Chương 1

KHÁI NIỆM
Nội dung cơ bản
1.1 Đặc trưng chung của khái niệm

1.2 Định nghĩa khái niệm

 1.1 Đặc trưng chung của khái niệm
Có tư duy Hai
Đội mũ châ
n

Động vật
Khái niệm “Người”

Biết chế tạo &

sử dụng
công cụ lao
động

Chơi thể
Có ngôn ngữ
thao Yêu
1.1.1 Khái niệm là gì?

Khái niệm là một hình thức đặc biệt của tư

duy trừu tượng, phản ánh một lớp các sự
vật, hiện tượng thông qua các đặc trưng,
các dấu hiệu cơ bản của đối tượng
1.1.2 Hình thức ngôn ngữ biểu thị khái niệm
1.1.3 Các thao tác logic cơ bản để xây dựng khái niệm

Sinh viên tự đọc tài liệu ^_^

1.1.4 Kết cấu logic của khái niệm
Ngoại diên

Khái niệm
“Người”

Nội hàm

Biết chế tạo & sử

dụng Ngôn ngữ Tư duy
công cụ lao động
 Số tự nhiên chia hết
Số chẵn =
2

Nội hàm Số tự nhiên

chia hết cho 2
 Nội hàm

Số Số tự nhiên chia hết

=
chẵn 2

14 3 4
9
44 2 25
Ngoại diên 3
17 4 8 43 1
58 0 22 2 0 316
2
4
48 89 6 1 6 1 42 26
2 1
4 10 1 1 3
2 82 28 2 30 4
4 10 3 400 2
4
0
7 2
42
6
1.1.5 Phân loại khái niệm
1.1.5 Phân loại khái niệm
1.1.6 Thu hẹp và mở rộng khái niệm

Thu hẹp khái niệm là thao tác logic đi từ khái niệm

có ngoại diên rộng, đến khái niệm có ngoại diên hẹp.

Mở rộng khái niệm là thao tác logic đi từ khái niệm có

ngoại diên hẹp đến khái niệm có ngoại diên rộng hơn.
 Sinh vật
Động vật
Con người

Giới trí thức

Sv
 Động vật 2 chân
Con người
Người VN
Người Tp HCM
Diễm Anh
1.1.7 Quan hệ giữa các khái niệm

TRÙNG LẶP KHÔNG TRÙNG LẶP

Đồng nhất Giao nhau Bao hàm

A A
B
A Ngang hàng
B Đối lập Mâu thuẫn
B C
A
B B A
A B

C
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.1 Định nghĩa khái niệm là gì?

Là thao tác logic xác định nội hàm của

khái niệm hoặc làm rõ ý nghĩa của từ biểu
thị khái niệm
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.2 Kết cấu của phép định nghĩa khái niệm
Dfd = Dfn
Trong đó:
Dfd (definiendum) là khái niệm cần định nghĩa

Dfn (definiens) là khái niệm dùng để định nghĩa

Mối liên hệ giữa khái niệm cần định nghĩa và khái

niệm dùng để định nghĩa được thể hiện bằng từ ‘là”
hoặc dấu gạch gang
1.2 ĐỊNH NGHĨA KHÁI NIỆM
1.2.3 Các hình thức định nghĩa khái niệm
Định nghĩa thông qua loại và hạng
Định nghĩa thông qua nguồn gốc phát sinh
Định nghĩa đệ quy
Định nghĩa thông qua quan hệ với cái đối lập
Định nghĩa bằng hệ tiên đề
Định nghĩa thông qua văn cảnh
Định nghĩa trỏ ra
 Định nghĩa qua loại và hạng
Khái niệm Khái niệm
hạng loại
HOẠT ĐỘNG
MUA BÁN HÀNG
NGOẠI llà HOẠT ĐỘNG
HÓA QUỐC TẾ
THƯƠNG

Khái niệm Đặc trưng

được định nghĩa riêng
Định nghĩa qua loại và hạng
Khái niệm
hạng Khái niệm loại

Con người là động vật có tư duy

Khái niệm Đặc trưng

được định nghĩa riêng
 Định nghĩa liệt kê

Sự kiện bất khả kháng bao gồm: bão,

động bất, lũ lụt, chiến tranh, chiến sự,
xâm lược, bạo động, nội chiến, đình
công và phá hoại của công nhân
1.2.4 Các quy tắc định nghĩa
- Định nghĩa phải cân đối, đầy đủ.
- Không được có vòng tròn logic trong định
nghĩa
- Định nghĩa phải rõ ràng, ngắn gọn
- Không nên định nghĩa bằng các dấu hiệu phủ
định
- Không sử dụng các từ ngữ hoa mỹ hoặc
nghĩa bóng, nghĩa ẩn dụ…