1.

3 Quá trình thống nhất, đấu tranh và

chuyển hóa giữ các mặt đối lập
cần chú ý: Trong tư duy thông thường khi nói đến hai mặt đối lập là nói
đến mâu thuẫn còn trong tư duy biện chứng không phải hai mặt đối lập nào
cũng tạo nên mâu thuẫn mà chị nhận mặt đối lập tác động biện chứng với
nhau tạo nên sự vật hiện tượng và tạo nên sự phát triển mới được gọi là
mâu thuẫn mâu thuẫn biện chứng.

1.3.1 Các mặt đối lập của mâu thuẫn vừa thống nhất vừa đấu tranh
với nhau

Sự thống nhất của các mặt đối lập là sự nương tựa, ràng buộc quy định
lẫn nhau làm tiền đề tồn tại cho nhau của các mặt đối lập. Không có sự
thống nhất của các mặt đối lập thì không tạo ra sự vật.

Theo nghĩa hẹp sự thống nhất là sự đồng nhất, phù hợp ngang nhau của
hai mặt đối lập đó là trạng thái cân bằng của mâu thuẫn.

Sự thống nhất của các mặt đối lập là tạm thời tương đối, nghĩa là nó chỉ
tồn tại trong một thời gian nhất định, đó chính là trạng thái đứng im, ổn
định tương đối của sự vật, tính tương đối của sự thống nhất của các mặt
đối lập làm cho thế giới vật chất phân hóa thành các bộ phận các sự vật đa
dạng phức tạp, gián đoạn.

Sự đấu tranh của các mặt đối lập là sự bài trừ gạt bỏ phủ định biện
chứng lẫn nhau của các mặt đối lập (sự đấu tranh hiểu theo nghĩa tác động
ảnh hưởng lẫn nhau của các mặt đối lập chứ không phải theo nghĩa đen)

Sự đấu tranh của các mặt đối lập là tuyệt đối vĩnh viễn. Nó diễn ra liên
tục trong suốt quá trình tồn tại của sự vật kể cả trong trạng thái sự vật ổn
định cũng như khi truyền hóa nhảy vọt về chất. Sự đấu tranh của các mặt
đối lập tạo nên tính chất tự thân liên tục của sự vận động phát triển của sự
vật. Cũng vì vậy muốn thay đổi sự vật thì phải tăng cường sự đấu tranh.
 Sự đấu tranh của các mặt đối lập là một quá trình phức tạp diễn ra từ
thấp đến cao, gồm nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn lại có những đặc điểm
riêng.

+ Giai đoạn đầu : Mâu thuẫn biểu hiện ra ở sự khác nhau của hai mặt đối
lập xong không phải sự khác nhau nào cũng là mâu thuẫn mà chị hai mặt
khác nhau nào liên hệ hữu cơ với nhau trong một chỉnh hệ có khuynh
hướng phát triển trái ngược nhau mới tạo thành giai đoạn đầu của mâu
thuẫn, trong giai đoạn này sự đấu tranh chưa rõ và chưa gây gắt.

+ Giai đoạn sau: Trong quá trình phát triển của mâu thuẫn, sự khác
nhau biến thành đối lập, khi đó hai mặt đối lập càng rõ, càng sâu sắc thì sự
đấu tranh giữa chúng ngày càng gay gắt và quyết liệt, nếu có điều kiện
chín muồi thì hai mặt chuyển hóa lẫn nhau và mâu thuẫn được giải quyết.

1.3.2 Sự đấu tranh và chuyển hóa của các mặt đối lập là nguồn gốc
động lực của sự phát triển.

Đấu tranh của các mặt đối lập gây ra những biến đổi của các mặt đối lập
khi cuộc đấu tranh của các mặt đối lập trở nên quyết định và có điều kiện
chính muồi thì sự thống nhất của hai cũ bị phá hủy, các mặt đối lập chuyển
hóa lẫn nhau. Sự chuyển hóa của các mặt đối lập chính là lúc mâu thuẫn
được giải quyết sự vật của bị mất đi, sự vật mới xuất hiện. Các mặt đối lập
có thể chuyển hóa lẫn nhau với ba hình thức.

- Các mặt đối lập chuyển hóa lẫn nhau mặt đối lập này thành mặt đối
lập kia và ngược lại nhưng ở trình độ cao hơn về phương diện vật chất của
sự vật. Ví dụ: Mâu thuẫn giữa vô sản và tư sản biểu hiện thành cuộc cách
mạng vô sản lập độ giai cấp tư sản.

- Cả hai mặt đối lập đều mất đi và chuyển hóa thành mặt đối lập mới. Ví
dụ: Giải quyết mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ (chế độ phong kiến) xã
hội lại xuất hiện mâu thuẫn mới là mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản (chế
độ TBCN).

- Các mặt đối lập thâm nhập vào nhau, cãi biến lẫn nhau.
 Trong sự vật mới lại có mâu thuẫn mới, các mặt đối lập trong mâu
thuẫn mới lại đấu tranh với nhau, làm cho sự vật ấy lại chuyển hóa thành
sự vật khác tiến bộ hơn, cứ như vậy mà các sự vật hiện tượng thường
xuyên biến đổi và phát triển không ngừng, vì vậy, mâu thuẫn là nguồn gốc
động lực của mọi quá trình vận động phát triển của sự vật hiện tượng.

1.3.3 Ý nghĩa phương pháp luận

Vì mâu thuẫn là hiện tượng khách quan và phổ biến, nên trong nhận thức
và thực tiễn phải tôn trọng mâu thuẫn, tức là không được lẩn tránh mâu
thuẫn cũng như không được tạo ra mâu thuẫn.

Vì mâu thuẫn là động lực của sự phát triển nên muốn thúc đẩy sự phát
triển phải nhận thức được mâu thuẫn và tìm cách giải quyết mâu thuẫn,
phải tạo ra điều kiện thúc đẩy sự đấu tranh của các mặt đối lập theo chiều
hướng phát triển.Vì mọi mâu thuẫn đều có quá trình phát sinh, phát triển
và tiến hóa. Vì sự vật khác nhau thì mâu thuẫn khác nhau, mỗi mâu thuẫn
lại có những đặc điểm riêng của nó. Do đó phải biết phân tích cụ thể một
mâu thuẫn cụ thể và tìm cách giải quyết mâu thuẫn.

(nguồn:123doc.net)