ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

მუხლი 808. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება

1. დამზღვევმა ხელშეკრულების დადებისას მზღვეველს უნდა შეატყობინოს ყველა

მისთვის ცნობილი გარემოება, რომლებსაც არსებითი მნიშვნელობა აქვს საფრთხის
ან დაზღვევით გათვალისწინებული შემთხვევის დადგომისათვის. არსებითია ის
გარემოებები, რომლებსაც შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ მზღვევლის
გადაწყვეტილებაზე,უარი თქვას ხელშეკრულებაზე ან დადოს იგი შეცვლილი
შინაარსით.

2. არსებითად ჩაითვლება ასევე გარემოება, რომლის შესახებაც მზღვეველი

წერილობით შეეკითხება დამზღვევს გარკვევით და არაორაზროვნად.

3. თუ ამ მუხლის პირველი ნაწილის წესების საწინააღმდეგოდ მზღვეველს არ

ეცნობა არსებითი გარემოების შესახებ, მაშინ მას შეუძლია უარი თქვას
ხელშეკრულებაზე. იგივე მნიშვნელობა აქვს, თუ არსებით გარემოებათა
შეტყობინებას დამზღვევმა განზრახ აარიდა თავი.

4. დაუშვებელია ხელშეკრულების შეწყვეტა, თუ მზღვეველმა იცოდა დაფარულ

გარემოებათა შესახებ, ან დამზღვევს არ მიუძღვის ბრალი მათ
შეუტყობინებლობაში.

I. ნორმის მიზანი ................................................................................................................................................. 1

II. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების შინაარსი ............................................................................. 2
III. არსებითი გარემოებები ................................................................................................................................ 4
IV. მიზეზობრივი კავშირი ................................................................................................................................. 4
V. სამართლებრივი შედეგი ............................................................................................................................... 5
VI. მტკიცების ტვირთი....................................................................................................................................... 5
VII. დამზღვევის ინტერესის დაცვა ................................................................................................................. 5

I. ნორმის მიზანი
ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება სადაზღვევო ურთიერთობებში 1
კეთილსინდისიერების პრინციპის ერთ-ერთ გამოხატულებას წარმოადგენს და
ხშირად მის აღმნიშვნელადაც გამოიყენება (იხ. 799-ე მუხლის კომენტ.).

ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულება დამზღვევს ეკისრება როგორც 2

ხელშეკრულების დადების ეტაპზე, ისე დაზღვევის ხელშეკრულების
მოქმედებისა (იხ. 813-ე მუხლის კომენტ.) და სადაზღვევო შემთხვევის დადგომის
დროს (იხ. 814-ე მუხლის კომენტ.). კოდექსის მიერ აღნიშნული ვალდებულებების
განმტკიცება მიზნად ისახავს მხარეთა შორის არსებული სახელშეკრულებო
ურთიერთობის მოქცევას ურთიერთნდობის, თანამშრომლობისა და
კეთილსინდისიერების ჩარჩოებში.

1
ქეთევან ირემაშვილი
 ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

3 808-ში განმტკიცებული ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულებით

კანონმდებელი უპირატესად მზღვეველის ინტერესებს იცავს. თუმცა, ნორმა
იმავდროულად კეთილსინდისიერი დამზღვევის ინტერესსაც ითვალისწინებს.

4 ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების დაწესების საჭიროება ობიექტური

გარემოებების გამო შეიქმნა. მზღვეველსა და დამზღვევს შორის კონტრაჰირების
ეტაპზე არსებობს ე. წ. ინფორმაციული ასიმეტრია,1 რაც მოცემულ შემთხვევაში
დამზღვევის ინფორმაციულ უპირატესობას გულისხმობს. ცხადია, დამზღვევი
ბევრად მეტ ინფორმაციას ფლობს დაზღვევის ობიექტის შესახებ, ვიდრე
მზღვეველი.2 ამიტომაც, სადაზღვევო ურთიერთობებში განსაკუთრებული
მნიშვნელობა სწორედ დამზღვევის მხრიდან უტყუარი და სრულყოფილი
ინფორმაციის მიწოდებას მიენიჭა.3

5 აღსანიშნავია, რომ დამზღვევის მიერ ინფორმაციის ვალდებულების ჯეროვანი

შესრულება მნიშვნელოვნად აისახება სადაზღვევო პროდუქტებზე მის წვდომასა
და სადაზღვევო მომსახურების მიღების უფლების რეალიზაციასთან. მაგალითად,
სადაზღვევო პრაქტიკა აჩვენებს, რომ ინფორმაციული ასიმეტრიის გამო
სადაზღვევო რისკის შეფასებისას მზღვეველი დიდ ფინანსურ რესურსს ხარჯავს
ჯანმრთელობის დაზიანების მომეტებული რისკის მატარებელი დამზღვევების
გამოსავლენად. შედეგად იზრდება სადაზღვევო პრემიის ოდენობა და
მომეტებული რისკის მატარებელ დამზღვევებს ეზღუდებათ ჯანმრთელობის
დაზღვევის მიღების შესაძლებლობა.4

6 808-ს განმარტებისას მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ინფორმაციის მიწოდების

ვალდებულების მომწესრიგებელი ცალკეული ნორმები (809-811) მჭიდროდაა
დაკავშირებული 808-სთან. უფრო მეტიც, სისტემური თვალსაზრისით, უპრიანი
იქნებოდა მათი მოწესრიგება ერთი ცენტრალური ნორმით, რომელიც
ხელშეკრულების დადების ეტაპზე მზღვეველისათვის დაკისრებული
ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულებას დაარეგულირებდა.

7 ასევე აღსანიშნავია, რომ ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების

მომწესრიგებელ ნორმებში ერთდროულად გამოიყენება განსხვავებული
ტერმინები: უარი ხელშეკრულებაზე, ხელშეკრულების შეწყვეტა და
ხელშეკრულების მოშლა. ტერმინოლოგიური სიცხადის თვალსაზრისით
სასურველია, ყველგან გამოყენებულ იქნას ტერმინი ხელშეკრულების მოშლა.

II. ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების შინაარსი

8 808 I დამზღვევს აკისრებს ხელშეკრულების დადების ეტაპზე მზღვეველისათვის
ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულებას. ნორმის განმარტებისას
მნიშვნელოვანია თითოეული სიტყვის არსის სწორად განსაზღვრა.

1 Loshin, Insurance Law’s Hapless Busybody: A Case Against Insurable Interest Requirement, The Yale Law Journal,
2 Jerry/Richmond, Understanding Insurance Law, Fourth Edition, 2007, p. 487.
3 Merkin/Rodger, EC Insurance Law, Longman, 1997, p. 29.

4 Jerry/Richmond, Understanding Insurance Law, Fourth Edition, 2007, p. 487.

2
ქეთევან ირემაშვილი
ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

აღსანიშნავია, რომ 808 I დამზღვევს აკისრებს ვალდებულებას მისთვის ცნობილი 9

გარემოებების შეტყობინების შესახებ. დავის შემთხვევაში მტკიცების საგნად
წარმოდგება გარემოება იმის თაობაზე, თუ რამდენად იყო ცნობილი გარკვეული
გარემოებების შესახებ თავად დამზღვევისათვის. მოსამართლემ ერთგვაროვნად არ
უნდა გადაწყვიტოს ორი განსხვავებული შემთხვევა, როდესაც: მაგალითად, ბინის
დაზღვევის შემთხვევაში, ერთი მხრივ, დამზღვევმა ბინის შეძენისას
გამყიდველისგან არ მიიღო ინფორმაცია, რომ წყალგაყვანილობის სისტემას
კაპიტალური სარემონტო სამუშაო ჩაუტარდა გასული წლის მანძილზე და, მეორე
მხრივ, დამზღვევი დამალავს ასეთ გარემოებას.

ასევე მნიშვნელოვანია დანაწესი იმის თაობაზე, რომ დამზღვევისათვის ცნობილ 10

გარემოებებს უნდა ჰქონდეს არსებითი მნიშვნელობა საფრთხის ან დაზღვევით
გათვალისწინებული შემთხვევის დადგომისთვის. ასეთ დროს მტკიცების საგნად
წარმოდგება გარემოება იმის თაობაზე, რამდენად შეიძლება დამზღვევმა იცოდეს,
რომელ გარემოებებს მიენიჭება არსებითი მნიშვნელობა საფრთხის ან დაზღვევით
გათვალისწინებული შემთხვევის დადგომისათვის. დავის გადაწყვეტისას
მოსამართლემ მხედველობაში უნდა მიიღოს დამზღვევის სამართლებრივი
სტატუსი. არაგონივრული იქნება მსგავსი მიდგომების გამოყენება არამეწარმე და
მეწარმე დამზღვევის მიმართ, რომელსაც ცალსახად მეტი წინდახედულობა და
გულისხმიერება მოეთხოვება სახელშეკრულებო ურთიერთობებში.

ამასთან, გასათვალისწინებელია დამზღვევის ინტერესიც. დამზღვევისათვის 11

ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების დაკისრება არახელსაყრელ პირობებში
არ უნდა აყენებდეს მას. დამზღვევი არ უნდა იყოს ვალდებული, წინასწარ
გამოიცნოს, რომელი მონაცემები ჩაითვლება მზღვეველის მიერ არსებითად და
რომელი არა. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც საქმე ეხება ტექნიკურ ტერმინებსა
და სპეციფიკური ტიპის ინფორმაციას. თუ მზღვეველი ვერ გამოითხოვს
დამზღვევისაგან საჭირო ინფორმაციას, ეს მისი მხრიდან ინფორმაციის
მოთხოვნის უფლებაზე უარს ნიშნავს. შესაბამისად, ასეთი შემთხვევა
დამზღვევის მხრიდან ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების დარღვევად
ვერ განიხილება. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ დამზღვევს არ შეიძლება
მოეთხოვოს ისეთი ინფორმაცია, რომელზეც მას ხელი არ მიუწვდება.5

მნიშვნელოვანია, რომ 808 I-ით დადგენილი ინფორმაციის მიწოდების 12

ვალდებულების დარღვევა უმოქმედობაში გამოიხატება (შდრ. 809-ე მუხლის
კომენტ.).

III. არსებითი გარემოებები

არსებითი გარემოებების განმარტებას კანონმდებელი 808-ს I-ის მეორე 13
წინადადებასა და 808-ს II-ში ახდენს. არსებითი დარემოებების განსაზღვრისას
მხედველობაში მიიღება მათი მნიშვნელობა და შესაძლო გავლენა მზღვეველი

5 Merkin/Rodger, EC Insurance Law, Longman, 1997, p. 32.

3
ქეთევან ირემაშვილი
 ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

ნების ფორმირებაზე. ამ თვალსაზრისით მზღვეველის ნების ფორმირებაში

მოიაზრება ორი ეტაპი: 1) ნების ფორმირება ხელშეკრულების დადების თაობაზე,
ბ) ნების ფორმირება ხელშეკრულების ცალკეული პირობის შინაარსის თაობაზე.

14 კანონმდებელი გარემოების არსებითად ჩათვლისას მზღვეველის

კეთილსინდისიერებაზე მიუთითებს და მას ავალდებულებს გარკვევით
ჩამოაყალიბოს კითხვები აღნიშნული გარემოებების შესახებ.

15 808 II-ში გათვალისწინებულია მზღვეველის ვალდებულებაც, გარკვევით

ჩამოაყალიბოს კითხვები. სამართლებრივი შედეგის თვალსაზრისით, ბუნდოვნად
ჩამოყალიბებული კითხვა მზღვეველისვე საწინააღმდეგოდ განიმარტება.

IV. მიზეზობრივი კავშირი

16 ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულების დარღვევისას მნიშვნელოვანია
დადგინდეს მიზეზობრივი კავშირი 808 I-ით გათვალისწინებულ ვალდებულების
დარღვევასა და სადაზღვევო შემთხვევით გამოწვეულ ზიანს შორის.6 808 I-ის
სიტყვასიტყვით განმარტებისას ვალდებულების დარღვევასა და დამდგარ შედეგს
შორის უნდა იყოს პირდაპირი მიზეზობრივი კავშირი.

მაგალითად, სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის დაზღვევის შემთხვევაში

არსებითად ითვლება ინფორმაცია დაზღვეულის ჯანმრთელობის მდგომარეობის
შესახებ. ამ შემთხვევაში მნიშვნელოვნად შეიძლება ჩაითვალოს პაციენტის
ანამნეზის ცალკეული დეტალი და მისი მკურნალობის ისტორია. ქონების
დაზღვევისას მნიშვნელოვანია დამზღვევის მიერ ქონებაზე საკუთრების უფლების
შეძენის შედეგად მიღებული ინფორმაცია. ასეთს მიეკუთვნება, მაგალითად,
მანქანის გამოშვების წელი, დაზიანების ისტორია და სხვ. პასუხისმგებლობის
დაზღვევისას სადაზღვევო კომპანიამ შეიძლება განსაკუთრებული მნიშვნელობა
მიანიჭოს დაზღვეულის ასაკს, მისი ნასამართლობის ისტორიას და ა. შ.

17 ხოლო თუ ნორმა ფართოდ განიმარტება, ინფორმაციის არსებითად ჩათვლისას

მოსამართლემ შესაძლოა ინფორმაცია განმარტოს არა მხოლოდ როგორც
მზღვეველის მიერ გადაწყვეტილების მიღების პროცესის შედეგი, არამედ როგორც
პროცესის ნაწილიც. აღნიშნული კი გულისხმობს იმას, რომ შესაძლოა დამზღვევის
მიერ მიწოდებულმა გარემოებებმა გავლენა არ მოახდინოს მზღვეველის საბოლოო
გადაწყვეტილებაზე, მაგრამ ისინი მაინც ჩაითვალოს არსებითად.7

V. სამართლებრივი შედეგი
18 808 III ითვალისწინებს 808 I-ით დადგენილი დამზღვევის ვალდებულების
დარღვევის სამართლებრივ შედეგებს. კერძოდ, ნორმის მიხედვით, დამზღვევის
ვალდებულების დარღვევა მზღვეველს ანიჭებს ხელშეკრულებაზე უარის თქმის
უფლებას.

6Merkin/Rodger, EC Insurance Law, Longman, 1997, p. 33.

7 იქვე, 30.
4
ქეთევან ირემაშვილი
ბოლო დამუშავება: 15 მარტი, 2016

VI. მტკიცების ტვირთი

მტკიცების ნაწილში მზღვეველმა უნდა ამტკიცოს, რომ დამზღვევმა იცოდა 19
არსებითი მნიშვნელობის მქონე გარემოებების თაობაზე. ხოლო დამზღვევმა უნდა
ამტკიცოს, რომ მას შეატყობინა დამზღვევს არსებითი გარემოებების შესახებ.

VII. დამზღვევის ინტერესის დაცვა

808 IV იცავს კეთილსინდისიერი დამზღვევის ინტერესს და მზღვეველს 20
უკრძალავს ხელშეკრულებაზე უარის უფლების გამოყენებას იმ შემთხვევებში,
როდესაც: ა) მზღვეველმა იცოდა დაფარულ გარემოებათა შესახებ ან ბ)
დამზღვევს არ მიუძღვის ბრალი მათ შეუტყობინებლობაში. მაგალითად,
შევსებული კითხვარი კომპიუტერული პროგრამის ან ბაზის გაუმართაობის გამო
განადგურდა. შესაძლებელია დამზღვევის მიერ მიღებული ინფორმაციის
დამუშავებაში გარკვეული უზუსტობა აგენტმაც დაუშვას.8

808 IV-ის განმარტებისას საინტერესოა მაგალითი ქართული სასამართლო 21

პრაქტიკიდან. მოცემულ საქმეში9 დამზღვევმა ხელშეკრულების დადების ეტაპზე
სადაზღვევო კომპანიის წარმომადგენელს განუმარტა, რომ მას არ გააჩნდა
ავტომობილის ფლობის მინდობილობა. სადაზღვევო შემთხვევის დადგომისას
მზღვეველმა უარი განაცხადა ზიანის ანაზღაურებაზე იმ არგუმენტით, რომ
ავტომანქანა დაზღვეული იყო ავტომობილის დაზღვევის პირობების დარღვევით,
კერძოდ, დამზღვევი არ წარმოადგენდა ავტომობილის მესაკუთრეს. მოცემულ
საქმეზე საკასაციო პალატა დაეყრდნო 808 IV-ის დანაწესს და მიიჩნია, რომ
სადაზღვევო კომპანიისთვის ხელშეკრულების დადების ეტაპზევე ცნობილი იყო
გარემოება, რომლის საფუძველზეც შემდგომ უსაფუძვლოდ უთხრა უარი
დამზღვევს ზიანის ანაზღაურებაზე. პალატამ ჩათვალა, რომ ხელშეკრულების
დადების ეტაპზე მზღვეველისათვის მნიშნელოვანი გარემოების შეტყობინების
გათვალისწინებით დამზღვევს ბრალი არ მიუძღვოდა აღნიშნული გარემოების
შეუტყობინებლობაში. შესაბამისად პალატამ საქმე დამზღვევის სასარგებლოდ
გადაწყვიტა.

8 ცისკაძე, ნებაყოფლობითი დაზღვევის სამართლებრივი რეგულირება, 2001, გვ. 25.

9 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს 2005 წლის 21 ოქტომბრის N ას-733-1003-05 განჩინება.
5
ქეთევან ირემაშვილი