Professional Documents
Culture Documents
Σχέδιο Μάρσαλ Ιστορικά Ελευθεροτυπίας
Σχέδιο Μάρσαλ Ιστορικά Ελευθεροτυπίας
#,
Ε^ΕγΘΕΡστfπιΑ-Ξ, ιονιιογ 2οο3
ΙΣΤOΡΙΚΑ
Η ΛΗΞΗ ΤΟΥ Β,ΠΑΤΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Βρηκε την Ελλαδα ρακÝνδυιη. Ο πληθωριομüò
εßχε σκαρφαλþοετ ψηλÜ kar η Ýλλετψη ιροφßμων
ηιαν εμφανÝσιαιη. Μοναδτκü απÜγκτο, or συμμαχοτ.
Η πρωτη αποσιολÞ 0οηθεταò, κυρßωò σε τρüφιμα kar
ρουχτσμü, Þλθε απο την UNRRA (διαουμμαχικη
οργÜνωση απü ΗΠΑ, Μεγ. Βρειανßα, ΕΣΣΔ kar
εθνικιστικη Κßνα; που λετιουργοýσε υπü αμερτκαντκη
επιρροη kar ανÞλθε γτα ιη δτετßα 1945-46 σε περßπου
350 εκαιομμ. δολÜρια.
Στο μεταξυ ο εμφυλτοò πüλεμοò Ýχετ ξεοπÜσετ
σπαρÜσσονταò yra ακüμη μια φορÜ ιη χþρα, Τα
επßπεδα ουνεννüησηò ανÜμεσα σιιò ΜεγÜλεò
ΔυνÜμετò, κυρßωò των ΗΠΑ kar ΕΣΣΔ, Üρχτσαν να
σιενεýουν, η Βρετανßα αδυναιοýσε να συνεχßοετ ιη
βοÞθετα προò την Ελλαδα kar ο νÝοò πρüεδροò των
ΗΠΑ -μεια το θÜναιο του ΡουΖΒελι ΧÜρτ Τρουμαν
εξηγγειλε ιο ομþνυμο Δογμα, που σßματνε πληρη
αναδτÜταξη ιηò αμερlκαντκηò πολτιτκηò κατ Ýναρξη
ιου δτιολικοý συοτηματοò και οιην ουοßα ιηò
περιüδου ιου Ψυχρου ΠολÝμου.
ΚÜτω απü ιην ομπρÝλα του Δüγματοò Τρουμαν
εξαγγÝλθηκε kar το περßφημο σχÝδτο Βοηθεταò προò
ια ευρωπαßκÜ κρÜιη: ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ απü το
0 Αμερικανüò υπουργüò Εξωτερικþν Τζορτζ ΜÜρσαλ üνομα ιου Αμερτκανου υπουργου Εξωτερτκþν. Ενα
επισκÝπτετοι το πρωθυπουργικü γροφεßο του 0εμιστοκλÞ Σοφοýλη τετραειÝò πρüγραμμα (194Β-1952) που σιην ουοßα ιου
το 1948. ΑνÜμεσü τουò ο Κωνσταντßνοò ΚορομονλÞò üμωò σημανε την πρüοδεση τηò μεταπολεμτκηò
Ελλαδαò οιο Üρμα των ΗΠΑ, καδþò Αμερτκανοß
αξτωμαιουχοτ ανÝλαβαν ιον Ýλεγχο οε κρßοτμουò
ιομετò τηò δημüοιαò δτοßκησηò kar τδρυθηκε η
αγOρασαγ... υΠαΗOπ
εξÜρτηση παγτωνüιαν.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΔΟΣ
υüßμοι ffiργιßτη ΦΑΙΔΩΝ ΜΑ^ΙΓΚΟΥΔΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ ΣΟΦ¶ ΔΡΑΚΑΚΗ Πρüεδροò Δ.Σ.:
ΠΩΡΓΟΣ ΠΑΘΑΚΗΣ ΧΡΗΠΟΣ ΤΕΓΟΠΟγΛΟΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ ΑΠΟΠΟΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
_
Φαß6αν Μαλιγκοιfiηò
πQολÞα)
Νßκοò ΒαρδιÜμπασηò
º
ι
Ι l]c (_(ιι,ßιιιΙι (.ιι't.ιι
Ι944-47
4, ΑποστολÞ οτην
ΑθÞνο ΕπιτροπÞò Τουò πρþιουò μηνεò ιου 1945 η ροη ιηò βοηθετ- δοò, καθηγηιηò ΚυρτÜκοò ΒαρΒαρεσοò, ιαξßδεψε
του Αμερικανικοý αò υπηρξε περτορτσμÝνη kar ουνδÝΒηκε με πλη- οτιò ΗΠΑ με οκοπü να βολτδοσκοπησει αν or Αμε-
ΚογκρÝσου το θþρα προSληματων, Το σημανττκüιερο ηιαν η Ýλ- prkavoi ηιαν δταιεθετμÝνοτ να παραχωρησουν δÜνετο
ΣεπÝμβριο του λετψη μηχαντσμþν yra ιη δταχεßρτοη τηò. Αντßθε- για ιην ανασυγκρüιηση ιηò καιεσιραμμενηò παρα-
1947. Κüτω τα με ττò Üλλεò ευρωπαßκεò χþρεò, üπου καθτερþ- γωγτκηò υτιοδομßò. ΣυνÜνιησε μεγÜλη επτφυλακττ-
αριπερ0 θηκε συσιημα δελιßου για üλα ια εßδη Βαστκηò α- κüιηια. Ο υφυπουργüò Ουßλταμ ΚλÝττον (William
διακρßνετοι ο νÜγκηò, σιην ΕλλÜδα τα αγαθÜ τηò UNRRA δια- Clayton) συνÝσιησε ευθÝωò τη ληψη αυοτηρþν δη-
πρωθυπουργüò νÝμονταν εßιε δωρεÜν εßιε μÝσω του εμπορßου. Η μοστονομτκþν μÝιρωγ πρτν arιü ουοταδηποτε ουΖη-
0εμιστοκλÞò δωρεÜν διανομη γτνüιαν με ΒÜση ιιολτιτκÝò σκοπτ- ιηση yra δÜνετο, επτσημαßνονιαò üιτ η εξωτερτκη
Σοφοýληò κοι βοÞΒεια δεν θα Ýλυνε το Ζητημα του πληθωρτσμου
μüτητεò kar ευνüησε üοουò κερδοσκüιουò δτÝθεταν
πüνω δεξιü ο σιην ΕλλÜδα,
τιρüσΒαση σιην κυθÝρνηση. Η δτανομη μÝσω του
μελλοντικüò εμπορßου οδηγησε σιη δημιουργßα μαυρηò αγορÜò, ΠρÜγμαιι, μη δταθÝιονιαò επαρκεßò δημοστονο-
πρüεδροò των
αφου οτ χονδρÝμποροτ αποδεμαιοποιοýσαν ια ε- μτκουò πüρουò, or μειαπελευθερωττκÝò κυΒερνη-
ΗΠΑ Ρßτσοριττ
μπορευμαια μÝχρτ να σημετωθεß ελλειψη και να α- οειò καιcφυγαν στο εκδοιικü προνüμιο εν αναμονß
Νßξον.
νεβεß η ιτμη τουò, Ηδη ιον Απρßλιο ιου 1θ45 (üιαν εξωτερτκηò θοηθειαò. Ο συνδυασμüò ιηò αχαλßνω-
5. 0 καθηγητÞò
μüνο μτκρü μÝροò ιηò προθλεπüμενηò Βοηθεταò εß- ιηò Ýκδοσηò χαριονομßσμαιοò Kar τηò κερδοσκο-
Κυριýκοò
χε ετσαχθεß στην ΕλλÜδα) or δτευθυνιÝò ιηò πßαò οια ιρüφιμα οδηγηοε σε ανεξÝλεγκιο πλη8ω-
ΒορβαρÝσοò.
Εργο του Αλ. UNRRA σημεßωναν οττò αναφορÝò τουò üιτ η βοη- ρτσμü. Τον louvro ιου 1θ45 ο ΒαρΒαρÝσοò κληθη-
ΚορογιοννÜκη θετα δεν Βα απÝδτδε αν η ελληντκη κυθÝρνηση κε να αναλÜΒετ τη θÝση ιου ανιιπροÝδρου kar υ-
(ΤρÜπεζα τηò δεν Ýθρτσκε ιρüπουò να οργανþσετ και να αξτοποι- πουργου Εφοδτασμου σιην κυΒÝρνηοη ιου ναυÜρ-
Ελλüδοò, ΑθÞνο) ησετ ιτò εγχþρτεò πηγÝò. χου ΠÝτlηυ Βοýλγαρη. ΑμÝσωò εξηγγειλε δραοιτ-
Το εγχεßρημα ΒαρθαρÝσου κο πρüγραμμο ανüρθωσηò ιηò οικονομßαò. ιο οποßο
Τον Απρßλιο ο δτοτκηιηò ιηò ΤρÜυεΖαò τηò ΕλλÜ- εßχε Þδη τεθεß υπüψη των ΣυμμÜχων kar σιηρτΖü-
ιαν σιη δταιßμηση ιων ιροφßμων. ιουò αυοτηρουò
Η δωρεÜν ßανομÞ γ!\ιÜταν μξ βÜσ$1 m§frιτßκ€ζ δημüστουò ελÝγχουò (γτα να αποιραπεß η αποOεμα-
τοποßηση), ιην ετδτκη φορολüγηοη ιων ΒτομηχÜ-
σΚοπΙμδΤRτξò Κα| €υνΦησ€ Κ€ρδασΚΦrºΦυò
νων, βτοτεχνþν, εμτιüρων και εηαγγελματτþν κατ
ηου δι€δGταν mρÜσδαση ατην κυ Ýρνηση την ατιüλυοη των δημοσßων υυαλλÞλων που εßχαν
υροσληφΒεß ευß Καιοχηò (δτπλαοτÜΖονιαò, σχεδüν,
ιον αρτθμü ιων μτσOοδοιουμÝνων απü ιο Δημüστο).
6. 0 πρωθυ-
ΜετÜ ιην εξαγγελßα ιου τιρογρÜμματοò ΒαρΒα- kavrkÞ να ιηò χορηγηοετ δÜνετο kar or σχεττκÝò πουργüò κOτÜ το
ρÝσου, η κυΒÝρνηση Βουλγαρη ΖÞιηοε δÜνετο απü δταπραγματευσετò Βρßσκονιαν σε εξÝλιξη (τελτκþò καλοκοßρι του
ιιò ΗΠΑ, αλλÜ το αμερικαντκü υπουργεßο Εξωτερτ- Ýλαβε 4,4 δτσεκατομμυρτα δολÜρτα, με δετνουò πο- 1945, ναýαρχοò
κþν παρÝπεμψε το θÝμα στην ιρÜπεΖα Export- λτιτκουò ορουò). Σιην ΑθÞνα ο Βουλγαρηò προσÝ- ΠÝΤρOò
Import. Η ΕλλÜδα υπÝβαλε αßιημα για δÜνετο ý- φυγε οτη ουνδρομη ιηò UNRRA yra να λυθουν ταΒOýλγαρηò
ψουò 250 εκαιομμυρßων, με το προßüν ιου οποßου θα προθλημαια δταχεßρισηò τηò Βοηθεταò. Η ουÜστν- (ΒΟυλÞ Των
αΥοραΖονιαν αμερτΚαντΚα Προιονια Yra ιην αναου-
γκρüτηοη. Το ποσüν κρßθηκε υπερΒολτκü kar το
αßιημα απορριφOηκε.
9
μανλτιò) üττ θα Ýπρευε να λýσουν τα εσωτερτκÜ
προΒλημαια, αντß να περτμÝνουν Βοηθεια. ΠρÝπετ
να σημετωθεß üττ ιο εγκεκρτμÝνο δÜνετο ιων 25 ε-
κατομμυρßων δεν εßχε ακüμη απορροφηθεß.
Το φθτνüπωρο ιου 1θ46 η αμθρτκαντκÞ πολτυχÞ
στη ΜÝση Αναιολη Üλλαξε, λüγω ιηò αýξησηò του
üγκου παραγωγηò πετρελαßου σιτò χþρεò ιου Κüλ-
που, και η ΟυÜστνγκιον αποφÜοτσε να βοηθÞσετ
περτσσüτερο ιην ΕλλÜδα. ΑμÝσωò ενÝκρτνε πτστþ-
σθιò, με ιτò οποßεò η ΑθÞνα μπüρεσε να καταβÜλετ
προκαταΒολη yra να αγορÜσετ 100 εμπορτκÜ πλοßα
ιýπου Liberty, ια οποßα αποιÝλεσαν τον πυρßνα
γτα ιην αναδημτουργßα ιου ελληντκοý εμπορτκοý
σιüλου.
Καθþò ο εμφýλτοò πüλεμοò κλτμακωνüιστ σιην
ΕλλÜδα, η κυΒÝρ,,τηση ΤσαλδÜρη ενÝτετνε ττò mÝ-
σετò ιηò προò ιην ΟυÜστνγττον yra ιην παροχη νÝ-
ου δσιεßου 50 εκατομμυρßων δολαρßων, yra ιτò Üμε-
σεò αιßÜγκεò τηò, εν üψετ τηò δτακοπηò τηò Βοηθετ-
αò απü την UNRRA. Η φÜπεΖα Export-Import ü-
μωò απξρτψε το αßmμα λüγω αμφýολßαò yra τη διτ
ναιüιηια τηò ΕλλÜδαò να αποπληριßισετ ιο δÜνετο.
Or Βρετανοß φεýγοιτ
Σιο μεταξý η αμερτκαντκß πρεσΒεßα στην ΑθÞ-
να θεωροýσε την κατÜσταση στην ΕλλÜδα απελπτ-
8. 0 ονππρüεδροò σττκß λüγω ιου εμφυλßου πολÝμου Kar ιηò σοβτειι-
τηò κυβÝρνησηò Kar ιηò νομτσματτκηò κυκλοφορßαò. ΑμÝσωò, η α- κüò απειλßò κατ πßεΖε ιην ΟυÜστνγκτον για ιην
κοι υπουργüò μερτκαντκη τρÜπεΖα Export-Import ανακοßνωσε πqιοχß θοηθεταò, Ετσι, το ΣτÝττ ΝττπÜρτμεντ υπο-
Εξωτερικþν την Ýγκρτση δανεßου 25 εκαιομμυρßων προò ιην σχÝθηκε στον Κ. ΤσαλδÜρη üιτ θα ετσηγηθεß στο
Κωνσταντßνοò ΕλλÜδα γτα την αγορÜ προßüντων απü ττò ΗΙΙΑ. Το ΚογκρÝσο ιην παραχþρηση σιρατιωτικοý υλτκοý.
Τσολδüρηò με τον ΜÜτο του 1θ46 δüθηκε απü ιην ßδια ιρÜπεΖα νÝα Ταυτοχρüνωò απÝστετλε στην ΕλλÜδα οτκονομτκÜ
Αμερικανü πßοτωση 10 εκατομμυρßων δολαρßων. αποσιολÞ υυü τον ΠολΠüρτερ (ΡαυΙ Porter) (που
υπουργü Σιο συνÝδρτο ετρßνηò ιων Παρτσßων (Ιουλυò- ετσηγß8ηκε ιην Üμεση παροχη Βοηθεταò). ΤÝλοò,
Εξωτερικþν κοι Οκιþθρτοò 1θ46) ο πρωθυπουργüò Κ. ΤσαλδÜρηò η ΟυÜστνγκιον δεν Ýπαψε να πιÝΖει ιουò Βρεια-
εμιπευστÞ του ΖÞτησε να κατα6ληθεß σιην ΕλλÜδα συμμαχικü νοýò να βοηθησουν ιην ΕλλÜδα.
ομþνυμου Σττò αρχÝò ιου 1θ47 η θρεισττκη κυθÝρνηση δr-
δÜνετο ωò προκατα.θολÞ ιων γερμαντκþν αποΖη-
Σχεδßου, Τζορτζ
μτþσεων kar προσδτüρτσε ττò μακροπρüθεομεò ελ- χÜσιηκε ανÜμεσα σιουò οπαδοýò ιηò παροχηò ιηò
Μüρσολ
ληντκÝò ανÜγκεò σε 6 δτσεκαιομμυρτα δολÜρτα. Το μÝγτσιηò δυνατßò θοß8εταò προò ιην ΕλλÜδα kar
ποσüν κρßθηκε ωò εξωπραγμαιτκü απü τον Αμερτ- στουò οπαδοýò ιηò αποχþρησηò απü τη χþρα. Οι
κανü υπουργü ΤΖÝτμò λ[περνò (James Burnes), ο δυο πλευρÝò συμφþνησαν να εκθÝσουν το πρü-
οποßοò ουνÝσιησε να μειαθεß ελληντκÞ ανιτπρο- θλημα στουò Αμερτκανοýò, þσιε να προοελκýσουν
σωπεßα σιτò ΗΓΙΑ yra να συΖηιÞσετ τρüπουò εξορ- οτκονομτκοýò πüρουò. Με αυτü ιο πνεýμα σιιò 21
θολογτσμου τηò οτκονομßαò στην ΕλλÜδα. ΠρÜγμα- ΦεΒρουαρßου το Λονδßνο ανακοßνωσε σιην ΟυÜστν-
ιτ, ανττπροσωπεßα υπü ιον ΣοφοκλÜ ΒεντΖÝλο τα- γκιον üττ απü ιην 1η Απρτλßου σχεδßαΖε να απο-
Εßδεψε σττò ΗΠΑ ιον Ιοýλτο kar ΖÞτησε νÝο δÜνετο συρετ ια ΒρειαντκÜ σιρατεýματα kar να δταχüψετ τη
175 εκαιομμυρßων δολαρßων. Ο ßδιοò ο πρüεδροò ΒοÞθετα προò την ΕλλÜδα. Την iδra μÝρα η Αθß-
ΧÜρτ Τροýμαν συμθουλεψε τουò Ελληνεò ανττ- να απηýθυνε δημüστα Ýκκληση γτα θοßθετα σιην
προσþπουò (μεταξυ ιων οποßων kar ο Κ. Καρα- αμερτκαντκß κυθÝρνηση, με τη συνηγορßα ιηò r.
σχυρηò ελληνοαμερικαντκηò κοτνüτηιαò.
Σχεδüν το Ýνα δÝκοτο των δοπονþν τηò Οò τüτε or ΗfΙΑ εßχαν καιαβÜλετ yra την Ελλü
δα 225 εκατομμυρτα δολÜρτα μÝσω ιηò UNRRA κο
UNRRA (358 εκ, δοf,üριο) πΡογμοτοποιÞθηκον επß πλÝον 221 εκαιομμυρτα σε πτστþσετò, εκ των (
γιο τον òφοδιοσμü τηò Εßßüδοò υοßων ιο Ýνα τρßτο δεν εßχε χρηστμοποτηθεß. Αυι
Þταν το πρελοιýτο πρτν απü την εξαγγελßα τι
Δüγματοò Τρουμαν.
ι0
,ι945 ΣχÝδτο Βοßθειαò προò ια Μαρσαλ ιο ΤειραετÝò Πρüγραμμα
ΥπογρÜφειατ η Συμφωνßα τηò ευρωπαΙκÜ κρÜτη (5.6). Αμερτκανοß Ι94Β-52 (Νοεμθριοò)
ΒÜρκτΖαò. Ο ΕΔΑΣ αφοπλßΖετατ αξτωματουχοτ αναλαμθÜνουν τον Ι949
(Ι2,2). Ο ΒαρΒαρεσοò. διοτκηιηò Ýλεγχο σε κρßσιμουò ιομεßò ιηò Ο Δημοκρατικüò Σιραιüò ηιιÜται
ιηò ΤρÜπεΖαò Ελλαδοò, πηγαßνει δημüοταò διοßκησηò (20.6), ορτσττκÜ οτον ΓρÜμμο kar ιο Βßιστ
σιτò ΗΠΑ yra να Ζητησει Ελληντχη ανι ιπροσωπεßα πηγαßνει (Αυγουστοò). Η δραχμη υποιτμÜιαι
οικονομτκη βοηΒεια (Απρßλιοò). Η στο Παρßστ προκετμÝνου να 309Þ Ýνανττ ιηò σιερλßναò kar 50Ο,'ο
αποοιολη ιηò UNRRA cρχcται συΖηιησεt τουò ορουò ετσΧωρηοηò Ýνανιτ ιου δολαρßου (21.θ)
στην ΕλλÜδα. Ο ΒαρΒαρεοοò ιηò ΕλλÜδαò σιτò ρυθμßσετò ιου ß95ο
αναλαμΒÜνετ τη θÝση του Σχεδßου Μαροαλ (11,7). Iδρυειαι η Ο Πιουριφüι ορßΖειατ πρεσΒευτηò
ανττπροÝδρου ιηò κυΒÝρνησηò με JUSMAPG, η αμερτκανικη ιων ΗΠΑ στην Αθηνα (2θ.7)
αρμοδτüιηια ιην οικονομικη σιραττωιτκη υπηρεσßα σιην ΕλλÜδα ß952
πολτιτκÞ (3.6). Παραττεßιαι ο με επικεφαληò ιο στρατηγü Βαν Δημοστευετατ η Ýκθεση
ΒαρθαρÝσοò (20.Β) Φλτι, η οποßα αναλαμβÜνετ ιο ΒαρSαρεοου (ΦεθρουÜριοò).
ß 946 ουνιονΙομο ιων οιραιΙωττκων ΤερμαιßΖετατ η τσχυò του Σχεδßου
ΥποlρÜφειατ συμφωνßα μειαξý τηò εΠτΧετρηοεων ενανιΙον του Μαρσαλ (30.6)
ΕλλÜδαò και τηò ΤρÜπεΖαò Δημοκραιικου Στραιου (31. 10) Ι953
Ε τσαl-ωlων- Εξαγωγων ιων ΗΠΑ ß948 Η δραχμη υποττμÜιατ κατÜ 50%
για δÜνειο 25 εκαιομμ, δολαρßων ΥπογρÜφεται η ουμφωνßα με ιτò
(16.1). ΥπογρÜφετατ η ΗΠΑ για την Ýνταξη τηò ΕλλÜδαò
ΕλληνοSρε ιανικη Οτκονομικß σιο ΣχÝδιο Μαρσαλ. αφοý
Συμφωνßα, Ερχειατ στην ΕλλÜδα η προηγουμÝνωò Ýχετ ολοκληρωθεß η 0 Τζορτζ Μüρσαλ,
Βρειαντκη Οτκονομτκη Αποστολη. συμφωνßα ιου Δüγματοò Τρουμαν ο Αμερικανüò οτροτιωτικüò και
Ιδρυειατ σιην ΤρÜπεΖα τηò (2.7). Υποβαλλειατ προò ττò πολιτικüò πOυ συνÝδεσε το üνομÜ του
ΕλλÜδοò η πενιαμεληò ΚενιρτκÝò Υπηρεσßεò του Σχεδßου με την πρüσδεση τηò μετοπολεμικÞò
Νομιοματτκη Επιιροπη. Or Ευρþπηò οτο üρμα των ΗΠΑ
Βρειανüò και Αμερικανüò
εκπρüσωποτ οιην ΕπιιροπÞ Ýχουν
δικαßωμα βÝιο (24.1). ΑρχßΖετ ο
εμφυλιοò πüλεμοò (2θ-30.3). Η
UNRRA ολοκληρþνετ το
πρüγραμμÜ ιηò στην ΕλλÜδα,
Ýχονταò δαπανησετ 350 εκαιομμ.
δολÜρτα οε ετσαγωγÝò αγαδþν kar
εξοπλισμου μÝσα οε δυο xpüvra
1947
ΦιÜνει η αποοιολη Πüρτερ οιην
Ε-\λÜδα, προκειμÝνου να
òιΠοιιμησετ το οτκονομτκο
προθ.\ημα ιηò χþραò (αρχεò
Ιατ,οιαρßου). Η κυSÝρνηση. υπü ιιò
οδηγιεò Αμερικανþν επτσημων.
Ζτταει απü τιò ΗΠΑ οικονομικη
3-,ηθετα (3.3). ο πρüεδροò Τρουμαν
,]_. Κο-\-}ßρεοο ετοηγεßιατ να δοδουν
-,,, ιτ::ομμ δο.\Üρια οιην ΕλλÜδα,
,{ ]]λ,:ι1.,ομτΚη Και στραιτωττκη
11
Δοτιm Tpoyvιnx
5. 0 Χýρι Τροýμον
με τουò 0υßνστον
Τσüρτσιλ κοι
ΙωσÞφ ΣτÜλυ στο
Πüτσιιτομ, üπου
επικýρωσαν τη
συμφωνßα τηò
ΓιÜλτοò γιο τιò
σφαßρεò επιρροÞò
οτην Ευρþπη
φαντΖüιαν πτα αδýναμη yra να ανακüψει μüνη τη ποτελοýοαν ενδεßξετò αυξανüμενου ενδταφÝρονιο1
σοθτειτκη κÜδοδο προò ττò «θερμÝò θÜλασσεò», η ιηò ΟυÜοτνγκιον yra ιην ΕλλÜδα.
ΟυÜοτνγκτον θεωροýοε üττ Ýπρεπε πια να αναλÜ- Το αποφαστσυκü θßμα επρüκεττο üμωò να γßνε
θετ αυξημÝνο μερßδιο ευθυνηò στην περτοχη. Σιο το ΦεΒρουÜρτοιου 1θ47, üταν η Βρετανικß κυΒÝρ
πλαßστο αυιü η κρτιτκη που ασκοýνιαν προò ιη νηση ανακοßνωσε στην αμερικαντκη üιτ αδυνατουσ
Βρειανßα yra την αποτκιοκρατικη μÝθοδο δτακυ- να συνεΧΙσεΙ να φερετ ιο οιραιΙωιΙΚο Κατ οτΚονομ;
ΒÝρνησηò μετωνüταν, αν και δεν Ýλετιαν or συ- κü ΒÜροò σιην ΕλλÜδα μετÜ ιτò 31 Μαρτßου 1947. Ι
γκρουσετò kar or ιρýÝò σε μτα περßοδο μειαΒαιτ- επεßγων χαρακιηραò του θρειαντκοý δταθηματοò ι
κη, üπου η ανερχüμενη δυναμη παραμÝρτΖε στα- φερε το επτδτωκüμενο ατιü το Δονδßνο αποιÝλεσμι
δτακÜ ιη δυναμη που θρτσκüταν σε πιþση. καθþò οτ Αμερτκανοß Þιαν πλÝον υποχρεωμÝνοτ r
Το Ýμπρακτο αμερτκαντκü ενδταφÝρον yra την αναλÜΒουν την υρωιοθουλßα kar ιην ευθýνη ιων
περτοχη Üρχτοε οιαδτακÜ να εκδηλþνετατ κατÜ ιη ξελßξεων οτην ΕλλÜδα Kar την Τουρκßα. Or συν
δτÜρκετα του 1946. ΕπτσκÝψετò μονÜδων ιου ναυτι- πετεò δεν επρüκεττο üμωò να περτορτστουν μÜ
κοý των ΗνωμÝνων Πολττειþν οιην ΕλλÜδα, συμ- σιην περτοχη ιηò Ανατολικηò Μεσογεßου. Η δται
μειοχη Αμερικανþν παραιηρητþν σιην επτιροπß πωση του Δüγματοò του Αμερτκανοý προÝδρου ο
παρακολουθησηò των βουλευττκþν εκλογþν τηò ματνε üιτ οι ΗνωμÝνεò Πολτιεßεò αναδýονταν πλÝ
31ηò Μαριßου 1θ46, χορηγηση δανεßου 25 εκαιομ- ωò η ηγÝττδα δυναμη του δυττκοý κüσμου, ενþ r
μυρßων δολαρßων απü την Import-Export ΒαηΚ, α- ρÜλληλα Ýδτναν σαφÝò τδεολογτκü οιßγμα στον
νταγωντομü με τη ΣοΒτεττκη Ενωση ανττδιασιÝλ
Η διοτýπωση του Αüγμοτοò του Αμ€ρικονοý νταò την οτκονομßα ιηò αγορÜò kar ιο πολυκομμι
κü οýσιημα στην εκδοχÞ του κομμουντσμοý ποι
προÝδρου σημαιν€ üτι οι ΗΠΑ ονοδýονταν νιτπροοþπευε η Μüσχα. Δεν Ýλετπε πÜντωò c
ωò η ηγÝτ!δα δýναμη του δυτικοý κüσμου ιην Ýμφαση οτον τδεολογτκü χαρακτηρα ιηò υ
8εσηò ιο σιοιχεßο ιηò τακιτκηò: εßχε σιüχο να πεj
ιο ΚογκρÝσο, στο οιοßο υπηρχε ισχυρη απομον,
L4
a
κÞ ιÜση, üττ ιο πρüγραμμα θοßθεταò Ýπρεπε να qm-
φτσιεß yra Ýνα οκοπü που υπερÝθατνε τουò συνηθετò
ανßαγωντσμουò ιων ΜεγÜλων ΔυνÜμεων.
15
ΑχοικοιοΜΗΣΗ
Ιº
5. 0 επικεφολÞò
τηò Διοßκησηò kar τουò τεχντκοýò συμΒοýλουò yra ιην εφαρμογη
0ικονομικÞò του αναπιυξτακου προγρÜμμαιοò, εξασφÜλτσε yra
Συνεργοσßοò, την ßδτα την Αμερτκη ιην αποιελεσμαιικß εφαρ-
Αμερικονüò μογη του. Επßσηò, η εφαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜρ-
διπλωμüτηò σαλ ωò καιασιαλττκοý παρÜγοντα ιου οοθτετικοý ε-
Αβερελ Χüριμον, πεκιαιτσμοý συνÝβαλε αποτελεσματτκÜ σιην υπερ-
κοτÝβοσε το ψßφτση του νομοοχεδßου απü ιο Κοτνοθοýλτο σιτò
οιτοýμενο οπü 3 Απρτλßου, τδταßιερα μετÜ το κομμουντσττκü πρα-
τουò Ευρωπαßουò ξτκüπημα στην Τσεχοσλοβακßα σιτò 25 ΦεΒρουαρß-
ποσüν σε 17 ου 1θ48.
δσεκατομμýριο
δολüριο, υπερψηφτση ιηò νομοθεσßαò γτα την ε-
6. Αφßσο για το
φαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ Ýθεσε σε
ERP Þ Ευρωπαßßκü κßνηση και ιο μηχαντσμü υλοποßησßò
Πρüγρομμα
ιου. Η ßδρυση ιηò Δτοßκησηò Οτκονομτ-
Ανοσυγκρüτησηò.
7. 0 Βρετανüò
κÞò Συνεργασßαò -ΔΟΣ (European
Cooperation Administration-ECA)- Þιαν ιο α-
διπλωμÜτηò σερ
0λιβερ Φρανκò
μερτΚαντΚο συντονtστΙκο ορΥανο Yra την εΥΚρτση
kar δτανομß τηò ατιοýμενηò θοηθεταò απü ιον
Οργανισμü Ευρωπαßκηò Οτκονομτκηò Συνεργασßαò
που εßχε συσταθεß στο Παρßστ απü τα συμμειÝχοντα
ευρωπαΙκÜ κρÜτη. Η Δτοßκηση Ευρωπαßκßò Συ-
νεργασßαò ανÝλαβε οιη συνÝχετα την αρμοδτüτηια
yra την ιελτκÞ καιαιτομß ιων κονδυλßων σιο πλαß-
σιο του ΠρογρÜμμαιοò ΕυρωπαΙκßò Ανασυγκρüιη-
σηò (ERP). Οι δýο συντοντοττκοß φορεßò ΔΟΣ και
ΟΕΟΣ εßχαν την ευθýνη ιηò υλοποßησηò τηò εφαρ"
μογηò ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ, αποτελþνταò ιον κý
ριο Üξονα ιηò ευρωαμερτκαντκßò οικονομτκηò πο-
λτττκηò.η Ο σιüχοò ιου ΟΕΟΣ ηιαν σýνθετοò Kar α-
ποσκοποýοε σιην προþθηση ιηò συνεργασßαò των
συμμετεχοντων κραιþν στον ιομÝα τηò πqραγωγηò,
Ανüρθωσηò σιην ΟυÜστνγκτον, σε υερßπου 17 δτοε- ιη διαμüρφωση εσωτερικþν ευρωπαßκþν αγορþν
κατομμýρτα δολ.'Η τελτκÞ πρüιαση ιηò ΕΕΟΣ πα- yra ιη μεßωση των δασμþν εισαγωγþν-εξαγωγþν
ρουστÜστηκε σιο Αμερικαντκü ΚογκρÝσο σττò 27 kar, τÝλοò, σιη δημτουργßα Ζþνηò ελευθÝρων συ-
ΔεκεμΒρßου Ιθ47, üπου ακολοýθησε Ýντονη συΖÞ- ναλλαγþν γτα ια κρÜιη-μÝλη του οργαιττσμοý. Η ε-
ιηση Yra ιη σΚοΠΙμοτητα Kar τΙò προοΠιτΚθò ενοò πττυχßò εφαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜροαλ αποδßδε-
προγρÜμμαιοò ευρωπαßκÞò οιχονομτκηò θοηθεταò.' τατ σε μεγÜλο θαθμü σιον τρüπο δταχεßρτσηò των α-
Ο σιüχοò ιου προγρÜμματοò, üπωò εßχε δτατυπω8εß μερτκαντκþν κονδυλßων. Η οτκονομτχη ΒοÞθεια Þ-
απü αξιωμαιοýχουò τηò κυΒÝρνησηò Τροýμαν, α- ιαν κατÜ 90% δωρεÜν επιχορηγßσετò που δτανεμη-
ποσκοποýσε οιην εξασφÜλτση μταò σιαθερηò ευ- θηκαν, σε μεγÜλο ποσοσιü, ωò μορφß «κεφαλαßων
ρωπαßκßò ανοτκοδüμησηò σε συγκεκρτμÝνο xpovr- ανττσιοιχßαò»» (counterpart funds), Τα «κεφÜλατα
κü δτÜσιημα, καθτστþνταò παρÜλληλα τιò ΗΠΑ ανττστοτχßαò»» εξασφÜλτΖαν ιην ενßσχυση ιηò αμε-
υηγß αγορÜò ιων υλτκþν αγαθþν που θα αποτε- ρτκαντκηò μειαπολεμτκßò αγορÜò εφ' üοον ιο ΣχÝ-
λοýσαν την krvniýpra δυναμη ενüò προγρÜμματοò διο ΜÜρσαλ üρτΖε πωò or αγορÝò των αγαθþν για τα
οτκονομτκßò ανασιßλωσηò. Ο ρüλοò των ΗΠΑ, ωò ευρωπαßκÜ κρÜτη Ýπρεπε να γßνοντατ απü ττò ΗΠΑ
ιηò σημανιτκüιερηò αγορÜò που προσÝφερε üχτ μü- με τα κονδýλια που προσδιüρτΖε η ΔΟΣ γτα κÜθε
νο ιο δταχετρτσιτκü προσωυτκü αλλÜ παρÜλληλα χþρα ιου σχεδßου απü το αποθεμαιτκü ιαμεßο που
εßχε συσταθεß yra ιουò σκοπουò ιου Οτκονομτκοý
Το ΣχÝδιο Μüρσοß f,εποýργησ€ ωò οικονομικÞ ΠρογρÜμματοò Ανüρθωσηò, Οò αποτÝλεσμα, ια νο-
κοι ηΕικÞ υποστÞριξη τηò Αμερικþò πΡοζ την μτσματτκÜ αυο8Ýματα σια ιαμεßα ιων συμμειεχü-
,"των κραιþν ενßοχυαν ττò εθντκÝò οτκονομßεò kar
ΚοτΕστΡομμÝνπ οπü τον πüßΙεμο Ευρþππ εξασφÜλτΖαν κονδýλτα yra δημüστα Ýργα avorι<o-
δüμησηò. ΠαρÜλληλα η ΔΟΣ παραχωροýσε orka
νομτκß kar ιεχντκÞ υποσιßρτξη, ενþ εßχε την επß-
1Β
θλεψη ιηò χρßσηò ιων κονδυλßων yra ιην ανοικο-
δüμηση ιων χωρþν ιου σχεδßου μÝσω των κλτμα-
κßων που εßχαν τοποθειηθεß σε κÜθε τφÜτοò που ε-
φÜρμοΖε ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ.
Τüσο η υπερατλανττκÞ üσο και η ενδοευρωπαß-
κß συνεργασßα γτα την εφαρμογÞ ιου Σχεδßου
ΜÜρσαλ δεν Þταν χωρßò δυσκολßεò, Απü την πλευ-
ρÜ ιουò or ευρωυα'ßκÝò χþρεò ηθελαν να αποσπÜ-
οουν ιη μÝγτστη συνετσφορÜ ιων ΗΓΙΑ yra ιιò δr-
κÝò τουò εθντκÝò ανÜγκεò, ενþ τα σιελÝχη ιηò κυ-
θÝρνησηò Τρουμαν Ýπρεπε να καιαθÜλουν προ-
σπÜθετεò yra να δτκατολογþσουν στο ΚογκρÝσο ιη
σημαοßα τηò ευρωπαßκηò ανοτκοδüμησηò, σιην ε-
ποχÞ που ο φüΒοò του κομμουντσιτκοý επεκιατι-
σμοý ηιαν πρωτßστηò σημασßαò yra την αμερτκαντ-
κη εξωιερτκη πολτττκÞ. ΚατÜ την ιειραειß περßο-
δο λειτουργßαò του, παρÜ ιτò δυσκολßεò, το ΣχÝδτο
ΜÜρσαλ δτÝνετμε συνολτκÜ 13,3 δro. δολÜρτα που
σημερα υπολογßΖοντατ σε περßπου θ0 δισ. δολ, Οι
μεγολýιεροτ αποδÝκιεò ιηò οτκονομικηò Βοηθεταò
Þιαν η Μ, Βρετανßα, που ÝλαΒε σχεδüν ιο 25% του
συνολτκοý ποσοý, ενþ οχολουθησαν η Γαλλßα με
2Ι% , η Ιταλßα με Ι2 % kar η Δ. Γερμανßα με 11 % .
Η ΕλλÜOα, aýkar Ýκιη στην κατανομη τηò orkovo-
μκηò Βοßθεταò με 64θ εκαιομμυρια δολ., Þιαν ιÝ-
ταριη με 128,4 δολ. οιην καιÜ κεφαλην αποδοχÞ
οτκονομτκηò θοßθειαò μειÜ ιτò Ισλανδßα, ΝορΒη-
γßα κατ Αυοιρßα.
Το Σχεδτο ΜÜροαλ συνÝΒαλε αλλÜ δεν αποτÝ-
λεσε τον αποκλετσττκü λüγο yra τη ραγδαßα μετα- Α *ßπιιm οf gýι bü*bιrd h }iolrd bi ýß. rιhrýd
πολεμτκÜ ευρωπαßκÞ ανÜπτυξη, Η σημασßα του
προγρÜμμαιοò ανοτκοδüμησηò εσιτÜΖετατ στην επι- 8. Εκφüρτωση
ιυχßα ιων ευρωπαßκþν χωρþν να δταμορφþοουν Ý- ποýσε σιη γεφυρωση τηò Ευρþπηò kar ιων ΗΠΑ αμερικανικοý
να κοτνü πρüγραμμα οτχονομτκηò Kar κοτνωντκηò και στον περτοριομü του κομμουντσιτκοý επεκτατι- σΙτορΙοý στην
ανüρθωσηò που συνεχßστηκε και μειÜ ιο πÝραò του σμου. 0λλανδßο οτο
Σχεδßου ΜÜρσαλ. Η εφαρμογη ενüò προγρÜμμαιοò πλοßσιο του
οτκονομτκηò Βοηθεταò με τη μορφη kar δομη που ΣΗΜΕιοΣΕιΣ Σχεδßου Μüρσολ
l. Wexler Immanuel, The IVIarsha]] Ρlαη Revisited:"The
εßχε ιο ΣχÝδιο ΜÜρσαλ συνÝβαλε καταλυιτκÜ οτη
Eπopean Recovery Ρτοgταιη ßη Economic Perspective,
ουσφτγξη ιων ενδοευρωπαßκþν σχÝοεων που οδÞ-
'westport, Connecticut: Greenιηlood, 1θ8[}, σελ. ι3
γησαν στη συνÝχετα στη δημτουργßα τηò Ευρωπαß- 2, Εκδεση του δτοτχητοý τηò ΤραπÝΖηò τηò ΕλλÜδοò Γ. Α,
κηò Κοτνüτηιαò Ανθρακα kar ΧÜλυβα (ΕΚΑΧ) ιο ΜαντΖοβτνοý προò το Γενπü Συμ3οýλτο, Αρχεßο ΤρÜπεΖαò
1θ50. Τα Ýξτ κρÜιη που ουμμετεßχαν σιην ΕΚΑΧ Lηò ΕλλÜδοò, σελ. 13.
προχþρησαν, οκτþ χρüντα αργüτερα, στη συμφωνßα 3. Bonds John Bledsoe, «The Process of Bipartisanship:
τηò Ρþμηò kar τη δημτουργßα τηò ΕυρωπαΙκηò Or- Gaining Legislative Approval for the Marshall ΡΙαη»,
South Carolina, 2ω0, DA θθ81240, Jan. 2001.
κονομκßò Κοτνüιηιαò. Η εξÜλετqm των ενδοευρω- 4, Με την κατÜρττοη του καταστατικοý τηò convention for
παΙκþν δασμþν καιÝοτησε τα θυρωπαßκÜ κρÜιη Ý- European Economic Cooperation, οττò Ι5 Απρτλßου 1θ48
να δυναμτκü φορÝα εμπορτκþν συναλλαγþν, συμ- η Επτφοπη Ευρωπαßκηò Οτκονομχhò Συνεργαοßαò üπαυσε
θÜλλονιαò ιüσο στη γρηγορη ανÜπιυξη üσο kar να λετιοqτεß kar οτη θÝση τηò υπεισÞλθε πλÝον ο ΟΕΟΣ, Ι
στη γεφýρωση ιων δταιλανττκþν οτκονομτκþν συ-
ναλλαγþν kar πολτιτκþν σχÝσεων. Η Εf,ßüδο. ον κοι Ýκτη στην κοτονομÞ
Επετια απü 50 Kar πλÝον χρüντα, ιο ΣχÝδτο ΜÜρ-
σαλ μνημονεýετατ ιüοο Yra την πρωτοπορτακη
τηò οtΚονομιΚÞò ΒοÞδeιοò, Þτον τÝτοΡτη
προσÝγγτση ωò αποιελεσμαιτκü δτοχετρτσττκü πρü- στην κοτü κòφοßÞν οποδοχÞ
ßχητμα τηò αμερικωττκηò οκονομτκßò θοßθεταò ü-
σο και, γτα ιη ρηξτκÝλευθη πολτιικÞ που αποσκο-
ιq
6ωΦ ζοψε o|Oq Ε,ýηd βhφ 0f 5φο
!ß Þι ΙιιαιD 9ιτdοι
&ρdΤdaιιlιΦ J ΤιΙÝßι ωΤß.ßδγ. ιL dßλ
' -Ιι ιΙ tryl.c ιΙαυd Ýι λòÜd ιllaαßrJJ.
ΑΝ
Το 3παι arlιi pm ιαΙ ιhι ^òτ
lranl òòΙßττ. ιτιß,ιιΙ ßι,ßειι{.
ιιΙ lai5r ρΙΚl ο' ιΙß Ιº,:ιòJ §ιτßÞ tllιτρgΙ αιιmk, fiuxlol
ιυ] .tbcε :πΕ I.ιιατÞτ). lο ιßò πιßηιωτη.τ οΙ αιJßιßτπ
ιΙιιιΙ ßι òhlÞ ßπ iσ{itτliΦ my ιιτßτò Ειιß ιýιrΙ{αιa liah
ιlι ιιυßιιο,òι..ò ,,Ι ιΙF τΙFιιΞ.l τιιl .ιιl.ßΙιßι οß ιΙιο Ιß,ßιΙ tiarta
22
5. Εκφüρτωση
σüκων με
αμερικανικü
σιτüρι για τουò
Ευρωποßουò
6. Στο πλοßσιο
ενüò ονηλεοýò
πολÝμου
προπαγüνδαò ο
Στüλιν παρουσιü-
ζεται σαν
μπασκετμπ0-
λßσταò που
προσπαθεß
μοταßωò να
οποκροýσει το
αμερικανικü
((ΤρΙΠOνΤO» ΤOυ
r;
Σχεδßου ΜÜρσαλ,
ενþ η αφßσα του
Γολλικοý
Κομμουνιστικοý
Κüμματοò (7)
διακηρýσσει «Oι
Αμερικανοß στην
ΑμερικÞ» χg1 Þ11
αη He «η Γολλßο δεν θα
γßνει ποτÝ
Block tτ;
0ποικßO»
,,,,,,,,, |-:1,.1
jxi ιι j;:Ι,,Η,ºγßf ιι :|ιº¸
Αμερικανþν να εξασφαλßσουν νÝεò αγορÝò γτα ια ιο προßüν αυτü εκτüò ΗνωμÝνων Πολτιετþν. Στη
προßüντα τουò Kar νÝεò ευκατρßεò yra επενδυσειò. Γαλλια. ομωò. ιι καιασκευη ιου πρþιου εργοσιασß-
Ανιßδραση υιιηρξε, θεθαßωò, πρþια τιρþια αιιü ου εμφιαλþσεωò σιη Μασοαλßα προκÜλεσε τη συ-
την ευρωπαßκη ΑρτοιερÜ, τδßωò τα κομμουντοιικα σταση μταò ειερüκληιηò συμμαχταò ενανιßον ιηò
κüμμαια που υτοθειουοαν ιην ερμηνεßα ιηò Ν{ο- Κüκα-Κüλα. Σιο μÝιωπο αυιü or οινοπαραγωγοß και
σχαò yra ιο ΣχÝδτο ΜÜροαλ ωò απüπετρα yra ιην or παραγωγοß α\,¼ιμυκιτκþγ χυμþν kar μεταλλτκου
επτβολη αμερτκαντκηò οικονομτκηò kar τιολτιτ- νερου Ýνιýσαν ιιò δυνÜμετò ιουò με το Κομμουντσττ-
κηò κηδεμονßαò σιη ΓηραιÜ Ητιετρο. ΑλλÜ κατ or κü Κüμμα, προκεψÝνου να εξασφαλßοουν την ολο-
μειρτοπαθÝσιεροτ σοσταλτσιÝò, πολλοß δτανοουμε- σχερη απαγüρευση του αμερικαντκου προßüντοò. Η
vor, καθιυò kar η παλτÜ Üρχουοα ιÜξη δυσανασχε- Κüκα-Κüλα αναδεßχθηκε σε απετλη üχτ μüνο για
τουσαν yra την επτταχυνüμενη επÝλαση ιου αμε- ιην τοπτκÞ οτκονομßα, αλλÜ kar yra ιη δημüστα υ-
prKavrKoυ tροΠου ΖO)ηò. γεßα, ακüμη κατ yra ιτò ηθικÝò αξßεò και ιτò παρα-
δüσειò ιου ßθνουò. Με συμμÜχουò ιην αμερικανικη
δτπλωμαιßα, αλλÜ και ιην προτßμηοη των κατανα-
1:ι;{ß ιι;ß:Ιß-l,.ß * {φξtr ò ß ij Γ?*ß ß ξν'ν*} λωιþγ η Κüκα-Κολα κÝρδτσε τη μÜχη. Or κομμου-
l:{ ß':ßßΙ{}ßÞ § | ß¾'' ζ1':a. ντστÝò Ýπντξαν ιην οδυνη ιουò στο κραοß kar. αρ-
ΓßßßΙι1.1ΤΙ:{ßßq *ι' ξ υ
' 'fl
χ* ß ; jj;.,i,-l,'_| γüιερα, στην ΠÝιστ-Κüλα, ενþ or ΓÜλλοτ παραγω-
γοι εγιναν πιο ανιαγωνισιικοß, καιακιωνιαò Kar αυ-
ιοß με ιη οειρÜ ιουò τιò αγορÝò ιου εf,,ωιερικου.
Αι,,Üλογη ιυχη εßχε η αποπετρα ορτσμÝνων ευ-
ρωπαßκþν κυSερνησεων να περτφρουρησουν ιην
Χαρακτηρτστικü παρÜδετγμα υπηρξε ο «πüλεμοò εγχþρτα Βτομηχανßα ιου κΝημαιογραφου απü ιη
ιηò Κüκα-Κüλα», που ξÝσπασε το 1949. Δεκαειßεò ραγδαßα εξÜπλωση ιηò ιαραγωγηò του Χüλτγουντ,
νωρßτερα, ιο αναqιυκιτκü αυιü εßχε αναδι:τχθεß σε ΠροκετμÝνου να δτασφαλßσουν την απρüσκοπτη
παγκüσμτο αμερικανικü συμΒολο. ΜειÜ ιο Β Πα- δτανομη των ιαινιþν ιουò σιο εξωιερτκü, or αμερι-
γκüομιο Πüλεμο, η ετατρεßα αιÝκιηοε yra πρþιη κανΙκεò ειατρετεò συνερΥασιηΚαν καΙ, οιο ονομα
φορÜ δτκατþματα παραγωγηò σε πολλÝò ευρωπαß- ιων αρχþν τηò ελευδερηò οτκονομßαò, πÝτυχαν ιπ,
κÝò χþρεò τηò Ευρþπηò, με ιη Δυττκη Γερμανßα να αμÝρlσιη συμπαρÜσταση ιηò ΟυÜοτνγκτον. Or υ-
παßρνετ ια σκηπιρα ιηò σημανττκοιερηò αγοραò yra πευθυνοτ yra ιο σχεδιαομü τηò αμερτκαντχηò δι-
24
πλωματßαò δεν πορÝΒλεπαν ιη συμΒολη, μÝρουò
τουλÜχτστογ ιων προΙüντων του Χüλτγουντ στη δτÜ- lωrßι
δοση ιου αμερτκαντκοý ιρüπου Ζωηò -αλλÜ κατ hh αßßrιßß., rg ιΙιιι τιιττ ω Þττ οß ιb prηfr üa
ιων αμερτκαγτκþν αυτοκτνÞιων, ρουχων, ιστγÜρων irbÞL.d ι.br.Ξ.οαιιßτΙ ιιtτιΙι ýΙ C}hι
kar orxraxþv ουσκειχßν. Ετστ Üσκησαν πßεση στη tc, t ΙΙιιßι|ιττlýrl; ιΤτ ρτιτýßιι ci !ψ οιΙττ hr| lh.
Βρετστßα, τη Γαλλßα και ιην Ιταλßα, χþρεò με ι- Ιιιιιτιιh Frn Φηπιh L τξΙßhl .d α]òιGa, di
τt ýη Þ I.πmF{ft b -Jι 9πι ιο κιß.Þ Φß, ω
οΧυρη ΚινηματοΥραφΙα, να μεΙωσουν ιουò Ποσοιl_ rýr Ιirε, * ω.Þß.d lr ßλ. τΞπΕττ.ÝOΙΦΙÞτ tòßιη
κοýò περτορτσμοýò Kar ιουò δασμοýò σιην ετσαγω- e ιΙιρωτßαιοßιΙb llh h ιιδηm ld b τιdι ιmα
γη ιατντþν. Σε ανιÜλλαγμα yra ττò υπηρεσßεò τηò, τ ιb ΗΙß ιιιΙΙ Ü«ιιßτ. Ριι τlßιι7ßιΙιιτ db.ß.ßΙ
η κυθÝρνηση ιηò ΟυÜσνγκιον Ζητησε απü ττò α- ßιßaßGΙΙιι Φl. ιΙπιJιιΙΙ h ιιττßd τΙιh hftri ιòι}.lß.(!}
τtτΙßιι 7ιι Or?.ιaii Ýο ιΙsτκ r.ý Ι, Ιι ΞßΙ, rb
μερτκαντκÝò ετατρεßεò να εξÜγουν τατνßεò που προ- τ*Ιcιßιγεστιfud ΙΕτßι :Sο Ιri..* ýý b òbηιß α τΙπιτιτ
Ýβαλλαν μlα πro θειτκÞ ετκüνα ιηò χþραò, με λτ- τ,τΤο Ι7 ιΤο Τπιαγ ßο aΙ. ß.τιΞτΙ.. Τeιω φòτσιιhl h
Cε..σΤ-*>-β,=¾
«üιαν πρωιαγωντσιοýν η ΤΖÝτν ΡÜσελ kar ο ΓκÜρτ
Κουπερ, ιüιε ιο στνεμÜ μου γεμßΖετ Kar μτα ουρÜ /f(ò
", h*ιlb*rrrξrτι /
περτμÝνετ απ' Ýξω». Στην ΕλλÜδα ιου 1θ51 οτ αμε-
ρτκαντκÝò ταινßεò κÜλυπιαν το 70% του χρüνου kr-
νημαιογραφτκηò προΒοληò.
Οπωò συνÝΒη με την οτκονομßα, Ýτστ kar σιο χþ-
ρο τηò κουλιουραò or Δυιτκοευρωπαßοτ «εκιÝθη-
καν» σιτò αμερτκαντκÝò επτρροÝò. Ωò Ýνα θαθμü, or 8. Η τελευταßο
αγορÝò τουò «αλþθηκαν» απü αμερτκαντκÜ προßü- Kuisel Richard F,, Seducrhg the trYench: The Di]emma σελßδ0 του νüμOυ
νια η αυομτμßσετò τουò. ΜÝσα σε λτγüιερο απü οf Americanization, Berkeley: University of Oalifornia γυ το ΣΧÝδιο
δýο δεκαειßεò, üμωò, επανÞλθαν δρτμýιεροτ kar η PreSS, Ι993 Μüρσολ με την
Ninkovich FYank Α., ºhe Diplomacy of ldeas: US
παραγωγη ιουò κατüρθωσε να δτεισδýσετ στην α- υπογρσφÞ του
Foreign Policy and CulturaL Relations, 1θ38-1θ50, Αμερικανοý
ντßπερα üχθη ιου Αιλαντικου. Πολλοß απü ιουò Cambridge: Cambridge University PreSS, 1θΒ1
Ευρωπαßουò δημτουργουò, στη μουστκη και τον Kr- προÝδρου ΧÜρι
Pells Richard, Not Like Us: How Ειιτορεαηs Have
νημαιογρÜφο τδταßτερα, εßχαν μÜθετ ια μυσιτκÜ ιηò Τροýμαν
Loved, Hated, and ºtansformed American Cu]ture since
τÝχνηò τουò ακουγονταò Kar παρακολουθþνιαò ια Wor]d War ΙΙ, New York: Basic Books, 1θθ7
προßüντα εκεßνα τηò αμερτκαντκηò κουλιοýραò που Stefanidis loannis D., «Telling America's Story: US
η δτανüηοη κατ η ΑρτσιερÜ ιηò εποχßò του Σχεδß- Propaganda Operations and Greek Public Reactions»,
ºhe Journa] of the HeΠenic Diaspora,30.1 (2004), σθλ.
ου ΜÜροαλ απÝρρτπτε μειÜ θδελυγμßαò.
39_95
\ryagnleitner Reinhold, Coca-Colonization and the Cο]d
ΒΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ War: ºhe Cu]tura] Mission of the United Sfafes jn
Ellwood David W., RebuiJding Europe: America and Austria after the Second Wor]d }7ar, Chapel ΗßΙΙ:
west European Reconstruction, London: Longman, 1θθ2 University of North Carolina Press, 1Φ4 Ι
25
t tΡοΣΟΠΑ
Αμερτκανüò στροτßγüò, γεννημÝγοò στο Ο 33οò πρüεδροò των ΗΠΑ, γευνημÝνοò Λμερικονüò δτπλωμÜτηò, γευνημÝνοò στο
ΓιουνιοντÜουν τηò ΠενστλΒανßοò. στο Λαμüρ του Ιßτοοýρl. l+rav μοò Ι/hλγουüκι των Ι{ΠΑ. l{ταν ετδικüò στο
ΔετÝλεσε αρχηγüò του σμεριχογτßοý αγροττκþò οιιοβνεοò ßοι μετü ττò ζþτημα τωγ αμερτκανοσοΒrετιιþυ
Γευκοý Επ]τελεßου κοτü το Β'Πογχüσμιο οηουδÝò του Þιτγε τραπεQκüò σχÝσεων. Σποýδαοε στο Πονεπßστþμιο
Πüλεμο, υπουργüò Εξωτερrßþν ßοτ υπüλληλοò στο ΚÜνσοò Σßττ. Το ß9ο6 του Πρßνοτον και μπþχε στο δ!πλωμστ!τ(ü
Αμυναò τωγ ΗΠΑ ('ß947.ß95ßl. Ωò ογÝλοΒε τn δτεýθυνση των οþμο μετü το τÝλοò των σηουδþν του.
υπουργüò Ξξωτεριχþν, πρüτεινε την αγροττπμÜftιυ τηò ο!τßογÝγειαò χατ Τον Ιοýλιο του ß947 δημοσßευσε στο
εφορμογÞ του Σχεδßου ΙrÜροολ το ß947, πολÝμηοε στον Α' ΠαγχüσμΘ Πüλεμο, περιοδτκü «FοιεΙgη Affairs» το περßφημο
ωò πρüγρομμο ογοσυγχρüτηοηò τηò üηου ßσι δrαχρΙθητßε μα την τüλμπ του. Üρθρο του γ!α την σνÜγχη αυüσχεσηò
σχεδüν ßατεστρομμÝνηò Ξυρþπηò μετÜ Υστερα σπü μερκÝò οποτυχημÝνεò τηò σιραττωτικþò roι οικονομικßò ισχýοò
το τÝλοò του'πολÝμου. Ξγινε στρατηγüò εμπορικÝò επιχετρþσειò Ýγινε μÝλοò του τηò ΣοΒιετιχþò Ξνωσηò, üρθρο το οποßο
το Ι944ι αφοý εßχε υπηρετþσει κοτü τον Δημοκρατικοý Κüμμοτοò xor ÝγΝε Ýποιξε κοθορισflχü ρüλο στη χüραξη τηò
Α' Παγκüσμιο ΠüΛεμο οτο γρσφεßο δικοστþò στην χομητεßο του Τζüχοου το ομεριχσν!κþò εξωτερικþò πολττιßþò. lΙ
επιΧεΙρησεων του αμερΙκανΙκου στροτου Ι922. Επειτα οπü μιο τοροχιωη θητεßο πολτττχþ ουτþ ονομüστηκε πολ!ττßþ
στη Τολλaο το Ι9Ι7. Ηταν επτκεφολÞò Ýγινε γερουσιοοτþò το ß935. l{τον «επßσΧεσηò», Χοθþò στüΧευε στην
του γροφεßου τπò Ι πò ομερικανιχþò üνθρωηοò συμποθþò ωò χσρακτþροò, με ανοχοπþ τηò επÝιτασηò τπò πολπιτþò
στροτιüò το ß9ß8 χοτ το ΣεπτÝμΟριο του αποτÝλεσμα νσ αποχτþσετ ισχυρÝò τσχýοò mò ΕΞΣΔ. Ο πρüεδροò Τροýμον
Ι939 Ýγινε αρχηγüò του ομερrκανrκοý φιλßεò. Ο πρüεδροò ΡοýζΟελτ τον την υ!οθÝτπσε πλÞρωò Βüζογταò Ýτα τιò
Τευχοý Επιτελεßου. Συμμετεßχε σε üλεò τοποθÝτησε στην Ξπιτροπþ Εμπορßου ßσ προýποθÝσειò μο τηγ εκπüνηση του
πò συνüδουò χορυφüò των ΣυμμÜχων το ß944 εξελÝγη αντιπρüεδροò τωυ ΗΠΑ, Σχεδßου 1ιΙüροαλ !(οι την ßδρυση του
κοι οποχþρησε το ΝοÝμΒριο του ß945. δßπλα στογ ΡοýζΒελτ. Εγινε πρüεδροò ΝΑΤΟ, το t949. Ο ΚÝναγ Ýμνε
Το ΣχÝδιο ßΙüρσαλ Ýποιξε κοθορισπχü των ΙßΠΑ μετü το θÜνοτο του ΡοýζΟελτ πρεοΒευτþò ftrU ΗΠΑ στη tüσχα ßΙ952.
ρüλο στπν οιχονομικþ χαι χοινωυχþ στιò Ι2 Απριλßου Ι945. Εδýτσε εντολþ μο 53Ι, ταθýξ þτσν ειδικüò στη ρωσrιþ
αγοσυγκρüτησπ τηò Ξυρþπηò, ενþ τη ρßψη ΒομΒþν στη Χιροσßμα κσι το ιστορßα. ΔßòτÝλεοε òπßσηò πρεσΒευτþò
ιιρßσιμη þτον κοι η συμΒολÞ του στη Νανκοσüχι και τ(αθüρισε ουσιοστιßü τηυ των ΗΠΑ στη ΓιουγιοσΛαΒßα ßß961.63Ι
gοþθε.ο που δüθηκε προò την Ξλλüδο εξωτερικþ πολιτικιß των ΗΠΑ για το χοι χοθηγητþò Ιστορßοò στο
μετÜ τον πüλεμο, τüσο γιο την επüμεγα χρüνια, ßοθþò Ýθεσε ωò πρþτο Πσγεπιστþμιο του Πρßνστον (Ι956.ß974l.
οικονομικÞ τηò ανüρθωση üσο και γιο τη στüχο την σνÜσιεοη τηò ΣοΒτετικþò Εγραψε το ΒτΒλßο «ΙΙ Ρωσßσ χοι η Δýση
στρατιωτrßþ τηò ενßσχυση στπν περΙοδο Ενωσηò ιατ τßιν χυριορχßα τηò Δýσηò υπü τογ κοι τογ ΣτÜλιγ» (ß96ß l.
του Εμφυλßου. Ο Τζορτζ ΙΙüρσαλ στον Ψυχρü Πüλεμο. Σπò Ι2 Ιßορτßου ^Ýγrγ
τιμþθηκε το ß953 με το Νüμπελ Ειρþνηò ß947 ονοßοßνωσε την ποροχþ Βοþθειοò
και πÝθονε στπν ΟυÜσινγχτον οε ηλ!χßο στην Ελλüδα, γτο την ονττμετþπισπ του
79 ετþν. «κομμουγrστιτßοý ιτνδýνου», ýψουò Οηρ
ετ(ατομμ. δολαρßων, γνωοτþ ωò Αüγμο
Τροýμαν. ΠÝθανε στο ΚÜνσοò Σßτι του
ßhσοýρι, σε ηλιχßα 88 ετþν.
26
Ουßλιαμ Αβερελ Κωνσταντßνοò Κυριωιοò
ΧÜρτμαν ΤσαλδÜρηò ΒαρθαρÝτοò
(1Β91-19Β6) (1ΒΒ4-1970) (1Β84-1957)
Αμεριχσνüò διηλωμÜτηò, γεwημÝνοò στη Πρωθυπουργüò τπò Ελλüδοò ßΙ947Ι, Πολιτικüò κοι οιχονομολüγοò. Σποýδασε
Ι{Ýο Υüρχη. lΙταν γιοò του μεγιστÜνα των αντψιüò του Παναγþ ΤσαλδÜρη, ιδρυτþ νομττ(ü στην ΑθÞνα κοτ στη ουνÝχεια
στδηροδρüμων Ε. Χüριμον. ΔτετÝλεσε του Λαßκοý Κüμματοò. Ο Κωνσταντßγοò ο|χονομ!τÝò κοι πολιτιχÝò επιστþμεò στη
πρüεδροò τηò σιδηροδρομιχþò ετοιρεßαò ΤσαλδÜρηò γεγνüθηκε στηγ Αλεξüνδρειο Τερμονßο. Εγυε κοθηγπτþò τηò
Γιοýνργ Πασßφιχ (l932.i9tl6l κοι επß και σποýδοσε νομιιÜ στην Αθþνα, το Πολττßκþò Οτßονομaαò στο Πονεπτστþμιο
ηροεδρßαò ΡοýζΟελτ εßτε επ!τελτßÝò Βερολßνο, το Λονδßνο χοι τη Φλωρεντßα. Αθηνþν το ß9ß8. Το Ι932 Ýγυε
θÝοθò σε εηττροπÝò Αμυναò κοι Ασχησε το επÜγγελμσ του διχηγüρου κοι υπουργüξ Οιχονομικþν σττò κυΒεργÞσετò
Προγρομματισμοý. ΔιετÝλεσε διετÝλεσε νομüρχηò Αχαß'αò ιιαι Βεν.ζÝλου κστ Παπονοστσσßου,
πρεσΒευτÞò των ΗΠΑ στη ΣοΒιετικÞ ΚÝρκυροò ßß9ß5.ß9ß7Ι, ßαθþò κοι αντιμετωπßζοντοò την πογκüσμια
Ενωση ßß9.ιß1.46Ι τßοτ στην Αγγλßο |ß946Ι, διοιχητÞò Κρþτηò |1921.22l-. ΕξελÝγη οικονομικþ χρßοη. Το Ι939 Ýγτνε
ενþ υπþρξε και υπουργüò Ξμπορßου ΟουλευτÞò Αργολßδοò και Κορ!νΘaοò με διοικητþò τηò Τρüπεζοò τηò Ελλüδοò κοι
ßß947.48l. lßετü την εκπüνηση του το κüμμα των Ελευθεροφρüνων το ß926 μετÜ τη γερμον!τþ ετσ3ολÞ Ýφυγε οτη
Σχεδßου ]ιßüρσαλ, ο ΧÜριμον στÜλθηκε χοι Λθηνþν ßΤω2-36Ι, ΙΙετÜ τον ηüλεμο ]ιßÝση Ανοτολþ, üπου διετÝλεσε
στην Ευρþπη, ωò επιΒλÝπων την εξελÝγη Βουλευτþò με το /ιοßκü Κüμμα, υπουργüò των εξüριστων ελλπυκþν
υλοποßηση του προγρüμματοò. Εγινε του οποßου Ýγινε ορχπγüò το ß946. Ηταν κυΒερνþσεων. Συμμετεßχε σε διεθνεßò
ετδτιüò συνεργüτηò του πρüεδρου το υπουργüò Εξωτεριßþν στηυ υπηρεσιοκþ οποστολÝò, εξασφαλaζογτοò οιχονομιχþ
ß95Ο, αλλü δεν κατüφερε να πÜρει το κυΟÝρνηση Πουλßτσο και ονÝλαΒε ΒοÞθεια προò την Ελλüδα και μετÜ την
χρßσμο του υποψηφßου προÝδρου των πρωθυπουργüò στιò Ι8 Απρ.λßου ß946, οπελευθÝρωοη Ýγπε αιττιπρüεδροò οτην
Δημοχρατικþν γιο τιò εχλογÝò τιυν Ι952 παρομÝνοντοò στη θÝση του μÝχρr τ.ò 24 κυΒÝρνηση Βοýλγορη. Εκπüνησε το
κστ Ι956. ΔιετÝλεσε κυΟερνþτηò τηò !ονουαρßου ß947. Στη συνÝχετα σχÝδιο γιο την οικονομιχþ
ΝÝοò Υüρκηò (ß954.58Ι κοι υφυπουργüò σχημοτaστηκε η χυΒÝρνηοη Ιßοξßμου, ανοσυγκρüτπση τηò ΕλλÜδοò (ΣχÝδιο
Εξωτερικþν επß προεδρßοò ΚÝνεντl. μÝχρι τον Αýγουστο του Ι947, aπην ΒαρΒορÝσουΙ, το οποßο üμωò δεν
Συμμετεßχε σττò üιαπραγματεýσειò οποßα ο ΤοσλδÜρηò þτον οντιπρüεδροò υλοποrþθηκε. Το-ß945 Ýφυγε σßιò ΗΠΑ,
μετοξý ΗΠΑ χαι Βορεßου Βιετνüμ το κατ υπουργüò Εξωτεριßþν, ενþ Ýγινε και üπου Ýγινε σýμ3ουλοò στη Δτεθνþ
Ι968, ολλü τον εηüμενο χρüνο πüλι πρωθυπουργüò γτα λßγεò ημÝρεò, ΤρÜηεζσ. Στη θÝση ουτþ παρÝμενε μÝχρι
σποσýρθηκε. Εγραψε τα ΟιΟλaα «Λμερικþ μÝχρι τηυ 7η ΣεπτεμΒρßου Ι947, οπüτε το θÜνατü του, το Ι957.
κσ, Ρωσßα σε Ýνσ μετdΒολλüμενο κüσμο» χαι ανÝΛοΒε ο Θ. Σοφοýληò για τα
(ß9Ι7Ι κοι «Ειδικüò dηεοτσλμÝγοò οτογ επüμενα δýο χρüνιο κοι οτη συνÝχεια οι
Τσüρτσιλ κσι τον ΣτÜλιν,, ßΤ975l. ΠÝθσνε Α. Διομþδπò ßΙ949-5ΟΙ κοι ο Σ. ΒενιζÝλοò
ι στη ΝÝο Υüρκη σε ηλιχßο 95 ετþν. ßΤ95Οl. Ο ΤσολδÜρηò σε üλη ουτþ την
ι τσραγμÝνη περßοδο του ελληνlχοý
εμφυλßου πολÝμου ιßτον υπουργüò
Εξωτερικþν τ(ο. το ΔεκÝμΒριο του i9116
, μετÝΟη
στιò ΗΠΑ, üπου εξοσφüλισε
οιχονομικþ ΒοÞθειο απü τον πρüεδρο
Τροýμον. Συσπεßρωσε τον πολττιχü
χüσμο στην ΕλλÜδα εναγτßον του ΚΚΕ,
παροιτοýμενοò απü την ηρωθυπουργaο,
υπÝρ του μειοψηφοýγτοò κüμματοò του
Σοφοýλη. ΠÝθσνε στην Αθþνα σε ηλικßο
Θ6 ετþν.
δτÜψευση των προσδοκτþν: η ουßονομχß σΓτ,, ΥΙα ανι tηλιτθι,,ρισι Ικυιò ι ;ΚοΠου( .
βοÞθετα ιου 1θ48-4θ ΝΙε μτιι λß[,η ο ΚλÝι Βειυριιτ_ßε πωò οι() σχιδται;lι,,
ΟΙ σΧι,διαι;μοß \,ια ιο προγραμμα ιου πρþιου ß_ του τιρογρÜτιμιαιοι Ι948 49 θα ιιτρι:ιιε, νòι 0οΒεß ιι
τουò του Σχεδßου ΜÜρσαλ εßχαν αρχßσετ αρκειÜ ιτüλυιη προ ιερατι)ιηιßι (j ιß)ι]ò ( ;ιρtιι ΙΙ ι tKUt ιò ι ;ιüΧοι ι
ι ι
πρτν απü την επßσημη εγκατÜσιαση τηò ECA/G Οι οικονομιτι<ß:ò ειτπδτιßιξειò θιτ Ýπρεπε να ιιερßορß,
(ΕΚΑ/Ε) ιον Ιουλτο του ]94Β. Η ECA/G θα ανιτ- στουν σιη συντιlρΙlσΙ1 ιιΙò ιΙτκοΙ«ιμιßαò σια ελÜΧιοτ.
καθιοιουσε ιιιν AMAG (ΑΜΑΓΚ), την αμερικαντ- δυνηιÜ επßπεδα και η α\/ασυγι<ρüιηση θα Ýπρεπ,
κη αποσιολη που δριßυσε στην ΕλλÜδα οτο πλαß- να προχ(ýρηοετ 1ιε χαμιιλουò ρυθμουò ιιι]\ρι ιmß (,
σlο του Δüγμαιοò º'ρουμαν το 1947-4Β. IΙδη απü ιο ποκατÜσ τασιι ιιτò ι τολι ιτκηò σ ιòιθερüτιτιαò.
ΝΙαριτο ια δτÜιlιορα ιμηιιαια ιηò AN{AG σχεδßιιΖαν ΤελικÜ η οικονομικιj βιιηδειιτ ττιιν òικüμη 1ι,
ιlò ενÝργειÝò ιουò με ιην προσδοκßα πωò ò;το ιιλαß- κροτερη. μολτò 212 εκαιομμß,ριτι διßλßιριιι. ΝºÜλιι;ι
σιο του Σχεδßου ΝΙαροαλ 0α υπιφχε σιlμανιτκιl αι-- απü ιο ιτori(ιv ιιιιτü. μüνο ια 146 εκατοLιιτ. 0α ιrτcι
2Β
sλ
λ.
J
Γß
La. Το υη
ßτκατωμÜ
_ην υΠοΥ
ρτσμÝνοι
ρωμων σι
; τηò ελλ
ι εξαγωγι
αλυτερεò
, του ΙσοΖ
υρτα δολ
οη των δ,
Βρειανßα
ΙΔOγ Η ΤγΧΗ ΠΑ}ΙΤOΣ ΕΠιΒCΥΛΕγOι}ÞΕΝOγ τΗΝ
Τ,ΜΗt{ κΔι ΑΝßΞΑΡιΗΣιΑΝ ΤΗt ΠΑΤΡιΔOΣ
Σιον ετσοδημαιτκü τομÝα η ECA/G εφÜρμοσε ε-
νιελþò ανελασττκÞ πολτιτκÞ, γεγονüò που επτδεß-
νωσε δραμαιτκÜ ιο επßπεδο δταθßωσηò τηò πλετο-
νüτηιαò ιου πληθυσμοý. Η ECA/G αρνηθηκε ο-
ποταδÞποιε αυξηση των μτσθþν kar ημερομτσθßων
υÜνω απü τα επßπεδα τηò «συμφωνßαò ιου Νοεμ-
Βρßου» ιου 1θ47, Σε üλη ιη δτÜρκετα του 1θ4Β Kar
μÝχρτ ιο καλοκαßρτ του 1θ4θ or ονομασιτκοß μτσθοß
Ýμετναν σιαθεροß, ενþ την ßδτα περßοδο ο δεßκιηò
ιτμþν καταναλωιß αυξηθηκε περßπου κατÜ 60%.
4. Δüνοιξη
σÞρογγαò το 1949
σ0 Κιοýρκ0
ΑπικÞò με
υποστÞριξη του
Σχεδßου Μüρσαλ
"ß
κρü το 1θ4Β-49. ΑρχτκÜ, or ουναλλαγμαιτκοß πüροι ΣΗΜΕΙοΣΗ
yra ετοαγωγÝò κεφαλατουχτκοý εξοπλτομοý ηταν Ι, Το σýσιημα τηò «κατανομÞò» σττò εισαγωγÝò λεττουργηοε
ιηò τÜξηò ιων 60 εκατομμυρßων δολαρßων, απü ιουò ιην περßοδο Ιθ47 l(ar 1θ48. Σýμφωνα με αυτü οτ Üδετεò
εισαγωγηò οε κÜθε αγαθü καιανÝμονιαν σιουò ετοαγωγεßò
οποßουò μüλιò 45 εκαιομμýρτα δολÜρια προÝρχο- ανÜλογα με τα ποοοστÜ που αυτοß δτÝθειαν καιÜ ιην
νταν απü ιο ιρÝχον υρüγραμμα οικονομτκηò θοη- προπολεμικß περßοδο. Το οýοιημα αυτü. πÝρα απü rουò
θεταò. Εντοýτοτò οýιε or υüροτ αυιοß τελτκÜ δüθη- οικονομικουò, εßχε και πολττικοýò λüγουò. Επτδßωξε να
καν σιο πρüγραμμα αναουγκρüιησηò. Αυιü εßχε r- διασφαλßοει üιτ δεν θα αποκτοýσαν πρüοθαση σιτò
εισαγωγüò «οτ πλουιßσανιεò κατÜ την ΚατοχÞ».
διαßιερη σημασßα καθþò επρüκειτο yra το πρþιο Ý-
τοò ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ, σιο πλαßστο του οποßου ΒtΒΛιοΓΡΑΦ¶
εßχε καταρττστεß ιο ΤειραετÝò Πρüγραμμα ΑνÜπιυ- Amen Μ.Μ. (Ι9º8), American Foreign Policy ßη
6ηò 1θ4Β-lθ52, με πολý φιλüδοξουò στüχουò σε σχÝ- Greece:1944-794θ, FranΚurt: Peter Lang.
Iatrides J. (ed.) (1θ8α), Η ΕλλÜδα oτn δεκοετßα του 7940-
ση με ιην εκβτομηχÜντοη τηò ελληντκηò οτκονο-
7θ50 Ενα Ýθνοò σε κρßση, Αθηνα: Θεμüλιο.
μßαò, Για ιη Βτομηχανßα εßχαν προ6λεφθεß 125 ε- Lykogiannis Α., Britain and the Greek Economic Crisis,
κατομμýρτα δολÜρτα yra την ιετραετßα kar 25 απü 1944-1947, Oolumbia and London: University of Missouri
αυτÜ yra τον πρþιο χρüνο. ΤελτκÜ, Ýπεττα απü δýο PreSS, 2002.
αναθεωρησετò ιου θτομηχστικοý ττρογρÜμμαιοò στη McNeil'W. Η. (rθ57), Greece: American Aid ßη Action,
1947-56, New York: The 20th Century Fund.
δτÜρκεια ιου χρüνου, αυτÜ περτκüπηκαν οε 10. Η α-
Munkman C. (1θ58), American Aid to Greece, Α Report
ρωγη αυιß δüθηκε με ιη μορφÞ θτομηχαντκþν δα- οη the First Ten Years, Neιry York: Frederick Praeger.
νεßων κατ ο μüνοò κλÜδοò ο οποßοò ευνοÞθηκε Þ- ΣιαθÜκηò Γ. (2ω4), Το Δüγμα Τροýμαν και ιο ΣχÝδιο
ιαν η Βτομηχανßα τστμÝνιων. ΜÜροαλ. Η ιστορßα τηò αμερυανπηò Βοýθεηò οτην
Ετστ η ανÜκαμψη ιηò ελληντκßò οτκονομßαò στη Ε λλÜδα. Αθhνα: Βýλιüραμα.
δτÜρκετα του 1949 οτηρßχθηκε περτσσüτερο στην ε- Su/eet-Escott Β. (ιθ54), Greece: Α Po]itica] and Economic
Survey 7θ39-1θ53, London: Royal Institute of
νεργοποßηση των τδτωττκþν πüρων kar λιγüιερο International Affairs.
σιην προσφορα πüρων απü ιο πρüγραμμα orKovo- Wittner L. (1θθ1), Η σμερικανικý επÝμΒαση οτην
μτκηò θοßθεταò ß ττò δημüστεò επενδυσετò. Η or- ΕλλÜδα, Θεοσαλονßκη: ΒÜνιαò. l
Lg+g-l qs ι
3. 0 περιβüητοò
Αμερικανüò
πρεσβευτÞò Τζον
Πιουριφüι Þτσν
οποδüò του
üμεσου ελÝγχου
τηò βοÞθειOò
προò την ΕλλÜδ0.
Στη φωτογραφßα,
δßπλο στο βασιλιü
Παýλο, ενþ
διακρßνοντοι
ακüμη οι
ΣοφοκλÞò
ΒενιζÝλοò κοι
Γεþργιοò
Κορτüληò
παραßιηση, ανοßγονταò Ýιστ ιο δρüμο στην πρωθυ- η περτκοπη τηò αμερτκαντκηò Βοýθεταò, παρÜ τηγ
πουργßα του ΝτκολÜου ΙΙλασþlη. Η αμερτκαντκη προηγοýμενη δÝομευοη ιηò ΟυÜστνγκτον υερß ιου
πρεσθεßα σιην ΑθÞνα εκττμουσε τüτε üττ μßα κυ- ανττθÝιου. Το ποσüν yra ιο οτκονομτκü Ýιοò 1θ50-1
θÝρνηση απü τα τρßα κüμματα του ΚÝνιρου, υου εß- μετþθηκε σια 206,Β εκατομμýρια δολÜρτα, ανιß των
χαν πλετοψηφησετ σιτò εκλογÝò ιου Μαρτßου, δα ε- 271,3 εκατομμυρßων που εßχε αρχτκÜ ιροιαθεß. Η ε-
ξυπηρειοýσε, μεταξυ Üλλων, Kar τουò σιüχουò του νÝργετα αυτÞ δεν κατüπτρτΖε τη μεßωση των δταθÝ-
δτκου τηò προγρÜμμαιοò. στμων κονδυλßων απü ιο ΚογκρÝσο, αλλÜ μÜλλον
Or συνüπετη του πολÝμου mò ΚορÝηò kar η συνιστουσε εκδηλωση δυσπτοτßαò προò ιην rkava
περτκοπß mò Βοßθεταò το Σεπτüμθρlο του 19ω τητα ιων ελληντκþν κυθερνησεων να εγγυηθουι-
Η δραματτκη επτδεßνωση του δτεθνοýò κλßματοò ιην αποιελεσματτκη απορρüφηση μεγαλýιερου πα
που ακολου8ησε την κομμουντσιτκÞ ετσβολÞ σιη σοý θοÞθειαò. Or Αμερτκανοß ανÝμεναν üιτ το
Νüιτα ΚορÝα εßχε πολλαπλþò δυσμενη ανιßκιυπο «σοκ» 8α παρακτνοýσε τουò Ελληνεò να εντεßνουγ
yra ιην ΕλλÜδα. Or υροτερατüτητεò ιου αμερτκανι- ιτò προσπÜθετÝò τουò.
κου υρογρÜμματοò Βοηθεταò ανττστρÜφηκαν kar, Η υερτκοπη τηò Βοß8εταò συνοδεýθηκε απü μτα
Προτου ιο ερΥο ιηò ανασυΥΚροτησηò μΠορεσετ να νÝα δÝσμη προιÜσεωg ττò οποßεò υπÝβαλε ο αρκτ-
καλýψετ το χαμÝνο Ýδαφοò, Ýμφαση δüθηκε kar γüò ιηò αποσιοληò Πολ Πüριερ στον πρωθυπουργü
πÜλτ σιον αμυνιτκü τομÝα. Γτα ακüμη μτα φορÜ, or Σ. ΒεντΖÝλο, που εßχε διαδεχθεß ιον Πλαστßρα. Τα
στραιτωττκÝò σκοπτμüτητεò υπαγüρευσαν την επτλε- μÝιρα αφοροýσαν ιην περτστολη ιων μονοπωλτα-
κιτκη χρημαιοδüτηση Ýργων που σχετßΖονιαν με κþν πρακιτκþν σιην εσωτερτκη αγορÜ, ιην υÜταξη
την Üμυνα. Το πro δυσÜρεσιο επακüλουθο υπηρξε τηò φοροδταφυγßò, ιη δημτουργßα νομοθειτκου
πλατσßου yra ιην υροσÝλκυση τδτωττκþν επενδý
Ο ορχικüò στüχοò του Σχ€δ|ου γιο την ΕΠf,üδο. οεων απü το εξωτερχü Kar ιο εσωτερτκü, καθþò kar
yra την Üσκηση περτορτσττκηò υιστωττκßò υολτιτ-
δηf,οδÞ π òπßτ€υξπ οικονομικηò Ειωσιμüτητοò κηò. Η κυΒÝρνηση δÞλωσε πρüθυμη να συμμqΡ
þò το Ι95α, Þτον εξωπΡαγμοτικüò φωθεß, με ιη μÜιατη, üπωò αποδεßχθηκε, ελπßδα α
ττ δα Þταν δυναιü η βοÞθετα να αποκαιασταθεß σω
apxrKo υψοò.
34
4. 0 αρχηγüò τηò
Σýντομα, η περατιÝρω ευτδεßνωση ιων διεθνþν ΑμερικονικÞò
συνθηκþν υπαγüρευσε νÝα, δυσμενÝσιερη αναθε- ΑποοτολÞò στην
þρηση του προγρÜμμαιοò Βοηθεταò. Η κλτμÜκωση ΕλλÜδα οτιò
του πολÝμου σιην ΚορÝα κατ ο ενιαιτκüò επανεξο- 0ρχÝò τηò
πλτσμüò þθησε ττò ττμÝò των πρþιων υλþν σια ý- δεκαετßοò
ψη, συρρßκνωσε ια συναλλαγμαιτκÜ δταθÝστμα των του'50,
χωρþν ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ kar αýξησε δραμαιτκÜ Ρüτζερ Λüφαμ
το κüσιοò Ζωηò, Ακüμη kar or ßδτεò οτ ΗνωμÝνεò
Ποfuιεßεò ανιτμετþmσαν οξýιαια προΒλημαια, με
αποιÝλεσμα να καταοτεß εξατρειτκÜ α3Ýβατη η ου-
νÝχτση ιου προγρÜμματοò εξωιερτκßò θοßθεταò
στην προηγοýμε,τη κλßμακα.
οποßο επτχετροýσε να προετοτμÜσετ ιο Ýδαφοò yra ιομμυρßων δολαρßων προò την ΕλλÜδα yra ιο orι<Φ
την πτκρη εßδηση τηò υερτκοπηò. ΚαιÜ ια ετωθüια, νομτκü Ýτοò 1θ51-2, Η apxrkn εκτßμηοη ιηò ΟυÜ-
υυοδεßκνυε τη ληqm ορτσμÝνων περτορτσττκþν μÝ- σινγκτον ηταν μüνον 170 εκατομμυρτα. Qσιüσο, or
ιρων. Ο ΚqιτÜληò, ωσιüοο, δεν Þιαν διαιε8ετμÝνοò πτÝσετò απü ιην πρεσΒεßα και το ΣιÝττ ΝττπÜριμεντ
να υυοκýψετ χωρßò μÜχη. Ετστ, δεν δßστασε να κα- αυÝφεραν ιη μτκρß αυτη αυξηση, Ανακοτνþνονταò
ιαοιÞσετ σαφÝò üττ η κυθÝρνηση θεωροýσε την ε- ιη νÝα περτκοπη σττò 21 ΔεκεμΒρßου 1θ51, ο ΛÜ-
φαρμοΠß ενüò μακροπρüθεσμου προγρÜμμαιοò α- φαμ ιüντσε üττ ιο ποσüν τηò βοÞθεταò φανÝρωνε
νασυγκρüιησηò ωò τη μüνη αποτελεσμαιτκß αυÜ- την εκιßμηση τηò κυθÝρνησηò των ΗνωμÝνων Πα
ντηση οιο οτκονομτκü πρüΒλημα ιηò χþραò. Oπor- λτιετþν yra την ελληντκÞ αμυνιτκß προσυÜθετα.
εò οτκονομßεò Kar αν γßνονταν σε Üλλουò ιομεßò ΞεκαOÜρτσε ακüμη üιτ η συνÝχτση αυτßò ιηò πρG
ιων δημüστοτν δαπανþν, υποστýρτξε ο Ελληναò υ- σπÜθεταò αποιελοýσε υροýπüθεση yra κÜθε περατ-
πουργüò, δεν Þιαν δυναιü να εξευρεθοýν επαρκεßò ιÝρω ενßσχυση. Ο Πτουρτφüτ, απü την πλευlý του,
πüροτ τη σιιγμη υου η Üμυνα kar η δημüστα τÜξη σε μßνυμα προò τον ελληντκü λαü, τσχυρßσιηκε α
σιοßχιΖαν ιο 43% του προýπολογτσμου r<ar το 10% ττ το ιελτκü ποσüν σηματνε üττ η ΟυÜσινγκτον ε-
ιου ε8ντκου ετοοδηματοò. ΕÜν γνüταν Kar περατ- ξακολουθουσε να αντιμειωπßΖετ την ΕλλÜδα ωò ε-
ιÝρω μεßωοη σιο πρüγραμμα επενδýσεωg ιüιε η ξατρεττκη περßυτωση kar Üφησε να εwοηθεß üττ η
«κοινωνικÞ συνοχÞ» ιου ελληντκοý λαοý και, επο- θοÞθετα θα συνεχτΖüταν þò το 1θ54.
μÝνωò, η αποφαστσιικüτηιÜ του να ανττταχθεß οιην Τον Οκτþθρτο του 1θ51 το αμερικαντκü ΚογκρÝ-
κομμουντσττκη ευýουλη θα εξασθÝντΖαν σοθαρÜ. σο ενÝκρτνε το θεσμτκü πλαßστο που επρüκετιο να
Or Αμερτκανοß εκπρüσωποτ στην ΕλλÜδα αναγνþ- ανιτκαταοιÞσετ ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ. Το νÝο Πρα
przav ιη Βαστμüτητα ιων επιχετρημÜτων αυιþν, αλ- γραμμα Αμοτθαßαò ΑσφÜλειαò συνÝδεσε ρηιÜ ο-
λÜ δεν ßιαν φυσχÜ σε θÝοη να συμφωνηοουν με ποταδÞποιε οτκονομτκη βοÞθετα σιο μÝλλον με
ιον ΚαριÜλη δημοσßωò. ιην ασφÜλετα και τα σιραιηγτκÜ συμφÝρονια ιων
ΤελτκÜ, εγκρßθηκε οτκονομτκη βοÞθετα 1Β2 θκα- ΗνωμÝνων Πολττετþν. Η ΑθÞνα συνομολüγησε ιη
οχειτκÞ Συμφωνßα ΑμοτΒαßαò ΑσφÜλεταò σττò 7
Το Ι95Ι το νÝο αμ€Ρικονικü δεσμικü πßΙοßσιο Ιανουαρßου 1θ52. Την ßδτα περßοδο τα ελληντκÜ or-
κονομτκÜ μεγÝθη παρουσßαΖαν ετκüνα κÜθε Üλλο
συνÝδ€σ€ οποιαδÞποτ€ οικονομικþ ΒοÞθειο παρÜ υγτη: στο ιÝλοò ιου 1θ5l.ο υληδωρτσμüò «Ý_
μΕ το στροτπγιΚü συμφÝροντο των ΗΠΑ ιρεχε» γυρω στο 10%, η κυκλοφορßα χαρτονομß
σμαιοò εßχε αυξηθεß κατÜ 16,5% σε σχÝση με το
υροηγοýμενο Ýτοò, kar or πωλßσετò χρυσοý ηιαν
36
6. Κιβþπο με εßδη
σια ýψη. ΠαρÜ την προσπÜθετα τηò κυθÝρνησηò πρþτηò ονüγκηò,
να εξοτκονομηοετ υüρουò, or δαπÜνεò θα ξεπερ- δωρεÜ των
νοýσαν ιελτκÜ τα Ýοοδα κατÜ 15%. Απü την Üλλη κοτοßκων τηò
πλευρÜ, το ακα8Üρτστο ε8ντκü προßüν εßχε αυξη- Τουσüν Αριζüνοò
θεß κατÜ Β,6%, ενþ η Βτομηχαντκη παραγωγη κα- πρOò τOυò
τÜ 14%. Σημετþθηκε επßοηò μικρη θελτßωση στο ι- Τρικολυοýò,
οοΖýγτο δτεδνþν συναλλαγþν, καθþò μετþ8ηκαν ξεφορτþνοιιτοι
or εισαΥωΥεò. απü το πλοßο
+-*
Βοηθειαò, ο αμερτκαντκüò σιüχοò για τη
σιαθεροποßηση ιηò ελληντκηò οτκονομßαò
επτιευχθηκε χωρßò να θιγεß το υψmλü επß-
πεδο σιραττωττκßò ετοτμüτηιαò τηò χþραò. Η orko-
νομτκη και κοινωνικη καταρρCυση, ιην οηοßα εß-
χαν φοθηθεß πολλοß κατÜ τουò χειρüτερουò μηνεò
τηò κρßσηò του 1θ50-1, αποφευχθηκε. ΒεΒαßωò, ε- αξ
φαρμüΖονταò τη σκληρß οικονομικη πολτττκÞ που
Ζητοýσαν or Αμερτκανοß, οι κυΒερνησετò ιου ΚÝ-
7. Καταχþριση
ντρου υληρωσαν το ιßμημα ιηò λαßκηò δυσαρÝ-
που δημοσιεýθηκε
οκεταò. Θα Ýλεγε κανεßò üττ, υπαγορεýονταò τη ου-
στον παλικü Τýπο
γκεκρτμÝνη πολτττκÞ, or Αμερτκανοß üχι μüνο εξα-
σφÜλτσαν την υλοποßηση ιων οτκονομτκþν kar μο νο διοφημιοτεß
η αμερικανικÞ
στρατηγτκþν τουò επιδτþξεων, αλλÜ kar προþθη-
βοÞθειο γιο την
σαν Ýμμεσα το βαστκü πολτιτκü ιουò σιüχο τηò επο-
0νοΙκοδüμηση τηò
χηò μετÜ ιην ΚορÝα, ιην ανÜδετξη, δηλαδη, μταò Ευρþπηò. Η
σιαδερηò κατ «φερÝγγυαò» κυθÝρνησηò με Ýνιονα σημαßο τηò
ανιτκομμουντσττκÞ ιοποθÝιηση. Η επüμενη κυ- ΕλλÜδοò στην
ΒÝρνηοη του οτρατÜρχη ΠαπÜγου φÜνηκε πρüθυ- πρþτη θÝση
μη να ευθυγραμμτοτεß με ττò σιραιηγτκÝò επτλογÝò
ιων ΗνωμÝνων Πολττετþν ακüμη kar μετÜ ιην πλη-
ρη δτακοπη ιηò οτκονομτκηò θοßδειαò. Ωστüσο,
σια 1952 η ΕλλÜδα παρÝμενε μτα υπανÜπιυκßη χþ-
ρα, με Περτορτσμενη Kar μη τσορροπη παραΥωΥτ-
κÞ ικανüιηια. ΠαρÜ την αναμφτσθßιηιη σιαθερο-
ποιηττκÞ ιηò επßδραση, η πενιαειηò αμερτκαντκη
αναμιξη εßχε αφησετ ττò κυρτüτερεò δταρθρωιτκÝò
αδυναμßεò τηò ελληντκηò οτκονομßαò λßγο þò πολυ
Üθτκτεò.
ΣΗΜΕΙοΣΗ
Το Üρθρο βαοßοιηκε οιη μονογραφßα του ουγγραφÝα με
τßτλο Απü τον Εμφýλιο οτον Ψυχρü Πüλεμο: Η ΕλλÜδα
κα1 ο συμμαχ)κüò παρÜγονηò, 7949-52, εκδüσεLò
«Προοκηντο», ΑθÞνα, 1999. Ι
ε
ΒοΗΘΕΙΑ »ζΕΔΙοΥ λ,ΙΑΡΣΑΛ ¸
ΘΥΡαΓ¶π<ο IIPOIPAMMA ΑΝΑΣ¾ΤΚΡαΠΣιΣ)
σε εκατομμυρτα δολÜρτα
Qιη òιqι Δ. Ευρφqη ΕΔΔφQα |Ipqqσιq Η πεντοετÞò ομερικονικÞ ονüμιξη €πηΡÝοσ€
τ949:49 0ßοα ηΖ9 4,9!/" στοα€Ροποιητικü, οηηü üφησε διορδρωτικÝò
_ι949-50______9,φ0 __ 263ß _Jβ%
_____2_.2_QQ _ __ ?0ββ_ ,__9_ΑßΔ
__Ι950-51 οδυνομßεò τηò €ηαπνικÞò οικονομßοò üθικτεò
_1951-53 !.022 φ2ρ 71β%
Σýνολο L2.|22 865,2 º,7Ψο
ü/
Σκεχιετε (Lg+τ -ιqso)
λετοò Σκüπαò οιη Θηβα, ιο Αγρßνιο, την ΠÜιρα ληβδηγ με το ατττολογτκü üττ δεν κÜλυπιαν ιο σχε-
και την Τρßπολη. Η ιελευταßα περßπιωση δημτ- ττκü κüοτοò. Ετστ ορτσιτκοποτηθηκαν οι προανα-
ουργηοε ιο οκÜνδαλο. φερθεßσεò αναδÝοετò,
Σιτò 17 ΣεπτεμΒρßου 1θ4θ, με το υπ' αρτθμüν
υμφωνα με üοα δημοσßευοε τüιε ο Τυποò, ο τ1.914 συμθüλαιο ιου συμθολαιογρÜφου Αθηνþν
Βασßλετοò Γ. Σκüιαò εßχε εργασιεß στην ε- Δημητρßου Χ. Χρτστοδοýλου, συστÞOηκε η ετερüρ-
ιατρεßα Eastern μÝχρτ ιο 1θ35, οπüιε kar ρυθμοò ειατρεßα «Γεþργτοò ΣκÜπαò kar Σßα», με
συνταξτοδοτηθηκε. Το Ýιοò 193Β προσελη- κεφÜλατο 50.000,000 δραχμÝò. Ομüρρυθμοτ ειαßροτ
φθη στο Ταχυδρομικü Ταμτευτηρτο με το ηταν ο Γεþργτοò ΣκÜπαò kar η Ολγα συΖυγοò Δη-
ΒαOμü ιου ετσηγητη kar εξακολουθουσε να εßνατ υ- μηιρßου ΚυρταΖοπουλου, το γÝνοò Φραγκßσκου Λε-
πÜλληλοò του οργαντομοý αυτου üιαν υπÝΒαλε την νüκ. ΕτερορρυOμοò εταßροò ηιαν ο αυιοκινηιτοτηò
προοφορÜ του οιο υπουργεßο Μειαφορþν, ιον Ιου- Γεþργιοò Αντωνßου Πρερüò. Σκουüò ιηò ειατρεßαò
λτο του 1949. Μαλισια, εßχε λÜΒει μακρÜ Üδετα α- ηιαν η μεταφορÜ δια ξηρÜò Kar θαλÜσσηò υροσþ-
σθενεßαò μθ αποδοχÝò. ΠαρÜ το γεγονüò üιι δεν πων και πραγμÜιων. Η Ολγα ΚυρταΖοποýλου κÜλυ-
διÝθετε Βυττοφüρο, εßχε υποβÜλετ προσφορÜ, ιη ψε ποσοσιü Β5% του κεφαλαßου ιηò ειατρεßαò σε
χαμηλüτερη για ττò περτοχÝò που του ανατÝθηκαν μετρηιÜ kar ο Γεþργτοò ΠρερÝò ποσοστü 5%, επß-
με ιην απüφαοη ιου υπουργου Μεταφορων σηò σε μετρητÜ. Το υπüλοτπο 10% κÜλυψε ο Γεþρ-
77.40Β/30.7.1949. γτοò ΣκÜπαò, üχτ üμωò σε μειρηιÜ, αλλα ωò ανιßτι- )
Ηιαν φατ,ερü üιτ ο ανÜδοχοò τηò εργαοßαò επρü-
κειτο να συνειατρτστεß με κατüχουò Ουιτοφüρων yra
να δτεκπεραιþσει το εργο. Τüτε η αγορÜ ανιτλη- Η περßπτωση Σκüπα" òνüò cK των
φOηκε üιτ υπηρχε περτθþρτο μεσολαβηττκοý κÝρ- òπτü μΕιοδοτþν που ονÝΑοΒον τη μ€τοφοΡü
δουò. Επακολουθησαν νÝεò προσφορÝò, για üλεò
ττò περτοχÝò τηò χþραò, χαμηλüτερεò απü εκεßνεò καυσßμων. δημιοýργησ€ το σκüνδοηο
που εßχαν ηδη εγκρτOεß. ΑλλÜ ιο 12μελÝò ΣυμΒου-
λτο Αυτοκτνητων του υπουργεßου ττò απÝρριψε συλ-
47
ΣκεχιηΖιε (Ιg+τ -ιqso)
7. Εκφüρτωση
ßπρατΙωτικOυ
φορτηγοý υπü
αμερικανικü
μετογωγικü στο
λιμüνι του Βüλου
ιf
'
β
ß
Ιβ -
ι!ß
--τ'-
Ε*
ι
μο τηò εργαοßαò που θα προσÝφερε. Ευßοηò, ο ιε- σχÝσετò με τον κραιτκü μηχαντσμü kar δταφυλατταν
λευιαßοò εκχþρησε στη νεοπαγη εταιρεßα τα δrkar- τα ουμφÝρονια κÜθε κüμματοò απü ενδεχüμενεò
þμαιÜ του απü ιην προαναφερOεßαα 7'7.40Β/ προεκλογικÝò υπερOÜσετò των ανττπÜλων του, α-
30.7.1θ4θ αυüφαση ιου υυουργεßου Μεταφορþγ κα- ποιελοýοαν απεχθÝò 0Üροò καιÜ την προεκλογτκη
θþò κατ αιü κÜ8ε Üλλη σχειικη συμΒαση που θα περßοδο. Ειστ, or Φτλελευθεροτ που οσμßΖονιαν ü-
συναπτε με το Δημüστο. ιι η κοτνÞ γνþμη δεν Þιαν ευνοßκÜ προδτατεθετμÝ-
Το πολττκü περτΒüλλον νη Ýναντι των Λαßκþν- Üρχτσαν να προετοτμÜΖουν
ΜÝχρτ τιò αρχÝò Ιανουαρßου 1950 τßποτε απü üοα την αυοχþρηοη τουò απü την κυθÝρνηοη συνασπι-
προαναφÝρθηκαν δεν εßχε απασχολÞοετ την κοτνÞ σμου. Η περτοδεßα του Κ. ΤσαλδÜρη, που πραγμα-
γνþμη. Την εξουσßα αοκοýσε η κυθÝρνηοη συνα- τοποτÞδηκε αμÝσωò μετÜ την ΠρωιοχροντÜ ιου
σπτσμου του παλατοý τραυεΖßτη ΜÜξτμου, στην ο- Ιθ50, επιβεβαßωσε το δυομενÝò κλßμα καιÜ των
ποßα συμμετεßχε ιο Δαßκü Κüμμα, υπü τον Κ. Λαßκþν κατ επÝσπευσε ιην Ýξοδο των ΦτλελευθÝ-
ΤσαλδÜρη, και ιο Κüμμα ΦτλελευθÝρων, υπü ιον ρων απü την κυΒÝρνηση.
Σοφοκλß ΒεντΖÝλο. Η θητεßα ιηò Βουληò Ýληγε ιο Or τσχυρτσμοß των ΦτλελειfÝμον
ΜÜριτο του 1θ50 kar τα κüμματα που συμμετεßχαν Σττò 3 Ιανουαρßου, kar ενþ ο ΤσαλδÜρηò απου-
οτην κυθÝρνηοη εßχαν αρχßσετ να προετοτμÜΖονιατ σßαΖε οτην προεκλογτκη ιου περτοδεßα, ο Σ. Βε-
yra την εκλογτκη αναμÝτρηοη. Ωσιüσο or κυΒερ- ντΖÝλοò επτοκÝφθηκε τον ΜÜξτμο και του ΖÞιησε
νηττκÝò ευθυνεò, αν και επÝτρεπαν προνομτακÝò να κληθεß στο συντονιοττκü κυSερνηττκü ουμ-
βουλτο ο υτιουργüò Π. ΧατΖηπÜνοò, γτα να δþσετ
Ο Χατζηπüνοò παΡουσßοσ€ üRα τα υηηρξσιακÜ εξηγησειò οχειτκÜ με ιη συμθαοη ΣκÜπα. Or ε-
Ýγγραφα. απü τα οποßα δεν προÝκυπτξ φημερßδεò Ýγραφαν üττ η συνειαßροò του, η Ολγα
ΚυριαΖοποýλου. Þιαν πρüσωπο του οικογενετακοý
οποιοδηηατΕ σκοτ€ινü σημ€ßο περιΒÜλλονιοò ιου ΤσαλδÜρη κατ συγκεκρτμÝνò
φßλη ιηò συΖυγου του Νανιßν. Η ßδια ασχολτüτατ
με Ýργα φιλανθρωπßαò kar δεν εßχε καμßα οχÝστ
42
8. 0 πρωθυπουρ-
με μειαφσρÝò. Ο Τýποò τσχυρτΖüταν üιτ ο σýΖυγοò γüò ΔημÞτριοò
τηò Ολγαò ΚυρταΖοποýλου ηταν οτκονομτκüò α- ΜÜξιμοò
ξτωματτκüò του ναυιτκοý, ολλÜ kar οτκονομτκüò υ- οδηγÞθηκε οτην
πεýθυνοò εφημερßδαò προσκεßμενηò σιον Τσαλ- ποραßτηση λüγω
δÜρη. του σκονδüλου.
Or αποτιο-λýψετò των σχÝσεων ωτÜμεσα στα υρü- Πßνακοò του Κ.
σωπα συνε:ιßσαττταττ: r<ar η σýΖυγοò του ΣκÜπα nτaιr ΠορθÝγη (ΕθυκÞ
στενß φßλη τηò Ολγαò ΚυρτοΖοπουλου. ΑλλÜ kar ΤρÜπεζο τηò
το Ζεýγοò ΣκÜπα εßχε σιεφανατθεß απü το γεντκü ΕΠÜδοò, ΑθÞνα).
γχητματÝα ιου υπουργεßου Μειαφορþν. Μßπωò η θ. ΣÞμα τηò
οýμθαση υπÝκρυπτε μßα μÝθοδο ενßσχυοηò εφημε- ΑμερικονικÞò
ΑποστολÞò το
ρßδαò που υποσιηρτΖε τον ΤσαλδÜρη; Αυτüò ητστ ο
υπατντγμüò τοιν ΦιλελευθÝρων. οποßο Ýπρεπε νο
τοποθετεßτοι
Η Üποιlm του Π. ΧαταπÜνου
υποχρεωτικþò
ΒÝΒ,αια, ο Π. ΧαιΖηπÜνοò δεν εßχε καμßα σχÝση
οτα κιβþτια
με üλα αυτÜ, εκιüò απü το γεγονüò üττ εß:òε υπογρÜ-
ψει την αηθεση. Στιò 4 Ιανοι:αρßου 1θ50 παρουστÜ-
στηκε στο συντοντσυκü συμθοýλτο, απü το οποßο α-
πουσßαΖε ο ΤσαλδÜρηò, υποττμþνταò υροφανþò ιη
σημασßα ιηò υπüθεοηò. Ο ΧατΖηπÜνοò πορουσßασε
üλα ια υπηρεστακÜ Ýγγραφα, απü τα οποßα δεν
προÝκυπτε ουοτοδÞποτε σκοτετνü σημεßο. Ο πρω-
θυπουργüò Δ. ΜÜξψοò εξÝδωοε επßσημη ανακοß-
νωση, μθ την οποßα επεσßμαιτε üττ «ουδεμßα προ-
κýπτετ Ýνδετξτò περß οτασδηποιε ετò ΒÜροò του Δη-
μοσßου Ζημßαò, προσιαιευθÝντων των συμφερüντων
ιου Δημοσßου».
43
ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
2. ΠρομÞθειο απ0
τιò ΗνωμÝνεò
Πολιτεßεò για την
ΕυρωποßκÞ
Ανασυγκρüτηση.
0ι Αμερικονοß
ÝδωσOν
σημοντικü μÝροò
των πιστþσεων
σε εßδοò,
διευκολýνοντυò
ι
7
Ýτσι τιò εξαγωγÝò
τOυò
45
ο Τγποτ
3. ΕορταοπκÝò
εκδηλþσειò οτο
Σýνταγμο σπò 21
Δεκεμβρßου 1θ4θ,
με την ευκαιρßα
τηò παραλσβÞò
τOυ εκOτOμμυρι0-
στοý τüνου
αλεýρων
0μερικOνικηò
βοÞθειοò
tÞΑ ι,,--.*τ
';Ρ
ι
;,ß Ι:"ι'l
ß"ι..,\,.,..
τ:ι:,,..],
υΔτ
γνþμη η σημασßα του Δüγμαιοò Τροýμαν, υου δεν ΕλλÜδα, ο ΓκρßΖγουολντ φÜνηκε τδταßιερα δρα-
αφορουσε αποκλετσττκÜ ιην ΕλλÜδα kar την Τουρ- σιηριοò kar εργαττκüò kar Ýδετξε ξεχωρτστü ενδτα-
κßα, αλλÜ ßταν μτα «λευκÞ επτιαγü» yra να δοθεß φÝρον yra ιον Ýλεγχο κÜθε δραχμηò που δτνüιαν
οτκονομτκη και οιρατιωτικÞ βοÞθετα σε κÜθε πε- απü ιο αμερτκσττκü πρüγραμμα θοßθεταò προò ιον
proxlr του Κοσμου «οΠου οΙ Κουμουντστεò εΧουν ΠΙ- ελληντκü κραιτκü μηχαντσμü.
θανüιητεò να επττýχουν». «Ατυχþò ο Τýποò» εßχε Στιò 16 Ιουλßου 1947, μειÜ την Üφτξη του σιην
δþσετ λανθασμÝνεò πληροφορßεò yra ιο Δüγμα ΑθÞνα, ο ΓΚρßΖγουολντ Ýγραψε στον Ελληνα πρω-
Τρουμαν Kar Ýπρεπε να γßνετ ξεκÜθαρο στην κοινη θυπουργü Δημßτρτο ΜÜξτμο:
46
5,0 τÝωò
κυβερνÞτηò τηò
Νεμπρüσκαò
Ντουüιτ
Γκρßζγουολπ
θεωρÞθηκε απü
την ελληνικÞ
Δεξιü ολλü και
οπü το στελÝχη
τηò ομερικαυκÞò
πρεσβεßαò 0ρκετÜ
μετριοπOθÞò ωò
ορΧηγüò τηò
'ι, ΑμερικονικÞò
ΑποστολÞò
\ ΒοÞθααò σην
ι Ελλüδο. Δßπλα
του, ο πλÝον
«σκληρο-
πυρηνικüò»
επιτετρομμÝνοò
Κσρλ ΡÜνκιν
6.0 ΝτουÜτ
Γκρßψουολντ (με
πλοτýγυρο
καπÝλο) με τη
σýζυγü του στη
θεσσαλονßκη.
Αριστερü, ο
υπουργüò
Δημüσιοò Τüξηò
Κ. ΡÝντηò
λÜχτσιον εφαρμοΖüιαν απü τον ΓκρßΖγουολντ kar ΠρÜγμαιτ μελειþν ττò ια κεßμενα ιαυια, νομßΖετ üττ
τηνAMAG. συνετÜγησαν σιο Τüκτο (...) η χþραν οτκουμÝνην α-
Δεν πρÝπετ 8Ýβατα να δταφυγετ τηò προσοχηò πü γκÜνγκσιερò Kar üχτ προò τον ελληντκüν λαüν
μαò με παρÝμθαση ιηò αμερτκαντκηò κυΒÝρνη-
üττ ο ουοßοò επολÝμησεν kar πολεμÜ ακüμη (...) Πε-
οηò, ο ΤσαλδÜρηò εßχε υποχρεωθεß να προσφÝρει ρßεργοτ φßλοτ kar συμμαχοτ! ΜÝχρτ σημερον Ýχουν
ιην πρωθυπουργßα σιον Σοφοýλη, αρχηγü ιου μετ- ξοδÝψετ εδþ υπÝρ ιο δτσεκαιομμýρτον δολαρßων
οψηφοýντοò κüμμαιοò ιων Φτλελευ8Ýρων, σε μτα kar üμωò, μαò εκρÜιουν το χρυσαφτ μαò ωò ενÝχυ-
κυθÝρνηση εθντκßò ενüτηιαò σιην οποßα ο ßδτοò Ý- ρον επτÜ η δÝκα εκαιομμυρßων δολαρßων που μαò
γινε ανττπρüεδροò kar υπουργüò Εξωιερτκþν. Η ε- Ýδωσαν προ δýο η ιρτþν ετþν...».'
φημερßδα «Εοτßα» υαραιßρησε, σττò αρχÝò του Την ßδτα ημÝρα που δημοστευθηκε το σχειτκü
1θ4Β, οιτ Ýναò κλοτüò «αντκÜνων Kar κακοποιþν αν- Üρθρο σιη «Rραδυνη» ο Αμερτκανüò επτιετροιιιιÝ-
θρþπων τηò UNRRA» περτσιοßχτΖαν ιον ΓΚρßΖ- νοò στην ΑθÞνα Καρλ ΡÜνκτν επτσκÝφθηκε ιον
γουολντ που «eixav υπετσÝλθετ ετò την Αμερτκαντ- Ελληνα υπουργü Εξωιερτκþν Κωνστανιßνο Τσαλ-
κÞν ΑποσιολÞν kar παρÝσυραν με ταò αρτστερÜò r- δÜρη yra να συΖηιÞοουν «ττò πρüσφαιεò επτθÝσειò
δÝαò ιων μερικουò αδαεßò προßοιαμÝνουò των».η του ελληντκου Τυπου εναντßον ιων ΗΠΑ». Η συ-
«Η Βραδυνη» σε κýρτο Üρθρο ιηò με ιßιλο «Ψω- νÜνιηση ουνÝπεσε με τη δημοσßευση ενüò Üρθρου
μß κατ ελιÜ» ιüντσε üττ «ο κ. ΓκρßΖγουολντ»» gßχg στη «ΧÝραλνι Τρßμπτουν»» ιου Αμερτκανου δημο-
προΒεß σε νÝεò διακοτνþσετò kar εßχε επτδþσετ ση- στογρÜφου, απεσιαλμÝνου σιην ΑθÞνα, Χüουμερ
μειþματα προò ιην ελληντκÞ κυΒÝρνηση, που Μπßγκαρτ, που ιüντΖε üττ «οι παρατνÝσετò του
«προσθκτικωιÝρα μελÝιη των λüγων kar ιων κετμÝ- ΓκρßΖγουολνι προò την ελληντκη κυΒÝρνηση»
νων αυτþν αποκαλυπιετ κÜπωò σαφÝστερον το σιüχευαν κυρßωò ν' αποτρÝψουν ιο σχημαιτσμü ε-
πνευμα Kar ταò δταθÝσετò (...) ιων φßλων kar ιων νüò «δεξτου ασιυνομικοý κρÜτουò».
συμμÜχων μαò απÝνανττ ιου ελληντκοý λαοý. Ο ΤσαλδÜρηò υποσχÝθηκε στον ΡÜνκτν να λετ-
ιουργησετ καιευνασιτκÜ, μτλþνταò οτον εκδüτη τηò
Σýμφωνο μ€ τον Γκρßζγουοßντ, ορχηγü τηò «Βραδυνßò» kar ιη δτεýθυνση τηò αγγλüφωνηò ε-
ΑμερικονικÞò ΑποστοßÞò Βοþδειοò. οι cπιδÝσ€ιò φημερßδαò «Athens Gazette» που εßχε αναδημοστ-
ευοετ ανÜλογο επτκρτττκü Üρθρο τηò «Εστßαò» ιηò
πΡοÝΡχοντον οπü κüπο!€ò πΡονομιοýχεò ομüδεò 13ηò Ιανουαρßου 1θ4Β.
Ο ΓκρßΖγουολντ Þιαν τδταßιερα ενοχλημÝνοò α-
πü ιτò επτθÝσετò ιου ελληντκου Τυπου ενανιßον του
48
7. 0 Αμερικσνüò
ιιar υποστÞριξε üιτ η «Εστßα», που εßχε επτιεθεß δημοσιογρüφοò
«υτκρüχολα κατ ανüτχιÜ» εναντßον ιηò AMAG, η- Χüουμερ
ιαν ιο ημερηστο «üργανο τηò πλουτοκραττκηò Δε- Μπßγκαρτ σε μια
ξτÜò» κατ üττ ιο δρτμυιερο arιü τα Üρθρα τηò ανα- μεταγενÝστερη
δημοστεýθηκε σιην «Athens Gazette» που ελÝγ- αποστολÞ ωò
χετατ απü ιο γραφεßο Τýπου του υπουργεßου Εξω- πολεμικüò
ιερικþν. Σιητφωνα με ιον ΓκρßΖγουολνι, η ατιßα αυ- αιιταποκριτÞò
ιþν ιων επτθÝσεων ηταν «αναμφßβολα» η αντß8εση
ιηò AMAG «σιτò ετδτκÜ προνομτουχεò ομÜδεò που
ανιτδροýσαν με αδßσιακιη επτθεττκÞ ιακττκÞ χα-
ρακιηρτοττκü ιων Üκρων».
49