I.

QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ ĐẤU TRANH GIỮA CÁC MẶT ĐỐI LẬP TRONG PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

1.Một số khái niệm cơ bản:

a)Các mặt đối lập của mâu thuẫn

- Mặt đối lập là một phạm trù triết học dùng để chỉ những đặc điểm, thuộc tính, tính quy định,… có
khuynh hướng trái ngược nhau trong quá trình vận động phát triển của sự vật và hiện tượng nhưng là
điều kiện và tiền đề tồn tại của nhau, chúng tồn tại một cách khách quan và phổ biến trong tự nhiên, xã
hội và tư duy. Sự liên hệ tác động qua lại với nhau của các mặt đối lập tạo thành mâu thuẫn biện chứng.

Ví dụ: luôn có sự xuất hiện của ngày và đêm

b) Mâu thuẫn biện chứng

- Theo Triết học mâu thuẫn biện chứng là mâu thuẫn tồn tại tất yếu trong tự nhiên, xã hội và tư
duy bao gồm sự thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập. Sự vận động, phát triển là sự thống
nhất trong tính ổn định và tính thay đổi, đấu tranh và thống nhất các mặt đối lập quy định về tính
thay đổi và tính ổn định sự vật. Do đó, mâu thuẫn là nguồn gốc của phát triển và vận động.

Ví dụ:sự hấp thụ và bài tiết của sinh vật giúp sinh vật hấp thụ được những chất dinh dưỡng cần
thiết và thải ra chất thải, góp phần cho sự phát triển của sinh vật.

II. Quy luật mâu thuẫn

1. Vị trí của quy luật

Là hạt nhân của phép biện chứng, chỉ ra nguồn gốc, động lực cơ bản của sự vận động, phát triển của
mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy

2.Nội dung quy luật

a) Sự thống nhất giữa các mặt đối lập:

Thống nhất giữa các mặt đối lập dùng để chỉ sự ràng buộc, phụ thuộc vào nhau, cần sự có mặt của
nhau để tồn tại

- Thứ nhất: các mặt đối lập nương tựa nhau làm tiền đề cho nhau tồn tại
- Thứ hai:các mặt đối lập tác động ngang nhau, cân bằng nhau thể hiện sự đấu tranh giữa cái mới
đang hình thành với cái cũ chưa mất hẳn
- Thứ ba : giữa các mặt đối lập có sự tương đồng

b)Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập

Các mặt đối lập luôn cùng tồn tại , vận động và phát triển theo chìu hướng trái ngược nhau nên chúng
tác động qua lại theo hướng bài trừ, gạt bỏ, phủ định lẫn nhau.

III.Phân loại mâu thuẫn

1. Căn cứ vào quan hệ giữa các mặt đối lập:
- Mâu thuẫn bên trong: là sự tác động qua lại giữa các mặt, các khuynh hướng đối lập của
cùng một sự vật.

Ví dụ: sự mâu thuẫn giữa giai cấp tư bản và giai cấp vô sản trong chế độ tư bản chủ nghĩa

- Mâu thuẫn bên ngoài là mâu thuẫn diễn ra trong mối quan hệ sự vật đó với các sự vật
khác.

Ví dụ:mâu thuẫn về kinh tế giữa nước ta và nước ngoài

Việc phân chia mâu thuẫn thành mâu thuẫn bên trong và mâu thuẫn bên ngoài chỉ là
sự tương đối, tuỳ theo phạm vi xem xét. Cùng một mâu thuẫn nhưng xét trong mối
quan hệ này là mâu thuẫn bên ngoài nhưng xét trong mối quan hệ khác lại là mâu
thuẫn bên trong. Để xác định một mâu thuẫn nào đó là mâu thuẫn bên trong hay
mâu thuẫn bên ngoài trước hết phải xác định phạm vi sự vật được xem xét.

2. Căn cứ vào ý nghĩa đối với sự tồn tại và phát triển của toàn bộ sự vật
- Mâu thuẫn cơ bản là mâu thuẫn quy định bản chất của sự vật, quy định sự phát
triển ở tất cả các giai đoạn của sự vật, nó tồn tại trong suốt quá trình tồn tại các
sự vật. Mâu thuẫn cơ bản được giải quyết thì sự vật sẽ thay đổi cơ bản về chất.

- Mâu thuẫn không cơ bản là mâu thuẫn chỉ đặc trưng cho một phương diện nào
đó của sự vật, nó không quy định bản chất của sự vật. Mâu thuẫn đó nảy sinh
hay được giải quyết không làm cho sự vật thay đổi căn bản về chất.
3. Căn cứ vào vai trò của mâu thuẫn đối với sự tồn tại và phát triển của sự vật
trong một giai đoạn nhất định
- Mâu thuẫn chủ yếu là mâu thuẫn nổi lên hàng đầu của một giai đoạn phát triển
nhất định của sự vật và chi phối các mâu thuẫn khác trong giai đoạn đó. Giải
quyết được mâu thuẫn chủ yếu trong từng giai đoạn là điều kiện cho sự vật
chuyển sang giai đoạn phát triển mới. - Mâu thuẫn cơ bản và mâu thuẫn chủ yếu
có quan hệ chặt chẽ với nhau. Mâu thuẫn chủ yếu có thể là một hình thức biểu
hiện nổi bật của mâu thuẫn cơ bản hay là kết quả vận động tổng hợp của các
mâu thuẫn cơ bản ở một giai đoạn nhất định. Việc giải quyết mâu thuẫn chủ yếu
tạo điều kiện giải quyết từng bước mâu thuẫn cơ bản.
 - Mâu thuẫn thứ yếu là những mâu thuẫn ra đời và tồn tại trong một giai đoạn phát
triển nào đó của sự vật nhưng nó không đóng vai trò chi phối mà bị mâu thuẫn
chủ yếu chi phối. Giải quyết mâu thuẫn thứ yếu là góp phần vào việc từng bước
giải quyết mâu thuẫn chủ yếu.

4 Căn cứ vào tính chất của các quan hệ lợi ích, có thể chia mâu thuẫn trong xã hội

- Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa những giai cấp những tập đoàn người,
có lợi ích cơ bản đối lập nhau. Như là: Mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ,
giữa vô sản với tư sản....
- Mâu thuẫn không đối kháng là mâu thuẫn giữa những lực lượng xã hội có lợi ích
cơ bản thống nhất với nhau, chỉ đối lập về những lợi ích không cơ bản, cục bộ,
tạm thời. Việc phân biệt mâu thuẫn đối kháng và không đối kháng có ý nghĩa
trong việc xác định đúng phương pháp giải quyết mâu thuẫn. Giải quyết mâu
thuẫn đối kháng phải bằng phương pháp đối kháng.

IV. tính chất của mâu thuẫn

Mâu thuẫn là sự liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau của các mặt đối lập bên trong một sự
vật, một hiện tượng. Mâu thuẫn là hiện tượng khách quan và phổ biến. Mâu thuẫn có
tính chất khách quan vì nó là cái vốn có trong sự vật, hiện tượng, là bản chất chung của
mọi sự vật, hiện tượng. Mâu thuẫn có tính phổ biến vì nó tồn tại trong tất cả mọi sự vật
hiện tượng, mọi giai đoạn, mọi quá trình, tồn tại trong cả tự nhiên, xã hội và tư duy.

Vì mâu thuẫn là hiện tượng khách quan, phổ biến nên mâu thuẫn rất đa dạng và phức
tạp. Trong các sự vật, hiện tượng khác nhau thì tồn tại những mâu thuẫn khác nhau,
trong bản thân mỗi sự vật, hiện tượng cũng chứa đựng nhiều mâu thuẫn khác nhau,
trong mỗi giai đoạn, mỗi quá trình cũng có nhiều mâu thuẫn khác nhau. Mỗi mâu thuẫn
có vị trí, vai trò và đặc điểm khác nhau đối với sự vận động, phát triển của sự vật, hiện
tượng.
 V.Nội dung của quy luật

Nội dung của quy luật mâu thuẫn nói lên rằng mâu thuẫn giữa các mặt đối lập trong
sự vật, hiện tượng là nguyên nhân; giải quyết mâu thuẫn đó là động lực của sự vận
động, phát triển; sự vận động, phát triển của các sự vật, hiện tượng là tự thân.

VI.Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật

- Vì sự vật là thể thống nhất của các mặt đối lập cho nên nhận thức sự vật là
nhận thức mâu thuẫn của sự vật.
Ví dụ: Đánh giá một đất nước, một con người thì phải đánh giá các mặt trong đất nước,
con người đó. Tức là Đánh giá 2 mặt trong một vấn đề.
- Thống nhất là tương đối tạm thời, đấu tranh là tuyệt đối, do đó phải đấu tranh
như thế nào để có thể thống nhất mới cao hơn. Chống hai khuynh hướng tả và
hữu, tả khuynh tàn phá tiêu cực, hữu khuynh là ngại đấu tranh.
- Các hình thức đấu tranh cũng rất đa dạng phong phú, cho nên chúng ta phải
phân tích mâu thuẫn, phân tích các mặt đối lập, phân biệt các mâu thuẫn để tìm
ra các giải pháp phù hợp.
- Con đường đấu tranh để giải quyết mâu thuẫn, đây là con đường duy nhất, đúng
đắn và đây cũng là lẽ sống.