BÀI THU HOẠCH TRIẾT

Chủ đề: Thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập
I. Nội dung giáo trình
1. Khái niệm :
- Mặt đối lập là những mặt có những đặc điểm, những thuộc tính, những quy
định có khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau, tồn tại một cách khách
quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
- Mâu thuẫn biện chứng là trạng thái các mặt đối lập liên hệ, tác động qua lại
lẫn nhau.
- Sự thống nhất của các mặt đối lập là sự nương tựa lẫn nhau, tồn tại không
tách rời nhau giữa các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này phải lấy sự tồn tại
của mặt kia làm tiền đề.
- Đấu tranh của các mặt đối lập là sự tác động qua lại theo xu hướng bài trừ
và phủ định lẫn nhau giữa các mặt đó.
2. Theo quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin, mâu thuẫn có ba tính chất chung là
tính khách quan, tính phổ biến và tính đa dạng, phong phú.
- Thứ nhất, mâu thuẫn có tính khách quan. Bởi vì mâu thuẫn là cái vốn có
của mỗi sự vật, hiện tượng. Mà sự vật, hiện tượng lại tồn tại khách quan,
không phụ thuộc ý chí con người do chúng đều là vật chất
- Thứ hai, mâu thuẫn có tính phổ biến. Bởi vì mâu thuẫn xuất hiện ở cả ba
mặt: trong giới tự nhiên, trong xã hội và trong tư duy.
- Thứ ba, mâu thuẫn có tính đa dạng, phong phú. Mâu thuẫn ở mỗi sự vật,
hiện tượng khác nhau thì khác nhau trong từng lĩnh vực và điều kiện lịch
sử, cụ thể. Từ đó, xuất hiện nhiều loại mâu thuẫn như: mâu thuẫn bên trong
và bên ngoài, mâu thuẫn chủ yếu và thứ yếu, mâu thuẫn cơ bản và không cơ
bản,.
3. Quá trình vận động của mâu thuẫn
- Sự thống nhất giữa các mặt đối lập là sự tác động qua lại, quy định lẫn
nhau, ràng buộc nhau cùng tồn tại của các mặt đối lập. Trong đó, mặt này
lấy mặt đối lập kia làm tiền đề cho sự tồn tại của mình. Sự thống nhất giữa
các mặt đối lập có vai trò tạo điều kiện để sự vật, hiện tượng tồn tại khi
cùng nằm trong một chỉnh thể; tạo điều kiện để các mặt đối lập đấu tranh
với nhau. Sự thống nhất này mang tính tạm thời, thoáng qua, tương đối,
cũng như trạng thái đứng im của sự vật, hiện tượng
- Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập theo nghĩa đen là sự bài trừ, phủ định lẫn
nhau của các mặt đối lập; nhưng hiểu rộng ra theo nghĩa bóng thì đó là sự
tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau của các mặt đối lập. Sự đấu tranh có
vai trò là nguồn gốc, động lực cho sự vận động phát triển của sự vật hiện
tượng. Nó mang tính tuyệt đối khi diễn ra từ đầu đến cuối và diễn ra ở mọi
sự vật, hiện tượng, tương ứng với sự vận động

- Sự chuyển hóa giữa các mặt đối lập là sự thay thế các mặt đối lập, là một tất
yếu sau quá trình thống nhất và đấu tranh. Quá trình chuyển hóa diễn ra hết
 sức phong phú đa dạng tùy vào tính chất của các mặt đối lập cũng như điều
kiện, hoàn cảnh lịch sử- cụ thể.
- Sự tác động qua lại dẫn đến chuyển hóa giữa các mặt đối lập là một quá
trình. Mâu thuẫn mới đầu được hình thành bởi hai mặt đối lập. Khi hai mặt
đối lập của mâu thuẫn xung đột gay gắt và khi điều kiện đã chín muồi thì
chúng sẽ chuyển hóa lẫn nhau, mâu thuẫn được giải quyết. Mâu thuẫn cũ
mất đi, mâu thuẫn mới được hình thành và quá trình tác động, chuyển hóa
giữa hai mặt đối lập lại tiếp diễn, làm cho sự vật, hiện tượng luôn luôn vận
động và phát triển
4. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật
- Thứ nhất, trong nhận thức và thực tiễn cần tôn trọng mâu thuẫn, phát hiện
mâu thuẫn, phân tích đầy đủ các mặt đối lập, nắm được bản chất, nguồn
gốc, khuynh hướng của sự vận động và phát triển
- Thứ hai, trong việc nhận thức và giải quyết mâu thuẫn cần phải có quan
điểm lịch sử- cụ thể, tức là phải biết phân tích cụ thể từng loại mâu thuẫn và
có phương pháp giải quyết phù hợp. Ngoài ra cần phân biệt đúng vai trò, vị
trí, đặc điểm của các loại mâu thuẫn trong từng hoàn cảnh, điều kiện nhất
định để giải quyết mâu thuẫn đó một cách đúng đắn nhất.
II. Lý do chọn nội dung:
Chọn chủ đề mâu thuẫn và đấu tranh giữa các mặt đối lập vì đây là một vấn
đề quan trọng cơ bản trong xã hội này. Trong một xã hội đa dạng và phức
tạp như hiện nay, khó tránh khỏi các mâu thuẫn giữa các nhóm các cá nhân
với nhau. Và những mâu thuẫn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác
nhau kể cả tôn giáo, chính trị,… dẫn đến hậu quả xấu là bạo lực xung đột.
Chọn chủ đề này có thể giúp ta hiểu rõ hơn về các vấn đề này và giải quyết
chúng, nó giúp chúng ta nhận thức được sự đa dạng của xã hội này, và đôi
khi những mâu thuẫn đó sẽ một phần nào ảnh hưởng đến cuộc sống của
chúng ta. Nó cũng giúp chúng ta nhận ra được tầm quan trọng của việc
thống nhất giữa các nhóm cá nhân khác nhau. Điều này cực kì cần thiết để
giải quyết các mâu thuẫn trong xã hội theo hướng hài hoà và phát triển bền
vững.

III. Một số ví dụ:

- Mâu thuẫn giữa các tôn giáo : các nhóm tôn giáo có thể có những quan
điểm và giá trị khác nhau, dẫn đến mâu thuẫn đối lập giữa các tôn giáo
chẳng hạn như xung đột giữa Sunni và Shia ở Trung Đông
- Mâu thuẫn về giới tính: các quan điểm về giới tính khác nhau giữa các cộng
động LGBT dẫn đến mâu thuẫn
- Mâu thuẫn về giai cấp: sự khác biệt về tài sản và quyền lực giữa các giai
cấp có thể dẫn đến mâu thuẫn chẳng hạn như các cuộc biểu tình của người
nghèo chống lại đội ngũ cảnh sát Mỹ trong những năm gần đây.
- Mâu thuẫn trong đời học sinh, sinh viên là không chịu học bài mà vẫn đòi hỏi
điểm cao.
- Mâu thuẫn giữa phân biệt chủng tộc: Sự khác nhau về màu da tôn vinh màu da
này kì thị màu da kia cũng dẫn đến mâu thuẫn đối lập chẳng hạn như cuộc biểu
tình chống phân biệt chủng tộc và bạo lực ở Mỹ những năm gần đây.
- Mâu thuẫn cãi nhau gây gỗ với bạn trong lớp, cả hai đều không hạ cái tôi của
mình xuống mà thay vào đó dùng những lời lẻ không hay để cãi nhau. Điều này
khiến vấn đề càng đi xa vì vậy việc trước mắt của vấn đề là phải thật bình tĩnh
xem mình đúng hay sai ở đâu rồi đưa ra hướng giải quyết.
IV. Vận dụng
- Là một sinh viên thì việc gặp phải các mâu thuẫn là điều khó tránh khỏi,
mâu thuẫn giữa các nhóm sinh viên hoặc giữa sinh viên với giảng. Vì vậy
việc giải quyết các mâu thuẫn và đấu tranh giữa các mặt đối lập là điều vô
cùng quan trọng để tạo ra một môi trường học tập tốt. Hãy lắng nghe ý kiến
của nhau, và tôn trọng quan điểm của đối phương, cả hai bên cố gắng hiểu
quan điểm của nhau tránh phán xét và đánh giá nhau. Nếu vấn đề mâu thuẫn
đó đi quá xa đối với sự kiểm soát của đôi bên thì nên tìm các chuyên gia
như tâm lý học, tư vấn viên,… để can thiệp và tìm ra hướng giai quyết tốt
nhất. Sử dụng các kỹ năng giao tiếp hiệu quả, thấu hiểu lắng nghe đưa ra
những ý kiến lịch sự tránh phán xét và đưa ra các từ ngữ thô lỗ. Nên nổ lực
tham gia hoạt động thảo luận, làm việc nhóm, câu lạc bộ để hiểu rõ thêm
nhìu quan điểm thiết thực và tìm kiếm sự thống nhất.