3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Thành viên nhóm 8:

Họ tên MSV
Dương Thị Ngọc (NT) 22A4030169
Trần Thị Ngọc Diệp 22A4030140
Lại Thị Hồng Hạnh 22A4030143
Nguyễn Thị Trang 23A4030437
Nguyễn Thị Hải Anh 23A4030020
Đặng Thị Thùy Trang 23A4030357
Đặng Văn Tuấn Tú 23A4010697
Nguyễn Thanh Thảo 365401081

Chủ đề: Chứng minh bằng thực tế: Mâu thuẫn là nguồn gốc
và động lực của sự phát triển. Liên hệ với bản thân.
I. Lý thuyết về quy luật mâu thuẫn.
1. Các khái niệm.
- Đối lập, mặt đối lập là phạm trù triết học dùng để chỉ những mặt có những
đặc điểm, những thuộc tính, những khuynh hướng biến đổi trái ngược nhau
tồn tại một cách khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy; chính những
mặt đối lập này nằm trong sự liên hệ tác động qua lại với nhau tạo thành
mâu thuẫn biện chứng.
- Khái niệm mặt đối lập, mâu thuẫn biện chứng:
 Mặt đối lập là các mặt có những đặc điểm, những thuộc tính những
quy định có khuynh hướng biến đổi trái ngược, tồn tại khách quan.
Ví dụ: Trong mỗi con người đều có mặt đối lập theo tự nhiên như hoạt
động ăn và hoạt động bài tiết; trong 1 nguyên tử sẽ có điện tích âm và
đt dương
 Mâu thuẫn biện chứng (gọi tắt là mâu thuẫn) là sự thống nhất và đấu
tranh của các mặt đối lập
- Quy luật mâu thuẫn là một trong những quy luật cơ bản trong phép biện
chứng duy vật và biện chứng duy vật lịch sử khẳng định về: mọi sự vật hay
hiện tượng ở trong tự nhiên đều có sự tồn tại và mâu thuẫn bên trong. Quy
luật mâu thuẫn còn được gọi là quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt
đối lập.
- Vị trí của quy luật: là “hạt nhân" của phép biện chứng, chỉ ra nguồn gốc,
động lực cơ bản của sự vận động, phát triển của mọi sự vật, hiện tượng trong
tự nhiên, xã hội và tư duy.

about:blank 1/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

2. Nội dung quy luật.

- Sự thống nhất của các mặt là sự ràng buộc, phụ thuộc, nương tựa vào nhau,
đòi hỏi có nhau của các mặt đối lập, sự tồn tại của mặt này là điều kiện, tiền
đề cho sự tồn tại của mặt kia và ngược lại:
 Thứ nhất: các mặt đối lập nương tựa vào nhau, đòi hỏi có nhau, mặt đối lập
này lấy mặt đối lập kia làm tiền đề. Chỉ là tương đối và tạm thời
 Thứ hai: các mặt đối lập tác động ngang nhau, cân bằng nhau thể hiện sự
đấu tranh giữa cái mới đang hình thành với cái cũ chưa mất hẳn
 Thứ ba: giữa các mặt đối lập có sự tương đồng

- Đấu tranh của các mặt đối lập là sự tác động qua lại lẫn nhau theo xu hướng
bài trừ, phủ định nhau của các mặt đối lập. Sự đấu tranh của các mặt đối lập
có thể được biểu hiện ở sự ảnh hưởng lẫn nhau hoặc dùng bạo lực để thủ tiêu
lẫn nhau giữa các mặt đối lập.
Ví dụ về mâu thuẫn ( chỉ cần tìm hình ảnh nói lên sự mâu thuẫn vì bọn
chị có thể sẽ nói ví dụ khác chứ ko phải ví dụ này): nhân vật phản diện và
nhân vật chính diện trong 1 bộ phim hoặc tác phẩm văn học; mối quan hệ xã
hội bao gồm lối sống có văn hoá và phi văn hoá; mối liên hệ thống nhất, đấu
tranh giữa đồng hoá và dị hoá trong cơ thể sinh vật; sản xuất và tiêu dùng
trong hoạt động kinh tế – xã hội, chân lý và sai lầm trong quá trình phát triển
của nhận thức …
Trong mỗi sự vật hiện tượng hay quá trình nào đó luôn chứa đựng
những mặt, những khuynh hướng đối lập nhau tạo thành những mâu thuẫn
trong bản thân mình; sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập tạo
thành xung lực nội tại của sự vận động và phát triển, dẫn tới sự mất đi của
cái cũ và nhường chỗ cho sự ra đời của cái mới.
3. Tính chất.
- Tính khách quan: mâu thuẫn là cái vốn có của bản thân các sự vật, hiện
tượng, không phải đem từ bên ngoài vào.
o Ví dụ: trong con người bất kỳ đều chứa đựng những yếu tố của các
mặt đối lập giữa nhân từ và độc ác, thông minh và ngu dốt, dũng cảm
và hèn nhát, trung thực và giả dối, ...
- Tính phổ biến: mâu thuẫn tồn tại trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư
duy
o Ví dụ: mâu thuẫn cơ học: MT giữa lực và phản lực trong sự tương tác
giữa các vật thể; mâu thuẫn vật lý: MT giữa lực đẩy và lực hút giữa
các hạt, các phân tử, các vật thể; mâu thuẫn sinh học: MT giữa đồng
hoá và dị hoá, di truyền và biến dị, trong hoạt động sống của sinh vật,
...

about:blank 2/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Blurred content of page 3

about:blank 3/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

- Căn cứ vào vai trò của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật
trong một giai đoạn nhất định, mâu thuẫn được phân loại thành mâu thuẫn
chủ yếu và mâu thuẫn thứ yếu
 Mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu của một giai đoạn
phát triển nhất định của sự vật và chi phối các mâu thuẫn khác trong
giai đoạn đó.
ví dụ: ở nước ta 1940-1943 mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam
đối với thực dân Pháp là mâu thuẫn chủ yếu
 Mâu thuẫn thứ yếu là mâu thuẫn ra đời và tồn tại trong một giai đoạn
phát triển nào đó của sự vật nhưng nó không đóng vai trò chi phối mà
bị mâu thuẫn chủ yếu chi phối
Ví dụ: ở nước ta 1940-1943 mâu thuẫn thứ yếu là địa chủ và nông dân
- Căn cứ vào các lợi ích đối lập tạo thành mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn trong
xã hội được phân loại thành mâu thuẫn đối kháng và mâu thuẫn không đối
kháng
 Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa những giai cấp, những tập
đoàn người, những xu hướng xã hội có lợi ích cơ bản đối lập nhau.
Ví dụ: Chẳng hạn như mâu thuẫn giữa nô lệ với chủ nô trong xã hội
chiếm hữu nô lệ, giữa vô sản với tư sản, giữa dân tộc bị xâm lược với
bọn đi xâm lược.
 Mâu thuẫn không đối kháng là mâu thuẫn giữa những lực lượng,
khuynh hướng xã hội thống nhất với nhau về lợi ích cơ bản, chỉ đối
lập về lợi ích không cơ bản, cục bộ, tạm thời.
Ví dụ: như mâu thuẫn giữa lao động trí óc và lao động chân tay, giữa
công nhân với thợ thủ công; giữa thành thị và nông thôn, v.v..ở nước
ta hiện nay.
II. Mâu thuẫn là nguồn gốc và động lực của sự phát triển.
1. Mâu thuẫn là nguồn gốc sự vận động.
- Sự thống nhất, đấu tranh các mặt đối lập chính là hai xu hướng tác động
khác nhau mặt đối lập.

Trong quá trình phát triền và vận động thì sự thống nhất, đấu tranh của mặt
đối lập không tách rời nhau.

- Đấu tranh của mặt đối lập được quy định tất yếu về sự thay đổi các mặt
đang tác động, làm mâu thuẫn phát triển.

about:blank 4/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Khi bắt đầu xuất hiện thì mâu thuẫn chỉ là một sự khác nhau cơ bản. Tuy
nhiên theo khuynh hướng trái ngược nhau thì sự khác nhau này càng lớn lên
và rộng dẫn ra đến khi nào trở thành đối lập.

Khi hai mặt đối lập có sự xung đột gay gắt, đủ điều kiện thì sẽ tự chuyển hóa
lẫn nhau và từ đó mâu thuận được giải quyết. Nhờ sự giải quyết theo hướng
này mà thể thống nhất mới sẽ thay thế thể thống nhất cũ hay sự vật mới thay
cho sự vật cũ bị mất đi.

- Sự phát triển là cuộc đấu tranh các mặt đối lập.

Ta đã thấy rằng khi có thống nhất của các mặt đối lập thì sẽ có đấu tranh, đấu tranh
và thống nhất các mặt đối lập thì không thể tách rời khỏi nhau đối với mâu thuẫn
biện chứng.

* Dẫn chứng: Trong lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (12/12/1946 ) Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã viết : “ Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng nhưng
chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới. Không! Chúng ta thà hi
sinh tất cả chứ không chịu mất nước, không chịu làm nô lệ.’’

Sự vận động, phát triển là sự thống nhất trong tính ổn định và tính thay đổi, đấu
tranh và thống nhất các mặt đối lập quy định về tính thay đổi và tính ổn định sự
vật. Do đó, mâu thuẫn là nguồn gốc của sự vận động và phát triển.

* Ví dụ (đưa ra hình ảnh)

- Mâu thuẫn giữa thực dân Pháp và nhân dân ta

about:blank 5/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Blurred content of page 6

about:blank 6/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

vừa đấu tranh của các mặt đối lập làm cho sự vật, hiện tượng vận động và phát
triển không ngừng. Chúng có vị trí, vai trò nhất định đối với sự tồn tại và biến đổi
của sự vật, hiện tượng.

Sự thống nhất của các mặt đối lập gắn liền với sự ổn định, sự đứng im tương đối
của sự vật. Khi nào các mặt đối lập còn tồn tại trong thể thống nhất thì khi đó sự
vật còn tồn tại. Vì vậy thống nhất có tính tương đối.

Nhưng trong khi các mặt đối lập thống nhất với nhau, quá trình đấu tranh giữa
chúng không ngừng diễn ra. Đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho bản thân các
mặt đối lập đều biến đổi, dẫn đến mâu thuẫn ngày càng phát triển. Khi sự đấu tranh
đó lên đến đỉnh điểm, các mặt đối lập xung đột

gay gắt, chúng sẽ chuyển hoá cho nhau, mâu thuẫn được giải quyết, thể thống nhất
cũ bị phá vỡ, sự vật cũ mất đi, sự vật mới ra đời.

Vì vậy đấu tranh có tính tuyệt đối.

Mâu thuẫn cũng có quá trình vận động, phát triển: Lúc mới xuất hiện, mâu

thuẫn chỉ là sự khác nhau căn bản của các mặt đối lập nhưng theo khuynh hướng
trái ngược nhau. Sự khác nhau đó ngày càng phát triển đi đến chỗ đối lập, rồi sau
đó xung đột gay gắt. Khi hội đủ những điều kiện thích hợp, mâu thuẫn sẽ được giải
quyết làm cho sự vật vận động và phát triển.

Tóm lại: mọi sự vật, hiện tượng đều chứa đựng những mặt, những khuynh hướng
đối lập tạo thành mâu thuẫn trong bản thân mình, sự thống nhất và đấu tranh của
các mặt đối lập là nguồn gốc của sự vận động và phát triển, làm cho cái cũ mất đi,
cái mới ra đời.

Ví dụ:

about:blank 7/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

- Trong kháng chiến chống Pháp, nhân dân ta có mâu thuẫn gay gắt với thực
dân Pháp, khi mâu thuẫn lên đến đỉnh điểm, tạo cho ta động lực đứng lên
đấu tranh và kết quả cuối cùng là nhà nước Việt Nam độc lập, tự do dân chủ
ra đời.

- Trong nông nghiệp, ta có thể lợi dụng những mặt đối lập trong di truyền và
biến dị, gây ra đột biến, tạo nên giống loài mới cho năng suất cao hơn.

- Trong hoạt động của cơ quan, cần phân tích để nhận ra được những mặt
tranh chấp nội bộ để có hướng giải quyết phù hợp, điều chỉnh các mặt chưa
tốt của các thành viên.

- Trong quá trình xây dựng nền kinh tế tri thức, chúng ta còn vấp phải những
khó khăn trở ngại. Bênh cạnh những cá nhân luôn phấn đấu vươn lên thì vẫn
còn đó những người biếng nhác ù ì, những thành phần bất hảo. Bên cạnh
những người có điều kiện học tập thì còn đó những học sinh, sinh viên đang
thiếu thốn. Để giải quyết các vướng mắc trên, về phía Nhà nước cần ban
hành rộng rãi hơn, hoàn thiện hơn các chính sách về xóa đói giảm nghèo, hỗ
trợ hợp lí, đảm bảo nghiêm trị và cải tạo tốt tội phạm. Về phía dân, mỗi
người cần tự đấu tranh với chính mình, chống lại mọi cám dỗ, thiên kiến lạc
hậu, nỗ lực trong học tập cũng như lao động.

- Trong nhận thức, sở dĩ các tư tưởng con người ngày càng phát triển bởi luôn
có sự đấu tranh giữa nhận thức đúng và nhận thức sai, giữa nhận thức kém
sâu sắc và nhận thức sâu sắc hơn.

- Sự đấu tranh giữa giai cấp thống trị và giai cấp bị trị ở các thời kì lại tạo nên
một hình thái xã hội mới. Xã hội mới hình thành lại làm nảy sinh ra những
mâu thuẫn mới trong lòng xã hội đó.

3. Ý nghĩa phương pháp luận

about:blank 8/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Blurred content of page 9

about:blank 9/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

vạch ra kế hoạch học tập, tham gia các hoạt động đoàn thể và thực hiện kế hoạch
đó để đạt được mục tiêu bản thân.

b) Không sợ mâu thuẫn, không né tránh mâu thuẫn.

Khi gặp vấn đề không được tránh né, mà cần tìm ra giải pháp khắc phục, như
thế mới có thể phát triển bản thân, có thêm tự tin và kinh nghiệm để giải quyết mâu
thuẫn phát sinh sau này.
Sinh viên cũng vậy, khi gặp bài giảng không hiểu, hay bài tập không giải được,
cần phải tìm tòi trên các trang mạng, diễn đàn học vấn, hỏi và tiếp thu từ các giảng
viên, các đàn anh, đàn chị hay cả những bạn học. Sinh viên không được ngại việc
học lại, học bổ sung để củng cố kiến thức của mình. Bên cạnh đó, sinh viên cũng
cần phải biết chia sẻ kiến thức của mình cho những người cần chúng. Chia sẻ và
học hỏi là cách tốt nhất để giải quyết các mâu thuẫn gặp phải đối với sự học của
một sinh viên.

about:blank 10/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

c) Vận dụng quy luật mâu thuẫn liên tục tìm tòi, đổi mới và sáng tạo
trong tri thức:
Bởi vì mâu thuẫn luôn tồn tại, nên nó buộc người ta không bao giờ được nghĩ
mình có đầy đủ tri thức, mà phải liên tục học thêm các tri thức mới để giải quyết
các vấn đề mới. Để làm được điều đó, con người cần phải luôn luôn đổi mới, sáng
tạo ra các tri thức mới. Đồng thời, quy luật mâu thuẫn cũng buộc chúng ta phải biết
vượt qua mọi định kiến để bài trừ những cái cũ, không còn phù hợp và tiếp thu,
chọn lọc cái mới còn chưa quen thuộc. Có thể nói quy luật mâu thuẫn chính là nền
tảng cho kho tàng tri thức vô cùng vô tận đang trở nên phong phú hơn qua mỗi
ngày của nhân loại.
Quy luật này đòi hỏi sinh viên phải tìm tòi, học hỏi các kiến thức mới chứ
không được ngủ quên trên một vài kiến thức nhất định nào đó. Điều đó giúp cho
sinh viên thêm phần sáng tạo, là yếu tố rất có ích cho cả việc học lẫn sự nghiệp sau
này. Cũng bởi vì thế mà qua mỗi năm, các trường đại học, học viện phải tái bản
một số cuốn sách để đổi mới kiến thức cho các sinh viên.

about:blank 11/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Blurred content of page 12

about:blank 12/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

 Vậy, qua những điều đã nói ở trên, có thể thấy việc vận dụng nhuần nhuyễn quy
luật mâu thuẫn vào thực tiễn đời sống nói chung và việc học tập nói riêng là cực kì
cần thiết đối với sinh viên. Điều đó là nền tảng sự phát triển của bản thân mỗi sinh
viên, và cũng quyết định thành bại trong sự nghiệp sau này. Là sinh viên, ta cần
phải biết cách áp dụng những điểm có lợi của quy luật thống nhất và đấu tranh giữa
các mặt đối lập vào học tập để hoàn thành mục tiêu của mình.

Một số mâu thuẫn phát sinh ở sinh viên Học Viện Ngân Hàng và gợi ý
phương hướng giải quyết mâu thuẫn:
Học và thi online có thể nói là những vấn đề gây khá nhiều khó khăn cho sinh viên
HVNH trong giai đoạn gần đây khi mà toàn Hà Nội phải giãn cách theo chỉ thị 16
của chính phủ.

about:blank 13/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Sau khi tự mình trải qua các buổi học online, có thể thấy vẫn còn rất nhiều bạn sinh
viên gặp trục trặc về kĩ thuật trong lúc học, như không bật được webcam, micro,
hay bị mất kết nối giữa chừng… Những điều này tạo ra sự đứt quãng cho buổi học,
làm gián đoạn sự tiếp thu của sinh viên cũng như quá trình giảng dạy của giảng
viên.
Hơn thế, việc thi online lại càng yêu cầu sự chính xác hơn từ sinh viên và giảng
viên giám thị, khi mà chỉ cần một sai sót kĩ thuật nho nhỏ thôi cũng sẽ gây ra ảnh
hưởng đáng kể cho một buổi thi yêu cầu sự nghiêm túc và độ trung thực cao. Vậy
mà, lúc thi, ta còn có thể thấy rất nhiều trường hợp các bạn học viên do thiếu chuẩn
bị, về cả thiết bị dụng cụ lẫn kiến thức công nghệ mà tạo ra rất nhiều sự bất tiện
cho cả các giám thị lẫn các thí sinh khác.Cụ thể, nhiều bạn không thể scan bài làm
do đường truyền yếu hay thậm chí không biết cách nộp bài như thế nào do chưa
đọc kĩ hướng dẫn. Vấn đề gian lận cũng là điều gây nhức nhối khó tránh khỏi trong
những kì thi online. Bên cạnh đó, còn có những vấn đề khác mà hiếm khi gặp ở các
kì thi tập trung, ví dụ như quên chuẩn bị thẻ sinh viên, giấy thi, … Hậu quả là, rất
nhiều phòng thi phải nán lại chỉ vì chờ những sinh viên thiếu chuẩn bị trong các
khâu từ điểm danh cho đến nộp bài thi, điều mà đáng lẽ là không được cho phép
trong quy chế.
Gợi ý giải quyết vấn đề:
- Sinh viên cần tìm tòi, học hỏi thêm từ các nguồn trên mạng, từ giảng viên,
từ bạn bè để nâng cao kiến thức về công nghệ; đọc và xem các video hướng dẫn
quy chế thi online mà Học viện đã đăng lên internet.
- Yêu cầu sự hỗ trợ trong khả năng từ gia đình để tạo điều kiện tốt nhất cho
bản thân tham gia vào việc học và thi online, vd như việc nâng cấp gói băng thông,
mua thiết bị mới, v.v…
- Bên cạnh đó, học viện cũng có thể tạo điều kiện cho sinh viên để cùng giải
quyết mâu thuẫn này, có thể bằng cách tạo ra quy chế thi mới phù hợp hơn, hay
phổ biến cấu hình thích hợp của thiết bị thi online,…
Kết luận: Mặc dù vẫn còn nhiều mâu thuẫn tồn đọng trong chính bản thân các sinh
viên thuộc HVNH, nhưng ta cũng có thể thấy được, chính những mâu thuẫn này
cũng cho học viên cơ hội để phát triển, để thay đổi bản thân. Cách để nắm lấy
những cơ hội đó, không gì khác ngoài tìm ra phương hướng để tự giải quyết vấn
đề. Đó chính là những gì mà sinh viên cần rút ra được từ quy luật mâu thuẫn, từ đó
phát triển học thức và đổi mới bản thân, trở thành công dân có ích cho xã hội.

about:blank 14/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

Blurred content of page 15

about:blank 15/16
3/10/24, 9:21 PM Quy luật mâu thuẫn - Bài tập nhóm

about:blank 16/16