-

Поимот Студена војна се однесува на до тогаш атипичен глобале конфликт меѓу два
економски, воени и идеолошки блокови, западниот капиталистички табор предводен од
Соединетите Американски Држави (САД) и иточниот социјалистички табор под
доминација на Сојузот на Советските Социјалистички Републики (СССР). Овие две земји ќе
се појават како нов геополитички феномен по завршувањето на Втората Светска Војна,
познат како супер сили, кој е понатамошна еволуција од статусот Големи сили. Всушност,
станува збор за единствените две Големи сили кои излегле засилени како победнички од
двете светски војни. Споменатите две најголеми разурнувања во историјата на
човештвото, како и епилогот од Студената војна како нов феномен на светската
геополитичка шаховска табла, че му го дадат на дваесетиот век прекарот ,,краткиот” век.
Овој термин всушност е метафорички приказ на Времето на започнувањето и
завршувањето на еден епохален глобален политички циклус, кој го засега целото
човештво без исклучок, а тоа е временскиот период од започнувањето на Првата светска
војна (1914), до падот на Берлинскиот ѕид и ,,Кадифените” Револуции во Источна Европа
(1989). Првата декада на овој век време на вжештување на меѓународните процеси и
односи, што значи подлотовка на сцената за епохалните настани кои ќе следуваат, додека
последната е период на сумирање на последиците од веќе завршениот процес. Според
тоа, денес кога се’ погласно се говори за можноста од Втора Студена војна, всушност се
поставува прашањето дали воопшто заврши првата. Ваквите недоумици пред кои денес е
исправена светската политика, неодоливо потсетуваат на дефиницијата на Версајскиот
систем на договори, како прекин на огнот, а не вистински систем на мировни договори,
како примирје кое траело дваесет години, а периодот меѓу двете светски војни, не е
ништо друго туку време за подготовки пред втората завршна рунда, во која дефинитивно
ќе бидат исправени неправдите, ќе бидат расчистени нерасчистените сметки и слични
максималистички и најчесто утопистички размислувања, продукт на стремежот за целосна
глобална доминација на старите и/или новите големи сили во глобалниот светски
поредок. Студената војна е всушност промена на методологијата во реализацијата на тие
цели, поради тоа што на сцената стапува нуклеарното вооружување. Не во ничиј интерес,
уништувајќи го непријателот да се уништи и самиот себе. Бомбардирањата на јапонските
градови Хирошима и Нагасаки, од страна на САД, на самиот крај од Втората светска војна,
како и сознанието дека тоа е само мала демо верзија на вистинската разорна моќ на
нуклеарното вооружување, ја зацврстило определбата да се бараат други методи во
меѓусебната пресметка. Од тука нуклеарното вооружување ќе игра две улоги, прво
потврда на статусот на Суперсила, на земјата која го поседува, второ средство за притисок
врз противниците и трето, колку и да звучи иронично, фактор на стабилноста кој ги
принудува земјите кои го поседуваат да избргнуваат меѓусебни директни воени судири,
по секоја цена. Студената војна значи се води на неколку подрачја, кои ќе бидат опфатени
во овој труд. Економска трка, трка во вооружување, трка во Вселената и локални војни,
т.н. ,,жешки” точки на Студената војна како Грција (1946-1949), Кореја (1950-1953),
Виетнам како и цела Индокина, во текот на Првата (1945-1954) и Втората војна во
Индокина (Виетнамската војна) (1964-1975/6). Според тоа и самиот термин Студена војна
е претежно евроцентричен, односно се однесува на Европа, каде што со мировната
конференција на Јалта, Крим, ,,големата тројка” Рузвелт (претседсател на САД), Черчил
(премиер на Обединетото кралстсво) и Сталин (лидер на СССР), договориле јасно
разграничување на сферите на влијание, поштедувајќи го континентот од воени
разурнувања до денес, со исклучок на крвавиот распад на Југославија во деведесетите.
Одлуките на Јалта, ќе бидат потврдени и официјално верифицирани и на Париската
мировна конференција во 1947-ма година.

2. Корените на Студената војна или патот од Светска до Студена војна

Некомпактибилноста на економските и политичките системи на Сојузниците во Втората

светска војна, социјализмот на СССР од една и капитализмот и либералната демократија
на земји како САД, Обединетото Кралство и Франција од друга страна ќе дојде до полн
израз многу порано, уште со Октомвриската револуција во Русија во 1917 година. Идејата
за светска револуција, под водство на Советите на работнички и војнички делегати,
односно обидот светската империјалистичка војна да се претвори во класна војна и да се
изведе Светска пролетерска револуција, прокламирана од Владимир Илич Улјанов Ленин
и Лав Троцки, ќе ја постави Русија, во истата меѓународна положба како Франција по
Револуцијата од 1789 година. Имено, Русија ќе се соочи со Граѓанската војна и странската
воена интервенција, обединувајќи ги сите релевантни меѓународни фактори на епохата
против себе на надворешнополитички план. На внатрешен план пак, имаме ситуација
слична на онаа која до неодамна ја имавме во Сирија. Ситуација на неколку завојувани
фракции како што се анархистите на Нестор Махно во јужна Украина, разните козачки
воено-политички организации, Болшевиците и регуларната армија, т.н. Бела Гвардија.
Последната, најтешкиот удар ќе го доживее, со тоа што ќе остане без единствена врховна
команда, по ликвидацијата на царското семејство во 1918. Болшевиците од своја страна
револуционите превирања од 1917 ги започнале како маргинална фракција. На изборите
за членови руската Дума (Парламент), од 1917, доживеале катастрофален пораз,
завршувајќи дури четврти со само 175 од вкупно 750 депутати (пратеници). Но,
создавањето на дисциплинирана воена машинерија со цврста команда, т.н. Црвена
Армија, по идеја и заслуга пред се’ на Троцки, ќе ги исфрли на површината на историските
текови, како апсолутни победници. Понатамошниот тек на настаните, вклучува тежок
сепаратен мир со Германија, потпишан од Болшевиците во март 1918, како и доста
неуспешен прв бран на ширење на комунизмот со создавањето на краткотрајни советски
републики, во Унгарија, на чело со Бела Кун, Словачка, трите балтички држави Естонија,
Латвија и Литванија, кои заедно со Финска, во која избила и краткотрајна граѓанска војна
меѓу социјалистите и десницата во текот на 1918, а завршила со победа на десницата
прогласиле независност од Руската Империја. Покрај тоа истовремениот пораз на
Германија, Австро-Унгарија и Русија, ќе овозможи Полска поврорно да се појави на
историската сцена, како потенцијална нова значајна сила. Тука секако треба да се
спомене и создавањето на Вајмарската република во Германија, чија првична слабост ќе
биде искористена од страна на комунистите, кои ја прогласиле Баварската советска
република во 1919, која ќе заврши неславно, односно крваво задушена од владата во
Берлин. Краткотрајните државни субјекти Украинска и Белоруска народна република,
како и независноста на Бухарскиот емират во денешен Узбекистан во истиот период
(1918-1920), ќе заврши со освојување на емиратот од Црвената армија во 1918 и
прогласување на Бухарска и Хорземска народна Република во Средна Азија. Украина и
Белорусија пак ќе влезат во составот на СССР, со статус советски социјалистички
републики и заедно со Руската Федертативна Советска Социјалистичка Рпублика, ја
сочинуваат групата на трите земји основачки на СССР. Но делови западна и северозападна
Украина, како и западната половина на денешна Белорусија, ќе влезат во составот на
ПОлска, новиот значаен фактор на европската геополитичка мапа, додека Рутенија
(Закарпатија), крајниот југозапад на денешна Украина ќе влезе во составот на
Чехословачка, со што Чехословачка ќе добие заедничка граница со Романија. Брест
Литовскиот договор вклучува отстапување на Бесарабија (денешна Република Молдавија)
и оласта Буковина, денес во јужна Украина и северна Романија на Романија, а и границата
со Финска, ќе биде значително поместена во полза на Финска во Карелија во правец на
исток и особено на југоисток, доделувајќи северисточната половина од езерото Ладога на
Финска. Како што во Европа, Германија ќе излезе како фактички, барем во воена смисла
победник на Источниот Фронт, така на Кавказ, германските сојузници Османлиите ќе го
постигнат истото, пробивајќи се до Баку, Азербејџан на Каспиското Езеро. Во 1918 ќе биде
прогласена Закавкаска Демократска РЕпублика, која поради нараснатиот национализам и
територијални спорови на секој со секого од трите конститутивни народи, ќе се распадне
на три републики со префикс ,,Демократска”: Д.Р. Грузија, Д.Р. Ерменија и Д.Р.
Азербејџан. Истовремено во регионот ќе започне и Турската војна за независност. Еден од
првите дипломатски чекори на водачот на турското национално движење Мустафа Кемал
паша (подоцна наречен Ататурк), ќе биде пишувањето на отворено писмо до Ленин, во
кое ќе побара воена помош и ќе понуди соработка и сојузништво, во врска со
територијалните прашања во кавказкиот регион, како и договор за сојузништво и
ненапаѓање. Тоа е разбирливо. Во тој момент, турските национални сили се наоѓале во
истата меѓународна положба како и Болшевиците, а тоа е потполна меѓународна
изолација, положба чиј што еквивалент денес би можела да биде само ситуацијата со
Палестинците или Курдите. Почнувајќи од септември 1920, Црвената армија ќе го започне
својот напад на Д.Р. Азербејџан, додека турските национални сили ќе ги започнат
операциите во североисточна Анадолија, на огромните територии, кои американскиот
претседател Томас Вудроу Вилсон ги планирал како ерменски мандат, формално под
надзор на Лигата на народите. До декември истата година, националните сили на
Мустафа Кемал, речиси целосно ќе ја исцртаат денешната североисточна граница на
Република Турција, а Црвената Армија ќе ги заземе териториите на денешните Азербејџан
и Ерменија. Веќе во јануари, следната 1921 година, ќе започнат и заедничките воени
операции против Д.Р. Грузија, кои ќе завршат со целосен успех, за турско-болшевичкиот
сојуз веќе во март. Конечниот договор предвидувал значајниот пристанишен град Батуми,
административниот центар на областа Аџара (Аџарија), во денешна југоисточна Грузија да
им припадне на Болшевиците. Некогашната Карска област на царска Русија, која ги
вклучува денешните турски провинции Карс, Игдир, Ардахан и Артвин, населени
претежно со Курди им припаднала на Кемалистите. Болшевиците останале клучен
сојузник и главен снабдувач со оружје и опрема на Кемалистите и до крајот на нивната
борба на Јужниот (против францускиот мандат во денешна југоисточна Турција, како и на
Западниот фронт од Турската војна за независност против Грција. Сојузот на Советските
Социјалистички Републики (СССР), ќе биде официјално прогласен во декември 1922
година. Исто така, ќе се случи и неуспешен обид за ширење на комунизмот во Иран, со
прогласувањето на краткотрајната Гиланска социјалистичка република во провинцијата
Гилан во североисточен Иран во 1925-та. Генералот Реза Кан, командант на козачка
бригада, ќе стане најпрвин премиер, за во декември истата година да изврши воен
преврат и да се прогласи за шах (цар) на Иран. Со тоа Турција и Иран ќе останат
единствените големи независни муслимански држави. Ататурк и Реза Шах, кој во
меѓувреме ќе го смени своето презиме во Пахлави, ќе ги поведат своите земји по патот на
секуларизмот. Соседен Афганистан под власта на династијата Дурани, формално со статус
на ,,заштитена држава” под Британската империја, исто така ќе го следи патот на Турција
и Иран. Остатокот од Блискиот Исток ќе биде поделен на мандатни територии и тоа:
Британски мандат над Палестина, Задјорданија и Месопотамија (Ирак и Кувајт).
Француски мандат над Сирија и Либан.Северен Јемен добива независност. Краството
Хеџаз, каде што се насветите муслимански градови Мека и Медина ќе биде меѓународно
признато. По арапската војна за обединување, која ќе заврши во 1926-та, ќе се обедини со
кралството Неџд, заедно формирајќи ја Саудиска Арабија. Обединувањето и до ден денес
не е меѓународно потврдено. Египет ќе биде признат како независно кралство во 1922
година. Кралот на Египет формално ќе ја носи титулата крал на Египет и Судан.
Единствените земји во кои комунизмот ќе успее да се излее се Тану Тива (анектирана од
СССР во 1944) и Монголија, која прогласила независност од Кина во 1911, воспоставувајќи
монархија на чело со Богд хан. Во 1921 Црвената армија ќе ја заземе монголската
престолнина Улан Батор. Монархијата ќе биде официјално укината во ноември 1924 и ќе
биде прогласена Народна Република Монголија.

Европа по потпишувањето на допговорите од Версај ( со Германија), Брест-

Литовск( капитулација на Болшевиците пред Германија), Неј( со Бугарија), Тријанон ( со
Унгарија), Сент Жермен ( со Австрија) и Лозана ( ревизија на Севрскиот договор, почеток
на ревизијата на Версајскиот систем на договори)
Советски пропаганден постер, Ленин ја мете планетата Земја од монархистичкото
империјалистичко капиталистичко ,,ѓубре.”

Тројцата лидери на Октомвриската Револуција : Ленин ( во средината), Троцки (десно) и

Сталин (лево).

Во меѓувреме во јануари 1924 Ленин умира. Борбата за наследник се водела меѓу Троцки
и Сталин. Победил Сталин, а Троцки побегнал во странство. Сталин ја организирал својата
втора револуција, почнувајќи од 1929 до 1939 година, со која што извршил масовна
индустријализација и колективизација на земјоделството, ликвидирајќи ја целокупната
приватна сопстсвеност во СССР. Во 1936 фодина била извршена нова административно-
територијална реорганизација, со која што бројот на советските социјалистички
републики станал 14 плус Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република
(РСФСР). Од 1929 до 1933 година светот ја пребродел најголемата економска криза,
позната како Големата Депресија. Се издвоиле три идеолошки правци: либералната
демократија (САД, Обединетото Кралство, Франција), комунистичка диктатура (СССР) и
фашизам и национал-социјализам (Германија, Италија и Јапонија). За земјите со
либерална демократија, наци-фашизмот бил бедем против ширењето на комунизмот. За
СССР, биле бедем против ширењето на демократијата. Со комунистите, фгашистите го
имале тоталитаризмот како заедничко нешто. Со демократијата пак, тоа бил
антикомунизмот. Шпанската граѓанска војна (1936-1939) е значаен настан во кој земјите
на либрералната демократија ќе се проглсат за неутрални, на тој начин овозможувајќи
победа на профашистичките сили на чело со генералот Франциско Франко (Шпанската
Фаланга). Народниот фронт, во кој Комунистичката партија играла важна улога ќе биде
поразен.
 Генералот Франциско Франко

Исидора Долорес Ибарури Гомез ,,Ла Пасионариа”, ледер на Шпанската комунистичка

партија во текот на Граѓанската војна (1936-1939).

Во меѓувреме, ревизијата на Версајскиот систем, која што започнала со договорот нод

Лозана во 1923, кулминирала со Минхенскиот догор од 1938. Според овој договор
Германија ја присоединила Австрија (Аншлус), извршила анексија и на териториите на
Чехословачка кои тогаш биле населени со Германци (Судетланд) и создала марионетска
независна држава Словачка на чело со Јозеф Тисо. Унгарија како германски сојузник ги
добила Закарпатија, во денешна Украина и јужните делови на денешна Словачка. Сите
овие територии тогаш биле населени претежно со Унгарци. На запад, Германија ја
повратила контролата врз Саарланд, која била мандатна територија на Лигата на
народите и ја ремилитаризирала Рајнланд. На 23.08.1939, сеслучило она од што земјите
со либерална демократија најмногу се плашеле, Германија и СССР склучиле пакт за
ненапаѓање на ниво на министри за надворешни работи, кој ќе стане познат под името
Молотов-Рибентроп пакт, спорд имињата на подписниците Хајнрих фон Рибентроп, шеф
на германската дипломатија и Вјачеслав Молотов, комесар за надворешна политика на
Советскиот Сојуз. Двете сили, Германија и Русија, кои биле главни стожери на европскиот
поредок пред Версај, а со Версај биле понижени гсе здружиле како ревизионистички
сили. Барањата на Германија Полска да и овозможи поврзување . На ваквиот пакт
претседателот на САД Френклин Делано Рузвелт, реагирал со говор во Конгресот, во кој
констатирал дека: ,,Советскиот Сојуз е диктатура, најголемата диктатура што човештвото
некогаш ја видело. Нацистичка Германија е друга диктатура. Нивниот сојуз за нас е
очекуван.”

Поделбата на источна Европа според пактот Молотов-Рибентроп.

Од картата погоре станува јасно дека со ваквата поделба Германија и СССР, кои станале
непосредни сосњди, дошле до точка во која што немале повеќе што да си понудат една
на друга. Со тоа пактот многу брзо станал неодржлив. Паралелно, на Далечниот Исток,
СССР склучил Пакт за неутралност со Јапонија, клучен сојузник на Германија.
Јапонскиот шеф на дипломатијата Јосуке Мацуока, кој го потпишал Пактот за неутралност
со Сталин.

Овој пакт, одиграл клучна улога во одлуката на Јапонија да објави војна на САД, бидејќи ја
анулирал можноста од советска интервенција против Јапонија, во североисточна Кина, во
областа Манџурија.
Советско-јапонскиот пакт за неутралност, кој фактички ги создал условите за јапонскиот
напад на Потпишан е на 13.04.1941 година.

По падот на Франција ппод ударите на германската воена машинерија во јуни 1940-та, се

повеќе доаѓала до израз неодржливоста на пактот Молотов Рибентроп. Ветувањата што
Хитлер им ги давал на Советите дека Британската Империја само што не паднала под
германските воздушни удари останале празни. Британската империја никако да падне. Се
уште неутралните САД, веднаш по капитулацијата на Данска без војна, ја презеле
контролата врз стратешки важните острови Гренланд и Исланд. Преку нив доставувале
помош за Британците и спречувале германска доминација над Атлантикот. Воедно тие се
и одлични места за увид врз руските/советските воени и други научни активности и
експерименти на Арктикот.
Извонредно важната геострстешка местоположба на Гренланд и Исланд.

Ваквата ситуација всушност се покажала како клучна за оформувањето на

Антихитлеровската коалиција. Претседалот Рузвелт сега можел да смета на фактот дека
американското јавно мнение ќе го напушти изолационизмот, бидејќи она што година и
половина подоцна се случило, а тоа е јапонската агресија, која започнала со нападот на
Перл Харбур едноставно било неминовно. Нацифашистичкиот блок бил во војна со
премногу земји, на премногу фронтови и со тоа бил осуден на пораз. Следувало
прераспределување на сферите на влијание во поствоениот свет. САД и СССР се појавиле
како две единствени супер сили на светската политичка сцена.

Сојузнички конференции на врвот

Станува збор за три конференции на ,,големата тројка претсњдалот на САД Рузвелт,

премиерот на Обединетото кралство Черчил и лидерот нна СССР Сталин. На нив се
донесени клучните одлуки за светсиот поредок, односно распределбата на сферите на
влијание во светот меѓу трите Големи сили по завршувањето на војната. Првата таква
конференција е одржана во Техеран, во советската амбасада во Иран, кој бил под
окупација на Обединетото Кралство (јужниот ) и на СССР (северниот дел). Клучната тема
на неа е барањето на Сталин за што побрзо отворање на западен фронт во Европа,
поточно во Франција. Советскиот Сојуз, се потешко го носел товарот на самостојното
војување во Европа. САД и Обединетото Кралство се обидувале што подолго да го
пролонгираат отворањето на западниот фронт. СССР пак, одолевал на притисоците од
Рузвелт, да го прекрши пактот за ненапаѓање со Јапонија. Забадниот фронт бил отворен во
јуни 1944 година на Нормандија, северна Франција и кај Тулон, јужна Франција во август
истата година. Долгото пролонгирање на отворањето на фронтот од страна на САД и
Обединетото Кралство се должи на фактот што тие го носеле финансискиот товар на
модернизацијата на Црвената Армија. Аргументот на Сталин бил огромниот број жртви
што СССР ги давал како воени така и цивилни (27 милиони до крајот на војната). На
конференцијата во Јалта, Крим во фебруари 1945 година, биле рзделени сферите на
влијание во Источна Европа. За Сталин најважно било полското прашање. Било решено
СССР да ги задржи териториите на источна полска, денешна западна Украина и западна
Белорусија. ПОлското население од тие региони ќе биде иселено. ПОЛска како
компензација ќе добие проширување на запад, во територии кои дотогаш биле
германски. Тамошните Германци ќе бидат иселени, а на нивно место ќе се населат
иселените Полјаци. СССР ќе ги задржи и трите балтички држави Естонија, Латвија и
Литванија како советски републики. Карелискиот појас бил вратен на СССР и повторно
одземен од Финска, со тоа што во последната ќе се неутрализира и нема да биде
воспоставен комунистички режим во неа, но под услов да не влегува во воени сојузи
против СССР. Поради тоа, Финска и до ден денешен не е членка на НАТо. Се предвидувала
и легализација на работата на Комунистичката партија на Финска и забрана на сите
партии, кои СССР сметал дека се фашистички и/или поттикнувале непријателство кон
СССР. Чехословачка е возобновена. Германските протекторати Бохемија и Моравија и
Независна држава Словачка биле анулирани. Чехословачка ја загубила заедничката
граница со Романија. Рутенија (Закарпатија) ја задржал СССР, како дел од Украинската
советска република. Словаците и Унгарците (кои исто така биле дел од силите на Оската и
во текот на војната ја зазеле оваа област), биле протерани. Германците од Чешка
(Судетланд) биле исто така протерани. Унгарија била вратена во предвоените граници.
СССР ја задржал и Бесарабија (Молдова) како советска република и северна Буковина
како дел од Украина. На предлог на Черчил на Балканот биле постигнат договор на
салфетка за ,,процентуално” распределување на сферите на влијание. Романија 90%
Сталин 10% Черчил Бугарија 75% Сталин 25 % Черчил, Грција 90% Черчил 10% Сталин,
Југославија двете страни добиваат по 50%. Албанија не била предмет на разговори. За неа
само се знаело дека постои како држава, но формата на управување ќе остане спорна,
односно таа ќе биде легитимна држава со нелегитимна (комунистичка) влада, дури до
1955 година, кога е примена во ООН. Бидејќи не станува збор за територијална
прераспределба, туку за влијание врз начинот на управување и државно уредување,
ваквиот договор станал неодржлив по завршувањето на војната. Секаде каде што било
која од двете страни добила над 50% влијание, набргу станале 100%. Со тоа биле удрени
темелите на сите сталинистички чистки пво земјите од советската сфера, потоа на судирот
меѓу Тито и Сталин, со кој иако комунистите во Југославија завеле еднопартиска
диктатура, односно добиле 100% од власта, сепак вијанието во неа останало 50%/50%,
како и на Граѓанската војна во Грција, со која Британците го исчистиле комунистичкото
влијание од својата сфера. Третата конференција на врвот била одржана во Потсдам
Германија, на самиот крај од војната, во април 1945 година. Тројката била во нов состав.
Од предходниот останал само Сталин. Рузвелт починал на почетокот од четвртиот мандат,
па по службена должност, подпретседалот Хари Труман, автоматски станал претседал, без
распишување на предвремени избори, согласно американскиот Устав. Черчил бил
поразен на парламентарните избори во Обединетото Кралство истата година, така што во
Потсдам, официјален Лондон бил претставуван од новиот премиер Клемент Атли, првиот
лабуристички премиер во британската историја. На неа било решено дека Германија по
безусловната капитулација која била веќе извесна, ќе биде разделена на четири
окупациони зони: британска, американска, советска и француска, а истото ќе биде
направено и со нејзината престолнина Берлин. Австрија повторно ќе биде раздвоена од
Германија и истата постапка важи и за неа, како и за нејзината престолнина Виена. СССР
ќе и’ објави војна на Јапонија веднаш по завршувањето на војната во Европа и че ги
поврати јужен Сахалин и Курилските Острови. Американските атомски бомби ќе испратат
силна порака до СССР, ќе ја забрзаат капитулацијата на Јапонија и ќе го обесмислат
понатамошниот советски воен ангажман на Далечниот Исток, со што ќе биде анулирана
евентуалната комунистичка опасност во Јапонија, по завршувањето на војната. СССР
влегол во војна со Јапонија дури на 8.8.1945, два дена по првата атомска бомба на
Хирошима и еден ден пред втората на Нагасаки. Јужен Сахалин и Курилските острови
влегле во составот на СССР, со тоа што советскиот/рускиот суверенитет над Курилските
острови и до ден денес не е меѓународно потврден, бидејќи нивниот статус не влегол во
составот на Инструментот за капитулација што Јапонија го потпишала со САД. Русија како
правен наследник на СССР и Јапонија, со тоа технички и денес се во војна, поради
непостоењето на мировен договор меѓу нив. Светот влегол во Нуклеарната епоха.

Границите во Европа пред ( лево) и по завршувањето на Првата светска војна.

Границите во Европа по завршувањето на Втората светска војна.
Територии окупирани од Јапонија во текот на Втората светска војна и одземени од неа по
завршувањето на војната.









5000/5000
Character limit: 5000
Дигитална архива Меѓународна историја Декласифицирана digitalarchive.wilsoncenter.org
22 февруари 1946 година Цитирање „Долг телеграм“ на Kenорџ Кенан: „Долг телеграм“ на
Georgeорџ Кенан, 22 февруари 1946 година, Програма за историја и јавна политика
DigitalArchive, Национална архива и евиденција за администрации, Оддел за државни
записи ( Рекордна група59), Централна датотека на децималите, 1945-1949, 861,00 / 2-
2246; препечатено во Стејт департмент на САД, изд., Надворешни односи на Соединетите
држави, 1946 година, Том VI, Источна Европа; Советски сојуз (Вашингтон, Печатарска
канцеларија на Соединетите држави, 1969), 696-709.http:
//digitalarchive.wilsoncenter.org/document/116178 Резиме: Амбасадорот Kenорџ Ф. Кенан му
пишува на Државниот секретар со долга анализа на Советската политика во обид да го
објасни нивното неодамнешно некооперативно однесување. Оваа порака подоцна ќе стане
славна како „долгата телеграма“. Кредити: Овој документ е овозможен со поддршка од
фондацијата „Леон Леви“. Оригинален јазик: англиски Содржина: англиски препис
Скенирање на оригинален документ
ДЕПРЕМЕН НА ДР STАВИТЕ ТЕЛЕГРАМПЕН-К-М Не е потребна парафраза8963
Москва преку војна Датум на 22 февруари 1946 година Примено во 15:52 часот СЕКРЕТ
државен секретар, Вашингтон. 511, 22 февруари, 21 часот Одговор на 284 на 3 декември
толку чудна форма на размислување и толку важна за анализата на нашето меѓународно
опкружување што не можам да ги компресирам одговорите во единствена кратка порака
без да попуштам на она што сметам дека би било опасно степен на преедноставување
Затоа, се надевам дека Депт ќе се соочи со мене ако на ова прашање поднесам пет дела,
чии теми ќе бидат приближно како што следува: (Една) Основни карактеристики на
повоениот советски изглед. Нејзината проекција во практична политика на официјално
ниво. (Четири) Нејзината проекција на неофицијално ниво. но вклучените прашања се од
толку итно значење, особено во поглед на неодамнешните настани, што нашите одговори
на нив, ако воопшто заслужуваат внимание, ми се чини дека го заслужуваат тоа одеднаш.
Следува Дел Прв: Основни карактеристики на Советскиот изглед на повоениот период,
како што е соопштено од официјалната машина за пропаганда: Следниве: Како што изјави
Сталин во 1927 година пред делегација на американски работници: „Во текот на
понатамошниот развој на меѓународната револуција, ќе се појават два центри од светско
значење: социјалистички центар, привлекувајќи ги кон себе земјите кои се стремат кон
социјализам и капиталистички центар, привлекувајќи се кон самите земји кои се склони
кон капитализам. Битка помеѓу два центри за команда со светската економија ќе одлучат
за судбината на капитализмот и на комунизмот
во целиот свет. "(б) Капиталистичкиот свет е преполн со внатрешни конфликти,
својствени на природата на капиталистичкото општество. Овие конфликти се нерешливи
со мирен компромис. Најголем од нив е тој меѓу Англија и САД. (в) Внатрешни
конфликти на капитализмот неизбежно генерираат војни. Така генерираните војни може
да бидат од два вида: интракапиталистички војни меѓу две капиталистички држави и војни
за интервенција против социјалистичкиот свет. Паметни капиталисти, залудно бараат
бегство од внатрешните конфликти на капитализмот, наклонети кон последниот. (г)
Интервенција против СССР, додека тоа би било погубно за оние што го преземале тоа, би
предизвикало повторно одложување на напредокот на Советскиот социјализам и затоа
мора да биде заштитено со сите трошоци. (д) Конфликтите меѓу капиталистичките
држави, иако исто така опремени со опасност за СССР, сепак содржат големи можности за
напредување од социјалистичка кауза, особено ако СССР остане воено моќен, идеолошки
монолитен и верен на својот сегашен брилијантен водач ип. (ѓ) Мора да се има предвид
дека капиталистичкиот свет не е сè лош. Покрај безнадежно реакционерните и
буржоаските елементи, тој вклучува (еден) одредени целосно просветлени и позитивни
елементи обединети во прифатливи комунистички партии и (два) одредени други
елементи (сега опишани од тактички причини како прогресивни или демократски) чии
реакции, аспирации и активисти се случија да бидат „објективно „поволни за интересите
на СССР Овие последни мора да бидат охрабрени и искористени за советски цели. (е)
Меѓу негативните елементи на буржоаско-капиталистичкото општество, најопасно од сите
се оние кои Ленин ги нарекува лажни пријатели на народот, имено умерено-
социјалистички или социјалдемократски водачи (со други зборови, некомунистички
левичари). Овие се поопасни реакционери надвор и надвор, бидејќи тие барем маршираат
под нивните вистински бои, додека умерените левичарски лидери ги збунуваат луѓето
користејќи уреди на социјализам за да ги затегнат интересите на реакционерот. Толку за
просториите. До кои одземања тие водат од гледна точка на советската политика? На
следново: (а) Сè треба да се стори за да се напредува

Од лево кон десно: Сталин, Труман и Черчил на Конференцијата во Потсдам

за жртва се чувствувале обврзани да бараат. Во име на марксизмот тие ја жртвуваа секоја етичка
вредност во нивните методи и тактики. Денес тие не можат да се откажат од тоа. Тоа е смоквински
лист од нивната морална интелектуална респектабилност. Без него, тие ќе застанеа пред
историјата, во најдобар случај, само како последно, тоа долго сукцесија на сурови и расипнички
руски владетели кои немилосрдно ја принудуваа земјата на нови височини на воена моќ, со цел
да се гарантира надворешна безбедност на нивните внатрешно слаби режими. Ова е причината
зошто советските цели секогаш треба да бидат свечено облечени во стапици на марксизмот и
зошто никој не треба да ја потценува важноста на догмата во советските работи. Така, советските
лидери се измачуваат од потребите на нивната сопствена минато и сегашна позиција да ја изнесат
онаа [очигледна мисија] надвор од светот како злобна, непријателска и заканувачка, но носејќи
микроби на притајна болест и предодредена да бидат обвиткани со растечки внатрешни
конвулзии му се дава конечна деградација на Пучот со зголемувањето на моќта на социјализмот и
приносите кон нов и подобар свет. Оваа теза дава оправдување за тоа зголемување на воената и
полициската моќ на руската држава, за таа изолација на руското население од надворешниот свет
и за тој флуиден и постојан притисок за проширување на границите на руската полициска моќ што
се заедно природни и инстинктивни нагони на руските владетели. Во основа ова е само постојан
напредок на незгодниот руски национализам, вековно движење во кое концептите за напад и
одбрана се неразделно збунети. Но, во ново руво меѓународен марксизам, со своите медени
ветувања за очаен и воен растргнат свет, тој е повеќе опасен и подмолен од кога било досега. Од
горе не треба да се мисли дека линијата на советската партија е нужно неискрена и неискрена од
сите оние кои го стави напред. Многу од нив се премногу неуки во надворешниот свет и ментално
се премногу зависни за да го доведат во прашање [очигледниот пропуст] самохипнотизам и кои
немаат потешкотии самите да веруваат во она што сметаат дека е утешно и погодно да се верува.
Конечно, ја имаме нерешената мистерија за тоа кој, ако има некој, во оваа голема земја,
всушност, добива точни и непристрасни информации за надворешниот свет. Во атмосфера на
ориентална таинственост и заговор што ја преовладува оваа Влада, можностите за искривување
или труење на изворите и струите на информациите се бесконечни. Самото непочитување на
Русите кон објективната вистина - навистина, нивното неверување го инсистира постоењето - ги
тера да ги гледаат сите наведени факти како инструменти за унапредување на една или друга
задна цел. Постои добра причина да се сомневате дека оваа Влада е всушност заговор во рамките
на заговор; и јас за еден не сакам да верувам дека самиот Сталин добива нешто слично на
објективната слика за надворешниот свет. Тука има доволно опсег за видот на суптилна интрига
кај која Русите се минати господари. Неможноста на странските влади да го пласираат својот
случај непосредно пред креаторите на руската политика - до кој степен тие се предадени во
нивните односи со Русија да им дадат добрини на нејасни и непознати советници кои никогаш не
ги гледаат и не можат да влијаат - овој ужасен ум е најоднемирувачката карактеристика на
дипломатија во Москва, и она што западните државници би било добро да го имаат предвид ако
би ја разбрале природата на тешкотиите што се среќаваат овде.

слабости и да ги држат противниците во темница. (б) Каде и да се смета за навремено и

ветувачко, ќе се направат напори за унапредување на официјалните ограничувања на советската
моќ. Во моментов, овие напори се ограничени на одредени соседни точки, за кои се смета дека се
од непосредна стратешка потреба, како што се Северен Иран, Турција, можеби Борнхолм. Сепак,
други точки може во секое време да се доведат во прашање, ако и како што се крие Советската
политичка моќ се прошири до нови области. Така, „пријателска персиска влада може да биде
повикана да и додели на Русија пристаниште на Персискиот залив. Доколку Шпанија падне под
комунистичка контрола, може да се активира прашањето за советската база на Гибралтарскиот
теснец. Но, ваквите тврдења ќе се појават на официјално ниво само кога ќе заврши
неофицијалната подготовка. (В ) Русите ќе учествуваат официјално во меѓународни организации
каде гледаат можност за проширување на советската моќ или за инхибиција или разводнување на
моќта на другите. Москва не гледа во ОНО механизмот за трајно и стабилно светско општество
основано врз заеднички интерес и на сите нации, туку арена во кои цели само што се споменати
можат поволно да се следат. Додека ОНО се смета тука за да и служи на оваа цел, Советите ќе
останат со него. Но, ако во кое било време дојдат до заклучок дека служи за засраменост или
фрустрација на нивните цели за проширување на моќта и ако видат подобри изгледи за
остварување на овие цели по други линии, тие нема да се двоумат дали да го напуштат ООН. Ова
би значело, Тие се чувствуваа доволно силни да го поделат единството на другите нации со
повлекувањето за да го направат ООН неефикасен како закана за нивните цели или безбедност,
заменувајќи го со меѓународно оружје поефикасно од нивна гледна точка. Така, советскиот став
кон ООН во голема мера ќе зависи од лојалноста на другите нации кон него и од степенот на
енергичност, одлучност и кохезија со кои тие нации го бранат во ООН мирниот и надежен концепт
на меѓународниот живот, што таа организација го претставува за нашиот начин на размислување.
Повторувам, Москва нема апстрактна посветеност кон идеалите на ООН. Нејзиниот став кон таа
организација ќе остане практично и тактички. (Г) Кон колонијалните области и заостанатите или
зависни народи, советската политика, дури и неофицијалната рамнина, ќе биде насочена кон
слабеење на моќта и влијанието и контактите на напредните западни нации, според теоријата
дека во колку што оваа политика е успешна, ќе се создаде вакуум што ќе ја фаворизира
комунистичко-советската пенетрација. Советскиот притисок за учество во договори со
доверителски аранжмани значи, според мое мислење, желба да се биде во позиција да се
комплицира и инхибира засилувањето на влијанието на Западот во такви точки отколку да се
обезбеди главен канал за вршење на советската моќ. Последниот мотив не недостасува, но за ова
Советите претпочитаат да се потпрат на други канали отколку на официјалните договори за
старателство. Така, може да очекуваме да ги најдеме Советите кои бараат прием насекаде во
старателство или слични аранжмани и користејќи лостови со кои се стекнаа за да се ослабне
западното влијание меѓу таквите народи. (Д) Русите ќе се стремат енергично да развијат советска
застапеност во и официјални врски со земјите во кои тие се чувствуваат силни. можности за
спротивставување на западните центри на моќ. Ова се однесува на толку раздвоени точки како
Германија, Аргентина, земјите од Блискиот исток итн. (ѓ) Во меѓународните економски прашања,
во советската политика навистина ќе доминира извршувањето на автархијата за Советскиот Сојуз
и Советскиот Сојуз доминираат соседните области земени заедно. Сепак, тоа ќе биде основната
политика. Што се однесува до официјалната линија, позицијата сè уште не е јасна. Советската
влада покажа чудна воздржаност од прекинувањето на непријателствата врз предметната
надворешна трговија. Ако треба да се очекуваат долгорочни кредити од поголеми размери, јас
верувам дека Советската влада може на крајот да престане да прави усни услуги, како што тоа го
стори во 30-тите години на минатиот век, за да сака да гради меѓународни економски измени
воопшто. Во спротивно, мислам дека е можно Советската надворешна трговија да биде повторно
извршена (прекумерно од вотка и говори и немање трајни ефекти). (ж) Надвор од ова,
советските официјални односи ќе поминат како што треба да се нарече „правилен“ курс со
индивидуални странски влади, со голем стрес на угледот на Советскиот Сојуз и неговите
претставници и со точен внимание на протоколот, различно од доброто однесување.
Четврти дел: Следното може да се каже за тоа што можеме да очекуваме преку
имплементација на основните советски политики за неофицијално или подземно ниво,
односно за авион за кој советската влада не прифаќа никаква одговорност Агенциите што
се користат за објавување на политиките на овој авион се следниве: Еден. Внатрешно
централно јадро на комунистичките партии во други земји. Иако многу лица кои ја
сочинуваат оваа категорија, исто така, можат да се појават и да дејствуваат во неповрзани
јавни капацитети, тие се нереални кои работат тесно заедно како подземна оперативна
дирекција на светскиот комунизам, скриена Коминтерна строго координирана и насочена
од Москва. Важно е да се запамети дека ова внатрешно јадро всушност работи на
подземни линии, и покрај законитоста на партиите со кои се асоцира. Двајца. Ранг и досие
на комунистичките партии. Забелешка се прави разлика меѓу оние лица дефинирани во
став 1. Оваа разлика стана многу поостра во последниве години. Додека порано
странските комунистички партии претставуваа curубопитна (и од гледна точка на Москва
често непогодна) мешавина од заговор и легитимна активност, сега биле уредно
концентрирани во тесниот круг и подредени под земја, додека ранг-фајлот - веќе не се ни
зема во доверба за реалноста на движењето - се придвижуваат како добронамерни
внатрешни партизани на одредени политички склоности во нивните земји, навистина
невини за заговорна врска со странство држави. Само во одредени земји каде комунистите
се бројно силни, тие сега редовно се појавуваат и делуваат како тело. Како по правило, тие
се користат топенетрати и да влијаат или да доминираат, како што е случај, и врз други
организации со помала веројатност да се претпоставуваат дека се алатки на советската
влада, со цел да ги постигнат своите цели преку [очигледен пропуст] организации,
наместо со директна акција како посебна политичка партија.Три. Широк спектар на
национални здруженија или тела во кои може да доминира или да влијае врз таквата
пенетрација. Тука спаѓаат: работнички синдикати, младински лиги, женски организации,
расни друштва, верски друштва, социјални организации, културни групи, либерални
списанија, издавачки куќи итн. Четири. Меѓународни организации кои можат слично да се
пробијат преку влијанието на прекумерните национални компоненти. Организациите на
трудот, младите и жените се истакнати меѓу нив. Особено, речиси витално значење му се
придава на ова меѓународно движење на трудот. Со тоа, Москва гледа можност да ги
одвлече западните влади во светските работи и да изгради меѓународно лоби, способно да
ги принуди владите да преземат активности поволни за советските интереси во различни
земји и да парализираат активности што не се согласуваат за СССРП. Руската православна
црква, со нејзините странски гранки, и воопшто преку неа источно-православната црква.
Шест. Пан-славјанско движење и други движења (Азербејџан, Ермен, Туркоман и др.)
Засновани на расни групи во рамките на Советскиот Сојуз. Седум. Владите или
владејачките групи кои сакаат да се позајмуваат за советски цели во еден или друг степен,
како што се сегашните бугарски и југословенски влади, режим на Северна Персија,
кинески комунисти, итн. Не само пропагандни машини, туку и реалните политики на овие
режими можат да бидат ставени на располагање на СССРИ се очекува дека ќе се
искористат составните делови на овој далечен апарат

во согласност со нивната индивидуална соодветност, како што следува: (а) Да се поткопа

општиот политички и стратешки потенцијал на големите западни сили. Во овие земји ќе
се вложат напори да се наруши националната самодоверба, да се нарушат мерките на
национална одбрана, да се зголемат социјалните и индустриските немири, да се
стимулираат сите форми на неединство. Сите лица со поплаки, без оглед дали се
економски или расни, ќе бидат повикани да ги поправат правата не со медијација и
компромис, туку со пркосна насилна борба за уништување на други елементи на
општеството. Овде сиромашните ќе бидат поставени против богатите, црните против
белите, младите против старите, новодојденците против воспоставените жители, итн. (Б)
На неофицијален план ќе се направат особено насилни напори за ослабување на моќта и
влијанието на западните сили на [за] колонијалните заостанати или зависни народи . На
ова ниво, забраните за задржување ќе бидат забранети. Грешките и слабостите на
западната колонијална администрација ќе бидат безмилосно разоткриени и искористени.
Либералното мислење во западните земји ќе се мобилизира со помош на колонијалната
политика. Resе се стимулира незадоволството кај зависните народи. И додека
мнозинството се охрабрува да бара независност на западните сили, куклено-политичките
машини доминирани од Советскиот Сојуз ќе бидат подложени на подготовки за
преземање на домашната моќ во соодветните колонијални области кога ќе се постигне
независност. (В) Кога одделни влади ќе застанат на патот на советските цели, ќе се
изврши притисок за нивните отстранување од функцијата. Ова може да се случи кога
владите директно се спротивставуваат на целите на Советската надворешна политика
(Турција, Иран), каде што ги запечатуваат своите територии против комунистичката
пенетрација (Швајцарија, Португалија) или кога премногу силно се натпреваруваат, како
Владата на Лабуристичка Англија, за морална доминација меѓу елементите за кои станува
збор важно за комунистите да доминираат. (Понекогаш, два од овие елементи се присутни
во еден единствен случај. Тогаш комунистичката опозиција станува особено писклива и
дива. [)] (г) Во странски земји, комунистите, по правило, ќе работат кон уништување на
сите форми лична независност, економска, политичка или морална. Нивниот систем може
да се справи само со лица кои се воведени во целосна зависност од поголема моќност.
Така, лицата кои се финансиски независни - како што се индивидуални бизнисмени,
сопственици на недвижнини, успешни фармери, занаетчии и сите што вршат локално
раководство или имаат локален престиж, како што се популарни локални свештени лица
или политички фигури, се анатема. Не случајно, дури и во СССР локалните службеници
постојано се придвижуваат од една работа на друга, за да спречат нивно вкоренување. (Д)
willе се направи се што е можно за да ги поставиме големите западни сили едни против
други. Анти-британскиот разговор ќе биде вклучен меѓу Американците,
антиамериканскиот разговор меѓу Британците. Континенталците, вклучително и
Германците, ќе бидат научени да ги мразат двете англосаксонски сили. Каде што постојат
сомневања, тие ќе бидат разоткриени; каде не, запали. Ниту еден напор нема да се
поштеди за да се дискредитираат и да се борат против сите напори на кои им се заканува
да доведат до какво било единство или кохезија меѓу другите [очигледен пропуст] од кои
Русија може да биде исклучена. Така, сите форми на меѓународна организација што не се
подложни на комунистичката проникнатост и контрола, без разлика дали се работи за
католички [очигледен пропуст] меѓународна економска грижа или меѓународно братство
на кралско семејство и аристократија, мора да очекуваат да се најдат под оган од
многумина, и честопати [очигледен пропуст] (ѓ) Општо, сите советски напори на
неофицијален меѓународен план ќе бидат негативни и погубни по карактер, дизајнирани
да рушат извори на сила над можноста на советската контрола. Ова е само во согласност
со основниот советски инстинкт дека не може да има компромис со ривалска моќ и таа
конструктивна работа може да започне само кога владее комунистичката моќ. Но, зад сето
ова ќе се примени упорен, непрекинат притисок за пенетрација и командување со
клучните позиции во администрацијата, а особено во полицискиот апарат на странските
земји. Советскиот режим е врвен полициски режим, одгледан во слабиот свет на интриги
на царската полиција, навикнат да размислува примарно во однос на полициската моќ.
Никогаш не треба да се заборави на ова во гангерските советски мотиви. Дел 5:
[Практични одбивања од гледна точка на американската политика

во согласност со нивната индивидуална соодветност, како што следува: (а) Да се поткопа општиот
политички и стратешки потенцијал на големите западни сили. Во овие земји ќе се вложат напори
да се наруши националната самодоверба, да се нарушат мерките на национална одбрана, да се
зголемат социјалните и индустриските немири, да се стимулираат сите форми на неединство. Сите
лица со поплаки, без оглед дали се економски или расни, ќе бидат повикани да ги поправат
правата не со медијација и компромис, туку со пркосна насилна борба за уништување на други
елементи на општеството. Овде сиромашните ќе бидат поставени против богатите, црните против
белите, младите против старите, новодојденците против воспоставените жители, итн. (Б) На
неофицијален план ќе се направат особено насилни напори за ослабување на моќта и влијанието
на западните сили на [за] колонијалните заостанати или зависни народи . На ова ниво, забраните
за задржување ќе бидат забранети. Грешките и слабостите на западната колонијална
администрација ќе бидат безмилосно разоткриени и искористени. Либералното мислење во
западните земји ќе се мобилизира со помош на колонијалните политики. Resе се стимулира
незадоволството кај зависните народи. И додека мнозинството се охрабрува да бара независност
на западните сили, кукле-политичките машини со доминантно советско подрачје ќе бидат под
подготовки за преземање на домашната моќ во соодветните колонијални области кога ќе се
постигне независност. (В) Кога одделни влади ќе застанат на патот на советските цели, ќе се
изврши притисок за нивните отстранување од функцијата. Ова може да се случи кога владите
директно се спротивставуваат на целите на Советската надворешна политика (Турција, Иран), каде
што ги запечатуваат своите територии против комунистичката пенетрација (Швајцарија,
Португалија) или кога се натпреваруваат премногу силно, како Лабуристичката влада во Англија,
за морална доминација меѓу елементите што се важно за комунистите да доминираат.
(Понекогаш, два од овие елементи се присутни во еден единствен случај. Тогаш комунистичката
опозиција станува особено сјајна и дива. [)] (г) Во странски земји, комунистите, по правило, ќе
работат кон уништување на сите форми лична независност, економска, политичка или морална.
Нивниот систем може да се справи само со лица кои се воведени во целосна зависност од
поголема моќ. Така, лицата кои се финансиски независни - како што се индивидуални
бизнисмени, сопственици на недвижнини, успешни фармери, занаетчии и сите што вршат локално
раководство или имаат локален престиж, како што се популарни локални свештени лица или
политички фигури, се анатема. Не случајно, дури и во СССР локалните службеници постојано се
придвижуваат од една работа на друга, за да спречат нивно вкоренување. (Д) willе се направи се
што е можно за да ги поставиме големите западни сили едни против други. Анти-британскиот
говор ќе биде вклучен меѓу Американците, антиамериканскиот разговор меѓу Британците.
Континенталците, вклучително и Германците, ќе бидат научени да ги мразат двете англосаксонски
сили. Таму каде што постојат сомневања, тие ќе бидат разоткриени; каде не, запали. Ниту еден
напор нема да се поштеди за да се дискредитираат и да се борат против сите напори на кои им се
заканува да доведат до какво било единство или кохезија меѓу другите [очигледен пропуст] од
кои Русија може да биде исклучена. Така, сите форми на меѓународна организација кои не се
подложни на комунистичката проникнатост и контрола, без разлика дали се работи за католички
[очигледен пропуст] меѓународна економска грижа или меѓународно братство на кралско
семејство и аристократија, мора да очекуваат да се најдат под оган од многумина, и честопати
[очигледен пропуст] (ѓ) Општо, сите советски напори на неофицијален меѓународен план ќе бидат
негативни и погубни по карактер, дизајнирани да рушат извори на сила над можноста на
советската контрола. Ова е само во согласност со основниот советски инстинкт дека не може да
има компромис со ривалска моќ и таа конструктивна работа може да започне само кога владее
комунистичката моќ. Но, зад сето ова ќе се примени упорен, непрекинат притисок за пенетрација
и командување на клучните позиции во администрацијата, а особено во полицискиот апарат на
странските земји. Советскиот режим е врвен полициски режим, одгледан во слабиот свет на
интриги на царска полиција, навикнат да размислува примарно во однос на полициската моќ. Ова
никогаш не треба да се заборави во гангерските советски мотиви.
Дел 5: [Практични одбивања од гледна точка на американската политика]

Сумирајќи, тука имаме политичка сила фанатично посветена на верувањето дека со САД не може
да постои постојан модус вивенди дека е пожелно и потребно да се наруши внатрешната
хармонија на нашето општество, да се уништи нашиот традиционален начин на живот,
меѓународната авторитет на нашето државата да биде скршена, ако советската моќ треба да биде
безбедна. Оваа политичка сила има целосна моќ на располагање над енергијата на еден од
најголемите светски народи и ресурсите на најбогатата национална територија на светот и е на
товар на длабоките и моќни струи на рускиот национализам. Покрај тоа, таа има разработен и
далеку одметнат апарат за напор на неговото влијание во други земји, апарат за неверојатна
флексибилност и разноврсност, управуван од луѓе чие искуство и вештина во подземни методи се
претпоставува дека не се паралелни во историјата. Конечно, навидум е недостапен за
разгледување на реалноста во нејзините основни реакции. За него, огромниот фонд на објективни
факти за човечкото општество не е, како кај нас, мерката против која перспективата постојано се
тестира и повторно се формира, туку е торба за зграпчување од која одделни предмети се
избираат произволно и намерно за да се поткрепи веќе измислениот изглед. Ова, се разбира, не е
пријатна слика. Проблемот за тоа како да се справиме со оваа сила е [не] несомнено најголемата
задача што нашата дипломатија ја има остварено и веројатно најголемата со која ќе се соочи
некогаш. Треба да биде појдовна точка од каде што треба да продолжи нашиот политички
политички генерален персонал во моментот. Треба да се пристапи кон иста моќност и грижа како
решение за главниот стратешки проблем во војната, и доколку е потребно, со носмалер поголема
застој во планирањето. Не можам да се обидам да ги предложам сите одговори тука. Но, јас би
сакал да ја запишам мојата убеденост дека проблемот е во наша моќ да го решиме - и дека без
прибегнување кон кој било генерален воен конфликт.

Една) Советска моќ, за разлика од моќта на хитлериска Германија, не е ниту шематски

ниту авантуристички. Не работи според фиксни планови. Не презема непотребни ризици.
Непропустливо за логиката на разумот и е многу чувствителна на логиката на силата.
Поради оваа причина, тоа може лесно да се повлече - и обично кога се среќава силен
отпор во која било точка. Така, ако противникот има доволно сила и ја изрази својата
подготвеност да ја искористи, тој ретко мора да го стори тоа. Ако се справат правилно со
ситуациите, не треба да има престиж-пресметка. (Два) Определени против Западниот свет
како целина, Советите се сепак далеку послаба сила. Така, нивниот успех навистина ќе
зависи од степенот на кохезија, цврстина и енергичност што Западен свет може да собере.
И, ова е фактор на кој е во наша моќ да влијаеме. (Три) Успехот на советскиот систем,
како форма на внатрешна моќ, сè уште не е конечно докажан. Допрва треба да се докаже
дека може да преживее врховен тест за последователно пренесување на моќта од една
индивидуа или група во друга. Смртта на Ленин беше прв ваков трансфер, а нејзините
ефекти ја уништија Советската држава 15 години. После смртта на Сталин или
пензионирањето ќе биде второ. Но, дури и ова нема да биде последен тест. Советскиот
внатрешен систем сега, според неодамнешните територијални проширувања, ќе биде
подложен на тозири на дополнителни видови што некогаш се покажаа како сериозни
даноци за Цардом. Ние овде сме убедени дека од кога е прекината граѓанската војна,
масата руски луѓе емотивно се оддалечуваат од доктрините на Комунистичката партија
отколку што се денес. Во Русија, партијата сега стана голем и - за момент - високо
успешен апарат за диктаторска администрација, но престана да претставува извор на
емоционална инспирација. Така, внатрешната исправност и трајност на движењето сè
уште не треба да се сметаат за обезбедени.

Четири) Целата советска пропаганда надвор од советската безбедносна сфера е во основа

негативна и деструктивна. Затоа, треба да биде релативно лесно да се бориме со која било
интелигентна и навистина конструктивна програма. Од тие причини, мислам дека може да
пристапиме смирено и со добар проблем со срцето за тоа како да се мачиме со Русија. Што се
однесува до тоа како треба да се направи овој пристап, јас само сакам да ги унапредам, како
заклучок, следниве коментари: (Еден) Нашиот прв чекор мора да биде да се фати и да се
препознае за што е, природата на темата со која се занимаваме. Ние мора да го проучуваме со
иста храброст, одвоеност, објективност и иста решителност да не бидеме емотивно
испровоцирани или неподвижни од тоа, со што
доктор студира непослушна и неразумна индивидуа.

Два) Мора да видиме дека нашата јавност е едуцирана за реалноста на руската ситуација.
Не можам да ја потенцирам важноста на ова. Прес не може да го стори тоа сам. Тоа мора
да го стори главно владата, која е нужно поискусна и подобро информирана за вклучените
практични проблеми. Во ова не треба да нè спречува [грдоста] на сликата. Убеден сум
дека би имал многу помалку хистеричен антисоветлизам во нашата земја денес, ако
реалноста за оваа ситуација беше подобро разбрана од нашиот народ. Нема ништо толку
опасно или застрашувачко како непознатото. Можеби се тврди и дека откривањето на
повеќе информации за нашите тешкотии со Русија би се одразило неповолно на руско-
американските односи. Чувствувам дека ако има реален ризик тука, тој е оној со кој треба
да имаме храброст да се соочиме, и порано, толку подобро. Но, не можам да видам што би
ризикувале. Нашиот удел во оваа земја, дури и пристигнувајќи на огромни демонстрации
за пријателство за рускиот народ, е неверојатно мал. Тука немаме инвестиции што треба
да ги чуваме, немаме вистинска трговија да изгубиме, практично нема граѓани да ги
заштитиме, малку културни контакти да ги зачуваме. Нашите единствени артикли во она
што го надеваме, а не она што го имаме; и убеден сум дека имаме поголеми шанси да ги
реализираме овие надежи доколку се просветли нашата јавност и ако нашите односи со
Русите се стават целосно на реална и фактичка основа

Три) Многу зависи од здравјето и енергијата на нашето општество. Светскиот комунизам

е сличен на малигнитет паразит кој се храни само со заболено ткиво. Ова е точка во која
домашните и странските политики ги исполнуваат секоја храбра и инцизивна мерка за
решавање на внатрешните проблеми на сопственото општество, за подобрување на
самодовербата, дисциплината, моралот и духот на заедницата на нашиот народ, е
адипломатска победа над Москва во вредност од илјада дипломатски белешки и
заеднички коминике. Доколку не може да се откаже од фатализмот и рамнодушноста пред
недостатоците на нашето општество, Москва ќе профитира - Москва не може да помогне
од нивна корист во нејзината надворешна политика. (Четири) Ние мора да формулираме и
да им понудиме на другите нации многу попозитивна и поконструктивна слика за вид на
светот што би сакале да го видиме отколку што го изнесовме во минатото. Не е доволно да
се поттикнат луѓето да развиваат политички процеси слични на нашите. Многу странски
народи, барем во Европа, се уморни и исплашени од искуствата од минатото и се помалку
заинтересирани за апстрактната слобода отколку за безбедноста. Тие бараат насоки
отколку одговорности. Треба да бидеме подобри од Русите да им го дадеме ова. И освен
ако не го сториме тоа, Русите сигурно ќе го сторат тоа. (Пет) Конечно, мора да имаме
храброст и самодоверба да се држиме до сопствените методи и концепти за човечкото
општество. После Ал, најголемата опасност што може да нè снајде во справувањето со
овој проблем на советскиот комунизам е дека ќе си дозволиме да станеме како оние со кои
се справуваме.

КЕНАН
Годините 1940–1949 година биле грчки народ со постојан ужас.

Кога завршила Втората светска војна (Втора светска војна) во 1945 година и остатокот од Европа
започнала да се гради повторно, Грција влезе во втора војна, позлобна од таа што се бореше
против силите на Оската. Ако осум проценти од седум милиони жители умреле или биле убиени
за време на Втората светска војна, грчката граѓанска војна (ГЦВ) ја зголемила оваа бројка до десет
проценти.
Мапа на Грција и соседните земји

По Првата светска војна, Грција не уживаше политичка стабилност, трпејќи се повторувани

државни удари и десетици влади. Иако грчките комунисти претставуваа сериозна закана за сите
грчки често менувачки влади, борбата меѓу монархистите и републиканците беше исто така
горчлива.

И покрај прогерманските симпатии, грчката влада остана неутрална на почетокот на Втората

светска војна. Кога земјата беше нападната од Италија, Грција стана сојузничка земја во 1940
година. Иако италијанската инвазија беше одбиена, до мај 1941 година кога германските трупи го
зафатија Балканот, Грција исто така беше окупирана и поделба меѓу италијанските, германските и
бугарските сили. Окупацијата беше брутална: луѓето беа уништени, а земјата и што растеше или се
градеше на неа се распадна.

Периодот на грчки граѓански судири обично е поделен на три „круга“. Првиот започна во 1943
година, многу пред да заврши Втората светска војна. Во тој момент, грчкото движење на отпорот,
поддржано од комунистите, кое се бореше против окупацијата - Националниот ослободителен
фронт (ЕАМ) - и неговите герилски единици - Националната народноослободителна армија (ЕЛАС)
- се најдоа себеси, кои се бореа на моменти против нивниот ривал во отпорот, Националната
републиканска грчка лига (ЕДЕС).
Герили на ЕЛАС, 1943 година

Во мај 1944 година се чинеше дека комунистите ја освојуваат предноста во поголемиот дел од
земјата. Во областите под нивна контрола тие започнаа терористичка кампања против своите
противници. Кога дојде ослободувањето во октомври 1944 година, Грција беше во состојба на
криза, што наскоро доведе до избувнување на друга рунда насилство.

До почетокот на декември истата година, изби едната рунда (Декемвријана, декемвриските

настани). Редовната грчка национална армија (ГНА), потпомогната од британски единици, ги
уништи силите на ЕЛАС. Конфликтот се чинеше дека е решен со Договорот од Варкиза, февруари
1945 година. Комунистите прифатија пораз и се согласија да се распуштат, а владата се согласи на
општа амнестија на членовите на ЕАМ / ЕЛАС.
Операции против ЕЛАС во Атина, 1944 година

Ниту една страна не го испочитуваше договорот: беше спроведена терористичка кампања

поддржана од владата против членовите и приврзаниците на ЕАМ / ЕЛАС, а левицата не ја
исполни целосно својата обврска за предавање на целото оружје. Остатоците од ЕАМ заминаа под
земја и борците на ЕЛАС се повлекоа на планините за да водат герилска војна.

Во декември 1946 година, тие се преименуваа во Грчка демократска армија (ДСЕ) и беа целосно
контролирани од Грчката комунистичка партија (ККЕ). На ДСЕ и помагаа новите комунистички
режими на Албанија, Бугарија и Југославија. Третиот круг, соодветно на граѓанската војна, беше
само прашање на време.

Оваа промена во тактиката се покажа како трајна грешка. Недостаток на работна сила спречи ДСЕ
да спроведе успешна конвенционална војна. Неговиот герила стил - напади погодени и истрчани -
беше многу поефикасен. ГНА (во голема мера снабдувана од американски инструктори, оружје и
материјал од администрацијата на Труман) сега ја докажа својата супериорност во работна сила,
оружје и особено во воздухопловните сили. Навистина, во март 1946 година, герилците на ЕЛАС
нападнаа полициска станица во селото Литохоро убивајќи нејзините патници, настан што означи
почеток на третиот круг. Серија успешни напади и широка поддршка од народот го охрабрија
раководството на ККЕ (септември 1947) да ја смени својата стратегија од герила во целосна
конвенционална воена војна.

Борци на ДСЕ, околу 1947 година (лево) и логото на Грчката комунистичка партија (ККЕ) (десно)

Неколку други грешки, исто така, се покажаа како штетни за напорите на комунистите и на крајот
го осудија на неуспех.

Грчкото јавно мислење се сврте кон комунистите заради евакуација (или киднапирање) на близу
28 000 грчки деца на безбедно небо во балканската област
или, според владини извори, до центри за обука што требало да ги претворат децата во
комунистичка авангардна воена сила, а-ла-османлиски јаничари, за да го спроведат комунизмот
низ целиот свет).

Покрај тоа, зголемениот удел на словенските Македонци во рамките на ДСЕ предизвика многу
грчки граѓани да стравуваат дека имаат заштитени интереси што би довеле до распаѓање на
Грција.

ГЦВ не беше само горчлива внатрешна борба меѓу два идеолошки непомирливи грчки табора -
дерогативно обележани „монархофашисти“ и „разбојници“ - секоја предвидуваше и предлагаше
дијаметрално спротивни програми за рехабилитација и иднина на нивната разорена земја. GCW
исто така беше крајна игра меѓу сојузниците за да ги врзат лабавите краеви на нивните договори
за плен.
Најтешката грешка на ККЕ беше поддршката што ја даде неговото раководство (кон крајот на 1948
година) на Сталин, во редот на вториот со „одметнатиот“ југословенски водач Тито (лево).
Југославија беше главниот центар за обука и снабдување на ДСЕ, но во моментот кога ККЕ го
поддржа Сталин и го осуди Тито, тој ги прекина воените и логистичките врски со ДСЕ (јули 1949
година). Без поддршка на Тито, комунистичките сили претрпеа пораз три месеци подоцна во
последните битки на ДСЕ на грчко тло, во планините Грамос и Вици.

Тоа беше еден од првите конфликти на Студената војна: Грција беше единственото место во
Централна, Балканска и Источна Европа каде комунизмот се обиде, но не успеа да ја преземе
власта.
Граѓанската војна беше дополнително комплицирана од фактот дека иако комунистите можеа да
уживаат значителна поддршка од народот во самата Грција, нивниот претпоставен сојузник,
Советскиот сојуз, имаше и други риби за пржење. Во договор (непознат за грчката левица) Москва
се согласи со Велика Британија да не го поддржува комунизмот во Грција, очигледно во замена за
Советите да имаат предност во остатокот од Источна Европа. Лишени од сопствената поддршка,
грчките комунисти не беа натпревар за нивните британски и американски противници раѓанската
војна ја остави Грција во поголема економска криза отколку што претрпе земјата како резултат на
германската окупација.

Од население не многу поголемо од седум милиони, далеку над 100.000, можеби близу 150.000,
загинаа во граѓанската војна. Еден милион станаа бездомници, а 28.000 деца „исчезнаа“ (да станат
жестоки комунистички борци или однесени во странство заради нивна безбедност).

Во Грција преовладуваше длабока политичка поларизација, што резултираше со затвор и

егзекуција на десетици илјади. Силно десничарски, антикомунистички воен естаблишмент ја
водеше земјата, а кулминираше со подемот на воената хунта од 1967-1974 година. Укинувањето
на режимот на полковникот (1974) и членството на Грција во Европската унија (1981) ја поддржа
грчката демократија и ги изолира нејзините антидемократски сили.

Во раните 80-ти години на минатиот век, левоцентристичката влада дозволи враќање во Грција на
ветерани од ДСЕ, кои триесет години порано се засолнија во комунистичките земји. Нивното
враќање донесе барем одредена мерка за затворање на годините на насилство и уништување што
ја придружуваа грчката граѓанска војна.

Незавршената кинеска граѓанска војна

Војната на Кинеската комунистичка партија (ККК) со Куоминтанг (КМТ, или Националистичка

партија) започна во дваесеттите години на минатиот век, пауза за време на деценијата на
антијапонската војна и Втората светска војна, а кулминираше во непосреден повоен период со
остатоци од КМТ кои бегаа во Формоза / Тајван во 1949 година. Кинеската граѓанска војна
никогаш не заврши - таа само ги префрли средствата, режимите и темпото и „војната“ продолжи
до денес.

САД се вмешаа во оваа граѓанска војна скоро од нејзиното основање, преку акти и одлуки да не
дејствуваат. Таа играше одлучувачка улога на секоја точка, дури и додека се изјаснуваше за
официјален став за заземање позиција, освен тоа што двете страни работат на мирно решавање
на прашањето. Одлуката на САД да не го поддржуваат непопуларниот, длабоко корумпиран лидер
на КМТ Чианг Каи-шек - сојузник од Втората светска војна - во неговата борба на копното ја забрза
победата на ККТ таму, но само го означи почетокот на следната фаза на кинеската граѓанска војна.

Распоредувањето на Седмата флота на американската морнарица во теснецот на Тајван во 1950

година, по почетокот на Корејската војна, ефективно ги провери сите планови на Кина да изврши
инвазија. Тајван остана воена диктатура сè до 1987 година, кога синот на Чианг, Чианг Чинг-куо, ја
укина воената состојба и ја започна транзицијата кон жив економски раст предводена од
технологија и популарни избори за зајакнување на привлечноста на островот за неавтократите и
спротивставување на неговата растечка изолација. Дури и тогаш, официјалната политика на
Република Кина за Тајван беше обединување под КМТ, а не независност од Кина.

Во екот на односите меѓу САД и РЦЦ, пред посетата на претседателот Ричард Никсон во Кина во
1972 година, САД одржуваа договор за меѓусебна одбрана. САД стационираа трупи на Тајван,
чуваа нуклеарно оружје таму, а американските борбени војници кои се бореа во Виетнам ќе
патуваа во Тајван за R & R. На првата тајна посета на Кисинџер да преговара за патувањето на
Никсон во Кина, клучен кинески услов беше договорот на САД да го отстрани нуклеарно оружје од
Тајван. Тајван ќе ги започне првите од своите повторени напори за развој на сопствено нуклеарно
оружје, сите откриени и запрени од американската влада и меѓународната заедница.

Во изминатите 40 години, делумно заради посветеноста на САД ниту за поддршка на независноста

на Тајван ниту за напуштање на нејзиниот поранешен сојузник, Кина ги пренасочи приоритетите за
својата војна со Тајван кон градење на меѓуоблички односи и зајакнување на основата за стабилни
односи меѓу САД и Кина . Кога се разгореа тензиите и Кина организираше воени демонстрации,
нејзината цел беше да се одржи ова статус кво состојба. Во многу случаи, главната цел на заканите
и воените демонстрации на ККК за време на периоди на напнатост (обично околу изборниот
циклус во Тајван) беше да се изврши притисок врз САД да го ограничат Тајван, наместо да
дејствуваат директно врз самиот Тајван. И САД често ја извршуваа оваа улога (на пр. Јавни
коментари од претседатели или високи американски официјални лица, кои гласачите во Тајван ги
сметаа за критички настроени кон кандидатот на Демократската напредна партија, партијата
обично се смета за најсимпатична за независноста)

Примарната политичка цел на борбата на ККК од приближно 1979 година до сега е да се зачува
можноста за политичко обединување во некоја недефинирана точка во иднина. Очигледно,
кинескиот закон од 2005 година кој поставува основа за употреба на сила е закон „против
отцепување“, а не „закон за повторно обединување“, разлика за која активно се расправаше две
години пред неговото донесување.

во многу реална смисла, со децении на релативен мир, масовно ширење на економските,

туристичките и врските меѓу луѓето, меѓу Тајван и копното, кинеската граѓанска војна продолжи.
Кина спроведуваше стратегија на „сите режими“ за обединување со децении, која остана со низок
до умерен интензитет, користејќи невоени средства затоа што последователните администрации
на Тајван и во САД не го притискаа проблемот. Кина беше во можност да ја одржи својата
непосредна цел за зачувување на можноста за политички компромис под рамка што може да ја
нарече „обединување“, бидејќи Пекинг ја градеше сложената национална моќ на Кина и го
контролираше ризикот од војна преку длабока интеграција со Тајван, САД и меѓународната
систем.

Оние што внимателно ја следат оваа ситуација во последните неколку децении, ќе разберат дека
Кина има политичка стратегија за обединување, која има воена компонента.
Повеќето анализи на САД го поништуваат ова и ги опфаќаат опциите на Кина како мир или војна, и
ако е војна, единствената воена опција што ја сметаат е инвазија. Ова е опасно преедноставување.

Многу разбирање, воени фактори и двосмислени позиции што овозможија децении мир,
просперитет и демократија на Тајван сега еродираат, поради растечката економска и воена моќ на
Кина, консолидирачката демократија на Тајван предводена од ДПА за автономија и зголемената
решителност на САД за играјте ја „тајванската карта“ во стратешкото ривалство со Кина.

Ако дојде до воен конфликт во Тајванскиот теснец во следните неколку години, минатото нема да
послужи како пролог за режимите, средствата и целите на Кина. Незавршената кинеска граѓанска
војна повторно ќе се појави како не само воен натпревар. И, веројатно, од моментот кога ќе
започне пукањето, тој ќе престане да е незавршена кинеска граѓанска војна и ќе стане кинеско-
американска војна. Тајван би бил првото бојно поле на интензивни борбени операции меѓу двете
најмоќни воени сили во светот во војна која брзо ќе престане да се однесува пред се на
тајванската автономија, просперитет или животот и егзистенцијата на неговите 24 милиони луѓе.

или ККП, таков конфликт би бил околу неговиот легитимитет и опстанок и враќањето на Кина како
доминантна сила во Источна Азија. Неспорувањето веројатно не би било опција за ККК -
навистина, се чини убедено дека има асиметричен интерес за исходот во споредба со
Соединетите држави.

За Вашингтон, тоа би претставувало хобсовски избор: да интервенира во отворен, финансиски

уништувачки конфликт со друга нуклеарна сила за прв пат и да ризикува невидени борбени
загуби, или да се смета дека стои настрана пред напад врз жива демократија и нејзините 24
милиони граѓани. Сојузниците и партнерите на САД би биле растревожени од трошоците за избор
на страна наспроти потенцијалните последици од не спротивставувањето на кинеската агресија.

Во криза да се принуди на обединување, обемот и интензитетот на средствата, режимите и

мерките на Кина можат експоненцијално да се зголемат. Веројатно не треба брзо да го нападне
островот, и ако е успешен (во никој случај не е уверен), тогаш со децении се борите против
разурнувачката противвостаница. За Кина, прва и најважна цел не би била брзо да „победат“ во
конвенционална воена смисла. Наместо тоа, би било „да не изгубиме“, додека ги поставува
условите за евентуална победа - победа што ККК ќе ја постави во политички, а не во строго воен
план.

ККК веројатно би можел да си дозволи да продолжи да има трпеливост бидејќи извршува низа
стратешки кампањи. Beе биде подготвена оваа војна да трае со месеци, можеби со години, па
дури и една деценија ако е потребно. Beе биде аналогно на другите борби за национално
обединување - оние во Виетнам, Кореја, Германија, па дури и граѓанската војна во САД.

Доколку кинеската граѓанска војна стане кинетички конфликт, клучната разлика што Кина ќе ја
направи е дека Источна Азија е во состојба на „не мир“, заедно со сите економски и безбедносни
последици од таа нова реалност. Регионот што го водеше глобалниот економски раст во
последните неколку децении ќе стане воена зона, кршејќи ги глобалните синџири на снабдување,
транспортните врски и финансиските системи.

Вториот клучен услов што Кина ќе се обиде да го наметне е американското воено присуство и
пристапот до базите, водите и воздушниот простор да им овозможат на земјите цели за повеќе
домени на кинеска агресија. Наместо да биде „гарант за безбедноста на Западен Пацифик“, Кина
ќе се обиде да ги направи САД „гарант за несигурноста“ за нарушување на трговијата,
просперитетот и мирот во регионот (и во светот) и да создаде сомнеж и празнини меѓу САД и
нејзините сојузници и партнери.

За Кина, тежиштето на нејзините противници не е нивниот чисто воен капацитет да ослабнат

инвазија. Наместо тоа, волјата на народот и војската на Тајван е да се борат, а волјата и
капацитетот на САД да интервенираат решително и да го задржат држењето на телото за да го
сторат тоа долго време. Воените операции скоро сигурно не би биле бинарни - блистер или напад
- туку широк спектар што може да се засили или намали по избор на Кина.

Кина може, во почетокот на конфликтот, да употреби удари од долг дострел за да ги уништи сите
клучни воени и лидерски капацитети на Тајван, производство на електрична енергија и
телекомуникации. Може да го ембарго целиот увоз на нафта во Тајван и да ги намали или
компромитира преку интернет сите врски со висок пропусен опсег со надворешниот свет. И
веројатно може да го одржи ова на неодредено време. Може да ги заземе сите крајбрежни
острови што ги држат Тајван, вклучувајќи ги Пенгус и Пратас, и да ги искористи како мобилизирани
и товарни бази за идните операции за приземјување на Тајван и како ароматични точки против
американската интервенција, истовремено уништувајќи ја националистичката домашна поддршка
на почетокот на конфликтот.

И можеби најважно, може да побара вистинско време и услови да им покаже на луѓето во Тајван -
и Јапонија, Австралија и САД - дека американската војска не може да ги спречи или поништи
дејствијата на Кина, или дека нема да ги стави своите најголеми воени средства во начинот на
штета или ако го стори тоа, ќе претрпи изненадувачки и политички поразителни загуби. Пекинг ќе
се обиде да ја претстави позицијата на САД како аналогна на војните без победа во Виетнам, Ирак,
Авганистан, иако со далеку поголеми потенцијални човечки и финансиски трошоци за САД и
нејзините сојузници.

Во такво сценарио, она што Кина би го посакало - и што би му требало на ККК - е крај на кинеската
граѓанска војна под услови што може да ги нарече „обединување“. Најдобар резултат би бил оној
за кој преговараа тајванските политички власти, а не може да се поништи со воена, економска или
дипломатска акција на САД. Веројатно, од перспектива на ККК, најефективниот начин да се
постигне исход од преговорите може да биде одвраќање или пораз на американската војска како
примарна линија на операции, наместо да се нападне Тајван, а потоа да се искористи психоло
Лого на енциклопедија Британика
Квизови
Игри
На овој ден
Блокада во Берлин
ArticleMediaДополнителни информации
Дома
Светска историја
Современиот свет
Блокада во Берлин
Европа [1948–1949]
НАПИШАНО ОД
Уредниците на Енциклопедија Британика
Уредниците на Енциклопедија Британика ги надгледуваат предметните области во кои имаат
долгогодишно знаење, без разлика дали се стекнати со долгогодишно искуство стекнато со работа
на таа содржина или преку студија за напреден степен ....
Погледнете Историја на статии

Берлинска блокада, меѓународна криза што произлезе од обидот на Советскиот Сојуз, во 1948–49
година, да ги принуди западните сојузнички сили (САД, Велика Британија и Франција) да ги
напуштат своите јурисдикции по Втората светска војна во Западен Берлин .
Блокада во Берлин и воздушно подигнување
Блокада во Берлин и воздушно подигнување
Деца кои гледаа американски товарен авион како слетува на аеродромот Темпелхоф во Берлин,
1948 година.
Агенција за историско истражување на воздухопловните сили
Настани од студената војна

Блокада во Берлин и воздушно подигнување

Блокада во Берлин и воздушно подигнување
Преглед на воздушно пренесување на храна, гориво и залихи на САД и Британија за луѓето од
Западен Берлин во периодот 1948–49 година.
Контунико © ZDF Enterprises GmbH, Мајнц
Погледнете ги сите видеа за овој напис

Во март 1948 година сојузничките сили одлучија да ги обединат своите различни зони на
окупација на Германија во единствена економска единица. Во знак на протест, советскиот
претставник се повлече од Сојузниот контролен совет. Истовремено со воведувањето на новата
германска марка во Западен Берлин (како низ цела Западна Германија), што Советите го сметаа за
кршење на договорите со сојузниците, советските окупациски сили во источна Германија започнаа
блокада на сите пруги, патишта и вода комуникациите меѓу Берлин и Западот. На 24 јуни Советите
објавија дека администрацијата на Берлин со четири сили престанала и дека сојузниците веќе
немаат никакви права таму. На 26 јуни Соединетите држави и Велика Британија започнаа да го
снабдуваат градот со храна и други витални материјали преку воздух. Тие исто така организираа
сличен „воздушен лифт“ во спротивна насока од значително намалениот индустриски извоз на
Западен Берлин. До средината на јули, советската армија на окупација во Источна Германија се
зголеми на 40 дивизии, наспроти 8 во сојузничките сектори. До крајот на јули три групи
американски стратешки бомбардери беа испратени како засилувања во Велика Британија.
Тензијата остана висока, но војната не започна.
Студена војна
Студена војна
Карта на Студената војна Берлин.
Енциклопедија Британика, Inc.
Блокада во Берлин
Блокада во Берлин
Преглед на блокадата на Советскиот сојуз на Западен Берлин, со детална дискусија за улогата на
германската марка во настанот.
Контунико © ZDF Enterprises GmbH, Мајнц
Погледнете ги сите видеа за овој напис

И покрај огромниот недостиг на гориво и електрична енергија, воздушниот лифт го одржуваше

животот во Западен Берлин 11 месеци, сè додека на 12 мај 1949 година Советскиот сојуз ја укина
блокадата. Воздухопловството продолжи до 30 септември, со вкупна цена од 224 милиони
американски долари и по испорака на 2.323.738 тони храна, гориво, машини и други материјали.
Крајот на блокадата беше донесен заради контрамерките што ги воведоа сојузниците кон
источногерманските комуникации и, пред сè, заради западното ембарго поставено врз целиот
стратешки извоз од источниот блок. Како резултат на блокадата и воздушното кревање, Берлин
стана симбол на подготвеноста на сојузниците да се спротивстават на понатамошното советско
ширење во Европа.
Уредниците на енциклопедијата Британика Овој напис неодамна беше ревидиран и ажуриран од
Мајкл Реј, уредник.
Дознајте повеќе во овие поврзани статии за Британика:

Енциклопедија Британика: прво издание, карта на Европа

историја на Европа: Клима на страв
возврати со воведување копнена блокада на Берлин, која беше заеднички управувана од четирите
окупаторски сили, но физички беше енклава во рамките на Советската зона. Западот реагираше со
масовно 11-месечно воздушно пренесување храна, стоки и суровини. Во меѓувреме, 12 западни
земји - Белгија, Велика Британија, Канада, Данска, Франција, Исланд, Италија,
Соединети Држави
Соединетите држави: Доктрината Труман и задржувањето
… Развој во јуни 1948 година со блокирање на сите површински патишта во западните окупирани
зони Берлин, Велика Британија и САД ги снабдуваа секторите воздушно скоро една година додека
Советскиот сојуз не ја прекине блокадата. Логична кулминација на американската политика беше
создавањето во 1949 година на the
Махан, Алфред Тајер
Меѓународни односи од 20 век: Поделба на Европа
… Државите одговорија со огромен воздушен лифт, со вкупно 277.264 летови, за да го снабдат
западен Берлин со храна, гориво и лекови. Можеби Сталин се надеваше дека ќе ги избрка
сојузниците од Берлин, или ќе спречи поставување и можно повторно вооружување на
западногерманска држава или ќе го предизвика американскиот електорат во 1948 година

икона за билтен
Историја на дофат на раката
Пријавете се тука за да видите што се случило на овој ден, секој ден во вашето сандаче!
И-мејл адреса
Со пријавување, вие се согласувате со нашето Известување за приватност.
Научи повеќе!
Блокада во Берлин
Брзи факти

датум

24 јуни 1948 година - 12 мај 1949 година

локација

Берлин
Германија

учесници

Франција
шкото влијание врз Тајван да се притисне за преговори.

Корејската војна (1950-1953)

Втората светска војна ја подели Кореја на комунистичка, северна половина и американска јужна
половина, поделена на 38. паралела. Корејската војна (1950-1953) започна кога севернокорејската
комунистичка армија ја премина 38-та паралела и ја нападна некомунистичката Јужна Кореја.
Додека севернокорејската армија на Ким Ил-сунг, вооружена со советски тенкови, брзо ја прегази
Јужна Кореја, САД и помогнаа на Јужна Кореја. Генералот Даглас Мекартур, кој ја надгледуваше
окупацијата на Јапонија по Втората светска војна, им командуваше на американските сили кои
сега започнаа да ги држат Севернокорејците во Пусан, на најјужниот крај на Кореја. Иако Кореја
не беше стратешки неопходна за Соединетите држави, политичкото опкружување во оваа фаза на
Студената војна беше такво што креаторите на политиките не сакаа да изгледаат „меки кон
комунизмот“. Номинално, САД интервенираа како дел од „полициската акција“ водена од
меѓународните мировни сили на ООН (Обединетите нации); всушност, ООН беа изманипулирани
од антикомунистичките интереси на САД и НАТО.

Со силите на САД, ООН и Јужна Кореја (РОК) закачени на морето во Пусан, МекАртур
организираше смел амфибиски напад врз Инчон, пристаниште на западниот брег на Кореја.
Откако го изврши ова слетување, Макартхур ја уништи севернокорејската армија во движење на
клешти и го поврати Сеул, главниот град на Јужна Кореја. Наместо да биде задоволен со брзото
освојување на Јужна Кореја, МакАртур ја премина 38-тата паралела и ја следеше
севернокорејската армија сè до најсеверните провинции на Северна Кореја. Плашејќи се дека САД
се заинтересирани да ја земат Северна Кореја како база за операции против Манџурија, Народна
Република Кина тајно испрати војска преку реката Јалу. Оваа кинеска армија ги нападна силите на
САД / ООН / РОК. Само по назначувањето на генерал-потполковник Метју Ридгвеј за командант на
копнените сили, американскиот морал се подобри и иницијативата започна да се лула против
кинеските комунисти.

Иако претседателот Труман се надеваше дека брзо ќе ја заврши војната и го притисна Макартхур
да биде потактичен, брилијантниот стратег се спротивстави на претседателските наредби и
продолжи да ги разгорува запалените линии за неговите надежи за повторно обединување на
Кореја. Откако ја доби поддршката од Здружениот началник на штабот (ЗКС), Труман го ослободи
од команда Мекартур. Потегот беше крајно непопуларен во Америка; МекАртур се сметаше за
популарен воен херој. Само поддршката од JCS го спаси Труман од импичмент по отпуштањето.

Ридгвеј ја презеде командата на МакАртур и ги задржа комунистите со силни утврдувања

и закопчувања, северно од 38-от паралел, испраќајќи повремени офанзиви против
Ironелезниот триаголник, комунистите организираат област за напади во Јужна Кореја.
Мировните преговори се одолговлекуваа во Каесонг, потоа се преселија и продолжија да
се влечат во Панмунџом низ 1951 и 1952 година. САД се обидоа да користат стратешко
бомбардирање за да ги заплашат комунистите да преговараат за мировен договор, но тие
не попуштија, особено за прашањето на воените сили Воен затвореник) репатријација.
Ниту една од страните не сакаше да изгледа слаба, и така разговорите продолжија,
повремено прекинувајќи со месеци. Само откако Ајзенхауер, кој беше воен херој и не се
плашеше од критиките на Републиканците (бидејќи тој самиот беше републиканец), стана
претседател, САД можеа да направат значителни отстапки за комунистите. Во 1953
година беше потпишан мировен договор во Панмунџом со кој заврши Корејската војна,
враќајќи ја Кореја во поделен статус во суштина ист како и пред војната. Ниту војната,
ниту нејзиниот исход не направија многу за да ја намалат тензијата на Студената војна во
ерата.

Кубанската револуција (1952-1959)

Не е тешко да се види зошто герилскиот штаб на Фидел Кастро за време на кубанската

револуционерна војна никогаш не бил пронајден од армијата. Дури и денес, доаѓањето до
командниот пункт се чувствува како прикриена мисија. Познато како Команданција Ла Плата,
далечинското скривалиште е изградено во пролетта 1958 година во сочната прашума на Сиера
Маестра на источниот врв на Куба, и сè уште лежи на крајот од стрмните, предавнички,
асфалтирани патишта. Нема патни знаци во Сиера, па фотографот ãоао Пина и јас моравме да го
запреме нашето возило и да побараме упатства да не поминуваме низ кампеси со коњи додека
правевте цик-цак помеѓу огромни дупки и луташе добиток. Во селото Санто Доминго,
пополнувавме документи во четири примероци за да обезбедиме дозволи за пристап, пред
официјален владин водич да нè воведе во крцкаво државно возило со погон на четири тркала.
Ова продолжи да свири нагоре во една од последните области на пустината во Карибите, со
неверојатен поглед на солидни зелени врвови на секој чекор.
Поврзани читања
Преглед на сликичката за видеото „Еден ден во декември: Селија Санчез и кубанската револуција

Еден ден во декември: Селија Санчез и кубанската револуција

Водичот, Омар Перез, потоа нè насочи кон стрмна пешачка патека, која се искачува на една милја
во шумата. Дождовите ги претворија водите во калливи потоци, а скоро 100-процентната
влажност нè натопи со пот по само неколку чекори. Лош локален земјоделец, Перез нè турна
заедно со потсмеваните воени охрабрувања на Ваманос, мухачос! Додека ја забележав првата
колиба - болничката подлога со нечистотија, поставена од младиот дипломиран лекар Ернесто
„Че“ Гевара - и самиот изгледав како полудив герила.

Во која било друга земја, Команданција би направила одличен еко-дом, но во Куба останува едно
од најинтимните историски светилишта на револуцијата. Базата за првпат беше издлабена во
април 1958 година и продолжи да биде главната командна позиција на Фидел до декември 1958
година, бидејќи герилците извојуваа една неочекувана победа по следната и почнаа да го
заземаат остатокот од островот. Во нејзините 16 колиби со покриви од слама беа дом на околу
200 бунтовнички војници и имаше амбиент на самостојна - и неверојатно убава - република
џунгла.

Структурите се оригинални, инсистираше Перез и со ovубов се етикетирани со дрвени знаци.

Болницата на Че беше користена за лекување на ранети герилци и непријателски војници и болни
локални селански поддржувачи. („Че направи многу стоматологија овде“, рече Перез. „Не многу
добро“.) Патеките водат до канцеларијата за печат, каде што весникот на бунтовниците, Ел Кубано
Либре, се произведуваше главно со рака. На самитот, Радио Ребелде беше пренесено околу Куба
користејќи антена што можеше да се подигне и спушти невидено.

Главната атракција е Ла Каза де Фидел - кабината на Кастро. Спуштен на полицата над врел поток,
со големи прозорци отворени од столбови за да остават ладен ветер, тоа е засолниште што ќе
одговара на кубанецот Johnон Муир. Пространата колиба со две соби е дизајнирана од неговиот
снаодлив секретар, организатор и lубовник на руралните средини, Селија Санчез, а ентериерот сè
уште изгледа како револуционерниот брачен пар само да се појавил за пура. Има пријатна кујнска
маса и фрижидер со бензин, кој се користи за складирање лекови, полн со дупки од куршуми од
кога бил застрелан додека се превезувал на задниот дел од мазга. Спалната соба сè уште има
фотелји на двојката и обилен двоен кревет со оригиналниот душек, сега покриен со пластика.
Воспитан во добростоечко семејство на земјопоседници, Фидел уживаше во удобноста на своето
суштество, но Селија исто така сметаше дека е важно за посетителите да го видат бунтовничкиот
водач добро воспоставен и удобен - глумејќи, всушност, како војната да е веќе добиена и тој беше
претседател на Куба. Таа ќе им служеше на гостите фин коњак, цигари и потентно локално кафе
дури и кога непријателските авиони случајно се надвиснуваа над главата. Селија дури успеа да
стигне торта до колибата спакувана во сув мраз преку воз-мазга за 32 роденден на Фидел.

Внатрешноста на кабината е забранета за посетителите, но кога Перез меандрираше, јас се

искачив на скалата и се лизнав внатре. Во еден Пои Годините 1959 и 1960 година беа „фаза на
меден месец“ на револуцијата. Навистина, поголемиот дел од светот беше фасциниран од
романтичната победа на неколку идеалистички герилци принудувајќи на лош диктатор да
бега.
Годините 1959 и 1960 година ја има „фаза на меден месец“ на револуцијата. Навистина,
неговиот дел од светот беше фасциниран од романтичната победа на неколку
идеалистички герилци прилагодувајќи на лош диктатор на бега.
Фидел и Че имаа славни личности, забавувајќи интелектуалци како Jeanан-Пол Сартр и
Симоне де Бовоар и прилив на водачи од третиот свет. Отпрвин, наклонетоста се прошири
и на САД. Кога Фидел пристигна на турнеја за добра волја во 1959 година, го опфатија
обожавателите: Тој беше главниот говорник на Американското здружение на уредници на
весници во Вашингтон, јадеше виршла во Newујорк и го посети Маунт Вернон. Наскоро,
американски колеџ деца се собраа на Куба да го видат храбриот нов свет од прва рака.
Никогаш револуцијата не била толку фотогенична. Фотографот Роберто Солас, кубанско-
американско дете од Бронкс, имал 18 години кога видел како „караванот на победата“ се
превртува во Хавана. „Руската револуција, Кинеската револуција, нивните икони беа
статуи и слики. Во Куба, револуцијата беше воспоставена со фотографии “. Камерата го
сакаше особено енигматичниот Че, чијашто слика се чинеше дека има митска аура.
(Далеку од очите на камерите, егзекуциите на најзлобните од мачителите, информаторите
и послушниците на Батиста беа спроведени од Че во шпанската тврдина Ла Кабања,
понекогаш со вознемирувачки шоу-судења од таканаречената Комисија за чистење.)

Револуционерниот туризам веднаш полета. Во јануари 1960 година, родителите и браќата

и сестрите на Че пристигнаа од Буенос Аирес да ја обиколат Санта Клара. Десетици други
го претепаа патот кон Команданија Ла Плата во Сиера Маестра за да се прошетаат во
нејзината аура. Во февруари, Че и Фидел лично го придружуваа заменик-премиерот на
Советскиот сојуз, Анастас Микојан, во посета на аерата на патување низ разгледување, а
групата ја помина ноќта во разговор пред камперски оган. Тајните преговори со
Кубанската комунистичка партија веќе беа водени. Сега Че и Фидел отворено ја објавија
својата намера да водат социјалистичка револуција и побараа советска економска помош.

„Во срцето, Фидел беше националист лев од центарот, кој сакаше да се отцепи од
доминацијата на САД“, рече Jonон Ли Андерсон. „Треба да запомните дека Американците
поседуваа сè на Куба - авиони, траекти, електрични компании. Како се стекнува со
политички суверенитет? Мора да ги избркате. Фидел знаеше дека следува конфронтација
и му требаше нов спонзор “. Увертирата беше добро прифатена од пратениците фатени во
кубанската романса. „Русите беа еуфорични“, рече Андерсон. „Тие мислеа дека овие
млади момци се како болшевиците, мажите што ги знаеја нивните дедовци“.

Аргументот околу тоа дали Куба била турната или скокнала да стане дел од источниот
блок, можеби никогаш нема да биде решена во целост. Но, до почетокот на 1961 година,
титулата за несогласување со САД беше во полн ек и брзо ескалираше откако Фидел
започна да ги национализира американските компании. Кога инвазијата на Заливот на
свињите поддржана од ЦИА дојде нешто по полноќ на 17 април 1961 година, кубанското
население веќе беше вооружено со советско оружје.

„Се разбира, никој од овие левичари всушност не бил во Русија“, рече Андерсон. „Тогаш
патувањето беше многу потешко. И, кога Че ја посети Москва, тој беше шокиран - сите
овие момци облечени во стари волнени костуми од 40-тите и јадеа кромид што го носеа во
џебовите. Ова не беше новиот социјалистички човек што го замислуваше “. Само Фидел и
Че да беа повнимателни туристи, историјата може да тргнеше по друг тек.
 Унгарската револуција 1956

понтано национално востание, кое започна 12 дена претходно во Унгарија, беше злобно уништено
од советските тенкови и војници на 4 ноември 1956 година. Илјадници беа убиени и ранети, а
речиси четвртина милиони Унгарци ја напуштија земјата.

Проблемите во Унгарија започнаа во октомври 1956 година, кога илјадници демонстранти излегоа
на улиците барајќи подемократски политички систем и ослободување од советското угнетување.
Како одговор, функционерите на Комунистичката партија го назначија Имре Наѓ, поранешен
премиер, кој беше разрешен од партијата за неговите критики кон сталинистичката политика, за
нов премиер. Наги се обиде да го врати мирот и ги замоли Советите да ги повлечат своите трупи.
Советите го сторија тоа, но Наѓ тогаш се обиде да го истурка унгарскиот бунт напред со укинување
на еднопартиското владеење. Тој исто така објави дека Унгарија се повлекува од Варшавскиот
пакт (еквивалент на Советскиот блок на НАТО).

На 4 ноември 1956 година, советските тенкови се тркалаа во Будимпешта за да го

уништат, еднаш засекогаш, националното востание. Избувнаа злобни улични борби, но
големата моќ на Советите обезбеди победа. Во 5:20 часот наутро, унгарскиот премиер
Имре Наѓ најави инвазија на нацијата во мрачен пренос од 35 секунди, изјавувајќи:
„Нашите трупи се борат. Владата е во функција “. Неколку часа, сепак, Наџи побара азил
во амбасадата на Југославија во Будимпешта. Кратко потоа бил фатен и погубен по две
години. Поранешниот колега и непосредна замена на Наги, Јанос Кадар, кој беше
пренесен тајно од Москва до градот Солнок, 60 милји југоисточно од главниот град, се
подготви да ја преземе власта со поддршката на Москва.

Советската акција зачуди многу луѓе на Запад. Советскиот лидер Никита Хрушчов вети
повлекување од сталинистичката политика и репресија од минатото, но насилните
активности во Будимпешта го сугерираа спротивното. Околу 2.500 Унгарци починале, а
200.000 повеќе избегале како бегалци. Спорадичниот вооружен отпор, штрајковите и
масовните апсења продолжија со месеци потоа, предизвикувајќи значително економско
нарушување. Пасивноста на Соединетите држави разгневи и разочара многу Унгарци.
Радио-преносите на Гласот на Америка и говорите на претседателот Двајт Ајзенхауер и
државниот секретар Johnон Фостер Далес неодамна сугерираа дека Соединетите држави
го поддржуваат „ослободувањето“ на „заробените народи“ во комунистичките нации.
Сепак, додека советските тенкови ги оптеретуваа демонстрантите, Соединетите држави не
направија ништо освен да издадат јавни изјави за сочувство кон нивната мака.

Вселенските програми

Рускиот вселенски научник Роалд З. Сагдеев помина голем дел од својата кариера гледајќи ја
НАСА од страната на Советскиот Сојуз на поделбата на Студената војна. Сагдеев, поранешен шеф
на Рускиот институт за вселенско истражување, сега е директор на Центарот за вселенски науки на
Универзитетот во Мериленд. Тој го напиша овој есеј со неговата сопруга Сузан Ајзенхауер (внука
на претседателот Двајт Ајзенхауер), кој го следи долгиот и тежок пат до космичката соработка до
распаѓањето на Советскиот Сојуз во 1991 година.

Вселенското доба роди две извонредни вселенски програми како резултат на жешката
конкуренција меѓу САД и Советскиот Сојуз. Двете земји придадоа примарен акцент на вселенските
напори на комбинација на националната безбедност и целите на надворешната политика,
претворајќи го просторот во област на активна конкуренција за политичка и воена предност.
Отпрвин, ова набиено политичко опкружување не смееше ништо повеќе од симболични гестови
на соработка. Само во доцните 1980-ти, со затоплување на политичките односи, започна да се
гради моментумот за голема вселенска соработка. Како што Советскиот Сојуз беше близу до
колапс, со испарувањето на неговите идеолошки основи, стимулот за трката со вооружување и
конкуренцијата во вселената опаѓаа, дозволувајќи им на двете земји сериозно да водат стратешки
партнерства во вселената.

Трнливата врска меѓу САД и СССР во годините помеѓу 1957 и 1991 година често се
карактеризираше со периоди на недоверба и отворено непријателство (на пример, инцидентот У-
2, кубанска ракетна криза, Виетнамска војна, советска инвазија на Авганистан и приказ на
претседателот Роналд Реган за Советскиот сојуз како „злобна империја“). Наспроти тоа, периодите
на детенте доведоа до Договор за ограничување на забраната за тестирање во 1963 година,
Договорот за ограничување на стратешкото вооружување во 1972 година и појавата на
приближување на САД и Советскиот Сојуз во периодот 1985-1991 година. Во текот на овој период
на историја на политичките ролери, двете земји ги зголемија областите на соработка, вклучувајќи
го и просторот, како симбол на потоплите односи, додека ја прекинаа соработката кога се влошија
врските.

Раѓањето на вселенската ера по советското лансирање на Спутник излезе од сливот на два

навидум некомпатибилни случувања. Од крајот на Втората светска војна, Советите ги направија
ракетите нивниот најважен воен адут. До средината на 1950-тите, тие беа подготвени да ја
тестираат својата прва интерконтинентална балистичка ракета (ICBM). Во 1957 година започна
меѓународната геофизичка година, мултинационален напор да се проучи Земјата на сеопфатна,
координирана основа. За да ги истакнат напорите, организаторите ги повикаа Соединетите
држави и Советскиот сојуз да размислат за лансирање научен сателит. На 4 октомври 1957 година,
навидум рутинското тест-лансирање на советски ICBM (сега познато како ракета Р-7) го носеше
првиот вештачки сателит во орбитата.

Лансирањето на Спутник имаше драматични последици за ривалите од Студената војна.

Откако ги собраа првите политички дивиденди од воената ракетна технологија, Советите
продолжија да следат високо класифициран воено-индустриски пристап во развојот на
својата вселенска програма. И обратно, американската влада одлучи да ја направи НАСА
чисто цивилно претпријатие, истовремено насочувајќи ги своите воени вселенски напори
во Пентагон и разузнавачката заедница.
На почетокот, претседателот Двајт Ајзенхауер ги следеше иницијативите за соработка
меѓу САД и Советскиот Сојуз преку низа писма што ги испрати во 1957 и 1958 година до
советското раководство, прво до премиерот Николај Булганин, а потоа до премиерот
Никита Хрушчов. Ајзенхауер предложи да се создаде процес за обезбедување простор за
мирна употреба. Хрушчов, сепак, ја отфрли понудата и побара од САД да го елиминираат
своето нуклеарно оружје засновано на напред на места како што е Турција како предуслов
за каков било вселенски договор. Чувствувајќи триумфал по лансирањето на Спутник,
Хрушчов беше сигурен дека неговата земја е далеку пред Соединетите држави во однос на
ракетната технологија и можностите за лансирање на вселената, за разлика од поранливата
геостратешка позиција на Советскиот Сојуз во нуклеарната арена. Ова ќе биде прв од
многу пати кога просторот е поврзан со нуклеарно разоружување и други политички
проблеми.
Во меѓувреме, Соединетите држави енергично продолжија со својата мултинационална
иницијатива под капата на Обединетите нации за развој на правна рамка за мирни вселенски
активности. Ова на крајот доведе до Договорот за вселената и создавањето на Комитетот на
Обединетите нации за миро Usубиво користење на вселената, на кој на крајот се приклучи
неволен Советски сојуз.

Во научната заедница, улогата на меѓународен синдикат за вселенски науки ја презеде Комитетот

за вселенски истражувања, со својата необична повелба која им дава мандат на двете суперсили
да именуваат потпретседатели. Овој аранжман отвори можност за дијалог и неформални контакти
меѓу американски и советски вселенски службеници. Академик Анатоли А. Благонравов,
претставник на Советскиот Сојуз за преговори за мултилатерални договори за соработка во
вселенската наука, стана првиот назначен заменик претседател на групата. Сепак, ништо не
можеше да се случи во телото без одобрение од Кремlin.

Ividиво се сеќавам на прошталниот разговор со Благонравов, кога тој се подготвуваше да се

повлече од советската вселенска програма. Благонравов, извонреден артилериски инженер и
генерал на претреволуционерната руска армија, кој успеа да преживее за време на Советскиот
режим, силно ме советуваше да ја одржувам живата врската на комитетот. За тоа ќе биде
потребна многу домашна дипломатија, смета тој. Навистина, мојата прва пречка беше да го
убедам Кремlin да не го убие советското учество на конференцијата во 1977 година во Тел Авив,
Израел.

Цивилната природа на НАСА, донесена со Закон за вселената од 1958 година, им овозможи на

американските истражувачи да соработуваат и да шират научни достигнувања, можност на која
завидуваат многумина од нас советските научници. Вистинските работни и индустриски напори за
советската вселенска програма беа водени под класифицираниот чадор на Министерството за
генерална машинска зграда, со својата огромна и рапидно проширена мрежа на дизајнерски
бироа и производствени капацитети. Војската беше нејзин главен клиент. Војската исто така
поседуваше и управуваше со секоја локација за лансирање и мрежата на центри за контрола на
копно. Министерството мораше да поднесе извештај до Централниот комитет на Комунистичката
партија и Комисијата за воено-индустриски прашања на Советот на министри. Работата надвор од
договори за одбрана доби приоритетен приоритет

Како резултат на оваа критична зависност од војската, советската воздушна индустрија целосно се
потпираше на домашниот хардвер, сè до најмалите индивидуални микро-компоненти. Ова
резултираше во меѓународно изолирана технолошка култура што ќе создаде огромни бариери на
некомпатибилност за секој заеднички потфат.

во април 1960 година, пред планираната средба на средбата Ајзенхауер-Хрушчов, раководството

на московската научна заедница очекуваше шанса за големи достигнувања во билатералната
соработка, можеби вклучувајќи ја и вселенската област, по иницијативата на Ајзенхауер за „Атоми
за мир“. Сепак, очекуваниот самит беше откажан како резултат на соборувањето на шпионски
авион У-2 над Советскиот сојуз на 1 мај. Ја започнував мојата научна кариера во срцето на
советскиот нуклеарен естаблишмент, сега познат како Курчатов институт и бев многу разочаран
Ајзенхауер нема да го посети институтот како што се шпекулираше.

На почетокот на неговото претседателствување, Johnон Кенеди повтори обиди да го вклучи

Советскиот сојуз во вселенска соработка. Во своето инаугуративно обраќање, Кенеди рече: „Нека
двете страни се обидат да се повикаат на чудата на науката наместо на нејзините ужаси. Заедно,
да ги истражиме theвездите. ’’ Хрушчов, уште убеден во вечната надмоќ на советската ракета, не
беше трогнат. Помалку од три месеци по инаугурацијата на Кенеди, на 12 април 1961 година,
советскиот космонаут Јуриј Гагарин стана првиот човек што избегал од гравитацијата на Земјата.
Како резултат на неговиот краток лет, пилотираната компонента на советската вселенска програма
забрзано стана неспорно доминантна над кој било друг вид на вселенска активност. Официјалната
советска пропаганда беше опседната со сè што се случуваше во орбитата, вклучувајќи ги и
елаборатните описи на менито на космонаутите на нивниот последен појадок и сите детали за
нивната програма за физички вежби. Секое лансирање произведе уште неколку „Херои на
Советскиот Сојуз“ и повеќе фотографии од вселенски суперarsвезди прифатени од Хрушчов. Во
исто време, Советите останаа далеку зад себе во другите клучни области на вселенската
технологија. Нивниот прв геостационарен телекомуникациски сателит беше лансиран 11 години
по неговиот американски колега. Во случај на добивање метеоролошки податоци од
геостационарна локација, јазот беше уште поголем.

И покрај континуираното вселенско натпреварување меѓу Соединетите Држави и СССР, Хрушчов

му испрати на Кенеди писмо со кое се наведува можноста за вселенска соработка на скромно
ниво откако Johnон Глен стана првиот Американец што кружеше околу Земјата на 20 февруари
1962 година. Тоа доведе до две рунди на дискусии помеѓу заменик администраторот на НАСА Хју
Драјден и советскиот академик Благонравов. Договор доведе до отворање на соработка во три
области: 1) размена на временски податоци од сателити и евентуално координирано лансирање
на метеоролошки сателити; 2) заеднички напор за мапирање на геомагнетното поле на Земјата; и
3) соработка во експерименталното реле на комуникациите. Оваа врска стана примарен форум за
последователна интеракција помеѓу САД и САД за вселената
Имаше големи разлики помеѓу двајцата партнери во преговорите. Советската академија на
науките не ја водеше вселенската програма, туку служеше како официјален фронт за огромна
мрежа на тајни претпријатија контролирани од апаратите на војската и Комунистичката партија.
Асиметрија постоеше и во фактот дека додека Русите знаеја за процесот на планирање на
Американците, сè во врска со советската вселенска програма беше класифицирана тајна. На
состаноците меѓу научниците, честопати ни приоѓаа нашите колеги во НАСА барајќи од нас да
откриеме планови за тоа што ќе правиме понатаму со Марс, Венера и другите планети. Беше
тешко да ги убедиме нашите советски власти, вклучително и претседателот на Академијата на
науките, академик Мстислав Келдиш, дека треба да возвратиме. Советскиот систем имаше
поинаква култура и менталитет. Самиот академик Келдиш беше предмет на параноична тајност.
За многу години, името на Келдиш беше државна тајна. Тој беше познат само како анонимен
„главен теоретичар на космонаутиката“. Сергеј Королев, основачот на советската програма за
вселенски и ракетни работи, немаше толку среќа. Неговата улога како „главен дизајнер на
космонаутика“ стана официјална само постхумно.

По соборувањето на Хрушчов во октомври 1964 година, новото советско раководство на Леонид

Брежњев и неговите колеги зазедоа уште поцврст став кон целокупните американско-советски
односи. Брежњев претходно служеше како куратор на воената индустрија во име на Политбирото.
Тој добро знаеше дека има „ракетен јаз“ во корист на Соединетите држави и беше пред
започнување на невиден состав на сили за одвраќање. Негативната атмосфера на повисоки нивоа
се рефлектираше во зделките на Советската академија со НАСА. Советското противење на
американската војна во Виетнам доведе до поголема горчина.

Во декември 1968 година, само неколку недели по изборот на Ричард Никсон, Аполо 8 кружеше
околу Месечината, проследено со лунарното слетување на Аполо 11 во јули 1969 година. Во
меѓувреме, Советскиот Сојуз доживеа низа неуспеси во својата Месечината со екипаж. Помина
можноста за употреба на драматични напори за соработка во вселената како средство за
намалување на ривалитетот на Студената војна меѓу САД и Советскиот Сојуз. Колку и да беше
болно за советското раководство, времето на доминација на нивната земја во технологијата на
лансирање тешка ракета заврши. Соработката во вселената сега треба да дојде на поскромни
нивоа. Триумфот на програмата „Аполо“ означува клучен репер во вселенската трка со суперсили
со ставање крај на советското лидерство во истражувањето на вселената. Советскиот сојуз
едноставно не беше во можност да одговара на ваквите големи напори на САД. Ниту, пак,
Советите имаа институционална структура како НАСА што беше способна да спроведе програма
како Аполо на отворен и транспарентен начин. Иако не беа подготвени јавно да го признаат својот
пораз, Советите тврдат дека научната работа на Месечината може подобро да се постигне
роботски. Беспилотните советски лунарни мисии, првично воведени како програма во сенка со
многу помал буџет од верзијата со екипаж, се случија во исто време со програмата „Аполо“.
Роверите на Месечината Луноход и сондите за враќање на примероците заработија огромно
воодушевување од меѓународните научници. Сепак, во нивниот близок круг, советските лидери,
во грубо будење, признаа дека ерата на советската доминација во вселената поминала засекогаш.
Циниците во советската вселенска заедница додадоа навреда на повредата во форма на шега со
„лоши вести, добри вести“ со зголемена иритација за Кремlin - брзо влошување на односите со
Кина. Според шегата, лошата вест била: „Кинезите слетаа на Месечината. Па, која е добрата вест?
Сите тие се “.

Предизвик за обете страни беше одредување каде понатаму. Додека Американците на крајот го
следеа развојот на вселенскиот шатл, Советите започнаа програма за поставување на екипажи во
вселената за подолг временски период со градење на серијалот орбитални вселенски станици
Саyјут.

Во реалноста, таа програма за вселенска станица не беше резултат на големи бури на идеи или
сериозни дебати за нова национална визија за истражување на вселената. Тоа произлезе од
спонтаниот процес на внатрешна конкуренција меѓу ривалите во рамките на советската воздушна
индустрија. Советската армија првично го поддржуваше пристапот, кој потсетуваше на
лабораторијата за управување со орбитирање на американското воено воздухопловство, кој беше
откажан во 1969 година по едно, беспилотно лансирање. Како одраз на воените приоритети,
клучниот инструмент на раните станици Саyјут беше голема оптичка камера за набудување на
Земјата, советската верзија на технологијата „отворено небо“. Се разбира, официјалната
пропаганда рече дека оваа мисија нема никаква врска со воените интереси. Сепак, острите јазици
во вселенскиот објект на шега прашаа: „Зошто овие храбри луѓе во орбитата спијат кога летаат над
нашата земја, но остануваат будни над Америка?“

Откако овој вид на задачи беше предаден на беспилотни шпионски сателити, вистинската
мотивација за проширување на програмата Салјут стана желбата да се изврши лет со долг рок.
Рекордите за долговечност за луѓето во вселената станаа репер за проценка на успехот на овие
летови. Со цел да се придвижи во таа насока, програмата Салјут работеше да се истакне во две
важни области: постигнување на безбедност на својот хардвер за летање со екипаж и развој на
солидна основа во вселенската медицина. На крајот, ова би биле два од најважните придонеси на
Русите во партнерството со Меѓународната вселенска станица.

Во раните 1970-ти, администрацијата на Никсон се обиде да ги намали тензиите на САД и

Советскиот Сојуз и започна големи напори да се постигне стратешки чекор напред за
ограничување на оружјето, како и нова соработка во вселената. Во 1970 година, за време на
состанокот со Келдиш, претседателот на Академијата на науките на САД, Филип Хендлер спомена
американски филм во кој глумат Грегори Пек и Geneин Хакман, наречен Марунед, во кој
советските космонаути помогнаа да се спасат тројца американски астронаути заглавени во
орбитата на Земјата. Хендлер им предложи на Соединетите држави и УССР да развијат заеднички
прилагоден систем за прицврстување што ќе овозможи такви спасувања, како и вселенски
пристаништа за вонредни состојби. Ова замислено филмско сценарио допре акорд во вселенските
заедници од обете страни, кои веќе имаа искусни итни ситуации во реалниот живот. Разговорите
доведоа до докторска мисија на Пробниот проект Аполо-Сојуз од 1975 година, која разви
компатибилни системи за рандеву и докинг што сè уште се користат и денес, и формирање на
неколку тематски работни групи во различни дисциплини за вселенски науки и апликации.
Спроведувањето на соработката Аполо-Сојуз беше диктирано од политичката волја на
политичкото раководство на двете земји. Соработката претставува сериозен предизвик за
управување со обете страни, со оглед на целокупниот недостаток на компатибилност помеѓу
двете вселенски програми. НАСА мораше да работи со колега што не можеше ни јасно да се
идентификува. Министерството за општа машинска зграда сè уште беше обвиткано во тајност и
советските власти ја наредија Академијата на науките да дејствува како покритие за сите
активности за време на Аполо-Сојуз. Експертите од советската индустрија мораа да се претстават
како вработени во Институтот за вселенски истражувања и воени офицери од Советската
вселенска команда да се пресоблекуваат во цивилна облека, додека инсистираат на тоа дека
советската академија го администрира местото за лансирање во Бајконур, Казахстан.

Огромната советска вселенска воено-индустриска „санта мраз“ во тоа време можеше да најде
само мало место на врвот на овој колос за да се справи со странски посетители. Дури и ако
Институтот за вселенски истражувања не беше во можност од практична гледна точка да служи
како единствен пандан на тимот Аполо на НАСА, ни беа дадени упатства барем да се преправаме.
Моравме да ги издуваме градите и да го претставуваме срцето на советската вселенска програма,
додека на сите им беше јасно дека не сме ништо друго освен еден куп научници - сиромашните
роднини на богатите вселенски цареви.

Непосредно пред критичните моменти на проектот Аполо-Сојуз кога толпите американски

учесници отидоа да го посетат центарот за контрола на летови со екипаж во московското
предградие Калининград и лансирната рампа Сојуз на космодромот Бајконур, нашите власти
издадоа долг и детален таен прашалник . Предложи соодветни одговори на стотици прашања што
може да бидат поставени од „носните Американци“. Читањето на овој прашалник на состанокот
на одбор на директори ни донесе голема забава и гордост. Ова беа некои од прашањата:

„Замислениот Американец прашува во контролниот центар на Калининград:„ Кој во суштина ја

раководи оваа инсталација? “Или слично прашање на космодромот Бајконур, каде воените
службеници најверојатно само ќе ги сменија униформите за цивилна облека:„ Кој е одговорен за
го надгледуваме и управуваме со овој космодром? “Бевме многу возбудени што одговоривме на
овие прашања. Препорачаниот одговор беше секогаш „Институтот за вселенски истражувања и
академик Сагдеев“. “

Се чувствував како Маркиз де Карабас од бајката на Шарл Перо, Мачорот во чизми - очигледен
„сопственик на целата територија што окото можеше да ја види“.

И покрај оваа вештачка моќ, докингот во орбитата во јули 1975 година беше редок и драматичен
приказ на американско-советско пријателство за време на длабочините на Студената војна.
Леонид Брежњев и претседателот eraералд Форд разменија пораки за пријателство и честитки.
Ова требаше да биде последното драматично меѓународно ракување во вселената за следните
години. Наскоро по летот, двете страни се состанаа за да разговараат за потенцијалните следни
вселенски проекти и се согласија да формираат посебна билатерална работна група. Бев
претседател на советската група и работев со Чарлс Кинел на НАСА на сценарио во кое
специјализиран научен модул, мешавина од дизајни на руски и американски станици, може да
биде доставен до орбитата со американскиот вселенски шатл. За жал, политиката повторно
интервенираше. Претстојниот претседател Jimими Картер беше загрижен од конгресните
обвиненија дека Советите добиле вредна американска технологија за време на Пробниот проект
Аполо-Сојуз. До крајот на 1978 година, администрацијата на Картер ги заврши дискусиите за
дополнителна соработка со Советите. Откако Советите извршија инвазија врз Авганистан во
декември 1979 година, секоја надеж за значителна соработка во вселената беше изгубена.
Соединетите држави ја следеа соработката со Европа преку проекти како што е модулот „Спејс
лаб“, што може да се вози на вселенскиот шатл, додека Советите го задржаа својот фокус на
летање со вселенските станици Саyјут.

На фронтот за истражување на планетите, бевме прилично импресионирани од успесите на

мисиите на Марс Викинг и мисиите Војаџер до Јупитер, Сатурн, Уран, Нептун и надворешните
граници на Сончевиот систем. Во исто време, главните советски роботски мисии беа постојано
насочувани кон Венера.

Секоја година како директор на Советскиот институт за истражување на вселената, морав да

известувам за завршувањето на секоја важна мисија пред многубројната публика во Москва во
Политехничкиот музеј, кој е пандан на музејот за воздухопловство и вселената Смитсонијан во
Вашингтон, ДЦ. време, додека дознав за новите чекори во подлабок продор во мистериите на
Венера, мојата публика ќе праша: „Додека ние постојано испраќаме вселенски летала само во
Венера, американското летало ги посетува Марс, Венера, Меркур, Јупитер, Сатурн и така натаму.
Зошто не можевме да имаме такви проекти? “

„Знаете“, одговорив јас, „имаме тивок џентлменски договор за споделување одговорности во

вселената. Додека Американците прават извидување со широк опсег во Сончевиот систем, ние
продолжуваме на интензивна студија за Венера, исто како таа планета да биде прогласена за
планетарно тест опсег на нашата вселенска наука “. На друг состанок, додека известував за
најновиот вселенски брод Венера, кој слета на површината на Венера, морав да се соочам со
истите прашања. Овој пат, јас бев буквално збунет и без многу размислување, веднаш одговорив
на прашањето зошто Американците прават вакви и такви:

„Затоа што тие се кучкини синови“, одговорив јас.

Неколку минути публиката аплаутираше. Беше јасно дека тие им аплаудираат на Американците и
нивната вселенска програма, која ја зароби фантазијата на Советите, и покрај обидите на нашата
официјална пропаганда да ги поткопа достигнувањата на тие „кучкини синови“.

Како и да е, советската роботска вселенска програма напредуваше учејќи и прилагодувајќи се на

достигнувањата на САД. Предвидувајќи го успехот на мисијата Викинг во САД, Советската
академија на науките реши да го напушти Марс како приоритет и да види како ќе се развива
американската програма. Отворената и предвидлива природа на вселенската програма на САД им
даде на советските научници можност да најдат своја ниша со реални проекти кои ќе имаат
научно влијание и ќе избегнат директна конкуренција.

Нашата програма Венера до Венера беше доста успешна. Следејќи ги поедноставените сонди кон
крајот на 1960-тите, успеавме да испорачаме софистициран хардвер на површината на планетата
во 1975 година и да испратиме панорамски слики. Бидејќи Соединетите држави и УССР се
согласија да ги споделат резултатите од мисијата Пионерска венера на НАСА во 1978 година и
мисиите Советски Венера, научниците и вселенските експерти од двете страни им дадоа огромна
симболична и научна вредност на резултатите од овие заеднички напори.

Ултравиолетово гледиште на облачното лице на Венера, преземено од Пионерот Венус Орбитер

на НАСА (11 февруари 1979 година). САД и УССР се согласија да споделат резултати и од мисиите
„Венера 13“ и „Пионер“.

. Американско-советската соработка во животните науки и биомедицинските истражувања

исто така се вкорени во 1970-тите. Во 1977 година, седум американски биолошки
експерименти или медицински помагала летаа на мисијата Советски Космос 936, која исто
така спроведе експерименти од Франција и голем број земји од Советскиот блок. Оваа
мисија го истражуваше влијанието на долго-траен вселенски лет врз човечкото тело.
Подоцнежната мисија на Космос, Космос 1129 во 1979 година, спроведе 17 дополнителни
американски експерименти и уреди. И на 6 мај 1979 година, Соединетите држави и УССР
потпишаа договор што предвидува распоредување на меѓународен систем за приемници
на светилници за итни случаи на сателитите.

Кога Роналд Реган беше избран за претседател на државата во 1981 година, тензиите во
Студената војна растат. Советската инвазија на Авганистан, наметнување воена состојба
во Полска и поставувањето ракети и крстаречки ракети Першинг во Европа од страна на
НАТО - на што му се спротивстави со набрзина распоредување на нуклеарните ракети со
среден дострел на Советите СС-20 - го карактеризира тенорот во тој период. Среде
кризата со воена состојба во Полска, администрацијата на Реган на 29 декември 1981
година објави дека ќе дозволи да скине договорот за вселенска соработка меѓу САД и
Советскиот Сојуз, кој требаше да биде обновен во мај 1982 година. Меѓусебното
сомневање се зголеми до тој степен што Советите започнаа да и припишуваат
потенцијално агресивни намери на Програмата за вселенски шатлови. Beе поминат уште
10 години пред конечно да созреат условите за соработка.

Како и да е, во отсуство на формален меѓувладин договор, Белата куќа одобри соработка

од низок профил, од случај до случај. Меѓу активностите што продолжија беа напорите за
пребарување и спасување засновани врз сателит, што се засноваше на координирана
употреба на сателитите САД-Канада-Француска САРСАТ и Советскиот КОСПАС за
лоцирање на авиони или бродови во неволја. До средината на 1980-тите, напорите
помогнаа да се спасат повеќе од 400 луѓе. На НАСА исто така и беше дозволено да
продолжи да работи со Советскиот Сојуз во областа на биологијата и медицината во
вселената. Како дел од тие напори, четири американски медицински помагала беа
користени во експериментите на мисијата Космос 1514 во 1983 година, која беше
посветена на истражувањето на приматите. Тој премолчен формат на интеракција
предводен од советските академици Олег Газенко и Анатолиј Григориев и д-р Арнаулд
Никогосијан од НАСА, подоцна ќе послужи како пример за идна соработка помеѓу
руската вселенска станица Мир и програмите за вселенски шатлови и на Меѓународната
вселенска станица. Во меѓувреме, размената на планетарни податоци продолжи, но
дискусиите за идна соработка во истражувањето на планетите беа откажани.

Американската страна беше прагматична во врска со одржувањето на контактите со

советските научници во овие периоди на политичка напнатост. Редовни консултации за
прашања поврзани со вселенската наука, на пример, беа извршени преку канал помеѓу
Националната академија на науките на САД и Советската академија на науките.
Американците беа силно заинтересирани да дознаат за ефектите од долгите летови врз
човечкото тело - област каде Советите уживаа во монопол за време на шестгодишната
пауза на НАСА во човечкиот вселенски лет од 1975-1981 година.

Покрај овие активности за соработка, советските и американските вселенски научници

редовно се состануваа на сесиите на Комитетот за вселенски истражувања.
Воздухопловните инженери и официјални лица од индустријата исто така одржуваа
сличен ангажман под капата на Меѓународната астронаутска федерација.

За време на она што многумина го сметаа за најстудениот период на билатерални односи

во раните 1980-ти, овие контакти создадоа многу посебен проект за соработка што сакаше
да ја истражи кометата на Хали. САД и УССР учествуваа во Меѓуагенциската
консултативна група, формирана во 1981 година за да ги обедини студиите за комета за
вселената и заземјувањето за време на нејзиниот премин низ внатрешниот соларен систем
во 1986 година.

Откако решија да не испраќаат летало за прегледување на кометата, Соединетите држави

се согласија да играат споредна улога, што вклучуваше обезбедување на податоци за наб
dataудување на копно на кометата. Овие податоци беа искористени за поддршка на
паралелните мисии на Советскиот Вега 1, Вега 2 и Европската вселенска агенција otото.
Успехот на средбата со кометата требаше да биде критички зависен од прецизната
навигација. Научниците од лабораторијата за реактивен погон на НАСА во Пасадена,
Калифорнија, предложија брилијантно техничко сценарио за вселенското летало „Вега“ и
„otото“ да се искористи при пристапот кон кометата. Ова мораше да се стори неколку дена
пред пристигнувањето на otото за да му се помогне да се смести во небесното наоѓање на
крајната цел: неостварливото јадро на кометата. Целата постапка бараше тесна соработка
во реално време. Длабоката вселенска мрежа на НАСА ги доби сите потребни параметри
од системите за комуникација на советските летала, тогаш двете страни извршија тестови
за калибрација пред хардверот пред летот. Ова му помогна на otото да се движи многу
поблиску до јадрото на кометата, обезбедувајќи им на научниците извонредни податоци и
произведувајќи некои од најпрекрасните видео снимки направени во вселената. Неколку
месеци пред тоа, кога Советскиот вселенски брод Вега мораше да ослободи метеоролошки
балони во атмосферата на Венера, Длабоката вселенска мрежа одигра клучна улога во
добивањето на првите директни сигнали од овие балони и продолжи да ги следи, бидејќи
беа разбранувани од необичната атмосферска циркулација.

Иронично, ваквите успеси беа постигнати и покрај продолжените студени односи меѓу
двете влади. Неколку приватни групи, сепак, работеа на одржување на американските и
советските врски во вселената. Меѓу нив беше и новото Планетарно друштво, кое беше
создадено во 1979 година од познатиот астроном Карл Саган, директорот на
лабораторијата за реактивен погон на НАСА, Брус Мареј и нивниот соработник,
физичарот Луис Фридман. По основањето во 1985 година, Здружението на вселенски
истражувачи, составено од луѓе што летаа во вселената, исто така стана важен форум за
дискусии за придобивките од американско-советската соработка во човечкиот вселенски
лет. Овие напори ќе дадат силен поттик за запирање на закочената вселенска соработка
меѓу САД и Советскиот Сојуз.

Не долго откако Роналд Реган беше избран за претседател, НАСА го повика да одобри
вселенска станица за да се спротивстави на програмата на Советската станица. Во
обраќањето за состојбата на Унијата во јануари 1984 година, Реган објави дека ја упатува
НАСА „да развие трајно управувана вселенска станица… во рок од деценијата“ и „да ги
покани другите земји да учествуваат“. Пеги Финарели, висок функционер во
меѓународната канцеларија на НАСА во тоа време, потсети дека одобрувањето на Реган за
она што стана познато како слобода на вселенската станица е „лидерско прашање многу
во контекст на Студената војна. Ние ги предизвикувавме Советите во високото тло на
вселената. Моравме да кажеме дека Слободата ќе биде поголема и подобра од советската
вселенска станица “. Првичната проценка беше дека Слободата ќе чини околу 8 милијарди
долари. Се предвидуваше да биде во орбитата до 1992 година со цел да се прослави 500-
годишнината од откривањето на Америка од страна на Кристофер Колумбо.

Додека Советите не беа поканети да се приклучат на проектот Слобода, администрацијата

на Реган ја покажа својата подготвеност да ја продолжи вселенската соработка со УССР
пред обраќањето на Државата на Унијата во 1984 година. Само неколку дена пред
говорот, администрацијата приватно и предложи на Москва симулирана демонстративна
мисија за спасување на вселената во која американските астронаути од вселенскиот шатл
ќе им помагаат на советските космонаути на станицата Саyјут. И приватно и јавно,
одговорот на Советскиот Сојуз беше кул, поради перципираната асиметрија на мисијата
во која советскиот екипаж беше во неволја, а екипажот на САД би дејствувал како
спасувач.

Советската влада исто така ја оживеа идејата од ерата на Хрушчов дека соработката во
вселената ќе биде можна само ако има напредок во контролата на вселенското оружје.
Примарната точка на расправија беше предложената иницијатива за стратешка одбрана на
администрацијата Реган, која беше објавена во март 1983 година. Сепак, од почетокот на
администрацијата на Реган, притисокот за соработка во вселената се зголемуваше. На
пример, сенаторот „Искра“ Мацунага од Хаваи беше меѓу оние што предупредуваа на
опасностите од вооружување на просторот и повикувајќи на „меѓународно развиена
вселенска станица како алтернатива“.
Американскиот Сенат издаде поформален повик за обновување на американско-
советската вселенска соработка со усвојување на Заедничката резолуција 236 на 10
октомври 1984 година. Претседателот Реган ја потпиша резолуцијата на 30 октомври,
истакнувајќи ја подготвеноста на САД „да работат со Советите за соработка во вселената
во програми кои се заемно корисни и продуктивни “.

Кога Михаил Горбачов се појави како советски лидер во 1985 година, Реган помисли дека
нашол подготвен партнер. Горбачов беше заинтересиран за намалување на буџетот за
одбрана на Советскиот Сојуз и со таканареченото прашање „Еуромисил“ сè уште
нерешено, неговата влада брзо сигнализираше подготвеност за нова рунда преговори за
контрола на оружјето со Соединетите држави. Кога Реган и Горбачов се состанаа во
Geneенева во ноември за да разговараат за контролата на оружјето, тие исто така
потпишаа договор за научна соработка. Уште еднаш, соработката беше симболика на
затоплувањето во Студената војна. Сепак, Горбачов сепак изрази силно советско
спротивставување на Иницијативата за стратешка одбрана и просторот не беше вклучен
во договорот. Советите ја поврзаа вселенската соработка со барањето Соединетите држави
целосно да ги напуштат своите планови за иницијативата

амо три месеци по самитот во Geneенева, се случи трагедија што ќе ја врати вселенската
програма на САД неколку години наназад - катастрофа на вселенскиот шатл „Челинџер“.
Малку забележано во тоа време беше дипломатски чекор напред, што се случи само
неколку недели по несреќата во Челинџер. На 20 февруари 1986 година, Советите го
лансираа првиот од шесте модули што на крајот би ја сочинувале вселенската станица
Мир, а по несреќата на Челинџер и лансирањето на Мир, Кремlin конечно се согласи да ги
раздели невоените вселенски прашања од иницијативата за стратешка одбрана.
Последователно, Соединетите држави и Советскиот сојуз потпишаа петгодишен договор
за вселенска соработка во април 1987 година. Беа договорени голем број заеднички
научни проекти, иако не се споменуваше соработка за човечки вселенски летови. Уште
поважно, во размената на писма помеѓу Горбачов и Реган претходното лето, врската
помеѓу напредокот на контролата на вооружувањето и обновената вселенска соработка
беше прекината. Ова им го отвори патот на двете страни да преземат значајни чекори кон
реална соработка.

Нуклеарната трка во вооружување

Трка на нуклеарно вооружување за време на Студената војна

Меги Ник
23 октомври 2017 година
Поднесено како предмет за PH241, Универзитет Стенфорд, Зима 2017 година
Вовед
Сл. 1: Бомба во Нагасаки во Втора светска војна. (Извор: Викимедија комонс)

Студената војна одбележа период на зголемени тензии меѓу Советскиот Сојуз и Соединетите
Американски Држави. Во текот на втората половина на 20 век, овие две суперсили имаа
исклучително различни економски и политички убедувања, што уште повеќе го продлабочи
поделбата меѓу државите. Советскиот сојуз практикуваше комунистички облик на управување, со
целосна владина контрола врз имотот, богатството и образованието. Од друга страна, САД
промовираа слободна и капиталистичка форма на владеење, карактеризирана со демократски
избори и приватни бизниси или организации. Оваа идеолошка разлика помеѓу суперсилите ги
става во директна спротивност едни на други. Како резултат, се појави конкуренција во многу
области, вклучувајќи развој на нова технологија и воено оружје - најважната е нуклеарната бомба.
Со цел да се разбере сериозноста на трката со вооружување за време на Студената војна, од
суштинско значење е да се испитаат можностите на нуклеарната бомба, како се расплетувала во
20 век и какви импликации има за идните генерации.
Способности на нуклеарната бомба

Нуклеарната бомба е едно од најмоќните оружја во светот, со можност да предизвика масовно

уништување за кратко време. Често е составен од расцеплив изотоп ураниум. [1] Кога слободен
неутрон ќе го погоди јадрото на расцеплив атом, ураниумот се распаѓа, давајќи количини на
енергија во маса. Ефикасните бомби денес бараат концентрации на високо збогатен ураниум,
околу 90 проценти. [1] Со оваа ослободена многу енергија, бомбата има моќ да убие стотици
илјади од првичната експлозија и подоцна труење со радијација. Заканата од нуклеарна бомба
повторно се појави по нејзината првична употреба во Втората светска војна (види слика 1) во
периодот на Студената војна кога САД и Русија учествуваа во трка со нуклеарно вооружување.
Трка на вооружување за време на Студената војна

Во текот на втората половина на 20 век, двете суперсили се натпреваруваа за супериорност во

развојот и акумулацијата на нуклеарно оружје. Четири години откако САД успешно ја фрлија
својата прва бомба, Советите ја развија својата. Со одвраќање во сржта на надворешната
политика, обете страни работеа на зголемување на залихите на оружје. Ова резултираше во тоа
што САД потрошија шест трилиони долари на својата програма за нуклеарно оружје, содржејќи
десет илјади нуклеарни боеви глави, додека Русија имаше само половина повеќе. [2] Иако трката
со вооружување требаше да ја зголеми безбедноста на секоја држава, тоа даде негативен
резултат во неколку случаи. На пример, во 1950-тите, Советите издадоа нуклеарни закани против
западните сојузници, вклучително и Британците и Французите за време на кризата во Суец. [3]
Тензиите се зголемија и, следствено, се кумулираа во кубанската ракетна криза во 1962 година,
што беше најблиску досега на светот до нуклеарна војна. Овој период означува интензивно време
во историјата кога две земји се натпреварувале да го соберат најсмртоносното оружје во светот:
нуклеарната бомба.
Контрола на оружје

Трката со вооружување со нуклеарно оружје претставува се поголема загриженост и во минатото

и во денешно време, бидејќи бројот на земји со пристап до ова смртоносно оружје постојано се
зголемува. Со насобирање на оружје, можно е тие да бидат подобро дизајнирани за да започнат
војни, наместо да ги одвратат. Затоа, од суштинско значење е да се преземат неколку чекори за
контрола на оружјето за да се изгради побезбеден свет, вклучително и [4]
Осигурување дека нуклеарните сили ја поддржуваат целта на стабилноста

Вршење сериозни договори за контрола на оружјето

Давање поголем акцент на мерките за намалување на можностите за случајна нуклеарна војна

Намалување на зависноста од нуклеарно оружје за да се одврати ненуклеарен или

конвенционален напад

Ревитализација на машинеријата за контрола на оружјето на Владата

Имајќи ги предвид овие цели, не само што е можно, туку и потребно е да се создаде побезбеден
свет каде што ќе се елиминира заканата од нуклеарна војна.

© Меги Ник.
Графикон на троѓоците за нуклеарно вооружување на САД и СССР/Русија 1950-2010

Виетнамската војна беше долг, скап и разединувачки конфликт што ја

спротивстави комунистичката влада на Северен Виетнам против Јужен Виетнам и нејзиниот главен
сојузник САД. Конфликтот се засили со постојаната Студена војна помеѓу Соединетите држави и
Советскиот сојуз. Повеќе од 3 милиони луѓе (вклучително и над 58 000 Американци) беа убиени во
Виетнамската војна, а повеќе од половина од загинатите беа виетнамски цивили.
Спротивставувањето на војната во Соединетите Држави горко ги подели Американците, дури и
откако претседателот Ричард Никсон нареди повлекување на американските сили во 1973 година.
Комунистичките сили ја завршија војната со преземање на контролата над Јужен Виетнам во 1975
година и земјата беше обединета како Социјалистичка Република Виетнам следната година.
Корени на војната во Виетнам.

5000 / 5000
ТВ во живо Покажува Овој ден во историјата Распоред Теми Приказни Видеа Говори и аудио
ИСТОРИЈА Подкасти Историја дома Купувајте Избори на реклами Рекламирај Затворено наслов
Политика за авторски права Корпоративни информации Можности за вработување Најчесто
поставувани прашања / контактирајте не Известување за приватност Услови на употреба Упатства
за родители на ТВ RSS доводи Поддршка за пристапност Поставки за приватност Пријавете се за
билтенот Inside History Пријавете се за билтенот Inside History Покажува Овој ден во историјата
Распоред Теми Приказни Виетнамска војна Уредници на History.com Содржина Корени на војната
во Виетнам Кога започна војната во Виетнам? Виет-конгоанецот Домино теорија Залив на Тонкин
Вилијам Вестморленд Протести во војната во Виетнам Тет навредлив Виетнамизација Мојот
масакр во Лаи Стрелаштво во државата Кент Кога заврши Виетнамската војна? ФОТОГАЛЕРИИ
Виетнамската војна беше долг, скап и разединувачки конфликт што ја спротивстави
комунистичката влада на Северен Виетнам против Јужен Виетнам и нејзиниот главен сојузник
САД. Конфликтот се засили со постојаната Студена војна помеѓу Соединетите држави и Советскиот
сојуз. Повеќе од 3 милиони луѓе (вклучително и над 58 000 Американци) беа убиени во
Виетнамската војна, а повеќе од половина од загинатите беа виетнамски цивили.
Спротивставувањето на војната во Соединетите Држави горко ги подели Американците, дури и
откако претседателот Ричард Никсон нареди повлекување на американските сили во 1973 година.
Комунистичките сили ја завршија војната со преземање на контролата врз Јужен Виетнам во 1975
година, а земјата беше обединета како Социјалистичка Република Виетнам следната година.
Корени на војната во Виетнам Виетнам, нација во Југоисточна Азија на источниот раб на
Индокинескиот полуостров, беше под француска колонијална власт уште од 19 век. За време на
Втората светска војна, јапонските сили го нападнаа Виетнам. За да се бори против јапонските
окупатори и француската колонијална администрација, политичкиот лидер Хо Ши Мин -
инспириран од кинескиот и советскиот комунизам - го формираше Виет Мин или Лигата за
независност на Виетнам. Mansion Global Актерот Силвестер Сталоне кој продава Ла Квинта,
Калифорнија, Вила во загуба Спонзорирано од Mansion Global Види повеќе По нејзиниот пораз во
Втората светска војна во 1945 година, Јапонија ги повлече своите сили од Виетнам, оставајќи ја
контролата врз царот Бао Даи, образовани за Франција Гледајќи можност да ја искористат
контролата, силите на Хоет Виет Мин веднаш се кренаа во рацете, заземајќи го северниот град
Ханој и прогласувајќи Демократска Република Виетнам (ДРВ) со Хо за претседател. Барајќи да ја
поврати контролата над регионот, Франција го поддржа царот Бао и ја формираше државата
Виетнам во јули 1949 година, со главен град градот Сајгон. Двете страни го сакаа истото:
унифициран Виетнам. Но, додека Хо и неговите приврзаници сакаа нација според другите
комунистички земји, Бао и многу други сакаа Виетнам со блиски економски и културни врски со
Западот. Дали знаеше? Според истражувањето на Администрацијата на бранители, околу 500 000
од 3 милиони војници кои служеле во Виетнам страдале од посттрауматско стресно нарушување,
а стапките на развод, самоубиство, алкохолизам и зависност од дрога се значително поголеми кај
ветераните. Кога започна војната во Виетнам? Виетнамската војна и активната вклученост на САД
во војната започнаа во 1954 година, иако тековниот конфликт во регионот се протегаше неколку
децении наназад. Откако комунистичките сили на Хо ја презедоа власта на север, вооружениот
конфликт меѓу северните и јужните армии продолжи до решавачката победа на северниот Виет
Мин во битката кај Диен Биен Фу во мај 1954 година. Француската загуба во битката стави крај на
скоро еден век Француски колонијално владеење во Индокина. ПРОЧИТАЈТЕ ПОВЕЕ: Времепловна
војна во Виетнам Последователниот договор потпишан во јули 1954 година на конференција во
Geneенева го подели Виетнам по должината на географската ширина позната како 17-ти паралел
(17 степени северна географска ширина), со Хо под контрола на Север и Бао на југ. Договорот, исто
така, повика на избори за обединување на целата земја, што треба да се одржат во 1956 година.
Меѓутоа, во 1955 година, силно антикомунистичкиот политичар Нго Дин Дием го истурка
императорот Бао настрана да стане претседател на Владата на Република Виетнам (ГВН), во таа
ера често нарекуван Јужен Виетнам. картичка3 Виет-конгоанецот Со интензивирање на Студената
војна ширум светот, Соединетите Држави ја зацврстија својата политика против сите сојузници на
Советскиот Сојуз, а до 1955 година претседателот Двајт Ајзенхауер вети дека ќе ја поддржи цврсто
Дием и Јужен Виетнам. Со обука и опрема од американската војска и ЦИА, безбедносните сили на
Дием ги нападнаа симпатизерите на Виет Мин на југ, кои тој подбивно ги нарече Виет Конг (или
виетнамски комунист), апсејќи околу 100.000 луѓе, од кои многумина беа брутално измачувани и
погубени. До 1957 година, Виет Конг и другите противници на репресивниот режим на Дием
започнаа да возвратат со напади врз владини службеници и други цели, а до 1959 година тие
започнаа

Работејќи според „домино теоријата“, според која доколку една земја од Југоисточна Азија падне
во комунизам, ќе следат и многу други земји, Кенеди ја зголеми помошта од САД, иако престана
да се посвети на воена интервенција од големи размери. До 1962 година, военото присуство на
САД во Јужен Виетнам достигна околу 9000 војници, во споредба со помалку од 800 за време на
1950-тите.

Пуч од страна на некои негови генерали успеа да го собори и убие Дием и неговиот брат, Нго Дин
Нху, во ноември 1963 година, три недели пред Кенеди да биде убиен во Далас, Тексас.
Последователната политичка нестабилност во Јужен Виетнам ги убеди наследникот на Кенеди,
Линдон Б. Johnонсон и министерот за одбрана Роберт МекНамара уште повеќе да ја зголемат
американската воена и економска поддршка. Во август 1964 година, откако торпедо-бродовите
ДРВ нападнаа два американски разорувачи во Заливот Тонкин, Johnонсон нареди одмазничко
бомбардирање на воени цели во Северен Виетнам. Конгресот наскоро ја донесе Резолуцијата на
Тонкинскиот Залив, која му даде на Johnонсон широки овластувања за војна, а американските
авиони започнаа редовни напади со бомбардирање, со кодно име Операција „Ролинг гром“,

Бомбардирањето не беше ограничено на Виетнам; од 1964-1973 година, Соединетите држави

скришно фрлија два милиони тони бомби врз соседниот неутрален Лаос за време на „Тајната
војна“ предводена од ЦИА во Лаос. Кампањата за бомбардирање имала за цел да го наруши
протокот на залихи преку патеката Хо Ши Мин во Виетнам и да го спречи подемот на Патет Лао,
или лао-комунистичките сили. Американските бомбардирања го направија Лаос најсилно
бомбардираната земја по глава на жител во светот. Во март 1965 година, Johnонсон донесе одлука
- со солидна поддршка од американската јавност - да ги испрати борбените сили на САД во битка
во Виетнам. До јуни, 82.000 борбени трупи беа стационирани во Виетнам, а воените лидери
повикуваа на уште 175.000 до крајот на 1965 година за да ја поддржат борбата на војската на
Јужна Виетнам. И покрај загриженоста на некои од неговите советници за оваа ескалација и за
целиот воен напор во услови на растечко антивоено движење, Johnонсон одобри итно испраќање
на 100.000 војници на крајот на јули 1965 година и други 100.000 во 1966. Покрај Соединетите
држави, Јужна Кореја, Тајланд, Австралија и Нов Зеланд исто така извршија војска за борба во
Јужен Виетнам (иако во многу помал обем).

До ноември 1967 година, бројот на американски трупи во Виетнам се приближуваше до 500 000, а
жртвите во САД достигнаа 15.058 убиени и 109.527 ранети. Како што се протегаше војната, некои
војници не веруваа во причините на владата за нивно чување таму, како и во повторените
тврдења на Вашингтон дека војната се добива. Подоцнежните години на војната забележаа
зголемено физичко и психолошко влошување на американските војници - и волонтери и
привлечени - вклучувајќи употреба на дрога, посттрауматско стресно нарушување (ПТСН),
бунтовници и напади од војници против офицери и подофицери. ПРОЧИТАЈТЕ ПОВЕЕ: Зошто
ветеринарските воени ветеринари се однесуваа лошо кога се вратија дома Помеѓу јули 1966
година и декември 1973 година, повеќе од 503 000 американски воени лица дезертираа и силното
антивоено движење меѓу американските сили предизвика насилни протести, убиства и масовни
затворања на персоналот стациониран во Виетнам, како и во рамките на Соединетите држави.
Бомбардирани од ужасни слики од војната на нивните телевизии, Американците од домашниот
фронт се свртеа и против војната: Во октомври 1967 година, околу 35.000 демонстранти
организираа масовен протест во Виетнам пред Пентагон. Противниците на војната тврдеа дека
цивилите, а не непријателските борци, се примарни жртви и дека САД ја поддржуваат
корумпираната диктатура во Сајгон. Тет навредлив Кон крајот на 1967 година, комунистичкото
раководство на Ханој, исто така, растеше нетрпеливо и се обиде да изврши удар со цел да ги
принуди подобро снабдените САД да се откажат од надежите за успех. На 31 јануари 1968 година,
околу 70 000 DRV сили под генерал Во Нгуен Гиап ја започнаа офанзивата Тет (именувана за
лунарната нова година), координирана серија жестоки напади врз повеќе од 100 градови и
градови во Јужен Виетнам. Изненадени, силите на САД и Јужна Виетнам сепак успеаја брзо да
возвратат, а комунистите не беа во можност да држат ниту една цел повеќе од еден ден или два.
Извештаите за офанзивата Тет ја запрепастија американската јавност, особено по објавувањето на
веста дека Вестморленд побара дополнителни 200.000 војници, и покрај постојаните уверувања
дека победата во Виетнамската војна е неизбежна. Со падот на рејтингот за неговата изборна
година, Johnонсон повика на запирање на бомбардирањето во поголем дел од Северен Виетнам
(иако бомбардирањата продолжија на југ) и вети дека ќе го посвети остатокот од својот мандат на
барање мир, наместо на реизбор. Новиот тек на Johnонсон, изнесен во говорот во март 1968
година, наиде на позитивен одговор од Ханој и минатите разговори меѓу САД и Северен Виетнам
беа отворени во Париз во мај. И покрај подоцнежното вклучување на Јужна Виетнамска и НЛФ,
дијалогот наскоро достигна ќор-сокак и по горчливата изборна сезона во 1968 година проследена
со насилство, републиканецот Ричард Никсон го освои претседателското место. Виетнамизација
Никсон се обиде да го надуе антивоеното движење со апел до „тивкото мнозинство“ Американци
за кои веруваше дека ги поддржуваат воените напори. Во обид да се ограничи обемот на
американските жртви, тој најави програма наречена Виетнамизација: повлекување на
американските трупи, зголемување на воздушното и артилериското бомбардирање и на јужните
Виетнамци обука и оружје потребни за ефикасно контролирање на копнената војна. Покрај оваа
политика за виетнамизација, Никсон продолжи со разговорите за јавен мир во Париз, додавајќи
тајни разговори на повисоко ниво водени од државниот секретар Хенри Кисинџер, започнувајќи
од пролетта 1968 година. Северно Виетнамците продолжија да инсистираат на целосно и
безусловно повлекување на САД - плус симнување од власт на генералот Нгуен Ван Тиу, поддржан
од САД - како услови за мир, сепак, и како резултат на тоа, мировните преговори застанаа. Мојот
масакр во Лаи Следните неколку години би донеле уште поголем масакр, вклучително и
застрашувачкото откритие дека американските војници безмилосно заклале повеќе од 400
невооружени цивили во селото Мој Лаи во март 1968 година. По масакрот „Мој Лаи“, антивоените
протести продолжија да се развиваат додека траеше конфликтот. Во 1968 и 1969 година имаше
стотици протестни маршеви и собири низ целата земја. На 15 ноември 1969 година, во Вашингтон
се одржаа најголемите антивоени демонстрации во американската историја, бидејќи над 250 000
Американци се собраа мирно, повикувајќи на повлекување на американските трупи од Виетнам.
Антивоеното движење, кое беше особено силно во колеџските кампуси, горко ги подели
Американците. За некои млади луѓе, војната симболизираше форма на неконтролиран авторитет
за кој негодуваа. За другите Американци, спротивставувањето на владата се сметаше за
непатриотско и предавничко. Како што беа повлечени првите американски трупи, оние што
останаа стануваа сè повеќе лути и фрустрирани, влошувајќи ги проблемите со моралот и
лидерството. Десетици илјади војници добија нечесен отпуст за дезертерство, а околу 500.000
американски мажи од 1965-73 година станаа „нацрт-затајувачи“, а многумина избегаа во Канада
за да избегнат регрутација. Никсон ги заврши нацрт-повиците во 1972 година и воспостави
целосно доброволна војска

Никсон се обиде да го издиши антивоеното движење со апел до „тивкото мнозинство“

Американци за кои веруваше дека ги поддржуваат воените напори. Во обид да се ограничи
обемот на американските жртви, тој најави програма наречена Виетнамизација: повлекување на
американските трупи, зголемување на воздушното и артилериското бомбардирање и на јужните
Виетнамци обука и оружје потребни за ефикасно контролирање на копнената војна. Покрај оваа
политика за виетнамизација, Никсон продолжи со разговорите за јавен мир во Париз, додавајќи
тајни разговори на повисоко ниво водени од државниот секретар Хенри Кисинџер, започнувајќи
од пролетта 1968 година.

Следните неколку години би донеле уште поголем масакр, вклучително и застрашувачкото

откритие дека американските војници безмилосно заклале повеќе од 400 невооружени цивили во
селото Мој Лаи во март 1968 година. По масакрот „Мој Лаи“, антивоените протести продолжија да
се развиваат додека траеше конфликтот. Во 1968 и 1969 година имаше стотици протестни
маршеви и собири низ целата земја. На 15 ноември 1969 година, во Вашингтон се одржаа
најголемите антивоени демонстрации во американската историја, бидејќи над 250 000
Американци се собраа мирно, повикувајќи на повлекување на американските трупи од Виетнам.
Антивоеното движење, кое беше особено силно во колеџските кампуси, горко ги подели
Американците. За некои млади луѓе, војната симболизираше форма на неконтролиран авторитет
за кој негодуваа. За другите Американци, спротивставувањето на владата се сметаше за
непатриотско и предавничко. Како што беа повлечени првите американски трупи, оние што
останаа стануваа сè повеќе лути и фрустрирани, влошувајќи ги проблемите со моралот и
лидерството. Десетици илјади војници добија нечесен отпуст за дезертерство, а околу 500.000
американски мажи од 1965-73 година станаа „нацрт-затајувачи“, а многумина избегаа во Канада
за да избегнат регрутација. Никсон ги заврши нацрт-повиците во 1972 година, а следната година
воспостави војска за сите волонтери. Стрелаштво во државата Кент Во 1970 година, заедничка
операција на САД и Јужен Виетнам ја нападна Камбоџа, со надеж дека ќе ги избрише базите за
снабдување со ДРВ таму. Јужно Виетнамците тогаш ја предводеа сопствената инвазија на Лаос,
која беше потисната од Северен Виетнам. Инвазијата на овие земји, кршејќи го меѓународното
право, предизвика нов бран протести на колеџските кампуси низ Америка. За време на еден, на 4
мај 1970 година, на Државниот универзитет во Кент во Охајо, националните гардисти застрелаа и
убија четворица студенти. На друг протест 10 дена подоцна, двајца студенти на Државниот
универзитет acksексон во Мисисипи беа убиени од полицијата. Сепак, до крајот на јуни 1972
година, по неуспешната офанзива кон Јужен Виетнам, Ханој конечно беше подготвен да направи
компромис. Претставниците на Кисинџер и Северна Виетнам подготвија мировен договор до
почетокот на есента, но водачите во Сајгон го отфрлија и во декември Никсон одобри голем број
бомбардирања врз цели во Ханој и Хаипонг. Познати како Божиќни бомби, рациите предизвикаа
меѓународна осуда. Кога заврши Виетнамската војна? Во јануари 1973 година, Соединетите
држави и Северен Виетнам склучија конечен мировен договор, ставајќи крај на отворените
непријателства меѓу двете нации. Меѓутоа, војната меѓу Северен и Јужен Виетнам продолжи сè до
30 април 1975 година, кога силите на ДРВ го зазедоа Сајгон, преименувајќи го во град Хо Ши Мин
(Хо самиот почина во 1969 година). Повеќе од две децении насилен конфликт му нанесе огромна
штета на населението во Виетнам: По повеќегодишна војна, околу 2 милиони Виетнамци беа
убиени, додека 3 милиони беа ранети, а други 12 милиони станаа бегалци. Војната ги уништи
инфраструктурата и економијата на земјата и реконструкцијата течеше бавно. Во 1976 година,
Виетнам беше обединет како Социјалистичка Република Виетнам, иако спорадичното насилство
продолжи и во следните 15 години, вклучително и конфликти со соседна Кина и Камбоџа. Според
широката политика на слободен пазар, воспоставена во 1986 година, економијата започна да се
подобрува, поттикната од приходите од извоз на нафта и приливот на странски капитал.
Трговските и дипломатските односи меѓу Виетнам и САД продолжија во 90-тите години на
минатиот век. Во Соединетите Држави, ефектите од Виетнамската војна ќе траат долго откако
последните трупи се вратија дома во 1973 година. Нацијата потроши повеќе од 120 милијарди
долари на конфликтот во Виетнам од 1965-73 година; ова масовно трошење доведе до раширена
инфлација, влошена од светската нафтена криза во 1973 година и вртоглаво растат на цените на
горивата. Психолошки, ефектите беа уште подлабоки. Војната го прободе митот за американската
непобедливост и горко ја подели нацијата. Многу ветерани кои се вратија се соочија со негативни
реакции и од противниците на војната (кои сметаа дека убиле невини цивили) и нејзините
приврзаници (кои сметаа дека ја изгубиле војната), заедно со физичко оштетување, вклучувајќи ги
и ефектите од изложеност на агенсот за токсичен хербицид Портокал, од кои милиони литри беа
фрлени од американски авиони во густите шуми на Виетнам. Во 1982 година, во Вашингтон беше
откриен Меморијалот на ветерани од Виетнам, на кој беа испишани имињата на 57.939
американски мажи и жени убиени или исчезнати во војната подоцнежните додатоци го достигнаа
вкупниот број на 58.200. ФОТОГАЛЕРИИ Виетнамска војна: Падот на Сајгон Поглед на пејзажот што
ја опкружува амбасадата на Сајгон 10 Галерија 10 слики Виетнам: Антивоени протести Marchенски
марш против војната во Виетнам 11 Галерија 11 слики Виетнамска војна: Тет е офанзива
Американските маринци се покриваат за време на војната во Виетнам 12 Галерија 12 слики
Виетнамска војна: Претседатели и креатори на политики Претседателот Johnонсон ги посети
војниците на Виетнам 2 15 Галерија 15 слики Виетнамска војна Американски топџии пукаат од
хеликоптер во Виетнам 3 12 Галерија 12 слики Информации за цитирање Арти

Следните неколку години би донеле уште поголем масакр, вклучително и застрашувачкото

откритие дека американските војници безмилосно заклале повеќе од 400 невооружени цивили во
селото Мој Лаи во март 1968 година. По масакрот „Мој Лаи“, антивоените протести продолжија да
се развиваат додека траеше конфликтот. Во 1968 и 1969 година имаше стотици протестни
маршеви и собири низ целата земја. На 15 ноември 1969 година, во Вашингтон се одржаа
најголемите антивоени демонстрации во американската историја, бидејќи над 250 000
Американци се собраа мирно, повикувајќи на повлекување на американските трупи од Виетнам.
Антивоеното движење, кое беше особено силно во колеџските кампуси, горко ги подели
Американците. За некои млади луѓе, војната симболизираше форма на неконтролиран авторитет
за кој негодуваа. За другите Американци, спротивставувањето на владата се сметаше за
непатриотско и предавничко. Како што беа повлечени првите американски трупи, оние што
останаа стануваа сè повеќе лути и фрустрирани, влошувајќи ги проблемите со моралот и
лидерството. Десетици илјади војници добија нечесен отпуст за дезертерство, а околу 500.000
американски мажи од 1965-73 година станаа „нацрт-затајувачи“, а многумина избегаа во Канада
за да избегнат регрутација. Никсон ги заврши нацрт-повиците во 1972 година, а следната година
воспостави војска за сите волонтери. Стрелаштво во државата Кент Во 1970 година, заедничка
операција на САД и Јужен Виетнам ја нападна Камбоџа, со надеж дека ќе ги избрише базите за
снабдување со ДРВ таму. Јужно Виетнамците тогаш ја предводеа сопствената инвазија на Лаос,
која беше потисната од Северен Виетнам. Инвазијата на овие земји, кршејќи го меѓународното
право, предизвика нов бран протести на колеџските кампуси низ Америка. За време на еден, на 4
мај 1970 година, на Државниот универзитет во Кент во Охајо, националните гардисти застрелаа и
убија четворица студенти. На друг протест 10 дена подоцна, двајца студенти на Државниот
универзитет acksексон во Мисисипи беа убиени од полицијата. Сепак, до крајот на јуни 1972
година, по неуспешната офанзива кон Јужен Виетнам, Ханој конечно беше подготвен да направи
компромис. Претставниците на Кисинџер и Северна Виетнам подготвија мировен договор до
почетокот на есента, но водачите во Сајгон го отфрлија и во декември Никсон одобри голем број
бомбардирања врз цели во Ханој и Хаипонг. Познати како Божиќни бомби, рациите предизвикаа
меѓународна осуда. Кога заврши Виетнамската војна? Во јануари 1973 година, Соединетите
држави и Северен Виетнам склучија конечен мировен договор, ставајќи крај на отворените
непријателства меѓу двете нации. Меѓутоа, војната меѓу Северен и Јужен Виетнам продолжи сè до
30 април 1975 година, кога силите на ДРВ го зазедоа Сајгон, преименувајќи го во град Хо Ши Мин
(Хо самиот почина во 1969 година). Повеќе од две децении насилен конфликт му нанесе огромна
штета на населението во Виетнам: По повеќегодишна војна, околу 2 милиони Виетнамци беа
убиени, додека 3 милиони беа ранети, а други 12 милиони станаа бегалци. Војната ги уништи
инфраструктурата и економијата на земјата и реконструкцијата течеше бавно. Во 1976 година,
Виетнам беше обединет како Социјалистичка Република Виетнам, иако спорадичното насилство
продолжи и во следните 15 години, вклучително и конфликти со соседна Кина и Камбоџа. Според
широката политика на слободен пазар, воспоставена во 1986 година, економијата започна да се
подобрува, поттикната од приходите од извоз на нафта и приливот на странски капитал.
Трговските и дипломатските односи меѓу Виетнам и САД продолжија во 90-тите години на
минатиот век. Во Соединетите Држави, ефектите од Виетнамската војна ќе траат долго откако
последните трупи се вратија дома во 1973 година. Нацијата потроши повеќе од 120 милијарди
долари на конфликтот во Виетнам од 1965-73 година; ова масовно трошење доведе до раширена
инфлација, влошена од светската нафтена криза во 1973 година и вртоглаво растат на цените на
горивата. Психолошки, ефектите беа уште подлабоки. Војната го прободе митот за американската
непобедливост и горко ја подели нацијата. Многу ветерани кои се вратија се соочија со негативни
реакции и од противниците на војната (кои сметаа дека убиле невини цивили) и нејзините
приврзаници (кои сметаа дека ја изгубиле војната), заедно со физичко оштетување, вклучувајќи ги
и ефектите од изложеност на агенсот за токсичен хербицид Портокал, од кои милиони литри беа
фрлени од американски авиони во густите шуми на Виетнам. Во 1982 година, во Вашингтон беше
откриен Меморијалот на ветерани од Виетнам, на кој беа испишани имињата на 57.939
американски мажи и жени убиени или исчезнати во војната подоцнежните додатоци го достигнаа
вкупниот број на 58.200. ФОТОГАЛЕРИИ Виетнамска војна: Падот на Сајгон Поглед на пејзажот што
ја опкружува амбасадата на Сајгон 10 Галерија 10 слики Виетнам: Антивоени протести Marchенски
марш против војната во Виетнам 11 Галерија 11 слики Виетнамска војна: Тет е офанзива
Американските маринци се покриваат за време на војната во Виетнам 12 Галерија 12 слики
Виетнамска војна: Претседатели и креатори на политики Претседателот Johnонсон ги посети
војниците на Виетнам 2 15 Галерија 15 слики Виетнамска војна Американски топџии пукаат од
хеликоптер во Виетнам 3 12 Галерија 12 слики Информации за цитирање Арти

Иран 1979 година: исламската револуција што го потресе светот

Блискиот исток и Северна Африка продолжуваат да врие како резултат на народните

бунтови - револуции кои продолжуваат да ги обликуваат Либија, Тунис и Египет по падот
на силните луѓе што ја водеа претставата. Како се решава автократската / теократската
прашина, останува да видиме, но единствената револуција во регионот што
сигнализираше неоспорна морска промена е Исламската револуција во 1979 година, чија
35-годишнина ќе се слави на 11 февруари Колку само беше големо влијанието на
револуцијата што го собори иранскиот крал, Шах Мохамад Реза Пахлави и на местото на
ајатолахот Рухолах Хомеини како врховен лидер на Исламската Република? Да започнеме
со тоа, секој што се збунува околу тесната врска меѓу Хезболах и сирискиот режим не
треба да бара подалеку од Иран и неговата улога во таа арена во последните децении.
„Појавата на Хезболах во Либан, моралниот поттик што им беше даден на шиитските сили
во Ирак, регионалната студена војна против Саудиска Арабија и Израел, давање на
исламски вкус на анти-империјалистичкото, антиамериканското расположение на
Блискиот исток и ненамерно проширување делиминацијата на сунитите и шиитите, за
мене се најважните нус-производи на иранската револуција “, рече Мехрзад Боруџерди,
професор по политички науки на Универзитетот во Сиракуза, на прашањето за петте
најдобри геополитички настани што ги предизвика иранската револуција. Се раѓа
регионална тешка категорија Освен што земјата ја ослободи од монархијата, револуцијата
во Иран исто така предизвика низа настани што предизвикаа неколку конфликти во
регионот, почнувајќи од нападот на Ирак врз Иран. „Сè се изигра. Немаше начин како
духот на револуцијата да исчезне во Иран, ниту желбата на луѓето за револуционерни
промени да биде намалена “, рече Хале Есфандијари, директор на Програмата за Блискиот
исток на Вудроу Вилсон во Вашингтон, ДЦ. „Но, тогаш се случи инвазијата на Садам
Хусеин врз Иран во 1980 година, што, иронично, ја зајакна револуцијата и ги нахрани
Иранците со решеност да ја носат револуцијата надвор од границите на Иран“, рече
Есфандијари. Со текот на времето, влијанието на Исламската Република достигна далеку
и широко. „Иранското создавање на Хезболах во Либан ја смени либанската политика
засекогаш и го отвори вториот фронт против израелските амбиции, кои не беа замислени“,
рече новинарот Хуман Мајд од Newујорк. „Значи, несомнено Иран доби влијание и сила, и
како нација со идеологија независна од Истокот и Западот, сега треба да се разгледа во
какви било прашања од Блискиот исток. Тоа само по себе е промена во глобалната
геополитика, каде што пред падот на комунизмот имавте сценарио Исток наспроти Запад
насекаде, вклучително и на Блискиот исток, со играчи кои беа наредени од двете страни, а
сега го имате Иран во мешавина “. ПРОЧИТАЈТЕ ПОВЕЕ: Арапите, Иранците,
револуционерите Да не се случеше револуцијата, „lookingе гледавме на поинаков Блиски
исток“, рече Гери Сик, поранешен аналитичар на Советот за национална безбедност за
Иран и професор на Факултетот за меѓународни и јавни работи на Универзитетот
Колумбија. „Во суштина, иранската револуција беше огромен шок за системот, особено во
Персискиот Залив ... Фактот дека ја имавте оваа моќ да влезе со навистина
револуционерни цели, вклучително и цел да се обидете и соборите монархиите - тие не
зборуваат за дека повеќе - тоа ги исплаши до смрт “, рече Сик. Тој страв ги активираше
конфликтите и сојузите кои, 35 години подоцна, сè уште го обликуваат регионот. На
пример, нападот на Ирак врз Иран не само што го собра населението околу Хомеини, туку
исто така служеше и за галванизација на мрежата на оние кои се спротивставуваа на
Исламската Република. „И поддршката на арапскиот свет за Садам до крајот, и нападот на
Садам, и ширењето на таа војна преку Персискиот Залив, а особено нафтените линии,
постепено ги привлекоа Соединетите држави на Блискиот исток“, додаде Сик. И ова исто
така имаше свои последици: ги покани САД како најголема воена сила во регионот.
Зголемено влијание на Иран (25:00 часот) Нова геополитичка шаховска табла Дури и за
оние кои не ги следеа регионалните промени, заложничката криза - каде револуционерите
зедоа 52 Американци како заложници 444 дена во забарикадираната американска
амбасада во Техеран - сигнализираше почеток на големи непријателства меѓу САД,
нејзините сојузници и Иран, што резултираше во , меѓу другото, со децении санкции.
„Фер е да се каже дека Вашингтон почнуваше да се загрижува за анти-статус-кво пораките
на иранската револуција уште пред да бидат земени заложниците, но заложничката криза
беше промена на играта“, рече Боруџерди. Санкциите што со децении ја загрозуваа
економијата на Иран и предизвикаа хаос со светските пазари на нафта може да се следат
во заложничката криза. „Американската политичка класа никогаш не се опорави од шокот
и понижувањето на заложничката криза. Тоа го фрли Иран како лице на злото во многу
американски срца “, рече новинарот Стивен Кинцер, автор на неколку книги за односите
меѓу САД и Блискиот исток. „Овој гнев е главната причина зошто САД го имаат тоа

Ера на Горбачов: перестројка и гласност Кога Брежњев почина во 1982 година,

повеќето елитни групи разбраа дека советската економија е во неволја. Поради сенилност,
Брежњев не беше под контрола на земјата во последните неколку години, а Косигин почина во
1980 година. Во Политбирото доминираа стари луѓе, а тие беа претежно Руси. Неруското
претставување на врвот на партијата и владата опаѓаше со текот на времето. Јуриј В.Андропов, а
потоа и Константин Черненко ја водеа земјата од 1982 до 1985 година, но нивните администрации
не успеаја да ги решат критичните проблеми. Андропов веруваше дека економската стагнација
може да се поправи со поголема дисциплина на работниците и со сузбивање на корупцијата. Тој
не сметаше дека структурата на Советскиот економски систем е причина за растечките економски
проблеми на земјата.

Кога Горбачов стана шеф на Комунистичката партија во 1985 година, тој започна перестројка
(„преструктуирање“). Неговиот тим беше повеќе руски отколку на неговите претходници. Се чини
дека првично дури и Горбачов веруваше дека основната економска структура на УССР е здрава и
затоа беа потребни само мали реформи. Така тој водеше економска политика која имаше за цел
да го зголеми економскиот раст, а истовремено да ги зголеми капиталните инвестиции.
Капиталните инвестиции требаше да ја подобрат технолошката основа на советската економија и
да промовираат одредени структурни економски промени. Неговата цел беше прилично
едноставна: да го доведе Советскиот Сојуз на исто ниво на економски план со Западот. Ова беше
цел на руските лидери откако Петар Велики го испушти првиот голем бран на модернизација и
западување. Меѓутоа, по две години, Горбачов дошол до заклучок дека се потребни подлабоки
структурни промени. Во 1987–88 година тој ги протурка реформите што одеа на помалку од
половина од создавањето на полу-слободен пазарен систем. Последиците од оваа форма на
полумешана економија со противречностите на самите реформи донесоа економски хаос во
земјата и голема непопуларност кај Горбачов. Радикалните економисти на Горбачов, предводени
од Григориј А. Јавлински, го советуваа дека успехот во западен стил бара вистинска пазарна
економија. Горбачов, сепак, никогаш не успеа да направи скок од командната економија во дури
мешана економија. Горбачов започна гласност („отвореност“) како втора важна штица на неговите
реформски напори. Тој веруваше дека отворањето на политичкиот систем - во суштина, неговото
демократизирање - е единствениот начин да се надмине инерцијата во политичкиот и
бирократскиот апарат, кој има голем интерес за одржување на статус кво состојбата. Покрај тоа,
тој веруваше дека патот кон економско и социјално закрепнување бара вклучување на луѓето во
политичкиот процес. Гласност исто така им овозможи на медиумите поголема слобода на
изразување и започнаа да се појавуваат уредници кои се жалат на депресивни состојби и на
неможноста на владата да ги поправи.

Бидејќи економската и политичката состојба започна да се влошува, Горбачов ги концентрираше

своите енергии на зголемување на неговиот авторитет (што е, на пример, неговата способност да
донесува одлуки). Тој, сепак, не ја разви моќта за спроведување на овие одлуки. Тој стана уставен
диктатор - но само на хартија. Неговите политики едноставно не беа спроведени во пракса. Кога ја
презеде функцијата, Јегор Лигачев беше ставен на чело на Секретаријатот на партискиот
Централен комитет, еден од двата главни центри на моќ (со Политбирото) во Советскиот Сојуз.
Лигачев последователно стана еден од противниците на Горбачов, што го отежнува Горбачов да го
користи партискиот апарат за спроведување на неговите ставови за перестројката. Меѓутоа, до
летото 1988 година, Горбачов стана доволно силен да го искористи Секретаријатот на
Централниот комитет и да ја извади партијата од секојдневното водење на економијата. Оваа
одговорност беше да се пренесе на локалните совети. Новиот парламент, Конгресот на народни
пратеници, беше свикан во пролетта 1989 година, со кој претседаваше Горбачов. Новото тело го
замени Врховниот совет како највисок орган на државната моќ. Конгресот избра нов Врховен
совет, а Горбачов, кој се определи за извршно претседателство по урнек на американскиот и
францускиот систем, стана советски претседател, со широки овластувања. Ова значеше дека сите
републики, вклучително и пред се и Русија, може да имаат сличен вид претседателство. Покрај
тоа, Горбачов радикално го промени советскиот политички живот кога го отстрани уставниот член
според кој единствена легална политичка организација беше Комунистичката партија на
Советскиот Сојуз.

Горбачов разбра дека одбранбениот товар, можеби еквивалентен на 25 проценти од бруто

националниот производ, ја осакатува земјата. Ова доведе до кратење на трошоците за
образование, социјални услуги и медицинска нега, што го повреди домашниот легитимитет на
режимот. Покрај тоа, огромните трошоци за одбрана што ги карактеризираа студените години беа
една од причините за економскиот пад на Советскиот Сојуз. Затоа, Горбачов ја трансформираше
советската надворешна политика. Тој патуваше во странство многу и беше брилијантно успешен
во убедувањето странци дека УССР веќе не е меѓународна закана. Неговите промени во
надворешната политика доведоа до демократизација на источна Европа и крај на Студената војна.
Од друга страна, политиките на Горбачов го лишија Советскиот Сојуз од идеолошките непријатели,
што пак го ослабна владеењето на советската идеологија над народот. Бидејќи економските
проблеми на У.С.С.Р станаа посериозни (на пр., Воведено е рационализирање за некои основни
прехранбени производи за прв пат од Сталин) и повиците за побрзи политички реформи и
децентрализацијата почнаа да се зголемуваат, проблемот со националноста стана акутен за
Горбачов. Ограничена сила беше употребена во Грузија, Азербејџан и балтичките држави за
смирување на проблемите со националноста, иако Горбачов никогаш не беше подготвен да
употреби систематска сила со цел да ја обнови контролата во центарот. Повторното појавување на
рускиот национализам сериозно го ослабе Горбачов како водач на Советската империја. Во 1985
година, Горбачов го донесе Борис Елцин во Москва да ја води партиската машина во тој град.
Елцин влезе во конфликт со поконзервативните членови на Политбирото и на крајот беше
отстранет од московската функција кон крајот на 1987 година. Тој се врати во јавниот живот како
избран заменик од Москва на Конгресот на народни пратеници во 1989 година. Кога Конгресот на
народни пратеници го избра Врховниот совет за постојан парламент, Елцин не беше избран,
бидејќи Конгресот имаше мнозинство комунистичко мнозинство. Сепак, сибирски заменик се
повлече од функцијата во негова корист. Елцин за прв пат имаше национална платформа. Во
парламентот тој ги нападна Горбачов, Комунистичката партија, корупцијата и бавното темпо на
економските реформи. Елцин беше избран за претседател на рускиот парламент и покрај горчкото
противење на Горбачов.

Во март 1991 година, кога Горбачов започна референдум за целата унија за идната
Советска федерација, Русија и неколку други републики додадоа дополнителни прашања.
Едно од руските прашања беше дали гласачите се залагаат за дирекно избран претседател.
Тие беа, и тие го избраа Елцин. Тој го искористи својот новооткриен легитимитет за
промовирање на рускиот суверенитет, за застапување и усвојување на радикални
економски реформи, за барање оставка од Горбачов и за преговори за договори со
балтичките републики, во кои го признава нивното право на независност. Советските
обиди да ја обесхрабрат балтичката независност доведоа до крвава конфронтација во
Вилнус во јануари 1991 година, по што Елцин ги повика руските трупи да не ги
почитуваат наредбите што би ги натерале да пукаат во вооружени цивили. Политиката на
Елцин го рефлектираше подемот на рускиот национализам. Русите почнаа да го гледаат
Советскиот систем како систем што работи за свои политички и економски интереси на
сметка на Русија. Имаше сè поплаки дека „Советите“ го уништиле руското опкружување и
ја осиромашиле Русија со цел да ја одржат својата империја и да ги субвенционираат
посиромашните републики. Следствено, Елцин и неговите приврзаници побараа руска
контрола над Русија и нејзините ресурси. Во јуни 1990 година, руската република
прогласи суверенитет, воспоставувајќи го приматот на руското право во рамките на
републиката. Ова ефективно ги поткопа сите обиди на Горбачов да воспостави Унија на
суверени социјалистички републики. Се чини дека Елцин беше подготвен да оди заедно со
оваа визија, но, во реалноста, сакаше Русија да доминира во новата унија и да ја замени
официјалната водечка улога на Советскиот сојуз. Рускиот парламент усвои радикални
реформи со кои ќе се воведе пазарна економија, а Елцин исто така го скрати
финансирањето на голем број советски агенции врз основа на руско тло. Јасно е дека
Елцин сакаше да ја ослободи Русија од оптоварувањето на Советскиот Сојуз и да побара
распуштање на тоа тело. Во подоцнежните години на Горбачов, мислењето дека
Болшевичката револуција во 1917 година и воспоставувањето на СССР беа грешки што ја
спречија Русија да продолжи по историскиот пат по кој патуваа земјите од западна Европа
и ја направија Русија економски позаостаната во однос на Западот доби поголемо
прифаќање. Колапс на Советскиот Сојуз Лошо замислен, лошо испланиран и слабо
извршен обид за воен удар се случи 19-21 август 1991 година, со што се стави крај на
Комунистичката партија и се забрза движењето за распуштање на Советскиот Сојуз.
Пучот го извршија тврдокорна Комунистичка партија, КГБ и воени претставници
обидувајќи се да спречат нов либерализиран договор на унијата и да ги вратат старите
линиски вредности. Најзначајната улога против пучот ја имаше Елцин, кој брилијантно ја
искористи можноста да се промовира себеси и Русија. Тој побара враќање на Горбачов
како претседател на У.С.С.Р., но, кога Горбачов се врати од домашен притвор на Крим,
Елцин тргна да демонстрира дека тој е посилниот водач. Елцин ја забрани
Комунистичката партија во Русија и го заплени целиот нејзин имот. Од строго правна
гледна точка, ова требаше да се направи со судски налог, а не со претседателски указ.
Русија систематски поднесуваше барање за повеќето советски имот на нејзината
територија. Мартин Меколи Доминик Ливен Научи повеќе! Пост-советска Русија
Претседателството на Елцин (1991–99) Соединетите држави законски престанаа да
постојат на 31 декември 1991 година. Новата држава, наречена Руска Федерација, тргна на
патот кон демократијата и пазарната економија без јасна концепција за тоа како да се
заврши таквата трансформација во најголемата земја во светот. Како и повеќето други
поранешни советски републики, таа влезе во независност во состојба на сериозно
нарушување и економски хаос. Економски реформи По независноста, Русија се соочи со
економски колапс. Новата руска влада не само што мораше да се справи со последиците
од грешките во економската политика од периодот на Горбачов, туку и да најде начин да
ја трансформира целата руска економија. Само во 1991 година, бруто домашниот
производ (БДП) опадна за околу една шестина, а буџетскиот дефицит беше приближно
една четвртина од БДП. Владата на Горбачов прибегна кон печатење огромни суми пари
за финансирање и на буџетот и на големите субвенции на фабриките и на храната во време
кога даночниот систем се распаѓаше. Покрај тоа, контролите на цените на повеќето стоки
доведоа до нивниот недостаток. До 1991 година, во традиционалните продажни места беа
достапни неколку предмети неопходни за секојдневниот живот. Целиот систем на
дистрибуција на стоки беше пред распаѓање. Трансформацијата на командната економија
во пазарно заснована беше полна со тешкотии и немаше историски преседан. Бидејќи
централната командна економија постоеше во Русија повеќе од 70 години, транзицијата
кон пазарна економија се покажа како потешка за Русија отколку за другите земји од
источна Европа. Руските реформисти немаа јасен план и околностите не им дадоа луксуз
на време да состават реформа.

тнички односи и „блиско во странство“ на Русија Пост-Советска Русија се појави со

огромни етнички проблеми. Многу од автономните етнички региони кои беа дел од империјата -
формирани пред 1917 година - повеќе не сакаа да бидат под руска хегемонија, а етничките Руси
сочинуваа помалку од четири петтини од населението на Руската Федерација. Неизбежно се
појави прашањето за етничкиот идентитет. Терминот росијанин се користеше за да се назначи
државјанин на Руската Федерација и не доби никаква етничка руска конотација. Елцин
формираше комитет за конструирање на руски идентитет и национална идеја што може да се
искористи за собирање луѓе околу новата Руска Федерација. Комитетот не успеа по неколку
години обиди, откривајќи дека националната идеја и идентитет треба да доаѓаат одоздола, а не
одозгора, бидејќи историјата покажа дека создавањето на идентитет одозгора доведува до
формирање или зајакнување на авторитарна или тоталитарна држава . Руската православна црква
се воспостави како сила во моралното водство на препородена Русија, но имаше многу други
религии меѓу малцинските групи, особено исламот. Русија продолжи да се соочува со проблеми
поврзани со управување со мултиетничка држава во демократска рамка.