ ጥፋተኛ አይደለሁም በማለት ያቀረቡትን የክስ
መቃወሚያ ከመዘገበ እና ማስረጃውን ከሰማ በኋላ oaot£0^ c^^ph^nF oo^v 9T^==' (መታወቂያ ፡ ገጽ
281)። ሰበር ሰሚ ችሎት በዚህ መዝገብ የአማራ ጠቅላይ ፍርድ ቤት በዐቃቤ ህግ የቀረበውን የማስረጃ ይዘት
ሙሉ በሙሉ ግምት ውስጥ ሳያስገባ ቀርቷል። በአጠቃላይ እንዲህ ያሉት ማስረጃዎች ተከሳሹ ሆን ብሎ
የተጎጂውን ቤት እንዳቃጠለ እና ለሞቱት ሰዎች በቸልተኝነት በፈጸመው ግድያ ሊጠየቅ እንደሚገባም ገልጿል።
የአማራ ክልል ፍትህ ቢሮ አቃቢ ህግ ከበደ ወ /የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የሰበር መዝገብ ቁጥር 35697
የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች ፣ቁ. 9፣ ገጽ 2-4። 91 ማቃጠል። ተከሳሹ በእሳት
ማቃጠል እና ሆን ተብሎ በግድያ ወንጀል (ወይም በቸልተኝነት ግድያ በአማራጭ) የተከሰሰ ሲሆን ጉዳዩን
የቀጠለው የአማራ ክልል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ተከሳሹን በእሳት በማቃጠል እና በቸልተኝነት የመግደል ወንጀል
ነው። የይግባኝ ሰሚው የአማራ ጠቅላይ ፍርድ ቤት በቸልተኝነት የሰው መግደል ወንጀል የሆነው አእምሮአዊ
አካል አለመገኘቱንና ተከሳሹን በዚህ ወንጀል ጥፋተኛ አይደለም ብሏል ነገር ግን የጥፋተኝነት ውሳኔውን
አጽድቆታል። +mz bn n +^n^ n+^n^ p+hoonF MahA -0rt9A::' (መታወቂያ፣ ገጽ 282)። TL&m *czF
nmn ^£0^7 90 '^a tin wnT^ ^o^s^T ... ego ncnT^ የወንጀሉ ክስ የተረጋገጠው በአቃቤ ህግ ማስረጃ
ነው።'90 ገጽ 11-12። ጀሚላ ኤም. አል. የፌደራል የመጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት አቃቤ ህግ (የፌዴራል ጠቅላይ
ፍርድ ቤት የሰበር መዝገብ ቁጥር 38161) የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች፣ ቅጽ. 9፣
የዐቃቤ ህግ የክስ መዝገብ ከወንጀሉ ህጋዊ አካላት አንፃር በቂ ሆኖ ሳለ አቃቤ ህግ ያቀረባቸው ማስረጃዎች
ተጓዳኝ እና 'የጥፋቱን መከሰት በትክክል የሚያረጋግጡ ናቸው' ሲል ደምድሟል ።89 የሰበር ሰሚ ችሎት
የሰጠውን ውሳኔ ተችቷል። ፍርድ ቤት እያንዳንዱ ፍርድ ቤት በቀረበለት ማስረጃ ላይ ተመርኩዞ በተከራከሩ
ጉዳዮች ላይ ለመወሰን እና ውሳኔ ላይ ለመድረስ የአቃቤ ህግ ማስረጃዎችን ችላ በማለት። በመቀጠልም በዚህ
ጉዳይ ላይ አቃቤ ህግ ያቀረበው ማስረጃ 'ወንጀሉን መፈፀሙን በግልፅ ያረጋግጣል' (አጽንዖት ተሰጥቷል)።
እናም የስር ፍርድ ቤቶች እነዚህን ማስረጃዎች ከግምት ውስጥ ሳያስገቡ መቅረታቸው 'ከህግ ጋር የሚጻረር
ብቻ ሳይሆን የፍትህ ስርዓቱን በእጅጉ የሚጎዳ ነው።' በዚህም መሰረት ፍርድ ቤቱ የስር ፍርድ ቤቶች የሰጡትን
ብይን በመሻር ተከሳሹ ከኮሚሽኑ ጀምሮ እንዲከላከሉ ትእዛዝ ሰጥቷል። ሠ) ጀሚላ ኤም. አል. የፌደራል
የመጀመሪያ ደረጃ የህዝብ አቃቤ ህግ 92 Machine Translated by Googl ሁኔታዎቹ የሚያመለክቱት ከህጋዊ
የመከላከያ ወሰን በላይ መሆኑን ነው። e^ pno^sn^e ^/aF p+07m^? ^AV7e e^o n^+nA n^ ^7*
OTe^^A::' (Ibid.) በህጋዊ መከላከያ ስር ወድቀዋል፣ እና ተከሳሾቹ የዚህ አይነት ማስረጃዎች መኖራቸውን
የሚያረጋግጥ ማስረጃ አላቀረቡም በማለት ደምድሟል። በመሆኑም ተከሳሾቹ በከባድ ግድያ ወንጀል ሊጠየቁ
እንደሚገባ ተረጋግጧል 196-199. ሸጋ ም. የኦሮሚያ ክልል አቃቤ ህግ (የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ
ችሎት ቁጥር 43501) የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች፣ ቅጽ. 10፣ ገጽ. በዚህ ጉዳይ
ላይ የፌደራሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ‘ወደ ወንጀሉ እና ማስረጃ መዝኖ’ ለማቅረብ ስልጣን
የለኝም ብሏል ። አቤቱታውን ያቀረቡት የኦሮሚያ ከፍተኛ ፍርድ ቤት የሰጠውን ብይን በተከራከሩት ተከሳሾች
ሲሆን ይህም በኦሮሚያ ጠቅላይ ፍርድ ቤት እና የዚሁ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት የተረጋገጠ ነው። አቃቤ ህግ
ለክሱ ምላሽ ሲሰጥ ‘አመልካቾች ጥፋተኛ ናቸው ተብሎ በቀረበው ማስረጃ ያለምንም ጥርጥር የተረጋገጠ
በመሆኑ ብይኑና የስር ፍርድ ቤት የሰጠው ቅጣት ይጸናል’ (አጽንኦት ተሰጥቶበታል። wp _ ሰበር ሰሚ ችሎቱ
የቀረበለትን አቤቱታ ተከትሎ የተከሳሾች ድርጊት ወንጀል ነው ወይስ አይደለም በሚለው ላይ ጉዳዩን
አቅርቧል። የወንጀለኛ መቅጫ ህግ አንቀጽ 23 ን በመጥቀስ ሦስቱም የወንጀል ንጥረ ነገሮች እንዳልተገኙ
በመግለጽ ተከሳሾቹ ከማንኛውም የወንጀል ተጠያቂነት ነፃ መሆናቸውን አረጋግጧል። no^s^F ono+nnA nt
A££ (መታወቂያ፣ ገጽ. ^^F n^... n^u አንድ በ F^F ^አም? pn^p የለም^^v ፍርድ ቤቱ በመቀጠል ተከሳሹን
በመከላከያ የቀረቡት ማስረጃዎች ‘የአቃቤ ህግን ማስረጃ ለማስተባበል በቂ አይደሉም’ በማለት ጥፋተኛ
ብሎታል። 93 ፓ^a^f p^hoh? no^s^F p^a 11) ክሱ በመጀመሪያ ቀርቦ ጋሞ በሚገኘው ከፍተኛ ፍርድ ቤት
ተከሳሹ በሰው መግደል ወንጀል ተከሷል። የመጀመርያው ፍርድ ቤት የአቃቤ ህግን ክስ ተመልክቶ ተከሳሹን
እንዲከላከሉ ከጠራ በኋላ ተከሳሹ ምንም አይነት መከላከያ ባለማቅረቡ ጥፋተኛ ነህ በማለት አቃቤ ህግ
ያቀረበውን ማስረጃ ማስተባበል ባለመቻሉ ጥፋተኛ ነህ ብሏል። ተከሳሹ ለ FSC 93 94 * 96 ባቀረበው አቤቱታ
አቃቤ ህግ ክስ የቀረበበት ፍርድ ቤት ተከሳሾቹ እንዲከላከሉ አዟል። የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ
ችሎት ውሳኔዎች፣ ቅጽ. 10፣ ገጽ 207-208። ቡርቀሶ ወ/ሮ አቃቤ ህግ (የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የሰበር
መዝገብ ቁጥር 41248) ሰ) ቡርቀሶ ወ.ቁ. የህዝብ አቃቤ ህግ 96 106 ሚዛን ህግ ክለሳ፣ ጥራዝ. 8, ቁጥር 1
ሴፕቴምበር 2014 ረ) ሸጋ መ.የኦሮሚያ ክልል አቃቤ ህግ 94 94 4 96 Machine Translated by Google
የወንጀል ክስ የማረጋገጫ ደረጃ ... በኢትዮጵያ ህግ መሰረት 107 p