TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP HỒ CHÍ MINH

KHOA LUẬT DÂN SỰ

BUỔI THẢO LUẬN THỨ TƯ

BẢO ĐẢM THỰC HIỆN NGHĨA VỤ

Môn: Pháp luật về hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
Giảng viên: ThS. Nguyễn Tấn Hoàng Hải
Nhóm: 05 - Lớp: DS45.1

Danh sách thành viên

1 Hoàng Thị Đào 2053801012047
2 Đỗ Nguyễn Hoàng Anh 2053801012009
3 Tạ Minh Anh 2053801012023
4 Trần Tuyết Anh 2053801012026
5 Bùi Công Dân 2053801012044
6 Phan Thành Đạt 2053801012051
7 Nguyễn Phương Đông 2053801012060
8 Đỗ Thị Hương Giang 2053801012069
9 Đỗ Mỹ Hằng 2053801012083

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 17 tháng 11 năm 2021

 MỤC LỤC
VẤN ĐỀ 1: ĐỐI TƯỢNG DÙNG ĐỂ ĐẢM BẢO VÀ TÍNH CHẤT PHỤ CỦA
BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM..................................................................................................1
Tóm tắt Bản án số 208/2010/DS-PT ngày 09/03/2010 của Tòa án nhân dân TP. HCM
.................................................................................................................................... 1
Tóm tắt Quyết định số 02/2014/QĐ-UBTP ngày 28/2/2014 của Tòa án nhân dân Tòa
án nhân dân tỉnh Tiền Giang.......................................................................................1
Tóm tắt Quyết định số 27/2021/DS-GĐT ngày 02/6/2021 của Toà án nhân dân cấp
cao tại Tp. Hồ Chí Minh..............................................................................................1
Câu 1.1: Những điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 liên quan đến tài sản
có thể dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ................................................................2
Câu 1.2: Đoạn nào của bản án số 208 cho thấy bên vay dùng giấy chứng nhận sạp để
bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả tiền vay?....................................................................3
Câu 1.3: Giấy chứng nhận sạp có là tài sản không?....................................................3
Câu 1.4: Việc dùng giấy chứng nhận sạp để bảo đảm nghĩa vụ dân sự có được Tòa án
chấp nhận không? Đoạn nào của bản án cho câu trả lời?............................................3
Câu 1.5: Suy nghĩ của anh/ chị về hướng giải quyết và cơ sở pháp lý của Tòa án đối
với việc dùng giấy chứng nhận sạp để bảo đảm nghĩa vụ...........................................4
Câu 1.6: Đoạn nào của Quyết định số 02 cho thấy các bên đã dùng quyền sử dụng đất
để cầm cố?................................................................................................................... 4
Câu 1.7: Văn bản hiện hành có cho phép dùng quyền sử dụng đất để cầm cố không?
Nêu cơ sở văn bản khi trả lời?.....................................................................................4
Câu 1.8: Trong Quyết định trên, Tòa án có chấp nhận cho phép dùng quyền sử dụng
đất để cầm cố không? Đoạn nào của Quyết định cho câu trả lời?...............................4
Câu 1.9: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa án trong Quyết định
số 02............................................................................................................................ 5
Câu 1.10: Trong Quyết định số 27, thế chấp được sử dụng để bảo đảm cho nghĩa vụ
nào? Vì sao?................................................................................................................ 5
Câu 1.11: Đoạn nào trong Quyết định số 27 cho thấy Toà án xác định hợp đồng thế
chấp đã chấm dứt?.......................................................................................................5
Câu 1.12: Vì sao Toà án xác định hợp đồng thế chấp nêu trên đã chấm dứt?..............6
 Câu 1.13: Việc Toà án xác định hợp đồng thế chấp nêu trên đã chấm dứt có thuyết
phục không? Vì sao?...................................................................................................6
VẤN ĐỀ 2: ĐĂNG KÝ GIAO DỊCH BẢO ĐẢM..........................................................7
Tóm tắt Bản án số 90/2019/KDTM-PT ngày 16/8/2019 của Toà án nhân dân TP. Hà
Nội.............................................................................................................................. 7
Câu 2.1: Điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 về đăng ký giao dịch bảo
đảm............................................................................................................................. 7
Câu 2.2: Hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 có thuộc trường hợp phải đăng ký không?
Vì sao?........................................................................................................................ 8
Câu 2.3: Hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 đã được đăng ký phù hợp với quy định
không? Đoạn nào của bản án cho câu trả lời?.............................................................8
Câu 2.4: Theo Toà án, nếu không được đăng ký, hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 có
vô hiệu không? Vì sao?...............................................................................................8
Câu 2.5: Hướng của Toà án như trong câu hỏi trên có thuyết phục không? Vì sao?...9
VẤN ĐỀ 3: ĐẶT CỌC...................................................................................................10
Tóm tắt Quyết định số 49/2018/KDTM-GĐT ngày 18/10/2018 của Tòa án nhân dân
cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh.....................................................................................10
Tóm tắt Bản án số 26/2019/DS-PT ngày 11/6/2019 của Toà án nhân dân tỉnh Quảng
Ninh..........................................................................................................................10
Câu 3.1: Khác biệt cơ bản giữa đặt cọc và cầm cố, đặt cọc và thế chấp....................10
Câu 3.2: Thay đổi giữa BLDS 2015 và BLDS 2005 về đặt cọc................................12
Câu 3.3: Theo BLDS, khi nào bên đặt cọc mất cọc, bên nhận cọc bị phạt cọc?........12
Câu 3.4: Nếu hợp đồng được đặt cọc không được giao kết, thực hiện vì lý do khách
quan, bên nhận cọc có nghĩa vụ trả lại tài sản đặt cọc cho bên đặt cọc không? Vì sao?
.................................................................................................................................. 13
Câu 3.5: Theo Quyết định được bình luận, bên đặt cọc đã chuyển tài sản đặt cọc cho
bên nhận cọc như thế nào?........................................................................................13
Câu 3.6: Theo Toà giám đốc thẩm trong Quyết định được bình luận, tài sản đặt cọc
còn thuộc sở hữu của bên đặt cọc không? Vì sao?....................................................13
Câu 3.7: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Toà giám đốc thẩm liên
quan đến quyền sở hữu tài sản đặt cọc......................................................................13
Câu 3.8: Đoạn nào của Tòa án đã áp dụng Án lệ 25/2018/AL?.................................14
 Câu 3.9: Việc Tòa án áp dụng Án lệ số 25/2018 vào hoàn cảnh trong vụ việc này có
thuyết phục hay không? Vì sao?................................................................................14
Câu 3.10: Việc Toà án “không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông P, về việc yêu
cầu ông I phải trả số tiền phạt cọc là 450.000.000đ” có phù hợp với Án lệ số
25/2018/AL không? Vì sao?......................................................................................15
VẤN ĐỀ 4: BẢO LÃNH................................................................................................16
Tóm tắt Quyết định số 02/2013/KDTM-GĐT ngày 08/1/2013 của Hội đồng thẩm
phán Tòa án nhân dân tối cao....................................................................................16
Tóm tắt Quyết định số 968/2011/DS-GĐT ngày 27/12/2011 của Tòa dân sự Tòa án
nhân dân tối cao........................................................................................................16
Câu 4.1: Những đặc trưng của bảo lãnh....................................................................16
Câu 4.2: Những thay đổi giữa BLDS 2015 và BLDS 2005 về bảo lãnh....................17
Câu 4.3: Đoạn nào cho thấy Tòa án xác định quan hệ giữa ông Miễn, bà Cà với Quỹ
tín dụng là quan hệ bảo lãnh?....................................................................................18
Câu 4.4: Suy nghĩ của anh/chị về việc xác định trên của Hội đồng thẩm phán.........18
Câu 4.5: Theo Tòa án, quyền sử dụng đất của ông Miễn, bà Cà được sử dụng để bảo
đảm cho nghĩa vụ nào? Vì sao?.................................................................................19
Câu 4.6. Đoạn nào cho thấy Tòa án địa phương đã theo hướng người bảo lãnh và
người được bảo lãnh liên đới thực hiện nghĩa vụ cho người có quyền?....................19
Câu 4.7. Hướng liên đới trên có được Tòa giám đốc thẩm chấp nhận không?..........19
Câu 4.8. Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa giám đốc thẩm liên
quan đến vấn đề liên đới nêu trên..............................................................................19
Câu 4.9. Phân biệt thời điểm phát sinh nghĩa vụ bảo lãnh và thời điểm thực hiện
nghĩa vụ bảo lãnh......................................................................................................20
Câu 4.10: Theo BLDS, khi nào người bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh?. .20
Câu 4.11: Theo Quyết định, khi nào người bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ bảo
lãnh?.......................................................................................................................... 20
Câu 4.12: Có bản án, quyết định nào theo hướng giải quyết trên về thời điểm thực
hiện nghĩa vụ bảo lãnh chưa? Nêu rõ bản án, quyết định mà anh/chị biết.................20
Câu 4.13: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa giám đốc thẩm.. .20
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................21
 1

VẤN ĐỀ 1: ĐỐI TƯỢNG DÙNG ĐỂ ĐẢM BẢO VÀ TÍNH CHẤT PHỤ CỦA
BIỆN PHÁP BẢO ĐẢM
Tóm tắt Bản án số 208/2010/DS-PT ngày 09/03/2010 của Tòa án nhân dân TP.
HCM
Nguyên đơn: ông Phạm Bá Minh và bị đơn bà Bùi Thị Khen, ông Nguyễn Khắc Thảo
tranh chấp hợp đồng dịch vụ vay tiền. Vào ngày 14/09/2007 bà Khen và ông Thảo có thế
chấp cho ông Minh một giấy sử dụng sạp D2-9 tại chợ Tân Hương để vay 60.000.000
đồng, thời hạn vay là 6 tháng lãi xuất thỏa thuận là 3%/ tháng. Khi hết hạn hợp đồng, do
bà Khen và ông Thảo không có khả năng thanh toán nên kéo dài số nợ trên cho đến nay.
Ông Minh yêu cầu bà Khen và ông Thảo trả tiền lãi và tiền nợ là 70.000.000 đồng.
Quyết định của Tòa án: Bác bỏ yêu cầu kháng cáo của ông Minh, buộc bà Khen và
ông Thảo thanh toán 38.914.800 đồng cho ông Minh. Ông Minh có trách nhiệm trả lại
cho bị đơn giấy chứng nhận sạp D29.
Tóm tắt Quyết định số 02/2014/QĐ-UBTP ngày 28/2/2014 của Tòa án nhân dân
Tòa án nhân dân tỉnh Tiền Giang
Nguyên đơn: Ông Nguyễn Văn Ôn, bà Lê Thị Xanh và bị đơn: Ông Nguyễn Văn
Rành, bà Hồ Thị Hết tranh chấp về hợp đồng cầm cố quyền sử dụng đất. Vào năm 1995,
ông Ôn và bà Xanh có cầm cố cho ông Rành 3000m2 đất với giá 30 chỉ vàng 24k. Vợ
chồng ông Rành đã giao đủ vàng, hai bên thỏa thuận 3 năm sẽ chuộc lại, nếu không
chuộc lại thì ông sẽ canh tác vĩnh viễn. Hiện tại, phần đất tranh chấp vợ chồng ông Rành
đang canh tác và còn 2,5 tháng sẽ thu hoạch.
Quyết định dân sự sơ thẩm của Tòa án nhân dân huyện Châu Thành: Hủy hợp đồng
cầm cố quyền sử dụng đất đối với phần đất 3.072,7m2, buộc ông Rành phải giao trả lại
phần đất 3.072,7m2 cho ông Ôn, bà Xanh và yêu cầu ông Ôn, bà Xanh liên đới trả cho
ông Rành hết 30 chỉ vàng 24k (loại vàng nhẫn).
Tại Quyết định Giám đốc thẩm đã chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm
sát nhân dân tỉnh Tiền Giang và cho rằng: giao dịch giữa ông Ôn, bà Xanh và ông Rành
là giao dịch tương tự như là giao dịch cầm cố tài sản phải áp dụng nguyên tắc tương tự là
các quy định về cầm cố tài sản để giải quyết, cũng như hủy bản án dân sự sơ thẩm của
Tòa án nhân dân huyện Châu Thành về việc “Tranh chấp hợp đồng cầm cố quyền sử
dụng đất”.
Tóm tắt Quyết định số 27/2021/DS-GĐT ngày 02/6/2021 của Toà án nhân dân
cấp cao tại Tp. Hồ Chí Minh
Nguyên đơn: Ngân hàng Liên doanh và bị đơn: Công ty PT tranh chấp về Hợp đồng
thế chấp. Ngân hàng V và Công ty PT đã ký kết các hợp đồng tín dụng. Để đảm bảo cho
nghĩa vụ trả nợ cho Ngân hàng, các bên bảo lãnh đã ký kết các hợp đồng thế chấp, trong
đó có Hợp đồng thế chấp bất động sản được ký kết với ông Trần T, bà Trần Thị H là bên
bảo lãnh. Hợp đồng này đã được tất toán tương ứng với khoản vay tuy nhiên ngân hàng
muốn xử lý tài sản thế chấp cho khoản vay khác. Tòa quyết định: Hủy Bản án kinh doanh
 2

thương mại phúc thẩm: tuyên hợp đồng thế chấp có hiệu lực pháp luật. Ngân hàng V có
quyền yêu cầu xử lý tài sản thế chấp Giữ nguyên Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm:
tuyên hợp đồng thế chấp chấm dứt hiệu lực. Ngân hàng phải trả lại cho ông T, bà H bản
chính Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất.
Câu 1.1: Những điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 liên quan đến tài sản có
thể dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ.
Trước đây, BLDS 2005 quy định về tài sản bảo đảm thực hiện nghĩa vụ tại 3 điều
luật: Điều 320 quy đinh về Vật bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự, Điều 321 quy định về
Tiền, giấy tờ có giá dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, Điều 322 quy định về Quyền tài
sản dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự. Nhưng đến BLDS 2015, vấn đề về tài
sản bảo đảm đã có sự thay đổi và chỉ được quy định tại Điều 295, cụ thể là:
“1. Tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm, trừ trường hợp cầm giữ
tài sản, bảo lưu quyền sở hữu.
2. Tài sản bảo đảm có thể được mô tả chung, nhưng phải xác định được.
3. Tài sản bảo đảm có thể là tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai.
4. Giá trị của tài sản bảo đảm có thể lớn hơn, bằng hoặc nhỏ hơn giá trị nghĩa vụ được
bảo đảm.”
Việc quy định của BLDS 2005 chỉ là liệt kê, lặp lại các loại tài sản được quy định tại
Điều 163 của Bộ luật này, vì thế dẫn đến việc quy định không đầy đủ. BLDS 2015 đã
được thay đổi và hoàn thiện hơn
- Khoản 1 Điều 320 BLDS 2005 quy định về Vật bảo đảm thực hiện nghĩa vụ:
“1. Vật bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm và
được phép giao dịch.”
Khoản 1 Điều 295 BLDS 2015 quy định về Tài sản bảo đảm:
“1. Tài sản bảo đảm phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm, trừ trường hợp cầm giữ
tài sản, bảo lưu quyền sở hữu.”
Trong BLDS 2015, cụm từ “được phép giao dịch” đã được bỏ đi và chỉ quy định “trừ
trường hợp cầm giữ tài sản, bảo lưu quyền sở hữu.” Việc loại bỏ này không phải là cho
phép sử dụng tài sản không được pháp giao dịch để đảm bảo mà là ở các quy định chung
đã có hướng giải quyết.
- Khoản 2 Điều 320 BLDS 2005 quy định về Vật bảo đảm nghĩa vụ dân sự:
“2. Vật dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự là vật hiện có hoặc được hình thành
trong tương lai. Vật hình thành trong tương lai là động sản, bất động sản thuộc sở hữu
của bên bảo đảm sau thời điểm nghĩa vụ được xác lập hoặc giao dịch bảo đảm được giao
kết.”
Khoản 3 Điều 295 BLDS 2015 quy định về tài sản bảo đảm:
 3

“3. Tài sản bảo đảm có thể là tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai.”
BLDS 2005 liệt kê những vật hình thành trong tương lai là động sản, bất động sản
thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm sau thời điểm nghĩa vụ được xác lập hoặc giao dịch
bảo đảm được giao kết. Tuy nhiên BLDS 2015 chỉ quy định ngắn gọn rằng đó là tài sản
hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai vì đã được quy định trong phần Tài sản
thuộc những vấn đề chung, cụ thể là tại Điều 108 của Bộ luật này.
- BLDS 2015 có bổ sung thêm quy định về giá trị của tài sản bảo đảm, cụ thể:
“4. Giá trị của tài sản bảo đảm có thể lớn hơn, bằng hoặc nhỏ hơn giá trị nghĩa vụ được
bảo đảm.”
Quy định này được thêm vào rất hợp lý, vì nó có thể dễ dàng được áp dụng trên thực
tế trong việc người yêu cầu giá trị tài sản bảo đảm phải lớn hơn giá trị nghĩa vụ được bảo
đảm.
Câu 1.2: Đoạn nào của bản án số 208 cho thấy bên vay dùng giấy chứng nhận sạp để
bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả tiền vay?
Đoạn của bản án cho thấy bên vay dùng giấy chứng nhận sạp để bảo đảm thực hiện
nghĩa vụ trả tiền vay:
“Bị đơn bà Bùi Thị Khen và ông Nguyễn Khắc Thảo xác nhận: Có thế chấp một tờ
giấy sạp D2-9 tại chợ Tân Hương để vay 60.000.000đ cho ông Phạm Bá Minh là chủ dịch
vụ cầm đồ Bá Minh. Lãi suất 3%/tháng.”
Câu 1.3: Giấy chứng nhận sạp có là tài sản không?
Giấy chứng nhận sạp không phải là tài sản.
Cơ sở pháp lý:
- Khoản 1 Điều 105 BLDS 2015 quy định:
“1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.”
- Khoản 9 Điều 3 Nghị định số 163/2006/NĐ-CP quy định:
“9. Giấy tờ có giá bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, hối hiếu, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi,
séc, giấy tờ có giá khác theo quy định của pháp luật, trị giá được thành tiền và được phép
giao dịch.”
Theo đây thì giấy chứng nhận sạp chỉ ghi nhận quyền được sử dụng sạp đề bà Khen
buôn bán chứ nó không thuộc quyền sở hữu của bà Khen. Bà chỉ có quyền sử dụng chứ
không có các quyền khác đối với cái sạp. Vì cái sạp không phải là tài sản của bà Khen
nên giấy chứng nhận sạp không được coi là giấy tờ có giá nên cũng không được coi là tài
sản.
 4

Câu 1.4: Việc dùng giấy chứng nhận sạp để bảo đảm nghĩa vụ dân sự có được Tòa án
chấp nhận không? Đoạn nào của bản án cho câu trả lời?
Việc dùng giấy chứng nhận sạp để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân sự không được
Tòa án chấp nhận.
Đoạn của bản án cho câu trả lời: “Xét sạp thịt heo do bà Khen đứng tên và cầm cố,
nhưng giấy chứng nhận sạp D2-9 tại chợ Tân Hương là giấy đăng kí sử dụng sạp, không
phải quyền sở hữu, nên giấy chứng nhận trên không đủ cơ sở pháp lý để bà Khen thi hành
án trả tiền cho ông Minh.”
Câu 1.5: Suy nghĩ của anh/ chị về hướng giải quyết và cơ sở pháp lý của Tòa án đối
với việc dùng giấy chứng nhận sạp để bảo đảm nghĩa vụ.
Hướng giải quyết của Tòa án là hợp lý.
Cơ sở pháp lý:
- Khoản 1 Điều 320 BLDS 2005 quy định về Vật đảm bảo thực hiện nghĩa vụ dân
sự:
“1. Vật bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự phải thuộc quyền sở hữu của bên bảo đảm và
được phép giao dịch.”
Theo đó, tài sản cầm cố nếu không thuộc quyền sở hữu của bà Khen thì bà Khen chỉ
có quyền sử dụng nó chứ không được đem cầm cố để trả nợ.
Câu 1.6: Đoạn nào của Quyết định số 02 cho thấy các bên đã dùng quyền sử dụng đất
để cầm cố?
Đoạn của Quyết định số 02 cho thấy các bên đã dùng quyền sử dụng đất để cầm cố:
“Ngày 30/08/1995 vợ chồng ông Võ Văn Ôn và Lê Thị Xanh cùng ông Nguyễn Văn
Rảnh thỏa thuận việc thực đất. Hai bên có lập “Giấy thực đất làm ruộng” với nội dung
giống như việc cầm cố tài sản.
Theo lời khai của nguyên đơn và bị đơn đều thừa nhận là cầm cố đất (BL số 08, 09,
10, 19, 20).”
Câu 1.7: Văn bản hiện hành có cho phép dùng quyền sử dụng đất để cầm cố không?
Nêu cơ sở văn bản khi trả lời?
Văn bản hiện hành có cho phép dùng quyền sử dụng đất để cầm cố.
Cơ sở pháp lý:
- Khoản 2 Điều 322 BLDS 2005 quy định về Quyền tài sản dùng để bảo đảm thực
hiện nghĩa vụ dân sự:
“2. Quyền sử dụng đất được dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự theo quy định
của Bộ luật này và pháp luật về đất đai.”
 5

Câu 1.8: Trong Quyết định trên, Tòa án có chấp nhận cho phép dùng quyền sử dụng
đất để cầm cố không? Đoạn nào của Quyết định cho câu trả lời?
- Trong Quyết định trên, Tòa án chấp nhận cho phép dùng quyền sử dụng đất để
cầm cố
- Đoạn của Quyết định cho câu trả lời:
“Xét việc giao dịch thực đất nêu trên là tương tự với giao dịch cầm cố tài sản, do đó phải
áp dụng nguyên tắc tương tự để giải quyết. Về nội dung, thì giao dịch thực đất nêu trên
phù hợp với quy định về cầm cố tài sản của Bộ luật Dân sự (tại Điều 326, 327), do đó cần
áp dụng quy định về cầm cố tài sản của Bộ luật dân sự để giải quyết mới bảo đảm quyền
lợi hợp pháp của các bên giao dịch.”
Câu 1.9: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa án trong Quyết định
số 02.
Tại Điều 326 BLDS 2005 quy định:
“Cầm cố tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên cầm cố) giao tài sản thuộc quyền sở
hữu của mình cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận cầm cố) để bảo đảm thực hiện nghĩa
vụ dân sự.”
Tại khoản 2 Điều 322 BLDS 2005 cũng quy định:
“2. Quyền sử dụng đất được sử dụng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự theo quy định
của Bộ luật này và pháp luật về đất đai.”
Theo các quy định trên, việc cầm cố không nhất thiết phải là động sản mà có thể sử
dụng bất động sản. Vì thế việc sử dụng quyền sử dụng đất là phù hợp với quy định của
pháp luật. Do đó hướng giải quyết của Tòa án trong Quyết định số 02 là hòa toàn hợp lý.
Câu 1.10: Trong Quyết định số 27, thế chấp được sử dụng để bảo đảm cho nghĩa vụ
nào? Vì sao?
Trong quyết định số 27, thế chấp được sử dụng để đảm bảo cho nghĩa trụ trả nợ
khoản vay của công ty PT ngân hàng theo Khoản 1, Điều 317 BLDS 2015:
“1. Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở
hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây
gọi là bên nhận thế chấp)”.
Trong Hợp đồng thế chấp của ngân hàng với công ty có ghi: “…Hợp đồng này để
bảo đảm thực hiện toàn bộ nghĩa vụ đã, đang và sẽ hình thành trong tương lai theo toàn
bộ các Hợp đồng tín dụng đã và sẽ ký giữa Ngân hàng với Bên vay trong giới hạn số tiền
tối đa bằng giá trị tài sản thế chấp…”
Câu 1.11: Đoạn nào trong Quyết định số 27 cho thấy Toà án xác định hợp đồng thế
chấp đã chấm dứt?
Trong quyết định số 27 đoạn đã cho thấy Toà án xác định hợp đồng thế chấp đã chấm
dứt là:
 6

“Quá trình giải quyết vụ án, nguyên đơn Ngân hàng Việt Nga thừa nhận Công ty PT
đã tất toán các khoản vay từ Hợp đồng tín dụng số 60/2014/HĐTD ngày 14/4/2014 lần
lượt vào các ngày 15/10/2014; ngày 25/10/2014 và ngày 12/11/2014. Vì vậy, việc thế
chấp tài sản của ông T, bà H đã chấm dứt theo quy định tại khoản 1 Điều 357 Bộ luật dân
sự năm 2005 và khoản 1 Điều 327 Bộ luật dân sự năm 2015.”
Câu 1.12: Vì sao Toà án xác định hợp đồng thế chấp nêu trên đã chấm dứt?
Toà án xác định hợp đồng thế chấp đã chấm dứt là vì: “Quá trình giải quyết vụ án,
phía Ngân hàng có cung cấp “Bản cam kết thế chấp” để chứng minh ông T, bà H cam kết
dùng tài sản để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ thay cho Công ty PT. Tại Kết luận Giám định số
916/C09B ngày 19/4/2019 của Phân viện Khoa học hình sự - Bộ Công an kết luận chữ ký
và chữ viết ông Trần T và bà Trần Thị H trong “Bản cam kết thế chấp tài sản để bảo lãnh
vay vốn ngân hàng” ngày 05/6/2014 không phải chữ ký, chữ viết thật của ông T, bà H.
Như vậy, ông T, bà H không cam kết dùng tài sản của mình để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ
thay cho Công ty PT đối với khoản nợ của Ngân hàng với hạn mức là 5.000.000.000
đồng. Đối với hạn mức vay 10.000.000.000 đồng, phía Ngân hàng cũng không có tài liệu,
chứng cứ để chứng minh ông T, bà H đồng ý ký nâng hạn mức vay tín dụng này.” Và
“Ngân hàng Việt Nga thừa nhận Công ty PT đã tất toán các khoản vay từ Hợp đồng tín
dụng số 60/2014/HĐTD ngày 14/4/2014 lần lượt vào các ngày 15/10/2014; ngày
25/10/2014 và ngày 12/11/2014” Cho nên Tòa án đã xác định hợp đông thế chấp đã chấm
dứt.
Câu 1.13: Việc Toà án xác định hợp đồng thế chấp nêu trên đã chấm dứt có thuyết
phục không? Vì sao?
Việc Toà án xác định hợp đồng thế chấp nêu trên đã chấm dứt là thuyết phục. Theo
Giám định số 916/C09B ngày 19/4/2019 của Phân viện Khoa học hình sự - Bộ Công an
kết luận chữ ký và chữ viết ông Trần T và bà Trần Thị H trong “Bản cam kết thế chấp tài
sản để bảo lãnh vay vốn ngân hàng” ngày 05/6/2014 không phải chữ ký, chữ viết thật của
ông T, bà H. Vì không phải là chữ ký chữ viết thật của ông T và bà H nên hợp đồng thế
chấp trên là không có hiệu lực về mặt pháp lý. Còn về hạn mức vay 10.000.000.000
đồng, phía Ngân hàng cũng không có tài liệu, chứng cứ để chứng minh ông T, bà H đồng
ý ký nâng hạn mức vay tín dụng này. Nên quyết định của Tòa án là hoàn toàn thuyết
phục.
 7

VẤN ĐỀ 2: ĐĂNG KÝ GIAO DỊCH BẢO ĐẢM

Tóm tắt Bản án số 90/2019/KDTM-PT ngày 16/8/2019 của Toà án nhân dân TP.
Hà Nội.
Nguyên đơn: Ngân hàng N (kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của Công ty TNHH
MTV Q)
Bị đơn: Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại V
Công ty TNHH MTV (gọi tắt là VAMC) mua lại toàn bộ khoản nợ của Công ty CP
xây dựng và thương mại V (gọi tắt là công ty V) với Ngân hàng M theo 3 hợp đồng tín
dụng và theo đó gia hạn cho công ty thêm 12 tháng với hạn mức tín dụng như cũ. Quá
trình thực hiện hợp đồng, Ngân hàng chưa giải ngân mà chỉ theo dõi phần dư nợ chuyển
sang. Nay, VAMC khởi kiện Công ty V yêu cầu công ty V phải trả lại các khoản nợ theo
hợp đồng tín dụng đã ký. Toà án nhân dân chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Ngân hàng,
buộc công ty V phải thanh toán cả nợ gốc và lãi.
Câu 2.1: Điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 về đăng ký giao dịch bảo đảm.
Điều 323 BLDS 2005 quy định về Đăng ký giao dịch bảo đảm:
“1. Giao dịch bảo đảm là giao dịch dân sự do các bên thoả thuận hoặc pháp luật quy định
về việc thực hiện biện pháp bảo đảm được quy định tại khoản 1 Điều 318 của Bộluật này.
2. Việc đăng ký giao dịch bảo đảm được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng
ký giao dịch bảo đảm. Việc đăng ký là điều kiện để giao dịch bảo đảm có hiệu lực chỉ
trong trường hợp pháp luật có quy định.
3. Trường hợp giao dịch bảo đảm được đăng ký theo quy định của pháp luật thì giao dịch
bảo đảm đó có giá trị pháp lý đối với người thứ ba, kể từ thời điểm đăng ký”.
Điều 298 BLDS 2015 quy định về Đăng ký biện pháp bảo đảm:
“1. Biện pháp bảo đảm được đăng ký theo thỏa thuận hoặc theo quy định của luật. Việc
đăng ký là điều kiện để giao dịch bảo đảm có hiệu lực chỉ trong trường hợp luật có quy
định.
2. Trường hợp được đăng ký thì biện pháp bảo đảm phát sinh hiệu lực đối kháng với
người thứ ba kể từ thời điểm đăng ký.
3. Việc đăng ký biện pháp bảo đảm được thực hiện theo quy định của pháp luật về đăng
ký biện pháp bảo đảm.”
Bản chất 2 thuật ngữ “giao dịch bảo đảm” và “biện pháp bảo đảm” có sự khác biệt
nhất định. “Giao dịch bảo đảm” là giao dịch dân sự do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật
quy định về việc thực hiện biện pháp bảo đảm. Do đó, việc sử dụng thuật ngữ đăng ký
“biện pháp bảo đảm” sẽ phù hợp hơn. Ngoài ra, BLDS 2015 còn quy định: “Việc đăng ký
là điều kiện để giao dịch bảo đảm có hiệu lực chỉ trong trường hợp luật có quy định”.
Việc sử dụng cụm từ “luật quy định” thay thế cho cụm từ “pháp luật có quy định” đã thể
hiện sự thay đổi trong tư duy lập pháp, phù hợp với quy định của Hiến pháp và các quy
 8

định khác có liên quan. Bởi lẽ, chỉ khi Luật có quy định đăng ký là điều kiện có hiệu lực
của biện pháp bảo đảm thì các bên mới phải bảo đảm quy định đó.
Câu 2.2: Hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 có thuộc trường hợp phải đăng ký không?
Vì sao?
Hợp đồng thế chấp số 07/09/2019 trong Quyết định trên thuộc trường hợp phải đăng
kí. Căn cứ theo Khoản 1, Điều 2, Nghị định số 08/2000/NĐ-CP về đăng kí giao dịch bảo
đảm:
“1. Những trường hợp sau đây phải được đăng ký tại cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm:
a) Việc cầm cố, thế chấp tài sản mà pháp luật quy định tài sản đó phải đăng ký quyền sở
hữu;
b) Việc cầm cố, thế chấp tài sản không thuộc quy định tại điểm a, khoản 1 Điều này n
thoả thuận bên cầm cố, bên thế chấp hoặc người thứ ba giữ tài sản;
c) Việc cầm cố, thế chấp một tài sản để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ;
d) Văn bản thông báo về việc xử lý tài sản bảo đảm”.
Như vậy, hợp đồng số 07/09/2019 là hợp đồng thế chấp tài sản do vậy thuộc trường
hợp phải đăng kí.
Câu 2.3: Hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 đã được đăng ký phù hợp với quy định
không? Đoạn nào của bản án cho câu trả lời?
Hợp đồng thế chấp trên đã được đăng kí phù hợp với quy định.
Được thể hiện ở đoạn: “Bên ngân hàng đã có giấy đề nghị công chứng và biên bản
định giá tài sản, hợp đồng thế chấp đều ghi ngày 07/09/2019 được kí và đóng dấu bởi
người có thẩm quyền của ngân hàng. Ngoài ra biên bản định giá có đầy đủ các chữ kí
của bên thế chấp là vợ chồng ông Q và bà V. Bên khách hàng vay là công ty V do ông
Nguyễn Tử D làm đại diện kí tên và đóng dấu văn phòng công chứng đã thực hiện đúng
pháp luật công chứng, nội dung văn bản công chứng không trái với đạo đức pháp luật,
không vi phạm điều 122 bộ luật dân sự 2005 nên không thể tự vô hiệu.”
Câu 2.4: Theo Toà án, nếu không được đăng ký, hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 có vô
hiệu không? Vì sao?
Theo Tòa án nếu không được đăng ký hợp đồng thế chấp số 07/9/2009 không có hiệu
lực vì sau khi xem xét kháng cáo đối với hợp đồng thế chấp số 1013.2009/HĐTC ngày
07/9/2009 Tòa án đã có nhận định rằng nội dung công chứng không trái với quy định của
pháp luật, không vi phạm Điều 122 BLDS 2015 nên không thể tuyên vô hiệu.
Với nhận định trên của Tòa án chúng ta có thể thấy việc công chứng của hợp đồng thế
chấp số 07/9/2009 là một trong những điều kiện quan trọng để xác định hợp đồng thế
chấp có hiệu lực pháp lý hay không, trong nhận định trên Tòa án cũng căn cứ vào Điều
122 BLDS 2005 để tuyên hợp đồng thế chấp này là có hiệu lực, tại khoản 2 Điều 122
BLDS 2005 cũng có quy định hình thức hợp đồng là một trong những điều kiện để hợp
 9

đồng có hiệu lực “Hình thức giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch trong
trường hợp pháp luật.”
Như vậy ta có thể kết luận rằng nếu không được đăng ký thì hợp đồng thế chấp số
07/9/2009 có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu.
Câu 2.5: Hướng của Toà án như trong câu hỏi trên có thuyết phục không? Vì sao?
Hướng giải quyết trên của Tòa án là thuyết phục bởi vì theo khoản 2 Điều 124 BLDS
2005 và khoản 2 Điều 119 BLDS 2015 về hình thức giao dịch dân sự và khoản 2 Điều
401 BLDS 2015 về hình thức hợp đồng dân sự đều có quy định: “Trường hợp luật quy
định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng
ký thì phải tuân theo quy định đó”
Và trong khoản 2 Điều 401 BLDS 2005 cũng có nêu rõ: “Hợp đồng không bị vô hiệu
trong trường hợp có vi phạm về hình thức, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.
Không những vậy, tại Điều 715 BLDS 2005 cũng có quy định về hợp đồng thế chấp
quyền sử dụng đất: “Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất là sự thoả thuận giữa các bên,
theo đó bên sử dụng đất (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng quyền sử dụng đất của mình
để bảo đảm việc thực hiện nghĩa vụ dân sự với bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế
chấp). Bên thế chấp được tiếp tục sử dụng đất trong thời hạn thế chấp.”
Ngoài BLDS thì khoản 1 Điều 122 Luật nhà ở 2014 về công chứng, chứng thực hợp
đồng và thời điểm có hiệu lực của hợp đồng về nhà ở cũng có quy định: “trường hợp mua
bán, tặng cho, đổi, góp vốn, thế chấp nhà ở, chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở
thương mại thì phải thực hiện công chứng, chứng thực hợp đồng, trừ trường hợp quy định
tại khoản 2 Điều này.”
Như vậy việc Tòa án căn cứ vào việc hợp đồng có được đăng ký (công chứng, chứng
thực) không, để quyết định cho việc hợp đồng đó có hiệu lực pháp lý không là hợp lý và
phù hợp với pháp luật cũng như thực tiễn.
 10

VẤN ĐỀ 3: ĐẶT CỌC.

Tóm tắt Quyết định số 49/2018/KDTM-GĐT ngày 18/10/2018 của Tòa án nhân
dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh
Nguyên đơn là Công ty Cổ phần TV-TM-DV Địa ốc Hoàng Quân khởi kiện bị đơn là
Công ty TNHH Thương mại và Xây dựng Sơn Long Thuận về việc ký kết biên bản thỏa
thuận mua bán 39.192 cổ phiếu. Theo đó, Công ty Hoàng Quân đã đặt cọc số tiền
1.000.000.000 (một tỷ đồng) cho Công ty Ninh Thuận (sau đã sát nhập vào Công ty Sơn
Long Thuận), yêu cầu của bị đơn là hoàn trả số tiền đã đặt cọc, không yêu cầu lãi xuất
cọc. Bản án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Công ty Hoàng Quân. Ngày
18/9/2017, Ngân hàng Thương mại cổ phần và Đầu tư và Phát triển Việt Nam kháng cáo
bản án sơ thẩm. Bản án phúc thẩm ngày 07/03/2018 không chấp nhận kháng cáo, giữ
nguyên bản án sơ thẩm. Ngày 24/9/2018 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao
tại TPHCM kháng nghị đối với bản án phúc thẩm. Quyết định của Toà án án nhân dân
cấp cao TPHCM là không chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm, giữ nguyên bản án phúc
thẩm.
Tóm tắt Bản án số 26/2019/DS-PT ngày 11/6/2019 của Toà án nhân dân tỉnh
Quảng Ninh
Nguyên đơn: Ông Vũ Đình P; Địa chỉ: phường H H, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh.
Bị đơn: Ông Trần Xuân I; Địa chỉ: phường H H, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh.
Do có mối quan hệ làm ăn quen biết với ông Trần Xuân I từ năm 2008, ông P biết
được ông I có người thân ở Mỹ mua được xe ô tô nhập khẩu từ Mỹ về Việt Nam nên ông
P đã đặt vấn đề nhờ ông I mua hộ. Số tiền đặt cọc là 450.000.000 đồng để cam kết mua
xe do ông Trần Xuân I bán. Nhưng sau đó, ông Trần Xuân I không giao xe đúng hạn theo
hợp đồng và trả lại số tiền trên cho ông P. Ông P đã làm đơn khỏi kiện đòi 450.000.000
đồng tiền phạt cọc.
Tòa án dân sự sơ thẩm đã quyết định tuyên bố không chấp nhận yêu cầu khởi kiện
của ông Vũ Đình P về việc yêu cầu ông Trần Xuân I phải trả số tiền phạt cọc là
450.000.000 đồng.
Tòa phúc thẩm không chấp nhận đơn kháng cáo của ông Phạm Đình P, giữ nguyên
bản án sơ thẩm.
Câu 3.1: Khác biệt cơ bản giữa đặt cọc và cầm cố, đặt cọc và thế chấp.
a. Khác biệt cơ bản giữa đặt cọc và cầm cố:
Tiêu chí Đặt cọc Cầm cố
Khái niệm Là việc một bên giao cho bên kia Cầm cố tài sản là việc một bên
một khoản tiền hoặc kim khí quí, (sau đây gọi là bên cầm cố) giao
đá quý hoặc vật có giá trị khác tài sản thuộc quyền sở hữu của
 11

trong một thời hạn để đảm bảo
giao kết hoặc thực hiện hợp
đồng dân sự
Tài sản Tài sản dùng để đảm bảo đặt cọc
là "tiền hoặc kim quý ,đá quý
hoặc vật có giá trị khác", do vậy
tài sản dùng cho đặt cọc là một
hiện vật, không thể là quyền tài
sản
Mục đích Thường được sử dụng để "đảm
bảo giao kết hoặc thực hiện hợp
đồng dân sự "
Xử lý tài Không cần phải qua bán đấu giá
sản
Biện pháp Là biện pháp đảm bảo mang tính
bảo đảm hai chiều (bất cứ bên nào vi
phạm đều bị phạt cọc).
mình cho bên kia (sau đây gọi là
bên nhận cầm cố) để bảo đảm thực
hiện nghĩa vụ .
Pháp luật không giới hạn về loại
tài sản được sử dụng để đảm bảo
Chỉ được sử dụng để "đảm bảo
thực hiện nghĩa vụ dân sự"
Phải có tiến hành theo thủ tục bán
đấu giá nếu không có thoả thuận
khác
Chỉ mang tính bảo đảm một chiều
(bên cầm cố bảo đảm trước bên
nhận cầm cố).

b. Khác biệt cơ bản giữa đặt cọc và thế chấp

Tiêu chí Đặt cọc Thế chấp
Khái niệm Là việc một bên giao cho bên kia Là việc một bên (bên thế chấp)
một khoản tiền hoặc kim khí dùng tài sản thuộc sở hữu của
quý, đá quý hoặc vật có giá trị mình để bảo đảm thực hiện nghĩa
khác trong một thời hạn để đảm vụ dân sự với bên kia (bên nhận
bảo giao kết hoặc thực hiện hợp thế chấp) và không chuyển giao tài
đồng dân sự sản đó cho bên nhận thế chấp
Chủ thể Bên đặt cọc là bên dùng tiền Bên thế chấp, bên nhận thế chấp
hoặc vật có tài sản khác của và có thể có thêm bên thứ ba giữ
mình giao cho bên kia giữ một tài sản thế chấp
thời gian nhất định để đảm bảo
giao kết và thực hiện hợp đồng
và bên nhận đặt cọc là bên nhận
tiền hoặc tài sản khác
Tài sản Tiền, vật có giá trị hoặc các vật - Động sản, bất động sản
thông thường khác mà bên đặt - Tài sản được hình thành trong
cọc giao cho bên nhận đặt cọc tương lai
- Tài sản đang cho thuê cũng như
 12

hoa lợi, lợi tức thu được từ việc

cho thuê tài sản (nếu pháp luật có
quy định và các bên thỏa thuận)
Tài sản thế chấp được bảo hiểm thì
khoản tiền bảo hiểm cũng có thể
được thế chấp
Hình thức Không cần lập bằng văn bản - Phải lập thành văn bản.
nhưng phải nêu rõ số tiền, vật - Trong trường hợp pháp luật quy
giao cho bên nhận đặt cọc. định thì văn bản bảo lãnh phải
được công chứng, chứng thực
(đăng ký giao dịch bảo đảm).

Câu 3.2: Thay đổi giữa BLDS 2015 và BLDS 2005 về đặt cọc.
Khác với quy định của BLDS 2005 về đặt cọc, BLDS 2015 không quy định thỏa
thuận đặt cọc phải được lập thành văn bản.
Theo đó, ta có thể hiểu việc đặt cọc là một trong các biện pháp bảo đảm thực hiện
nghĩa vụ, chỉ cần đảm bảo đúng mục đích, ngoài ra không đòi hỏi đáp ứng về điều kiện
hình thức xác lập.
Còn BLDS 2005 đã quy định thỏa thuận đặt cọc phải được lập thành văn bản. Thỏa
thuận đặt cọc có thể được thể hiện bằng một văn bản riêng nhưng cũng có thể được thể
hiện bằng một điều khoản trong hợp đồng chính thức. Đối với đặt cọc nhằm giao kết hợp
đồng thì việc đặt cọc phải được thể hiện bằng văn bản riêng vì tại thời điểm giao kết thỏa
thuận đặt cọc thì hợp đồng chưa được hình thành. Bên cạnh đó, pháp luật cũng không quy
định thỏa thuận đặt cọc bắt buộc phải công chứng, chứng thực mà tùy vào sự thỏa thuận
của các bên.
Như vậy, nếu hai bên chủ thể thỏa thuận đặt cọc vào thời điểm BLDS 2005 điều
chỉnh thì thỏa thuận phải được lập thành văn bản, đối với thỏa thuận bằng miếng thì sẽ
không có giá trị pháp lý. Còn tại thời điểm BLDS năm 2015 điều chỉnh thì thỏa thuận đặt
cọc có thể xác lập bằng bất cứ hình thức nào, đây cũng là điểm mới mang tính chất tích
cực đối với pháp luật Việt Nam. Giao dịch dân sự được hình thành dựa trên sự thỏa
thuận, thiện chí, tin tưởng lẫn nhau nên pháp luật ngày càng hướng tới sự tự do trong các
cơ chế thỏa thuận, tuy nhiên vẫn phải đảm bảo không vi phạm điều cấm của luật, không
trái đạo đức xã hội.
Câu 3.3: Theo BLDS, khi nào bên đặt cọc mất cọc, bên nhận cọc bị phạt cọc?
Khi các bên đã đặt cọc nhưng không thực hiện giao kết, hậu quả pháp lý được quy
định tại Khoản 2 Điều 328 BLDS 2015 như sau: “Nếu bên đặt cọc từ chối việc giao kết,
thực hiện hợp đồng thì tài sản đặt cọc thuộc về bên nhận đặt cọc; nếu bên nhận đặt cọc từ
 13

chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng thì phải trả cho bên đặt cọc tài sản đặt cọc và một
khoản tiền tương đương giá trị tài sản đặt cọc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”
- Bên đặt cọc bị mất cọc nếu bên đặt cọc từ chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng
và tài sản đặt cọc thuộc về bên nhận cọc, trừ trường hợp có thoả thuận khác.
- Bên đặt cọc bị phạt cọc nếu bên đặt cọc từ chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng
và bên đặt cọc phải trả cho bên đặt cọc tài sản đặt cọc và một khoản tiền tương
đương giá trị giá trị tài sản đặt cọc, trừ trường hợp có thoả thuận khác
Câu 3.4: Nếu hợp đồng được đặt cọc không được giao kết, thực hiện vì lý do khách
quan, bên nhận cọc có nghĩa vụ trả lại tài sản đặt cọc cho bên đặt cọc không? Vì sao?
Nếu hợp đồng được đặt cọc không được giao kết, thực hiện vì lý do khách quan, bên
nhận cọc vẫn không có nghĩa vụ trả lại tài sản đặt cọc cho bên đặt cọc vì:
Về nguyên tắc, cá nhân, pháp nhân phải tự chịu trách nhiệm về việc không thực hiện
hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự.
Tuy nhiên, nếu bên nhận đặt cọc vi phạm nghĩa vụ do sự kiện bất khả kháng hoặc trở
ngại khách quan thì bên nhận đặt cọc và bên đặt cọc có thể tiếp tục hợp đồng hoặc bên
nhận đặt cọc trả cọc cho bên đặt cọc tuỳ theo thỏa thuận của hai bên
 Đối với Quyết định số 49
Câu 3.5: Theo Quyết định được bình luận, bên đặt cọc đã chuyển tài sản đặt cọc cho
bên nhận cọc như thế nào?
Theo Quyết định trên, bên đặt cọc là Công ty Cổ phần TV - TM - DV Địa ốc Hoàng
Quân vào ngày 22/02/2008 đã chuyển 1.000.000.000 đồng tiền đặt cọc mua cổ phiếu vào
tài khoản của Công ty Cổ phần du lịch Ninh Thuận tại Ngân hàng Thương mại cổ phần
Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Ninh Thuận - bên nhận cọc.
Câu 3.6: Theo Toà giám đốc thẩm trong Quyết định được bình luận, tài sản đặt cọc
còn thuộc sở hữu của bên đặt cọc không? Vì sao?
Theo Tòa giám đốc thẩm trong Quyết định trên tài sản đặt cọc là 1.000.000.000 đồng
còn thuộc sở hữu của bên đặt cọc là công ty Cổ phần TV - TM - DV Địa ốc Hoàng Quân.
Theo quy định tại Điều 328 BLDS 2015: “Đặt cọc là việc một bên (sau đây gọi là bên
đặt cọc) giao cho bên kia (bên nhận cọc) một khoản tiền hoặc kim khí quý, đá quý hoặc
vật có giá trị khác (tài sản đặt cọc) trong một thời hạn để đảm bảo giao kết.”
Tuy nhiên trong BLDS 2015 chưa có quy định cụ thể về vấn đề tài sản đặt cọc thuộc
về bên nào trong thời gian đặt cọc nhưng trong phần nhận định Tòa giám đốc thẩm thì
“số tiền 1.000.000.000 đồng đặt cọc chưa thuộc quyền sở hữu của Công ty Ninh
Thuận...” nên ta có thể ngầm hiểu là tài sản đặt cọc vẫn thuộc sở hữu của bên đặt cọc.
 14

Câu 3.7: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Toà giám đốc thẩm liên
quan đến quyền sở hữu tài sản đặt cọc.
Đặt cọc là một phương pháp đảm bảo khá ổn định trong các BLDS, là thỏa thuận của
các bên mà không xuất phát từ hành vi pháp lý đơn phương nên chủ thể của đặt cọc bao
giờ cũng có hai bên là bên đặt cọc và bên nhận đặt cọc, được pháp luật quy định tại Điều
328 BLDS 2015, tuy nhiên lại không có quy định rõ ràng về sở hữu tài sản đặt cọc trong
quá trình đặt cọc. Đối với Quyết định được bàn luận thì tài sản đặt cọc là 1 tỷ đồng do
Công ty
Cổ phần TV – TM – DV Địa ốc Hoàng Quân đặt cọc để mua cổ phiếu của SCIC được
chuyển vào tài khoản của Công ty Ninh Thuận. Cổ phiếu mà Công ty Hoàng Quân muốn
mua thuộc sở hữu của SCIC mà trong vấn đề mua cổ phiếu này thì phía SCIC không ủy
quyền cho Công ty Ninh Thuận bán, giả sử bán được thì hai chủ thể của hợp đồng mua
bán cổ phiếu phải là Công ty Hoàng Quân và SCIC nên bên nhận cọc là Công ty Ninh
Thuận là không phù hợp. Vì vậy, theo nhận định của Tòa giám đốc thẩm “số tiền 1 tỷ
đồng chưa thuộc quyền sở hữu của công ty Ninh thuận” ta có thể ngầm hiểu nó thuộc sở
hữu của bên đặt cọc là Công ty Hoàng Quân là hợp lý.
 Đối với bản án số 26
Câu 3.8: Đoạn nào của Tòa án đã áp dụng Án lệ 25/2018/AL?
Đoạn của bản án cho thấy Tòa án đã áp dụng Án lệ số 25/2018/AL: “Căn cứ theo Án
lệ số 25/2018/AL được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 17
tháng 10 năm 2018 và được công bố theo Quyết định số 269/QĐ-CA ngày 06 tháng 11
năm 2018 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao: “Trường hợp bên nhận đặt cọc không
thể thực hiện đúng cam kết là do yếu tố khách quan và bên nhận đặt cọc không phải chịu
phạt cọc””.
Câu 3.9: Việc Tòa án áp dụng Án lệ số 25/2018 vào hoàn cảnh trong vụ việc này có
thuyết phục hay không? Vì sao?
Việc Tòa áp dụng Án lệ số 25/2018 vào hoàn cảnh vụ việc ở Bản án 26 là thuyết
phục.
Ở Án lệ số 25/2018, bà H giao kết hợp đồng mua bán nhà với Phan Thanh L. Tuy
nhiên, đến thời hạn, bà H không thực hiện hợp đồng do cơ quan thi hành án dân sự chậm
trễ trong việc chuyển tên quyền sở hữu cho bà H, đây là lý do khách quan và bà H không
phải chịu phạt tiền cọc.
Ở Bản án số 26, ông Vũ Đình P và ông Trần Xuân I đã ký văn bản thỏa thuận đặt cọc
tiền mua xe ô tô. Tuy nhiên đến hạn, ông I không thực hiện được hợp đồng là do giao
dịch của hai ông vi phạm pháp luật. Theo quy định của pháp luật việc kinh doanh mua
bán xe ô tô nhập khẩu là loại hàng hóa kinh doanh có điều kiện, Thương nhân phải đăng
ký và được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép kinh doanhâ. Ông P và ông I ký hợp
đồng đặt cọc với tư cách là cá nhân với nhau, bản thân ông I không được cơ quan có thẩm
quyền cấp giấy phép kinh doanh nhập khẩu xe ô tô và ngay cả doanh nghiệp do ông I làm
 15

chủ là Công ty Cổ phần P L cũng không đăng ký kinh doanh nhập khẩu xe ôtô. Như vậy,
lỗi là do cả hai bên do cả hai không xem xét các quy định của pháp luật làm cho giao dịch
vô hiệu, nên thiệt hại các bên tự chịu. Bên cạnh đó, Tòa cũng đưa ra nhận định rằng: “Vì
ông I không có xe ô tô để bán và cũng không có đủ điều kiện nhập khẩu xe để bán cho
ông P; ông P biết rõ điều này và không có tài liệu, chứng cứ gì chứng minh rằng ông I có
khả năng bán xe ô tô cho ông P, nhưng cố tình từ chối thực hiện. Do đó, việc ông I không
thực hiện được thỏa thuận là do yếu tố khách quan”. Do đó, ông I không phải chịu phạt
tiền cọc.
Câu 3.10: Việc Toà án “không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông P, về việc yêu
cầu ông I phải trả số tiền phạt cọc là 450.000.000đ” có phù hợp với Án lệ số
25/2018/AL không? Vì sao?
Việc Tòa án không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông P, về việc yêu cầu ông I
phải trả số tiền phạt cọc là 450.000.000đ, là phù hợp với Án lệ số 25/2018.
Căn cứ theo Án lệ số 25/2018/AL được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối
cao thông qua ngày 17 tháng 10 năm 2018 và được công bố theo Quyết định số 269/QĐ-
CA ngày 06 tháng 11 năm 2018 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao: “Trường hợp bên
nhận đặt cọc không thể thực hiện đúng cam kết là do yếu tố khách quan và bên nhận đặt
cọc không phải chịu phạt cọc”.
Thực tế ông I cũng đã từng nhờ em gái mua được ô tô nhập khẩu từ Mỹ về Việt Nam
để sử dụng (có thể dưới dạng quà tặng, quà biếu), nên ông mới đồng ý mua hộ ông P
nhưng hoàn toàn phụ thuộc vào chính sách quản lý của Nhà nước ở từng thời điểm và
hoàn toàn phụ thuộc vào người thân bên Mỹ và Đại lý nhập khẩu nên ông I không thể
thực hiện được hợp đồng như đã giao kết với ông P.
 16

VẤN ĐỀ 4: BẢO LÃNH

Tóm tắt Quyết định số 02/2013/KDTM-GĐT ngày 08/1/2013 của Hội đồng thẩm
phán Tòa án nhân dân tối cao
Nguyên đơn là Quỹ tín dụng nhân dân Trung ương, bị đơn là bà Tỉnh, chủ Doanh
nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân, tranh chấp với nhau về hợp đồng tín dụng.
Ngày 26/9/2006, nguyên đơn cho bị đơn vay 900.000.000 đồng; với tài sản bảo đảm
cho khoản vay là quyền sử dụng đất do vợ chồng ông Miễn và bà Cà đem thế chấp cho
Quỹ tín dụng. Sau khi vay tiền, bà Tỉnh chỉ mới trả được 270.000.000 đồng tiền gốc.
Ngày 27/11/2007, Quỹ tín dụng khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc bà Tỉnh phải trả tiền gốc
lẫn lãi, nếu không trả được thì buộc người bảo lãnh có trách nhiệm với số nợ. Hội đồng
thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã yêu cầu xác minh hiệu lực của hợp đồng thế chấp
quyền sử dụng đất nêu trên, nếu hợp đồng đó có hiệu lực thì quan hệ giữa ông Miễn, bà
Cà với Quỹ tín dụng là quan hệ bảo lãnh, nghĩa là ông bà có nghĩa vụ trả nợ thay cho bà
Tỉnh nếu bà Tỉnh không trả nợ hoặc trả không đủ cho Quỹ tín dụng.
Tóm tắt Quyết định số 968/2011/DS-GĐT ngày 27/12/2011 của Tòa dân sự Tòa
án nhân dân tối cao
Nguyên đơn: bà Vũ Thị Hồng Nhung
Bị đơn: bà Nguyễn Thị Thắng
Nội dung: Trang chấp hợp đồng bảo lãnh
Bà Nhung cho bà Mát vay 500.000.000 đồng, lới lãi suất 1,2% tháng và bà Mát được
bà Thắng bảo lãnh. Sau khi vay, bà Mát trả được 8 tháng tiền lãi sau đó bà Mát không
tiền cả gốc lẫn lãi nên bà Nhung khởi kiện. Tại Toà sơ thẩm quyết định bà Mát và bà
Thắng cùng liên đới chịu trách nhiệm trả tiền cho bà Nhung. Bà Thắng kháng cáo không
đồng ý với bản án sơ thẩm. Tại bản án dân sự phúc thẩm thì huỷ bản án sơ thẩm và nhận
xét rằng quan hệ vay tiền và quan hệ bảo lãnh là hai quan hệ độc lập nên bà Nhung có
quyền khởi kiện bà Mát trả tiền hoặc bà Thắng thực hiện nghĩa vụ trả nợ thay cho bà Mát.
Sau đó bà Nhung khởi kiện lại yêu cầu bà Thắng phải trả tiền thay cho bà Mát. Tại quyết
định giám đốc thẩm quyết định huỷ cả bản án sơ thẩm và phúc thẩm, cho rằng trước hết
cần xác định bà Mát là người thực hiện nghĩa vụ dân sự của mình với bà Nhung, nếu bà
Mát không có khả năng thực hiện nghĩa vụ dân sự hoặc chỉ thực hiện được một phần thì
phần không thực hiện được bà Thắng và ông Ân mới có trách nhiệm thực hiện thay.
Câu 4.1: Những đặc trưng của bảo lãnh.
Bảo lãnh là việc người thứ ba (bên bảo lãnh) cam kết với bên có quyền (bên nhận bảo
lãnh) sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho bên có nghĩa vụ (bên được bảo lãnh), nếu khi đến
thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không
đúng nghĩa vụ. (Khoản 1 Điều 335 BLDS 2015)
Phạm vi bảo lãnh: Bên bảo lãnh có thể cam kết bảo lãnh một phần hoặc toàn bộ nghĩa
vụ cho bên được bảo lãnh, nếu không có thỏa thuận gì khác thì người bảo lãnh phải bảo
 17

lãnh cả tiền lãi trên nợ gốc trong phạm vi bảo lãnh đồng thời phải bảo lãnh cả tiền phạt
cũng như tiền bồi thường thiệt hại. (Điều 336 BLDS 2015)
Chế định bảo lãnh làm phát sinh hai mối quan hê:̣
- Quan hê giữa bên bảo lãnh và bên được bảo lãnh (Điều 337 BLDS 2015)
- Quan hê giữa bên bảo lãnh và bên nhâ ̣ n bảo lãnh (Điều 339 BLDS 2015). ̣
Nghĩa vụ giữa những người cùng bảo lãnh với bên nhận bảo lãnh là nghĩa vụ liên đới,
trừ khi có thỏa thuận khác (Điều 338 BLDS 2015).
Câu 4.2: Những thay đổi giữa BLDS 2015 và BLDS 2005 về bảo lãnh.
 Về BLDS 2015:
Thứ nhất, về hình thức bảo lãnh. BLDS 2015 không quy định về hình thức bảo lãnh.
Thứ hai, Phạm vi bảo lãnh: BLDS 2015 có mở rộng thêm nghĩa vụ bảo lãnh gồm cả
“lãi trên số tiền chậm trả” so với quy định chỉ có “tiền lãi trên nợ gốc, tiền phạt, tiền bồi
thường thiệt hại, trừ trường hợp có thoả thuận khác” ở BLDS 2005. Mặt khác, tại Khoản
3 Điều 336 BLDS 2015 cũng quy định thêm việc các bên có thể thỏa thuận sử dụng biện
pháp bảo đảm bằng tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh
Khoản 4 Điều 336 BLDS 2015 cũng quy định trường hợp nghĩa vụ được bảo lãnh là
nghĩa vụ phát sinh trong tương lai thì phạm vi bảo lãnh không bao gồm nghĩa vụ phát
sinh sau khi người bảo lãnh chết hoặc pháp nhân bảo lãnh chấm dứt tồn tại.
Thứ ba, về quyền yêu cầu của bên bảo lãnh. Điều 340 BLDS 2015 quy định rằng, trừ
trường hợp có thỏa thuận khác, bên bảo lãnh có quyền yêu cầu bên được bảo lãnh thực
hiện nghĩa vụ đối với mình trong phạm vi nghĩa vụ bảo lãnh đã thực hiện, tại Điều 341
nhà làm luật đã có một tư duy rất mới khi quy định rằng, trừ trường hợp có thỏa thuận
hoặc pháp luật có quy định khác, nếu bên nhận bảo lãnh đã miễn việc thực hiện nghĩa vụ
cho bên bảo lãnh thì bên được bảo lãnh cũng không còn phải thực hiện nghĩa vụ đối với
bên nhận bảo lãnh nữa
Thứ tư, về trách nhiệm dân sự của bên bảo lãnh. Tại Điều 342 BLDS 2015 có quy
định:
“1. Trường hợp bên được bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ
thì bên bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ đó.
2. Trường hợp bên bảo lãnh không thực hiện đúng nghĩa vụ bảo lãnh thì bên nhận bảo
lãnh có quyền yêu cầu bên bảo lãnh thanh toán giá trị nghĩa vụ vi phạm và bồi thường
thiệt hại”.
Thứ năm, về việc hủy bỏ việc bảo lãnh không có điều khoản quy định việc này. Việc
BLDS 2015 không quy định trường hợp, cũng như điều kiện hủy bỏ việc bảo lãnh là để
quy định ràng buộc trách nhiệm, nghĩa vụ của bên bảo lãnh đối với nghĩa vụ bảo lãnh, tuy
nhiên việc bảo lãnh có thể được hủy bỏ nếu bên nhận bảo lãnh đồng ý, điề này thể hiện
sự tôn trọng thỏa thuận của các bên.
 18

 Về BLDS 2005:
Thứ nhất hình thức bảo lãnh: Điều 362 BLDS 2005 quy định bắt buộc việc bảo lãnh
phải được lập thành văn bản, có thể lập thành văn bản riêng hoặc ghi trong hợp đồng
chính. Trong trường hợp pháp luật có quy định thì văn bản bảo lãnh phải được công
chứng hoặc chứng thực.
Thứ hai, quyền yêu cầu của bên bảo lãnh quy định bên bảo lãnh chỉ được yêu cầu bên
được bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ đối với mình trong phạm vi bảo lãnh, khi bên bảo lãnh
đã hoàn thành nghĩa vụ tại Điều 367 BLDS 2005
Thứ ba, về việc miễn thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Điều 368 BLDS 2005 quy định
rằng, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác, thì mặc
dù bên nhận bảo lãnh đã miễn việc thực hiện nghĩa vụ cho bên bảo lãnh, nhưng bên được
bảo lãnh vẫn phải thực hiện nghĩa vụ đó
Cụ thể, BLDS 2005, tại Điều 369 có nói đến việc bên bảo lãnh phải đưa tài sản của
thuộc sở hữu của mình để thanh toán cho bên nhận bảo lãnh khi đã đến hạn thực hiện
nghĩa vụ thay cho bên được bảo lãnh mà bên bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện
không đúng nghĩa vụ.
Thứ tư, về việc hủy bỏ việc bảo lãnh tại Điều 370 có quy định: Việc bảo lãnh có thể
được hủy bỏ nếu được bên nhận bảo lãnh đồng ý, trừ trường hợp pháp luật có quy định
khác.
 Đối với Quyết định số 02
Câu 4.3: Đoạn nào cho thấy Tòa án xác định quan hệ giữa ông Miễn, bà Cà với Quỹ
tín dụng là quan hệ bảo lãnh?
Trong trường hợp xác định Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất của người thứ 3 số
01534 ngày 21/9/2006 giữa các bên có hiệu lực thì phải tuân theo đúng quy định tại
khoản 1 điều 5 và khoản 1 điều 7 của Hợp đồng thế chấp , Điều 361 của bộ luật dân sự là
khi chủ doanh nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân không trả nợ hoặc trả không đủ thì ông Miễn
và bà Cà phải trả thay, nếu ông Miễn , bà Cà không trả nợ hoặc trả không đủ thì mới xử
lý tài sản thế chấp để thu hồi nợ.
Câu 4.4: Suy nghĩ của anh/chị về việc xác định trên của Hội đồng thẩm phán.
Việc xác định hội đồng thẩm phán hợp lí quy định pháp luật ông Miễn bà Cà lấy tài
sản để bảo đảm cho khoản vay chủ doanh nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân hợp đồng chấp
quyền sử dụng đất người thứ ba số 01534 ngày 22-9-2006 Qũy tín dụng (bên nhận chấp)
với ông Miễn bà Cà (bên chấp) bà Tỉnh - chủ doanh nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân (bên
vay vốn ) Hợp đồng chấp chứng thực đăng kí giao dịch bảo đảm Nên doanh nghiệp tư
nhân không trả trả không đủ ông Miễn, bà Cà trả thay ông Miễn bà Cà không trả trả
không đủ xử lí chấp để thu hồi nợ.
 19

Câu 4.5: Theo Tòa án, quyền sử dụng đất của ông Miễn, bà Cà được sử dụng để bảo
đảm cho nghĩa vụ nào? Vì sao?
Theo Toà án, quyền sử dụng đất ông Miễn, bà Cà sử dụng để đảm bảo cho nghĩa vụ
trả nợ Chủ doanh nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân bà Đỗ Thị Tỉnh - Vì ngày 26/9/2006, Quỹ
tín dụng nhân dân Trung ương - Chi nhánh Đồng Nai ký Hợp đồng tín dụng số
TC066/02/HĐTD cho Doanh nghiệp tư nhân Đại Lộc Tân vay 900.000.000 đồng Tài sản
bảo đảm cho khoản vay quyền sử dụng 20.408 m2 đất vợ chồng ông Miễn bà Cà đem
chấp cho Quỹ tín dụng để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho Chủ Doanh nghiệp tư nhân Đại
Lộc Tân Như vợ chồng ông Miễn bà Cà đứng bảo lãnh cho bà Tỉnh Vì ông Miễn bà Cà
phải có trách nhiệm nghĩa vụ.
 Đối với Quyết định số 968
Câu 4.6. Đoạn nào cho thấy Tòa án địa phương đã theo hướng người bảo lãnh và
người được bảo lãnh liên đới thực hiện nghĩa vụ cho người có quyền?
Tòa án địa phương đã theo hướng người bảo lãnh và người được bảo lãnh liên đới
thực hiện nghĩa vụ cho người có quyền qua đoạn sau:
“Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 89/2008/DS-ST ngày 30-7-2008, Toà án nhân nhân
huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai quyết định:
Chấp nhận yêu cầu của bà Vũ Thị Hồng Nhung. Bà Nguyễn Thị Mát và bà Nguyễn
Thị Thắng cùng có nghĩa vụ liên đới chịu trách nhiệm trả cho bà Vũ Thị Hồng Nhung
700.100.000 đồng”.
Câu 4.7. Hướng liên đới trên có được Tòa giám đốc thẩm chấp nhận không?
Hướng liên đới trên không được Toà giám đốc thẩm chấp nhận. Điều này được thể
hiện qua đoạn sau: “Như vậy, căn cứ vào các tài liệu nêu trên có cơ sở xác định bà Mát là
người vay tiền của bà Nhung, còn bà Thắng và ông Ân chỉ là người bảo lãnh cho bà Mát
cho bà Mát nên trước hết cần xác định bà Mát phải là người thực hiện nghĩa vụ dân sự
của mình đối với bà Nhung; nếu bà Mát không có khả năng thực hiện nghĩa vụ dân sự
hoặc chỉ có thể thực hiện một phần, thì phần không thực hiện được bà Thắng và ông Ân
mới phải có trách nhiệm thực hiện thay theo quy định tại Điều 361, 363 và Điều 365 Bộ
luật dân sự”.
Câu 4.8. Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa giám đốc thẩm liên
quan đến vấn đề liên đới nêu trên.
Theo tôi, hướng đi của thực tiễn là hợp lý.
Đối với trường hợp người bảo lãnh là cá nhân: Việc xét đến khả năng thanh toán của
người có nghĩa vụ là cần thiết, bởi nghĩa vụ sinh ra là để thực hiện. Xét trong tương quan
mối quan hệ này, người có nghĩa vụ trước hết phải là người thực hiện nghĩa vụ, bên bảo
lãnh chỉ là bên thứ ba đứng ra dùng uy tín của mình bảo đảm với bên có quyền. Thực tiễn
như vậy đã đảm bảo đúng đắn lợi ích hợp pháp của các bên khi tham gia quan hệ dân sự.
 20

Đối với trường hợp người bảo lãnh là tổ chức tín dụng hoặc tổ chức có khả năng tài
chính lớn: Trong trường hợp này không nhất thiết phải xét đến khả năng thanh toán của
người có nghĩa vụ.
Câu 4.9. Phân biệt thời điểm phát sinh nghĩa vụ bảo lãnh và thời điểm thực hiện
nghĩa vụ bảo lãnh.
Thời điểm phát sinh nghĩa vụ bảo lãnh là từ khi cam kết bảo lãnh
Thời điểm thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh là bên bảo lãnh phải thực nghĩa vụ được bảo
đảm bằng việc bảo lãnh đến thời hạn thực hiện. Không chỉ có vậy mà pháp luật còn có
quy định về việc xác định việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo lãnh bắt đầu từ thời điểm
này trong trường hợp các bên trong quan hệ bảo lãnh không có thoả thuận khác về thời
điểm thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Bên cạnh đó, thời điểm thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh
còn được xác định từ thời điểm có đủ căn cứ để xác định về việc bên được bảo lãnh
không còn khả năng thực hiện nghĩa vụ.
Câu 4.10: Theo BLDS, khi nào người bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh?
Căn cứ vào khoản 1 Điều 335 Bộ luật Dân sự 2015, người bảo lãnh phải thực hiện
nghĩa vụ bảo lãnh khi đến thời hạn thực hiện nghĩa vụ mà bên được bảo lãnh không thực
hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ.
Câu 4.11: Theo Quyết định, khi nào người bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ bảo
lãnh?
Theo Quyết định số 968/2011/DS-GĐT, người bảo lãnh phải thực hiện nghĩa vụ bảo
lãnh khi người được bảo lãnh không có khả năng thực hiện nghĩa vụ dân sự hoặc chỉ có
thể thực hiện được một phần.
Câu 4.12: Có bản án, quyết định nào theo hướng giải quyết trên về thời điểm thực
hiện nghĩa vụ bảo lãnh chưa? Nêu rõ bản án, quyết định mà anh/chị biết.
Tóm tắt bản án 89/2010/DS-ST ngày 03/12/2010 của Tòa án nhân dân huyện Cần
Giuộc, Long An:
Bà Kiều có nghĩa vụ hốt hụi, giao số tiền 262.000.000 đồng cho bà Cúc. Trong lúc
giao nhận tiền thì hai người có làm giấy giao nhận tiền, trong đó có bà Xiếu kí tên bảo
lãnh cho bà Kiều. Sau khi bà Xiếu đóng lại hụi chết cho bà Cúc số tiền 20.000.000 đồng
thì bà Kiều vỡ nợ. Nay bà Cúc khởi kiện yêu cầu bà Xiếu trả số tiền nợ là 242.000.000
đồng cho bà. Tòa án nhận định rằng việc bà Xiếu trả số tiền 20.000.000 đồng là đã xác
nhận nghĩa vụ thực hiện bảo lãnh, nên Tòa đã yêu cầu bà Xiếu phải thực hiện nghĩa vụ
bảo lãnh của mình, tức trả cho bà Cúc số tiền 242.000.000 đồng.
Câu 4.13: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa giám đốc thẩm.
Hướng giải quyết của Tòa giám đốc thẩm là hợp lý. Do bà Mát và bà Thắng không có
thỏa thuận về việc trong trường hợp nào thì bà Thắng phải thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh
nên Tòa đã đề cập đến cả hai trường hợp để đảm bảo quyền và lợi ích của bà Nhung được
thực hiện. Mặt khác, Tòa đã đảm bảo bà Mát phải thực hiện nghĩa vụ bằng tất cả những
 21

gì mình có, tránh việc bà Mát ỷ lại vào quan hệ bảo lãnh để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ
dân sự.
 22

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

A. Văn bản quy phạm pháp luật
1. Bộ luật Dân sự số: 33/2005/QH11 ngày 14 tháng 6 năm 2005 của Quốc hội.
2. Bộ luật Dân sự số: 91/2015/QH13 ngày 24 tháng 11 năm 2015 của Quốc hội.
B. Tài liệu tham khảo
1. Đỗ Văn Đại, Luật hợp đồng Việt Nam-Bản án và Bình luận bản án, Nxb. Đại học quốc
gia Tp. Hồ Chí Minh 2020 (xuất bản lần thứ tám)
2. Lê Minh Hùng (chủ biên), Hình thức của hợp đồng, Nxb. Hồng Đức 2015;
3. Lê Thị Hồng Vân, Sách tình huống Pháp luật hợp đồng và bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng, Nxb. Hồng Đức-Hội Luật gia Việt Nam 2017, Vấn đề 11 và 12;