Chương 1

KHÁI NIỆM
Nội dung cơ bản
1.1 Đặc trưng chung của khái niệm

1.2 Định nghĩa khái niệm

 1.1 Đặc trưng chung của khái niệm
Đội mũ Có
Cótư
tưduy
duy Hai
chân

Động vật

Khái
Khái niệm
niệm
“Người”
“Người”

Biết chế tạo & sử dụng

công cụ lao động

Chơi thể thao

Yêu
Có
Có ngôn
ngôn
ngữ
1.1.1 Khái niệm là gì?

Khái niệm là một hình thức đặc biệt của tư

duy trừu tượng, phản ánh một lớp các sự
vật, hiện tượng thông qua các đặc trưng,
các dấu hiệu cơ bản của đối tượng
1.1.2 Hình thức ngôn ngữ biểu thị khái niệm
1.1.3 Các thao tác logic cơ bản để xây dựng khái niệm

Sinh viên tự đọc tài liệu ^_^

1.1.4 Kết cấu logic của khái niệm
Ngoại diên

Khái
Kháiniệm
niệm
“Người”
“Người”

Nội hàm

Biết chế tạo & sử dụng Ngôn ngữ Tư duy

công cụ lao động
Số chẵn = Số tự nhiên chia hết 2

Nội hàm Số tự nhiên

chia hết cho 2
 Nội hàm

Số chẵn = Số tự nhiên chia hết 2

98 1444 32
4 456
Ngoại diên 12
788 0
432
10234 46
32544 26 6
898 212 1234234
124 1000 1122 100
10234
42 876 2
1.1.5 Phân loại khái niệm
1.1.5 Phân loại khái niệm
1.1.6 Thu hẹp và mở rộng khái niệm

Thu hẹp khái niệm là thao tác logic đi từ khái niệm

có ngoại diên rộng, đến khái niệm có ngoại diên
hẹp.

Mở rộng khái niệm là thao tác logic đi từ khái niệm có

ngoại diên hẹp đến khái niệm có ngoại diên rộng hơn.
 Sinh vật
Động vật
Con người

Giới trí thức

Sv
 Động vật 2 chân
Con người
Người VN
Người Tp HCM
Diễm Anh
1.1.7 Quan hệ giữa các khái niệm

TRÙNG LẶP KHÔNG TRÙNG LẶP

Đồng nhất Giao nhau Bao hàm

A A
B
A
B Ngang hàng Đối lập Mâu thuẫn
B C
A
B B A
A B

C
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.1 Định nghĩa khái niệm là gì?

Là thao tác logic xác định nội hàm của

khái niệm hoặc làm rõ ý nghĩa của từ biểu
thị khái niệm
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.2 Kết cấu của phép định nghĩa khái niệm
Dfd = Dfn
Trong đó:
Dfd (definiendum) là khái niệm cần định nghĩa

Dfn (definiens) là khái niệm dùng để định nghĩa

Mối liên hệ giữa khái niệm cần định nghĩa và khái

niệm dùng để định nghĩa được thể hiện bằng từ ‘là”
hoặc dấu gạch gang
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.3 Các hình thức định nghĩa khái niệm
- Định nghĩa thông qua loại và hạng
- Định nghĩa thông qua nguồn gốc phát sinh
- Định nghĩa đệ quy
- Định nghĩa thông qua quan hệ với cái đối lập
- Định nghĩa bằng hệ tiên đề
- Định nghĩa thông qua văn cảnh
- Định nghĩa trỏ ra
 Định nghĩa qua loại và hạng
Khái niệm hạng Khái niệm loại

HOẠT ĐỘNG MUA BÁN HÀNG

llà HOẠT ĐỘNG
NGOẠI THƯƠNG HÓA QUỐC TẾ

Khái niệm
Đặc trưng riêng
được định nghĩa
Định nghĩa qua loại và hạng
Khái niệm hạng Khái niệm loại

Con người là động vật có tư duy

Khái niệm
Đặc trưng riêng
được định nghĩa
 Định nghĩa liệt kê

Sự kiện bất khả kháng bao gồm: bão,

động bất, lũ lụt, chiến tranh, chiến sự,
xâm lược, bạo động, nội chiến, đình
công và phá hoại của công nhân
1.2.4 Các quy tắc định nghĩa
- Định nghĩa phải cân đối, đầy đủ.
- Không được có vòng tròn logic trong định
nghĩa
- Định nghĩa phải rõ ràng, ngắn gọn
- Không nên định nghĩa bằng các dấu hiệu phủ
định
- Không sử dụng các từ ngữ hoa mỹ hoặc
nghĩa bóng, nghĩa ẩn dụ…