ჯგუფი I

1. განმარტეთ “მთლიანი შიდა პროდუქტი;”

ერთობლივი გამოშვების მაჩვენებელს ეროვნული შემოსავლების ანგარიშში მშპ ეწოდება.
2. განმარტეთ “მთლიანი შიდა პროდუქტი” წარმოების მიხედვით (პირველი ვარიანტი);
მშპ არის საბლოო საქონლისა და მომსახურების ღირებულება, რომელიც წარმოებულია
ეკონომიკაში გარკვეული პერიოდის განმავლობაში.
3. განმარტეთ “მთლიანი შიდა პროდუქტი” წარმოების მიხედვით (მეორე ვარიანტი);
მშპ არის ეკონომიკაში გარკვეული პერიოდის განმავლობაში შექმნილი დამატებული
ღირებულებების ჯამი
4. განმარტეთ “მთლიანი შიდა პროდუქტი” შემოსავლების მიხედვით;
მშპ მოცემული პერიოდის განმავლობაში ეკონომიკაში არსებული შემოსავლების ჯამია.
5. განმარტეთ “ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი” და აღწერეთ მისი გაანგარიშების
მეთოდი;
ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი არის წარმოებულ საბოლოო საქონელთა
რაოდენობების მათ მიმდინარე ფასებზე ნამრავლთა ჯამი.
6. განმარტეთ “რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტი” და აღწერეთ მისი გაანგარიშების მეთოდი;
რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტი გაიანგარიშება, როგორც საბოლოო საქონელთა
რაოდენობების მუდმივ (და არა მიმდინარე) ფასებზე ნამრავლთა ჯამი.
7. აღწერეთ მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის ტემპის გამოთვლის პროცესი;
მთლიანი შიდა პროდუქტის დადებითი ზრდის პერიოდებს ეწოდება აღმავლობა (ექსპანსია),
ხოლო უარყოფითი ზრდის პერიოდებს – რეცესია.

8. განმარტეთ და დაახასიათეთ “რეცესია”, “აღმავლობა”, “ინფლაცია” და “დეფლაცია”;

მშპ-ს დადებითი ზრდის პერიოდებს ეწოდება აღმავლობა (ექსპანსია), ხოლო უარყოფითი
ზრდის პერიოდებს – რეცესია.
ინფლაცია ფასების საერთო დონის – ფასების დონის ხანგრძლივი ზრდაა. ინფლაციის დონე
ის დონეა, რომლითაც იზრდება ფასების დონე. დეფლაცია ფასების დონის ხანგრძლივი
შემცირებაა. ის შეესაბამება ინფლაციის უარყოფით ზრდას.
ჯგუფი II
9. მოცემულ ეკონომიკაში დასაქმებულთა რაოდენობა შეადგენს 2 მლნ ადამიანს, უმუშევართა
რაოდენობაა 500 ათასი ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა
და ჩასვით მნიშვნელობები);

10. მოცემულ ეკონომიკაში სამუშაო ძალა შეადგენს 1.5 მლნ ადამიანს, დასაქმებულთა
რაოდენობაა 1.0 მლნ ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა და
ჩასვით მნიშვნელობები);
11. მოცემულ ეკონომიკაში სამუშაო ძალა შეადგენს 1.5 მლნ ადამიანს, უმუშევართა რაოდენობაა
500 ათასი ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა და ჩასვით
მნიშვნელობები);

12. მოცემულ ეკონომიკაში დასაქმებულთა რაოდენობა შეადგენს 2 მლნ ადამიანს, უმუშევართა

რაოდენობაა 200 ათასი ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა
და ჩასვით მნიშვნელობები);

13. მოცემულ ეკონომიკაში დასაქმებულთა რაოდენობა შეადგენს 4 მლნ ადამიანს, უმუშევართა

რაოდენობაა 400 ათასი ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა
და ჩასვით მნიშვნელობები);

14. მოცემულ ეკონომიკაში დასაქმებულთა რაოდენობა შეადგენს 10 მლნ ადამიანს, უმუშევართა

რაოდენობაა 500 ათასი ადამიანი, გამოთვალეთ უმუშევრობის დონე (მოიყვანეთ ფორმულა
და ჩასვით მნიშვნელობები);

ჯგუფი III
15. განმარტეთ „უმუშევრობის დონე“, მოიყვანეთ და აღწერეთ უმუშევრობის დონის
გამოსათვლელი ფორმულა;
უმუშევრობის დონე არის უმუშევართა რაოდენობის წილი სამუშაო ძალაში: უმუშევრობის

დონე = უმუშევრების რაოდენობა/ სამუშაო ძალა

16. განმარტეთ “სამუშაო ძალა” (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);
სამუშაო ძალა დასაქმებულთა და უმუშევართა რაოდენობის ჯამია.
L = N + U სამუშაო ძალა = დასაქმებულები + უმუშევრები

17. აღწერეთ “მოსახლეობის მიმდინარე მიმოხილვის“ პროცესი;

დღეისთვის, ყველაზე მდიდარი ქვეყნები უმუშევრობის დონის გამოსათვლელად
ეყრდნობიან შინამეურნეობათა ფართო მიმოხილვას. აშშ-ში ამ მიმოხილვას ეწოდება მო სახ
 ლე ო ბის მიმ დინა რე მი მო ხილ ვა (CPS). (CPS). ის 50 000 შინამეურნეობის ყოველთვიურ
გამოკითხვას ეყრდნობა. გამოკითხვა ახდენს პირის კლასიფიცირებას დასაქმებულად, თუკი
მას გააჩნია სამუშაო ინტერვიუს მიცემის დროს; უმუშევრად კლასიფიცირება ხდება მაშინ,
თუკი მას არ გააჩნია სამუშაო და ეძებს მას ბოლო ოთხი კვირის განმავლობაში.
საქართველოში 1 კვირის.
18. დაახასიათეთ “სამუშაო ძალის შემადგენლობიდან გასულები” და “იმედდაკარგულნი”;
ისინი, რომელთაც არ გააჩნიათ და არც ეძებენ სამუშაოს, სამუშაო ძალის შემადგენლობიდან
გასულებად ითვლებიან. როდესაც უმუშევრობა მაღალია, ზოგიერთი უმუშევარი წყვეტს
სამუშაოს ძებნას და ამიტომ უმუშევრად აღარ ითვლება. ეს ადამიანები ცნობილნი არიან,
როგორც იმედდაკარგულნი.
19. დაახასიათეთ “სამუშაო ძალაში მონაწილეობის კოეფიციენტი”;
მაღალი უმუშევრობის დონე, როგორც წესი, უკავშირდება სა მუ შაო ძალაში მონაწი ლე ობის
დაბალ კოეფიციენტს, რომელიც განისაზღვრება, როგორც სამუშაო ძალის რაოდენობის
შეფარდება შრომისუნარიანი მოსახლეობის მთლიან რაოდენობასთან.
20. აღწერეთ მიზეზები, რის გამოც ეკონომისტებს აწუხებთ უმუშევრობა (დაახასიათეთ პირველი
და მეორე მიზეზი);
ეკონომისტებს უმუშევრობა ორი მიზეზის გამო აწუხებთ. ეკონომისტებს აწუხებთ
უმუშევრობა იმის გამო, რომ ის პირდაპირ გავლენას ახდენს უმუშევართა კეთილდღეობაზე.
ეკონომისტები დიდ ყურადღებას აქცევენ უმუშევრობის დონეს, რადგანაც ის იძლევა
სიგნალს, რომ ეკონომიკა შეიძლება ეფექტიანად არ იყენებს რესურსებს.
21. აღწერეთ სირთულეები, რომლებიც უკავშირდება უმუშევრობის დონის გამოთვლას;
იმის განსაზღვრა, თუ ვინ არის უმუშევარი, კიდევ უფრო რთულია. განმარტებიდან
გამომდინარე, უმუშევრად კლასიფიცირებისთვის პიროვნება უნდა აკმაყოფილებდეს ორ
პირობას: მას არ უნდა ჰქონდეს სამუშაო და, იმავდროულად, უნდა ეძებდეს მას. მეორე
პირობის შეფასება უფრო რთულია.
22. აღწერეთ უმუშევრობის დონის გამოთვლის პროცედურა;
აშშ-ში 1940 წლამდე და მოგვიანებით სხვა მრავალ ქვეყანაში უმუშევრობაზე მონაცემების
ერთადერთი ხელმისაწვდომი წყარო იყო ადამიანთა რიცხვი, რომლებიც რეგისტრირებულნი
იყვნენ უმუშევრობის ოფისებში და, ამგვარად, მხოლოდ ისინი ითვლებოდნენ უმუშევრებად.
ამ სისტემამ უმუშევრობის შესახებ არასწორი ინფორმაცია მოგვცა. დღეისთვის, ყველაზე
მდიდარი ქვეყნები უმუშევრობის დონის გამოსათვლელად ეყრდნობიან შინამეურნეობათა
ფართო მიმოხილვას. აშშ-ში ამ მიმოხილვას ეწოდება მო სახ ლე ო ბის მიმ დინა რე მი მო ხილ
ვა (CPS). (CPS). ის 50000 შინამეურნეობის ყოველთვიურ გამოკითხვას ეყრდნობა. გამოკითხვა
ახდენს პირის კლასიფიცირებას დასაქმებულად, თუკი მას გააჩნია სამუშაო ინტერვიუს
მიცემის დროს; უმუშევრად კლასიფიცირება ხდება მაშინ, თუკი მას არ გააჩნია სამუშაო და
ეძებს მას ბოლო ოთხი კვირის განმავლობაში. ბევრი სხვა ქვეყანა უმუშევრობის ანალოგიური
განსაზღვრით სარგებლობს.

ჯგუფი IV
23. დაახასიათეთ “ინფლაცია” და “წმინდა ინფლაცია”;
ინფლაცია ფასების საერთო დონის – ფასების დონის ხანგრძლივი ზრდაა. ინფლაციის დონე ის
დონეა, რომლითაც იზრდება ფასების დონე.
მაღალი ინფლაციის ტემპი რომ ნიშნავდეს ყველა ფასისა და ხელფასის მაღალ, მაგრამ
პროპორციულ ზრდას – შემთხვევას, რომელსაც ეწოდება წმინდა ინფლაცია – ინფლაცია
იქნებოდა მხოლოდ უმნიშვნელო უხერხულობა, რადგანაც ფარდობითი ფასები უცვლელი
დარჩებოდა.
24. დაახასიათეთ “ინფლაციის დონე“ და მისი საზომები;
ინფლაციის დონე ის დონეა, რომლითაც იზრდება ფასების დონე. ფასების დონის განსაზღვრა
პრაქტიკული პრობლემაა. მაკროეკონომისტები, ჩვეულებისამებრ, ფასების დონის ორ საზომს,
ფასების ორ ინდექსს – მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორსა და სამომხმარებლო
ფასების ინდექსს – განიხილავენ.

25. დაახასიათეთ “დეფლაცია”, “ინფლაციის ტემპი”. მოიყვანეთ და აღწერეთ ინფლაციის

გამოსათვლელი ფორმულა;
მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორი არის ინდექსი. მISი ცვლილების ტემპს, (Pt – Pt-1)/Pt-1,
აშკარა ეკონომიკური ინტერპრეტაცია აქვს: ის გვიჩვენებს დროთა განმავლობაში ფასების
საერთო დონის ზრდის – ინფლაციის – ტემპს.

26. დაახასიათეთ მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორი, მოიყვანეთ და აღწერეთ

დეფლატორის გამოსათვლელი ფორმულა;
თუკი ვხედავთ, რომ ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი უფრო სწრაფად იზრდება, ვიდრე
რეალური, მაშინ სხვაობა აუცილებლად ფასების ზრდიდან გამომდინარეობს. და 25-ის პასუხი

27. აღწერეთ დამოკიდებულება, რომელიც არსებობს ნომინალურ მთლიან შიდა პროდუქტს,

რეალურ მთლიან შიდა პროდუქტს და მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორს შორის?
(მოიყვანეთ და აღწერეთ აღნიშნული დამოკიდებულების ფორმულა);
ფასების დონის, როგორც მთლიანი შიდა პროდუქტის, დეფლატორის განსაზღვრის ერთი
უპირატესობა ისაა, რომ ის მარტივ დამოკიდებულებას ამყარებს ნომინალურ მთლიან შიდა
პროდუქტს, რეალურ მთლიან შიდა პროდუქ ტსა და მთლიანი შიდა პროდუქ ტის
დეფლატორს შორის. იმისთვის, რომ დავრწმუნდეთ ამაში, წინა ტოლობა ასე გარდავქმნათ:

ნომინალური მთლიანი შიდა პროდუქტი მთლიანი შიდა პროდუქტის

დეფლატორისა და რეალური მთლია ნიში და პროდუქტის ნამრავლის ტოლია. თუკი ამას
ტემპის ცვლილების თვალსაზრისით განვიხილავთ, მაშინ ნომინალური მთლიანი შიდა
პროდუქტის ზრდის ტემპი ინფლაციის ტემპისა და რეალური მთლიანი შიდა პროდუქტის
ზრდის ტემპის ჯამის ტოლია.
28. აღწერეთ მიზეზები, რის გამოც ერთმანეთს არ ემთხვევა ეკონომიკაში წარმოებული საქონლის
ნაკრები მომხმარებლის მიერ ნაყიდ საქონლის ნაკრებს;
ეკონომიკაში წარმოებული საქონლის ნაკრები ორი მიზეზის გამო არ ემთხვევა მომხმარებლების
მიერ ნაყიდ საქონლის ნაკრებს:
 მთლიანი შიდა პროდუქტის შემადგენლობაში არსებული გარკვეული საქონელის შეძენა ხდება
არა მომხმარებლების, არამედ ფირმების (მაგალითად, მანქანა- დანადგარი), სახელმწიფოს ან
უცხოელების მიერ.
 ასევე, მომხმარებლების მიერ ნაყიდი გარკვეული საქონელი წარმოებულია არა ქვეყნის შიგნით,
არამედ იმპორტირებულია საზღვარგარეთიდან
29. დაახასიათეთ სამომხმარებლო ფასების ინდექსი;
სამომხმარებლო ფასების ინდექსი გვიჩვენებს დოლარებში საქონლისა და მომსახურების
გარკვეული ჩამონათვალის ღირებულებას დროის განმავლობაში. ჩამონათვალი, რომელიც
ემყარება სამომხმარებლო ხარჯების დეტალურ გამოკვლევას, წარმოგვიდგენს ქალაქში
მცხოვრები ტიპური მომხმარებლის სამომხმარებლო კალათას, რომელიც დაახლოებით ყოველ
10 წელიწადში ერთხელ ექვემდებარება განახლებას.
30. აღწერეთ სამომხმარებლო ფასების ინდექსის დადგენის პროცედურა;
ყოველთვიურად შრომის სტატისტიკის ბიუროს (BLS) თანამშრომლები დადიან მაღაზიებში,
რათა გაეცნონ იმას, თუ რა ცვლილება განიცადა ჩამონათვალში შემავალ საქონელთა ფასებმა.
ფასების მნიშვნელობების შეგროვება მიმდინარეობს 87 ქალაქში, დაახლოებით 23000 საცალო
მაღაზიაში, საავტომობილო წარმომადგენლობებში, ავტოგასამართ სადგურებში,
საავადმყოფოებში და ა.შ. ეს ფასები შემდგომ გამოიყენება სამომხმარებლო ფასების ინდექსის
გამოსათვლელად. ჩამონათვალი, რომელიც ემყარება სამომხმარებლო ხარჯების დეტალურ
გამოკვლევას, წარმოგვიდგენს ქალაქში მცხოვრები ტიპური მომხმარებლის სამომხმარებლო
კალათას, რომელიც დაახლოებით ყოველ 10 წელიწადში ერთხელ ექვემდებარება განახლებას.
31. შეადარეთ მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორითა და სამომხმარებლო ფასების
ინდექსის მიხედვით გამოთვლილი ინფლაციის დონის მნიშვნელობები;
სამომხმარებლო ფასების ინდექსი და მთლიანი შიდა პროდუქტის დეფლატორი დროის
უმეტეს ნაწილში ერთნაირად იცვლება. უმეტესი წლებისათვის ინფლაციის ეს ორი
მაჩვენებლები 1 პროცენტულ მუხლზე ნაკლებად განსხვავდება ერთმანეთისგან.
32. როგორ “გამოითვლება სამომხმარებლო ფასების ინდექსი” საქართველოში და აშშ-ში?
ყოველთვიურად შრომის სტატისტიკის ბიუროს (BLS) თანამშრომლები დადიან მაღაზიებში,
რათა გაეცნონ იმას, თუ რა ცვლილება განიცადა ჩამონათვალში შემავალ საქონელთა ფასებმა.
ფასების მნიშვნელობების შეგროვება მიმდინარეობს 87 ქალაქში, დაახლოებით 23000 საცალო
მაღაზიაში, საავტომობილო წარმომადგენლობებში, ავტოგასამართ სადგურებში,
საავადმყოფოებში და ა.შ. ეს ფასები შემდგომ გამოიყენება სამომხმარებლო ფასების ინდექსის
გამოსათვლელად. ხოლო საქართველოში 3 თვეში ერთხელ 6 ქალაქში: თბილისი, ბათუმი,
ზუგდიდი, ქუთაისი გორში და თელავში.
33. აღწერეთ მიზეზები, რის გამოც ეკონომისტებს აწუხებთ ინფლაცია (დაახასიათეთ პირველი
და მეორე მიზეზი);
მაღალი ინფლაციის ტემპი რომ ნიშნავდეს ყველა ფასისა და ხელფასის მაღალ, მაგრამ
პროპორციულ ზრდას – შემთხვევას, რომელსაც ეწოდება წმინდა ინფლაცია – ინფლაცია
იქნებოდა მხოლოდ უმნიშვნელო უხერხულობა, რადგანაც ფარდობითი ფასები უცვლელი
დარჩებოდა.
 ინფლაციის პერიოდში ყველა ფასი და ხელფასი პროპორციულად არ იცვლება. შესაბამისად,
ინფლაცია გავლენას ახდენს შემოსავლების განაწილებაზე.
 ინფლაცია სხვა პროცესების დამახინჯებასაც იწვევს. ფარდობითი ფასების ცვლილება ბადებს
გაურკვევლობას, ფირმებს მომავლისადმი რწმენას უკარგავს, იქმნება სირთულეები
საინვესტიციო გადაწყვეტილებებთან მიმართებაში. კანონით დადგენილი ან რეგულირებადი
ზოგიერთი ფასი სხვა ფასებთან შედარებით ნელა რეაგირებს და ფასების შეფარდებით
ცვლილებას იწვევს.

ჯგუფი V
34. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – C;
მშპ შეიცავს მოხმარებას, ინვესტიციებს, სახელმწიფო დანახარჯებს, წმინდა ექსპორტსა და
მარაგებში ინვესტიციები.
თავდაპირველად განვიხილოთ მოხმარება (რომელსაც ამ წიგნში ალგებრის გამოყენებისას C
ასოთი აღვნიშნავთ). ესაა ყველა სახის საქონელი და მომსახურება, საკვებიდან დაწყებული,
თვითმფრინავის ბილეთებით, არდადეგებით, ახალი ავტომობილებით და სხვა საქონლითა
და მომსახურებით დამთავრებული, რომელსაც მომხმარებლები შეიძენენ.
35. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – I;
ინვესტიციები (I), რომელსაც ზოგჯერ ფიქსირებულ ინვესტიციებსაც უწოდებენ, რათა
განვასხვაოთ იგი მარაგებში ინვესტიციებისაგან. ინვესტიციები მოიცავს არასაბინაო
ინვესტიციებს – ფირმების მიერ შეძენილ ახალ ქარხნებსა და მანქანა- დანადგარებს და
ინვესტიციებს ბინათმშენებლობაში – მოსახლეობის მიერ ახალი სახლებისა და ბინების
შეძენას.

36. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – არასაბინაო ინვესტიციები;

ინვესტიციები მოიცავს არასაბინაო ინვესტიციებს – ფირმების მიერ შეძენილ ახალ ქარხნებსა
და მანქანა- დანადგარებს (ტურბინები, კომპიუტერეbi და სხვა)
37. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – ინვესტიციები
ბინათმშენებლობაში;
ინ ვეს ტი ცი ებს ბი ნათმშე ნებ ლობაში – მოსახლეობის მიერ ახალი სახლებისა და ბინების
შეძენას
38. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – G;
მთლიანი შიდა პროდუქტის სტრუქტურაში მესამე სახელმწიფო დანახარჯებია (G), რომელიც
ფედერალური, შტატებისა და ადგილობრივი მთავრობების მიერ შეძენილი საქონლისა და
მომსახურების შესყიდვების საერთო მოცულობაა. საქონელი მოიცავს ყველაფერს
თვითმფრინავიდან დაწყებული ოფისის აღჭურვილობით დამთავრებული.
39. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – ექსპორტი და იმპორტი;
იმისათვის, რომ გავიგოთ აშშ-ში წარმოებული საქონლისა და მომსახურების შეძენის
მოცულობა, ორი საფეხურია საჭირო: პირველ რიგში, C, I, G ჯამს უნდა გამოვაკლოთ
იმპორტი (IM), ქვეყნის მომხმარებლების, ფირმების და მთავრობის მიერ უცხოური საქონლისა
და მომსახურების შეძენა. მეორე, მიღებულ მაჩვენებელს უნდა დავუმატოთ ექსპორტი (X),
უცხოელების მიერ ქვეყანაში წარმოებული საქონლისა და მომსახურების შეძენა.

40. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – წმინდა ექსპორტი;

 ექსპორტსა და იმპორტს შორის სხვაობას (X-IM) წმინდა ექსპორტს, ან სავაჭრო ბალანსს
უწოდებენ. თუ ექსპორტი აჭარბებს იმპორტს, მაშინ ამბობენ, რომ ქვეყანას აქვს დადებითი
სავაჭრო სალდო, ხოლო თუ ექსპორტი იმპორტზე ნაკლებია, ამბობენ, რომ ქვეყანას სავაჭრო
დეფიციტი აქვს.
41. აღწერეთ მშპ-ს სტრუქტურა. დაახასიათეთ მშპ-ს მდგენელი – მარაგებში ინვესტიციები;
ნებისმიერ კონკრეტულ წელს, წარმოებისა და გაყიდვების მოცულობა არ არის აუცილებელი
ერთმანეთის ტოლი იყოს. მიმდინარე წელს წარმოებული საქონლის რაღაც ნაწილი ამ წლის
განმავლობაში ვერ იყიდება, მაგრამ იყიდება მომდევნო წლებში. შესაბამისად, მიმდინარე
წელს გაყიდული საქონლის რაღაც ნაწილი წინა წლებში უნდა ყოფილიყო წარმოებული.
განსხვავება მოცემული წლის წარმოებულ და გაყიდულ საქონელს შორის მარაგებ ში
ინვესტიციებია.თუ წარმოება აჭარბებს გაყიდვებს, მაშინ მარაგებში ინვესტიციები
დადებითია, ხოლო თუ წარმოება გაყიდვებზე ნაკლებია, მაშინ მარაგებში ინვესტიციები
უარყოფითია.

ჯგუფი VI
42. მოიყვანეთ და აღწერეთ საქონელზე მოთხოვნის გამოსათვლელი ფორმულა;
საქონელზე ერთობლივი მოთხოვნა Z-ით აღვნიშნოთ. მთლიანი შიდა პროდუქტის
შემადგენელი კომპონენტების გამოყენებით Z შეგვიძლია ჩავწეროთ, როგორც:
Z ≡ C + I + G + X – IM

43. მოიყვანეთ და აღწერეთ მოხმარების ფუნქცია;

მოხმარების თაობაზე გადაწყვეტილებების მიღება უამრავ ფაქტორზეა დამოკიდებული,

რომელთაგან უმთავრესი შემოსავალი, უფრო სწორად კი –განკარგვადი შემოსავლი (YD), ანუ
შემოსავლის ის ნაწილია, რომელიც მომხმარებლებს მას შემდეგ რჩებათ, რაც სახელმწიფოსგან
ტრანსფერტებს მიიღებენ და სახელმწიფოს გადასახადებს გადაუხდიან. როდესაც
განკარგვადი შემოსავალი იზრდება, მოსახლეობა უფრო მეტ საქონელს ყიდულობს, ხოლო,
როცა განკარგვადი შემოსავალი მცირდება, იგი უფრო ნაკლებ საქონელს შეიძენს.
44. მოიყვანეთ და აღწერეთ მოხმარებასა და განკარგვად შემოსავალს შორის დამოკიდებულების
ფორმულა;
მოხმარება, C, განკარგვადი შემოსავლის, YD, ფუნქციაა. C(YD) ფუნქცია ცნობილია, როგორც
მოხ მა რე ბის ფუნ ქცი ა. YD-ს ქვეშ პლუს ნიშანი მეტყველებს იმაზე, რომ, როცა განკარგვადი
შემოსავალი იზრდება, იზრდება მოხმარებაც. ეკონომისტები ამგვარ განტოლებას, იმის
გამოსახატავად, რომ იგი ქცევის, ამ შემთხვევაში მომხმარებელთა ქცევის, სხვადასხვა ასპექტს
მოიცავს, ქცევის გან ტოლე ბას უწოდებენ.
დამოკიდებულება მოხმარებასა და განკარგვად შემოსავალს შორის უფრო მარტივი

დამოკიდებულებითაა აღწერილი: ფუნქცია წრფივია. მაშინ მოხმარებასა და

განკარგვად შემოსავალს შორის დამოკიდებულებას ორი პა რა მეტ რი: c0 და c1 განსაზღვრავს.
 C1 პარამეტრი მოხ მა რე ბი სადმი მიდრეკილე ბაა (მას ასევე მოხმარებისადმი ზღვრულ
მიდრეკილებასაც უწოდებენ. სიტყვა ზღვრულს სიმარტივისათვის არ გამოვიყენებთ). ის
გვიჩვენებს იმ ეფექტს, რომელსაც განკარგვადი შემოსავლის დამატებითი დოლარი ახდენს
მოხმარებაზე.
C0 პარამეტრს მარტივი ინტერპრეტაცია აქვს. ის გვიჩვენებს, რამდენს მოიხმარდა
მოსახლეობა, თუ მისი განკარგვადი შემოსავალი მიმდინარე წელს 0-ის ტოლი იქნებოდა.
45. დაახასიათეთ მოხმარებისადმი მიდრეკილება;
c1 პარამეტრი მოხ მა რე ბი სადმი მიდრეკილე ბაა (მას ასევე მოხმარებისადმი ზღვრულ
მიდრეკილებასაც უწოდებენ. სიტყვა ზღვრულს სიმარტივისათვის არ გამოვიყენებთ). ის
გვიჩვენებს იმ ეფექტს, რომელსაც განკარგვადი შემოსავლის დამატებითი დოლარი ახდენს
მოხმარებაზე.
46. აღწერეთ მოხმარებასა და განკარგვად შემოსავალს შორის დამოკიდებულების ფორმულა და
დაახასიათეთ მისი წევრი - c0;

■ c0 პარამეტრს მარტივი ინტერპრეტაცია აქვს. ის გვიჩვენებს, რამდენს მოიხმარდა

მოსახლეობა, თუ მისი განკარგვადი შემოსავალი მიმდინარე წელს 0-ის ტოლი იქნებოდა: თუ
(3.2) განტოლებაში YD უდრის 0-ს, მაშინ C = c0 .
47. აღწერეთ მოხმარებასა და განკარგვად შემოსავალს შორის დამოკიდებულების ფორმულა და
დაახასიათეთ მისი წევრი - c1; იგივე 45 კითხვის პასუხი

48. მოიყვანეთ მოხმარებასა და განკარგვად შემოსავალს შორის დამოკიდებულების გრაფიკი;

49. დაახასიათეთ სახელმწიფოს ფისკალური პოლიტიკა;

ჯგუფი VII
50. მოიყვანეთ და აღწერეთ საქონელზე მოთხოვნის ფორმულა;
(42 კითვის პასუხი)
როდესაც ექსპორტი და იმპორტი ნულის ტოლია, საქონელზე მოთხოვნა მოხმარების,
ინვესტიციებისა და სახელმწიფო დანახარჯების ჯამს უდრის: Z ≡ C + I + G
51. მოიყვანეთ და აღწერეთ წონასწორული გამოშვების ფორმულა;
ფირმები მარაგებს არ ფლობენ. ამ შემთხვევაში მარაგებში ინვესტიციები ყოველთვის ნულის
ტოლია და სა ქონ ლის ბა ზარ ზე წო ნას წო რო ბი სათვის საჭიროა, რომ წარმოება, Y,
საქონელზე მოთხოვნის, Z, ტოლი იყოს.
Y=Z
ამ განტოლებას წონასწორობის პირობას უწოდებენ. მოდელები ზოგადად სამი ტიპის
განტოლებას შეიცავს: იგივეობებს, ქცევის განტოლებებს და წონასწორობის პირობებს.
52. დაახასიათეთ ავტონომიური დანახარჯები (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);
0 1 ⎡ ⎤ c I G cT ++ − ⎣ ⎦ საქონელზე მოთხოვნის ნაწილია, რომელიც გამოშვებაზე
დამოკიდებული არ არის. ამ მიზეზით მას ავ ტო ნო მი ურ და ნა ხარჯებს უწოდებენ. ( gverdi
90)
53. დაახასიათეთ დაბალანსებული, დეფიციტური და პროფიციტული ბიუჯეტი (მოიყვანეთ და
აღწერეთ ფორმულა);
დავუშვათ, რომ მთავრობას დაბალანსებული ბიუჯეტი აქვს, გადასახადები სახელმწიფო
დანახარჯების ტოლია
საიდან გამომდინარეობს მულტიპლიკატორის ეფექტი? დავუბრუნდეთ (3.7) განტოლებას,
რომელიც ამ კითხვაზე პასუხის გასაღებს გვაძლევს: c0 -ის ზრდა ზრდის მოთხოვნას;
მოთხოვნის ზრდას წარმოების ზრდამდე, წარმოების ზრდას კი შემოსავლის ეკვივალენტურ
ზრდამდე მივყავართ.

54. დაახასიათეთ მულტიპლიკატორის ეფექტი (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);

საიდან გამომდინარეობს მულტიპლიკატორის ეფექტი? დავუბრუნდეთ (3.7) განტოლებას,
რომელიც ამ კითხვაზე პასუხის გასაღებს გვაძლევს: c0 -ის ზრდა ზრდის მოთხოვნას;
მოთხოვნის ზრდას წარმოების ზრდამდე, წარმოების ზრდას კი შემოსავლის ეკვივალენტურ
ზრდამდე მივყავართ
ჯგუფი VIII
55. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0.4-ს. გამოთვალეთ
მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;
1/(1-c1)
56. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0.1-ს. გამოთვალეთ
მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

57. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0.8-ს. გამოთვალეთ

მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

58. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0.9-ს. გამოთვალეთ

მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

59. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0.5-ს. გამოთვალეთ

მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

60. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 1-ს. გამოთვალეთ

მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

61. მოცემულ ეკონომიკაში მოხმარებისადმი მიდრეკილება შეადგენს 0-ს. გამოთვალეთ

მულტიპლიკატორის მნიშვნელობა;

ჯგუფი IX
62. დაახასიათეთ კერძო დანაზოგი (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);
განმარტების თანახმად, კერძო დანაზოგი (S), რომელსაც მომხმარებლები ქმნიან, მათი
განკარგვადი შემოსავლისა და სამომხმარებლო ხარჯების სხვაობის ტოლია:
S=Yd-C
63. დაახასიათეთ საზოგადოებრივი დანაზოგი (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);
განმარტების თანახმად, სა ზო გა დო ებ რი ვი და ნა ზო გი წმინდა გადასახადებისა
(გადასახადები ტრანსფერტის გამოკლებით) და სახელმწიფო დანახარჯების სხვაობის
ტოლია.
64. გამოიყვანეთ საქონლის ბაზრის წონასწორობის ფორმულა ინვესტიციებისა და დანაზოგების
გამოყენებით;
ახლა საქონლის ბაზრის წონასწორობის ზემოთ მიღებულ განტოლებას დავუბრუნდეთ.
წარმოება მოთხოვნის ტოლი უნდა იყოს, რომელიც, თავის მხრივ, მოხმარების,
ინვესტიციებისა და სახელმწიფო დანახარჯების ჯამია:
Y = C+I+G
განტოლების ორივე მხარეს გამოვაკლოთ გადასახადები (T) და მოხმარება მარცხენა მხარეს
გადავიტანოთ:
Y-T-C=I+G-T
ტოლობის მარცხენა მხარე კერძო დანაზოგია (S), ასე რომ:
S=I+G-T
ან, ეკვივალენტურად
I=S+(T-G)
■ მარცხენა მხარეს ინვესტიციებია. მარჯვენა მხარეს კი დანაზოგი – კერძო და
საზოგადოებრივი დანაზოგების ჯამი
65. დანაზოგებისა და ინვესტიციების თვალსაზრისით დაახასიათეთ რობიზონ კრუზოსა და
თანამედროვე ეკონომიკა;
განტოლების გასაგებად, წარმოიდგინეთ ეკონომიკა მხოლოდ ერთი ინდივიდით, რომელმაც
უნდა გადაწყვიტოს, თუ რამდენი მოიხმაროს, დააბანდოს და დაზოგოს, მაგალითად,
რობინზონ კრუზოს (Robinson Crusoe) ეკონომიკა. რობინზონ კრუზოსთვის დაზოგვისა და
ინვესტირების შესახებ გადაწყვეტილება ერთი და იგივეა: რასაც იგი აბანდებს (ვთქვათ,
კურდღლების შენახვა გასამრავლებლად და არა სადილად მისართმევად), ავტომატურად
ზოგავს. თანამედროვე ეკონომიკაში საინვესტიციო გადაწყვეტილებებს იღებენ ფირმები,
ხოლო დაზოგვის შესახებ გადაწყვეტილებებს იღებენ მომხმარებლები და მთავრობა. (3.10)
განტოლება გვეუბნება, რომ წონასწორობისას ყველა ეს გადაწყვეტილება თავსებადი უნდა
იყოს: ინვესტიციები დანაზოგების ტოლი უნდა იყოს.
66. გამოიყვანეთ საქონლის ბაზრის წონასწორობის ორი ალტერნატიული გზა;
შევაჯამოთ: საქონლის ბაზარზე წონასწორობის წარმოსადგენად ორი ეკვივალენტური გზა
არსებობს
: წარმოება = მოთხოვნა
ინვესტიციები = დანაზოგები
67. დაახასიათეთ დაზოგვისადმი მიდრეკილება;
დაზოგვისადმი მიდრეკილება გვეუბნება, თუ რამდენს ზოგავენ ადამიანები შემოსავლის
ერთი დამატებითი ერთეულიდან
68. დაახასიათეთ დაზოგვის პარადოქსი;
ეს იმას ნიშნავს, რომ, როგორც კი მოსახლეობა გადაწყვეტს უფრო მეტი დაზოგოს, შედეგად
გამოშვების შემცირებას და უცვლელ დანაზოგს მივიღებთ. ეს გასაოცარი ორმაგი შედეგი
ცნობილია, როგორც დაზოგვის პარადოქსი
69. როგორია დაზოგვისადმი მიდრეკილება, თუ მოხმარებისადმი მიდრეკილება ტოლია 0,6
(დაასაბუთეთ)?
ისევე როგორც c1 -ს მოხმარებისადმი მიდრეკილება ვუწოდეთ, (1-c1 )-ს შეგვიძლია და ზოგ ვი
სადმი მიდრეკილება ვუწოდოთ. დაზოგვისადმი მიდრეკილება გვეუბნება, თუ რამდენს
ზოგავენ ადამიანები შემოსავლის ერთი დამატებითი ერთეულიდან. ადრე გაკეთებული
 დაშვება, რომ მოხმარებისადმი მიდრეკილება (c1 ) 0 -სა და 1-ს შორის მდებარეობს,
განსაზღვრავს, რომ დაზოგვისადმი მიდრეკილება (1-c1 ) ასევე 0-სა და 1-ს შორისაა. კერძო
დანაზოგი განკარგვად შემოსავალთან ერთად იზრდება, მაგრამ განკარგვადი შემოსავლის
დამატებით 1 დოლარით ზრდა კერძო დანაზოგს 1 დოლარზე ნაკლებად ზრდის.
70. დაახასიათეთ დამოკიდებულება დანაზოგსა და განკარგვად შემოსავალს შორის;

ჯგუფი X
71. დაახასიათეთ ტერმინ “შემოსავლების” და “დანაზოგების” მნიშვნელობა;
შემოსავალი – ეს არის ის, რასაც გამოიმუშავებთ და სარგებლისა და დივიდენდების სახით
ღებულობთ.
დანაზოგი – გადასახადების გადახდის შემდეგ დარჩენილი შემოსავლის ნაწილია, რომელსაც
არ ხარჯავთ.
72. დაახასიათეთ ტერმინ “ფინანსური სიმდიდრის” და “ინვესტიციების” მნიშვნელობა;
თქვენი ფინანსური სიმდიდრე, ანუ უბრალოდ სიმდიდრე მთელი თქვენი ფინანსური
აქტივებისა და თქვენი ფინანსური ვალდებულებების სხვაობაა
ინვესტიციები ეკონომისტთა განმარტებით წარმოების საშუალებების შეძენაა, დაწყებული
მანქანა- დანადგარებით ქარხნებისთვის, დამთავრებული საოფისე შენობებით
73. დაახასიათეთ ფული და მისი ტიპები;
ფუ ლი, რომლითაც შეგიძლიათ ისარგებლოთ ტრანსაქციებისთვის, პროცენტების მომტანი არ
არის. რეალურ სამყაროში, ფულის ორი ტიპი არსებობს: ნა ღდი ფუ ლი – მონეტები და
ბანკნოტები და სა ჩე კო დეპოზიტები – ანაბრები ბანკებში,
74. დაახასიათეთ ობლიგაციები;
ობლიგაციები პროცენტული შემოსავლის (სარგებლის), i-ს, მიღების საშუალებას გვაძლევს,
მაგრამ მათი გამოყენება ტრანსაქციების დროს შეუძლებელია.
75. დაახასიათეთ ფულის ბაზრის ფონდები;
ფულის ბაზრის ფონდები მრავალი ადამიანის დანაზოგს უყრის თავს, რომელიც, როგორც
წესი, სამთავრობო ობლიგაციების შესაძენად გამოიყენება.
76. დაახასიათეთ ფულზე მოთხოვნა;
Md სიმბოლოთი ფულის ის რაოდენობა აღვნიშნოთ, რომლის ხელზე ფლობის სურვილი აქვთ
ადამიანებს, რაც ფულზე მოთხოვნაა (ზედა ინდექსი - მოთხოვნას აღნიშნავს). ეკონომიკაში
ფულზე მოთხოვნა, ადამიანების მიერ ფულზე ინდივიდუალურ მოთხოვნათა ჯამია. ის
დამოკიდებულია ეკონომიკაში განხორციელებული გარიგებების მთლიან მოცულობაზე და
საპროცენტო განაკვეთზე.
77. მოიყვანეთ და აღწერეთ ფულზე მოთხოვნის განტოლება;

სადაც $Y ნომინალურ შემოსავალს აღნიშნავს. ეს განტოლება შემდეგნაირად უნდა

წავიკითხოთ: ფულზე მოთხოვნა, Md , ნომინალური შემოსავლის, $Y, საპროცენტო
განაკვეთის ფუნქციაზე, რომელიც L(i) სიმბოლოთია გამოსახული, ნამრავლის ტოლია. i-ს ქვეშ
მინუს ნიშანი საპროცენტო განაკვეთსა და ფულზე მოთხოვნას შორის უარყოფითი
დამოკიდებულების არსებობაზე მიუთითებს: საპროცენტო განაკვეთის ზრდა ფულზე
მოთხოვნას ამცირებს, რადგანაც ადამიანები თავიანთი სიმდიდრის მნიშვნელოვან ნაწილს
ობლიგაციებში აბანდებენ.
78. აღწერეთ რა დამოკიდებულებაა ფულზე მოთხოვნასა და ნომინალურ შემოსავალს შორის;
მოცემული საპროცენტო განაკვეთის შემთხვევაში, ნომინალური შემოსავლის ზრდა ფულზე
მოთხოვნის ზრდას განაპირობებს.
79. აღწერეთ რა დამოკიდებულებაა ფულზე მოთხოვნასა და საპროცენტო განაკვეთს შორის;
ნომინალური შემოსავლის მოცემული დონისთვის საპროცენტო განაკვეთის შემცირება
ფულზე მოთხოვნის ზრდას იწვევს. მოცემული საპროცენტო განაკვეთის შემთხვევაში
ნომინალური შემოსავლის ზრდა ფულზე მოთხოვნის მრუდს მარჯვნივ გადააადგილებს.
80. მოიყვანეთ და აღწერეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება;
ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობა მოითხოვს, რომ ფულის მიწოდება ფულზე მოთხოვნის
ტოლი იყოს, ანუ Ms = Md .
მაშინ ფულზე მოთხოვნის (4.1) განტოლების გამოყენებით, წონასწორობის მდგომარეობა
გულისხმობს
ფულის მიწოდება = ფულზე მოთხოვნა M = $ YL(i)

ჯგუფი XI
81. დაახასიათეთ ფინანსური ინსტიტუტების მუშაობის თავისებურებანი, აქტივები და
ვალდებულებები;
აშშ-ში იმ ობლიგაციებს, რომლებიც გამოშვებულია მთავრობის მიერ და გარკვეული თანხის
ერთ წელიწადში ან უფრო ადრე გადახდას გვპირდება, სა ხაზინო ვალ დებ ულე ბები, ან,
უბრალოდ, T - ვალ - დე ბ ულე ბები (T-bills) (T-bills) ეწოდება.
ჩვენ ეკონომიკას მხოლოდ ორი აქტივით: ფულითა და ობლიგაციებით განვიხილავდით. ეს კი
რეალურ ეკონომიკურ სისტემას, სადაც მრავალი ფინანსური აქტივი და ბაზარია, ძალზე
ამარტივებს.
82. დაახასიათეთ ოპერაციები ღია ბაზარზე;
თუკი ცენტრალურ ბანკს სურს ეკონომიკაში ფულის რაოდენობა შეამციროს, ის მის ხელთ
არსებულ ობლიგაციებს ყიდის – მიმოქცევიდან ამოდის იმ რაოდენობის ფული, რა
 ღირებულების ობლიგაციაც იქნა გაყიდული. ამ მოქმედებას ეწოდება ოპერაც იები ღია ბა ზარ
ზე, რადგან ის სწორედ ობლიგაციების “ღია ბაზარზე” სრულდება.
83. მოიყვანეთ ცენტრალური ბანკის ბალანსის სქემა;
ცენტრალური ბანკისთვის მის ხელთ არსებული ობლიგაციები აქტივებია , ეკონომიკაში
არსებული ფულის მარაგი კი პასივებია (ვალდებულებებია).
ღია ბაზარზე განხორციელებული ოპერაციებით, როდესაც ცენტრალური ბანკი ობლიგაციებს
ყიდულობს და მიმოქცევაში ფულს უშვებს, აქტივები და ვალდებულებები რაოდენობრივად
თანაბრად იზრდება.
84. მოიყვანეთ კომერციული ბანკების ბალანსის სქემა;

85. მოიყვანეთ მიზეზი (პირველი მიზეზი), რის გამოც ბანკები ქმნიან რეზერვებს;
ბანკები მიღებული ფონდების გარკვეულ რაოდენობას რე ზერ ვების სახით ინახავენ.
რეზერვები წარმოდგენილია ნაწილობრივ ნაღდი ფულის სახით, ნაწილობრივ ცენტრალურ
ბანკში მოცემული ბანკის ანგარიშზე, რომლის გამოყენებაც ბანკს საჭიროებისამებრ შეუძლია.
86. მოიყვანეთ მიზეზი (მეორე მიზეზი), რის გამოც ბანკები ქმნიან რეზერვებს;
ბანკები მიღებული ფონდების გარკვეულ რაოდენობას რე ზერ ვების სახით ინახავენ.
რეზერვები წარმოდგენილია ნაწილობრივ ნაღდი ფულის სახით, ნაწილობრივ ცენტრალურ
ბანკში მოცემული ბანკის ანგარიშზე, რომლის გამოყენებაც ბანკს საჭიროებისამებრ შეუძლია.
ბანკები რეზერვებს სამი მიზეზის გამო ქმნიან: ნებისმიერ მოცემულ დღეს მიმდინარე
ანგარიშიდან ზოგიერთ მეანაბრეს ნაღდი ფული გააქვს, ზოგიერთს კი – თავის ანგარიშზე
შემოაქვს. არ არსებობს არავითარი მიზეზი იმისა, რომ ნაღდი ფულის შემოსვლა და გასვლა
ერთმანეთს გაუტოლდეს, ამიტომ მისი რაღაც რაოდენობა ბანკს ხელზე უნდა გააჩნდეს.
ზემოთქმულის მსგავსად, ნებისმიერ დღეს ადამიანები, რომლებსაც მოცემულ ბანკში აქვთ
ანგარიში, ჩეკებს უწერენ ადამიანებს, რომლებსაც ანგარიშები სხვა ბანკებში აქვთ, ხოლო სხვა
ბანკებში ანგარიშების მქონე ადამიანებიც ანალოგიურად ჩეკებს იმათ უწერენ, რომლებსაც
მოცემულ ბანკში აქვთ ანგარიშები. ამ ოპერაციების შედეგად, შესაძლებელია, რომ მოცემული
ბანკის დავალიანება სხვა ბანკების მიმართ იმაზე მეტი ან ნაკლები იყოს, რაც სხვა ბანკების –
მოცემული ბანკის მიმართ. ამ მიზეზის გამოც ბანკს რეზერვები სჭირდება. პირველი ორი
მიზეზი გულისხმობს იმას, რომ ბანკები გარკვეული ოდენობის რეზერვებს მაშინაც კი
ფლობენ, როცა ისინი არ არიან ვალდებული იქონიონ ის. გარდა ამისა, ბანკები ვალდებული
არიან რეზერვები ჰქონდეთ, ანუ, მათ უნდა ჰქონდეთ საჩეკო დეპოზიტების გარკვეული
პროპორციის რეზერვები.
87. მოიყვანეთ მიზეზი (მესამე მიზეზი), რის გამოც ბანკები ქმნიან რეზერვებს;

88. დაახასიათეთ სარეზერვო ნორმა;

დღეისათვის ფაქტობრივი სარეზერვო ნორმა, რომელიც ბანკების რეზერვების მათ საჩეკო
დეპოზიტებთან შეფარდებაა, 10%-ს შეადგენს
 ჯგუფი XII
89. აღწერეთ განსხვავებაა „სესხის გაცემასა“ და „ობლიგაციების ფლობას“ შორის;
ობლიგაციებსა და სესხებს შორის განსხვავება ჩვენი მიზნისთვის, კერძოდ კი იმის
გააზრებისათვის, თუ როგორ განისაზღვრება ფულის მიწოდება, უმნიშვნელოა. ამიტომ,
მსჯელობის გასამარტივებლად დავუშვებთ, რომ ბანკები არ გასცემენ სესხებს და აქტივების
სახით მხოლოდ რეზერვებსა და ობლიგაციებს ფლობენ. მაგრამ სესხებსა და ობლიგაციებს
შორის განსხვავება მნიშვნელობას “საბანკო პანიკის” შესაძლებლობისა და დეპოზიტების
ფედერალური დაზღვევის როლის გასაგებად იძენს
90. დაახასიათეთ ე. წ. ‘“საბანკო პანიკა“;
ბანკის შესაძლო დახურვის შიშმა ფაქტობრივად შეიძლება მისი დახურვა იმ შემთხვევაშიც კი
გამოიწვიოს, როცა ყველა მისი სესხი გარანტირებულია. აშშის ფინანსური ისტორია 1930-იან
წლებამდე სავსეა ასეთი სა ბა ნკო პან იკ ებით
91. დაახასიათეთ „დეპოზიტების ფედერალური დაზღვევა“;
რა უნდა გაკეთდეს საიმისოდ, რომ საბანკო პანიკა თავიდან ავიცილოთ? აშშ ამ პრობლემას
1934 წლიდან დეპ ოზიტების ოზიტების ფედე რალური დაზღვევით უმკლავდება. აშშ-ის
ფედერალური მთავრობა აზღვევს ყოველ ანგარიშს, რომლის ოდენობა 100 000 დოლარს არ
აღემატება. შედეგად, მეანაბრეთათვის პანიკისა და ფულის გატანის არავითარი მიზეზი არ
არსებობს.
92. დაახასიათეთ „შეზღუდული საბანკო საქმე“;
ფედერალური დაზღვევის ალტერნატივას, რომელიც ხშირად დისკუსიის საგანია, შე
ზღუდული ზღუდული სა ბა ნკო საქ მე ეწოდება
93. დაახასიათეთ ბანკების არასარეზერვო აქტივები - სესხები და ობლიგაციები;
სესხები ბანკების არასარეზერვო აქტივების დაახლოებით 70%-ია. ობლიგაციები დანარჩენ
30%-ს შეადგენს. ობლიგაციებსა და სესხებს შორის განსხვავება ჩვენი მიზნისთვის, კერძოდ კი
იმის გააზრებისათვის, თუ როგორ განისაზღვრება ფულის მიწოდება, უმნიშვნელოა. ამიტომ,
მსჯელობის გასამარტივებლად დავუშვებთ, რომ ბანკები არ გასცემენ სესხებს და აქტივების
სახით მხოლოდ რეზერვებსა და ობლიგაციებს ფლობენ.
94. დაახასიათეთ ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნა და ფულის მიწოდება;
ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნა მოსახლეობის მიერ ნაღდ ფულზე მოთხოვნისა და
რეზერვებზე ბანკების მოთხოვნის ჯამის ტოლია. ■ ცენტრალური ბანკის ფულის მიწოდება
თავად ცენტრალური ბანკის პირდაპირ კონტროლს ექვემდებარება. ■ წონასწორული
საპროცენტო განაკვეთი ყალიბდება მაშინ, როდესაც ცენტრალური ბანკის ფულის მიწოდება
და მასზე მოთხოვნა ერთმანეთის ტოლია.

95. მოიყვანეთ ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნისა და ფულის მიწოდების

დეტერმინანტების სქემა;
96. მოიყვანეთ და აღწერეთ ნაღდ ფულზე მოთხოვნის განტოლება;
ნაღდ ფულზე მოთხოვნა აღვნიშნოთ CUd სიმბოლოთი (CU აღნიშნავს ნაღდ ფულს (currency),
ხოლო - – მოთხოვნას).
განტოლება ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნის პირველ კომპონენტს – მოსახლეობის
მხრიდან ნაღდ ფულზე მოთხოვნას

97. მოიყვანეთ და აღწერეთ საჩეკო დეპოზიტებზე მოთხოვნის განტოლება;

საჩეკო დეპოზიტებზე მოთხოვნა აღვნიშნოთ Dd (D აღნიშნავს დეპოზიტებს, ხოლო - –
მოთხოვნას). მოთხოვნის ეს ორი სახე შემდეგნაირად გამოისახება:

განტოლება კი საჩეკო დეპოზიტებზე მოთხოვნას გვიჩვენებს.

98. მოიყვანეთ და აღწერეთ რეზერვებზე მოთხოვნის განტოლება;

99. მოიყვანეთ და დაახასიათეთ ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნა;

Hd -ს ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნა ვუწოდოთ. იგი ნაღდ ფულზე მოთხოვნისა და

რეზერვებზე მოთხოვნის ჯამის ტოლია:

ჯგუფი XIII
100.მოიყვანეთ და აღწერეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება;
101.დაახასიათეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის პირობა;

102.დაახასიათეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება იმ შემთხვევისათვის, როცა

მოსახლეობა მხოლოდ ნაღდ ფულს ფლობს;

103. დაახასიათეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება იმ შემთხვევისათვის, როცა

მოსახლეობა ნაღდ ფულს საერთოდ არ ფლობს;

104.დაახასიათეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება იმ შემთხვევისათვის, როცა

მოსახლეობა საჩეკო დეპოზიტების გარკვეულ რაოდენობას ფლობენ;

105.მოიყვანეთ ცენტრალური ბანკის ფულის ბაზარზე წონასწორული მდგომარეობის გრაფიკი;

106.ახსენით დამოკიდებულება ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნასა და საპროცენტო

განაკვეთს შორის (მოიყვანეთ ამ დამოკიდებულების პირველი მიზეზი);
107.ახსენით დამოკიდებულება ცენტრალური ბანკის ფულზე მოთხოვნასა და საპროცენტო
განაკვეთს შორის (მოიყვანეთ ამ დამოკიდებულების მეორე მიზეზი);

ჯგუფი XIV
108.დაახასიათეთ ფედერალური ფონდების ბაზარი
სადაც საპროცენტო განაკვეთი ხან იზრდება, ხანაც კლებულობს, რათა რეზერვების მიწოდება
და მასზე მოთხოვნა წონასწორობაში მოიყვანოს. ამ ბაზარს ეწოდება ფედერალური ფონდების
ბაზარი
109.დაახასიათეთ ფედერალური ფონდების განაკვეთი;
საპროცენტო განაკვეთს, რომელიც ფედერალური ფონდების ბაზარზე ყალიბდება,
ფედერალური ფონდების განაკვეთი ეწოდება.
110.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ ფულის მთლიანი მიწოდებისა და ფულზე მთლიანი მოთხოვნის
წონასწორობის განტოლება;
ფულის მთლიანი მიწოდებისა და მასზე მთლიანი მოთხოვნის წონასწორობის პირობა რომ
მივიღოთ, (4.11) განტოლება განვიხილოთ (რომელიც მეტყველებს იმაზე, რომ ცენტრალური
ბანკის ფულის მიწოდება მასზე მოთხოვნის ტოლი უნდა იყოს) და მისი ორივე ნაწილი
გავყოთ [c+θ(1-c)]-ზე:
- განტოლების მარჯვენა ნაწილი ფულზე მთლიანი მოთხოვნაა (ნაღდ ფულს დამატებული
საჩეკო დეპოზიტები), მარცხენა ნაწილი – ფულის მთლიანი მიწოდებაა (ნაღდ ფულს
დამატებული საჩეკო დეპოზიტები). განტოლება გვეუბნება, რომ წონასწორულ
მდგომარეობაში ფულის მთლიანი მიწოდება და მასზე მთლიანი მოთხოვნა ერთმანეთის
ტოლი უნდა იყოს.
111.დაახასიათეთ ფულის მულტიპლიკატორი (მოიყვანეთ და აღწერეთ ფორმულა);
შევნიშნოთ აგრეთვე, რომ, რადგან მუდმივი წევრი (c+θ(1-c)) ერთზე ნაკლებია, განტოლების
მარცხენა მხარეში მისი შებრუნებული სიდიდე (1/(c+θ(1-c)) ერთზე მეტია. ამ უკანასკნელს,
(1/(c+θ(1-c))-ს, ფუ ლის მულტიპლიკ ატორი ეწოდება.
112.დაახასიათეთ მაღალეფექტური ფული;
. ტერმინი მა ღ ა ლე ფექ ტიანი ფუ ლი ხაზს უსვამს იმ გარემოებას, რომ H-ის ზრდა ფულის
მთლიანი მიწოდების ერთზე მეტი კოეფიციენტით ზრდას (ანუ იმაზე მეტად ზრდას, ვიდრე
H გაიზარდა) იწვევს.
113.დაახასიათეთ მონეტარული ბაზა;
ტერმინი მონე ტარული ბა ზა აღნიშნავს, რომ ფულის მთლიანი მიწოდება საბოლოოდ
“ბაზაზე” – ეკონომიკაში ცენტრალური ბანკის ფულის რაოდენობაზეა დამოკიდებული.
114.აღწერეთ ფულის მულტიპლიკატორის ეფექტი (ობლიგაციების ყიდვა-გაყიდვის მაგალითზე)
საკითხის გასამარტივებლად განვიხილოთ განსაკუთრებული შემთხვევა, როდესაც
მოსახლეობა მხოლოდ საჩეკო დეპოზიტებს ფლობს, ე.ი. c=0. ამ სიტუაციაში
მულტიპლიკატორი 1/θ-ს ტოლი იქნება. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მაღალეფექტიანი
ფულის ზრდა ფულის მიწოდების სიდიდეს 1/θ-ჯერ გაზრდის. დავუშვათ, რომ θ = 0,1-ს, მაშინ
 მულტიპლიკატორი 1/0,1=10-ის ტოლია. ჩვენი ამოცანაა გავიგოთ, საიდან მოდის
მულტიპლიკატორი და ცენტრალური ბანკის ფულის თავდაპირველი ზრდა როგორ იწვევს
ფულის მთლიანი მიწოდების ათმაგად ზრდას.

ჯგუფი XV
115.მოცემულ ეკონომიკაში მოსახლეობა საკუთარი ფინანსური სიმდიდრის 40%-ს ფლობს ნაღდი
ფულის სახით, სარეზერვო ნორმა შეადგენს 10%-ს. გამოთვალეთ ფულის მულტიპლიკატორის
მნიშვნელობა;

116.მოცემულ ეკონომიკაში მოსახლეობა საკუთარი ფინანსური სიმდიდრის 60%-ს ფლობს ნაღდი

ფულის სახით, სარეზერვო ნორმა შეადგენს 10%-ს. გამოთვალეთ ფულის მულტიპლიკატორის
მნიშვნელობა;

117.მოცემულ ეკონომიკაში მოსახლეობა საკუთარი ფინანსური სიმდიდრის 50%-ს ფლობს ნაღდი

ფულის სახით, სარეზერვო ნორმა შეადგენს 10%-ს. გამოთვალეთ ფულის მულტიპლიკატორის
მნიშვნელობა;

118.მოცემულ ეკონომიკაში მოსახლეობა საკუთარი ფინანსური სიმდიდრის 40%-ს ფლობს ნაღდი

ფულის სახით, სარეზერვო ნორმა შეადგენს 20%-ს. გამოთვალეთ ფულის მულტიპლიკატორის
მნიშვნელობა;

119.მოცემულ ეკონომიკაში მოსახლეობა საკუთარი ფინანსური სიმდიდრის 40%-ს ფლობს ნაღდი

ფულის სახით, სარეზერვო ნორმა შეადგენს 20%-ს. გამოთვალეთ ფულის მულტიპლიკატორის
მნიშვნელობა;

ჯგუფი XVI
120.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ საქონელზე მოთხოვნის განზოგადებული ფორმულა;
121.ჩამოთვალეთ ფაქტორები, რომლებზეც დამოკიდებულია ინვესტიციების მოცულობა.
დაახასიათეთ პირველი ფაქტორი;
გაყიდვების მოცულობა – განვიხილოთ ფირმა, რომლის გაყიდვები გაიზარდა და,
შესაბამისად, წარმოების ზრდას საჭიროებს. ამის გასაკეთებლად მას შეიძლება დამატებითი
მანქანა- დანადგარების ყიდვა ან დამატებითი ქარხნის აშენება დასჭირდეს.
საპროცენტო განაკვეთი – განვიხილოთ ფირმა, რომელმაც უნდა გადაწყვიტოს, იყიდოს თუ
არა ახალი მანქანა- დანადგარები. დავუშვათ, ახალი მანქანა- დანადგარების საყიდლად
ფირმამ უნდა ისესხოს ფული. რაც უფრო მაღალია საპროცენტო განაკვეთი, მით უფრო
ნაკლებად მიმზიდველი იქნება სესხის აღება და მანქანა- დანადგარების ყიდვა. საკმაოდ
მაღალი საპროცენტო განაკვეთის შემთხვევაში ახალი მანქანა- დანადგარების გამოყენებით
მიღებული დამატებითი მოგება პროცენტებს ვერ დაფარავს და, შესაბამისად, მის შეძენას
აზრი არ ექნება
122.ჩამოთვალეთ ფაქტორები, რომლებზეც დამოკიდებულია ინვესტიციების მოცულობა.
დაახასიათეთ მეორე ფაქტორი;
გაყიდვების მოცულობა – განვიხილოთ ფირმა, რომლის გაყიდვები გაიზარდა და,
შესაბამისად, წარმოების ზრდას საჭიროებს. ამის გასაკეთებლად მას შეიძლება დამატებითი
მანქანა- დანადგარების ყიდვა ან დამატებითი ქარხნის აშენება დასჭირდეს.
საპროცენტო განაკვეთი – განვიხილოთ ფირმა, რომელმაც უნდა გადაწყვიტოს, იყიდოს თუ
არა ახალი მანქანა- დანადგარები. დავუშვათ, ახალი მანქანა- დანადგარების საყიდლად
ფირმამ უნდა ისესხოს ფული. რაც უფრო მაღალია საპროცენტო განაკვეთი, მით უფრო
ნაკლებად მიმზიდველი იქნება სესხის აღება და მანქანა- დანადგარების ყიდვა. საკმაოდ
მაღალი საპროცენტო განაკვეთის შემთხვევაში ახალი მანქანა- დანადგარების გამოყენებით
მიღებული დამატებითი მოგება პროცენტებს ვერ დაფარავს და, შესაბამისად, მის შეძენას
აზრი არ ექნება

123.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ განტოლება, რომელიც გვიჩვენებს ინვესტიციებისა და

ინვესტიციებზე მოქმედი ეფექტების ურთიერთდამოკიდებულებას;

124.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ გამოშვების განზოგადებული ფორმულა;

125.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ IS დამოკიდებულების გაფართოებული ვარიანტი;

126.მოიყვანეთ და დაახასიათეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის განტოლება;

127.მოიყვანეთ და აღწერეთ LM დამოკიდებულების განტოლება;

128.განმარტეთ ცნება - ფულზე “რეალური” მოთხოვნა (მოიყვანეთ მაგალითი);

(რეალური) შემოსავლის მოცემული მოცულობის, Y, პირობებში (რეალურ) ფულზე მოთხოვნა
საპროცენტო განაკვეთის კლებადი ფუნქციაა. ის გამოსახულია დამავალი მრუდით და
აღნიშნულია Md -თი
129.საპროცენტო განაკვეთსა და რეალურ ფულს შორის ურთიერთდამოკიდებულების გრაფიკის
გამოყენებით მიიღეთ და აღწერეთ საპროცენტო განაკვეთსა და გამოშვებას შორის
ურთიერთდამოკიდებულების მრუდი (LM მრუდი);
130.მიიღეთ და აღწერეთ ფინანსურ ბაზარზე წონასწორობის მრუდის (LM მრუდი)
გადაადგილება ფულის მიწოდების ცვლილებისას
ფულის მიწოდების ზრდა LM მრუდს ქვემოთ გადააადგილებს; ფულის მიწოდების შემცირება
LM მრუდს ზემოთ გადააადგილებს

131.მოიყვანეთ და აღწერეთ IS და LM დამოკიდებულებების გრაფიკი;

ჯგუფი XVII
132.მოსახლეობის რა ნაწილი წარმოადგენს არაინსტიტუციურ სამოქალაქო მოსახლეობას?
არაინსტიტუციური სამოქალაქო მოსახლეობა 228 მლნ კაცს შეადგენდა
133.დაახასიათეთ სამოქალაქო სამუშაო ძალა და სამუშაო ძალის მიღმა მყოფი მოსახლეობა;
სამოქალაქო სამუშაო ძალა – მომუშავეებისა და იმ პირთა რაოდენობის ჯამი, რომლებიც
ეძებდნენ სამუშაოს, მხოლოდ 151,4 მლნ კაცს შეადგენდა. დანარჩენი 77,4 მლნ ადამიანი
სამუშაო ძალის მიღმა იმყოფებოდა, რომლებიც არც მუშაობდნენ და არც ეძებდნენ სამუშაოს.
მ
134.დაახასიათეთ სამუშაო ძალაში მონაწილეობის კოეფიციენტი;
მონაწილეობის კოეფიციენტი, რომელიც მიიღება, სამუშაო ძალის რაოდენობის
არაინსტიტუციურ სამოქალაქო საზოგადოების რაოდენობასთან შეფარდებით, შეადგენდა
151,4/228,0-ს ანუ 66%-ს. მ
135.მოიყვანეთ სქემა, სადაც ნაჩვენებია მოსახლეობა, სამუშაო ძალა, დასაქმება და უმუშევრობა;
136.დაახასიათეთ აქტიური შრომის ბაზარი;
სწორედ ამგვარად, უმუშევრობის მოცემულმა დონემ შეიძლება ორი სრულიად
განსხვავებული რეალობა ასახოს: შეიძლება ასახოს აქტიური შრომის ბაზარი, სამუშაოდან
განთავისუფლებულებისა და დაქირავებულების დიდი რაოდენობით, რომლებიც შედიან
უმუშევრებში და გამოდიან უმუშევრებიდან; ან შეიძლება ასახოს მჭიდრო, ხისტი შრომის
ბაზარი, რომელიც ხასიათდება მცირედი განთავისუფლებითა და დაქირავებით და
უმუშევართა ინერტული, სკლეროზული ერთობლიობით
137.დაახასიათეთ ხისტი შრომის ბაზარი;
სწორედ ამგვარად, უმუშევრობის მოცემულმა დონემ შეიძლება ორი სრულიად
განსხვავებული რეალობა ასახოს: შეიძლება ასახოს აქტიური შრომის ბაზარი, სამუშაოდან
განთავისუფლებულებისა და დაქირავებულების დიდი რაოდენობით, რომლებიც შედიან
უმუშევრებში და გამოდიან უმუშევრებიდან; ან შეიძლება ასახოს მჭიდრო, ხისტი შრომის
ბაზარი, რომელიც ხასიათდება მცირედი განთავისუფლებითა და დაქირავებით და
უმუშევართა ინერტული, სკლეროზული ერთობლიობით
138.დაახასიათეთ იმედდაკარგული მუშაკები და დაუსაქმებლობის კოეფიციენტი;
ადამიანთა ნაწილი, რომელიც კლასიფიცირდება, როგორც “სამუშაო ძალის გარეთ მყოფი”,
ძალიან ახლოს დგას უმუშევრებთან. ისინი, სინამდვილეში, იმედდაკარგული მუშაკებია.
დაუსაქმებლობის კოეფიციენტზე – დაუსაქმებელი მოსახლეობის რაოდენობის მოსახლეობის
საერთო რაოდენობასთან შეფარდებაზე და არა უმუშევრობის დონეზე.

ჯგუფი XVIII
139.დაახასიათეთ ხელფასის ფორმირების ხერხები (პირველი ხერხი);
უშა კ ებს, ჩვეუ ლებ ისა მებრ, უხდიან ხელ ფასს, რომელიც რომელიც მათთვის მათთვის
(დასაშ ვებ) მისა ღ ებ ანუ სა რე ზერვო ხელ ფასს აჭარბებს. ეს უკანასკნელი
ხელფასისისეთდონესგულისხმობს, რომლისდროსაცადამიანი ინდიფერენტულია,
დასაქმებული იქნება თუ უმუშევარი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მუშაკთა უმრავლესობას
საკმაოდ მაღალ ხელფასს უხდიან იმისთვის, რომ მათ დასაქმება ამჯობინონ უმუშევრად
ყოფნას.
140.დაახასიათეთ ხელფასის ფორმირების ხერხები (მეორე ხერხი);
ხელფასი, ჩვეულებისამებრ, დამოკიდებულია შრომის ბაზრის პირობებზე. რაც დაბალია
უმუშევრობის დონე, მით მაღალია ხელფასი (ამაზე უფრო დეტალურად მომდევნო ნაწილში
ვისაუბრებ).
141.დაახასიათეთ ხელფასის ფორმირების ხერხები (დაახასიათეთ განსხვავება ქვეყნებს შორის);
ქვეყნებს შორისაც დიდი განსხვავებაა. კოლექტიური მოლაპარაკებები უმნიშვნელოვანეს
როლს თამაშობს იაპონიასა და ევროპის ბევრ ქვეყანაში. ამ მოლაპარაკებებს ადგილი
შეიძლება ჰქონდეს ფირმების, დარგის ან სახელმწიფო დონეზე. ზოგჯერ კონტრაქტების
შესახებ შეთანხმებები იდება მხოლოდ ფირმების მიერ, რომლებსაც ხელი აქვთ მასზე
მოწერილი. ზოგჯერ ის დარგის ან მთლიანად ეკონომიკის ყველა ფირმასა და მუშაკზე
ავტომატურად ვრცელდება.
142.დაახასიათეთ ხელფასის ფორმირების ფაქტორები (პირველი ფაქტორი);

143.დაახასიათეთ ხელფასის ფორმირების ფაქტორები (მეორე ფაქტორი);

144.დაახასიათეთ საბაზრო ძალაუფლება;

ის, თუ როგორი სა ბაზრო ძა ლაუ ფლე ბა გააჩნიათ მუშაკებს, ორ ფაქტორზეა
დამოკიდებული: პირველი, რამდენად ძვირად ღირებულია ფირმისთვის მუშაკთა შეცვლა;
მეორე, რამდენად რთულია მუშაკებისათვის სხვა სამუშაოს პოვნა, როცა ის ფირმას დატოვებს
145.დაახასიათეთ ეფექტიანი ხელფასის თეორია;
იმ თეორიის მსგავსად, რომელიც მოლაპარაკებებს ეფუძნება, ეფექტიანი ხელ ფასის თეო რია
მეტყველებს იმაზე, რომ ხელფასი დამოკიდებულია როგორც სამუშაოს ბუნებაზე, ისე შრომის
ბაზრის პირობებზე:
146.დაახასიათეთ ეფექტიანი ხელფასის თეორიის მდგენელი - სამუშაოს ბუნება;
მაღალტექნოლოგიური ფირმები, რომლებიც დასაქმებულთა მორალსა და მოვალეობებს მათი
მუშაობის ხარისხის არსებით მხარედ მიიჩნევს, უფრო მაღალ ხელფასებს იხდის, ვიდრე იმ
დარგის ფირმები, სადაც მუშაკთა აქტიურობა უფრო რუტინულია;
147.დაახასიათეთ ეფექტიანი ხელფასის თეორიის მდგენელი - შრომის ბაზრის პირობები;
■ შრომის ბაზრის პირობები გავლენას ახდენს ხელფასზე. უმუშევრობის დაბალი დონე
დაქირავებული მუშაკებისათვის სამუშაოდან წასვლას უფრო მისაღებს ხდის: როდესაც
უმუშევრობა დაბალია, სხვა სამუშაოს პოვნა იოლია. ეს ნიშნავს იმას, რომ, როდესაც
უმუშევრობა მცირდება, ფირმამ, რომელსაც სურს მუშაკთა განთავისუფლების ზრდას თავი
აარიდოს, უნდა გაზარდოს ხელფასები, რათა მუშაკებს ფირმაში დარჩენის სურვილი
აღუძრას. როდესაც ეს მოხდება, დაბალი უმუშევრობა ხელფასების ზრდას გამოიწვევს, ხოლო
მაღალი უმუშევრობა – ხელფასების შემცირებას
 ჯგუფი XIX
148. მოიყვანეთ და აღწერეთ ხელფასის განსაზღვრის განტოლება;

აგრეგირებული ნომინალური ხელფასი , W, დამოკიდებულია სამ ფაქტორზე:

■ ფასების მოსალოდნელ დონეზე, Pe ;
■ უმუშევრობის დონეზე, u;
■ ცვლადზე, z, რომელიც აღნიშნავს ყველა იმ ცვლადს, რომლებსაც ხელფასის განსაზღვრაზე
გავლენის მოხდენა ძალუძს.
149. მოიყვანეთ და აღწერეთ ფასების განსაზღვრის განტოლება;
საქონლის მრავალ ბაზარზე სრულყოფილი კონკურენცია არ არსებობს, შესაბამისად, ფირმები
აწესებს ფასებს, რომლებიც ზღვრულ დანახარჯებზე მეტია.
ფირმები ფასებს შემდეგი ტოლობით აწესებენ:

სადაც μ დანახარჯზე ფას ნა მატს აღნიშნავს. თუ საქონლის ბაზარი სრულიად

კონკურენტულია, მაშინ μ გაუტოლდება ნულს, ხოლო ფასი, P, დანახარჯს, W-ს. იმ
ფარგლებში, სადაც ბაზრები არაკონკურენტულია და ფირმებს საბაზრო ძალაუფლება გააჩნია,
μ დადებითია და ფასი P დანახარჯს W-ს (1+ μ )-ჯერ გადააჭარბებს
150. მოიყვანეთ და აღწერეთ უმუშევრობის დონის გამოსათვლელი განტოლება;

უმუშევართა დონე აროს უმუშევართა რაოდენობის წილი სამუშაო ძალაში.

უმუშევ. დონე= უმუშევრების რაოდენობა / სამუშაო ძალა.

151. მოიყვანეთ და აღწერეთ ერთობლივი მიწოდების დამოკიდებულება;

ფასების დონე, P, დამოკიდებულია ფასების მოსალოდნელ დონეზე, Pe , და გამოშვების

მოცულობაზე, Y (აგრეთვე, ფასნამატზე, μ, განზოგადებულ ცვლადზე, z , და სამუშაო ძალაზე,
L, რომლებიც აქ აღებულია, როგორც მუდმივები).
152. მოიყვანეთ და აღწერეთ AS დამოკიდებულების პირველი თვისება;
AS დამოკიდებულების პირველი თვისებაა ის, რომ გამოშვების ზრდა ფასების დონის ზრდას
განაპირობებს (Y-ის ზრდა P-ს ზრდას იწვევს), რაც ოთხი ძირითადი მოქმედების შედეგია:
1. გამოშვების ზრდა დასაქმების ზრდას იწვევს;
2. დასაქმების ზრდა უმუშევრობას ამცირებს და მაშასადამე, ამცირებს უმუშევრობის დონეს;
3. დაბალი უმუშევრობის დონე ნომინალური ხელფასის ზრდას იწვევს;
4. ნომინალური ხელფასის ზრდა ფირმების მიერ დაწესებული ფასების და მაშასადამე,
ფასების დონის ზრდას იწვევს
153. მოიყვანეთ და აღწერეთ AS დამოკიდებულების მეორე თვისება;
AS დამოკიდებულების მეორე თვისებაა ის, რომ ფასების მოსალოდნელი დონის ცვლილება
ფასების ფაქტობრივი დონის ზრდას იმავე პროპორციით იწვევს. (P e -ს ზრდა P-ს ზრდას
იწვევს.) მაგალითად, თუ ფასების მოსალოდნელი დონე ორმაგდება, ფასების დონეც
გაორმაგდება. ეს ეფექტი ხელფასის მეშვეობით მოქმედებს:
1.თუკი ხელფასის განმსაზღვრელები ფასების დონის ამაღლებას ელოდებიან, ისინი უფრო
მაღალ ნომინალურ ხელფასს დააწესებენ.
2. ნომინალური ხელფასის ზრდა დანახარჯების ზრდას იწვევს, რომელიც, თავის მხრივ,
ფირმების მიერ დაწესებული ფასების ზრდას და ფასების მაღალ დონეს განაპირობებს
154. მოიყვანეთ და აღწერეთ ერთობლივი მიწოდების მრუდი;

155. მოიყვანეთ და აღწერეთ ერთობლივი მიწოდების მრუდის გადაადგილება ფასების

მოსალოდნელი დონის ზრდის გავლენის შედეგად;

156. მოიყვანეთ და აღწერეთ საქონლის ბაზრის წონასწორობის განტოლება;

157. მოიყვანეთ და აღწერეთ ფინანსური ბაზრის წონასწორობის განტოლება;

158. მოიყვანეთ და აღწერეთ ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი;

159. მოიყვანეთ და აღწერეთ საქონლის ბაზრის წონასწორობის განტოლება;

156 კითხვის პასუხი, იგივეა
 ჯგუფი XX
160. მოიყვანეთ და აღწერეთ AS დამოკიდებულება;
151 კითხვის პასუხი, იგივეა

161. მოიყვანეთ და აღწერეთ AD დამოკიდებულება;

162. დაახასიათეთ წონასწორობა მოკლევადიან პერიოდში;

ონასწორობა წარმოდგენილია AS და AD მრუდების გადაკვეთის A წერტილში. აგებულების

მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, A წერტილში როგორც საქონლის, ისე ფინანსური და შრომის
ბაზარი, ყველა წონასწორობაშია. შრომის ბაზრის წონასწორობა განპირობებულია იმით, რომ
A წერტილი ერთობლივი მიწოდების მრუდზეა. საქონლის და ფინანსური ბაზრები
წონასწორობაშია იმიტომ, რომ A წერტილი ერთობლივი მოთხოვნის მრუდზეა. გამოშვების
წონასწორული მოცულობა და ფასების დონე გამოსახულია Y და P სიდიდეებით.
კლევადიან პერიოდში გამოშვება გამოშვების ბუნებრივ მოცულობაზე მაღლა ან დაბლა
შეიძლება იყოს. ნებისმიერ ცვლადის მნიშვნელობის ცვლილება, რომელიც შედის
ერთობლივი მიწოდების ან ერთობლივი მოთხოვნის დამოკიდებულებაში, გამოშვების
მოცულობის და ფასების დონის ცვლილებებს იწვევს.
163. დაახასიათეთ წონასწორობა მოკლევადიანიდან საშუალოვადიან პერიოდამდე;
საშუალოვადიან პერიოდში გამოშვება, საბოლოო ჯამში, გამოშვების ბუნებრივ მოცულობას
უბრუნდება. წონასწორობაში მოყვანა ფასების დონის ცვლილების მეშვეობით ხდება.
როდესაც გამოშვება მის ბუნებრივ მოცულობას აღემატება, ფასების დონე იზრდება. ეს
უკანასკნელი მოთხოვნასა და გამოშვებას ამცირებს. როდესაც გამოშვება მის ბუნებრივ
მოცულობაზე ნაკლებია, ფასების დონე იკლებს, რაც მოთხოვნის და გამოშვების ზრდას
იწვევს.

164. დაახასიათეთ ერთობლივი მიწოდების დამოკიდებულება - ფასების დონეს, ფასების

მოსალოდნელ დონესა და უმუშევრობას შორის;
151 / 152 / 153
165. დაახასიათეთ დამოკიდებულება მოსალოდნელ ინფლაციასა და ფაქტობრივ ინფლაციას
შორის;
 166. დაახასიათეთ დამოკიდებულება უმუშევრობასა და ინფლაციას შორის;
უმუშევრობა და ინფლაცია უკუპროპორციული სიდიდეებია.
უმუშევრობასა და ინფლაციას შორის სწორედ ეს უარყოფითი დამოკიდებულება იქნა
აღმოჩენილი გაერთიანებული სამეფოსთვის ფილიპსის მიერ და აშშ-სთვის, სოლოუსა და
სამუელსონის მიერ.
167. დაახასიათეთ ე.წ. ‘ ხელფასის სპირალი“’;
მოცემული ფასების მოსალოდნელი დონის პირობებში, რომელსაც მუშაკები, უბრალოდ,
გასული წლის ფასების დონედ მიიჩნევენ, დაბალ უმუშევრობას მაღალ ნომინალურ
ხელფასთან მივყავართ. მაღალი ნომინალური ხელფასი, თავის მხრივ, ფასების მაღალ დონეს
განაპირობებს. ორივე მომენტი რომ გავაერთიანოთ, მივიღებთ, რომ, დაბალი უმუშევრობა
მოცემულ წელს, გასული წლის ფასების დონესთან შედარებით, ფასების მაღალ დონეს, ანუ,
მაღალ ინფლაციას იწვევს. ამ მექანიზმს, ზოგჯერ, ხელ ფა სი- ფა სის სპი რა ლი ეწოდება - ეს
სახელწოდება კარგად გამოხატავს ბაზისური მექანიზმის მუშაობის არსს.

 უმუშევრობა < (დაბალია)

 ნომინალური ხელფასი > (იზრდება)
 ფასების დონე > (იზრდება)

168. დაახასიათეთ ფილიპსის მრუდის თავდაპირველი დამოკიდებულება;

244 გვ

169. დაახასიათეთ მოდიფიცირებული ფილიპსის მრუდი;

245 გვ

170. დაახასიათეთ უმუშევრობის ბუნებრივი დონე;

წონასწორობა შრომის ბაზარზე. ფორმულირებულია უმუშევრობის ბუნებრივი დონე –
უმუშევრობის დონე, რომლისკენაც მიისწრაფვის ეკონომიკა საშუალოვადიანი
პერიოდისათვის.
უმუშევრობის ბუნებრივი დონე – უმუშევრობისდონე, რომლის დროსაც ხელფასწარმოქმნის
(განსაზღვრის) დამოკიდებულებით მიღებული რეალური ხელფასი ფასწარმოქმნის
დამოკიდებულების შესაბამისი რეალური ხელფასის ტოლია.
ან
შრომის ბაზარზე წონასწორობა მოითხოვს, რომ რეალური ხელფასი, რომელიც ხელფასის
განმსაზღვრელი ფაქტორებითაა არჩეული, რეალური ხელფასის ტოლი იყოს, რომელსაც
ფასწარმოქმნა გულისხმობს. ფასების მოსალოდნელი და ფაქტობრივი დონეების ტოლობის
შესახებ დაშვების პირობებში შრომის ბაზარზე წონასწორობა უმუშევრობის დონეს
განსაზღვრავს. უმუშევრობის ამ დონეს უმუშევრობის ბუნებრივი დონე ეწოდება.
171. დაახასიათეთ ბუნებრივი დონის ცვლილება ქვეყნების მიხედვით;
252 გვ.
ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა გერმანია და საფრანგეთი, მაღალ უმუშევრობას განიცდიან.
რადგანაც მათი ინფლაციის ტემპები სტაბილურია. აღნიშნული უმუშევრობის მაღალი დონე
ასახავს უმუშევრობის მაღალ ბუნებრივ დონეს და არა უმუშევრობის დონის ბუნებრივი
დონისგან გადახრას. ეს, თავის მხრივ, გვკარნახობს, რომ ამ მოვლენის ახსნა უნდა ვეძებოთ იმ
ფაქტორებში, რომლებიც ხელფასის დაწესების და ფასწარმოქმნის დამოკიდებულებებს
განსაზღვრავს. იოლია თუ არა ასეთი ფაქტორების იდენტიფიცირება? ხშირად შეიძლება
მოვისმინოთ მოსაზრება, რომ ევროპის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა მისი შრომის ბაზრის
სიხისტეა. კამათობენ იმაზეც, რომ ეს სიხისტე იწვევს უმუშევრობის მაღალ დონეს. ამ
მოსაზრებაში გარკვეული სიმართლეა, თუმცა სინამდვილე გაცილებით უფრო კომპლექსური
და რთულია. ჩანართი “რითი აიხსნება ევროპული უმუშევრობა? “ამ პრობლემას ფართოდ
განიხილავს.
172. დაახასიათეთ უმუშევრობის ბუნებრივი დონის ცვლილება დროში
ს μ+z განვიხილეთ, როგორც კონსტანტა. მაგრამ, არსებობს სათანადო მიზეზი იმის
სავარაუდოდ, რომ μ და z დროის განმავლობაში იცვლება. ფირმების მონოპოლიური
ძალაუფლების ხარისხი, ხელფასის თაობაზე მოლაპარაკების სტრუქტურა, უმუშევრობაზე
შემწეობების სისტემა და ა.შ., ალბათ, დროთა განმავლობაში შეიცვლება, რაც μ-ს ან z-ის
ცვლილებებს და, ირიბად, უმუშევრობის ბუნებრივი დონის ცვლილებას განაპირობებს.
უმუშევრობის ბუნებრივი დონის დროში ცვლილება ძნელი გასაზომია, რადგან ჩვენ
შეგვიძლია დავაკვირდეთ მხოლოდ უმუშევრობის არსებულ და არა ბუნებრივ დონეს. მაგრამ,
გრძელვადიანი ევოლუცია შეიძლება დადგინდეს უმუშევრობის საშუალო მაჩვენებლების
შედარებით, ვთქვათ, ათწლეულების მიხედვით. ამ მიდგომის გამოყენებით, ჩვენ ეს -ეს არის
ვნახეთ, როგორ გაიზარდა უმუშევრობის ბუნებრივი დონე ევროპაში 1960 წლიდან და
განვიხილეთ მისი გამომწვევი მიზეზები.