Ε^ΞιΘΕΡοτ¾πrΑ-Τ ,, οκταΒΡιον 2Φ2

ΙΣΤOΡΙΚΑ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΟΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΟΥ
Le Peiit ß- Journal ),ι::, ß:',l:
αναφÝρονιατ σιην Ισιορßα ηιαν ο ΤτΒερτοò ψÜκχοò
και 300 οπαδοß ιου ιο 133 π.Χ. σιη Ρþμη.
Λßγα χρüνια αργοιερα κÜνει την εμφÜνιση ιου ο üροò
((προγραφη», θυμα ιηò οποßαò Ýπεσε και ο ΚικÝρωναò.
Η κρατικη βra σιο ΒυΖÜνττο σε πολλÝò περτπτþοετò αγγßΖετ
ια Üκρα. Ωστüσο η λÝξη rιou Ýχετ χρηοτμοποτηθεß σια
κεßμενα ιων ΒυΖανιτνþν εßνατ «φüθοò».
Η πραγματτκη ιρομοκραιßα üμωò γεννιΓιαι απü την
επανÜσιαση ιου 17Β9. ΙακωΒßνοτ, Sans-Culottes,
ΡοΒεσιιτεροò και η νÝα Ýννοια «λßσιεò υπüπιιον»,
Τα θυματα, χτλτÜδεò.
Η ιρομοκρατßα περßπου με ιη οημερινη μορφη τηò
εμφανßΖειατ προ ιου 1Β70. Ο ΜπαμπÝφ, Βεωρηιτκüò ιηò
«Βρησκεταò ιηò καθαρηò τσüιηιοò», ο Μπλανκß, γνωοτüò ωò
«Εγκλετσιοò», ο οποßοò κατÝστησε ιον üρο μπλανκτσμüò
συνþνυμο ιου «πολτιτομου ιων εξεγÝροεων»ι. Kar ακολουΒουν
ο Mrιakouvrv, ο Κροπüικτγ or Ρþσοτ μηδεντσιÝò.
Σιην Üλλη Üκρη ιου Αιλανιτκοý, μειÜ ιον εμφυλτο
εμφανßΖειατ η φοΒερη Κου Κλουξ Κλαν που σιη δευιερη
φÜση ιηò κατÜ ιον Α Παγκüσμτο Πüλεμο επτΒÜλλετ ακüμη
ι,.\! ιτ ιLsτ".\τ

Kar ωò υποψηφτο ιιροεδρο σιτò ΗΠΑ

Η σýλληψη του φοβεροý Ραβοσüλ στην πρþτη σελßδο ιον Μακ Ανιου (1924), ιον αποκαλουμενο
του «Petit Journal» τηò 16ηò Απριλßου 18θ2 kar Κου Κου Μακ Ανιου.
Kar θÝβαια η ασυλληιιου μεγÝΒουò κραιικη ιρομοκραιτα
rιou εφÜρμοσαν οι Χßιλερ και ΣιÜλτν.
ΤρOμοιßρατßα: Το σημερτνü φανüμενο Ýχει ιεριοσüτερο ια χαρακιηριοιικÜ
ιηò διε8νοýò ιρομοκρατßαò, με περτσοüτερεò απü 1.000
οργανþσετò να καιαγραφονιατ ωò τρομοκραιικÝò οτον πλανηιη.
τ0 φαινOμεν0 Και η αλυσßδα φατνετατ να μην Ýχετ ιελετωμü. Οι μεγÜλεò
αντοüιηιεò, η πεßνα, ιο ιιερτθþρτο αποιελοýν το Ýνα
εκιροφετο τηò. Το Üλλο, η ανεξÝλεγκιη τσχυò.
ιßαι π δυδρOμη του ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟtΙΟΥΛΟΣ

Ξffif,
ΡΩΜΑΙΚΗ .,;Þ
4 ΤΟ ΤΡΟΜΕΡΟ Η ΔΙΕοΝΗΣ
πΕΡtοΔοΣ ΕτοΣ 2 ΤΡΟΜΟΚΡΑΤtΑ
Βßα και Η περßοδοò Απü το
τρομοκρατßα τηò Τρομοκρατßαò Β' Παγκüσμιο
στην αρχαßα στη ΓαλλικÞ þò τιò
Ρþμη ΕπανÜσταση μÝρεò μαò

Υπεýθυwò Ýßδοσττò ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΣýWξη ýληò Σýμωυλοò Ýκüοσηò Σ' ουτü το τεýχοò συγεργÜστπßον Δημ¼υρμκü

ΝΑΣΟΣΓΚΟΛΕΜΗΣ ΠΕΡΙΟΣΦΑΣΟΥΛΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΒΟΥΛΕΛΗΣ ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΛΟΥΓΓΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΕΧΑΓΙΑΣ
ΝΙΚΟΣ Ε. ΚΑΡΑΠΙΔΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ ΑΓΓΕΛιΚΗ τΖΑΝπOΠοΥΛογ
Συποsομüò . επιμÝλgα ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ ΠΡΑΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ ΣΟΦΙΑ ΔΡΑΚΑΚΗ
ΙΙüυμοι ουνεργüττεò ΦΑΙΔΩΝ ΜΑ^ΙΓΚΟΥΔΗΣ ΠοραγωγÞ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ - ΑΠΟΠΟΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΦΩΤΟΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΕ

ΙtΙεπρουτþ üΕýOßπω iStorika@enet.gr | Το πορüν αιριοδικο ηαριχειαι δωρεον

ΕΛΕΥΘΕΡοΤΥπΙΑ,
|

| υοr, υ,
,ηυ
Ι
 σημειωσειò
Η τΡομοκΡοτßο:
μιο σπμοσιοf,ογικÞ ιχνπßοσßο
7
þ
τ δικη τουò
,Ji;;";"",,¹,",
üποτοò επτχετρησει να τχνηλατÞσετ ιο
δαιδαλþδεò παρελθüν λÝξεων που
χρηστμοποιοýμε στην καθημερτνη μαò
ειιικοτνωνßα, Το λημμα ιρομοκραιΙα. για
παρÜδειγμα. μÜιαια θα ιο αναΖηιησει κανεßò
σια ανιßοιοτχα λεξικÜ ιηò αρχαßαò η ιηò
μεοατωνικηò περιüδου ιηò ελληντκηò, μταò rιar
η συνθειη αυιη λÝξη αποτελεß Ýνα νεολογτσμü.
Η τρομο-κρατßα, Ýνα μεταφρασττκü δÜνετο απü
το λαιινογενÝò terrorism(us) καδιερωθηκε σιη
γλωοστκη μαò χρηοη κατÜ ιη νεüτερη περßοδο,
προφανþò καιÜ ιο 1θο ατþνα.
«ΤρομοκρατησαLε τουò τρομοκρÜταò!»l. Με το
συνθημα αυιü που κυρτÜρχησε, üπωò πολυ
καλÜ θα θυμουντατ or κÜπωò παλατüτεροτ, οιην
πολτττκη μαò σκηνη οττò αρχÝò τηò δεκαετßαò
ιου '60 kar η παιρüτηια ιου οποßου οφεßλειατ
οτον αεßμνηστο Γεþργιο ΠαπανδρÝου-
ανιανακλÜιατ η μτα σημαστολογτκÞ δτÜσταοη
του ορου «τρομοΚραιτα»: ΠροΚειτατ Yra ττò
πραξειò Βßαò (αò θυμηθουμε τιò καιηγορßεò για
«βßα kar νοOεßα» ιηò ßδταò περιüδου!) που
εκπορευονιατ απü την αυταρχτκη εξουσlα kar
τα üργανÜ ιηò ετò SÜροò ιων υπηκüων κυρßωò
βÝβατα καιÜ ιων κα8εσιωττκþν τηò ανιτπÜλων.
Λ ò αυιηò
Δ φÜση εκεßνη
Ι L ηò που Ýχcι
καιαχωρτστεß σιην Ιστορßα ωò η «περßοδοò τηò
Τρομοκρατßαò» (terreur), τα τυπολογτκÜ
χαρακιηρτσιτκÜ ιηò οποßαò (η ωμß βßα kar or
δολοφονßεò rrou ασκοýνται στο üνομα ιηò
επßοημηò τδεολογτκηò « ορOοδοξßαò») θα
χαρακτηρßΖουν ια ομοετδη φατνüμενα ηου θα
εμφαντοτουν κατÜ τουò επüμενουò ατþνεò. Ειστ,
ωò «τρομοκραιßα» θα καιαχωρισιοýν σιτò
ιστορικÝò δòλιουò τüσο η ναΖτσιτκÞ
δτακυΒÝρνηση στη Γερμανßα (γερμαντκÜ:
«Schreckensherrschaft») üοο kar η σταλτντκÞ
4
δηριωδßα στη Σ. Ενωοη, που εγκατντÜΖετατ με
ιτò ετκοντκÝò δßκεò στη Μüσχα ιου 1θ36. Η
καθεστωιτκÞ ιρομοκραιßα, εξαλλου, που θα
κυρταρχßσετ με ιην «πολτιτσττκÞ επανÜσιαση»
οιη ΜαοßκÞ Κßνα, εντÜσσειαt, κατÜ τη γνþμη
μαò. τυηολογικÜ οτην ßδια καιηγορßα.
Απü ιτò αρχÝò τηò δεκαετßαò ιου '50 ο üροò
αποκτÜ μßα σημαστολογικη δτευρυνση kar θα
ΧρηοτμοΠοτετταΙ αΠο ιτò αΠοΚτοΚραττΚεò
δυνÜμειò. καταχρηοιτκÜ και μονομερþò, για να
χαρακιηρßσουν τα εδντκοαπελευθερωιτκÜ
κτνημαια ιων σκλαΒωμÝνων χωρþν του
λεγüμενου «τρßιου κüομου». Χαρακτηρτοιτκü
παρÜδετγμα εδþ εßναι οι «ανιτιρομοκρατικοß
νüμοτ» που δα κληθει να εφαρμüοòι ο
δταΒüητοò κυθερνηιηò Harding στην αγγλτκη
αποτκßα ιηò Κýπρου, αλλÜ kar ο
χαρακτηρτσμüò ιηò ΕΟΚΑ ωò «τρομοκραιτκηò
οργÜνωσηò», Χαρακτηρτομüò που δεν Ýχετ
ακüμη απαλειφθεß απü κÜποτα αγγλοσαξοντκÜ
τσιορτκÜ εγχειρßδτα.
trr
\., ΙΙ
νεΙ
Ln
δτπλωματßα ιηò αιλανττκηò Υπερδυναμηò, yra
την οποßα η πÜταξη ιηò «δτεθνουò
τρομοκραιßαò», με ιην ετσβολη σιο ΑφγαντστÜν
και την επτκεßμενη επßθεοη σιο ΙρÜκ, φαßνειατ
üιτ αποτελεß Ýνα σιüχο πρþιηò προτερατüτηταò..,
Με ιο ιρÝχον σημαοτολογτκü ιου περιεχüμενο
θα τιερÜσετ ο üροò στην καθημερΝη μαò χρηση
απü τη δεκαειßα ιου '70, με τη δρασιηρτüιητα
των γνωσιþν γκρουπουσκουλων, τα orroia
αναπτυσσουν, με μτα τδτüτυπη τδεολογτκη
επßφαοη, ιη δολοφοντκη ιουò δραστηρτüτητα
οιην Ιταλßα kar ιη Γερμανßα. Εναò σιυγερüò
ακττθτσμüò, ιον οποßον στηλττευουν στα Ýργα
τουò τüσο or κλαοτκοß ιου σοσταλτσμου (Μαρξ
kar Ενγκελò) üοο kar ο ßδτοò ο ΛÝντν, που
στρÝφετατ κατÜιηò ωμηò 0ßαò που αναπτýσσετ
Ýνα παρακλÜδτ τηò ρωσικηò οοσιαλδημοκραιßαò
στα τÝλη του 1θου ατþνα.
Φαß6ων ΝΙαλιγκο(frηò
προλÞαι

ra τον ορτσμü τηò ιρομοκρατßαò δεν υπÜρχετ ομοφωνßα. ΑνττθÝιωò αναφÝροντατ διÜφορεò
παραπληστεò η Kar ανττκρουüμενεò απüψειò.
Ο εδντκοαπελευθερωιτκüò αγþναò λ.χ. καιÜ ιου ΚρÜτουò, που δεν αναγνωρßΖετ μßα
Πατρßδα και ια στοιχειþδη ΑνOρþπινα Δικαιþματα στουò αλλοεδνεßò υπηκüουò του,
ονομÜΖειατ απü ορτσμÝνουò «τρομο-κραττκüò». üταν οι κρατουμενοτ Ζητοýν να rδpuoouv
ανεξÜρτητο ΚρÜιοò (Κουρδοτ, Παλατσιßντοτ «τρομοκρÜτεò»). Γτα Üλλουò, βÝβαια, τσχýετ ιο
ανιßθετο.
Αλλοτε ο üροò τρομο-κρατßα συγχÝετατ με την τυραννοκτοντα: το να σκοτωνειò ιον τυραννο
που ιρομοκρατεß (βλ. Ψηφιομα ΔημοφÜντουò, 410 π.Χ.).
Αλλοτε η τρομο-κραιßα συγχÝετατ με το ολοκαυτωμα.
Γτα ιουò Τουρκουò το ολοκαýιωμα του Αρκαδßου ηιαν πρÜξη ιρομοκρατþν. Σιο ολοκαýτωμα
βÝβατα ο αγωντσιηò ιηò ελευθερßαò που Βρßσκειατ σε πληρη απüγνωση υποχρεωττκÜ
σκοιþνετατ μαΖß με τον εχθρü. Καßγοντατ üλοτ σιο ολοκαυτωμα. Ο τρομοκρÜτηò, αντßθεια,
δεν φοριþνειατ ΒüμΒεò yra να αναττναχθεß. Τοποθειεß SüμΒεò kar φροντßΖετ να
απομακρυνθεß.
Σιο πολτττκü λεξτλüγτο η τρομο-κρατßα εßνατ ανιß8ειη τηò Δημο-κραιßαò. Στη Δημο-κρατßα
ο Δημοò -ιο α ουνθεττκü συγκραιεß καιÜ ιο δυνατüν με κοτνοΒουλευττκουò μηχαντσμοýò
ελÝγχου kar δταφÜνεταò ιο ασυγκρÜιητο ΚρÜτοò kar ιο ολÝθρτο παρακρÜιοò.
Σιην Üλλη περßπτωση τηò κραιτκηò-παρακρατικηò ιρομοκραιßαò ο τρüμοò ιηò εντσχυει ιουò
μηχαντσμοýò καιαοιοληò ιου ΚρÜιουò και ιου παρακραιουò.
Η ιρομοκραιßα απü αρχατοιÜτων χρüνων δτακρßνετατ σε κραττκη και ατομτκη. Αφηοε εποχη
η τρομοκραιßα ιων ?ρτÜκοντα ΤυρÜννων. üπωò και η ατομικη φομοκραιια του νεαροý
ΣπαριτÜιη, που Ýπρεπε να συλλÜβει και να κουβαλÞσει νεκρü ωò θηραμα (!) Ýνα ρωμαλÝο
εßλωια (Κρυπτεßα).
Στα ιολυ νεüιερα χρüντα, ιο 1θο ar., απÝνανιτ στην κραιτκη ιρομοκραττα των ιοαρων Kar
ιων αυτοκρατüρων παραιÜσσεται η ατομτκη τρομοκραιßα: το 1ΒΒ1 δολοφονουν τον τσÜρο
ΑλÝξανδρο Β', ιο 1ΒΒ4 γßνετατ απüπετρα ενÜνττα σιον αυτοκρÜτορα τηò Γερμανßαò, το 1Β9Β
δολοφονεßτατ η αυιοκρÜιειρα ΕλτσÜβετ ιηò Αυστρταò κ.ο.κ.
Την περßοδο ιου Ψυχροý ΠολÝμου αντßθετα απü τη ληξη των μαχþν ιου Β'Παγκοομßου
Ýωò την τιτþοη ιου ιεßχουò- υιιερτερεß η τρομοκρατια ιου κρÜιουò και κυρßωò ιου
Παρακραιουò.
«Ψυχρüò Πüλεμοò {υμφωνα μ'Ýναν γεντκüιερα αποδεκτü ορτομü- Þταν η αποφυγη
θερμοπυρηντκοý επετσοδßου μεταξý ιων δυο υπερδυνÜμεων, η εμφÜντση τοπικþν πολÝμων
με συμμετοχη του ενüò (ΗΠΑ-ΒιεινÜμ, ΣοβτεττκÞ Ενωση-ΑφγαντστÜν κ.λπ.), or
χρημαιοδοτßσειò εμφυλßων, or αναιροπÝò κυSερνησεων, η επτβολÞ δτκτατορßαò kar ΒεΒαßωò
or ιρομοκραττκÝò ενÝργετεò μτκροý η μεγÜλου Βεληνεκουò» (π.χ. δολοφονßα ΛαμπρÜκη).
Συνηθωò με τιò ιρομοκραιτκÝò ενÝργειεò ιρομÜΖουν ιιò μÜΖεò yra να πòιθαρχοýν οια δυο
οτρατüπεδα.
Or δταφορεò ωστüσο ανÜμεσα στιò ομÜδεò των «τσιορτκþν τρομοκραιþν» του 19ου ar.
(ατομικß τρομοκραιßα) Kar οιιò πολυ νεüιερεò ιηò ψυχροπολεμτκηò περτüδου (κρατικη
τρομοκρατßα κ.Ü. μορφÝò) εßνατ κραυγαλÝεò. Οι παλατοß λ.χ. ηταν περτσσüτερο συνωμüτεò
kar σκληροß Ýωò θανÜτου σττò ανακρßοετò üταν συλλαμΒÜνονταν. Δεν κατÝδτδαν ευκολα
ιουò συντρüφουò ιουò. Δεν οκüτωναν μη εμπλεκüμενα θυμαια. Τα κßνηιρÜ ιουò ηιαν
πολτττκÜ, ποτÝ ατομτκÜ kar μÜλτσια οτκονομτκÜ (βλ. Α. Καμß, Ο ΕπαναστατημÝνοò
ΑνOρωποò, ΜπουκουμÜνηò, ο. 20θ-220).

Νßκοò ΒαιιδιÜlιπασηò
ΡοΜΑικΗ ΠΕΡιοΔοΣ

λουò, απελευθερουò kar μονομÜχουò. Or ομÜδεò

αυτÝò αναπüφευκτα ουγκρουονταν μεταξý ιουò, ε-
πτιεßνονιαò Ýτσι ιη θßα kar ιην ανασφÜλετα σιη ρω-
ματΚη κοτνων].α.
ΕξÜλλου, κÜποτεò ουνδηκεò που δταμορφþθη-
καν απü μτα σετρÜ μεταρρυθμτσττκþν μÝτρων μαΖß
με τουò υπÜρχονιεò κοτνωντκοýò θεσμουò, συνÝθα-
λαν þσιε να εδρατωθεß η βßα στην πολτιτκη οκηνÞ
ιηò Ρþμηò και να μειεξελτχΒεß σε καθεστþò ιρü-
μου. ΣυγκεκρτμÝνα οι σιραττωιικÝò μεταρρυθμßοετò
ΠροτομÞ του ιου ΜÜριου (π. 107 π.Χ.), αν kar θεττκÝò, υιιονü-
αυτοκρüτορα μευσαν το υολτιτκü συσιημα kar ιελτκÜ οδηγησαν
Μüριου. Στη οιην κατÜλυση του. ΠολτττκÜ, η σημανττκüτερη με-
μÝση, μαρμÜρινο ταρρýθμτοη Þιαν η εlοοδοò σιιò ιÜξειò ιου στρατου
ανÜγλυφο που ωò εθελονιþν των προλετÜρτων (proletarii), δηλα-
αναπαριστü μÜχη δÞ των Üκληρων ιολττþν τηò κατþιερηò ιÜξηò. Αυ-
Σαμνιτþν ιοß που αιοκληθηκαν kar muli Mari (ια μουλÜ-
pra ιου ΜÜρτου, επετδη ηταν υποχρεωμÝνοι να κου-
βαλουν τα οχυρωματτκÜ τουò εργαλεßα), επÜνδρω-
ναν ττò ρωμαßκεò λεγεþνεò κατ Ýδτναν üρκο πßσιηò
σιον αρχηγü τουò, αναπιýσσονταò Ýνα αßοθημα αλ-

Στον Ιο m.Χ. αιþ\Ýα οι παRιτικ€ò δοηοφOνßΕò

οßJξÜνCIντο| και αντΙπαf,οι συγκροτοýν
CII
ιδιωτικοýò στρατοýò για τrιν προσ¸ασßα τουò

ληλεγγυηò, ουνιροφτκüιηιαò κατ εξÜριησηò απü
αυτüν. Σττò σχÝσετò μεταξυ λεγεωναρßων και στρα-
τηγου ουνÝθαλε κατ ο 8εομüò τηò πελατεßαò
(clientela), ουμφωνα με τον οποßον ο στρατηγüò ε-
υεßχε τη 8Ýση του πÜτρωνα (patronus) kar ο λεγε-
ωνÜρτοò τη θÝοη ιου πελÜιη (cliens). Ο στραιηγüò
δεν φρüνττΖε μüνο yra ιο οτρÜτευμÜ ιου, αλλÜ Ý-
ΠρεΠε να μερτμνησετ Kar Yra ιην οΙΚονομτΚη απο_
καιÜσταση των αποστρÜτωγ των θειερÜνων (vete-
rani), οι οποßοτ ανιαπÝδιδαν στον ττÜτρωνα-στρα-
τηγü δτÜφορεò υπηρεοßεò, απü καθημερτνηò φýσε-
ωò εκδουλευσετò Ýωò εκλογτκη πελατεßα Kar προ-
στασßα. Η εξÜρτηση αυτÞ του λεγεωνÜρτου αυü ιο
στραιηγü του συνιομα μειÝτρεψε ιτò ρωμαßκεò λε-
γεþνεò σε προσωπτκοýò στρατουò. Στο μελλον επß-
δοξοι σιρατηγοß με πολτττκÝò φιλοδοξßεò kar χωρßò
ηθικÝò ανασιολÝò θα καιαχρασιουν τη νÝα καιÜ-
σιαση, στρÝφονταò ιτò λεγεþνεò ενανιßον των αντι-
υÜλων Kar τηò ßδιαò ιηò παιρßδαò.
Οταν ο Σýλλαò εγκαθßοτατατ ωò απüλυτοò μο-
νÜρχηò σιην πολτιτκÞ Ζωη ιηò Ρþμηò (Β1-79 π.Χ.),
οτ μεταρρυθμßσετò ιου ΜÜριου εßχαν γßνετ τρÝχουσα
πρακττκη yra τουò Ρωμαßουò αρχηγουò Kar αρχη-
γßσκουò üσο kar αδηρττη ανÜγκη yra τουò σιρατευ-
μÝνουò, που φρüνιτΖαν τη μελλονττκß τουò αποκα-
τÜσταση. ΠαρÜλληλα, η πολτττκÞ Ζωη οτη Ρþμη
ηδη βτωνε εμφυλτοπολεμικÝò συγκρουσειò που συ-
χνÜ κατÝληγαν στη οφαγη των ανιτπÜλων και σε
καδεσιþò ιρüμου (Β7 kar Β2 π.Χ.) yra ιουò κατοß-
κουò ιηò Ρωμηò kar Üλλων πüλεων.
ΜÝσα ο' αυτü το κοτνωντκοπολτττκü κλßμα, ο
Συλλαò τελτκÜ ευτκραιεß ιων Μαρτανþν ανττπÜλων
του και ετσÝρχειατ ντκητηò σιη Ρþμη. Or οφαγÝò
που ακολουθησαν επÝιετναν τον ιρüμο σιην πüλη
kar or πολßτεò Ýγτναν για Üλλη μτα φορÜ μÜρτυρεò
kar θýματα ενüò νÝου κυμαιοò αλüγισιηò Βßαò. Το
μÝνοò του νÝου τσχυροý ανδρüò ξÝσπασε με ιÝιοτα
αγρτüτητα αλλÜ kar μεδοδτκüτητα, þσιε or προη-
γοýμενεò Βτατüτητεò των ανιτυÜλων να ωxprouv.
Για πρþιη φορÜ σιην ιστορßα ιηò υüληò εφαρμüΖε-
ται η ΠρακιΙΚη των ΠροΥραφων.
Η προγραφη (proscriptio) κανοντκÜ ηταν μια
νüμτμη δημüσια πρÜξη Ýγγραφηò αγοραπωλησßαò
η εκμßσθωοηò, η οποßα τεχνηÝνιωò μετατρÜπηκε
οε πολτττκü üπλο εξüνιωοηò ανττπÜλων kar ανεý-
ρεσηò πüρων. Τα ονüματα αναριþντατ δημοσßωò σε
καιαλüγουò κατ or προγραφüμενοτ πÝφιουν θυματα,
Ýνανιτ αμοτΒηò, του οποτουδÞποιε, δοýλου Þ ελεý-
θερου, ενþ η περτουσßα ιουò δημεýειατ kar οι κλη-
ρονüμοτ ιουò αποκλεßονιατ απü κÜ8ε δημüστο α-

Β

ξßωμα. Or καιÜλογοτ ανανεþνονταν καιÜ δταστημα-
ια με νÝα ονüματα Kar or προγραφÝò, σε αντßθεση
με τα προηγουμενα SpaxuΒra ξεσπÜοματα θßαò, εß-
χαν χρονικη δτÜρκετα (Β2-Β1 π.Χ.). Αποτελεσμα η-
ταν η ετττβολη ενüò καθεσιþιοò ωμηò θßαò και η
καταιρομοκραιηοη τηò ρωματκηò κοτνωνßαò, με ου-
νÝπετεò που Üφηοαν ανεξßτηλα ια ßχνη τουò Kar ε-
πÝδραοαν καταλυττκÜ στην αποδυνÜμωση του πο-
λτιεýμαιοò.
τθανολογεßιαι üιτ τα δýματα ιων προγρα-
φþν υπερÝθησαν τα 4.500, η πλετονüιη-
τα ιων οποßων προÝρχονιαν απü ιην τÜ-
ξη των ΙππÝων. Δýο Þταν or λüγοτ αυτηò
τηò προιßμησηò: η ανοχß τηò τÜξηò προò
τουò ηγÝτεò των Μαρτανþν kar ο πλουτοò των με-
λþν τηò. Δεν Ýλετψαν üμωò kar or Συγκληιτκοß, α-
πü τουò οποßουò, κατÜ ιον Αττπτανü, προεγρÜφησαν
αρχτκÜ περßπου 40.
Το καθεσιþò του ιρüμου που επÝβαλε ο Συλλαò
επεκιÜθηκε και Ýξω απü ιη Ρþμη σε πüλετò üπου
συμπαθουσαν ιουò Μαριανοýò. ΕτδτκÜ η περτοχη
των Σαμντιþν παραδüθηκε ολüκληρη σττò ορÝξετò
ιου στρατευμαιüò ιου. ΕπτπλÝον, ο Σýλλαò στραιο-
λüγησε Ι0.000 απü ιουò σκλÜΟουò των προγραφÝ-
νιων, τουò οποßουò αφου απελευδÝρωσε -εßνατ or
γνωστοß ωò Oornelii τουò χρηστμοποßησε ωò προ-
σωπτκÞ φρουρα yra κÜθε μελλονττκü ενδεχüμενο.
Η Ýνιαοη kar η Ýκταση ιων σφαγþν του Συλλα
συνδυÜσιηκε απüλυια με ιην απληστßα του yra την
ανεýρεση πüρων. Γτα να μπορÝσετ να υλοποτησει
ττò πλουστοπÜροχεò υποσχÝσετò του στο στρÜτευμα,
ηταν απαραßιηιεò or περτουοιεò των προγραφÝντων.
Προεθη λοτπüν σιη δημευση των περτουστþν τουò.
Μεταξυ αυτþν, αναμφßΒολα, υπηρξαν πολλοß or ο-
ποßοι προεγρÜφηοαν με μονο παραπιωμα τη μεγα-
λη οτκονομτκη επτφÜνετÜ τουò. Αλλων πÜλτ ια ο-
νüματα παρετοÝφρησαν δολßωò οτουò καιαλüγουò
ΠροτομÞ του
απü Üιομα προσκεßμενα σιο περιΒÜλλον ιου Σýλλα
0υτοκρüτορα
με σκοπü την τδτοποßηση των περιουστþν τουò. Mra Σýλλα
ιÝιοια περßπτωση μαò εßνατ γνωστÞ απü ιο δrkavr-
κο λüγο ιου ΚχÝlτωνα pro Roscio Amerino, οτον
ουοßο ο ρηιοραò αποκαλýπιετ την πλεκτÜνη Kar
την ανÜμτξη σιην υπüθεση του απελεýθερου ιου
Σýλλα Χρυσüγονου. ΠÝραν üμωò τηò δημευσηò ι-
δτωιτκþν περτουστþγ ο Συλλαò υροÝβη κατ στη δη-
ηß ΣýfrΩα σߺμιΕιþνΦντα! πρωτ§φον€Ýζ
§ιοιüτητεò και για πρþτη φορÜ
€φορμþζCτα, η πρακτικη των προγΡα þν
μευση δημüστων εκτÜσεων απü πüλετò ιροσκεßμε-
νεò στη Μαριανη υαρÜιαξη. Σττò εκτÜοετò αυτÝò ο
Συλλαò εγκατÝστησε ωò εποßκουò 120.000 απü ιουò
ΒετερÜνουò ιου, με üλεò ιτò οτκονομßκÝò και κοτνω-
νΙΚεò συνεΠετεò που εναò τειοΙαò εΚιαοηò εΠοΙΚl-
σμοò συνεΠαΥετατ.
Με τον ιρüμο ιων προγραφþν και των σφαγþν
και εχονιαò ιο οιραιευμα υπÜκουο σιτò ενιολÝò του,
ο νÝοò τσχυρüò Üνδραò τηò Ρþμηò, ο Eelix η, üπωò
ιον αποκαλουσαν σια ελληντκÜ, Επαφρüδτιοò, κα-
ιÝοτησε Üβουλα kar ανßσχυρα τα üργανα τηò πολτ- Η εξüρτηση των
ιεßαò. Υπü ιην απετλη των üπλων και ιου τρüμου το λεγεωνÜριων απü
ρωμαßκü πολßτευμα οτην ουσßα μετατρÜπηκε οε ε- τουò οτρατηγοýò
νüò ανδρüò αρχη kar η Συγκλητοò Ýνα πετθηντο ΤOυò δημιοýργησε
σþμα σττò ΒουλÝò ιου. ιδιωτικοýò
Ετστ η Σýγκληιοò παρÝοχε στον Σýλλα αναδρο- ßπρOτοýò
μτκÜ υληρη ασυλßα και το ακαταδßωκιο yra ττò
προγενÝστερεò πρÜξειò του. Με απüφαοη τηò επß-
οηò ορτΖειατ ο υπατοò να ετσηγηθεß στη ΣυνÝλευση
των Ρωμαßων πολτιþν τη δτÜ νüμου ανακηρυξη του
Σýλλα σε δτκτÜτορα yra τη ΒÝοπτση νüμων και την
ανασýνταξη τηò υολτιεßαò (dictator de legibus
scribundis et reipublicae constituendae), üπερ
kar εγÝνειο ιο Β1 π.Χ. Το αξßωμα του δτκιÜτορα η-
ταν αρχαßοò kar καθ' üλα νüμτμοò θεομüò του )
º
9
ΡΩΜΑικΗ ΠΕΡιοΔοΣ
«0 θüνοτοò του
ΚικÝρωνο». Εργο πολτιεýματοò yra Ýκιοκιεò περτστÜσετò, yra σýντο-
του Johann μο χροντκü δτÜσιημα r<ar για ιην επττÝλεση συ-
Heinilch Wilhelm γκεκρτμÝνου καθßκοντοò. Το αξßωμα εßχε υερτÝλ-
Tischbein θετ σχεδüν σε αχρησßα, καιÜ τα ιελευιαßα εκαιü
(Landesmuseum, χρüντα πριν απü τον Σýλλα. Η δικιαιορßα του Σýλ-
0λντενμπουργκ) λα δτÝφερε αυü τον αρχχü θεσμü ωò προò ττò προ-
θÝοετò, το στüχο κατ το χρüνο. Η σýγχρονη σημα-
σßα του üρου Ýχετ ττò αρχÝò ιηò στην ιελευταßα αυιÞ
xpovrkn περßοδο,
ΚÜιω λοτυüν απü ττò συγκειqιτμÝνεò συνδηκεò Ý-
ναò πολτττκüò θεσμüò kar μτα νüμτμη πρακττκη δο-
σοληψßαò, που Þιαν or προγραφÝò, μεταμορφþνο-
νται σε μÝσα καιαιρομοκρÜιησηò με πολτττκß σκο-
πιμüτηια kar or üποτεò ανττδρÜσετò Üλλων θεσμτ-
κþν οργÜνων απÝβησαν μÜιατεò.
Το δεýτερο κυμα προγραφþν ενÝσκηψε καιÜ ιην
περßοδο τηò Τρτανδρßαò ιου ΜÜρκου Ατπωνßου,
τουΜÜρκου Ατμßλτου ΛÝπτδου και του νεαροý ιü-
τε Οτòταθιανοý, του μετÝπετια αιοκαλοýμενου Αυ-
γοýσιου, υιοθετημÝνου απü το δτκιÜιορα Ιοýλιο
Καßσαρα. Or προγραφÝò τηò Τρτανδρßαò δrqlkouv
απü ιο 43 Ýωò ιο 42 π,Χ. kar σιηρßχθηκαν σιο
προηγουμενο του Σýλλα.
Αν κατ η δτκιατορßα εßχε καταργηθεß δτÜ πανιüò
απü ιον ΜÜρκο Αντþντο, üταν Þτστ υπατοò (44
π.Χ.), ιο τυραwτκü αξßωμα σταβßωσε με Üλλη ο-
Πιθονοf,ογ€ßται üτι το δýμοτο των πΡογΡοφþν
υπΕρÝΒησον το 4.5ΟΟ, η πηòιονüτητο των
οποßων πΡοÝΡχοντον σπü τπν τüξπ των ΙππÝων
10
νομασßα. Η Τρτανδρßα (tresviri) του 43 π.Χ. υπßρ
ξε μοναδτκη ωò προò ττò αυξημÝνεò kar σχεδüν α-
πüλυιεò δτκατοδοσßεò που τηò ανατÝθηκαν και υπü
αυιÞν τη δτÜσταοη ομοτÜΖετ με τη δικταιορßα του
Σýλλα.
Οπωò or προγραφÝò του δτκιÜτορα προβλÞθηκαν,
καιÜ κÜποτο φüπο, ωò πρÜξη ωπεκδßκησηò σττò α-
γρτüιητεò kar ιο μακελετü των Β7 kar Β2 π.Χ. απü
τουò Maprarrouò, üιστ kar τþρα or tresviri προφα-
σßσιηκστ yra ττò διχÝò τουò την ευτεßκετα ιου Ιοý-
λτου Καßσαρα προò ιουò ανττπÜλουò του που οδÞ-
γησε στη δολοφονßα ιου δτκτÜιορα (44 π.Χ.). Οπωò
or πρþτεò, Ýιοτ kar or δεýιερεò κßνηφο εßχαν την ε-
ξüντωση των ανττπÜλων και ιην ανεýρεση πüρων.
Για ιτò δεýτερεò, μÜλτστα, η Üμεση στεýρεση τερÜ-
σιτων πüρων yra να rkarroπorÞσouv ττò αλüγτσιεò
υποσχÝοετò ιουò προò τα σφατευματα εßχε γßνετ ε-
πτιαχιτκÞ ανÜγκη.
ξοπλτσμÝνοτ με υψτσιεò εξουσßεò Kar ττò
πτστÝò σ' αυτοýò λεγεþνεò, η Τρτανδρßα, α-
γνοþνταò κÜθε αßσθημα δτκαßου και κατα-
παιþνταò τα πολτιτκÜ δτκατþμαια, Üρχτσε
να προχωρÜ σιην εξÜλετqm των απτπÜλων
ιηò δτÜ των προγραφþν. Η ρωμαΙκη korvωvia για
ακüμη μτα φορÜ Ýγτνε μÜρτυραò Kar θýμα ιων r-
σχυρþν ανδρþν. Μüνο που σ' αυιÞ την πφßπτωση
η πραγματτκüτητα ξεπÝρασε κÜθε προηγοýμενο σε
Βßα kar ιρüμο. Δεσμοß συγγÝνεταò kar φτλßαò πα_
ραμερßστηκαν kar η ιτμη kar η ασφÜλετα χÜθηκαν
μπροοτÜ σιην εκδτκηττκüτηια, την απληστßα kar τη
δολτüτηια. Στην εφαρμογÞ ιων σχεδßων τουò or
tresviri υπτιξ,αν ανηλεεßò, ψυχροß kar οιητφωνοτ.
Ο Αππτανüò αναφÝρετ üττ προεγρÜφηοαν 300 Συ-
γκληττκοß kar 2.000 απü ιην ιÜξη ιων ΙππÝων. Με-
ιαξý ιων προγραφÝντων ßταν ο αδελφüò του ΛÝπτ-
δου, Pau_llus, κα1 ο θεßοò του Αντþντου, L. Iulius
Caesar, or οποßοτ üμωò ιελχÜ δτασþθηκαν. Πολ-
λοß Üλλοτ üμωò αιýχησαιτ. Μειαξý αυιþν, η σημα-
νιιΚοιερη μορφη ηταν ο Πρωην υΠαιοò Kar
ρητοραò Κχξmν. Η εξτοιüρηση των γεγονüιων
πü τον Αππτανü (Ρωμ. Εμφ. 4.2.5-7.52)Βρßθει
αττεκδοιολογτκü υλτκü Kar δεßχνει ιη δτÜσταση
ιρüμου, καθþò kar ιην κοινωνικÞ αποσýνθεση
επηλθε εξατιßαò των προγιαφþν.
Κýρτο πολτττκü γνþρτσμα ιων δýο
ιων προγραφþν που περτεγρÜφησαν Þταν η
ιου πολτιτκοý συσιημαιοò σιη βßα Kar η νομ
υοßησÞ τηò μÝσω νομτμοφανþν αποφÜσεων που
πýÜλλοντστ δτÜ τηò ισχýοò των üπλων. Υπü
ιο πρßσμα θα Þιαν σκüπτμο να τονßσουμε üττ η
που εξελßχθηκε οε τρομοκραιßα ιηò κοινωνßαò
πηρξε ιο δημτουργημα ιου πολτιτκοý συστ
το οποßο Ýγwε Üθυρμα σια χÝρτα ιων τσχυρþν
δρþν kar τελικÜ ιο υπÝσκαψε.
ΡΩ]ιßΗ
Ι 33 π.Χ.
Ο δημαρχοò ιηò Ρþμηò Τýεριοò
ψÜκχοò kar 300 οπαδοß ιου
δολοφονουνται απü ηολτιτκουò
αντιπÜλουò. που επτχειρουν Ýτσι
να σιαματηοουν ιΙò
μειαρρυ8μßσειò του Τιθερßου
ß2ß π.Χ.
Την ßδια τυχη Ýχει kar ο ΓÜτοò
ΓρÜκχοò, αδελφοò του ΤτΒερßου,
επßσηò δημαρχοò τηò Ρþμηò
ßο7 π.Χ.
Ο Μαριοò πραγμαιοποιεß
εκιειαμÝνεò μεταρρυθμßσετò στην
ορΥανωοη ιου ρωμαιΚου σιραιου.
Οτ λεγεþνεò καθßσταντατ πλÝον
ρυθμιοιÝò των πολτιτκþν
εξελßξεων
82-8ß π.Χ.
ΠρογραφÝò του Συλλα, ΧιλτÜδεò
Ρωμαßοτ πολßτεò Βανατþνοντατ
8ß π.Χ.
Η Συγκληιοò παρÝχετ ετδτκÝò
εξουσßεò σιον Συλλα.
43-42 π.Χ.
Η Τριανδρßα ιηò Ρþμηò, Μαρκοò
Αντþντοò, ΔÝπτδοò kar
ΟκιαSτανüò. επιχειρουν
προγραφÝò ιων πολτιτκþν ιουò
ανιιπÜλων. Χτλιαδεò πολßτεò
δολοφονοýνιατ
ιου ΕμττÝρ (Hebert), ηγÝτη των
Σανκιλüτ (24.3). Εκιελοýνιατ ο
Δαντüν kar οτ οπαδοß ιου (5.4),
ΨηφßΖειατ νüμοò για üσουò
ΧαραΚιηρΙΖοντατ ωò υΠοΠτοτ Yra
δραοτηρτüιηια ενανιßον ιου
καδεστþτοò (10.6). Ο ΡοθεσπτÝροò,
ο Σεν-Ζτστ, ο Κουτüν kar or
ουνεργÜτεò τουò εκιελουνιατ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ
Κο]ßτßοΥΝΑΣ
Ι 87Ι
Η Κομμοýνα αναλαμΒÜνετ τη
διακυΒÝρνηση στο Παρßοτ (2θ.3).
Ο γαλλικοò στρατüò εισÝρχειατ
οιο Παρßστ (21.5). Μεχρτ ιιò 2θ
Μαßου θα γßνουν 20.000
δολοφονßεò υποσιηρικτþν τηò
Κομμουναò και 43.522 ουλληψετò
ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ
ßα76
Ενρßκο ΜαλαιÝσια:
Η επανÜσταση συνßσταται
περισσüτερο σε πρÜξειò. παρÜ σε
λÝξειò
Ι 8αß
Ο τσÜροò Αλεξανδροò Β'
υφßστατατ επßθεση με ΒüμΒεò
απü ομÜδα ναρüντντκων
ßα84
Ο Αυγουσιοò ΡÝτνσνιορφ επτχειρòß
με ΒομΒα ενανιßον ιου κÜιΖερ ιηò
Γερμανßαò ΓουλτÝλμου
ß897
Δολοφονουνται ο 0ασιλιÜò τηò
Ιιαλßαò ΟυμΒÝρτοò Α kar ο
πρωδυπουργüò τηò Ισπανßαò Ντελ
Κασιßγτο
2Οüò ΑΙΩΝΑΣ
ß9ß4-κ.ε.
Σιην περßοδο ιου Α Παγκοσμßου
ΠολÝμου και υσιερα
η δρÜση ιηò Κου Κλουξ Κλαν
αΠοΚταεΙ Περτσοοτερο
Biara χαρακιηρτσττκÜ

ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ
τΑ^ΛtκΗΣ ΕπΑΝΑΣτΑΣΗΣ
ß789
Γαλλικη ΕπανÜοταση
1792
ΣυλλαμΒανειαι ο ΒαοτλτÜò
Λουδοθßκοò 16οò (10.Β). ΣφαγÝò
σττò φυλακÝò του Παρτστοý (2-5.θ).
Η Γαλλßα γßνειαι Δημοκραιßα
(21.9)
0 Ιταλüò
Ι 793
ανορχικüò Ενρßκο
Καραιüμηοη ιου Λουδοβßκου Ι6ου ΜολατÝστο στη
οιην πλατεßα Ομονοßαò (21.1). διÜρκειο τηò
Δημιουργεßιατ η Επττροπη Κοτνηò αυτοεξορßαò του
Σωιηρßαò, η οποßα εγκατντÜΖει ιην στην Αγγλßα,
περßοδο ιηò Τρομοκραιßαò οιη Το βλÝμμα του γιο
γαλλικη τσιορßα (6.4). Δολοφονßα τον οοτυνομικü
ιου ΜαρÜ (r3.7). Ο ΡοθεσπιÝροò 0ποτυπþνει
ετσÝρχειατ σιην Επττροπη Κοτνηò ανÜγλυφα
Σωτηρßαò (27.7) το αγεφýρωΤο
1794 χüσμο εξουσßοò
Εκτελουνιατ τα μÝλη ιηò ομαδαò και οντεξουσßαò

11

Φοsοτ-Δεοτ
του ΤΗΛΕ\LΑχογ ΛογττΗ
διευθυττÞ ερευτ.þν στο Εθτικü Ιδρυμα Ερευνþν
υμφωνα με ιον Α. Guillou, or ΒυΖανιτνοß υπηρξαν Ý-
ναò αττü ιουò σοΒαρüτερουò λαουò ιου κüομου. Or
ΒυΖαν ιτνοß συγγραφεßò. μεσαιωνι κοß συγγραφεßò.
αποδßδουν με μτα αξτοσημεßωιη ακρßΒετα, σιην ο-
ρολογßα που χρηοτμοποτοýν, τον ιρüμο του μεσατω-
ντκου ανθρþπου μπροσιÜ σε φατνüμενα, γεγονüια
kar καιασιÜσετò που υπερθαßνουν ττò πεντχρÝò ιου
δυνατüιηιεò.
Τρüμοò οτα ΒυΖανττνÜ κεßμενα επτκραιεß ουνη-
θωò απÝνανιτ σε υπερφυστκÝò καιαοτÜσετò που προ-
κýπιουν ατφνßδτq η απρüΒλεπια γτα ιον ÜνΒρωπο:
ατφνßδτοò θÜνατοò Ýπεψα απü προφηιεßα (Βßοò Ιω-
awrkiou, 362), ÝμφÜνιση θηρßου/ιÝραιοò (στο ßδτο,
367), δllγqυr, κÜποτου, γνωστου ωò αγßου (Βßοò ΠÝ-
φου Αιρωαò, 205), φοβερÜ üνετρα (Βßοò Θεοδωρου
Συκεþιου, 3); εμφÜντση Üγνωοιηò αρρωσιταò (στο ß-
διο, Β7), Üκουσμα κÜποταò Üγνωσιηò, υπòρφυσικηò
φωνßò σιην ερημτÜ (Βßοò Νικολαου Στουδßτου,
Ι2
Ξ
;α Ι,
J!& }
,_.-r
t
ΙιΙ
J
Β96C). Τουò Βßουò αγßων ακολουθοýν Kar ια κοομι-
κου χαρακιηροò κεßμενα: κÜττ που εκλαμΒÜνειατ
ωò κακüò οιωýüò προξενεß ιρüμο (Αννα Κομνηνη ΙI,
170). Το ßδτο, Ýναò σετüμüò kar ια φαινüμενα που
τον ουνοδεýουν (Παχυμερηò Ι, 457), Απü ιüιε που
Ýναò ττροδüτηò σιραιηγüò Ýδωσε ιο μυσιτκü του υ-
γρου πυρüò στουò αλλοεδνεßò kar ιον Βρηκε γτ' αυ-
τü οτκιρüò θÜνατοò, βαστλεýετ ιρομοò (Κωνσι. Πορ-
φυρ. Προò ιον ßδτο υτüν Ρωμανüν 70). ΥπÜρχουν, θε-
βara, και κÜποτεò εξατρÝσετò που üμωò επτθεβατþ-
νουν ιο γενικü κανüνα. Η τρομοκραιßα, γεντκη η υ-
ποκετμεντκη, Ýχετ μια τδτÜΖουσα σημασßα.
ΔÝοò προξενοýν οιο ΒυΖανιτνü Üνθρωπο πρÜγ-
ματα Kar καιασιÜοετò οδυνηρÝò μεν αλλÜ γνωστÝò.
Ειοτ, üιαν υπÜρχετ ετρηνη ΒυΖανιτνοß kar ΠÝρσεò
Ζουν χωρßò ιο αμοτSαßο δÝοò (Προκüπτοò, Κιτσμ.
θ0). Ο αναοκολοπιομüò ιροδοτþν μτοΒοφüρων απü
ιον ΒελτσÜρτο προκαλεß δÝοò σιο οιρÜιευμα (Θεο-
 Ρ
pf ι .-j/ι.. aü,ι
,= )t

fi

. J η" ". "Ι

'. L'a' ß ',.ß τ.;, ,, ^!º ß α.ß=:* ι | ^.,.Ξ ,. η !r! _
Ι

α|ι ι

|b'ι . ;tΤιß J }ß

Η επιβολÞ του
φÜνηò, τ95). Το ßδτο δεοò προκαλεßτατ σιουò καιοß- Korvn για κÜθε ανθρωπο, εποχÞ κατ κατÜσταοη ΛÝοντοòΕ'του
κουò ιηò Κωνσιανιτνοýποληò, üιαν ο ΔÝτ,ιν Ε' ο (φüβοò π.χ. προò ιο... γταιρü, που kr αυτüò φοΒÜτατ Αρμενßου επßτων
ΑρμÝντοò κρεμÜετ απü ιτò δυο πλευρÝò ιων λεω- ιη σηψη ιηò πληγßò = Βßοò Αγlαò ΘÝκλαò, 316), αιτππÜλων του διÜ
φüρων πολτιτκουò του ανττπÜλουò (ΣκυλßτΖηò, 16- θα μποροýσε να παρατηρηθεß μτα τδταßτερη απü- πυρüò κσΙ
17), αλλÜ και σιουò ΑραΒεò ιηò Κρßτηò, απü ια χρωση αιχμηò που, ορτσμÝνεò φορÝò, χαρακιηρßΖετ σΙδÞρΟυ, üΠωò,

σκληρÜ μÝτρα υου παßρνετ ο ναυαρχοò Νχηταò

Qοριψαò (Συνεχ. ΘεοφÜνη, 301) kar σιουò Σελ-
τΖοýκουò Τουρκουò απü ττò οφοδρÝò εφüδουò ιου
ΜανουÞλ Α Κομνηνοý ενανιßον ιουò (Κßwαμοò,
1θl-τθ2). ΔÝοò προκαλεß ο Μανουηλ Α kar στουò
ΣÝρΒουò φυλÜρχουò (Κßνναμοò, 2Β7). Αργüιερα, θα
εivar τα βυΖανιτνÜ παρÜλτα που θα γνωρßσουν το
δÝοò απü πετραττκÝò επιδρομÝò (φηγορÜò Ι, 175). τιÝνανττοιιò λαßκÝò ταραχÝò σιην Ανιτüχεια, ο ιο-
ΔÝοò, ιÝλοò, επτκρατεß ορτομÝνεò φορÝò και οια αυ- πτκρò δτοτκητηò κüμηò Ετρηναßοò εποßησεν εκδß-
ιοκραιορτκÜ ανÜκτορα, εττετδÞ μπορεß να εftδηλω- κηαν κα1 φüΒον εν τηι πüλει (ΜαλÜλαò, 325).
θεß συνωμοοßα κατÜ ιη δτÜρκεια ιηò νýχιαò (Awa Οιαν εξεγεßρονιαι οι ορθüδοξοι ιο 512 στην Κων-
Κομνηνη ΙΙ, 17). σιανιτνοýπολη, ο αυτοκρÜτοραò ΑναστÜοιοò κατα-
Στη χρßοη ιου üρου φüΒοò, ιελεßωò yθvrkn kar πνßγετ.υε οκληρüιατα μÝτρα ιην εξÝγερση ιουò:
)
13
ΒγΖιιτττιο

«0 ΦωκÜò

ß .^}Ι
ονοιρþν» κοι η
+:-ο*-*ra
χρÞση του υγροý
πυρüò οπü τουò ß""ß,
Βυζονπνοýò, Απü
το «Χρονικü του
Ιωüννη Σκυλßτζη».
Στη μÝση,
«οι εμφýλιοι
πüλεμοι και οι
οιματυχυσßοι» οτο
«Χρονικü του

(Εκδüσειò
Μßλητοò, ΑθÞνα
2000)

,ι
*,
|9ß,υτßτ'ιο,*
ιιι-J
?r€ιι*το,
& ιΞι}?τ. ιτηΕß (οß1 τ/ß :'-,79qla
njy ß ynft, Ζοε, λ ε. η| ο ι rloΙγ ßπ'

και πληθουò απεßρου φονευθÝντοò ευταξßα εγε- αò του πλη-

νετο κα] μεγÜλη κω φüΒοò ουκ ολßγοò εν Κων- Βεßου εκατüνιαρ- 'J*_,r* κ*ρÝ,*
σταντινουπüλε] κατ εν εκÜστηι πüλει mò Ρωμα- χου ΦωκÜ, οπüτε Βα-
νιαò (ΜαλÜλαò, 334). Με την Üνοδü του στο 0ρüνο στλευετ επανασταττκÞ
ιο 527 ο Ιοι:σττντανüò οιÝλνετ Ýνα δτÜταγμα εν ε- ιρομοΚραττα με την εΠΙσιη- ,,]

κÜστηι πüλει, με το οποßο απαγορευετ αυστηρÜ ιτò
λαßκÝò ταραχÝò, φüΒον ενδειξÜμενοò ειò πÜσαò
0 Βυζανπνüò ταò επαρχßαò (ΜαλÜλαò, 351). Φαlνειατ üμωò üττ ο
οτροτηγüò φüΒοò αυιüò ηταν μüνο προσωρτνüò, επετδη, ουτε
Βελισüριοò, καν πÝντε χρüνια αργüιερα, τον ΙανουÜρτο του 532,
φüβοò και τρüμοò οιη Σιαση rou Νßκα χρειÜστηκε να σφαγοýν þò
των 0πOOτOτων 35.000 ανθρωποι («Ε»-Ιστορτκα, ιχ. 41) yra να ε-
πανÝλΒουν τα πρÜγμαια εκεß ιου ια Þθελε ο Ιου-
οιτντανüò σιην αρχß ιηò θασιλεßαò ιου. ΜειÜ την τ-
δταßιερα ατματηρß καιÜπντξη τηò ΣτÜσηò ιου Νßκα
yra πολλÜ χρüντα γεγονε φüΒοò Βασιλικüò πολυò
(ΠασχÜλτο χροντκü, 62Β). Η ιÜξη πραγμÜιων του
Ιουσττνιανοý θα συνεχτσιεß κατ επß των δταδüχων
ιου, Ýτσι þστε επß Μαυρικßου ουδεßò να τολμÜ λα-
λησω, επετδη ολουò εφßμωσειτ (ΘεοφÜνηò, 2Β3).
Εδþ πρüκειιαι για την κραττκß καταστολη οε üλη
ιηò τη φρßκη, που δα πÜρετ τÝλοò με ιην εξßσου Βß-
αιη κατ ατματηρη πληβετακÞ-οιραττωττκη επανÜ-
σταση ιου 602.
Στη δτÜρκετα ιηò οκιÜχρονηò (602-610) βασιλεß-
ΑÝοò €πικροτ€ß
θρισμÝγ€ò φορΕò κ§!
στο αυτοΚρατοριΚü ονüΚτορα, eξοιτßοò ΠιδανÞò
συνωμοσßαò κοτü τπ διÝΡκ€ια τηò νýχταò
μοντκη Ýννοια του üρου (που ση-
μαßνετ μαΖτκÝò εκτελÝσετò αρτσιοκραιþν και
αξτωματουχων του παλατοý καOεστþτοò), or πηγÝò
δεν χρηστμοποιουν κανÝναν απü τουò πro ιιÜνω ü-
ρουò (ιρομοò, φüΒοò, δÝοò). Για ια κεßμενα, πρü-
κετιατ yra κατÜλυση με τα üπλα ιηò μüνηò kar δε-
Üρεσιηò Ýννομηò ιÜ6ηò (αυιο αποκαλεßτατ απü ιτò
πηγÝò τυραγνßò kar ο ΦωκÜò τυραννοò), που δεν
μπορεß να εßνατ παρÜ προσωρτνη. ΑργÜ η γρηγορα
δα υπÜρξει αποκαιÜοιαοη ιηò ευταξßαò ιηò zo,\r-
τεßαò. Kar σιο Μεσαßωνα, Βßατεò ανατροπÝò απü ια
κÜιω δταρκουσαγ πρÜγμαιτ, λτγο,
r πηγÝò, που σχεδüν πÜντα απηχουν ττò α-
πüψετò του καδεστþιοò, επανÝρχονιατ δρτ-
μυτερεò οτη χρηση του üρου φüΒοò στη
δτÜρκετα ιηò Βαστλεßαò του Ιοτ:σττντανοý
Β (6Β5-695 kar 705-711) που δεßχνετ να
ΠραΥματοΠοτετ τουò οκοΠουò τηò εΠανασιασηò του
602, αλλÜ «απü ια επÜνω» αυτÞ τη φορÜ: Σκοτωσε
τüσο πολλουò, þστε οι αρ]στοκρÜτεò κα1 ο1 Üρχο-
ντεò παρ'ολßγο να εξαφανιστουν απü τnv αυτο-
κρατορßα (Μτχαηλ Συροò ΙΙ, 473), με αποτÝλεσμα
αυτü που λÝετ η Χρονογραφßα του ΘεοφÜνη (375):
μεγαò φüΒοò συνεßχε πÜνταò. «ΠÜντεò» εδþ εßναι
αυιοß που απετλουντατ. Καθþò η κρßση τηò qlxaiou
ιυπου θυΖανιτνηò Üρχουσαò ιÜξηò, που Üρχτσε το

Ι4
,, <ι, ηι*,ýι, *ηß;Ι,rο υlß.,rt'ρ r,
^ο
λ==,εΙ,2 λ).ε',,r.ß,π,ßι
,ß |,1,rr-7 ν^$rγßμμ,,,
ßη.lι, ß* ; *lπ cξuμ',, ι,.ß ;,ι ;'5.μΙ r,
602, θα κορυ-
φωθεß
μÜλτστα
σιη δτÜρκετα τηò Er-
κονομαχßαò (º2º -843),
iδra πηγη μαò πληροφορεß ü-
ιτ ο περτφημοò ετκονομÜχοò αυτο-
ηιÜιοραò Κωνοταντßνοò Ε' (741-775) γßνετατ
εκμανýò κατÜ παντüò φοΒουμενου τον Θεüν (Θε-
οφÜνηò, 436), Το ßδτο 0α τοχυρτσιεß η πηγη Kar για
την αποτυχημÝνη εξεγερση του συντηρηττκοý apr-
σιοκlýιη ΒαρδÜνη Τοýρκου το Β03: üιαν συλλαμ-
βÜνετατ kar ιυφλþνετατ απü το μεταρρυθμτσιÞ αυ-
ιοκρÜιορα Νιχηιρüρο Ν, ýλγησαν ο πατριÜρχηò,
η σýγκλητοò και πÜντεò οι φοΒοýμενοι, τον Θεüν
(ΘεοφÜνηò, 480). Για ιον θεωρηιτκÜ ετκονομÜχο
ολλÜ δÝσμιο τηò αρτσιοκρατßαò αυιοκρÜτορα IVlr-
χαÞλ Β (Β2O-Β2θ) or πηγÝò θα τσχυριοτοýν üττ εßχε
το προò πÜνταò ÜφοΒον και αιμοχαρεò Qυνεχ. Θε-
οφÜνη, 41-42). Θα μποροýσε Ýτοτ κανεßò να συμπε-
ρÜνετ απü ττò μνεßεò ιων πηγþν üττ ο φüθοò εivar
χαρακτηρτοττκü των καλþν kar δßκατων ανθρþπων,
μπροσιÜ σε μτα κραιτκη βßα η οποßα πλÞττετ την
Üρχουσα ιÜξη απü τον ÝSδομο Ýωò ιον Ýναιο ατþνα.
Σιη δτÜρκετα ιηò μεγÜληò αγροττκßò εξÝγερσηò ιου
Θτ,ιμÜ του ΣλÜβου (Β2l-Β23) or «πüλετò» ιηò Mr-
κρασßαò υροσχωροýν οτην εξÝγερση απü το φüΒο
μηπωò λεηλαιηθουν (ΣκυλßτΖηò, 31). ΑλλÜ η προ-
οδευιτκÞ τσχυροποßηση ιηò νÝαò, kar πÜλτ αρτσιο-
κραιτκßò, ιÜξηò πραγματων τον Ýνατο ατþνα θα κÜ-
νετ ιο σκηντκü να αλλÜξετ: or απηνþò δτωκüμενοι
απü ιο κρÜιοò ατρειτκοß Παυλτκτανοß, που αρχτκÜ
ηιυΒονιατ ττανιοý διÜ τον φüΒον, Oα συρρευσουν
0 Βυζανπνüò
οτρατηγüò θωμÜò
ο Σλüβοò,
επικεφαλÞò
αγροτικÞò
εξÝγερσηò,
ο οποßοò
εκτελÝστηκε μετý
την σποτυχßα του.
Απü τη
Χρονογραφßα του
Κωνστογτßνου
ΜανασσÞ
(ΒιβλιοθÞκη
Βαπκανοý)
στγÜ στγÜ οτο ανατολτκü συνορο, üπου θα τδρýοουν
μτα δτκη ιουò υüλη, ιην Τεφρτκη (ΣκυλßτΖηò, 93).
Οι πηγεò δτασþΖουν ακüμη kar το χαρακτηρτσιτκü
η παρÜδετγμα του πρωτοκαlιαΒου (καπετÜντου) Κων-
αανΕßνου ΔωριχÜτου που, πτοιüò στη Μοκεδοντ- 0 ουτοκρÜτοροò
κÞ δυναστεßα, αναγκÜστηκε ιο 920 να υπογρÜψει ΜιχοÞλ Η'
δÞλωοη μειανοßαò (üρκωι ιδιοχεßρωι εξαρνησÜ- Πολοιολüγοò που
μενον) προò το νÝο αυιοκρÜιορα Ρωμανü Λοχα- ουτομüλησε οτουò
rmνü δra τον φüΒον (Κωνσι. ΠορφυρογÝwηιου, Σελτζοýκουò,
Προò ιον iδro υτüν Ρωμανüν, 254). πιεζüμενοò απü το
Σε ολüκληρη τη βυΖανττνÞ γιαμματεßα ßσωò να φüβο üπωò
μην υπÜρχουν χαρακτηρτστικüιερα παραδεßγματα ομολüγησε
ιρομοκρÜτησηò των πολτιþν σε συνÜρτηση με τη
γεντκη πολτιτκÞ συγκυρßα. Το üττ or ΒυΖανττνοß Þ-
ιαγ αν ßσωò üχτ απü τουò σοΒαρüτερουò, ιουλÜχτ-
στον απü τουò πρακιικüτερουò λαοýò που υπηρξαν
Ποτε, φατνεταΙ αΠο ιην αΠοφαση Που ο ΠραΥμαιτ-
κÜ βαθυστüχασιοò τοτορτκüò Γαßργτοò Παχυμερηò
(Ι, 43) αποδßδετ στο μετÝπετια αυτοκρÜτορα Mr-
χαÞλ Η'Πολατολüγο λßγο πprv απü ιην περýüη-
ιη αυτομολßα του στουò Τοýρκουò: δυοßν νομιΖο-
μÝνοιν κακοßν, του φüΒου προστεOÝντοò, αιρεßται
τοýλαττον. ΑνÜμεσα σε δýο σßγουρα κακÝò ευτλο-
γÝò, καθþò τον πßεΖε επτπλÝον kar ο φüθοò, δτÜλε-
ξε ιο μτκρüιερο κακü.., Ι
Στη διÜρκòια τηò Βοσιf,εßαò τοι., ΦωκÜ, Ýγνον
μαζικÝò cκτ€ΑÝσΕιò qρ|στοκροτþν
και αξιωμοτοýχων του ποαθιοý καδ€στþτοò
15
ΤΟ ΕΤοΣ 2
ΔημüσιOò
κατÞγοροò σε Παρατηρþνταò τα δραμαιτκÜ γεγονüια που μεοο-
επανοοτοτικü λÜβησαν ανÜμεσα σιτò 10 Αυγουστου του 17θ2 kar
δικαοτÞριο την την θη Θερμιδüρ του Ýτουò 2 (νÝο, επανασταιτκü η-
εποχÞ του μερολüγτο), Üλλωò ιην 27η Ιουλßου ιου 17θ4, ανα-
Τρüμου, Στην γνωρßΖουμε τη δταμÜχη ιων δυνÜμεων που Ýφερε
κορυφÞ, σιο προσκηντο η ασττκÞ επανÜσιαση του 17Βθ. Σττò
επονασταπκÞ 10 Αυγουοιου 17θ2 ο βαστλτÜò Λοýοθßκοò 16οò ο-
επιτροπÞ του δηγßθηκε απü τον Κεραμετκü σιο μεσαιωνικü πυρ-
Ýτουò 2
γο Temple μαΖß με ιη Μαρßα Αντοιηνüτα, τα παl-
δτÜ ιου και την αδελφß του. Στην κατÜληψη ιου Κε-
ραμετκου πρωιαγωνßστησαν or Sans-Oulottes, or
«αΒρÜκωιοτ» η «ξεθρÜκωιοτ», üπωò καιÜ μßα κα-
κη, κατÜ λÝξη, μετÜφραση πÝρασαν σιο ελληντκü
οποκεφαΠισμüò του ΛουδοΒßκου Ι6ου
CI
οδþγησε üΠεò τιò €υΡωποfκÝò δυνÝμειò του
«ηθηθιοý καδ€στþτCIò» €νg\ιτßσν τιτζ Γαf,Τßαò
1Β
Το γαλλικÜ
οτρατεýματ0
διοβαßνουν τον
ΡÞνο και
πλησιüζουν το
Ντßσελπορφ.
ΕξαγωγÞ τηò
Επονüστοσηò.
Δεξιü, η στρOφÞ Ý
τηò επονüοτασηò
τηò 9ηò θερμιδüρ
του 2ου Ýτουò τηò
Επονüοτοσηò σε
γκροβοýρο τηò
εποχÞò
λεξιλüγιο. Εναò Σανκτλüι «εßνατ κÜποτοò που
πÜνια με ια πüδτα, που δεν Ýχετ εκαιομμýρτα,
8α θÝλατε üλοτ να Ýχειε. σε καμßα περßπιωοη
γουò, σε καμßα περßπτωση υπηρÝτεò. Kar που
απλÜ μÝνετ με ιη γυναßκα ιου και τα πατδτÜ ιου,
υπÜρχουν, σιο τÝιαρτο και σιο πÝμπτο πÜιωμα.
ναι χρηστμοò. γιατß ζÝρει να οργþνεl. να κÜνει
στδερÜ, να uprovizεr, να λιμÜρετ, να φττÜχνετ
σκεπη, να φιτÜχνετ παπουιστα και να χýνετ þò
τελευταßα σιαγüνα ιο αßμα ιου yra τη σωιηρßα
Δημοκρατßαò», μαριυροýοε Ýνα κεßμενο του 17θ3.
γαλλτκüò üροò sans-culotte υποδεßκ
απλþò ιην απουοßα ιηò χρυσαφτÜò
ιαò που φορουσαν or ΓÜλλοτ ασιοß.
εßδοò πανιελονιου. üμοτο με òκεßνο
Γαλαιþν, Ýνα κοντü οακÜκτ, καθþò κι
κüκκτνοò σκουφοò, δανετομÝνοò απü τα
λογτκÜ πρüτυπα ιων ασιþν, αλλÜ kar ιüσο
σμÝνοò με τον αγþνα για ιην αστικη επανÜο
 ΥπερτÜτου 0ντοò
αυτÜ Þιαν τα εξωτερτκÜ γνωρßομαια των Σανκτλüτ. Το ΣεπιÝμθρτο ιου 1792 ανακηρýχθηκε η Δημο- 0τιò 8 Ιουνßου
Kar βÝβατα η λüγχη στο χÝρι, αυιη τουò Ýδτνε ιη κρατßα, Ýνα κατνοýργη κειρÜλατο τηò ασττκηò επα- 17θ3 σντßτων
δυναμη ιηò επτ6οληò. νÜοιασηò. Εμενε üμωò ανοτχιü το Ζητημα του υπü εκκλησιοοτκþν
Η παραυÜνω περτγραφη των κοινωνικþν χαρα- κρÜιηση Λουδοθßκου. Η εκτÝλεση του βαστλτÜ Ý- τελετþν.
κτηρτσττκþν εßνατ αρκοýνιωò σαφηò. Εßναι φανερü μοιαΖε βÝβατη, αφοý κανεßò Βουλευτηò δεν αμφτ- ΠΟρÜσταση του
üττ επρüκεττο yra «ενα αμορφο κοτνωνικü σχημα», σβητοýσε τηγ εγοχÞ ιου. Η ΕθγοουγÝλευοη πουιογ ΡοβεστιÝρου
συμφωνα με ιην επτσημανση του Ε. Χüμπσμπαουμ
(E.J. Hobsbawm).' Ολεò οι κοινωντκÝò κατηγορßεò,
που περτλÜμΒαναν αγρüτεò υου εßχαν μετακτνηθεß
στην πρωτεýουσα, επαγγελμαιßεò, καιαοιηματÜρ-
χεò, τεχνßτεò Kar εργÜιεò, ανÞκαν στουò Σανκτλüτ.
Ηιαν αυιοß που υπερÜσπτΖαν μαχηιτκÜ την ΕπανÜ-
σιαση, που δταδÞλωναν ακαιÜπαυσια σιουò δρü-
μουò ιου Παρτστου, που Ýστηναν οδοφρÜγμαια σττò
ουγκροýσετò με ιουò φρουρουò. Ηιαν η εμπροσθο- Μορü: «Η εßευΕ€Ρßο πΡÝπòι
φυλακß, η μαχηττκß Ýκφραοη τηò μεγÜληò μÜΖαò
των «αδυνÜιων», κτ αυτοß ηταν or περτσσüτεροτ. νο €πιΒηηδεß με τη Εßα (..) γιο νο σι,JντΡιΒ€ß
Προφανþò δεν ανηκαν στο περτορτσμÝνο αρτθμηιτ- ο δ€σποτισμüò των βασ!Πιüδων»
κÜ προλειαρτÜιο τηò νηπιακηò, ωò προò τη ου-
1χρüιησß ιηò, γαλλτκηò θτομηχανßαò.

19
 Η συγκλονιοπκÞ
οπολογßο του δεν
γλßτωσε τον
Δαντüν οπü την
γκιλοτßνο των
συντρüφων του.
Σκßτσο που τον
δεßχνει πüνω στο
κÜρο που τον
οδηγεß στον τüπο
τηò εκτÝλεσηò,
ση 5 Απριλßου
1794, Στη μÝση, η
ΕπανÜοταση τρþει
οκüμη Ýνα παιδß
τηò. Η προτομÞ
του Μαρü
πετιÝται σε Ýναν
υπüνομε στιò 5
Φεβρουαρßου
1795. Σχεδßοσμα ιÜση yra «εξαγωγη» τηò ευανÜστασηò σιον ευρω-
ονþνυμου παßκü χþρο, υου σηματνε ιην κατÜλυοη ιου υαλατ-
(Μουσεßο ου καθεσιþτοò και την εμπÝδωση ιηò ασττκηò δη-
Carnavalet) μοκραιßαò. Στα γαλλτκÜ σχÝδτα περτλαμθανüιαν η
προοÜρτηση γετιοντκþν περτοχþν (Βελγßου, Ρηνα-
νßαò, Σαθοßαò), πρÜγμα που επττεýχδηκε αρχτκÜ.
Στüχοò δτÜ στüματοò Καρνü (Carnot) Þιαν τα «πα-
λτÜ kar φυοτκÜ οýνορα ιηò Γαλλßαò»», ο Ρηνοò, ια
Πυρηναßα kar or Αλπετò. γκεò-, παρÜλληλα με την Ýλλετψη βαστκþν τ
Τα προΒληματα φÜνηκαν στον ορßΖονια ιο 17θ3. θων διατροφηò, Ýφερε ιουò Σανκτλüτ στουò t
Ο αποκεφαλτσμüò ιου Δουδοβßκου 16ου οδßγησε μουò. Η ττμη ιου ψωμτου στην πρωτεýουσα Ýφι
üλεò ττò ευρωυαlκÝò δυνÜμετò που ανÞκαν στο «πα- οτο 1/3 του μÝοου ημερομτσθßου. Or δταδηλι
λατü καθεστþò» να ουνασπτστοýν ενανιßον ιηò Σανκτλüτ δεν ξεχþρτΖαν τον ανιßυαλο. Γτ'αυ
Γαλλßαò. Σχεδüν üλη η Ευρþπη, με προεξÜρχου- üλοτ or θουλευιÝò, ανεξαρτηιωò θÝοηò ιουò στη
0 ΕμπÝρ, ηγÝτηò σα την Αγγλßα, ανÞκε οτη ουμμαχßα ιων παραδο- νÝλευση, Þιαν Ýνοχοτ στην αδτκßα kar ιην Üτ
των ΑβρÜκωτων στακþν δυνÜμεων, υου μÜχονιαν σε Ýνα εκτεταμÝνο μεταΧετρτοη ιουò.
μÝτωπο τη χþρα τηò ΕυανÜστασηò. Ο συνασιιτομüò Η κυΒÝρνηση kar η ΣυμθαττκÞ ΣυνÝλευση,
κατÜφερε την Üνοτξη σημανττκÝò στραττωττκÝò επτ- οποßεò κυρταρχουσαν or Γτρονδßνοτ, ΒρÝθηκα
τυχßεò σε ΒÜροò ιου γαλλτκου οιρατου. Το ΜÜρττο εξατρειτκÜ δυσκολη θÝοη. Τουò επτθÜρυναν
ξÝοπασε kar η εξÝγερση ιηò ΒανδÝαò, μτα συνωμο- ποτυχια των οιραττωτικþν επτχετρησεων οοο ιζ
σßα μÝσα οτο γαλλτκü εδαφοò που επßσηò οημεßω- εξαδλßωοη των φιωχþν καιοßκων ιων ουνοικ
οε νßκεò εναντßον ιου σιρατοý ιηò ΕπανÜστασηò. ΚÜιω απü την πßεση των περτοτÜσεων οτ Ορι
Στο Παρßσι or ετδßσετò yra την εξωτερτκÞ απετλÞ οιαδτακÜ απÝκλτναν απü ιτò 8Ýσετò τηò πλετò
απü ιον ευρωπαßκü ουνασπτομü Kar yra ιον κßνδυ- φßαò τηò ΣυμΒαττκηò, υτοθειþνιαò θημα θημα
νο απü τουò εξεγερμÝνουò ιηò Βανδεαò ηρθαν σε λÝò αυü τιò απαιιηοειò των Σανκτλüι. Ηταν η ι
μτα εποχη χετροτÝρευσηò ιων üρων δταθßωσηò των του σχηματισμοý τηò ουμμαχßαò των δυνÜμεων
λαßκþν σιρωμÜιων. Η ενιυυωστακß Üνοδοò ιων ττ- ηρOαν σιο προοκηντο την περßοδο ιηò Τρομο
μþν, λüγω του προσαναιολτσμοý τηò κυθÝρνησηò ιßαò. Το ßδτο kar or Πεδινοß, ο κεντρþοò χþρο1
στην Ýκδοοη επτπλÝον χρηματοò -προκετμÝνου να ΣυνÝλευσηò. εγκατÝλετψαν τουò ουμμÜχουò
ανττμετωπτοτουν or αυξημÝνεò πολεμτκÝò ανÜ- Γτρονδßνουò kar προοχþρησαν σιην πολτιτκÞ ι
κανοποßησηò ιων λαßκþν ατιημÜιων. Τα μÝιò
ο ΡοΒεσπιÝροò ηοτΡ€ýτηκΕ απü τουò ιαν απολýτωò φτλολαßκÜ: δταιßμηση σιο στÜρ,
το αλεýρι, αναγκαοττκη κυκλοφορßα ιου ασιν.
Παριζιüνουò γιατß προΒf,þδηκε (του χαρτονομßσματοò), αναγκαοττκüò δανετ
ωξ ο οσυμΒßΒαστοò κοι οδιÜφδοΡοò του κρÜτουò απü ιουò πλοýστουò.
Η πορεßα προò την Τρομοκραιßα επτταχýν
Τον Απρßλτ ξεκßνηοε ευτχεßρηοη πλαιτÜò στι

20

{.
λογßαò στην υπατθρο, με επτκεφαληò εντειαλμÝ-
νουò ανττπροσþπουò σττò στραττÝò. Σιιò 6 Απριλßου
ξεκτνÜ τη λεττουργßα τηò η Επττροτý Κοτνßò Σο-
mρßαò, εγκατντÜΖειατ η περßοδοò τηò Τρομοκρα-
τßαò. Eivar αποφαοτοιτκüò ο λογοò του Μαlý που α-
πανιÜ σιουò Γτρονδßνουò, or oπoior ιιαρομοτÜΖουν
το επτθαλλüμενο καθεστþò με δτκιατορßα: «Η ε-
λειfερßα πρÝπετ να επýληθεß με τη βßα kar Ýχετ
Ýλθετ η σττγμß να οργανιýεß προσωρτνÜ ο δε-
σποττσμüò τηò ελειfερßαò yra να ουντρßψετ το δε-
σποττσμü των βαστλτÜδων»».
ivar φανερü üιτ η δÝση ιου ΜαρÜ προýπÝ-
θετε την αναγüρευση των Σανκτλüι σε πρω-
ιαγωντστÝò ιων εξελßξεων. Εφ' üσον η Συμ-
βατικη δεν μπορουσε να χειρτοιεß ιην κρß-
ση, εßιε αυιη αφορουσε ιον πüλεμο με τουò
εξωιερτκουò εχθρουò τηò πατρßδαò εßιε ιην εξαλετ-
ψη τηò ακρßθεταò Kar τηò Ýλλετψηò ιροφßμων, οι
Ιακωβßνοτ υτοθÝιηοαν ττò «αρτστερüτερεò» 0Ýσειò
των Σανκτλüτ. ΠÜνω απ' üλα η θÝσυτση και κατο-
χυρωση ιηò τσüτηιαò των πολιτþν, üxr μüνο σε κοι-
ι,ωντκουολτττκü, αλλÜ και σε οικονομτκü επßπεδο,
ιδου η νÝα συντσιþσα που προÝκυψε, εναρμοντ-
ομÝνη με την ουσßα ιων δταδÝσεων ιων Σανκτλüτ ε-
τ,αντßον των πλουσßων. Exεr αποδετχθεß ωστüσο r-
σιορτκÜ üττ δεν Þταν or Σανκτλüτ ο πολτττκüò Üξο-
\-αò τηò περτüδου ιηò Τρομοκραιßαò. Ο Ορετνοß που
ιουò πλατσßωσαν Þταν εκεßνοτ που Üσκησαν ιην πο-
0 απορÜμιλληò
φυσικÞò ομορφιýò
και θεωρητικüò
του Τρüμου,
Σεν-Ζιστ
λτττκÞ εξουοßα, ο τακωθτντομüò Ýχετ ιαυττοτεß με
ιην κραττκη βßα, ο ΡοβεσπτÝροò kr üχτ ο ΕμπÝρ
(Hebert). Or Σανκτλüι Ýδρασαν ωò ιο δερμομειρο
ιηò Τρομοκραιßαò, η λαßκÞ επτδοκτμασßα kr üχτ
πÜνια- των μÝιρων ανüρθωσηò kar καιαστοληò. Η
αυοτελεσματτκüιητÜ ιουò οτηρßχδηκε οιιò μαχηττ-
κÝò συνεδρτÜοετò τουò σττò λÝσχεò Kar σιιò συνοι-
κßεò του Πaprorou. Ο Χομισμπαουμ τουò Ýχετ χα-
ρακιηρßσετ σαν τουò αναρχικουò ιηò περτüδου ιηò
Τρομοκρατßαò.'
Ηδη εßχε ξεκτνησετ πüλεμοò ανÜμεσα σιουò δε- ΣατελÝ και Πριü,
ξιουò Γιρονδßνουò kar τουò αρτστεροýò ΙακωΒßνουò. δικαοτÝò του
Οι Γτρονδßνοτ, εξουΒενωμÝνοτ πολτττκÜ μπροò σιη επανοστατικοý
δταμορφουμενη συμμαχßα ιων Ιακωβßνων με τουò δικαστηρßου, σε
Σανκτλüτ, επτχεßρησαν να ενεργοποτÞσουν τα α- Ýνα Ýγγραφο τηò
ντανακλασιτκÜ τηò ξεχασμÝνηò, αλλÜ καιÜ τα Üλ- εποχÞò
λα υπαρκιηò, Ýσιω κατ στωπηρηò πλετοψηφßαò ιου
γαλλτκου λαου, δηλαδη τηò ουντηρηιτκßò μÜΖαò,
κυρßωò ιων κατοßκων τηò υπαßθρου, που εýλογα η-
ιαν στωπηροß θεατÝò των εξελßξεων οτη γαλλτκη
πρωιευουσα. Αυτü κτ αν ηιαν πρüκληση προò τουò
Ορετνουò Kar ιουò Σανκτλüι. Συγχρüνωò üμωò ηταν
ι<ar η απαρχη ιηò πολτττκßò καταδßκηò κατ εξü-
ντωσηò των Γτρονδßνων. Σιτò 2 Ιουνßου Opεrvoi
θουλευτÝò, με ιη συμπαρÜσταοη του εξεγερμÝνου
üχλου που πολτορκουσε ιο κτßρτο τηò ΕθνοσυνÝ-
λευοηò, ΖÞιησαν ιη συλληψη υπουργþν κατ βου-
λευιþν των Γτρονδßνων, üπωò kar Ýγτνε. Ο πολτιτ-
κüò χÜρτηò των δυνÜμεων τηò ΕπανÜσταοηò του
17Βθ αλλαΖε δραμαιικÜ εκεßνη ιη νυχτα. Οι εκτε-
)
} ρ€§¾Φ3 R¸αν €Κ€!\ΙΦ§ ιº&υ α Κη ον
τ,º\ι πΦηιτߧ{Ü € ου θε κòιι Ýτσι α ιακωΒι\Ýισμ ò
τ§ßJτßστηκ€ μ€ τπν κρατικπ βßα
21
 κρτμÝνη εποχη. Περτσσüτερο μετρτοπαδηò λοτπ,
απ' ü,ττ απαττοýσε η συμμαχßα ιων Ιακωβßνων χ
ιων Σανκτλüτ, ο τκανüò ετιανασιÜτηò Δανιüν Þτ,
Ýτοτμοò να γßνετ SορÜ στη λαßλαπα τηò Τρομοκρ
ιßαò. Η εδελονιικη αποσιασιοποßηοη του. σττò
Ιουλßου 17θ3, μπορεß να ανÝσιετλε προσωρινÜ τ:
εξüντωση ιου, αλλÜ επτπλÝον Ýφερθ σιο προσκ
νιο ιον Μαξιμτλιανü ΡοΒεοπτÝρο, ιον επαρχτþ
δτκηγüρο απü ιο ΑρÜò. Επτκεφαληò τηò αρτσιερ
των ΙακωΒßνων, φαναττκüò μιαò προοωπτκßò ηß
κßò, ο ΡοΒεσπτÝροò λατρευιηκε απü ιουò ΠαρτΖ:
νουò. γιαιß θεωρηΒηκε ωò ο ακραßοò εκφραστηò ι
γνησιαò ΕπανÜοιαοηò, γτατß αφοστþθηκε περτσò
τερο απ' üλουò στο νÝο καΒεστþò, γιατß προΒληθ
,!
Ι- ,1
κε ωò ο ασυμΒßSαστοò και αδτÜφθοροò. ΜαΖß τ
/- kar ο Σεν-Ζτστ, ο ηγÝιηò ιων Ορετνþγ φημτσμÝν
yra την απαρÜμτλλη ομορφιÜ του, ο 8εωρηιτχ
των Εκιακτων Συνθηκþν, δηλαδη τηò προσφυγ
σιην Τρομοκραιßα.

ανüρδωση που επτχεßρησε η νÝα Επτη

Η διακÞρυξη και
Ýγγροφα τηò
λÝσετò αρκετþν Γτρονδßνων οιο ιÝλοò του χρüνου Ý-
Κομμοýνοò τηò 9ηò
θεσαν ιο ιÝλοò αυτου του ττολτττκου χþρου, ιιου εß-
0ερμιδüρ (Μουσεßο χε παßξετ σημαγττκü kar τιρωιεýογια ρüλο στηγ
CarnavaIetkaι ΕπαγÜσιαοη.
ΡοβεσπιÝρο, οε ΤΙÜθη, κατηγορηOηκε γτα την ιρυφηλη ΖωÞ ιου.
σýμφωνα με την Αποτελουσε πÜντα ιον ηγÝτη τηò δεξτÜò πιÝρυγαò
αγγλικÞ γκραβοýρ0 των Ιακωβßνων. ΕβαΖε τη Γαλλßα πÜνω απü ιην
του Michael Sloan ΕτιανÜσιαση, kr αυιü δεν Üρεσε καθüλου τη συγκε-
αντüν, α ηγÝτιιζ ¸ηξ δ§ξ,üζ ητÝρι.ιγαζ τωγ
Ιακω§{ν \{, mρχΝκÜ KιJpιa χησ*,
αfrmÜ τεߺικÜ οδmγþ ηκξ στη frαιμιττüμο
πη εßχε εμφανþò θεττκÜ αποιελÝσμαι
ΑπÜλλαξε τον louvro του 1793 τον αγρο
κü πληθυομü τηò υπαßδρου απü καιÜλ
πα τηò προεπανασταττκηò περτüδου,
αυιü αποτελουσε χετρονομßα συμΒτΒαομοý ιου ι,
θεστþτοò με τη σταδερÜ «ανÞουχηι» ýπατθρο. Γ
ραλληλα προχþρησε στην καιÜργηση ιηò δουλε:
σττò αποτκßεò. Αηοσκοποýσε Ýτστ στη συμπλευ
ιων αποτκτþν με ιη Γαλλßα σιτò μÜχεò που Ýδτνε
καθεστþò εναντßον ιων ενωμÝνων ευρωπαßκþν ß
νÜμεων. Σιο Συνταγμα που ψηφßστηκε 8εσττßσιτ
με ιην πολý απλη Ýκφραση üιτ «οκοπüò ιηò κοτ
νßαò εßνατ η ευτυχßα üλων». Eivar εμφανηò η α
μÜκρυνση απü ιτò απατιησετò των Σανκτλüτ yra
τοχυρωση τηò τσüτηιαò. Ο ΡοΒεσπτÝροò Kar or
κωβßνοτ δταχετρßΖονιατ ιην κρατικη εξουσßα,
την εξουοßα τηò μÜΖαò σιουò δρüμουò. Η δτÜστι
ανÜμεσα σια δυο σιρατüπεδα εßναι καθαρη. Στο ß
σιημα ΣεπιÝμθριοò-ΔεκÝμSρτοò ιου 1793 or Ια
Βßνοι προχþρησαν σιην οργÜνωση ιων Ýκτακτων
ιρων ουμφωνα με την Ýμπνευση ιου Σεν-Ζτοι, Ι
ιροπÝò που συστηνονιαν σε ολüκληρη ιη χþρα
ρεδιδαν λßοιεò με υπüπτουò σιιò αρχÝò ιου κ(
στþτοò. ΣυνοπτικÝò δßκεò kar εκτελÝσετò, αλλÜ
χιλιÜδεò φυλακιομÝνοl. για ανυπαρκιεò ατιßει
αυτü βοÞθησε η ομüθυμη ουμπραξη των Σανκ
ιου ΕμπÝρ. αφου καιÜ μßα Ýwora τα Ýκτακια μι
Þιαν σε πληρη αρμονßα με το λαΙκü αßσθημα πτ
ποτßθετατ üτι εξÝφραΖαν οι Σανκτλüτ. Or καλýτ
ηγÝτεò των Γτρονδßνων οδηγßθηκαν σιο θÜναι
αυιü το δτÜσιημα. Το υÜδοò για ιην τσüτητα κι
πÜδοò yra ιην ιτμωρßα φαßνειαι να τα ικανοπο
λατμητüμοò. Πλην üμωò γρηγορα θα αποδετχ8
ττ Þιαν μüνο μια ψευδαßοθηση.'

22
 ΤÝλοò εποχÞò.
0 ΡοβεσπιÝροò κοι οι οποδοß του
οδηγοýνται οτη λαιμητüμο.
ΛοßκÞ γκραβοýρα εποχÞò

§
Ι"

\- \ι
' ι,'Ε
.l ιΙ
,{
- 1 _.--t_l
r ß τ ,,,º l.
,ι',]' ß',,

,ηΙ ι
ιι ß:
::ι Ιι δ

*-f

Τον επüμενο χρüνο ο Δαντüν θα πÜρετ ιη θÝση
ιου οτη λαιμητüμο. Δεν κατÜφερε να ιον σþσcι ου-
τε η συγκλοντοιικη απολογßα ιου στο δτκαστηριο.
Το ßδτο kar ο ΕμπÝρ, ο ηγÝτηò ιων Σανκτλüι. Or κα-
ιαδßκεò ενιÜθηκαν τουò μηνεò louvro kar Ιουλτο. Ο
ΡοΒεσπτÝροò εγκλωΒßσιηκε σ' αυιü που οιην αρχη
φÜνηκε Ýναò απλüò πολιτικüò χcιρισμüò.
Η απεξÜριηοη του κρÜτουò Kar τηò κοτνωνßαò των
πολτιþν απü το χρτστταντσμü Ýγινε σκοπüò του κα-
θεοιþτοò. Θεοπßσιηκε ιο δταΖυγτο, ορßστηκε νÝο η-
μερολüγιο με ΒÜση ιην 22α ΣεπιεμΒρßου 1792, η-
μÝρα τηò ανακηρυξηò τηò Δημοκρατßαò, σε ανιτκα-
τÜσταοη ιου χρτσιταντκου, αφατρÝθηκε ιο ληξιαρ-
χεßο απü ττò υπηρεοßεò ιηò Εκκλησßαò, Η στÜοη
ιου καθεσιþιοò ηταν κυρßωò ανιτκληρτκη, παρÜ α-
νττχριστιανικη. Σττò Β Ιουνßου ιο καθεσιþò δα γιορ-
τÜσετ τη μεγαλη γτορτη ιου ΥπερτÜτου Ονιοò kar
ιηò Φυσηò.
Ομωò η Τρομοκρατßα Sγηκε απü τη μητρα ιου
Η Γαλλßα ηταν κουραομÝνη ατιü τον Üντ-
πο_\Ýμου.
σο πολεμο. Τη λυοη τηò δτεξοδου η του συμΒτθα-
σμου με τουò ουναοπιομÝνουò ανιτπÜλουò δεν Ýφε- Το κεφÜλι του
ραν ουτε οι εκτειαμÝνεò οιραιολογησετò. Απü την ΡοβεπιÝρου
Üλλη η εκτÝλεση του ΕμπÝρ οδηγηοε Kar τουò ο- στα χÝριο του
παδουò του Σανκτλüτ σιο περτOþρτο ιων εξελßξεων. δÞμιου τηò
Or εσωιερτκÝò ανιτπαλüτηιεò στο πλαßστο τηò Επτ- (οντ)επανÜστοσηò
ιροπηò μεγÜλωσαν μειÜ ιη θανÜτωση ιου Δανιüν.
Η Τρομοκραιßα βÜδιΖε προò το ιÝλοò τηò. Mra συ-
νωμοοßα ορτομÝνων βουλευιþν στη Συμθαιτκη Ý-
φερε ιο ιÝλοò ιου ΡοSεσιτÝρου και ιου Σεν-Ζτσι
σιτò 27 Ιουλßου ιου 1794 (9η Θερμιδüρ του 2ου Ý-
τουò), Η Τρομοκρατßα αποτελουσε παρελΒüν.
ΣΗΜΕΙαΣΕΙΣ
l. Το κεßμενο παρατßθειαι
οτο Ýρι¼ ιων Φ. ΦτρÝ-Ν. ΡτσÝ, Η
Γα,Ι,Δ]κÞ ΕπανÜαιαση, Εοιßα, Αδýνα 1997. ο. 267.
2. E.J. Hobsbavlm. ΗεττοχÞ των επανασιÜσεων 1789-184Β.
Μορφωιτκü Ιδρυμα ΕΒντκηò ΤρατιÝΖηò, Αδηνα 1990, σ. 91
3. E.J. Hobsbawm, ü.π., σ. l0l.
4. Η ευοιοχη Ýκφραοη αναφÝρετατ σιο Ýργο ιων Φ. ΦτρÝ-Ν
ΡιοÝ. ü.π.. σ 265. I
23
Προτοπη
Κορνýλιοò Σý}ýαò
(13Β π.Χ.-7Β π.Χ.)
Ρωμοßοò στροτιωτικüò και πολιτιχüò.
Ανþκε οε γνωστþ οιιογÝνειο και γρþγορα
στρατευτηΧε στο ρωμαΙßο στροτο του
Τürου 1ιßÜριου. Το 88 π.Χ. Ýγινε ýποτοò
κοι ανÝλαΒε νο διοικþσει το ρωμαßκü
στρατεýματα στο JßΙιθριδοττχü πüλεμο.
Το οξßωμÜ του ανεκλþθη προò χÜριν του
ΙΙßΙÜριου, ολλÜ ο Σýλλαò κοτÝλσΒε τη
Ρþμη υποχρεþνοντοò τογ αγτßπολü του
νο διοφýγει σπü τπν πüλπ. Ηετü τη νßκη
του επß του ΙΙΙιθριδÜτη, τον οποßο
υποχρÝωσε νο υπογρÜψει τη σýυαψη
συνθþκηò του Δορδüνου το 85 π.Χ.,
επÝστρεψε στη Ρþμη ß82 π.Χ.l ßοι νßκησε
τα οτττßπαλα δημοκροτικü οτρατεýματα,
εξαπολýοτττσò μιο Üνευ προηγουμÝνου
εξüτ.τωση των ατττιπÜλων του, με μσζιχÝò
σφσγÝò κσι απßστευτεò Βιοιüτητεò. Ο
Σýλλοò πÝτυχε νο ονομαστεß δτκτÜτωρ
για ακοθüρrστο χρüνο με την εντολþ νσ
αναδιοργανþσει το χρÜτοò. Προσπüθησε
κυρßωò, με ττò «προγραφÝò», να θÝσει
εκτüò νüμου τουò οποδοýò του λαßκοý
κüμματοò, για νο επανοφÝρει üλη την
εξουσßα στα χÝριο τηò αριστοτ(ρατßσò. Το
θýματο τηò τρομοκροτßαò των
«προγροφþν» Ýφτοσαν στα 4,5 χιfuüδεò
περßπου, ενþ επεßτÜθηßον ιßαι εκτüò
Ρþμηò. Οτ δημüσιεò προγρσφÝò
συνιστοýν Ýνο κοθεστþò μσζιχÞò
τρομοßροτ!κÞò Βßαò και ανογνωρßζοττται
Ýκτοτε σε üλεò τrò τρομοχρστικÝò
πρακτικÝò, ανεξορτþτωò ιδεολογικÞò
αφετηρßοò. Το 79 π.Χ. αηοσýρθηχε απü
το πολιτικü προσχÞνιο κοι πÝθανε το
επüμενο Ýτοò.
24
ΜαΕιμßτανüò
ΡοβεσπτÝροò
(1758-1794)
Τüλλοò επονοστÜτηò, ο σημαγτιßüτεροò
εßπρüσωποò τηò μοζικþò τρομοχρστßοò
ιατÜ τη νεüτερη εποχþ. Διχηγüροò στο
επÜγγελμα, αναδεßχθηßε ηγετικþ
φυσιογνωμßο τηò ΕθνοσυνÝλευσηò ιατÜ
τη ΓσΛλικþ Επανüστοση. τÝθηκε
επιßεφαλþò τηò αρrστερþò πτÝρυγαò των
ΙακωΒßνων και Þτσν φονατιχüò
υποστπρτκτþò τηò προοωπικþò ηΘικÞò
στουò εποναστοτικοýò χýχλουò.
Λοτρεýτηκε οπü τουò ΠοριζιÜνουò,
καθþò θεωρÞθηιε ωò ο γνÞσιοò
εχπρüσωποò τηò Επανüσfσοηò.
Αγωνßστηκε γιο την εχτÝλεση του
ΛουδοΟßκου ΙΣΤ'. Εßχε πρωτογωντστ!.(ü
ρüλο στην κατÜρριψη τηò μετριοποθοýò
κυΟÝρνησηò των Τrρονδßνων το ß793 κοτ
Ýγινε αργüτερα Ýνα απü τα μÝΛη με τη
μεγολýτερη εηιρροÞ στην Ξπιτροπþ
Δημüσιαò Αοφαλεßοò. rιa να
οντΙμετωπισει την επειγουσα ßστοσταση
που προßλþθηκε εξοιτßαò του πολÝμου
που Þταν σε εξÝλιξη κοι για γο
εξοσφαλßσε. τη στερÝωση του νÝου
κσθεστþτοò, επÝΒαλε την πολιτιχη τηò
Τρομοκρατßαò και δεν δßσταοε νο
χτυπüσει τουò μετριοπαθεßò ΙοßωΒßνουò
(Δαντüν, ΝτεμουλÝνΙ και τουò
εξτρεμτστÝò ßΕμπÝρl. Ο! υπερΒολÝò τηò
Τρομοκρστßαò, οι διþξειò κσι οι
εκτελÝσειò χrλιüδων πολιτþν χατÝστησον
αΒüσταχτη τη δικτοτορßο του. Αφοý
συνελþφθπ σττò 27 Ιουλaου Ι794, ο
ΡοΒεσπιÝροò εßτελÝστηκε μαζß με 82
συνεργÜτεò του. Η τδÝσ του ΡοΟεσπιÝρου
γτο τη Biaιn επιΒολþ πολιτrχþν θÝσεων,
μÝσω μιαò μαζικÞò τρομοκρßτßαò,
Βρßοκεται στη güση üλων τωτ, κινημÜτων
πολιτιτ(þò Βßαò.
ΦρανσοιιÜ
ΜτιαμπÝφ
(1760-1797)
Ονομαζüταν χοι Τρüκχοò. ΤÜλλοò
επονοστÜτηò, πρüδρομοò τηò
χομουνιστικþò ιδεολογßαò, γεννημÝνοò
στο st. Quentin τηò Ταλλaαò.
τιò θεωρßεò του μετü την πτþση του
ΡοΒεοπιÝρου (ß 794Ι, υποστηρßζοιττοò
τον Ισο ßοτομερισμο εργασιοò l(at γπò
κοι την χστüργηση των περιουσιþν. Η
Συνωμοσßα του ΙΙπαμπÝφ, ýστοτη
προσηüθεια των ΙακωΟßνων γιο
επανοφορü τηò πολιτικþò του
ΡοΟεσπιÝρου κοι του Συντüγματοò του
Ι 793 εναντßον τπò θερμιδορισνþò
αΥτιστασηò, συνιστο την πρωτη
ουσιασflχÜ αποδοχÞ τηò συνωμοτικÞò
Gßοτηò ηρÜξηò γιο τπν ανοτροπþ του
σστιχοý κοθεστßßττοò και την επτΒολþ
ενüò νÝου. Η δρüση ουτþ, σýμφωνα με
τον υπαμπÝφ, δεν θα μποροýσε παρü
διευθýνεται οπü μιο επανοστοττχþ
μειοψηφßα συνωμοττßοý χαραχτþρα, η
οποßο θα ονολüμΟσνε, στο üνομσ του
λοοý, την εξουσßο. Οι συνωμüτεò
ανοκαλýφθηχαν και συνελþφθησογ το
ß795. Ο ΙΙπσμπÝφ κοροτομÞθηκε το
επüμενο Ýτοò. Εγραψε το ΟτΒλßο «Ιß
συγωμοσßο των ßσων». ΑγαμφßΟολα ο
ΦρονοουÜ ΙßΙπομπÝφ εßνοι ο
των ιδεþν τηò επανοοτατιχþò
οργÜνωοηò, η οποßο επηρÝασε ΒοοιÜ
ι(ομμουνισfrκÞ ιδεολογßο τουò ß9ο κοι
2Οü αιþνεò riol κυρßωò την αιπßληψη
την οργÜνωση του επανοστοτιßοý
κομμουνΙστιΙ(ου κομματοò.
Λουδοθßκοò
Αýγουστοò Μπλαιτκß
(1Β05-1Β81)
Τüλλοò επαναστÜτπò, γεννημÝνοò στο
Ρυgεt.ΤhÝηßετs. Απü το Ι83Ο üρχισε να
οργονþνει Ýνα μυστικü δßκτυο
συνωμοτικων οργονωσεων οι οποΙεò
πßστευαν στη Οßο.η επονοστοτικþ πρüξη.
Εχθρüò τηò δημοκρατßσò κοτ του
κοινοΟουλευτισμοý, ο Ιιßπλανßß πþρε
μÝροò στη μυστικþ Ýγωοη «Φßλοι του
Λαοý» και το ß 832 στην (Ενωση των
Δικαιωμüτων του Ανθρþπου». Στο
ενεργητικü των ομÜδων του
κατσγρÜφεται η δολοφονικþ απüπειρο
εναιπßον του ΒασιλιÜ το Ι832, η
ουμμετοΧη του στην επονασταση του
ß848 ιατ η οπüπετρο πραξrκοπημüτων με
καταλÞψειò δημüοιων κτ.ρßων κοι
συλλÞψειò υπουργþν. Κατοδτ.(Üστηκε σε
θüνατο το ß847, αλλÜ γλßτωσε
κατοδßδονταò τουò συr.τρüφουò του.
Κατοδικüστηκε εχ νÝου το ερÞμηγ
'87Ο χρüνο.
χοι συλλαμΒÜγεται τον επüμευο
Εμετνε συνολικÜ στη φυλακþ γτσ 33
χρüνιο και þταν οχüμη φυλακισμÝγοò
üτον, το ß87ß, εξελÝγη πρüεδροò τηò
ΕποναστατικÞò Πορισινþò Κομμοýγοò.
ΠαρÝμεινε στη φυλοßþ μÝχρι το ß879. Ο
θΙπλανκß αßολουθÞθηχε οπü το ιßνημο
των μπλαντστþν, το οποßο επηρÝσσε
κοθοριστικÜ τπν επονοστοτιχτß
σοσιολιστικÞ κßνηση του Ι9ου ατþνο και
θεωρεßται ο εμπνευστþò τηò Ýνοπληò
ηÜληò χαι τηò εμφýλιαò οýγßρουσηò, με
στοΧο την ονατροπη του οστΙßου
καθεστþτοò και αιχμÞ συνωμοτικÝò
μειοψηφικÝò οργονþοετò διονοουμÝνων.
ΑνομφßΒολο ο μπλονχισμüò προετοßμοσε
την λεντισfικþ αντΙληψη τηò Ýνοπληò
εξÝγερσηò.
Νκüλαοò Γαβρßλοθττò
ΤσερντσÝφσιιτ
(1Β2Β-lΒΒ9)
Ρþσοò φιλüσοφοò ßατ εποναστÜτηò.
Συγχροýστηκε με τιò πολττικÝò
μεταρρυθμßσειò του τσÜρου
^λεξÜνδρουΟ
Β', πò οποßεò θεþρησε ωò ονεπαρκεßò.
ΤσερνισÝφοχι, οχολουθþγτοò τα Βþματα
των διüσημων Ρßßτσων επαναστοτþν
ΙßΙπατοýνιν kor Κροπüτχιν, εßνοι ο
σημαντικüτεροò εκπρüσωποò του
ρωσιχοý «μηδετrτομοý», ενüò πολττικοý.
φτλοοοφιßοý κτυÞμστοò του ß9ου ατþνα,
το οποßο, εκπροοωπþττταò τιò πολιτιχÝò
κοτσΒολÝò του ρωοιßοý «ποηουλισμοý»,
κοτÝ*ηφ στην οργÜυωση αγατρεπττκþγ
ομüδων πολπιιþò δριÞσηò. Λπü πò
ομüδεò αυτÝò ßροÝt(υψον πολλÝò
συνωμοτιχÝò μετοψηφτκÝò ομÜδεò, οτ
οποßεò πßστευαν στην τρομοχρστικþ
δρÜση. Σημσγτιχüτεροò ακπΟιστþò
αυτÞò τηò τÜστò Þτσν ο Νετοüγ.εφ
(Ι847.ßθ82Ι, ουγγραφÝαò του Ýργου
«ΕπονοστοτικÞ κατüχηση», του οηοßου η
τρομοßρατιßþ ομÜδο Ýδροσε κυρßωò οτη
ßΙüσχα κοι ο ßδιοò πÝθανε στη φυλακÞ. Ο
ΤσερυσÝφσκι, θεωρητικüò üλου ουτοý
του κινÞμοτοò, δημοσaευοε το ß863 το
ΒιΒλßο «Τι να χÜνουμε», τßτλοò ο οποßοò
χρησιμοποιþθηκε αργüτερα κοι απü τον
ΛÝνιν. Απüρροτα των κινþσεων ουτþν
þταν κοτ η δολοφονßα του τσÜρου
Αλεξüνδρου Β'το ß88ß. Ο ΤσερνισÝφκσι
συνελÞφθη γιο ττò εποναστατικÝò του
ενÝργειεò χαι εξορßοτηßε στη ΣιΒπρßα το
ß 864. ΠαρÝμετνε εξüριστοò γτο Ι 5
χρüνια, αλλÜ τελττßþò του δüθηßε χüρη
το ß889. ΠÝθογε το ßδιο Ýτοò.
Ενρßκο
ΜαλατÝστα
(1853-1932)
Ιτολüò σναρχιχüò, γüνοò αρτστοκραττκþò
οιχογÝνειαò, γεγνημÝνοò στην Κομπονßα.
Σποýδοοε τοτρτßþ οτο πονεπιστÞμιο τηò
θüποληò, αλλü εκδτþχθηκε απü το
πανεπιστþμιο, Üüτι κατπγορþθηκε üτι
υποκγοýσε φοττηττßÝò αναταροχÝò. rlo
νο εßδηλþσει κοι νο υποστηρßξει τιò
επονοστοτιχÝò του ιδÝεò χüρισε την
προσωπrκÞ του περιουσßο και εργÜστηχε
ωò ηλεκτρολüγοò σε δτüφορεò πüλειò σε
üλη την Ευρþπη, οργονþνοντοò
ταυτüχρονο ονορχικÝò επανοστατικÝò
ομüδεò. Φυλατßσmχε επονειλπμμÝνα,
ßοταδτκüοτηχε σε ΟÜνατο τρειò φορÝò
ßο! πÝροοε περισσüτερο απü τη μισþ
ενÞλικη ζωþ του στην εξορßο.
Υποστþριφ τηγ ο.(ττΒτστιßþ τÜοη σπò
εποναστοπßÝò οργονþοειò του Ι9ου
οιþνα χαι πßστευε αηüλυτσ στην
εξÝγερση με στüχο τη σοσιολισπιτß
ßοινωνßο. Το Ι877 εrσÝΒσλε με
ουντρüφουò του στην Καμπογßα, ÝΒαλαν
φωτ!Ü σε δημüσrσ κτßρια, κþρυξον τπν
συοτροπÞ τηò μοναρχßοò κατ μοßρασαν
οε απüρουò χρþμοτο απü το δπμüσιο
τομεßο. ΕγκατοστÜθηχε στο Λονδßνο το
Ι9ΟΟ, υποστηρßζοντοò τηγ αντßστοση
στην εξουσßο κοι γλßτωσε τον εßτοπrομü
του το Ι 9Ι Ι , üτον ενεπΛüκη με ομÜδο
αναρχικþν που εßχον σχοτþσετ 3
αστυγομικοýò. ΕπÝστρεψε στην !ταλßο το
Ι9Ι3 και πÝθονε σε ηλικßο 79 ετþν.
25
 ι,

ßιιßη tλ
β
ßδ
Ι9οò Aιoχe;

0 εμπνευστÞò των μυστικþν

ετοιρειþν Μπουονορüτι (πýνω)
κοι ο ουτοπιστÞò σοσιολιοτÞò
ΠιÝρ Προυντüν (δεξιü) πOυ
εξομοßωνε την ιδιοκτησßα με
την κλοπÞ

Mra αρχατολογßα των ακραßων συμπερτφομßν

ΚαιÜ κανüνα, üλη ιη διÜρκετα αυιηò ιηò περτüδου
η ιρομοκρατßα χρηστμοποτÞδηκε απü ομÜδεò κυ-
ριαρχουμÝνων ενανιßον ομÜδων κυρτÜρχων, Ηιαν
πÜντα, η θεωροýνταν Ýτσι, Ýνα πολτιτκü εργαλεßο
που οκοπßμωò απÝρρτπτε τη χρηση των üπλων που
πρüσφερε η δημοκραιτκη πολττεßα, üπωò π.χ. ιην
κοτνοβουλευιτκη εκπροσþπηοη. Η τστορßα τηò εß-
var συνδεδεμÝνη με ττò συνωμοσßεò τηò εξÝγερσηò
παιτεß την εγκαOßδρυση μιαò κοινýò διοßκ
που 0α καταργεß την ατομπη ιδτκτησßα». º
ραμα του ΜπαμπÝφ Þιαν η συμφτλßωση των
θρþπων. ουμφτλßωοη που πcρνουσε αιü αυιÞτ,
καιÜργηση υου δα συμπαρÝσυρε και την εξαφατ
«ιων συνορων, ιων φρακιþν, ιων τεlχων,
κλειδαριþν, των δικþν, των διαφωνιων.., τηò
θυμßαò, τηò Ζýλταò, τηò υπερηφÜνεταò τηò δr
προσωπßαò...», Σ' Ýνα ιÝιοτο πλουστο και
üραμα αρμοΖαν μÝοα δρÜσηò που ξεπερνουοαν
εκλογτκη και ιην κοτνοΒουλευττκη οδü.

εμΠνευστηò του οραμαιοò εΠ

Εργο (,1903) του or ΛυσσασμÝνοτ, πρτν εκκα8αρισιοι)ν απü τον Ρο- στην Προειοτμαοτα μταò συνωμοοταò
Luce ΜαχßmßΙßeμ ΒεσπτÝρο το 17θ4, εßχαν δτεκδτκÞσετ ιην κοτνωντκÞ 8α οδηγουσε οιην εγκαΒßδρυοη μταò
(Musee d'Orsay, ιοüιητα kar κηρυξετ ιον πüλεμο σιουò πλουστουò,., λτιεßαò τσüιηταò kar θα δεμελτωνüται-
Παρßσι) Η «κοινη ευδαιμονßα», Ýγραφε ο ΜυαμπÝφ «α- ερεßπτα ιηò ασιικßò πολττεßαò. Ενα
οιτκü δτευOυντηρτο 8α κατευθυνε ιιò επτχετρ
ηττι:ττÝ
ι ΙνΡ, ιι- : ßß κ*,γη €iJ
αß φν{α αߺζ}§ξgß Mra αποφαστσμÝνη μετοψηφßα θα αναλÜμSαι
μÝοωò την εξουσßα yra να προχωρησει στην
€ Κα Ý ριι ¿ $Jtαζ ΚΦ{\Ι ζ ιΟιΚη ηζ ΠΟυ
ξߺν γ οη ιου κοτνωντκοý Ζητημαιοò. Η «Συνωμοσßα ß
α ΚαΤeβγει Ιην ατο ßΚη | ιαΚΤησÝα)} Ισων» αποκαλυφδηκε, ο ΜπαμπÝφ ουνεληφΟι
ι796 Kar εκιελÝσιηκε εννÝα μηνεò αργüτερα. Η,
νωμοτικη του μÝθοδοò. üμωò. γνþρισε Ýκιοιε

2Β

μεγÜλη τοτορßα. Το πρþιο μτσü του 1θου ατþνα Üν-
θηοαν κÜθε εßδουò μυσιικÝò ειατρεß,εò, σε πολλÝò
απü ιτò οποßεò δτακρßθηκαν σýντροφοτ του ε-
μπνευσιη τουò, üπωò ο Μπουοναρüττ kar ο Αý-'
γουαοò Μττλανκß, ο «Εγκλετστοò», üπωò τον ονü-
μαΖαν yra ια πολλÜ χρüντα φυλακηò που εßχε κÜ-
νετ. Ο Μπλανκß ηταν Ýναò πραγμαιτκüò «Εξεγερ-
μÝνοò», που αφτÝρωσε τα δταοτηματα ιηò ελευθε-
ρßαò ιου σε συνωμοσßεò yra ιη μεγÜλη εξεγερση. Η
μεθοδοò του ηιαν ενουνεßδητα ανιτδημοκραττκη
κατ ανιτκοινοβουλευιτκη. Απευθυνüιαν οε μτα ελßτ
επαναστατþν, κυρßωò διανοουμÝνων σε ρηξη με ιο
ασττκü καθεστþò, σιην οποßα επεφυλασσε Ýνα ρüλο
μοχλου κτνηιοποßηοηò των λαΙκþν δυνÜμεων. ΕΖη-
σε μτα αυσιηρÞ Ζωη απολυιωò αφιερωμÝνη σιην ε-
πανÜοταοη, υπÝρ ιηò οποßαò εßχε επιλÝξετ ιην πα-
ρανομßα kar ιη βiarn δρÜση. Ηιαν απü ιουò τδρυτÝò
των κυρτüτερων μυσιτκþν Þ οχεδüν μυοιτκþν ετατ-
ρετþν ιηò εποχηò ιου: Erarpεia των Φßλων του Λα-
οý (1Β30), Εταιρεßα των ΔικαιωμÜτων του ΑνOρþ-
που (1Β32) -Ýνα μÝλοò ιηò επτχεßρησε να δολοφο-
νÞοετ το βασιλιÜ το 1Β32-, Εταιρεßα των Οικογε-
νετων (1Β34), των Εποχων (1Β37). Στη φυλακη Ý-
πεττα απü μτα αυüπετρα πραξτκοπημαιοò το 1Β3θ,
0ι Ρþσοι ποτριÜρχεò του αναρχισμοý ΜιχαÞλ Μποκοýνιν (αριστερü) -ο οποßοò
Þρθε σε ρÞξη με τον Μαρξ- και ο πρßγκιπαò ΠÝτροò Κροπüτκιν (δεξιÜ),
ο οποßοò συμβßωσε και με τη ρωσικÞ επανÜοταση
οτην εξορßα απü ιο 1Β40 Ýωò ιο 1Β47, γλßιωσε τη
λατμηιüμο προδßδονιαò οτην αστυνομßα τουò συ-
νεργουò του. Ξavarιaipvεr μÝροò οτην επανÜσταση
ιου 1Β4Β, πρÜγμα που δεν θα του συγχωρησουν ε-
κεßνοτ που τον εßχαν αθωþσετ Kar τον ξανασιÝλνουν
σιη φυλακη ωò ιο 1Β5θ και οιην εξορßα Ýωò το 1Β65.
Τα χlýντα mò Κομμοýναò
Θα επτσιρÝψετ yra να επτχετρησετ ακüμη Ýνα
πραξτκüπημα, ενþ ματνüταν ο γαλλοτφωστκüò πü-
λεμοò. Στιò 31 ΟκιωΒρßου του 1Β70 εισΒÜλλει με
Üλλουò οιο δημαρχεßο και κηρυσοουν την κατÜρ-
γηση τηò κυθÝρνηοηò, ιη σýλληψη ιων υπουργþν
και ιη δημιουργßα Επτιροπηò Κοινηò Σωτηρßαò.
Σιην ανακατÜληψη ιου δημαρχεßου καταφÝρνετ να
ξεφυγετ. ΚαιαδτκÜΖειατ ερημην σε θÜναιο σττò 12
Μαρτßου ιου 1Β71. Σιιò Ι7 Μαριßου ουλλαμΒÜνετατ.
Σιτò 1Β Μαριßου, την εξουσßα στο Πapior αναλαμ-
βÜνετ ιελτκÜ η Κομμουνα. Eivar το αποτÝλεομα
μταò εξÝγερσηò δημοιτκþν δταμερτσμÜιων τηò πü-
ληò ενανιßον του σιραιου Kar ιηò κυΒÝρνησηò που
εßχε προκýψετ μειÜ ιη συνθηκολüγηοη με ιουò
Γερμανουò. Σττò 1θ Μαρτßου επτχετρεßτατ Ýναò συμ-
θτΒαομüò μεταξý ιων εξεγερμÝνων Kar ιηò κυθÝρ- )
Q μπßΙανκισμüq διεδωαε τߺν οντßηrlψη
του €μφυfrßου ηοflÝμου κειι ιGροποßησ€
την ÜνοπfΙη διÜσταση τηζ €πανÝστασηζ
29
Ιοοò Aιoxe:
0ι αντιπρüσωποι
του 4ου νησηò. Σιτò 20 Μαριßου, την προσπÜθετα ιορπτλß-
Συνεδρßου τηò Α' Ζουν οι μπλανκτστÝò. Σιτò 29 Μαρτßου, η Κομμου-
Διεθνοýò που να σχηματßΖετ δτκη ιηò κυΒÝρνηση. Εχετ Þδη απü
,l869
Ýγινε το στη την προηγουμενη μÝρα επτΒÜλετ λογοκρτσßα λüγω
Βασιλεßα τηò τηò σοθαρüιηταò τηò κατÜστασηò. Σιτò 21 Μαßου or
Ελβετßαò, üπου κυΒερνηιτκÝò δυνÜμετò μπαßνουν στο Παρßστ.
συγκροýστηκον η ΑρχßΖετ ο πüλεμοò μÝσα στην πüλη. Ολοκληρþνε-
μορξισπκÞ με την τατ σττò 2θ Μαßου, με νßκη των κυθερνηιτκþν.
μποκουνικÞ τÜση Ακολουθεß η καταστολÞ, ιρομερη, που ολοκληρþ-
τηò οργÜνωσηò
νειατ με 43.522 συλληψετò Kar 20.000 νεκροýò.
Η αποτυχßα yra τον Μπλα,υχß Þιαν απüλυτη kar θα
ξωταμεßνει σιη φυλακß þò ιο 1Β7θ. ΕξÝ8ρεψε ωσιü-
σο, üσο κανεßò Üλλοò, Ýναν «πολτυομü εξÝγερσηò»,
που θα πατιαμεßνετ τδταßτερα τσχυρüò οττò παραδüσετò
τηò Üκραò αl»οιερÜò. Ο ßδιοò ο Λαην, αργüιερα το
1θ02, θα υποχρεωδεß να αποκρουσετ ιτò κατηγορßεò
yra «μπλανκτσμü» που ιου αττηýθυναγ αλλÜ or θε-
ωρßεòγια ιο ρüλο ιου κομμουνιοτικου κüμματοò ü-
πωò δτατυπιßθηκαν σιο «Tr να κÜνουμε», Ýχουν πολ-
λÝò ομοτüιητεò με ττò μεθüδουò ιου Μπλανκß. Το βε-

Πρου üν πßστευ€ στην κοινωνικη Üλλεò πολιττκÝò Kar κοινωνικÝò τÜσετò εκιüò
ιουò μπλανκτστÝò, που η καθεμτÜ τουò 8α Ýχετ
€m§νÜ ¸α m καß α*ναι ο «τ,ατÝραò» τ¿ζ δτκü τηò ξεχωρτσιü ρüλο οιη μεγÜλη αυιη
τ§§ ß η mζ ηζ: «
ß §Φκ§m ßα *ßγαι κΠοιτÜ» ιετα τηò εξÝγεροηò kar dτα παρÜγωγÜ ιηò. Αλ
ο σοοταλτομüò ιηò Κομμουναò εßχε περτοσüιερο
κÜνετ με ττò ουιοπτκÝò σοσταλτσιτκÝò ιδÝεò παρÜ
ιη μορφη που θα πÜρετ ο οοσταλτσμüò μειÜ τα
γονüια ιηò. Ο σοσταλτσμüò του Προυντüν ß
βaro εßνατ üττ ο μπλαιι<τομüò δτÝδωσε ιην αντßληqm Λουß ΙνΙττλαν δεν θα εßναι ο σοοταλτομüò ιου
0 Ιταλüò του εμφυλßου πολÝμου kar τεροποßησε την Ýνοπλη Þ του ΓΚτÝσντ. Τον πυρηνα τηò κοτνοττκηò
ανορχικüò Ενρßκο δτÜσιαοη τηò επανÜοιασηò. Η Ýνοπλη εξÝγερση, or σßαò στα γεγονüια ιηò Κομμοýναò αποιελουσòιν
ΜολατÝοτα στο σιραιηγτκÝò αξτþσετò, ο ηρωτσμüò θα εßνατ τσχυρÝò ΠρουντονΙστεò, or μΠαΚουντσιεò Kar or
φÜκελο τηò
εκüνεò σε πολλÜ κτνηματα r<ar ανατρεπττκÝò ουμπε- σοσταλτστÝò. Ολοτ ιουò εßχαν μια σιενη σχÝοη,
αοτυνομßαò του ριφορÝò που θα οχολουδÞοουν. προò την τδεολογτκη τουò διαμüρφωοη, με τα
ΜιλÜνου το 1θ21 ΜετÜmνΚομμοýνα μαια ιων ουιοπτοτþν σοσταλτστþν, üπωò αυιü
«ΠροπαγÜνδο διÜ Σια γεγονüτα τηò Κομμουναò συναντη8ηκαν κι Προυντüν (1ΒOθ-lΒ65), του Λεροý (17θ7-1Β65),
τηò δρÜσηò» Μπλαν (1Β11-1ΒΒ2), η των μαθηιþν ιου ΦουρτÝ.
ρÜ ιτò μεγÜλεò δταφορÝò που υπßρξαν μεταξυ
τüσο ωò προò τη δρÜση τουò üσο kar ωò προò ττò
ωρßεò που τελτκÜ δταμüρφωοαν, εßχαν üλοτ μτα
νιρτκη τδÝα: ιην απελευθÝρωση των εργαιτκþν
ξεων ιην αυτοδταχεßρισß ιουò, την κοινωνικη
δτοργÜνωση. Αλλοτ πßσιευαν σιην κοτνωντκÞ ε
νÜσταση, αλλοτ üχτ. Ο Προυνιüν πßστευε. Εßχε
ιον Ιοýντο του 1Β40 δημοστεýσετ το υπüμνημÜ
«Τι εßναι η ιδιοκτησßα; Ερευνεò επß τηò
του δικαßου κα1 τηò εξουσßαò», ιο πρþιο κατ
γνωστü απü ιρßα σχεττκÜ κεßμενα. γνωσιü αιο
περßφημη φρÜοη «Η ιδιοκτησßα εßναι κλοπÞ».
Ýργο ιου Üσκησε μτα μεγÜλη επτρροη, Ýμμεση
var αληθετα -ανιßθεια με αυιü, πro Üμεσο
Μττακοýντν kar Κροπüτκτν σ' αυτü που
σιηκε αναρχτσμüò η δεωρßα ιηò απüλυιηò ε
ρßαò kar τηò ρτΖτκηò Üρνησηò κÜOε

30
 το πlο αποτελεσματικü μεσο προπαγÜνδαò των
σοσιαλιστικþν αρχþν». Το 1877, ο ßδτοò με Üλλουò
συντρüφουò του ετσβÜλλουν σε δýο χωρτÜ τηò Κα-
μπανßαò, κηρυτιουν τη ληξη ιηò θαστλεßαò ιου
ΕμμανουýλΑ, πυρπολοýν τα ενορτακÜ αρχεßα kar
μοτρÜΖουν οιουò φιωχοýò ü,ττ θρηκαν στα ιαμεßα
του φοροετσπρÜκτορα. Ο στρατüò τουò συνÝλαθε
σχεδüν αμÝσωò, αλλÜ Ýμετνε η τδÝα.
Or Pιiror
§ Η εμφÜντοη ιων Ρþσων στην ευρωπαßκÞ επανα-
ßß οιαιτκÞ σκηνη δεν ηιαν Üσχετη με ιη ρωοτκη kor-
νωντκÞ καιÜσταοη. Ουτε kar or τδÝεò ιου Μπακοý-
Ι1 J J νιν και αργüτερα του πρßγκτπα Κροπüικτν, που ξε-
φεýγει απü τη Ρωσßα το 1Β76. Οι μειαρρυθμßσετò
του τσÜρου ΑλεξÜνδρου Β (1Β33-1ΒΒ1), υαρÜ ττò
αλλαγÝò υου επÝφεραν, ενßσχυσαν Kar ιιò δυσαρÝ-
σκετεò Kar την ανιτπολßιευση. Η ρωοτκη δτανüηση
ßταν μοτρασμÝνη μειαξý του πουουλισμου (1Β73-
1Β74), που ηθελε τουò δτανοοýμενουò των υüλεων
να αναΖηιουν την επαφη με την υπατδρο γτα ιη συ-

εξουσßαò. Η κατευθυντηρια ιδÝα ßταν το üραμα Στπ ΒÝριτη. το tB76, ο Ενρßκο ΜαßΙατÝστο
μταò κοτνωνßαò θασισμÝνηò σιον ελεýOερο συνε-
τατρτσμü ανθρþπων, σιην οποßα θα κυρταρχουσε η υΠοστtºρßξ€ üτ! «ΕΠονÜσταση συνßστοτ€ι
προσωπτκß ηθικÞ, ιο πνεýμα αλληλοβοßθεταò θα πΕΡισσüτΕρο σε πρüξΕιò πορÜ σε f,Ýξειò»
αρκοýσε yra την εξασφÜλτση κÜθε κοτνωντκßò r-
σορροπßαò. Ο ΜιχbÞλ Μπακοýντν (1Β14-1Β76), Ρþ-
σοò αναρχτκüò, ουνδÝειατ με τον Μαρξ kar τον
Προυνιüν απü ια χρüντα του 1Β44, kar η οργÜνωσß
του Διεθνηò Συμμαχßα Δημοκραιτκοý Σοσταλτσμου νετδητοποßηοß τηò -κßνημα που ουσιασιικÜ απο-
-ιην εßχετδρυοετ σιην Ιταλßα ιο 1Β64- εßχε προ- ιυγχÜνει εξατιßαò τηò ßδιαò ιηò Üρνησηò ιων χωρι-
σχωρηοετ στιò τÜξετò ιηò Α'Δτεθνοýò αυü το 1Β6θ. κþν-, kar ιου μηδεντσμοý, ενüò ρευματοò που ωò
Ιδρυτηò ιηò Γτουραστκßò Ομοσπονδßαò (Ελθετßα), ρτΖοοπασττκß τÜση του υουουλτομου αυÝρρτπτε κÜ- Ρþσοι
εκτüò απü τη συμμετοχη του οτην πaprσrvn Κομ- Βε κοτνωντκü καταναγκασμü, δτεκδτκþνταò ιηνα- γOρüγτγικοι
μοýνα, εßχε το Σεπτεμθρτο του 1Β70 υποκτνÞσετ κατ πüλυιη ελευθερßα. Τον τελευταßο εßχαν εκφρÜσετ εξüριστοι στηγ
μτα Üλλη εξÝγερση οιη Λτüν. Üνθρωποτ üπωò ο ΤσερντσÝιρσικτ, συγγραφÝαò μιαò Ευρþπη τηγ
πραγματεßαò (1863) -τηò οποßαò τον τßιλο «Tr να κÜ- ) περßοδο του
α ορÜματα απÝτυχαν στην Κομμουνα kar τσορισμOυ
στη σýνιομη καιÜληψη ιηò εξουσßαò απü
ταεκλεγμÝνα δημοττκÜ συμΒοýλτα ιου Πα-
ρτστοý. Εμετναν üμωò ωò παρακαιαδßκη
μτκρþν ομÜδων που ια συνüδεψαν με ιην
ιδÝα ιηò «Ýμπρακιηò προπαγÜνδαò», δηλαδη με
κιυπßμαια που ειχαν στüχο την ιρομοκρατηοη ιηò
ασττκηò κοτνωνßαò (or αοτοß Þιαν or ντκητÝò τηò με-
γÜληò συγκρουοηò του 1Β70-1Β71),ιην πρüκληση
μÝτρων καιασιολßò, ιη διευρυνση ιηò λαßκηò αλ-
ληλεγγυηò kar, ιÝλοò, μÝσα απü αυτη την ανατρε-
πιτκη δταδτκασßα, ιην Ýκρηξη τηò σωτηρταò επανÜ-
στασηò. Σιη ΒÝρνη ιο 1Β76, σιη Σýνοδο τηò Δτε-
θνουò Ενωοηò ΕργαΖομÝνων, ο Ιιαλüò Ενρßκο Μα-
λατÝοια υποοτßρτξε üιι «επανÜσταση συνßσταται
περισσüτερο σε πρÜξειò παρÜ σε λÝξειò». Στο δελ-
τßο ιηò Γτουραστκηò Ομοσπονδßαò εßχε γρÜψει üιι
η «ιταλικη ομοσπονδßα 0εωρεß την εξÝγερση ωò
Ι9οò Aιoιrτe:

Το πορτρÝτο
των πÝντε νουμε» δα ξαναχρηστμοποτßσετ αργüτερα (1902) ο
εκτελεσθÝντων ΛÝντν-, kar ο Ντομπρολτοýμποφ. Δεν αρνοýνιαν
δεκεμβριστþν οτο ιην τδÝα μταò κοτνωντκηò αναιροπηò. ΑκιτSτσιÝò ü-
εξþφυλλο του πωò οι ΝετσÜγτψι, ΤΚÜτσεφ και Λο.θlýφ πßστευαν
περηδικοý σιην επανασταττκη δραστηρτüτηια μÝσω μιαò απο-
«ΠολιÜρναγια
φαοτομÝνηò μειοψηφßαò. ΣχημαιßΖοντατ πολλÝò
ΖβεζντÜ»
μυσιτΚεò ετατρετεò που καταφευΥουν στην ιρομο_
(«Πολιτικüò κραττκß δρÜση. Ο ΤκÜισεφ, επηρεασμÝνοò απü τον
ΑοτÝρσò»). Του Μαρξ και ιον ΤσερνισÝφοκτ, ßδρυσε την Εταιρεßα
Α.l. ΧÝρτσεν,
για τnv ΑπελευOÝρωση του Λαου, που σιüχοò τηò
Λονδßνο. 1855
Þταν η αποσταθεροποßηση ιηò εξουσßαò μÝσω ιου
τρüμου, Μαò Üφησε κεßμενα: «το πρüΒλημα τηò α-
ναδιανομηò των πορων θα επlκαlροποlηOεß üταν
0α εßναι üλοι ßσοι χωρßò ορουò, üταν δεν 0α υ-
πÜρχει καμßα διαφορÜ, διανοηυκη, η8πη η φυ-
σικη». Χωρßò πραγμαιτκη λαßκη βÜση, or Ρþσοτ
μηδεντστÝò ßταν κυρßωò δτανοουμενοτ- πßστευαν
üτι η τρομοκραιßα αποτελουοε την πro πρüσφορη
δρÜση yra να πολεμηοουν ιο ισαρτκü καθεοιþò kar

Για τουò Ρþσουò μηδ€νιατÝξ gr τΡομοκρατßα

αηοτΕ,{0ýσΕ την π!CI ηρüσφορΓι δρýση
για να παΠεμÜααßJν τΦ τσαρικα κα8εστþò

να ανοßξουν ιο δρüμο στον κομμουνισμü. Τρομο-
κραττκÝò ενÝργετεò kar καταοτολη εναλλÜσοοντατ
ια χρüντα 1Β60-1Β70. Ο ρωστκüò ποπουλτσμüò επτ-
λÝγετ Ýισι την τρομοκρατßα ωò μοναδτκü μÝσο yra
ιην ειßιευξη των στüχων του. προοφÝρονιαò ιαυιü-
Η Εμα Γκüλντμαν
εκπορνεýθηκε
χρονα Kar μια Korvn θÜση δρÜσηò yra üλουò τουò
Ρþοουò επαναστÜιεò. Σχημαιßστηκε μÜλτσια kar
γιο νο ογορÜσει
Ýνα üπλο, μτα «Εκιελεοττκη Επτιροπη», απü ια μÝλη ιηò ο-
προκειμÝνου νο ποßαò προηλθαν και οι εκτελεστÝò του ισÜρου Αλε-
εκδικηθεß τη ξÜνδρου. Σττò 13 Μαρτßου του 1ΒΒ1 ο τοÜροò Ýγτνε
δολοφονßα 11 στüχοò ιρομοκραιτκηò ενÝργεταò ιων narodniki,
Αμερικανþν των υουουλισιþν, üταν δυο ΒüμΒεò εξερρÜγησαν
εργατþν σιο Ýλκη8ρü του, ιραυμαιßΖονιÜò τον θανÜοτμα kar
σκοτþνονιαò ιρßα Üτομα τηò συνοδεßαò του. Δεν α-
κολοýθησε καμßα εξÝγερση, üπωò θα το επτθυμου-
σαν or narodniki, η το φοΒοýνταν οτ φßλοτ του κα-
δεοιþτοò. ΑλλÜ η ενÝργετα προκÜλεοε αßσθηση σ'
üλη ιην Ευρþπη.
Or τρομοκlητικη ενÝργετη
Την ßδια περßοδο σιην υπüλοτπη Ευρþπη ιο α-
ναρχτκü κßνημα, γνωοιü απü τα χρüντα του 1860
χÜρη στον Mπakouvrv, επαναδραστηρτοποτεßτατ οιο
περι8þρτο των κυρßαρχων οοοταλτσττκþν τÜσεων
που αναπτýσσονιαι μετÜ τη διÜλυση τηò Α Διε-
θνοýò. Αντßθετα με ττò θεωρßεò ιου Προυνιüν που
αγγτξαν Ýνα μεγÜλο τμημα των οοσταλτοτþν, ιüσο
μεγÜλο μÜλιστα που ανιτστÜθηκε yra πολý σιην εl-
οαγωγη των μαρξτσττκþν τδεþν στη Γαλλßα τα
νια του 1ΒΒ0, οτ αναρχτκÝò τδÝεò περτορßστ
Βαθμηδüν σε σχεττκÜ λßγουò αλλÜ δυναμι
παδουò. Or avapxrkoi δεν προσφεýγουν
ιρομοκραιτκÝò ενÝργετεò, αλλÜ σττò
ιουò κηρυιιουν ιην «Ýμπρακτη προπαγÜνδα»
παραθÝτουν τρüπουò καιασκευηò ΒομΒων, Το
η «Μαυρη Σημαßα» δημοοτευετ Ýνα «Μαν
ιων ΓÜλλων Μηδεντσιþν»ι. üπου συντστÜιατ η
ληιηρßαση ιων αφενττκþν με δτÜφορα μÝοα
Μαρτενü δημοστευετ το 1Bg3 Ýνα ποßημα για τ
ξßα ιηò δυναμßττδαò ωò εργαλεßου κοτνωντκßò
λευθÝρωοηò. Το 1ΒΒ4 ο Αýγουστοò ΡÝτ
στα εγκαßντα ενüò μνημεßου στο ΡουντεσχÜτμ.
χετρεß με βüμβα εναντßον ιου κÜτΖερ
Kar τηò πρτγκιπτκηò συνοδεßαò του. Το
συνÝδρτο τηò Β'Δτεθνοýò σττò ΒρυξÝλλεò, οι
xrkoi δταγρÜφοντατ Ýπεττα απü την επτκρÜτ
μαρξτστþν. Εκεßνη τη χρονιÜ, 22 Üνθρωποι
σκοτωθεß στη Βαρκελþνη απü μτα θüμθα
νττÜγκο Σαλθατüρ σ' Ýνα θÝατρο.
Στο Πßισμπουργκ ιηò Πενστλθανßαò, οτη
κεια μταò απεργßαò το 1Β92, απεργοσπÜοιεò
φονοýν 11 εργÜτεò χαλυΒουργεßου. Η ε
(Carnegie Steel Company) αποφαοßΖετ, Ý
πü πρüταοη ιου δτευθυνιÞ ιηò ΧÝνρτ Φτσκ,
δτþξετ ττò χßρεò kar τα πατδτÜ τουò αιτü ιην

32

Η Εμα ΓΚüλνψαν κατ ο ΑλεξÜντερ
τουπολη.
ΜπÝρκμαν αποφασßΖουν üτι «εßνατ η καιÜλληλη
ψυχολογτκη σττγμη yra να δρÜσουν». Η Εμα καια-
φεýγετ στην πορνεßα yra να αγορÜσετ Ýνα üπλο. Ο
ΜπÝρκμαν με το üπλο kar Ýνα δηληιηρταομÝνο εγ-
χετρßδτο ετττχεßρησε να δολοφονησετ ιο δτευθυντÞ
τηò ειατρεßαò. Προò το τÝλοò ιηò Ζωηò ιηò η Εμα θα
γρÜψετ: «Σημερα δεν πτοιεýω σττò ιρομοκραιτκÝò
ενÝργετεò, τουλÜχτσιον üχτ καιÜ κανüνα».
Σιτò 2θ ΦεΒρουαρßου ιου 1Bg2 επτχετρεßτατ Βομ-
ΒτσττκÞ ενÝργετα στην κατοτκßα ιου πρßγκτπα Σα-
γºτÜν οιο Παρßσι, χωρßò θυματα.
ιτò 11 Μαριßου ιου 1892 καιαγρÜφειατ νÝα
θομSτσιτκη επτχεßρηση στο δταμÝρτσμα ε-
νüò δτκαστη σιο Παρßοτ, υου εßχε δτκÜσετ
μτα υπüθεση αναρχτκþν, Στιò 15 Μαρτßου
Üλλη ιρομοκραττκη ενÝργετα, σ' Ýνα σιρα-
ιüπεδο. Σττò 27 Μαριßου νÝα ενÝργετα εναντßον ενüò
δτκασιÞ, που εßχε επßσηò δτκÜσετ στην παραπÜνω
υπüθεση. ΑυτÞ ιη φορÜ υυÜρχουν θυματα. Ο δρÜ-
σιηò αναγνωρßΖειατ απü Ýνα σερΒττüρο ιου εστταιο-
ρßου «Βερß» kar συλλαμθÜνειατ ιρετò μÝρεò αργü-
τερα: Φραγχßσκοò Κλαι:δτοò ΚεντγχστÝτν, γνω-
στüò ωò Ραβασüλ απü ιο πατρþνυμο τηò μητÝραò
του. ΤÝωò λαθρÝμποροò kar παραχαρÜκτηò απü ιο
Σενι ΕττÝν, ßσωò kar ιυμΒωρυχοò του μνημαιοò μιαò
0 ΛÝνιν απÝκρουε
θαρüνηò που λεγüταν πωò εßχε ταφεß με ια κοσμη- τιò κοτηγορßεò γιο
μαιÜ τηò. Εßχε ανανηψετ, üιαν τον φτλοξÝνηοε Ýναò μπλανκσμü,
αναρχτκüò Ýξω απü ιο Πapior, üπου εßχε καταφυγετ. δÝχτηκε ωπüσο
Ηθελε να εκδτκηθεß ιουò δτκασμÝνουò ουντρüφουò επρροÝò απü τον
ιου. Την παραμονη ιηò δßκηò του, σýντροφοß ιου α- Μπλανκß. Εδþ σε
νιτδροýν αναττνÜΖονιαò ιο εστταιüρτο üπου εργαΖü- φωτογραφßα τηò
ταν ο μÜριυραò. Δýο νεκροß kar πολλοß ιραυματßεò. τσαρικÞò 0χρÜνα,
Προò yεvrkn Ýκυληξη, ιο δτκαοτßρτο, αν και τον τÝλη ß895-αρχÝò
κρßνετ Ýνοχο, ιου αναγνωρßΖετ ελαφρυνιτκÜ κατ ιον 18θ6. Απü κÜτω, ο
καιαδτκÜΖετ σε τσüβτα καταναγκασιτκÜ Ýργα. Θα μεγαλýτεροò
αδελφüò του ΛÝνιν,
υαραπεμφθεß τελτκÜ στο Εφετεßο, yra παλατüτερα
Αλεξüντρ 0υλιÜνοφ,
αδτκßματÜ ιου, üπου και δα καιαδτκασιεß σε θÜνα-
που εκτελÝοτηχε
το.
για συμμετοχÞ στην
Η επüμενη θομθτσιτκη ενÝργετα προκÜλεσε με- οργüνωση
γαλυτερη αßσOηση. Ο αναρχτκüò Αýγουστοò Be- «Ναρüντνογια
γιÝν pixvεr σιτò 9 Δεκεμθρßου ιου 1Β93 μτα αυιο- ΒüλιO» (Λαß'ßχÞ
σχÝδτα ΒüμΒα στην αßθουσα συνεδρτÜσεων τηò θÝληση) που
Βουληò. Η Βüμθα ηιαν παραγεμτσμÝνη με καρφý. δολοφüνησε τον
Πολλοß θουλευτÝò kar επτσκÝπτεò τραυμαιßΖονιατ τσÜρο ΑλÝξανδρο Β'
Στη Γοßßßßα. οι ανοΡχικοß δεν πΡοσφ€ýγουν
σΕ τΡομοΚΡοτιΚÝò €νÝργΕι€ò.
αηηü κηβýττουν τπν «ÝμπΡοι«η προ.ταγüνδα»
ελαφρÜ. Μειαξυ 11ηò Kar 1Βηò ΔεκεμSρßου ιου
1Βθ3, η κυ8Ýρνηση καταθÝτετ τÝοσερα νομοσχÝδτα
εναντßον ιων αναρχτκþν. Τροποποτουσαν τη νομο-
θεσßα περß Τýπου þστε να δτευκολýνειατ η προλη-
ιιικη καιÜσχεση των ενιυπων kar η σýλληψη α-
τüμων υου 0α θεωροýνταν υπεýOυνÜ προτροπηò σε
εγκλημαιτκÝò ενÝργετεò. Ενßοχυαν ιη νομοθεοßα
Περτ συσιασηò συμμορτων rζar ΚατοΧηò εΚρηΚιΙΚων
υλþν. ΠροÝΒλεπαν ιην απελευθÝρωοη κονδυλßων
γτα την ενßσχυση ιηò αστυνομßαò. Τα νομοοχÝδτα 0 σýντροφοò
ψηφßΖοντατ. Την 1η Ιανουαρßου ιου 18θ4 δτενερ- τηò Γκüλντμαν,
γοýντατ ασιυνομτκÝò Ýφοδοι σιτò κατοτκßεò πολλþν ΑλεξÜιιτερ
αναρχτκþν. Ο δρÜστηò τηò θομθτσιτκßò ενÝργεταò ΜπÝρκμαν
εναντßον ιηò Βουλßò, αν και δεν υπηρξαν νεκροß,
καταδτκÜΖετατ οε θÜναιο ιαρÜ ττò υροοπÜOετεò του
δτκηγüρου του και Ýχονταò αποτυχει σιην αßτηση
χÜρττοò προò τον πρüεδρο Καρνü. Καραιομεßτατ
φωνÜΖονιαò «8Üνατοò σιην κοινωνßα των αστþν. ΖÞ-
τω η αναρχßα» σττò 5 ΦεΒρουαρßου ιου 1Bg4.
Σττò 27 Ιανουαρßου, ο ποτηιηò kar πολτττκüò Κλο-
θßò Ιγι< εßχε καταγγεßλετ ιουò αντττρομοκραιτκοýò
νüμουò του 1Βθ3, στο üνομα ιηò προσΒολßò των α-
τομτκþν ελευθερτþν. Μεταξý Φεθρουαρßου kar
Μαρτßου ακολουθεß νÝο κýμα ιρομοκραττκþν ενερ-
γετþν: 12 Φεθρουαρßου ο' Ýνα ξενοδοχεßο κοντÜ οτο
στδηροδρομτκü οταθμü Αγßου ΔαΖÜρου, Ýναò νε-
κρüò και 17 τραυμαιßεò. Ο δρÜστηò συλλαμΒÜνετατ
33
Ι9οò Aιoιrτe:
0 δολοφονηθεßò
οπü τον Ιτολü
αναρχικü ΚαζÝριο
(αριοτερü),
πρüεδροò τηò
ΓολλικÞò
Δημοκρατßοò
Σαντß Καρνü
(δεξιýΙ
Εμßλ Ανρß. ΤυφλÝò επß ιüπου, Þιαν ο Εμßλ Ανρß, γτοò ενüò εξüρτοτου
βομβιστικÝò κομμουνÜρου, συνετδητοποτημÝνοò αναρχτκüò, α-
επιθÝσειò οπü τον ντßθετα με ιον Ραθασüλ. Εßχε κατÜ κÜιοτο ιρüπο
ßδιο κοι τουò δταδεχθεß τον ΒεγτÝν μετÜ ιη ουλληψη του τελευ-
εκδικητÝò τηò ιαßου κατ εßχε τοποθειÞσετ μια θüμθα στην Ýδρα
κορατüμησÞò του ιηò ειατρεßαò των ορυχεßων ιου Καρμü. Η Βüμθα α-
νακαλυφOηκε και κατÜ τη μειαφορÜ τηò arrü τη α-
στυνομßα εξερρÜγη kar προκÜλεοε ιον θÜναιο Ýξτ
αστυνομικþν. Ο δρÜστηò καρατομεßιαι σττò 21
Μαßου. Or συντροφοß ιου εßχαν ηδη προοπαθησετ
να εκδτκηθουν με μτα ΒüμΒα που προκÜλεσε ιο
θÜναιο ενüò περασιτκου σττò 20 Φεθρουαρßου στην
οδü Αγßου Ιακþβου και με μτα Üλλη σ' Ýνα εσττα-
τüρτο, σττò 25 Μαριßου, προκαλþνταò ιον ιραυματτ-
σμü πολλþν ατüμων. Την εκδßκηση ιουò ολοκλη-
ρþνουν με τη δολοφονßα του προÝδρου τηò Δημο-
κραιßαò, Σανιß Καρνü, σιτò 24 Ιουνßου στη Λτüν, ü-
που Βρτοκüταν σε επßσκεψη, ΚαιÜ τη μετÜΒαοη του
στην üπερα αυιßò τηò πüληò ιον πλησßασε ο Ιταλüò
αναρχτκüò ΚοΖÝρτο και τον ιραυμÜιτσε μ'Ýνα εγ-
Ανüμεαα στοιJξ δαf,αφαντ*flÝντεò ηταν
α πρü€δρβζ τηζ ΓqΩΩßαò Σαντ{ qρνÜ
και ο Ισηονüζ rlρωδιJmουργüζ ΝΙτεft Καατßγιο
34
χειρßδτο. Θα πεθÜνετ λßγεò þρεò αργüτερα. Ara
λουθεß πογκρüμ οτα οπßιτα ιων Ιιαλþν μειαναστ{ι
ιηò Λτüν. ΧρετÜοτηκε να παρÝμΒετ ο σιρατüò.
Στιò 29 Ιουλßου ψηφßΖειατ ετδικüò νüμοò κατÜ ω
αναρχτκþν που εμπλουτßΖει τον προηγουμενο νüμ
του 1Β93, προΒλÝπονταò την προσαγωγη ενþπτον ιο
Πλημμελετοδτκεßου των υπüπιων αναρχικηò προπ
γÜνδαò. Αναρχικη προπαγÜνδα θεωροýνταν η πμ
τροπη εγκληματτκþν ενεργετþν εναντßον προα
πων η τηò περτουσßαò τρßιων. Ο νÝοò νüμοò Ýδτνε τ
δυνατüτητα σια δτκαστηρτα να εξορßΖουν τουò κατι
δτκασμÝνουò μετÜ ττν Ýκτιση τηò ποινηò τουò.
Μειαξυ τηò Ιηò Kar ιηò 6ηò Αυγουστου διεξÜγ
ται η δßκη 30 αναρχτκþν στο Παρßστ, μειαξυ ιωι ι
ποßων ο Ζαν ΓtιραΒ, τδρυιηò, μετÜ την απελευÞ
ρωσß ιου, ιο 1Β95, του περτοδτκοý «ΝÝοτ Karpol
kar ο Σεβασττανüò Φορ, τδρυιηò αργüιερα του π
ρτοδτκου «ΛτμπεριÝρ». Τουò αναρχτκουò θα υπ
ρασπτσιεß ο ΜπερνÜρ ΔαΖÜρ, κρτιτκüò τηò λογου
χνßαò και πολιτικüò, υπερασπτσιηò αργüτερα τυ
Εθραßων, ιου ΝτρÝτφιουò και των Αρμενßων. Η γ
ντκüτερη καιαοιολÞ που ασκεßτατ για την πÜταξ
του avapxrKoυ Κτνηματοò, με αφορμη ιην ιρομ
κραιßα, το οδηγουν οιην απþλετα ιηò επτρροηò υ
kar κατÜ κÜποτο ιρüπο κλεßνουν μτα ολüκληρη
ποχÞ που θα ολοκληρþσει σιη Γαλλßα η ßδρυο
τηò Γεντκßò Συνομοσπονδßαò Εργαιþν. Ηιαν η
ΠοΧη του αυιοδταΧετρτσιΙΚου ΚαΙ φενιεραλτσιτΚου
αναρχοουνδτκαλτσμου, που κýριο üπλο του ανα-
γνþρτΖε ιη γεντκη απεργßα. Στο ΔτεθνÝò Σοοταλτ-
σιτκü ΣυνÝδρτο ιου Λονδßνου (27 Ιουλßου-3 Αυγου-
σιου ιου 1Β96) οι avapxrkoi θα δταγραφουν.

ο 1Β97 δολοφονεßτατ στη Μüντοα ο SαστλτÜò

ιηò Ιταλßαò ΟυμβÝρτοò Α. Το 1Β97 δολοφο-
νεßιατ ο πρωθυπουργüò ιηò Ισπανßαò Ντελ
Καστßγτο. Το 1Β9Β ο ΛουßτΖτ ΛουκÝντ, που
ετΧε αναιραφετ σε ορφανοτροφειο, εΙΧε Πε-
ρτπλανηθεß σε δτÜφορεò ευρωπαΙκÝò χþρεò kar πο-
λεμησετ στουò τταλτκουò πολÝμουò ιηò αναιολικηò
Αφρτκηò, δολοφονεß ιη δημοφτλη αυιοκρÜτετρα
ΕλτσüΒετ (Σßστ) τηò Αυσιρßαò, στη Γενευη. Την εß-
χε επτλÝξετ ωò πτο ευκολο στüχο, δηλαδη απροστÜ-
ιευτο, αφου ιαξßδευε χωρßò επßσημη συνοδεßα, σε
σχÝοη με ιο δουκα ιηò ΟρλεÜνηò, ιον οποßο εlχε αρ-
χτκÜ καιÜ νου. Στη Γενευη εßχε καιαργηOεß η δανα-
ιτκÞ ποτνÞ κατ καιαδτκÜστιικε σε ισüβτα, Σιην ανÜ-
γνωση τηò απüφασηò φþναξε «ΖÞιω η αναρχßα, 0Ü-
ναιοò στην αρτοτοκρατßα»». ΠÝδανε ιο 1910.
Σττò 6 Σεπτεμθρßου του 1901, ο ΛÝων ΣΖολκüΖò
πυροΒολεß και σκοτþνει τον Αμερτκανü πρüεδρο
ΜακΚßνλεß. Ακολουθεß, üπωò kar στη Γαλλßα, μτα
σετρÜ νüμων κατÜ τηò αναρχßαò, üπωò ο The New
York Criminal Anarchy Act kar Üλλοτ παρüμοτ-
οΙ, ωοιε να ΠερτορτσιεΙ ιο Κτνημα.
ΟμÜδεò με παρüμοτα δρÜοη δα εξακολουθουν να 0 Ιτολüò
δρουν, παρÜ ια καιασταλιτκÜ μÝτρα Kar παρÜ την α- φη. Που ιελεßωνε ο κοτνωντκüò αγþναò yra ανOρþ- 0νOρχικüò ΛOυßτζΙ
πüρριψη ιου τδεολογτκοý πλατοßου ιουò απü ια ορ- ιιουò üπωò ο Ραβασüλ, ο ΛουκÝντ, ο Μπονü και που ΛουκÝνι που
γανωμÝνα κινηματα, Σια λαßκÜ σιρþμαια ιουò επε- ÜρχτΖε το Ýγκλημα; Πολý περτσσüιερο που η δτεßσ- δολοφüνησε την
δυση των υπηρεστþν ασφαλεßαò οιουò κυκλουò αυ- 0υτOκρατεΙρ0 τηò
φυλασσαν κÜποτο κρυφü Ýσιω θαυμασμü, ανcικατεμÝ-
νο με φüΒο. Σχεττκü παρÜδειγμα αποιελεß η συμμο- των των κινημαιων μετÝτρεπε ορτσμÝνα απü αυτÜ οε Αυστρßαò Σßσι. Το
ρßα Μττονü, που Ýδραοε μειαξυ Δεκεμθρßου του 1911 πραγματτκÜ üργανα τηò κραιτκηò κòßταστοληò. Αυτη φουστÜυ τηò,
και Απριλßου του 19]2. Χαραχιηρßσιηκαν «φαγτκοß ηιαν και η δταπßστωση ενüò περßφημου Ρþσου ιρο- τρυπημÝνο 0πü τη

συμμορßτεò». Ο αρχηγüò τουò, ο μηχαντκüò αυτοκι-
νηιων Ζτλ Μπονü, συχνòιΖε σιουò κýκλουò τηò εφη-
μερßδαò «Ο Αναρχτκüò», ΕπηρεÜΖετ μερτκουò Üλ-
λουò kar κιυπÜνε τη ΓεντκÞ ΤραπεΖτκη Ειατρεßα. Η
επττυχßα τοýò ενθουστÜΖετ. ΕανακτυπÜνε αλλοý.
ΥπÜρχουν θυματα. Η αοτυνομßα τουò πληοιÜΖετ, στη
συμπλοκÞ οκοτþνουν ιον υποδτευθυντη τηò ΑοφÜ-
λεταò, τραυμαιßΖουν Ýναν αστυνομτκü επτθεωρητη,
Ξεφευγουν. Πολτορκουντατ λßγο αργüιερα σ' Ýνα νÝο
κρησφυγετο. Θα εßνατ ιο τÝλοò ιουò.
Επßλογοò
Ο 1θοò ατþναò Ýκλετνε με ιην τιροσπÜθεια καια-
στοληò kar περτθωρτοποßησηò τÝτοτων συμπερτφο-
ρþν. ΚαιεστÜλησαν üμωò πραγμαιτκÜ; ΕνιÜχθη-
καν στο περτθþριο: 'Η Ýμειναν Ýστω και ωò μακρινÜ
συμΒολα που θα υτοθειηοουν Üλλεò ομαδεò, Þ Ýστω
Üλλεò ουμμορßεò, αργüιερα; Τα üρτα μεταξυ ιηò
κοτνωντκηò πÜληò Kar τηò εγκληματτκüτηταò, üσο
παρÝμενε ακαθüρτσιο το δεωρηττκü πλαßστο δρÜσηò
τÝιοτων ομÜδων, δεν μποροýοαν παρÜ να εßναι ασα-
μοκραιη που Üφησε τα απομνημονευματα ιου Þ ο- μαΧOΙρΙ0 κOΙ τ0
πωò Ýγραφε ο δτοτκητηò (1Β79-1ΒΒ1) ιηò Αστυνομßαò στιλÝτο, καθþò
του Παρτστοý, «ο1 συντροφο1 χρεlÜΖονταν Ýνα χρη-
και η ÝΚθεση τηò
0στυνομßOò.
ματοδüm. ΑλλÜ το ÜOλιο κεφÜλαlο ουτε που α-
ΚÜτω, ο σκοτεινüò
σχολουνταν μαΖß τουò. Εσπρωξα λßγο το Üτιμο κε-
Ρþσοò
φÜλαιο και το Ýπεισα üτι ηταν στο συμφερον του τρOμοκρÜτηò κOΙ
να βοηOησει μlα αναρχlκη εφημερßδα. Δßνονταò
πρOβOκÜτορOò
μια εφημερßδα στουò αναρχlκουg ýταν σαν να Μπορßò Σαβßνκοφ
συνδεε]ò τηλεφωνlκÜ την αßOουσα συνωμοσlþν με
το γραφεßο του διοικητη τηò αστυνομßαò».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Pierre Rosanvallon, La Dümocratie inachevÝe, Παρßοι,
2000.
J. Maitron, Le ll[ouvement anarchiste en France, Τ. Ι, Des
origines α ]9]4, Παρßστ 1975
J. Prüposiet, Histoire de ]'Anarchisme, Παρßσι,200l.
J.-P. Brunet. La Po]ice des ombres, Indicateurs et
provocateurs dans 1α France contemporaine, Παρßσ1, 1990
Emma Goldmaπ, Living Μγ Life, νο]. Ι, Pluto Press, 1989.
Boris Savinkov, Souvenirs d'un teιτoriste, Παρßστ 19Β2'
(πρþτη θκδ. 1931) Ι
ΚοΥ Κηογε ΚΖιeκ

Μßα γυνοßκα
τηò οργüνωσηò Ωοιüοο ιο ρεýμα εκλογηò μαυρων ανιτπροοþ-
Κου Πουξ Κλον πων συνεχιΖüτωτ, παρÜ ιτò προσπÜθετεò Korvωvrκou
σε φωτογραφßα υποΒτθασμοý ιουò. Ο δεýτεροò μαυροò Αμερτκανüò
(1951) του θουλευιßò Þιαν ο Χ. ΡÝβελò (Η. Revels) απü ιο
Eugene Smith Μτστσßπτ kar μÝσα σε Ýξτ χρüνια üλεò or Πολττεßεò,
εκτüò απü το ΑρκÜνσαò, το Τενεσß kar ιο ΤÝξαò,
περτελÜμΒαναν σττò απτπροσωυεßεò τουò μαυρουò
θουλευτÝò.
Η Κου Κλουξ Κλαν, βοηθοýμενη kar απü Üλλεò
παρüμοτεò οργανþσετò, που ακουγαν στα περßεργα
ονüμαια «Ιππüιεò τηò Λευκηò ΚαμÝλταò», «ΩχρÜ
Πρüσωπα» ß «ΛευκÞ Ενωοη του Αüρατου Κý-
κλου», μετατρÜπηκε γρηγορα σε εγκλημαιτκη ορ-
γÜνωση μαΖτκου χαρακτßρα, προΒαßνονταò σε θτ-
ατοπραγßεò εναντßον των μαýρων. Σττò 23 Μαρτßου
ο πρüεδροò ΓΚραντ kar ιο ΚογκρÝσο Ýλαβαν αυ-
οιηρα μÝιρα ενανιßον ιηò οργανωσηò Kar ουστασιι-
κÜ ιη δτÝλυσαν κενιρτκÜ, χωρßò üμωò να καταφÝ-
ρουν να περτορßσουν τοπτκÝò εκφρÜσετò του φατνο-
μÝνου, or οποßεò κατÜφεραν με ιην πÜροδο ιου χρü-
νου να περτορßσουν δρασττκÜ την υολτττκÞ συμμε-
τοχÞ ιων μαυρων στο Νüιο.
Εδþ τελετþνετ η πρþιη φÜση ιηò Κου Κλουξ
Κλαν. Η δεýτερη, kar ßσωò πro βiarn, εμφανßΖετατ
την περßοδο του Α' Παγκοσμßου ΠολÝμου, σττò α-
παρχÝò ιηò οτκονομτκßò υφεσηò kar υπü το κρÜιοò
των ενιυπþσεων που δημτουργεß η νßκη ιων μπολ-

Οι διανοοýμενοι του ΧÜΡΑ€μ ονüμοσον τιò
Ποfrιτεßεò των ΑηομπÜμοò κοι Μισισßπι «ογροýò
δονüτου». εξαιτßαò τηò Κου Κßουξ ΚßΙαν
σεθßκων σιη Ρωσßα το 1θ17. Σττò 25 ΝοεμΒρßου
1θ15 ο Ουßλημ Σßμονò τδρυετ σιην ΑτλÜνια ιουò
«Ιυπüτεò ιηò Κου Κλουξ Κλωτ». Σκοποß ιηò οργÜ-
νωσηò εßνατ η υποστηρτξη του προιεστανιτσμοý, η
ευýολÞ αυστηρþν ποτνþν οε Ζηιηματα ηθτκηò, η
υποιαγß των νÝγρων kar η ανττμειþπτση ιων καθο-
λτκþν kar των εΒραßων. Επρüκεττο δηλαδη yra μτα
Ýντονη εκδÞλωοη ιου προτεστανττκοý φαναττσμοý,
ο οποßοò Ýχετ τστορικÝò καιαΒολÝò, καθþò ανÜγειατ
στην καλβτντκÞ ηθτκÞ κατ πρακττκη ιου 16ου ar.'
Η αμερτκαντκÞ εκδοχÞ ιηò προτεσιανττκηò φτ-
λοσοφßαò, μτα κρßστμη παρÜμειροò για την κατα-
νüηση τηò υαραδοστακηò αμερτκαντκηò τδεολο-
γßαò, Ýχετ αναπιυχθεß κυρßωò απü τον Εμερσον kar
ουστασττκÜ αποτελεß ιο συνεκιτκü τσιü τηò αμερι-
καντκßò κοινωνßαò σιο ευßπεδο των νοοιροπτþν.'Η
μαΖτκüιηια ιου φατνομÝνου Κου Κλουξ Κλαν ε-
δρÜΖετατ ακρτθþò πÜνω στον προτεσιανιτκü ηθτκü
κþδτκα και σιην υßστη σιην αιομτκη δρÜση.
Η πßστη αυτη εκφÝπετατ οε πρÜξετò κοινωντκηò
φομοκραιßαò υυü την επßδραση κυρßωò ιηò
οτκονομτκηò ι<ρßσηò ιων αρχþν ιου 20ου ατþνα. Η
φεση Kar η ανεργßα προκαλουν τερÜσιτεò
Κεò ανασταιωσετò Kar or Πρωτοτ Που υφΙσιανιαΙ
συνÝπετεò εßνατ φυστκÜ or μαυροτ kar ακολοýθωò
λοτ or μη γηγενεßò Αμερτκανοß. Το πρüγραμμα τ
Κου Κλουξ Κλαιτ προσÝφερε ιη ουντοντσμÝνη
οη εν üψετ τηò δταφυλαξηò των αμερτκαντκþν
σμþν kar ιηò ανωτερüιηιαò τηò λευκηò φυλßò.
λλÜ η Κλαν δεν Þταν μüνον εναντßον
μαυρων. ΕΒαλλε συγχρüνωò ενανιßον
καθολτκþν, ιων εΒραßων kar üλων των
Αμερτκανþν. Το εýροò τηò νÝαò Κλαν
φθασε πÝρα απü το Νüτο. Εγτνε
δυνατüιερη οτο ΒορρÜ Kar σττò ΜεσοδυττκÝò
ιεßεò, με πολλÜ κÝνιρα δρÜσηò οτο Ορεγκον kar
Δονγκ Αßλαντ στη ΝÝα Υüρκη, Σιτò ορχÝò του'20
κßνημα μειρουοε περßπου 4 εκατομμ. μÝλη kar
μτα rσxupi δυναμη πολτττκßò. Or
ωστüσο παρÝμετναν ο τδταßτεροò στüχοò τηò
σηò. Οπωò δÞλωνε Ýναò ευßσημοò τηò Κλαν,
θα στερησουμε τον εγχ[γjμο πληθυσμü απü τα
καιþματÜ του, αλλÜ ΖητÜμε να σεΒαστουν αυτοß
δικαιþματα τηò λευκηò φυληò, στηò οποßαò τn
ρα τουò εχει επιτραπεß να μÝνουν».''
Το εκσυγχροντσμÝνο πρüγραμμα ιηò Κλαν, ιο

3Β

ποßο Þταν καOαρÜ δταιυπωμÝνο, Ζητοýσε χωρτομü
ιων φυλþν με τσχυροποßηση μταò πολτιετακηò α-
στυνομßαò yra να κραιÜετ τουò νÝγρουò σχεδüν α-
ποκλετσμÝνουò. Το 1θ14, üταν ο δρυλτκüò ΜÜρ-
κοη Ι¸Üρθε1 οργÜνωοε το πρωτο κßνημα yra ια
δτκατþμαια των νÝγρων σιην ΤΖαμÜικα Kar ιο 1θΙ6,
üιαν ιο κßνημα αυτü μειαφÝρετατ στιò ΗΠΑ, εßναι
ια χρüντα ακριθþò που αρχßΖετ τη δρÜση ιηò και η
δευτερη Κλαν ιου Σßμονò.
Εßναι εηßοηò ια χρüνια κρßσηò για ιιò αγροιικÝò
περτοχÝò των ΗΠΑ. Η ανÜπτυξη ιηò Κου Κλουξ
Κλαν σε üλη ιη χþρα εßνατ ραγδαßα, καθþò ο φιω-
χüò Αμερτκανüò θλεπετ ο'αυιÞν μτα δυναμτκß δτÝ-
ξοδο σιην οτκονομτκη κρßση. η οποßα αποκιÜ ου-
ντομα ια χαρακτηρτσττκÜ μταò ΒαθτÜò κρßσηò α-
ξιþν.
Η δρÜση ιων εκατομμυρßων μελþν ιηò Κλαν εß-
ναι Ýντονη τη δεκαετßα του '20. Δτνιοαρßομαια kar
ζυλοδαρμοß νÝγρων η και γεντκþò μη γηγενþν
Αμερικανþν ηταν κοτνüò ιüιοò, þστε or δτανοουμε-
νοι ιου ΧÜρλεμ ονüμασαν ττò Πολττεßεò των Αλα-
μπÜμαò kar Μτστσßπτ «αγρουò θανÜιου». Η δυναμη
μÜλισια ιηò οργÜνωσηò ηταν ιüσο μεγÜλη σε πολτ-
ιικü επßπεδο þοιε, μÝοω τηò επτρροηò που δτÝθειε
στο Δημοκραιικü Κüμμα σιο Νüιο, να καιαφÝρετ το
1924 να ειτβÜλετ ακüμη Kar υποψηφτο πρüεδρο
ιων ΗΠΑ ιον περτθüητο Δημοκραττκü Ουßλταμ
ΛιντσÜρισμα
Μοχ Αντοý, ο οποßοò πßρε ιο προοωνυμτο Κου καΙ κüψΙμο
Κου Μακ Αντοý. ενüò μαýρου
Ωσιüσο η Ýνιονη εγκλημαιικη δρÜοη τηò οργα- στη Νεμπρüσκ0
νωσηò, or ακραßεò ιρομοκραιικÝò τιραξετò μαΖτκου των ΗνωμÝνων
χαρακιηρα ι<ar ια οιυγερÜ εγκλßματα που αποδü- Πολιτειþν
θηκαν ο' αυτην, οδηγηοαν οτον περτορτομü του ιρο- το 19'l9
μοκραιικου φατνομÝνου σιτò Πολτιεß-εò Γεωργßα,
ΑλαμπÜμα κατ ΙνιτÜνα και εν τÝλετ σιο μαρασμü
ιηò ιερß ια τÝλη ιηò δεκαετßαò του '30.
ΣΗΜΕΙΟΣΕΙΣ
1. Ο ΚαλΒßνοò κωδτκοποßησε ιην ηθτκη ιου
προιεοταντισμοý, κυρßωò σιο Ýργο ιου «ΕκκληοτασττκÝò
διοιοξειò». σιο οποιο διαγραφειαι ο αρμüΖων σε χρτοιιανοýò
Βßοò. Ολα αυτÜ ια οιßρτξε πÜνω οε Ýνα ΒÜθρο αυστηρηò
ηΒικÞò. η οποßα χαρακιηρτΖüιαν κυρßωò αιιü ιην
καιαπολÝμηση τηò σπατÜληò kar τηò πλεονεξταò. Ο
ακιιΒισμüò ιου Ýφιανε και μßχρτ ιην οργÜνωση
ατφντδιασιτκþν επτοκÝιμεων οτα οπιτια yra επτιüπτο Ýλεγχο
τηò τηρησηò üλων üσων επÝβαλλε Ýναò ενÜρετοò Βßοò.
2- «Να εμπ]στεýεοαι τον εαυτü σου: κÜθε καρδιÜ δονεßται
σαν ακοýσει αυτü το παlηγγελμα... Αò ξυπνýσει λοιπüν ο
Üνθρωποò αò νιþσει mν αεßα.οD κ] αò επιΒÜλει τη
δýναμý του. Αò πÜψε1 να εßναι δειλüò και
περιφρονημÝνοò σαν ιμυχοπαßδι, νüθοò η αλητηò α' Ýναν
κüσμο που αν υπÜρχει υπÜρχε1 γι' αυτüν» (Βλ. Ραλφ
Εμερσον, Δοκßμlα, Τ. 2, «Gutenberg», Αθηνα Ι994).
3. Douglas Brinkley, History ofthe United States,
«Viking», Ν.Υ. 199Ε, σ. 363. I
39
 Την Üνοδο του
Χßτλερ στην
εξουσßο
ακολοýθησε η
συγκÝντρωση
üλων τωγ
εξουσιþν στα
χÝρια του και η
χρησιμοποßηση
των SS ωò
ιδιωτικοý στρατοý
του ναζιοτικοý
κüμματοò
του ΘεοΔΩρογ ΣΑΜπΑτΑκΑκΗ
υποqιýφιου δροò Ιστορßαò Πατεπιστημßου Αθηνþν
fbρμανßα του Χßτλερ
Τον laιrouÜpro του ιθ33 ο Χßτλερ Ýγτνε καγκελÜ-
ρτοò ιηò Γερμαýαò κατ σε σýντομο χροτ,τκü δτÜσιημα
αναπτυοοει μηχαντσμουò yra ιη μεταφοτý ιηò Γερ-
μανßαò οε δτκταιορßα τοý ενüò κüμματοò, ΟργÜνωοε
ιην ασιυνομικη εξουσßα με τÝτοτο φüπο, þστε να ε-
τηβαλετ τη ναΖτοττκÞ πολτττκÞ και να εξασφαλßοετ
τον Ýλεγ>ο τηò Γερμανßαò. Πεßθετ το υπουργτκü συμ-
βοýλτο yra ιην επýολη κρÜιουò εκιÜχτου ανÜγκηò,
με αποιÝλεσμα ιην καιÜργηση των ατομχþν δτκατω-
μÜιων kar ελευθεριþν. Or υτmρεσßεò αοφαλεßαò εß-
χαν πλÝον το δτκαßωμα να δταβÜΖουν ιην αλληλο-
γιαφßα ιων πολτιþγ να παρακολουθουν ιτò ιηλεφω-
τ,τκÝò επτκοτνωνßεò kar να κÜνουν και' οßκον Ýρευνεò
χωρßò Ýτ,ταλμα. ΠαρÜλληλα, ξεκß,"τισε μτα μεγαλη
προπαγανδτστικß εκστραιεßα ιου καθεστþιοò με σιü-
ΑιιτισημιτικÞ κοι χο την ενßσχυση ιηò δημοιτκüιηιÜò του. Ο θεμελτþ-
αντικομμουνιστικÞ δηò Üξοναò πÜνω στον οποßο βασßσιττκε ο Χßιλερ γτα
αφßσα του να εmιýχετ ιουò σιοχουò ιου ηιαν «ο τρüμοò» - «ο φο-
Εθυκοσοσιαλι- Βοò του αιφνßδιου θανÜτου», ο οποßοò αποτÝλεσε kar
οτικοý κüμματοò ιο τσχυρüιερο πολτιτκü ιου üπλο.
Με κßιmτρο ιουò υψηλουò μτσ8ουò, το αßσθημα συ-
ντροφτκüτηιαò ι«ιι ττò εντυτιωσταχÝò στολÝò, 10.0ω Ü-
νεργοτ Üντρεò φüρεσαιι ττò σιολÝò των «ΝαΖιστικþν
ΜονÜδων Εφüδου» (Sturmabteilungen) - SA, kar
,ι ξεχυθηκαν σιουò δρüμουò yra να χιυπηοουν και να
δολοφονηοουν ιουò ανττπÜλουò ιου ναΖτσιτκου καδε-
*._.,] στωτοò.
Σημανιικü εργαλεßο τηò ναΖτσττκηò τρομοκραιßαò
αιοιÝλεσε επßοηò kar η ττΟμαδα Προστασßαò»
(Schutzstaffel), γνωσιη ωò SS, η οποßα ξεκßιττσε ιη
δρασιηρτüτηιÜ ιηò ωò ειδτκη φρουρÜ ιου Χßιλερ και,
-{
\ μερκþν μελþν ιου ναΖτοττκοý κüμμαιοò. Or Üντρεò
των SS δημτουργησσ,Ζ μτα μτκρη, αλλÜ εκλεκιÞ ο-
μÜδα, ια μÝλη ιηò οποßαò υπηρετουσαν ωò εφεδρικη
ι
ß ασιυνομßα Kar αργοιερα ωò φρουροß σια σφαιüπεδα
ουγκετ,τρþσεωò. ΣταδτακÜ τα SS εmσκßασαν ττò «Λ4α
νÜδεò Εφüδου», kar μειÜ το 1934 αναδεßχθηκωτ ωò ο
τδτωττκüò οφαιüò ιου ναΖτσιτκοý κομματοò.
Ο αρχηγüò ιων SS ΧÜτνριχ Χßýερ (Heinrich
Himmler) μειÝφεψε την επßοημη αστυνομßα σε üρ
γανο τρομοκραιßαò kar Βοηδηοε οιη μεγÝθυνση ιτη
«Μυοτικηò Αστυνομßαò του Κlητοι4» (Geheime
Staatspolizei) - ΓΚεστÜπο. Χρηοτμοποτþ,υταò αδßοτα-
κιεò Kar αττÜνθρωπεò μεθüδουò, οτüχο εßχε να ανιι
καλýπιετ και να συλλαμΒÜνετ ιουò πολτιτκοýò ανυ-
πÜλουò η kar αυτοýò που 0ρνου\ºαν να υπòικουσου\-
στιò προσιαγÝò ιου καθεσιþιοò.
Ειστ, or πρÜκιορεò των SA Kar ιηò ΓΚεσιÜπο ωτα-
Ζηιοýοωτ απü υüρια σε πüρτα τουò εχθρουò του Χßι-
λερ. ΣοσταλτοτÝò, κομμουντστÝò, ηγÝιεò σωμαιεßωι-.
καδþò kar εκεßνοτ που εßχαν εκφραστεß καιÜ του να-
Ζιοιικου κüμματοò ουνεληφθησωτ kar ορτσμÝνοτ απο
αυτουò δολοφονηθηκαν. Στα μÝσα του 1933 το ναΖ].-
σιτκü κüμμα ηταττ ιο μοναδτκü πολτττκü κüμμα. Η φ
γανωμÝνη ατ,ττπολßτευση σχεδüν στο ουνολü τηò εß:<ε
εξουδειερωθετ.
ΠολλÝò απü αυτÝò τιò καταοιαλτικÝò ομÜδεò Ýστη-
σαν εκατοντÜδεò πρüχετρα «στρατüπεδα» σε Üδετεò α-
ποθηκεò, θτομτιχαιτßεò kar σε Üλλεò ιοποδεσßεò σlα |
ιη Γερμανßα. Σε αυτÜ τòρατουνιαν, χωρßò δßκη *οr οε
ουνθηκεò αττüλυιηò θßαò kar εξαθλßωοηò, or πολτη-
Ι
κοß òτ"τßυαλοτ. Ενα οιü τα πρþτα σιραιüπεδα δημι- ι
ουργηθηκε σιτò 20 Μαριßου ιου 1θ33, σιο ΝιαχÜου ,
(σε Ýνα εγκαιαλετμμÝνο, απü τον Α Παγκüσμτο Πα,
λεμο, εργοοτÜστο πυρομòιχτκþν), το οποßο κοι cτπoIE- ι
λεσε το «πρüτυπο»για τα στιßστοτχα οτρατüπεδα τωι-
SS.
Η Ριοσßα ιου ΣtÜλτν
ΚατÜ ιο δεýτερο μτσü ιηò δεκαετßαò ιου 1920, ο Ιο> ,
òπιφ ΣtÜλτν (Joseph Stalin) Ý8εσε ιτò ΒÜσετò γτα τττι-
εξασιρÜλτοη τηò πληρουò εξουοßαò του, χρηοτμοποτ- ]
ι

þιταò την αστυνομυτη κοταοτολη ενÜ\,ºlα σια αντßθε-
τα σιοιχεßα μÝοα οιο Κομμουντοιτκü κüμμα. Αντß-
στοιχοι κατασιαλττκοß μηχαντσμοß εßχαν καιÜ ιο πα-
ρελδüν χρηστμοποτηθεß μüνο ενÜνττα οτουò ανττπÜ-
λουò ιου μπολσεΒτκτομου kar üχτ σια ßδτα ια μÝλη
ιου κüμματοò. Το πρþια θυμαια ηιαιι τα μÝλη ιου Πο-
λτιτκου ψαφεßου (Π.Γ.), ΔÝι,ιν Τρüταττ (Leon
Trotskii), f¸ρτγκüρτ ΖτνüΒιεφ (Grigorii Zinov'ev)
και ο Λεβ ΚαμÝνεφ (Lev Kamenev), οτ oπoior απο-
μαχρυνθηκαν απü το κüμμα στα τÝλη ιου 1θ27.
ΜÝχρι το 1θ34 ο ΣτÜλτν πÝιυχε να εξαλεßψετ κÜθε
ενδεχüμενη αντßδραση yra το πρüοωπü του Kar κα-
δτεριßýηκε ωò ο αδταμφτσΒηιηιοò ηγÝτηò, ιüοο ιου
κüμματοò üσο kar ιου σοβιεικοý κρÜιουò. Παρ' ολ'
αυτÜ ο θÜναιοò του μÝλουò ιου Π.Γ. ΣεργκÝι Κßροιρ
(Sergei Kirov), την 1η Δεκεμθρßου του 1θ34, αποτÝ-
λεσε την απαρχη μταò σειρÜò γεγονüτων που καθüρτ-
σαν τη λεγüμενη «Μεγαλη ºρομοκρατßα» τηò δεκα-
ετßαò ιου '30. Τα επüμενα ιεοσεlýμτστ χρüντα ο ΣτÜ-
λτν προχþρηοε στην τρομοκρÜτηση üληò τηò χþραò,
με εκτεταμÝνεò συλληψετò kar εκιελÝσετò. Εκαιομ-
μυρτα α&ßα μÝλη του κüμμαιοò κατ υολßιεò συνελη-
φθησαν κατ σιÜλθηκαν στα λεγüμενα «στρατüπεδα
εργασßαò» Ι,ι, δολοφονηθηκαν σε φυλακÝò. Μολονüιτ
ιο σοβτειτκü ουστημα των στρατοπÝδων σταγχασττκηò
εργασßαò εßχε δημτουργηδεß αττü ιο 1θlθ, ο αριθμüò
των εγκλεßστων σε αυιÜ πολλατιλασιÜστηκε συò αρ-
χÝò τηò δεκαειßαò ιου '30. Το 1θ33, μÜλτστα, στο ΓΚοý
λαγκ η ατο «Κεwριι<ü Διειfrυντηριο για Σωφlηνι-
στικÜ Στρατüπεδα Dργασßαò», ο συνολτκüò αρýμüò
των κραιουμÝνων ητωß 2,5ω.Oω, ο οποßοò αυξßθτικε
σε 3.300,0Φ ιτò παραμονÝò ιηò γερμα\,ºκηò ετσΒοληò,
το 1941. Στουò φυλαχτσμÝνουò συμπεριλαμΒÜνονταν
δολοφüνοτ, κλÝφτεò kar Üλλοτ korvoi εlχλημαιßεò -
μαΖß με πολττχουò kar θρησκευττκοýò ανττρρησßεò.
Το 1939 η φομοκραιßα εßχε υποχωρησετ, Ο ΣιÜλτν
0 ΙωσÞφ ΣτÜλιν
την εποχÞ τηò
παντοδυναμßοò
και τηò
προσωπολοτρßOò
του. Δßπλα,
ονüμεσο σε
ηγεπκÜ στελÝχη
του κüμματοò των
μπολσεβßκων,
Λßγοι απü ουτοýò
γλßτωσον τιò
εκκαθορßσειò
εßχε kaιql&ircer να φÝρετ το κüμμα και ιουò πολßτεò
σε μτα καιÜοιαση πλßρουò υποταγηò σιην εξουσßα
του. Η σοβτειτκη κοτνωνßα Þιστ ιüσο εξαιομτκευμÝιm
kar or πολßιεò ιüσο φοΒτσμÝνοτ yra τα αντßπονα. που
οι μαΖχÝò συλληψειò δεν ηταν mα απαραßιητεò.
Ο ΣτÜλτν κυθÝρττησε ωò απüλυιοò δχτÜιqραò τηò
Σοθτετχßò Ενωσηò καιÜ τη δτÜρκετα ιου Β' Παγκο-
σμßου Πολεμου kar μÝχρι ιο θÜναιü ιου, το 1νΙÜρττο
του 1θ53.
Τα εpyalΕia καταστολßò kar τlημοηηιßαò:
ημυσυτm ασωνομßα Αφßσα τηò
Το καθεοιþò ιων μπολσεΒßκων στηρτχ8ηκε απü περιüδου τηò
ιην αρχη οε μτα δυναιη μυαττ<η (π υολτιτκη) ασιυ- εσωκομμοτικÞò
νομßα yra ιη στηρτξη ιηò εξουσßαò ιουò. Η ιρþτη μυ- τρομοκροτßαò
σττκη αοτυνομßα, η ΤσÝκα (Cheka), που δημτουργη- οτην ΕΣΣΔ.
θηκε ΔεκÝμΒριο του 1θ17, σιαδτοτòÜ απÝκιτΕε ιην
το ΣτρÝφεται
εξουσßα yra να πραγματουοτεß δßκεò με συνοπιτκÝò ενOντßον τωυ
δταδικασßεò kar ξεκßνηοε μτα εκσφατεßα ιρομοκρÜ- «πρOκτüρων του
ιησηò ενþπτα οττò τσχυρÝò οτκονομυ<α τÜξετò kar τουò φασΙσμοý,
εχθρουò του μπολσεΒττομου. τρOτσκιπο-
Με το ιÝλοò ιου εμφυλßòυ πολÝμου (1θΒ-lθ21), or ε- μπουχορινικþν»
σωιερχÝò kar δτεθνεßò ανττδlýσειò υυοχþρησω4 με α-
ποτÝλεσμα να δταλυθεß η Τσý<α. Or λεττουργßεò ιηò
μειαφÝρθτικσΖ το L922 στο «Κτητπü Πολιτικü Διεν
0υν,αιριο» (GPU), το οποßο αρχικÜ ηιστ λιγüιερο τ-
σχυρü απ'ü,η ο προκÜτοýò ιου. Με την ανÜληψη ü-
μωò τηò εξοι:σßαò απü ιον ΣτÜλτν η μυσιτκη αστυνομτα
απÝκιησε κατ πÜλτ τοχυρÝò καιασιαλιτκÝò εξουσßεò
kar ιο 1θ34 μειονοlýσιηκε σε «ΛαΙκý Εππlητm γη
ΕσωτερικÜ ΘÝματω» (I.{KVD). Η μυσυκη ασιυνομßα
αποτÝλεσε ιον πιο τσχυρü σοβτεττκü θεσμü καιÜ τη
δτÜρκετα τηò σταλτυκηò περýδου. Αν kar η ιΕταστα-
λτνικÞ μυσυκß αστυνομßα, η KGB, δεν αναμßχθηκε
σε μαΖτκÝò εκκαθαρßσετò. συνÝχτοε να χρησψοποιεß-
τατ ατü ιην ηγεσßα ιου Κρεμλßνου γτα ιην καιαπßεση
ιων πολτιτκÜ kar θρησκευττκÜ δταφκυνοýντων. I
2οOò Αιοκ,η:

Και δεξιü
τρομοκρατßα. ιηò ορΥανωμενηò τρομοΚρατταò.
Βüμβο ΠÜνω αυü χßλτεò εßναι or οργανþοετò που κατα-
νεοφασιστικÞò γρÜφονιατ ωò τρομοκραιτκÝò σε ολüκληρο τον πλα-
οργÜνωσηò νÞτη. ΣυνÞθωò δεν γßνετατ δτÜκρτση ανÜμεοα σε α-
ενογτßον κροαρτοτερÝò η ατιοδεξτÝò. Eivar χqιαχιηρτσυκü, f
συγκÝντρωσηò ωστοσο, οττ οε μτα αΠο ιΙò Χωρεò Που εΖησε ττò ιρα-
10.000 φοιτητþν
γτκÝò ουνÝπετεò τηò τρομοκραιßαò, την Ιταλßα, κατÜ
τηò ιατρικÞò στη ιτò δεκαετßεò ιου'70 kar του'Β0 με την εφαρμοιlη ιηò
ΝÜπολη τον «οτραιηγτκηò τηò Ýνιαοηò», προθληθηκαν κυρßωò
0κτþβριο του
οι ατ(ροαρτσιερÝò οργανþσειò, üπωò or «ΕρυθρÝò Τα-
1969
ξταρχßεò», ενþ υποΒαθμßοτηκε η δρÜση ιων ακρο-
δεξτþν οργανþσεωγ üπωò η «ΝÝα ΤÜξη», or οποßεò
τιροκÜλεσαν ιερτσσüτερα θυμαια...
Ο προηγουμενοò ατþναò ÝΖησε ιη przrkü αλλαγη
στη χρßση ιηò τρομοκραιßαò kar απü τα δυο Üκρα
ιου πολτιτκοý φÜσμαιοò. Καθεστþτα üπωò ιο σταλτ-
νΙΚο καΙ το μαοτΚο τη ΧρηστμοΠοΙησαν σθ μαΖτΚη
κλßμακα, αξτουοτþνταò τιò μορφÝò εκφοθτσμου,
θßαò και τρομοκρÜτησηò yra να πειυχουν τουò στü-
χουò ιουò. χωρßò να εξομοιþνοντατ πÜνιοιε or μÝ-
θοδοß τουò με ιτò ναΖτσιικÝò μεθüδουò ιηò ιρομο-
κραιßαò, που Ýφιασαν μÝχρι ιο Ολοκαýιωμα.
Η συοτηματτκη παραΒßαση των αν8ρωυßνων δτ-
κατωμÜιων, ια Βασαντσιηρια, or εξορßεò Kar or φυ-
ß
λακßσετò, χωρßò δτκασττκÝò αποφÜοετò με σκηνο- -**i
θετημÝνεò δßκεò, αυοτÝλεσαν μτα κληρονομτÜ την
οποßα αξτοποßησαν πÜμπολλα καθεσιþτα. Η τρομο-
κρατßα χρηστμοποτηθηκε ιüσο αυü καθεσιþτα üοο
kar απü ανττπÜλουò ιουò: αποικιακÝò δτοτκßσετò
Kar αντιαποικτακÜ κτνßματα, εδνικÝò η θρησκευττ-
κÝò ομÜδεò, επανασιαιτκÝò οργανþσετò kar δτκτατο-
ρτκÜ καδεσιþια κατÝφυγαν, ουστηματτκÜ Þ ευκατ-
ρΙαΚα, σε αυιην.
Η μαΖτκß εξüντωση υληθυσμþν, or οφαγÝò kar

Στπν ßτοΠßα προΒΗπδπκον ο! οκροοριστGρÝò πü φρτκτÜ εγκληματα εθντκþν εκκαθαρßσεων σιην

και üχι οι οκροδ€ξιÝò οΡγονþσειò,
οι οπο߀ò mροκÜη€σον π€Ρισσüτερο δýματο
πρþην ενταßα ΓτουγκοσλαΒßα με το ουνεχη θομ-
Βαρδτομü μταò ανοχýρωιηò πüληò, του ΣερÜγεΒου,
και την αποδεδετγμÝνη σφαγü χτλτÜδων Βοσνßων
σιη ΣρεμπρÝνιισα το 1θ95 απü ττò δυνÜμειò των
ΣÝρΒων.

τα Baσavrσιnpra αποτελουν αναμφτσΒηιηια πρÜ- τσιορßα των ανιταποικιακων αγþνων εß-

ξετò τρομοκρατßαò. Ανυπολüγτσια εßναι τα θυματα
τηò αποτκτοκραιßαò kar των εκκαθαρßσεων καιÜ την
πρþιη υερßοδο τηò κομμουντσττκηò διακυΒÝρνη-
σηò στην Κßνα, kar αργüτερα οτη δτÜρκετα τηò «Πο-
λτττοττκüò ΕπανÜσιασηò». ΑνÜμεσα οιτò πρÜξετò
ιρομοκρατßαò ξεχωρßΖουν η σφαγη εκατονιÜδων xr-
λτÜδων αρτοιερþν απü ιο σιραιü τηò Ινδονησßαò ιο
1θ65 και η εξüντωση απü το καθεσιþò των «Κüκκτ-
νων Χμερ» στην ΚαμπüιΖη, σττò αρχÝò τηò δεκαε-
τßαò του'70, εκαιοντÜδων χτλτÜδων στο πλαßστο τηò
εκσιραιεßαò «αναμüρφωσηò» ιουò...
ΑλλÜ kar η τελευταßα δεκαειßα σημαδευ8ηκε α-
var γεμÜτη απο πρÜξειò κραττκηò τρομο-
κραιßαò, αλλÜ kar απü ιην προπαγÜνδα
yra τη συγκÜλυψη ιηò: or Κýπρτοτ πα-
ιρτþιεò οδηγηθηκαν οτην αγχüνη απü τη
Βρειαντκß aπorkrakÞ δτοßκηση ωò «ιρομοκρÜτεò»
kar ια μÝλη ιου απελευθερωττκοý κτνημαιοò σιην
ΚÝνυα συκοφανιηθηκαν ωò ανθρωποφÜγοτ!
Σιη μειαπολεμτκη Ευρþυη η ιρομοκραιßα δεν υ-
πηρξε αποκλεισττκÜ φατνüμενο του ενüò Üκρου,
γταιß or νεοφαστσττκÝò ß νεοναΖτσττκÝò οργανþοετò
αφθονουσαγ τδταßιερα στην Ιταλßα, τη Γερμανßα
και τη Γαλλßα. Εκεß ενιοπßΖονιαι yra πρþιη φορÜ

44

και or στενÝò, αλληλοδταυλεκüμενεò σχÝσετò ανÜ-
μεσα σε τρομοκραιτκÝò οργανωοετò, μυσττκεò υπη-
ρεοßεò kar οργανωμÝνο Ýγκλημα.
Σιον Τρßτο Κüσμο υπηρξε ιρομοκραιßα και σε υ-
περεθντκη κλßμακα, üπωò σφαγÝò kar γενοκτονßεò
σιην κεντρτκη Αφρτκη η η συοιημαιτκη πολυχρο-
νη πολτιτκÞ των φυλεττκþν δτακρßσεων, μτα απü ιτò
πτο δτεστραμμÝνεò μορφÝò τρομοκρÜιησηò. Στη Δα-
ιτνικß Αμερτκß η τρομοκρατßα απü στραττωττκÜ κα-
θεστþια η δτκιαιορßεò πηρε ιη μορφÞ μαΖτκþν ε-
κιελÝσεων η εξαφÜντσηò ανττπÜλων, üυωò απü τον
ΠτνοσÝι οιη ΧτλÞ και τον ΒτνιÝλα σιην Αργενιτνη,
με χτλτÜδεò αγνοουμενουò μÝχρτ σημερα. Σττò χþ-
ρεò ιηò Κεντρτκηò kar Νüτταò Αμερικηò δρουν α-
κüμη υαραοιρατιωτικÝò οργανþσετò η «ιÜγμαια θα-
νÜτου», που εξονιþνουν μεθοδτκÜ χτλτÜδεò ανιτ-
πÜλουò.
Η ιρομοκραιτκß δρÜση παßρνετ πro «εξελτγμÝ-
νεò» μορφÝò με ττò ΒομΒτσιτκÝò επτθÝσειò αυιοκιο-
νßαò τσλαμτστþν οτον Λßβανο κατ «καμτκÜΖτ» στα
ΝÝλσον ΜοντÝλα
καιεχüμενα παλατσιτντακÜ εδÜφη Kar το Ισραηλ. (αρττερÜ) κοι
Το αποκορυφωμα τηò νÝαò μορφηò τρομοκρατßαò, Γιüσερ ΑροφÜτ
üπου ο θυτηò δεν εξασφαλßΖετ ιη σωτηρßα του, αλ- (δεξ,ü). Δýο
λÜ θυστÜΖειατ σιο Βωμü ιου «ýψτοιου σιüχου». Þ- αξτσÝβαοτοι
ιαν η τρομοκραιτκÞ επßθεση τηò 11ηò Σεπιεμθρßου «τρομοκρÜτεò»
2001.
Η ταχυτατη δτÜδοση τηò ιεχνολογßαò δεν ευνüη-
σε μüνο υπεροýγχρονεò μεθüδουò ιρομοκραττκηò
δρÜοηò, αλλÜ ανÝδειξε το σιενü δεσμü ανÜμεσα
σιην ιρομοκρατßα kar ια μÝσα ενημÝρωσηò. Iδrai-
τερα στην εποχÞ μαò, αν δεν υπÞρχαν ια ηλεκιρο-
ντκÜ μÝσα μαΖτκηò ενημÝρωσηò δεν θα υυßρχε kar
η τρομοκραιßα. ΠολλÝò φορεò ιρομοκραττκÝò υρÜ-
ξετò Ýχουν üχτ πολτιτκοοτκονομτκü η σιραττωττκü
στüχο, αλλÜ αποβλÝπουν σιην προθολη τηò πρÜ-
ξηò, ü ιου κετμÝνου που «δτκατολογεß» ιην πρÜξη,
αΠο ια μεοα ενημερωσηò.
Σιιò αρχÝò ιου 21ου ατþνα Ζοýμε μτα ουοιασιτκÞ
μειÜλλαξη, στο πλαßστο τηò οποßαò εξομοτþνοντατ,
ακüμη kar αναδρομτκÜ, εθντκοαπελευθερωττκÜ kr-
νηματα. αντιαποικιακοß αγþνεò. ακüμη kar η αντß-
σταση ενÜνττα σιο ναΖισιη κατακιητη με τρομο-
κραττκÝò πρÜξετò. Θýμαια αυιηò ιηò τσοπεδωιτκηò
αντßληψηò εßνατ το Παλατοττντακü κßνημα γτα ε-
θvrkn ανεξαριησßα, που ταυτßΖετατ συλληβδην α-
πü την τσραηλτνü κυθÝρνηση με την τρομοκρατßα.
Το Ιοραηλ, üμωò, με την ανοχη των ΗΠΑ, εφαρ-
μüΖετ κραττκη ιρομοκρατßα, η orroia θεωρεßιατ δτ-
κατολογημÝνη Üμυνα...
Ο ορτσμüò ιηò ιρομοκρατßαò παραμÝνετ Ζηιουμε-
νο, μολονüττ ιο φατνüμενο Ýχετ δτερευνηθεß ευαρ-
κþò. Το Ζýιημα Ýχετ απασχολÞσει ιον ΟΗΕ kar Üλ-
λουò οργαντσμοýò, αλλÜ δεν υπηρξε ποιÝ ομüφω-
νη ιοττοθÝιηοη yra ιον ορισμü τηò τρομοκρατßαò,
Στιò νεονοζισακÝò οργονþσ€ιò €ντοηßζονται
για ΓlΡþτη φορÜ οι σχÝσ€ιò ανüμ€σα
σ€ τΡομοΚρÜτ€ζ Κο! μυστιΚÝò υπηρeσßeò
καθþò υυÜρχετ τερÜσιτα δτÜσταση απüψεων, ανÜλο-
γα με ιην εποχÞ Þ με το γεωγραφτκο μηκοò kar
πλÜτοò üπου εμφανßΖεται το φατνüμενο.
Πολτιτκοß ηγÝτεò, που θεωρουνταν οιυγνοß τρο-
μοκρÜτεò, αναγνωρßοιηκαν αργüτερα ωò οεθαστÝò
προσωυτκüτηιεò. Ο τρομοκρÜτηò ΜαντÝλα, Ý-
γκλετστοò yra δεκαειßεò σττò φυλακÝò των ραιστ-
στþν τηò Νüτταò Αφρτκηò, Ýγινε οτη συνÝχεια προ-
σωπτκüιηια με κυροò kar δτεθνη αναγνþρτση.
ΑλλÜ kar ο ΠÜσερ ΑραφÜτ, καιαΖητουμενοò για
χρüντα απü ιτò τοραηλτνÝò υπηρεσßεò, Ýγτνε δεκιüò
με ττμεò σιο Λευκü Οßκο. υπÝγραψε συμφωνßεò με
ιουò ηγÝιεò ιου Ιοραηλ kar αναγνωρßΖειαι ωò ο α- )
45
20οò Aιoπe;
ι
Η ονοτßνοξη του
τ
ξενοδοχεßου
«Βασιλεýò Δαβßδ»
ναμφτσθßτηιοò εκπρüσωποò ιου λαοý ιου, μολονü-
ττ τουò ιελευταßουò μηνεò θρßσκειατ πÜλτ στο στü-
ßtt
οπü μÝλη τηò χασιρο ενüò ανθρþπου που Ýχει στο ενεργηττκü του
εβραßκÞò αρκετÝò τρομοκραττκÝò πρÜξειò.,.
οργÜνωσηò Η ανττμετþπιση του φατνομÝνου τηò τρομοκρα-
Ιργκοýν του τßαò εξαριÜιατ καθορτσττκÜ απü τη σκοπτÜ απü την
ΜενσχÝμ ΜπÝγκυ οποßα ιην εξετÜΖετ κανεßò. Οι Εθραßοτ ηγÝτεò, που
οτιò 22 Ιουλßου ανττμετþπτσαν με τρομοκραιτκÝò μεOüδουò τιò Βρε-
1946, με 91
ιαντκÝò αποικτακÝò αρχÝò, εivar or ßδτοτ οι οποßοτ, a
νεκροýò. Η οτÜση
üταν Ýγτναν κραιτκη εξουσßα, θεþρηοαν τρομοκρÜ-
του απÝναντι στην
τεò τουò Παλατστßντουò, που δτεκδτκοýσαν τα ßδτα
τρομοκροτßα Ýγινε
δτκατþματα απü ιουò Ισραηλτνουò πτα, οι οποßοτ εß-
εχθρικÞ üταν
πλÝον ιδρýθηκε
το κρÜτοò του
χαν καταλÜβετ την πατρßδα ιουò.
ΑλλÜ kar η πρüσφατη τστορßα ιου ΑφγαντσιÜν ri
ΙσραÞλ
εßνατ κλαοτκü παρÜδετγμα: or «μουτΖαχεντßν», οι
οποßοτ πολεμουσαν ιο φτλοσοΒτειτκü καOεσιþò
t
στην Καμπουλ, Ýχονταò την υποοιηρτξη των ΗΠΑ,
ονομÜΖονιαν «μαχητÝò τηò ελευθερßαò». ΑλλÜ ü-
ταν or iδror επýλÞθηκαν σιο ΑφγαντοτÜν kar σιρÜ-
φηκαν ενανιßον των ΗΠΑ, θοηOþνιαò ιουò ιρομο-
κρÜιεò ιηò «Αλ ΚÜινια» με τον Μπtν ΛÜντεν, τü-
τε Ýγτναν πÜλτ τρομοκρÜτεò.

Στον ΟΗ€ δεν υπÞρξε ποτÝ ομüφ νη οταν. ΑλλÜ

τοπεδΕτηση γι0 τον οΡισμü τηò τραμοι(Ρατßαò,
κα ò υmÜ χ€ι τ§ §τ!α |Üσταα,3 απüψ€ ν
ΥπÜρχει Ýνα αλÜνθαστο κρττßρτο με το οποßο μπο-
ρεß κανεßò να ξεχωρßσετ ιην τρομοκραιßα απü ιουò
νομτμοποτημÝνουò, με θÜοη ιον Καταστατικü ΧÜρτη
ιου ΟΗΕ, αγþνεò yra εθντκη ανεξαρτησßα και απε-
0 Σüκο ΑσοχÜρσ, λευθÝρωση. Οιαν κÜποτοτ δρουν ενÜντια σε στρα-
η οργÜνωση
ιιωττκη η Üλλη δικταιορßα, οε ολοκληρωιτκü καOε-
του οποßου σιþò η ενÜνττα σε ξÝνο ετσΒολÝα, Ýχουν πλαττÜ λαΙ-
απελευθÝρωσε κη βÜοη Kar υποστηρτξη kar εμπνÝονται απü τιò
το αÝριο σορßν αρχÝò ιηò ελευδερßαò, τηò δημοκρατßαò kar τηò ανε-
οτο μετρü του ξαρτησßαò, τüτε δεν μπορεß να 8εωρηθουν ιρομο-
Τüκιο το 'Ι995 κρÜτεò, Ýοτω kr αν χρηστμοποιουν ιην Ýνουλη βßα.
Ομωò πολλεò φορεò η δτÜκρτση δεν εßνατ σαφηò.
ΚραττκÝò Kar παρακραιτκÝò υπηρεσßεò, μυσττκÝò υ-
πηρεστεò ενοò η περτοσοτερων κραιων, κατÜ κατ-
ρουò χειραγþγησαν ß καιηýθυναν οργανþσετò η
ιμημαιÜ τουò, που Ýκρτναν οιτ το συμφερον ιουò η-
ιαν να συμπρÜξουγ οτο üνομα ιου «απþτερου»
σκοπου. Ετστ τα κτνηματα των Κουρδων yra να
προωθηοουν ιον αγþνα τουò yra αυτονομßα η ανε-
ξαριησßα ουμπαρατÜσσονιατ καιÜ κατρουò πüτε με
ιην Αγκυρα, πüτε με τη ΒαγδÜιη kar πüτε με ιην
ΤεχερÜνη.
Σιην Ασßα δρουν or περτοσüιερεò ιρομοκραιτκÝò
οργανþοετò με επßκενιρο την Ινδßα κατ το Πakr-
εκεß υπηρξε
Kar μαΖτΚη εφαρ-
μοΥη ιηò Κραττκηò
tρομοΚραιταò, οΠωò στο
ΙρÜν του σÜχη, αλλÜ και ιου
Χομεßνß, η στην Τουρκßα, üυου ιη
δεκαετßα ιου '70 ια θυμαια τηò δρασηò ιων τρο-
μοκραττκþν οργανþσεωγ κυρßωò τηò Üκραò δεξιÜò,
Ýφιαοαν ιτò χιλιÜδεò. Ο ΓταπωνÝΖτκοò Κüκκτνοò
Στραιüò προÝκυψε ιη δεκαειßα του '70 kar τα πρþ-
ια χρüντα τηò δρÜοηò του πραγματοποßηοε επτθÝ-
σετò οε ολüκληρο ιον κüσμο. Η πτο εντυυωστακη
ενÝργειÜ του Þταν η σφαγη στο αεροδρüμτο Λονι
ιου Ισραηλ ιο 1θ72. ΣυνεργÜστηκε στενÜ με παλατ-
οιτντακÝò οργανþοειò Kar ο ηγÝτηò του ουνεληφδη
οτην Ιαπωνßα στα ιÝλη ιου 2000.
Μßα κατ' εξοχην ιρομοκραττκη οργÜνωση, με τη
μορφη αßρεοηò, η «Αουμ», τδρυθηκε το 19Β7 οιην
Ιαπωνßα απü ιον Σüκο ΑσοχÜρα με σιüχο να κατα-
λÜβει ολüκληρο ιον κüσμο! Η οργÜνωση αναγνω-
ρßστηκε αρχτκÜ ωò θρησκευττκÞ και μετεßχε σιτò
θουλευιτκÝò εκλογÝò ιου 1990. Το ΜÜρττο του 1995,
μÝλη ιηò ατιελευθÝρωσαν Ýνα χημτκü αÝρτο ηαρÜ-
λυσηò ιου νευρικου ουοιηματοò σε σταθμοýò του
μειρü ιου Τüκτο, προκαλþνταò θανÜτουò Kar τραυ-
μαιßΖονιαò 6.000 Üτομα. Ο ΑσαχÜρα συνελßφδη,
αλλÜ η δßκη του δεν Ýχει ολοκληρωθεß ακüμη. Η
αßρεση συνεχßΖει να σιρατολογεß νÝα μÝλη, üχτ μü-
νο στην Ιαπωνßα, αλλÜ και στη Ρωοßα.
Σιη γεττοντκη μαò Τουρκßα or δυο ιελευταßεò δε-
καετßεò οημαδευοντατ απü την Ýνοπλη δρασιηρτü-

46

τηια του
Κουρδτκου
Κüμμαιοò Εργα-
ιþν (ΡΚΚ), η ανττμε-
ιωΠΙση του οΠοΙου αΠο ττò
αρχÝò με μαΖτκη κατασιολÞ
Kar ιρομοκρατßα εßχε αποτÝλεσμα xr-
λτÜδεò νεκροýò kar απü ιτò δýο πλευρÝò. Η
δρÜση των ακροαρτσιερþν οργανþσεων στην Τουρ-
κßα Ýχετ υερτορτσιεß. Στα μÝσα ιηò δεκαειßαò του '70
εμφανßσιηκε ο Αρμενικüò Μυσττκüò Σιρατüò για
ιην ΑυελευθÝρωση ιηò Αρμενßαò (ASALA), με
θομθτσιτκÝò επτθÝσετò kar δολοφονßεò κυρßωò
Τουρκων αξτωματουχων. Η πro εντυπωστακη ενÝρ-
γετÜ ιου Þιαν η επßθεση ενανιßον των ιουρκικþν α-
ερογραμμþν σιο αεροδρüμιο ιου Ορλß στο Παρßστ,
το 1θΒ3, ενÝργετα η ουοßα οδηγησε στη δτÜοπαση
kar ιελτκÜ σιη δτÜλυσÞ του.
το χþρο ιηò ΜÝσηò Αναιολßò εμφανßστη-
Καν τοωò or Περτσοοτερεò τρομοΚραιιΚεò
οργανþσειò, Το Üλυιο Παλατσιιντακü Ζηιη-
μα γÝwησε δεκÜδεò οργανþοετò Ýνουληò
δρÜσηò kar ανÜμεσÜ τουò üλεò or «δτÜση-
μεò» οργανþσετò, üπωò η «ΦαιÜχ» ιου ΑραφÜι, το
Δαßκü ΜÝτωπο, ιο Δημοκραττκü ΜÝιωπο, ο «Μαý-
ροò ΣεπιÝμθρηò», ο οποßοò ευθýνετατ yra ιη σφα-
γη στουò Ολυμπτακοýò ιου ΜονÜχου το 1θ72 και
Üλλεò. Σημερα, στην κορυφη ιου καταλüγου των
ιρομοκραττκþν οργανþσεων Βρßσκοντατ σχεδüν ü-
λεò or οργανþσετò τσλαμτστþγ üχτ μüνο ιηò ΜÝσηò
ΑναιολÜò, αλλÜ ολüκληρου ιου τσλαμτκου κüσμου.
Εγο απü
Mra οργÜνωοη η οποßα Ýσπθτρε τον ιρüμο yra δε- τα μÝλη του
καετßεò Þιαν του Αμποý Ντντüλ, ο οποßοò αποσχß- παλαιστιγιοκοý
στηκε απü την ΟργÜνωση yra ιην ΑπελευθÝρωοη «Μαýρου
ιηò Παλατσιßνηò (PLO) το 1974, kar μÝχρτ το φρτ- ΣεπÝμβρη» π9μ
κιü θÜναιü του σιη ΒαγδÜιη, σια μÝσα ιου 2002, εκτÝλεσον τη
σκüρπτσε το θÜνατο, με χτλτÜδεò θυματα. ΑνÜμεσα σφσγÞ των
οιτò εντυπωστακÝò επτθÝσετò του ηταν στα αερο- Ισραηλινþν
δρüμια ιηò ΒτÝwηò kar ιηò Ρþμηò ιο 19Β5, η επß- οθλητþν στην
8εση στο κρουαΖτερüπλοτο «Σßιτ οφ Πüροò» οτον 0λυμπιüδα του
Μονüχου το ß972
Σαρωντκü ιον Ιοýλτο του 19Β8 kar η δολοφονßα κο-
ρυφαßων οιελεχþν των Παλατσιτνßων, üπωò ιου υ-
παρχηγου ιηò ΟΑΠ Αμποý ΙγτÜπ, σιην Τýντδα ιο
rθθ1. Ο Αμποý ΝτνιÜλ χρηστμουοτßθηκε δταδοχτ-
κÜ απü τα καθεσιþια ιηò Συρßαò, του ΙρÜκ Kar τηò
Διθυηò kar παραμÝνουν ερωτηματτκÜ για ττò σχÝ-
σετò ιου με ιο Ισραηλ.
Η μεγαλýιερη οργÜνωση των τσλαμτστþν στην
Αßγυπιο εßνατ η «fΚαμÜα Ιολαμßγια», η οποßα Ýχει
πραγματοποτησετ επτθÝσειò ενανιßον αξτωμαιοý-
χων ιου καθεσιþτοò, αλλÜ kar χρτσττανþν κοπτþν,
με αποκορυφωμα ιη σφαγη 58 ιουρτσιþν στο Λοý-
ξορ, ιο ΝοÝμΒρτο ιου 1θθ7. Μßα εξßσου αχραßα ορ-
Στη ΛοτινικÞ Αμ€ΡικÞ εßνοι σχ€δüν οδýνατη
η διüκριση ανüμ€σο σc Επανοστοτικü
κινÞματο ι(οι τΡομοκΡατικÝò οργονþσ€ιò
γÜνωση εßνατ η «ΤΖιχÜντ»», η οποßα ευθυνειατ yra
ιη δολοφονßα το ΙΘΒ1 του προÝδρου Ανοιýρ ελΣα-
γτÜτ, ενþ αποπετρÜθηκε να δολοφονησεττον πρω-
0 Αμποý ΝυτÜλ,
θυπουργü Kar ιον υπουργü Εσωτερτκþν. ο σκοτεινüò
Σττò αρχÝò ιηò δεκαετßαò του 'θ0 ξÝσπασε στην Πολοιοτßνηò
Αλγερßα αχηρυκιοò εμφυλτοò πüλεμοò ανÜμεσα οε τρομοκρüτηò, που
ακραßεò τσλαμτσιτκÝò οργανþοετò kar ιο καθεσιþò, οýτε ο θÜνατüò
με αυοτÝλεσμα πÜνω απü 100,000 Üνθρωποτ να Ý- του σποκüλυψε
χουν σκοιωθεß. Η πτο σκληρß οργÜνωοη εßνατ η τOυò
Ενοπλη Ισλαμτκη ΟμÜδα (GIA), η οποßα ξεκßνησε προγμαπκοýò
τη δρÜση ιο 1θθ2, μειÜ την απαγüρευση λετιουρ- πüτρωνÝò του
γßαò του Ισλαμτκου Μειþπου Σωιηρßαò, kar προχþ-
ρησε συχνÜ οιην εξüντωση ολüκληρων χωρτþν.
Η ΛαττντκÞ Αμερτκη εßνατ η περτοχη üπου εßνατ
οχεδüν αδυναιη η δτÜκρτση ανÜμεσα σε επανασια-
ιτκÜ κτνηματα Kar τρομοκρατικÝò οργανþσετò, κα-
θþò αποτελεß ενδημτκü φατνüμενο η ýπαρξη ενü-
πλων οργανþσεωγ or οποßεò ελÝγχουν μεγÜλα
τμηματα εδÜφουò. Or ΤουπαμÜροò ιηò Ουρουγου-
Üηò, or ΜονιονÝροò ιηò Αργενττνηò, οτ Ýνοπλεò ορ-
γανþσετò ιηò Κολομθßαò, τηò ΒενεΖουÝλαò παλτü-
τερα, αλλÜ κατ οι Ζαπατßσταò του Μεξτκοý σημερα,
εßνατ μüνο μcρικcò απο αυτθò.
Το «Φωιεινü ΜονοπÜττ» σιο Περοý θεωρεßιατ απü
4º
2οOò Aιoπe:
Το εμπορικü
κÝντρο τηò ττò σκληρüτερεò ιρομοκρατκÝò οργανþσετò σιη Λα-
0κλαχüμαò, το ττντκη Αμερτκη. Iδρυθηκε στα ιÝλη τηò δεκαειßαò
οποßο ονστßνοξε ο του '60 απü τον καθηγητη Πανεπτοιημßου ΑμπτμÜ-
Αμερικανüò ελ fΙοýσμαν, με δτακηρυγμÝνο στüχο την κατα-
βομβωτÞò Τßμοθι στροφη του κρÜτουò κα1 την ανιτκαιÜσιασÞ ιου αυü
Μοκ ΒÝι, Ýνα «επανασταττκü καθεστþò». Η σýλληψη ιου
σκοτþνοντοò Γκοýσμαγ το ΣεπιÝμθρτο ιου 1θθ2, υπßρξε πληγμα
εκοτοιιτÜδεò yra την οργÜνωση, üπωò kar η λτυοταξßα αρκειþν
πολßτεò
μελþν kar η αμνßσιευσß τουò απü την κυΒÝρνηση.
Σττò ΗνωμÝνεò Πολιτεßεò. εκιüò απü τη μτκρη
παρÝνθεση του κτνηματοò των «Μαυρων Πανθη-
ρων» Kar ιων «ΓουÝδερμεν», δεν υπηρξαν σημα-
νιτκÝò οργανþσετò Ýνοπληò θßαò, αλλÜ αφθονουν
μÝχρτ σημερα εκατοντÜδεò οργανþσετò τηò ρατοτ-
σιτκßò ακροδεξτÜò, πÝρα απü την Κου Κλουξ
Κλαν, οι οποßεò «δτακρßθηκαν» με την αναιßναξη
ιου ομοσπονδτακου κττρßου στην Οκλαχüμα ιο 1995
με διßο εκατοντÜδεò νεκροýò.
Στην Ευρþυη εμφανßΖονται or οημαντικüιερεò
τρομοΚραττΚεò ορΥανωσετò, με Κυρτοτερη, αναμφτ-
σβÞτητα, την οργÜνωση RAF (Τμημα Κüκκτνου
Στραιου), που Ýμετνε στην τστορßα ωò «ΟργÜνωοη

Οι «€ρυδΡ€ò ΤαξιοΡχßcò» €ßχαν Ýνα σκßπρü
πυΡÞνο 4ΟΟ Þ 5ΟΟ μεßΙþν. οΑηü χιf,ιüδεò
αποτ€Αοýσον τη Βüσπ υποστÞΡιξηò
ΜπÜανιερ-ΜÜτνχοφ». Απüρροια του μεγÜλου φοτ-
τητικου κτνßμαιοò εξÝγερσηò kar αμφτσθßτησηò
ΜÝλοò του lRA, τηò δεκαειßαò ιου '60, η RAE Ýδρασε με εντυπω-
οτακÝò απαγωγÝò kar δολοφονßεò, κυρßωò σιη δε-
μιαò οργüνωσηò
που ουδεßò -πÝρον καετßα ιου'70 kar δÝχθηκε την Üγρτα κατασιολÞ
τηò βρετουκÞò του δυτικογερμανικου κρÜτουò, με αποιÝλεσμα την
κυβÝρνησηò- εξüντωση σχεδüν ολüκληρηò τηò ηγεσßαò τηò σιτò
διανοεßτοι γο φυλακÝò. Η RAF δεν υπßρξε μαΖτκü οργÜνωση,
συμπεριλüβει οτιò αλλÜ εßχε Ýνα σιενü κýκλο συμπαθοýντων.
τρομοκροτικÝò Σια ιÝλη τηò δεκαειßαò του '60 δημτουργηθηκαν
σιην Ιιαλßα or «ΕρυθρÝò Ταξταρχßεò» με δrakn-
ρυγμÝνο σιüχο ιην εγκαθßδρυση «επανασταιτκοý
καθεστþιοò» κα1 με ιον Ýνοπλο αγþνα. Οτ «Ερυ-
θρÝò Ταξταρχßεò» εßχαν Ýνα σκληρü πυρßνα 400 η
500 μελþν, αλλÜ η θÜοη υποστηρτξηò ιουò Ýφτανε
μερτκÝò χτλτÜδεò. Κορυφαßα ενÝργετÜ τουò υπηρξε
η απαγωγη kar δολοφονßα του πρþην πρωθυπουρ-
γοý Αλντο Μülη το 1978, ενþ απηγαγαν Þ δολο-
φüνησαν αρκειοýò αξτωματοýχουò του κρÜτουò. Or
«ΕρυθρÝò Ταξταρχßεò» δεν πραγματουοßησαν κα-
μτÜ επßθεση απü το 19ΒΒ μÝχρι το 2ω0, üταν εμφα-
νßστηκαν or λεγüμενεò «νÝεò ΕρυθρÝò Ταξταρ-
χßεò». Η εξÜρθρωση ιων «Ερυθρþν Ταξιαρχτþν»
πραγματοποτÞθηκε σια τÝλη τηò δεκαειßαò του 'Β0,
με τη μεταμÝλετα υολλþν στελεχþν τουò, ενþ αρ-
κετÜ δτÝφυγαν.
Σιην Ιταλßα Ýδραοαν üμωò εκιεταμÝνα or νεοφα-
σΙσιτκεò ορΥανωσετò, στο ενερΥηιτκο ιων οΠοΙων
εγγρÜφοντατ η οφαγη σιην ΠτÜτσα ΦονιÜνα του
ΜτλÜνου το 1969, Βüμθεò σε αμαξοστοτχßεò kar
αολλÝò δολοφονßεò σιην Ιιαλßα και αλλοý. Απü
την Ιιαλßα ξεκßνησε kar η αυοκÜλυψη τηò «κρυμ-
μÝνηò» οργÜνωσηò « ΓκλÜνττο», υπολεßμμαιοò ιων
συνωμοιτκþν μηχαντσμþν ιου Ψυχροý ΠολÝμου,
που συνιηροýσαν οι μυσττκεò υπηρεσßεò χωρþν-
μελþν του ΝΑΤΟ yra την ανττμειþπτση ενδεχüμε-
νηò απüπετραò καιÜληψηò ιηò εξουσßαò απü την
ΑρτσιερÜ! Σιη Γαλλßα, στα μÝσα τηò δεκαετßαò ιου
'Β0, εμφανßοιηκε η οργÜνωση «Αμεση ΔρÜση» με
μτκρß üμωò δραστηρτüιηια, ενþ σιο γεττοντκü ΒÝλ-
yro Ýδραοαν ιην ßδτα περßοδο οτ «Μαχηιτκοß Κομ-
μουντσττκοß Πυρßνεò».
Ο Ιρλανδικüò Ρεπουμυλτκανικüò Σιρατüò (IRA)
τδρýθηκε ιο 1θ6θ ωò η παρÜνομη Ýνοπλη πτÝρυγα
του «Στν ΦÝτν», νüμτμου πολτττκοý κüμματοò, ιο ο-
ποßο αγωνßΖειατ yra την απομÜκρυνση τηò Βρεια-
νßαò απü τη Βüρετα Ιρλανδßα και την Ýνωση τηò με
την Ιρλανδßα. ΑρχτκÜ η οργÜνωση χαρακτηρτΖüιαν
ωò Προσωρτνüò IRA, καθþò ο Επßσημοò IRA εßχε
κηρýξετ εκεχετρßα ιο 1972, αλλÜ στη συνÝχετα η ο-
νομασßα IRA παρÝμετνε yra να χαρακιηρßΖετ ιον
Προσωρινü IRA, ο οποßοò συνÝχτσε ιον Ýνοπλο α-
γþνα. Ο IRA θεωρηθηκε πÜντοτε τρομοκραιτκη
οργÜνωση απü ιη Βρειαντκη κυθÝρνηση kar ια μÝ-
λη του δεν εξασφÜλισαν ποτÝ ιο κα8εστþò του πο-
λτιτκοý κρατουμÝνου σττò φυλακÝò, κÜιτ γτα το ο-

4Β

υοßο θυστÜστηκαν δεκÜδεò με ττò απεργßεò πεßναò.
Η πολτττκÞ τοý «Στν ΦÝτν» στα μÝσα ιηò δεκαειßαò
ιου 'θ0 οδßγηοε σε νÝα δτÜσπαση του IRA ιο 1997,
με τη μßα πτÝρυγα να αιοδÝχειατ τη «συμφωνßα ιηò
ΜεγÜληò Παραοκευηòι», ενþ η Üλλη, ο Πραγματτ-
κüò IRA, συνÝχτοε την Ýνουλη δραση. Αυü το 1997
ο IRA κηρυξε εκεχετρßα και τον ΟκτωΒρτο ιου 2001
πηρε ιην τστορτκη αποφαση να «αχρηστευσετ» Ýνα
οημανττκü τμημα του οπλοσιασßου του.
ιην Ευρωπαßκη Ενωση, η Ισπανßα εßνατ η
μüνη χþρα η οποßα υφßσταιατ τη δρÜση α-
ποσχτσιτκηò οργανωσηò που χρηστμοποιεß
ιρομοκρατικÝò μεθüδουò. Η ΕΤ¶ ιδρýθηκε
ιο 1θ5θ με στüχο την εγκαθßδρυση ανεξÜρ-
ιητηò χþραò σττò τÝοσερτò Βüρειεò επαρχßεò ιηò
Ισπανßαò και στα ιρßα νοιτοδυιτκÜ δταμερßσμαια ιηò
Γαλλßαò, επτδßδετατ σε ΒομθτσττκÝò επιδÝσετò kar
δολοφονßεò κυθερνηττκþν Kar στρατιωτικþν αξτω-
ματουχωγ ενþ χρημαιοδοτεß ττò δραοτηρτüιηιÝò ιηò
με απαγωγÝò, λησιεßεò kar εκSτασμουò. ΥπολογßΖο-
νται σε 1.000 τα θυματÜ τηò, ανÜμεσÜ τουò πολτττκοß,
δημοοιογρÜφοτ, δτκαστÝò kar δημαρχοτ. Σια ιÝλη
ιου 1999 η ΕΤ¶ δτÝκοψε τη μονομερη εκεχετρßα που
εßχε κηρýξει kar επανÝλαβε ττò επτθÝσετò τηò.
Στην Ισπανßα η δραστηρτüτηια τηò ΕΤ¶ kar ιηò
«ΓκρÜπο» þθησαν ιο κρÜιοò να οργανþσετ παρα-
στραιτωιτκÝò ομÜδεò yra την εξüντωση των ιρομο-
κρατþγ or οποßεò ανÜμεσα οτα 8ýματÜ τουò εßχαν
αρκετουò Üσχετουò με ιτò οργανωσετò αυτÝò.
Η «Αλ ΚÜτνια», η τελευταßα σιη σετρÜ ιρομο-
κραττκß οργÜνωση, που γνωρτσε παγκüσμτα προ-
Η θεωροýμενη
Βολη λογω του εντυπωστακου πληγματοò σττò μεγαλýτερη, þò
ΗΠΑ, εßναι ουστασττκÜ μτα πολυεθντκη οργÜνωση, σÞμερα,
η οποßα δρα σε αρκετÝò χþρεò του κüσμου με στüχο τρομοκροτικÞ
να ενþσει, υποτßθειατ, üλουò τουò μουοουλμÜνουò επßθεση οτο
και να εγκαθτδρυσει ιην παγκüσμτα κυΒÝρνηση Παγκüσμιο
του χαλιφÜτου (!). Ο ηγÝτηò ιηò, ο ΣαουδÜραθαò ΚÝιιτρο Εμπορßου
ΟσÜμα Μπτν ΛÜνιεν, Ýχετ δτακηρυξει üιι ο μüνοò τηò ΝÝαò Υüρκηò,
τρüποò για την επßτευξη αυιου του σιüχου εßνατ η α- που δολοφüνησε
ναιροπß των δτεφθαρμÝνων κυΒερνßσεων του μου- χιλιÜδεò
Αμερικανοýò
σουλμαντκοý κüσμου kar η εξαφÜντση κÜθε δυττ-
κηò επτρροßò. Ο Μπτν ΛÜντεν ξεκßνησε τη δρÜοη
ιου το 1θ7θ και στη συνÝχεια οικοδüμησε Ýνα πο-
λυσχτδÝò δßκιυο, με το οποßο σιρατολογουσε, εξü-
πλτΖε και κατηυθυνε χτλιÜδεò Üιομα απü 50 δra-
φορεττκÝò χþρεò, με προορτομü ιο ΑφγαντοτÜν kar
ιο ΠακτοιÜν yra συμμετοχÞ οιον αγþνα κατÜ των
Σοβτεττκþν.
ΥπολογßΖονιατ σε 10.000 or ΑραΒεò που εκπαι-
δευιηκαν yra το οκοπü αυιü και αρκετοß, üταν επÝ-
στρεψαν σιτò χþρεò τουò, αποιÝλεσαν ιουò δυναμτ-
κοýò πυρηνεò που ßδρυσαν Þ ενßσχυσαν ισλαμτκÝò
οργανþσετò, κυρßωò στην Αλγερßα, την Αßγυπτο kar
Ο Mnιv Λüντεν ξεκßνησε το Ι979 και
στΡοτοηογοýσ€, εξüπΠιζε κοι κατηýδυνε
χιf,ιüδεò üτομα οπü 5Ο διοφορετικÝò χþΡΕò
ιο ΣουδÜν. Η «Αλ ΚÜτντα» εγκαθßδρυσε στενοýò
δεσμοýò με αρκετÝò αραθτκÝò η ιολαμτκÝò_οργανþ-
σετò, μετÜ την εκσιραιεßα των ΗνωμÝνων Πολττετþν
εναντßον ιηò εκδιþχOηκε απü το ΑφγαντσιÜν κατ
ß
φαßνειατ üιι ιþρα επýτþνετ προσπαθεß να ανα- 0 τρομοκρüτηò
συσιÞσετ τουò πυρηνεò ιηò σιο ΠακτσιÜν και σε α- τηò εποχÞò των
ß
φρικανικÝò ασταιτκÝò χþρεò, χωρßò να πÜψετ να κομπtοýΤερ κOΙ
Ýχετ ιουò λεγüμενουò «κοτμþμενουò» πυρηνεò ιηò των Μπüινγκ,
ß
στην Ευρþπη οιτò ΗΠΑ. 0σýμα Μπιν
Με τον «πüλεμο καιÜ τηò τρομοκρατßαò» να Βρß- Λüγτεν
σκειαι σε πληρη εξελτξη, μπορουμε να υυοθÝοου-
με ΒÜστμα üττ ο ανθρþπτνοò νουò δεν θα οταμαιη-
σετ να αναΖητεß ακüμη πτο αποιελεομαιτκÝò μορ-
φÝò yra την εξüνιωση ανθρþπων. Η δυνατüτηια
χρηοηò χημτκþν, Βτολογτκþν η και πυρηντκþν ü-
πλων απü Üτομα, μτκρÝò ομÜδεò η kar καθεστþια,
μπορεß να μαò προßδεÜσετ για ιο μÝλλον. Αποτε-
λεσμαιτκη «θεραπεßα» yra ιο φατνüμενο δεν Ýχετ
ανακαλυφθεß. Η ιρομοκραιßα δεν υρüκειται να ε-
ξαλειφθεß ορτοιτκÜ. Θα μπορουσε üμωò να περτο-
ρτοτεß εÜν η ανθρþπτνη δυσιυχßα, η εκμειÜλλευοη
kar η καταπßεση λτγüστευαν, παραμερßΖονταò Ýτστ
ιτò Κυρτοιερεò ατττεò που ιη Υεwουν η την τρε-
φουν. Ι
49
Αιτ,οιογ ò., Ι&θ, Μορφωιτκü Ιδρυμα Εθντκηò ΕOντκηò ΤραπÝΖηò, Αδηνα 1999.
Ιστορßα mò ροιμαΙκηò κοινωνßαò, ΤραπÝΖηò, ΑδÞνα 1990, Ντοιτ»ορ τ.,
Μορφωιικü Τδρυμα Εθνικηò Η εποκß κεφηλýου 7848-7875,
του
ΣτÜλ7ν,2 τüμοι. εκδ, Χρησμüò.
ΤραπÝΖηò, Αθηνα 1θΒΒ. Μορφωιτκü Ιδρυμα Εδνικηò Αθηνα 1971.
ΤραπÝΖηò, Αθηνα 1994,
Βεòκ rι. c., Φιρη ο. Ρι»ε ι.ι.,
Η ΒυΖαwινÞ χιλιετßα,2η Ýκδ.,
Η εποκß των Üχτmν, Ο σýντομοò
Η Γαλλυòη ΕπανÜσταση, Εοιßα,
Μορφωιικü Ιδρυμα Εθνικηò Ειχοστüò Αιþναò 7914- 7θ91,
Αδηνα 1997.
ΤραπÝΖηò, Αδηνα 1θθ2. ΘεμÝλιο, Αθηνα 1994,
Η εποιαß των αυτοκ[χιτοριþν, ΒRιυκιογ ο.,
Bno,ιvιVιUc η., History of the United States,
Μορφωιτκü Ιδρυμα Εθνικηò
Η ΒυΖαwινý αυτοκlιατορßα,
ΤραπÝΖηò, Αθηνα 2000. Viking, ΝÝα Υüρκη 1θθΒ,
εκδüσετò Δ.Ν. Παπαδημα, Αθηνα
Ι992. Lι òοτ,τ,.τ., Βηυιrτετ "r.-ρ,,
Gυηιου α., Ο πολιτισμοò mò μεσαιωνιχηò La Police des ombres.
Ο ΒυΖαντινξ πολιτισlιüò, 2η Ýκδ., Δýσηò, ΒÜνταò, Θεσσαλονßκη 1θθ3. Indicatews et provocateιrrs dans
ΕλληνικÜ ΓρÜμματα, Αθηνα 1θθΒ. Νιòυοιαs ο,, h Fyaιιce contemporainq Πapioι
1990.
ΗοsssΑ.\Λ/Ν4 a.J.. Η εξÝλΕη του μεσσιωνιχοý
Η εποκß των επαναστÜσεων 77Ü)- κüσlιου, Μορφωιτκü Ιδρυμα GοιυιιηRι.ι Β..
Living my Life, τüμ. 1, Pluto
Press, Λονδßνο 1θΒθ.
KENNEDY Ρ.,
The Rise and Fa]l of the
Great Powers, Economic
Change and Military
Conflict from 1500 to 2000,
Fontana Press, Δονδßνο 19Β9.
Μιιτηοι.τ "ι.,
Le mouvement anarchiste en
fuance, ιüμ. l, Des origines α
1914,Παρßα Ι975,
PRoposιoτ,r,,
Histoire de 1' Anarchisme,
Παρßσι 2001,
Rosaι.τvaιLoN Ρ.,
La Democratie inachevee,
Παρßσι 2000.
Slvιukov s.,
Souvenirs d'un terτoriste, α
Ýκδ,, 1931, Παρlσι 19Β2.
ΖιοòιεR ρ..
ºhe BIack Death, Penguin
Books. Λονδινο 19Β2.

ΕπιλογÞ εικονογραφικοý
υλικοý-τεκμηρßωση:
ΑΡτ. ψΑΡOΜΗΛΙΓΚOΣ

Απüσπασμο ρßΨεωò χειροβομβßδων που Ýδρασε οτον ισπανικü εμφýλιο πüλεμο

και ανÞκε στιò τÜξειò του Ντουροýτι

Στο επüμενο τεýχοò: Β'ΓΙΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Ι)

50