Phân thích – Quy luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập

- Khái niệm: Là hạt nhân của phép biện chứng và là quy luật về nguồn gốc, động lực
của mọi quá trình vận động và phát triển. Trong các sự vật hiện tượng hay quá trình
nào đều chứa đựng những mặt đối lập nhau tạo thành mâu thuẫn, sự thống nhất và
đấu tranh giữa những mặt đối lập tạo nên sự vận động và phát triển từ đó tạo ra
những cái mới thay thế cái cũ.
- Mặt đối lập: chỉ những mặt, những thuộc tính, những khuynh hướng vận động trái
ngược nhau nhưng đồng thời là điều kiện để nhau tôn tại. Ví dụ: Mặt thiện và ác tồn
tại trong mỗi người; Cực dương và cực âm của nam châm;…
- Sự thống nhất: là sự nương tựa lẫn nhau giữa các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này
là tiền đề để mặt kia tồn tại. Hai mặt đối lập tạo thành mâu thuẫn biện chứng
tồn tại trong sự thống nhất với nhau. Ví dụ: Trong cuộc sống có kẻ trộm, kẻ
cắp, đây là tiền đề để cảnh sát, công an tồn tại nhằm cân bằng và duy trì trật
tự trong cuộc sống.
- Sự đấu tranh: Các mặt đối lập sẽ có xu hướng đấu tranh, bài trừ và phủ định lẫn
nhau giữa các mặt đó. Hình thức đấu tranh của các mặt đối lập hết sức
phong phú, đa dạng, tuỳ thuộc vào tính chất, vào mối liên hệ qua lại giữa các
mặt đối lập và tuỳ điều kiện cụ thể diễn ra cuộc đấu tranh giữa chúng
- Mâu thuẫn: Chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt đối lập
của mỗi sự vật, hiện tượng hoặc giữa các sự vật hiện tượng với nhau.
- Các tính chất của mẫu thuẫn:
o Tính khách quan: Mâu thuẫn là cái vốn có của mọi sự vật hiện tượng. Tồn tại
không phụ thuộc vào ý thức của con người.
o Tính phổ biến: Mâu thuẫn diễn ra ở mọi sự vật hiện tượng, mọi giai đoạn tồn
tại và phát triển của sự vật hiện tượng. Mâu thuẫn này sẽ mất đi và sẽ có
những mất thuẫn khác thay thế.
o Tính phong phú và đa dạng: Sự vật, hiện tượng khác nhau sẽ có những mâu
thuẫn khác nhau. Trong mỗi sự vật hiện tượng có thể tồn tại nhiều mâu thuẫn
khác khác nhau và mỗi mâu thuẫn có vị trí và vai trò khác nhau đối với sự vận
động và phát triển của sự vật hiện tượng.
- Nội dung: Trong mỗi sự vật hiện tượng đều có các mặt đối lập với nhau, những mặt
đối lập này vừa thống nhất và vừa đấu tranh với nhau từ đó tạo thành mâu thuẫn,
khi mâu thuẫn đã trớ nên gay gắt sẽ xảy ra sự bài trừ, chuyển hóa lẫn nhau đồng thời
sẽ tạo ra những mâu thuẫn mới thay thế, từ đó tạo nên sự vận động và phát triển
không ngừng cho sự vật hiện tượng. Ví dụ: Vào mùa hé nóng nực oi bức, bạn không
thể chịu nổi cái nóng nhưng cũng không đủ khả năng chi trả tiền điền khi bật máy
lạnh, đây là sự mâu thuẫn đang đấu tranh trong bạn, khi đạt tới giới hạn chịu đựng
bạn liền nghĩ ra ý kiến đi ra siêu thị hoặc quán cà phê ngồi cho mát.