ივ.

ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

Ivane Javakhishvili Tbilisi State University

სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი

ფაკულტეტი იურიდიული ფაკულტეტი

საგანმანათლებლო პროგრამა სამართალი
უმაღლესი განათლების საფეხური ბაკალავრიატი

ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები

სასწავლო კურსის სახელწოდება
Basic human rights and freedoms

სასწავლო კურსის სტატუსი სავალდებული სასწავლო კურსი

სახელი, გვარი ვასილ გონაშვილი

სამეცნიერო ხარისხი სამართლის დოქტორი
სასწავლო კურსის თანამდებობა ასოცირებული პროფესორი
განმახორციელებელი საკონტაქტო ტელ. 577787471
E-mail Vasil.gonashvili@tsu.ge
კონსულტაციის დღე: ფაკულტეტის დეკანის მიერ დამტკიცებული გრაფიკის შესაბამისად

სასწავლო კურსის კოდი

სწავლების ენა ქართული

წინაპირობები სასწავლო კურსი - საქართველოს საკონსტიტუციო (სახელმწიფო მოწყობის) სამართალი

კრედიტი (ECTS) 5
საათები (1 კრედიტი = 25 სთ) 125
საკონტაქტო საათები, მ.შ 55
სტუდენტის სასწავლო
დატვირთვა ლექცია 26 სთ.
სემინარი 24 სთ.
შუალედური და დასკვნითი გამოცდები 5 სთ
დამოუკიდებელი საათები 70

სასწავლო კურსის მიზანი სასწავლო კურსის მიზანია სტუდენტს:

 მისცეს სიღრმისეული ცოდნა ადამიანის უფლებათა ისტორიული განვითარების, ადამიანისა და

მოქალაქის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების, ამ უფლებათა და თავისუფლებათა
მოცულობისა და ფარგლების, ძირითადი უფლებების დაცვის შიდასახელმწიფოებრივი და
საერთაშორისო მექანიზმებისა და და უზრუნველყოფის გარანტიების შესახებ;
 გამოუმუშაოს ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების მარეგულირებელი კონსტიტუციური
ნორმების ანალიზისა და პრაქტიკულ საქმიანობაში გამოყენების, ასევე ძირითადი უფლების დაცვის
 სფეროს გახსნის, დაცვის სფეროში ჩარევისა და ჩარევის გამართლების განსაზღვრის უნარი;
 საერთაშორისო სასამართლოების პრაქტიკის, საზღვარგარეთის ქვეყნების საკონსტიტუციო
მართლმსაჯულების ორგანოების პრეცენდენტებისა და დოგმატური წყაროების ანალიზის საფუძველზე,
განუვითაროს ძირითად უფლებათა არსისა და მათი დაცვის სფეროს ფარგლების განმარტებისა და
ანალიზის უნარი.
 გამოუმუშავოს დემოკრატიული ღირებულებებისადმი ლტოლვისა და კულტურული გარემოს
გათვალისწინებით მოქმედების უნარი.

სწავლის შედეგები
ცოდნა და გაცნობიერება
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეიძენს სიღრმისეულ ცოდნას ადამიანის ძირითადი
უფლებების არსის, პრინციპების, შინაარსის, ძირითადი უფლებების ისტორიული განვითარების,
პიროვნების სამართლებრივი სტატუსის, ადამიანის და მოქალაქის უფლება-თავისუფლებათა
კლასიფიკაციების, ასევე თითოეული პირადი, პოლიტიკური და სოციალურ-ეკონომიკური უფლებისა თუ
თავისუფლების შინაარსის შესახებ.

სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტს გაცნობიერებული ექნება ადამიანის ძირითადი უფლებების
დაცვის სამართლებრივი (საერთაშორისო-სამართლებრივი, შიდაეროვნული) მექანიზმები, მათი არსი და
მნიშვნელობა.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

 ადამიანისა და მოქალაქის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების საკითხებზე მიღებული

ცოდნის პრაქტიკაში ცოდნის პრაქტიკაში ეფექტურად გამოყენებას;
გამოყენების უნარი  ადამიანის უფლებებთან დაკავშირებული სამართლებრივი პრობლემის იდენტიფიცირებას და მისი
გადაწყვეტის ნორმატიული საფუძვლების მოძიებას;
 ადამიანის ძირითადი უფლებების მარეგულირებელი ნორმების განმარტებასა და შეფარდებას
(გამოყენებას).
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

დასკვნის უნარი  ადამიანის და მოქალაქის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების საკითხებზე არსებული

პრობლემების ხედვას, პრობლემური საკითხების ანალიზს და აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით
სამართლებრივად დასაბუთებული დასკვნის ჩამოყალიბებას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

კომუნიკაციის უნარი  ადამიანისა და მოქალაქის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების საკითხებზე დებატებში

ჩართვას, განსხვავებული აზრის გაგებას და იურიდიული ტერმინოლოგიის გამოყენებით ზეპირი და
წერილობითი ფორმით ცოდნის გადმოცემას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

სწავლის უნარი  ადამიანისა და მოქალაქის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების საკითხებზე საკანონმდებლო

ცვლილებების, სასამართლო პრაქტიკის და მეცნიერული სიახლეების მიდევნებას და ცოდნის
მუდმივად განახლებას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:
ღირებულებები
 პრაქტიკული საქმიანობისას სამართლიანობის, კანონის უზენაესობის პრინციპის, ინდივიდთა
უფლებების, სოციალური და დემოკრატიული ფასეულობების დაცვას.

სწავლება-სწავლის მეთოდები
ლექცია
სამუშაო ჯგუფში მუშაობა
პრაქტიკული მუშაობა
სემინარი
ელექტრონული რესურსით სწავლება
ელექტრონული სწავლება
სხვა

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება წარმოებს 100-ქულიანი სისტემით. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის
დონის შეფასება მოიცავს შუალედურ შეფასებას (მაქსიმუმ 60 ქულა) და დასკვნით შეფასებას (მაქსიმუმ 40 ქულა), რომელთა ჯამი
წარმოადგენს საბოლოო შეფასებას (100 ქულა).

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების კომპონენტებია ზეპირი გამოკითხვა და შუალედური წერითი
გამოცდა. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების თითოეულ კომპონენტს გააჩნია თავისი წილი

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 2 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 შუალედური შეფასების 60 ქულის ფარგლებში. სტუდენტის შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი წილი
შეადგენს 21 ქულას.

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის დასკვნითი შეფასების კომპონენტია დასკვნითი წერითი გამოცდა. დასკვნითი წერითი გა-
მოცდა სავალდებულოა. დასკვნით წერით გამოცდაზე გასვლის უფლება ეძლევა სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით
დააგროვილი აქვს მინიმუმ 21 ქულა. სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით დაგროვილი არ ექნება შუალედური შეფასების
მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი ანუ მინიმუმ 21 ქულა, დასკვნით წერით გამოცდაზე არ დაიშვება. დასკვნითი შეფასების მინიმალური
კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი წილი შეადგენს 20 ქულას. დასკვნითი შეფასება ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ
სტუდენტი დასკვნით წერით გამოცდაზე დააგროვებს მინიმუმ 20 ქულას.

სასწავლო კურსი ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი შეფასების (40 ქულა) გათვალისწი-
ნებით სტუდენტი დააგროვებს მინიმუმ 51 ქულას. სტუდენტს კრედიტი ენიჭება კანონმდებლობით გათვალისწინებული ერთ-ერთი
დადებითი შეფასების მიღების შემთხვევაში.
დადებითი შეფასება
A - ფრიადი შეფასების 91-100 ქულა
B - ძალიან კარგი მაქსიმალური შეფასების 81-90 ქულა
C - კარგი მაქსიმალური შეფასების 71-80 ქულა
D - დამაკმაყოფილებელი მაქსიმალური შეფასების 61-70 ქულა
E - საკმარისი მაქსიმალური შეფასების 51-60 ქულა
უარყოფითი შეფასება
მაქსიმალური შეფასების 41-50 ქულა (სტუდენტს ჩასაბარებლად მეტი მუშაობა სჭირდება და ეძლევა
FX - ვერ ჩააბარა დამოუკიდებელი მუშაობით დამატებით გამოცდაზე ერთხელ გასვლის უფლება. ამასთან, დამატებითი
გამოცდა შეიძლება დანიშნოს დასკვნითი გამოცდის შედეგების გამოცხადებიდან არანაკლებ 5 კალენდარულ
დღეში).
მაქსიმალური შეფასების 40 ქულა და ნაკლები (სტუდენტის მიერ ჩატარებული სამუშაო არ არის საკმარისი
F - ჩაიჭრა
და მას საგანი ახლიდან აქვს შესასწავლი)
შეფასების ფორმები და კომპონენტები
N შეფასების ფორმები და კომპონენტები რაოდენობა თითოეულის მაქსიმალური შეფასება მაქსიმალური ქულა

1 შუალედური შეფასება, მათ შორის: 60 ქულა

1.1 ზეპირი გამოკითხვა 10 3 30

1.2. შუალედური წერითი გამოცდა 1 30 30
2 დასკვნითი შეფასება 40 ქულა
2.1. დასკვნითი წერითი გამოცდა 1 40 40
სულ 100 ქულა
შუალედური შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
სტუდენტის ზეპირი გამოკითხვა ფასდება 3 ქულით. შუალედური შეფასების ფარგლებში, სემესტრის განმავლობაში,
სტუდენტი ზეპირი ფორმით გამოიკითხება ათჯერ. შესაბამისად, ზეპირ გამოკითხვებში სტუდენტმა შეიძლება
დააგროვოს მაქსიმუმ 30 ქულა (10X3), რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.

ზეპირი გამოკითხვა ტარდება მოხსენებების, დისკუსიისა და კითხვა-პასუხის ფორმატში.ზეპირი გამოკითხვის

შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): პრეზენტაცია, პრაქტიკული/თეორიული
დავალების შესრულება, სამუშაო ჯგუფში მუშაობა, დისკუსიაში მონაწილეობა.

ზეპირი გამოკითხვისას შეფასების კრიტერიუმებია: პასუხის ფორმულირება და გადმოცემა, იურიდიული

ზეპირი ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა.
გამოკითხვა ქულა ზეპირი გამოკითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტი კარგადაა მომზადებული, პასუხი მკაფიოდ და ადეკვატურადაა ფორმულირებული, მისი
3
სამართლებრივი მსჯელობა მაღალ დონეზეა. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი მომზადებულია, პასუხი მკაფიოდ და ადექვატურადაა ფორმულირებული, თუმცა შეკვეცილია.
2
მისი სამართლებრივი მსჯელობა კარგია. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი არ არის კარგად მომზადებული., პასუხი არასრულადაა ფორმულირებული, მისი სამართლებრივი
1
მსჯელობა ფრაგმენტულია, ხოლო იურიდიული ტერმინოლოგია ნაკლოვანია
სტუდენტი ფაქტიურად მოუმზადებელია, პასუხი ბუნდოვანი და არაადეკვატურია. მისი სამართლებრივი
0
მსჯელობა არსებითად მცდარია, იგი არ იყენებს იურიდიული ტერმინოლოგიას

შუალედური შუალედური შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს შუალედურ წერით გამოცდას. შუალედური წერითი გამოცდა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 3 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 ტარდება მე-7-მე-8 სასწავლო კვირას. შუალედურ წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს მაქსიმუმ 30
ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.

შუალედური წერითი გამოცდას შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): ტესტი,
თეორიული საკითხი, კაზუსი. შუალედური წერითი გამოცდა მოიცავს 1 თეორიულ საკითხს, 2 კაზუსს და 20 ტესტს.
შუალედური წერითი გამოცდასას თეორიული საკითხი ფასდება 10 ქულით, თითოეული კაზუსი - 5 ქულით, ხოლო
სწორად ამოხსნილი თითოეული ტესტი - 0.5 ქულით. თითოეულ ტესტს გააჩნია 4 სავარაუდო პასუხი, რომელთაგან
მხოლოდ ერთია სწორი.
თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
9-10 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
7-8 ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია
დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.
პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
5-6 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3-4 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
1-2 გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
კაზუსის შეფასების კრიტერიუმებია: კაზუსის ფაბულისა და შეკითხვის არსის აღქმა, ჰიპოთეზის შედგენა, მსჯელობის
წერითი გამოცდა თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი, თეორიული მასალის ცოდნა, სამართლის ძირითადი ღირებულებებისა
და პრინციპების გააზრება და გამოყენება, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა და ენობრივი სტილი, საბოლოო
დასკვნა.
ქულა კაზუსის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს ზედმიწევნით კარგად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის
შედგენილია სწორად, მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
5 სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, გააზრებული აქვს და კაზუსის ამოხსნისას
იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი
სტილი დაცულია, საბოლოო დასკვნა სრულია და ზედმიწევნით სწორეა.
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია სწორად,
მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი კარგია. სტუდენტი კარგად ფლობს თეორიული
4 მასალას, გააზრებული აქვს და კაზუსის ამოხსნისას იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა და
პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი დაცულია, საბოლოო დასკვნა სრულია და
სწორეა.
სტუდენტს დამაკმაყოფილად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
სწორად, თუმცა მსჯელობა არათანმიმდევრულია და სამართლებრივი ანალიზი . სტუდენტი
3 დამაკმაყოფილებელად ფლობს თეორიული მასალას, თუმცა კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის
ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი დაცულია,
საბოლოო დასკვნა დამაკმაყოფილებელია.
სტუდენტს დამაკმაყოფილად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
სწორად, თუმცა მსჯელობა არათანმიმდევრულია და სამართლებრივი ანალიზი. სტუდენტი საკმარისად
2 ფლობს თეორიული მასალას, თუმცა კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა
და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი ნაკლოვანია, საბოლოო დასკვნა
შეკვეცილი და ფრაგმენტულია.
სტუდენტს არასწორად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
არასწორად, მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.
1 სტუდენტი ვერ ფლობს ფლობს თეორიული მასალას და კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის
ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული, ხოლო
ენობრივი სტილი ნაკლოვანია, საბოლოო დასკვნა ნაკლოვანია.
0 პასუხი კაზუსის ფაბულისა და შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 4 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 დასკვნითი შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
დასკვნითი შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს დასკვნით წერით გამოცდას. დასკვნითი წერითი გამოცდა
ტარდება მე-16-მე-19 სასწავლო კვირას. დასკვნით წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს მაქსიმუმ 40
ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 40 პროცენტის ტოლია.

დასკვნითი წერითი გამოცდის შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): თეორიული
საკითხი, კაზუსი. დასკვნითი წერითი გამოცდა მოიცავს 2 თეორიულ საკითხს და 4 კაზუსს. დასკვნითი წერითი
გამოცდასას თითოეული კაზუსი ფასდება 5 ქულით, ხოლო თითოეული თეორიული საკითხი - 10 ქულით.
კაზუსის შეფასების კრიტერიუმებია: კაზუსის ფაბულისა და შეკითხვის არსის აღქმა, ჰიპოთეზის შედგენა, მსჯელობის
თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი, თეორიული მასალის ცოდნა, სამართლის ძირითადი ღირებულებებისა
და პრინციპების გააზრება და გამოყენება, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა და ენობრივი სტილი, საბოლოო
დასკვნა.
ქულა კაზუსის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს ზედმიწევნით კარგად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის
შედგენილია სწორად, მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
5 სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, გააზრებული აქვს და კაზუსის ამოხსნისას
იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი
სტილი დაცულია, საბოლოო დასკვნა სრულია და ზედმიწევნით სწორეა.
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია სწორად,
მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი კარგია. სტუდენტი კარგად ფლობს თეორიული
4 მასალას, გააზრებული აქვს და კაზუსის ამოხსნისას იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა და
პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი დაცულია, საბოლოო დასკვნა სრულია და
სწორეა.
სტუდენტს დამაკმაყოფილად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
სწორად, თუმცა მსჯელობა არათანმიმდევრულია და სამართლებრივი ანალიზი . სტუდენტი
3 დამაკმაყოფილებელად ფლობს თეორიული მასალას, თუმცა კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის
ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი დაცულია,
საბოლოო დასკვნა დამაკმაყოფილებელია.
სტუდენტს დამაკმაყოფილად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
სწორად, თუმცა მსჯელობა არათანმიმდევრულია და სამართლებრივი ანალიზი. სტუდენტი საკმარისად
დასკვნითი 2 ფლობს თეორიული მასალას, თუმცა კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის ძირითად ღირებულებებსა
წერითი გამოცდა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია და ენობრივი სტილი ნაკლოვანია, საბოლოო დასკვნა
შეკვეცილი და ფრაგმენტულია.
სტუდენტს არასწორად აქვს აღქმული კაზუსის ფაბულა და შეკითხვის არსი. ჰიპოთეზის შედგენილია
არასწორად, მსჯელობის თანმიმდევრობა და სამართლებრივი ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.
1 სტუდენტი ვერ ფლობს ფლობს თეორიული მასალას და კაზუსის ამოხსნისას არ იყენებს სამართლის
ძირითად ღირებულებებსა და პრინციპებს, იურიდიული ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული, ხოლო
ენობრივი სტილი ნაკლოვანია, საბოლოო დასკვნა ნაკლოვანია.
0 პასუხი კაზუსის ფაბულისა და შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
9-10 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
7-8 ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია
დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.
პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
5-6 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3-4 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
1-2 პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი არადამაკმაყოფილებელია.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 5 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
ძირითადი ლიტერატურა
ნორმატიული აქტები
დამატებითი ლიტერატურა
ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის ძირითადი
უფლებანი და თავისუფლებანი, პეტიტი, თბ., 2013 (წიგნის ელ. ვერსია იხ. უზენაესი სასამართლოს
ელექტრონული ბიბლიოთეკის საიტზე http://library.court.ge/). გვ. 53- 568.
 ლ. იზორია, კ. კორკელია, კ. კუბლაშვილი, გ. ხუბუა, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარები (ადამიანის
ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., “მერიდიანი” 2005წ. გვ. 5-406.
 ვ. გონაშვილი, ლ. დარბაიძე, ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები (საქართველოს
კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა), გამომცემლობა „სამშობლო“, 2019.
 საქართველოს კონსტიტუცია;
 1921 წლის კონსტიტუცია (თავები 2, 3, 13, 14).
 საქართველოს ორგანული კანონი „საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ“;
 საქართველოს ორგანული კანონი „სახალხო დამცველის შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „უცხოელთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა სამართლებრივი მდგომარეობის
შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ“;
 საქართველოს ორგანული კანონი „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „საგანგებო მდგომარეობის შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „საომარი მდგომარეობის შესახებ“;
 საქართველოს კანონი „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“;
 საქართველოს საარჩევნო კოდექსი (წიგნი 5);
 კანონი „საჯარო სამსახურის შესახებ“
 კანონი „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“.
 კანონი „დაზღვევის შესახებ“;
 კანონი „არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახურის შესახებ“;
 კანონი „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“;
 კანონი “საქართველოს მოქალაქეების “საქართველოდან გასვლისა და საქართველოში შემოსვლის წესების
შესახებ”;
 კანონი “საქართველოს მოქალაქეთა და საქართველოში მცხოვრებ უცხოელთა რეგისტრაციის, პირადობის
(ბინადრობის) მოწმობისა და საქართველოს მოქალაქის პასპორტის გაცემის წესის შესახებ”.
 „საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებელ
ეკლესიას შორის“ კონსტიტუციური შეთანხმება (კონკორდატი).
 კანონი „ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ოჯახში ძალადობის მსხვერპლთა დაცვისა და დახმარების
შესახებ“;
 კანონი „სამოქალაქო აქტების შესახებ“;
 კანონი “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ”.
 ორგანული კანონი “საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის გადაუდებელი აუცილებლობისას საკუთრების
ჩამორთმევის წესის შესახებ;
 კანონი „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“;
 კანონი „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“;
 კანონი „საარსებო მინიმუმის გაანგარიშების წესის შესახებ“.
 შრომის კოდექსი;
 კანონი „ზოგადი განათლების შესახებ“;
 კანონი „უმაღლესი განათლების შესახებ“;
 კანონი „პროფესიული განათლების შესახებ“.
საერთაშორისო აქტები:
 ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია;
 ევროპული კონვენცია ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა შესახებ;
 საერთაშორისო პაქტი სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ;
 კ. კუბლაშვილი, ძირითადი უფლებები, თბ., 2014.
 `saqarTvelos konstitucia da 2010 wlis konstituciuri reforma~ Tbilisi, 2010.
 ვ. გონაშვილი, გენდერული თანასწორობის კონსტიტუციურ–სამართლებრივი ასპექტები, თბილისი, 2008.
 ჯანდაცვის მინისტრის 2000 წლის #30/ო ბრძანება „თორმეტ კვირაზე მეტი ხანგრძლივობის ორსულობის
ხელოვნურად შეწყვეტის სამედიცინო ჩვენებების ჩამონათვალის დამტკიცების შესახებ“.
 ვ. გონაშვილი, ნ. ხიზანიშვილი, ჩანასახის სიცოცხლის უფლება (შედარებითი ანალიზი), შრომების
კრებული, ქუთაისი, 2013. გვ. 51-58.
 თ. ტუღუში, გ. ბურჯანაძე, გ. მშვენიერაძე, გ. გოცირიძე, ვ. მენაბდე, ადამიანის უფლებები და
6 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს სამართალწარმოების პრაქტიკა , 2013.

 ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებები: www.echr.coe.int/hudoc.

ინტერნეტ-რესურსები

სასწავლო კალენდარი
კვირა სწავლების მეთოდი საათი შეფასების კომპონენტი მაქსიმალური შეფასება
1-ლი კვირა ლექცია 2 სთ.
ლექცია 2 სთ.
მე-2 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-3 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-4 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-5 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-6 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-7 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
მე-8- მე-9 კვირა 2 სთ. შუალედური წერითი გამოცდა 30 ქულა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 7 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 ლექცია 2 სთ.
მე-10 კვირა
სემინარი 2 სთ. შუალედური გამოცდის შედეგების განხილვა
ლექცია 2 სთ.
მე-11 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-12 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
მე-13 კვირა ლექცია 2 სთ.
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-14 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-15 კვირა
სემინარი 2 სთ. დასკვნითი დისკუსია
მე-16-მე-19 კვირა 3 სთ. დასკვნითი წერითი გამოცდა 40 ქულა

სასწავლო კურსის შინაარსი

კვირა სწავლების მეთოდი შინაარსიშინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასება
1 ლექცია (2 სთ.) საუბარი სასწავლო კურსის მოცულობაზე და პროცესის წარმართვის მეთოდებზე, შეფასების სისტემაზე
და სავალდებულო ლიტერატურაზე.

თემა 1. ძირითადი უფლებების არსი და კლასიფიკაცია, უფლებების ისტორია - 1921 წლის კონსტიტუცია.

განსახილველი საკითხები:

ძირითადი უფლების ცნება და მისი ელემენტები; ძირითად უფლებათა განვითარების ისტორია

საქართველოში; ადამიანის უფლებების იურიდიული ძალა; ძირითადი უფლებები, როგორც უშუალოდ
მოქმედი სამართალი; უფლებებისა და თავისუფლებების სუბიექტი; უშუალოდ მოქმედი სამართალი;
ძირითადი უფლებების კლასიფიკაცია; თანაზომიერების პრინციპი; განსაზღვრულობის
(განჭვრეტადობის) პრინციპი; იურიდიულ პირთა უფლებები.
1921 წლის კონსტიტუცია ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ (მოქალაქეობა,
მოქალაქის უფლებანი, სოციალურ-ეკონომიკური უფლებანი, ეროვნულ უმცირესობათა უფლებანი).
ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია მუხლები 4.2. და 34;
 ლ. იზორია, კ. კორკელია, კ. კუბლაშვილი, გ. ხუბუა, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარები
(ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., “მერიდიანი” 2005 წ. გვ. 5-13; 18-19; 396-406.
 1921 წლის კონსტიტუცია (თავები 2, 3, 13, 14). https://matsne.gov.ge/document/view/4801430?
publication=0
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 9-30);

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 8 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
  დამატებითი ლიტერატურა : საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება
საქმეზე ,,საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე _ ეკატერინე
ლომთათიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ” https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1996918?
publication=0
თემა 2. საქართველოს მოქალაქეობა. უცხოელთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა სამართლებრივი
მდგომარეობა

განსახილველი საკითხები:
საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ კონსტიტუციის მუხლები; მოქალაქეობის შენარჩუნება და
მოქალაქეობის დაბადებით მოპოვება; საქართველოს მოქალაქეობის ჩვეულებრივი წესით მინიჭება და
მოქალაქეობის აღდგენა; საქართველოს მოქალაქეობის გამარტივებული და საგამონაკლისო წესით
მინიჭება; საქართველოს მოქალაქეობიდან გასვლა და მოქალაქეობის დაკარგვა; საქართველოს
მოქალაქეობის საკითხის განხილვისა და გადაწყვეტის წესი.
საქართველოს ვიზის გაცემის ზოგადი პირობები და ვიზის კატეგორიები; მოქალაქეობის არმქონე პირთა
სტატუსი და მათი უფლებრივი მდგომარეობა; ბინადრობის ნებართვის სახეები და მოქმედების ვადა;
საქართველოში უცხოელთა უფლებები და მოვალეობები;
მოქალაქეობის არმქონე პირთა სამართლებრივი მდგომარეობა
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. გონაშვილი, ლ. დარბაიძე, ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები
ლექცია (2 სთ.) (საქართველოს კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა), გამომცემლობა „სამშობლო“, 2019.
2
გვ. 5-28; 53-82.
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 32, 33);
 ორგანული კანონი „მოქალაქეობის შესახებ“ (მუხლები: 2, 5, 6, 9-29).
 კანონი „უცხოელთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა სამართლებრივი მდგომარეობის
შესახებ“. მუხლები: 2 („ა“-„დ“), 5-10, 14-16, 22-46 მუხლები);
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 16);
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქმის დასახელება: საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე
მოქალაქეები: ჯანო ჯანელიძე, ნინო უბერი, ელეონორა ლაგვილავა და მურთაზ თოდრია
საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=162
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქაეთველოს
სახალხო დამცცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ,
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1093155?publication=0
 თ. ტუღუში, გ. ბურჯანაძე, გ. მშვენიერაძე, გ. გოცირიძე, ვ. მენაბდეადამიანის უფლებები და
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს სამართალწარმოების პრაქტიკა , 2013 გვ:17-28
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
3 ლექცია (2 სთ.) თემა 3. საარჩევნო უფლება, საჯარო სამსახურში თანამდებობის დაკავების უფლება.

განსახილველი საკითხები:
საარჩევნო პრინციპებისა და აქტიური საარჩევნო უფლების დახასიათება; საქართველოს პრეზიდენტად,
პარლამენტის წევრად, მერად (გამგებლად) და საკრებულოს წევრად არჩევის პასიური საარჩევნო
უფლება;
საჯარო სამსახურის განმარტება და პირები, რომლებზედაც არ ვრცელდება „საჯარო სამსახურის შესახებ“
კანონის მოქმედება; „საჯარო სამსახურის შესახებ“ კანონის ტერმინთა განმარტება; მოხელისათვის
დადგენილი ძირითადი და დამატებითი მოთხოვნები და მოხელის სერტიფიცირება; მოხელის
პოლიტიკური უფლებები და ადმინისტრაციული ხელშეკრულებით დასაქმებული პირები.
ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 24, 25, 29)
 საარჩევნო კოდექსი (მუხლები: 3, 94, 96, 111, 134, 158.4.; 159.2.; 167.1.);
 კანონი „საჯარო სამსახურის შესახებ“ (მუხლები: 3-4, 27-34, 68, 78);
 ვ. გონაშვილი, ლ. დარბაიძე, ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები (საქართველოს
კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა), გამომცემლობა „სამშობლო“, 2019. გვ. 276-290.
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები
– უჩა ნანუაშვილი და მიხეილ შარაშიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/2867512?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
კახა კუკავა საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3680141?
publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
ნოდარ მუმლაური საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 9 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3055763?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე ია
უჯმაჯურიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.
https://www.matsne.gov.ge/ka/document/view/2587277?publication=0
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 4. შეკრების თავისუფლება, გაერთიანების უფლება

განსახილველი საკითხები:
შეკრების და მანიფესტაციის ჩატარების წესი - გაფრთხილება; სად არის აკრძალული შეკრების და
მანიფესტაციის ჩატარება და რა ეკრძალებათ მის მონაწილეებს?;
პროფესიული და შემოქმედებითი კავშირების დახასიათება; პოლიტიკური გაერთიანებების
დახასიათება; საზოგადოებრივ გაერთიანებათა საქმიანობის შეჩერება და მათი აკრძალვა.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. გონაშვილი, ლ. დარბაიძე, ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები (საქართველოს
კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა), გამომცემლობა „სამშობლო“, 2019. გვ. 211-230.
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 21, 22, 23).
 კანონი „შეკრებებისა და მანიფესტაციების შესახებ“ (მუხლები 2-14).
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 11);
კანონი „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ (მუხლები 4-6, 8-12, 14, 16);
კანონი „პროფესიული კავშირების შესახებ“ (მუხლი 2);
4 კანონი „შემოქმედ მუშაკთა და შემოქმედებითი კავშირების შესახებ“ (მუხლი 3„გ“, 9, 16);
 კანონი „საზოგადოებრივ გაერთიანებათა საქმიანობის შეჩერებისა და მათი აკრძალვის შესახებ“.
ლექცია (2 სთ.)
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე მოქალაქეთა პოლიტიკური
გაერთიანება ,,მოძრაობა ერთიანი საქართველოსთვის’’, მოქალაქეთა პოლიტიკური
გაერთიანება ,,საქართველოს კონსერვატიული პარტია’’, საქართველოს მოქალაქეები ზვიად ძიძიგური
და კახა კუკავა, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია, მოქალაქეები დაჩი ცაგურია და ჯაბა
ჯიშკარიანი, საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ;
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1309814?publication=0
 საკონსტუტუციო სასამმართლოს განჩინება საქმეზე მოლდოვის მოქალაქე მარიანა კიკუ საქართველოს
პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1798356?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს ახალგაზრდა
იურისტთა ასოციაცია და ზაალ ტყეშელაშვილი, ნინო ტყეშელაშვილი, მაია შარიქაძე, ნინო ბასიშვილი,
ვერა ბასიშვილი და ლელა გურაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ
https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=241
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
ლექცია (2 სთ.) თემა 5. ადამიანთა თანასწორობა, ადამიანთა თავისუფლება, სიცოცხლის უფლება; ჩანასახის სიცოცხლის
უფლება, ევთანაზია

განსახილველი საკითხები:
5
თანასწორობა, როგორც სამართლებრივი და სოციალური სახელმწიფოს ფუნდამენტური ღირებულება;
კანონის წინაშე თანასწორობა და სოციალური თანასწორობა; უთანასწორო მოპყრობის დეფინიცია;
თანასწორობის სპეციალური ძირითადი უფლებები: არჩევნების თანასწორობა და პოლიტიკური
პარტიების თანასწორობა; უთანასწორო მოპყრობის დადგენის საფუძვლები; „თანასწორობა
უკანონობაში“; უთანასწორო მოპყრობის გამართლების საფუძვლები: უთანასწორო მოპყრობის
ინტენსივობის განსაზღვრის კრიტერიუმები, ნაკლებად ინტენსიური უთანასწორო მოპყრობის
გამართლების საფუძველი, ინტენსიური უთანასწორო მოპყრობის გამართლება თანაზომიერების
(პროპორციულობის) პრინციპის საფუძველზე; თანასწორობის ძირითად უფლებებთან დაკავშირებული
კაზუსის ამოხსნის მეთოდიკა. „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“ კანონის
დახასიათება;
ჩანასახის სიცოცხლის უფლება საქართველოში - ჩანასახის სიცოცხლის მოსპობის წესი; ჩანასახის
სიცოცხლის უფლებაში ჩარევის საფუძვლები (ჩვენებები);

ძირითადი ლიტერატურა:
საქართველოს კონსტიტუცია - (მუხლი 10, 11);
 კანონი „დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ“.
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 53-59.
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 2);
 ვ. გონაშვილი, ნ. ხიზანიშვილი, ჩანასახის სიცოცხლის უფლება (შედარებითი ანალიზი), შრომების

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 10 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 კრებული, ქუთაისი, 2013. გვ. 51-58. https://www.scribd.com/doc/307238766/chanasaxis-
sicocxlisufleba?fbclid=IwAR3k6Snu416bq2ywmsfWja8B4Sl2ySxA5LFlix0Hi_8bhFvDKux51Kcq3-
k
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 77-78.
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუცციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
ბესიკ ადამია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=902
 საქართველოს საკონსტიტუცციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე მოქალაქე ომარ ჯორბენაძე
საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3584518?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუცციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები -
ლევან ასათიანი, ირაკლი ვაჭარაძე, ლევან ბერიანიძე, ბექა ბუჩაშვილი და გოჩა გაბოძე საქართველოს
შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის წინააღმდეგ.
https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=546
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 6. პიროვნების განვითარების უფლება, ადამიანის ღირსების უფლება, სიტყვის, აზრის, რწმენისა და
აღმსარებლობის თავისუფლება, ეკლესიის სტატუსი; რელიგიური გაერთიანებები, არასამხედრო,
ალტერნატიული შრომითი სამსახური.

6 ლექცია (2 სთ.)
სემინარი (2 სთ.)
განსახილველი საკითხები:
ადამიანის პატივისა და ღირსების უფლების დახასიათება;
პიროვნების განვითარების უფლების დახასიათება;
ეკლესიის საკუთრება, ქონება და სამეწარმეო საქმიანობა კონკორდატის – კონსტიტუციური შეთანხმების
მიხედვით; ინფორმაციის გაუცემლობა, ჯვრისწერა, მოძღვრის ინსტიტუტი კონკორდატის –
კონსტიტუციური შეთანხმების მიხედვით; რელიგიური გაერთიანებების სტატუსი საქართველოში;
არასამხედრო ალტერნატიული შრომითი სამსახურის გავლის წესი; რწმენისა და სიტყვის
თავისუფლების კონსტიტუციური მუხლები, ეკლესიის კონსტიტუციური სტატუსი.
ძირითადი ლიტერატურა:
საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 8, 9, 12, 16);
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 87-104.
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 105-127.
 კანონი „სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“.
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 9, 10);
„საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალურ მართლმადიდებელ
ეკლესიას შორის“ კონსტიტუციური შეთანხმება (კონკორდატი).
 სამოქალაქო კოდექსი (მუხლი 15091.)
 კანონი „არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახურის შესახებ“ (მუხლები 1, 3-6, 14-16)
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე გივი
შანიძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3875278?
publication=0 ;
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
თამარ თანდაშვილი საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4193584?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე იური
ვაზაგაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3410199?
publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე ბექა
წიქარიშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/3045482?
publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე მაია
ნათაძე და სხვები საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს პრეზიდენტის წინააღმდეგ
https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=301
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს სახალხო
დამცველი საქართველოს პარლამმენტის წინააღმდეგ, (კეთილსინდისიერი წინააღმდეგობის უფლება
საკონსტიტუციო სასამართლოს 2011 წლის 22 დეკემბრის #1/1/477 გადაწყვეტილება)
https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1560250?publication=0
შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 7. პირადი ცხოვრებისა და მიმოწერის ხელშეუხებლობა, ოჯახური ძალადობა, სახელისა და გვარის
შეცვლა, საკუთრების უფლება.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 11 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 ლექცია (2 სთ.)
განსახილველი საკითხები:
ოჯახში ძალადობა და მისი აღკვეთის პროცედურა;
საკუთრების ჩამორთმევის წესი აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისას და გადაუდებელი
აუცილებლობისას; საკუთრებისა თავისუფლების კონსტიტუციის მუხლი;
გვარისა და სახელის შეცვლის წესი და უარი მათ შეცვლაზე.
ძირითადი ლიტერატურა:
საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 15, 19).
კანონი „ოპერატიულ-სამძებრო საქმიანობის შესახებ“ (მუხლი 7, 8, 12, 20, 21).
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 8);
7  კანონი „ქალთა მიმართ ძალადობის ან/და ოჯახში ძალადობის აღკვეთის, ძალადობის მსხვერპლთა
დაცვისა და დახმარების შესახებ“ (მუხლები 3, 31, 4, 9-13, 17-181).
 კანონი „სამოქალაქო აქტების შესახებ“ (სახელის ან/და გვარის შეცვლა – მუხლები 62–69).
საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლი 21).
კანონი “აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ”
(მუხლები 2, 3, 6, 8);
 ორგანული კანონი “საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის გადაუდებელი აუცილებლობისას
საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ;
 ვ. გონაშვილი, ლ. დარბაიძე, ადამიანის ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები (საქართველოს
კანონმდებლობა და სასამართლო პრაქტიკა), გამომცემლობა „სამშობლო“, 2019. გვ. 155-185.
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „საქართველოს ახალგაზრდა
იურისტთა ასოციაცია“ და საქართველოს მოქალაქე თამარ ხიდაშელი საქართველოს პარლამენტის
წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=415
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს ახალგაზრდა
იურისტთა ასოციაცია და საქართველოს მოქალაქე თამარ ჩუგოშვილი საქართველოს პარლამენტის
წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=562
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს განჩინება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები –
კონსტანტინე ყუბანეიშვილი, მიხეილ გუმბათაშვილი და თეიმურაზ მირაზანაშვილი საქართველოს
პარლამენტის, საქართველოს პრეზიდენტის და საქართველოს შინაგან საქმეთა მინისტრის
წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=384
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
8-9 შეფასების კომპონენტი - შუალედური წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 30 ქულა
10 თემა 8. მიმოსვლისა და საცხოვრებელი ადგილის თავისუფლება, ინტელექტუალური შემოქმედების
ლექცია (2 სთ.) თავისუფლება, ინფორმაციის მიღებისა და გავრცელების თავისუფლება; ინფორმაციის გაცნობის
უფლება

განსახილველი საკითხები:
ინფორმაციის მიღების, გავრცელებისა და გაცნობის უფლების კონსტიტუციური მუხლები; პერსონალურ
მონაცემთა დამუშავების საფუძვლები და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის ინსპექტორი;
ვიდეოთვალთვალის განხორციელების პირობები და მონაცემთა სუბიექტის უფლებები. „სიტყვისა და
გამოხატვის თავისუფლების შესახებ“ კანონის დახასიათება.
ძირითადი ლიტერატურა:
საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლი 14, 17, 18, 20).
 კანონი „საქართველოს მოქალაქეების საქართველოდან გასვლისა და საქართველოში შემოსვლის
წესების შესახებ“ (მუხლები 3, 8-10, 15, 16, 20, 22).
 კანონი „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების შესახებ“ (5, 6, 8, 9, 31-33);
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 252-279.
საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლი 41).
 კანონი „პერსონალურ მონაცემთა დაცვის შესახებ“ (მუხლები 5, 11-13,15, 22, 24).
 კანონი „სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახურის შესახებ“ (მუხლები 5, 6).
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „ა(ა)იპ „მედიის განვითარების
ფონდი“ და ა(ა)იპ „ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი“ საქართველოს
პარლამენტის წინააღმდეგ. https://matsne.gov.ge/ka/document/view/4586009?publication=0
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზეალექსანდრე მძინარაშვილი
საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?
legal=1931
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „შპს ალტა“, „შპს ოქეი“, „შპს
ზუმერი ჯორჯია“, „შპს ჯორჯიან მობაილ იმპორტი“ და „შპს სმაილი“ საქართველოს პარლამენტის

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 12 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=10429
სემინარი (2 სთ.) შუალედური წერითი გამოცდის შედგების განხილვა
თემა 9. შრომის თავისუფლება, ქვეყნის მთელი ტერიტორიის თანაბარი განვითარება; მაღალმთიანი
რეგიონების შეღავათები. უმუშევართა დასაქმება; საარსებო მინიმუმი.

განსახილველი საკითხები:
შრომითი ურთიერთობის ასაკი და ხელშეკრულების დადება; შრომითი ხელშეკრულების შეჩერებისა და
შეწყვეტის საფუძვლები და წესი. შეღავათები მაღალმთიან რეგიონებზე და საარსებო მინიმუმი;
ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 5.3, 5.4, 26).
ლექცია (2 სთ.)  შრომის კოდექსი (მუხლები 4, 6, 36-40).
 კანონი „მაღალმთიანი რეგიონების განვითარების შესახებ (მუხლები 2, 4-6).
 კანონი „საარსებო მინიმუმის გაანგარიშების წესის შესახებ“.
 დამატებითი ლიტერატურა :
11  საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე პაატა დიასამიძე, გიორგი
ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს
მთავრობის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=10658
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე „ბრითიშ ამერიქან ტობაკო
ჯორჯია ლიმიტედ“ საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?
legal=13633
საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ანა ფირცხალაშვილი
საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი
ეროვნული კომისიის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=11682
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თავი 10. გაფიცვისა და ლოკაუტის უფლება, კულტურის განვითარების უფლება; კულტურული
მემკვიდრეობა, განათლების უფლება

განსახილველი საკითხები:
გაფიცვისა და ლოკაუტის ჩატარების წესი, გადადება და უკანონო გაფიცვა;
კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მინიჭება და კულტურული ფასეულობების
საქართველოდან დროებითი გატანა.
მოსწავლისა და სტუდენტის უფლებები.
ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 5.6, 26.3, 27).
 შრომის კოდექსი (მუხლები 49-52).
 კანონი „კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ“ (მუხლები 10, 15, 19);
 კანონი „კულტურულ ფასეულობათა საქართველოდან გატანისა და საქართველოში შემოტანის
შესახებ“ (მუხლები 4, 22, 24);
12 ლექცია (2 სთ.)  კანონი „ზოგადი განათლების შესახებ“ (მუხლები 2 „ო“, 8, 13, 17);
 კანონი „უმაღლესი განათლების შესახებ“ (მუხლები 43, 44);
 კანონი „პროფესიული განათლების შესახებ“ (მუხლები 8-101).
 დამატებითი ლიტერატურა :
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე არჩილ მორბედაძე და ამალია
ბადალიანი საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების მინისტრის წინააღმდეგ.
https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=14690
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე რუსეთის მოქალაქეები -
ოგანეს დარბინიანი, რუდოლფ დარბინიანი, სუსანნა ჟამკოციანი და სომხეთის მოქალაქეები - მილენა
ბარსეღიანი და ლენა ბარსეღიანი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.
https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=907
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქეები -
ილია ლეჟავა და ლევან როსტომაშვილი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ.
https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=1077
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
ლექცია (2 სთ.) თემა 11. საოჯახო უფლებები; ჯანმრთელობის დაცვა, დაზღვევის უფლება.
13
განსახილველი საკითხები:
მეუღლეთა თანასწორობა და ქორწინების ნებაყოფლობითობა, დაზღვევის უფლება;
ჯანმრთელობის დაცვის უფლება; უფასო სამედიცინო დახმარება; ჯანდაცვის დაწესებულებათა
კონტროლი; სამკურნალო საშუალებების წარმოების კონტროლი; ჯანსაღი გარემოს უფლება;

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 13 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 უმცირესობის უფლების დახასიათება.

ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 28, 29, 30);
 სამოქალაქო კოდექსი (მუხლები 1106-1109, 1120, 1151-1152, 1158-1171).
 კანონი „დაზღვევის შესახებ“ (მუხლები 3-5);
 კანონი „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ (მუხლები 8, 9, 14, 37, 38, 39, 42, 45, 76);
 საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 452-465.
 ლ. იზორია, კ. კორკელია, კ. კუბლაშვილი, გ. ხუბუა, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარები
(ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., “მერიდიანი” 2005 წ. გვ. 323-333.’
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
გიორგი გაჩეჩილაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?
legal=433
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე ა(ა)იპ „მწვანე ალტერნატივა“
საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=1192
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
ბესიკ ბრეგაძე საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=237
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 12. სხვა უფლებების აღიარება; კონსტიტუციის პრინციპები; სახალხო დამცველი.

განსახილველი საკითხები:
ლექცია (2 სთ.) სხვა უფლებების აღიარება; კონსტიტუციის პრინციპების დახასიათება;
სახალხო დამცველის არჩევის წესი და უფლებამოსილება.

ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლი 3-6, 13, 31, 35);
 ლ. იზორია, კ. კორკელია, კ. კუბლაშვილი, გ. ხუბუა, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარები
(ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., “მერიდიანი” 2005 წ. გვ. 334-350.
 კანონი „სახალხო დამცველის შესახებ“ (მუხლები 2, 3, 6, 7, 12, 18, 22).
14
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლები 6, 7.);
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე (1) ბაჭუა გაჩეჩილაძე, სიმონ
თურვანდიშვილი, შოთა ბუაძე, სოლომონ სანადირაძე და ლევან ქვაცბაია, (2) ვლადიმერ
დობორჯგინიძე, ნინელი ანდრიაძე, გურამ დემეტრაშვილი და შოთა პაპიაშვილი, (3) გივი დონაძე
საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=111
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე საქართველოს მოქალაქე
ანზორ თევზაია საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ. https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?
legal=111
 საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოს პარლამენტის წინააღმდეგ /საქართველოს
საკონსტიტუციო სასამართლოს პლენუმის 2011 წლის 11 ივლისის #3/2/416 გადაწყვეტილება/
https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=431

სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა

15 ლექცია (2 სთ.) თემა 13. უფლებებისა და თავისუფლებების შეზღუდვა საომარი და საგანგებო მდგომარეობის დროს,
ადამიანისა და მოქალაქის ვალდებულებები, ადამიანის ხელშეუხებლობა, სამართლიანი სასამართლოს
უფლება.

განსახილველი საკითხები:
ადამიანისა და მოქალაქის ვალდებულებები;
უფლებებისა და თავისუფლებების შეზღუდვა საომარი და საგანგებო მდგომარეობის დროს;
ადამიანის ხელშეუხებლობა სამართლიანი სასამართლოს უფლება.
ძირითადი ლიტერატურა:
 საქართველოს კონსტიტუცია (მუხლები 13, 31, 71).
 კანონი „საომარი მდგომარეობის შესახებ“;
 კანონი „საგანგებო მდგომარეობის შესახებ“.
 ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის კონვენცია (1950 წ.) (მუხლი 15).
 ლ. იზორია, კ. კორკელია, კ. კუბლაშვილი, გ. ხუბუა, საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარები
(ადამიანის ძირითადი უფლებანი და თავისუფლებანი), თბ., “მერიდიანი” 2005 წ. გვ. 392-395.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 14 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
  საქართველოს კონსტიტუციის კომენტარი, თავი მეორე, საქართველოს მოქალაქეობა, ადამიანის
ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები, ავტორთა კოლექტივი, თბილისი, 2013; გვ. 486-496; გვ. 513-
568.; გვ. 611-620).
 დამატებითი ლიტერატურა:
 საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საქმეზე პაატა დიასამიძე, გიორგი
ჩიტიძე, ედუარდ მარიკაშვილი და ლიკა საჯაია საქართველოს პარლამენტისა და საქართველოს
მთავრობის წინააღმდეგ. https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=10658
სემინარი (2 სთ.) შემაჯამებელი დისკუსია
16-19 შეფასების კომპონენტი - დასკვნითი წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 40 ქულა

სილაბუსის ავტორი ვასილ გონაშვილი

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 15 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი