Nguồn gốc vận

động, phát triển của

sự vật, hiện tượng
Nhóm 2
Quang Minh, Ánh Dương, Nguyễn Thị Hương, Thùy Linh, Ngọc
Lan, Vương Hà Anh, Phạm Hà Anh
I. Mở đầu
bài học
1. Mọi sự vật và hiện tượng trên thế giới luôn trong quá trình vận động và phát
triển
2. Nguyên nhân nào dẫn đến sự vận động phát triển ấy trong triết học và tôn giáo
có những quan điểm khác nhau về vấn đề này những người theo chủ nghĩa duy
tâm và tôn giáo thường cho rằng mọi biến hóa trong vũ trụ đều do một lực
lượng siêu tự nhiên nào đó gây ra.
3. Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định rằng nguồn gốc vận động phát triển
của mọi sự vật và hiện tượng là do mâu thuẫn tồn tại trong bản thân chúng
1. Hiểu được thế nào là mâu thuẫn
2. Hiểu được đấu tranh giữa các mặt đối lập của mâu thuẫn là nguồn gốc khách
quan của mọi sự vận động phát triển của sự vật hiện tượng
3. Vận dụng những hiểu biết trên và cuộc sống chúng ta cần tập dượt cách phân
tích mâu thuẫn dám đấu tranh giải quyết mâu thuẫn trạng thái độ nể nang "dĩ
hòa vi quý"
II. Nội dung
bài học
1. Thế nào là
mâu thuẫn?
 Một vài ví dụ về mâu thuẫn

Bạn chăm học và Quá trình hấp thu

bạn lười học dinh dưỡng - quá
trình thải ra của
cây

Mâu thuẫn được hiểu là trạng thái xung đột chống đối nhau

Tuy nhiên, trong triết học, mâu thuẫn là một chỉnh thể, trong đó hai
mặt đối lập vừa thống nhất, vừa đấu tranh với nhau.
a. Mặt đối lập của
mâu thuẫn
 Khái niệm
Mặt đối lập của mâu thuẫn là những
khuynh hướng, tính chất, đặc điểm mà
trong quá trình vận động, phát triển của
sự vật và hiện tượng, chúng phát triển trái
ngược nhau.
Ví dụ
Sản xuất tạo ra sản phẩm
><
Tiêu dùng triệt tiêu sản phẩm
Cách hiểu
Khi nói đến mặt đối lập của mâu
thuẫn là nói đến những mặt đối lập
ràng buộc nhau bên trong mỗi sự vật
và hiện tượng cụ thể, không nên hiểu
đó là mặt đối lập bất kỳ giữa sự vật
hiện tượng này với sự vật và hiện
tượng kia
Ví dụ
Đồng hóa trong cơ thể
><
Dị hóa trong cơ thể
b. Sự thống nhất
giữa các mặt đối
lập
 Khái niệm
Sự thống nhất giữa các mặt đối lập là hai
mặt đối lập liên hệ gắn bó với nhau, làm
tiền đề tồn tại cho nhau.
Ví dụ
Phải có nhu cầu tiêu dung mới có sản
xuất và ngược lại, phải có sản xuất mới
có sản phẩm để phục vụ mục đích tiêu
dung.
Phân biệt
“Thống nhất” được dùng hàng ngày
là sự hợp lại thành một của hai sự
vật, sự việc
“Thống nhất” trong quy luật mâu
thuẫn là sự liên kết, gắn bó của hai
mặt đối lập
Ví dụ
Trong cơ thể sinh vật, có quá trình
đồng hóa thì phải có quá trình dị
hóa, nếu chỉ có một trong hai, sinh
vật sẽ chết
c. Sự đấu tranh
giữa các mặt đối
lập
 Khái niệm
Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập là sự
tác động qua lại theo xu hướng bài trừ và
phủ định lẫn nhau giữa các mặt đối lập.
Ví dụ
Trong một lớp học, hoạt động đoàn
kết và hoạt động cạnh tranh là các mặt đối
lập. Có những lúc hoạt động đoàn kết nổi
trội hơn, nhưng có những lúc hoạt động
cạnh tranh lại nổi trội hơn. Như thế, hoạt
động đoàn kết và hoạt động cạnh tranh
đang “đấu tranh” với nhau.
Quá trình
Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập
thường được chia làm nhiều giai
đoạn. Thông thường, khi mới xuất
hiện, hai mặt đối lập chưa thể hiện rõ
nhưng xung khắc, đối chọi lẫn nhau.
Nhưng khi các mặt đối lập này phát
triển theo hướng ngược chiều nhau
đến một mức độ nào đó sẽ hình
thành mâu thuẫn. Khi đó, các mặt đối
lập có xu hướng xung đột, bài trừ,
phủ định lẫn nhau.
 2. Mâu thuẫn là
nguồn gốc vận động,
phát triển của sự vật
hiện tượng
a. Giải quyết mâu
thuẫn
 Quá trình
Trong sự tác động qua lại của các mặt đối lập
thì đấu tranh của các mặt đối lập quy định
một cách tất yếu sự thay đổi của các mặt
đang tác động và làm cho mâu thuẫn phát
triển. Lúc đầu mâu thuẫn mới xuất hiện mâu
thuẫn chỉ là sự khác nhau căn bản, nhưng
theo khuynh hướng trái ngược nhau. Sự khác
nhau đó càng ngày càng phát triển đi đến đối
lập. Khi hai mặt đối lập xung đột gay gắt đã
đủ điều kiện, chúng sẽ chuyển hoá lẫn nhau,
mâu thuẫn được giải quyết. Nhờ đó thể thống
nhất cũ được thay thế bằng thể thống nhất
mới; sự vật cũ mất đi sự vật mới ra đời thay
thế.
Ví dụ
Trong hoàn cảnh sống của A đang tồn
tại một mâu thuẫn. Đó là mâu thuẫn
giữa việc có tiền ít và muốn đi du
lịch nhiều. Khi mâu thuẫn này phát
triển đến mức A không đi du lịch nhiều
thì không thể thấy hạnh phúc, nên A đã
quyết tâm học tiếng Anh để đi kiếm
tiền nhiều hơn. Kiếm được tiền nhiều
nghĩa là mâu thuẫn đã được giải quyết.
Cuộc sống cũ ít hạnh phúc của A được
thay bằng cuộc sống mới nhiều hạnh
phúc hơn.
b. Mâu thuẫn chỉ
được giải quyết
bằng đấu tranh
 Nguyên tắc Nguyên nhân

Mâu thuẫn chỉ được giải quyết bằng sự
đấu tranh giữa các mặt đối lập, không
phải bằng còn đường điều hòa mâu thuẫn.
Vì mâu thuẫn là 2 mặt của 1 vấn đề
đối lập nhau và không thể song song
tồn tại. Cần phải loại bỏ 1 trong 2 để
có thể phát triển hơn và chìa khóa
giải quyết là đấu tranh.

Ví dụ
Trong 1 quốc gia tồn tại 2 chế độ là tư bản
và vô sản thì 1 trong 2 sẽ bị loại bỏ bằng
cách đấu tranh để quốc gia đó phát triển
theo hướng tư bản hoặc vô sản.
Bài học rút
ra
+ Phải biết phân tích những mâu thuẫn trong nhận thức, trong rèn
luyện phẩm chất đạo đức. Phải phân biệt đâu là đúng, đâu là
sai, cái gì là tiến bộ, cái gì là lạc hậu để nhân cao nhận thức
khoa học, phát triển nhân cách.

+ Thường xuyên tiến hành phê bình và tự phê bình, tránh thái độ
dĩ hòa vi quý, không dám đấu tranh chống lại những cái lạc
hậu, tiêu cực .
III. Câu hỏi
vận dụng
 Câu 1: Biểu hiện nào dưới đây là mâu thuẫn?

Mỹ bắt đầu thực hiện chính

A Giai cấp nông dân đấu tranh
chống lại địa chủ phong kiến C sách cấm vận với I-ran
trong xã hội phong kiến

B Lan và Nam hiểu lầm nhau

dẫn đến cãi nhau to tiếng D Hai gia đình hàng xóm tranh
chấp đất đai

ĐÁP ÁN
Câu 2: Để trở thành mặt đối lập của mâu thuẫn, các mặt đối
lập phải

Vừa thống nhất với nhau vừa

A Liên tục đấu tranh với nhau C đấu tranh với nhau.

Vừa liên hệ với nhau vừa

B Thống nhất biện chứng với
nhau D đấu tranh với nhau.

ĐÁP ÁN
Câu 3:Mâu thuẫn chỉ được giải quyết bằng con đường nào
dưới đây?

Đấu tranh giữa các mặt đối

A Chiến tranh. C lập.

Sự thống nhất giữa

B Sự đấu tranh giữa các lực
lượng. D các mặt đối lập.

ĐÁP ÁN
Câu 4: Sự vật, hiện tượng nào dưới đây là mặt đối lập của mâu
thuẫn theo quan điểm Triết học?

Mặt thiện và ác trong con

A Bảng đen và phấn trắng C người.

Cây cao và cây

B Thước dài và thước ngắn
D thấp.

ĐÁP ÁN
Câu 5: Việc làm nào dưới đây là giải quyết mâu thuẫn trong
nhận thức?

Ủng hộ tư tưởng tiến bộ.

A Đấu tranh với tư tưởng
lạc hậu.
C

B Dung hòa các tư tưởng.

D Tiếp nhận tư tưởng mới.

ĐÁP ÁN
Nguồn gốc vận
động, phát triển của
sự vật, hiện tượng
Nhóm 2
Quang Minh, Ánh Dương, Nguyễn Thị Hương, Thùy Linh, Ngọc
Lan, Vương Hà Anh, Phạm Hà Anh