საზღვაო სამართალი

საერთაშორისო საზღვაო სამართლის ისტორია

სახელმწიფოს იურისდიქცია არ სრულდება მისი სახმელეთო საზღვრით ჩვენ

შეგვიძლია იურისდიქცია გვქონდეს როგორც ზღვაში, ასევე ჰაერზე ეს ჰაერი მოიცავს
როგორც ამ ტერიტორიის ზემოთ არსებულ სფეროს ასევე ჩვენს იურისდიქციაში
არსებულ ზღვაზე საჰაერო სივრცეს. ანუ იურისდიქციული ელემენტები შეგვიძლია
სამ ნაწილად დავყოთ ანუ ჰაერზე იურისდიქცია, იურისდიქცია მიწაზე და წყალზე.

საზღვაო სამართალში გამოიყოფა შიდა წყლები ანუ მდინარეები ყურეები

ნავსადგომები.

წყალი ყოველთვის იყო სიცოცხლის წარმოშობის სათავე და სადაც წყალი იყო იქ

ივარაუდებოდა რომ ეკონომიკური მოგება და კაპიტალიც იქნებოდა. Mare liberum
ნიშნავს ზღვის თავისუფლების პრინციპს ანუ ის რომ ზღვაზე კონკრეტული
უფლებების პრივატიზება სრული მასშტაბით არის დაუშვებელი.

საზღვაო სამართლის განვითარების პირველი ჩანასახოვანი მცდელობები ჯერ კიდევ

ერთა ლიგის პერიოდში შეიმჩნევა ანუ 1930 იან წლებში თუმცა ამან კოდიფიკაციამდე
ვერ მიაღწია და ამის შემდგომ გაეროს შექმნის შემდეგ იწყება ILC ის მიერ მისი
კოდიფიკაცია და მან შეკრიბა ეს წესები საზღვაო სამართლის შესახებ თუმცა ეს
სუალაც არ იყო ILC ის ნოუჰაუ ეს იყო წლების განმავლობაში სახელმწიფოთა შორის
დაგროვილი პრაქტიკა ანუ საერთაშორისო ჩვეულებითი სამართალი და რომლითაც
ისინი არეგულირებენ საზღვაო სამართლით წარმოშობილ ურთიერთობებს. 1958
წელს შეიქმნა ჟენევის კონვენციის პროექტი რომელიც შედგება 4 კონვენციისგან
რომელიც თავისივე არსით ქმნის ამ კონვენციას და აღსანიშნავია რომ დღეს საზღვაო
სამართალთან დაკავშირებულ კონვენციას უწოდებენ ზღვების და ოკეანეების
კონსტიტუციას. ამის შემდეგ 1984 წელს მიიღეს გაეროს კონვენცია საზღვაო სამართის
შესახებ რომელსაც 167 სახელმწიფო ჰყავს და გარკვეული წლები დასჭირდა რომ
ძალაში შესულიყო და მიზეზი ამისა იყო ის რომ არ ჰყავდა ხელშემკვრელი
სახელმწიფოები

ეს კონვენცია არის საერთაშორისო ჩვეულებითი სამართლის კოდიფიკაცია

გემია ნებისმიერი რამ რაც წყალზე გადაადგილდება და ამავდროულად ტივტივებს აქ

არ იგულისხმება წყალქვეშა ხომალდები
გემები არის ორი პირობით ქვესახეობა 1. გემები რომლებიც პირად მიზნებს
ემსახურება
2. გემები საჯარო მიზნებისთვის

1. სავაჭრო გემები, კრუიზები, გადაადგილებისთვის საჭირო გემები, სათევზაო

გემები ანუ ყველაფერი რაც დაკავშირებულია ვაჭრობასთან ექცევა პირად
ნიშნებში
2. საჯარო მიზნები - ყოველთვის მოძრაობენ სახელმწიფო დროშის ქვეშ
ავტორიზებულები არიან სახელმწიფოს მიერ. სამხედრო გემები,
ჰუმანიტარული დახმარება გადაჰქონდეთ და ყველა იმ მიზნისთვის რაც
სახელმწიფოს ჭირდება რათა განახორციელოს თავისი უფლებამოსილებები

მშვიდობიანი გავლის ანუ Inocent packages უფლება არსებობს მხოლოდ და მხოლოდ

ტერიტორიულ წყლებში ტერიტორიულ წყლებში ანუ წყლები რომელიც სრულად
იურისდიქციულად ექვემდებარება სანაპირო სახელმწიფოს, მშვიდოვიანი გავლის
უფლებით არ სარგებლობს სამხედრო ხომალდები რადგან ყველაფერი
საერგტაშორისო სამართალში უნდა ემსახურებოდეს მშვიდობას და სამართლიანობას
თუკი გემი რომელსაც სურს მშვიდობიანი გავლის უფლებით ისარგებლოს
კონკრეტული სახელწიფოს ტერიტორიული წყლებით მაგრამ ის საფთხეს უქმნის
1. მშვიდობას
2. უსაფრთხოება
3. კარგი წესრიგი

იარაღის გადატანა ლეგალურია თუ თავად ეს იარაღია ლეგალური იმ სახელმწიფოს

მიერ რომელიც ატარებს ამ იარაღს იარაღის გადატანა პრობლემა არ არის მაგრამ მე
რომ იარაღი გადამაქვს იმიტომ გადამაქვს რომ ვაწარმოო აგრესიული ომი ანუ
საფრთხეს ვუქმნიდე მშვიდობის უზრუნველყოფას ასეთ დროს ვერ ისარგებლებს
გემი მშვიდობიანი გავლის უფლებით

იარაღის ამოღება და ხელში დაკავება არის პროვოკაცია რაც შესაბამისად

წარმოუქმნის სახსელმწიფოს კონკრეტული მოქმედებების წარმოქმნის საშუალებას

შიდა წყლებში იგულისხმება მდინარეები ტბები და ყურეები

სამხედრო ნავსადგურზე შესვლის უფლება არ არსებობს

საომარი ან საგანგებო მდგომარეობის დროს შეიძლება შეიზრუდოს ნავსადგურებში

გემების მიღება
შიდა წყლებში მშვიდობიანი გავლის უფლება როგორც ჩვეულებითი სამართალი არ
არსებობს მაგრამ კონკრეტულ მდინარეებზე არსებობს რეჟიმი რომელიც გემებს
აძლევს მშვიდოაბიანი გავლის უფლება უბრალოდ ვალდებულება არ არის მათიდა ეს
ეფუძნება ეკონომიკის თავისუფლების პრინციპს განსხვავებით ტერიტორიული
ზღვებისგან მაგრამ მთელი საზღვაო სამართალი მიზანმიმართული იყო იქითკენ რომ
ეკონომიკური თავისუფლების პრინციპი დაენერგა

ტერიტორიულ წყლებში მოქმედებს სანაპირო სახელმწიფოს სრული იურისდიქცია

მაგრამ ამავდოროულად მოქმედებს მშვიდობიანი გავლის უფლება სხვა
სახელმწიფოებისთვის, ტერიტორიული წყლები ეს არის წყლები ბეისლაინიდან 12
მილის დაშორებით. ბეისლაინი არის ის წერტილი რომელიც არის მაქსიმალური
განსაზღვრული იმ კონკრეტული ზღვისთვის რომლის იქითაც მას უკან დახევა არ
შეუძლია, სანაპიროდან 12 მილი აითვლება, ბეისლაინიდან 200 მილში გვაქვს
ექსკლუზიური ეკონომიკური ზონა და ასევე კონტინენტური ზონა

კონტინენტური შელფი გეოგრაფიულად და საერთაშორისო სამართლებრივად არის

განსხვავებული რეჟიმი. საერთაშორისო სამართალი კონტინენტურ შელფს
სხვაგვარად არეგულირებს იმიტომ რომ საზღვაო რეჟიმთან დაკავშირებული წესები
კონკრეტულ სანაპირო სახელმწიფოსთან მიმართებით არ უნდა იყოს უპირობო
პრივილეგიების მიმნიჭებელი კონტინენტურ შელფზე მას განსაკუთრებულ
უფლებამოსილებებს მხოლოდ და მხოლოდ ორასი მილის განმავლობაში მანძილზე
ანიჭებს ამას ეწოდება ექსკლუზიური ეკონომიკური ზონა

ღრმა წყლები იგივე საერთაშორისო წყლები აქ უკვე მოქმედებს განსხვაებული რეჟიმი

სახელმწიფოს იურისდიქცია არ ვრცელდება