-:"'f,

#,
 Ε^ΕγΘΕΡστfπιΑ-Ξ, ιονιιογ 2οο3

ΙΣΤOΡΙΚΑ
0 Αμερικανüò υπουργüò Εξωτερικþν Τζορτζ ΜÜρσαλ
επισκÝπτετοι το πρωθυπουργικü γροφεßο του 0εμιστοκλÞ Σοφοýλη
το 1948. ΑνÜμεσü τουò ο Κωνσταντßνοò ΚορομονλÞò
Η ΛΗΞΗ ΤΟΥ Β,ΠΑΤΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Βρηκε την Ελλαδα ρακÝνδυιη. Ο πληθωριομüò
εßχε σκαρφαλþοετ ψηλÜ kar η Ýλλετψη ιροφßμων
ηιαν εμφανÝσιαιη. Μοναδτκü απÜγκτο, or συμμαχοτ.
Η πρωτη αποσιολÞ 0οηθεταò, κυρßωò σε τρüφιμα kar
ρουχτσμü, Þλθε απο την UNRRA (διαουμμαχικη
οργÜνωση απü ΗΠΑ, Μεγ. Βρειανßα, ΕΣΣΔ kar
εθνικιστικη Κßνα; που λετιουργοýσε υπü αμερτκαντκη
επιρροη kar ανÞλθε γτα ιη δτετßα 1945-46 σε περßπου
350 εκαιομμ. δολÜρια.
Στο μεταξυ ο εμφυλτοò πüλεμοò Ýχετ ξεοπÜσετ
σπαρÜσσονταò yra ακüμη μια φορÜ ιη χþρα, Τα
επßπεδα ουνεννüησηò ανÜμεσα σιιò ΜεγÜλεò
ΔυνÜμετò, κυρßωò των ΗΠΑ kar ΕΣΣΔ, Üρχτσαν να
σιενεýουν, η Βρετανßα αδυναιοýσε να συνεχßοετ ιη
βοÞθετα προò την Ελλαδα kar ο νÝοò πρüεδροò των
ΗΠΑ -μεια το θÜναιο του ΡουΖΒελι ΧÜρτ Τρουμαν
εξηγγειλε ιο ομþνυμο Δογμα, που σßματνε πληρη
αναδτÜταξη ιηò αμερlκαντκηò πολτιτκηò κατ Ýναρξη
ιου δτιολικοý συοτηματοò και οιην ουοßα ιηò
περιüδου ιου Ψυχρου ΠολÝμου.
ΚÜτω απü ιην ομπρÝλα του Δüγματοò Τρουμαν
εξαγγÝλθηκε kar το περßφημο σχÝδτο Βοηθεταò προò
ια ευρωπαßκÜ κρÜιη: ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ απü το
üνομα ιου Αμερτκανου υπουργου Εξωτερτκþν. Ενα
τετραειÝò πρüγραμμα (194Β-1952) που σιην ουοßα ιου
üμωò σημανε την πρüοδεση τηò μεταπολεμτκηò
Ελλαδαò οιο Üρμα των ΗΠΑ, καδþò Αμερτκανοß
αξτωμαιουχοτ ανÝλαβαν ιον Ýλεγχο οε κρßοτμουò
ιομετò τηò δημüοιαò δτοßκησηò kar τδρυθηκε η

ΕOωσαυ χρπμα, σιρατßωιικη υπηρεσßα JUSMAPG που με επτκεφαληò

το σιρατηγü Βαν Φλττ ανÝλαβε δρÜση κατÜ του
Δημοκραιτκου Στραιοý, Το χρþμα Ýρρεε kar η

αγOρασαγ... υΠαΗOπ
εξÜρτηση παγτωνüιαν.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΔΟΣ

ΠΕΡ!ΜΕΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ Η ,.ΑΜΕΡΙΚΑΝοποl. Η ΣτΑΣΗ

ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΗΣΗι, ΤΗΣ ΕΥΡΩπΗΣ τοΥ τΥποΥ
Η εξωτερικÞ
eΞ
Η πολιτιστικÞ _ΦΙ ΑμερικανικÞ
βοÞθεια διÜσταση ß
τÞ-ß
βοÞθεια
στην ΕλλÜδα του ΣχεδßOυ Και ΝτουÜιτ
1944-47 ΜÜρσαλ Γκρßζγουολντ
λtΑΠsΗΑιιΡιΑt{

ΥπαýOυγοò Ýχδοοηò ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟγΛΟΣ -òΕιltrι@ΕβΜι¶

ΕýwαΦ ýΔηò Σιßμωυλοò Ýχδοοηò Σ' ουτü το τειßχοò σwεργÜαηχσν Δτμbυργικü Ιδβιαησßο;
ΝΑΣΟΣΓΚΟΛΕΜΗΣ ΠΕΡΙΟΣΦΑΣΟγΛηΚΗΣ ΣΕΛΙΟΣ ΖΑΧΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΣ ΚΕΧΑΠΑΣ Χ, Κ, τΕΓοΠογΛοΣ
ΣΜmσμüò . επrμÝΛ.τα ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ ΦΟΙΒOΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΖΑΝΠΟΠΟΥΛΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α Ε

υüßμοι ffiργιßτη ΦΑΙΔΩΝ ΜΑ^ΙΓΚΟΥΔΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΡΙΖΑΣ ΣΟΦ¶ ΔΡΑΚΑΚΗ Πρüεδροò Δ.Σ.:
ΠΩΡΓΟΣ ΠΑΘΑΚΗΣ ΧΡΗΠΟΣ ΤΕΓΟΠΟγΛΟΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ ΑΠΟΠΟΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
_

ΙΩΑΝΝΗΣ Δ. ΠΕΦΑΝΙΔΗΣ ηορογωγÞ ΦΩΤΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε, Ειδüτπò:

ΙΙΙεmρογιßÞ δΕωwω istorika@enet gι
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ ΘΑΝΑΣΗΣ τΕΓοΠογ^οΣ
Το παρüν περιοδικü παρÝχeιαι δΦροÜν μαΖß με την Εfrßηωοη.Βιθλloδεοßα ΔΕυθυγτÞò:
ΕΛΕΥΘΕΡαΤΥΠΙΑ Ασαγορεýοια1 η ουτοιελÞò ποληοý του
Χ Κ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε, ΣΕΡΑΦΕΙΙν Δ ΦΥΝΤΑΝΙΔΗΣ
 σημειωσειò
ΣτοΕμοß στπν πορεßα
αυτοΚΡοτοΡιΚου ΚΡοτιΚου
ττò 5 Ιανουαρßου 1957 απευ8υνüταν
επισημα ο αρüòδροò ΑßΖενχÜουερ προò
ιο ΚογκρÝσο ιων ΗΠΑ. Ζηιþνιαò
κοτνοβουλευτικß κÜλυψη yra ορτσμÝνουò
χειρισμουò οιην εξωτερτκη ιου πολτττκη. Το
αßτημα ηιαν συγκεκρτμÝνο: εξουστοδüιηση yra
την αποσιολÞ οτρατευμÜτων σιο εξωιερτκü τηò
χþραò ωò συνδρομη οε üποτο κρÜτοò τη
Ζηιοýσε, yra να ανττμειωπßσετ «ανοτκιÞ Ýνοπλη
επßθεση απü ιρßιη χþρα rrou τελοýοε υπü τον
Ýλεγχο ιου δτεθνουò κομμουντσμουιι. Δυο μηνεò
αργüιερα, οιτò θ Μαριßου, ιο κοτνοβουλευιτκü
αυιü σþμα επτκυρωνε ιο θÝσπτσμα, που Ýγτνε
γνωοιü ωò «Δüγμα ΑßΖενχÜουερ» kar ιο οποßο
αφορουσε κυρßωò την καιÜσιαση σιη ΜÝοη
ΑναιολÞ, üπου, μετÜ την κρßοη ιου ΣουÝΖ, ια
ανιτ-ΔυιτκÜ πνεýματα εßχαν οξυνθεß.
ΜεΙ
«αλλαγη φρουρÜò». Περßοδοò, που ανατÝλλετ
ακρτΒωò μτα δεκαετßα νωρßτερα με το «Δüγμα
Τρουμαν» (Μαρττοò 1947), με το οποßο, üττωò
εßνατ γνωοτü, ανιικαθτστουν οι ΗΠΑ τη ΜεγÜλη
Βρειανßα οτο ρüλο ιηò προοτÜττδοò δυναμηò
ενατττßον τηò κÜθε εßδουò διεßσδυσηò των
Σοβιειτκþν οιην ΕλλÜδα και την Τουρκßα. Με
ιο «Δüγμα ΑΙΖενχÜουερ» θα δτευρυνθουν kar θα
παγτωθουν üλεò οι αρχÝò εκεßνεò, or οποßεò θα
υπαγορευουν ιουò εξωιερτκουò χειρισμουò των
ΗΠΑ σε üλη ιην περßοδο ιου «Ψυχρου
ΠολÝμου», μÝχρτ ια ιÝλη τηò δεκαειßαò ιου 'Β0.
Στο εξηò yra ιην ΟυÜστνγκτον ο εχθρüò δεν θα
εßνατ μüνον or Σοβτεττκοß, αλλÜ kar üλοτ εκεßνοτ
or οποßοτ θα θαφττοτουν ωò «συνοδοτπüροι» και,
τδταßιερα, τα κτνηματα αυτοδτÜθεοηò ιων λαþν
σιτò χþρεò του Τρßτου Κüσμου.
ΚαιÜ ττò επüμενεò δεκαετßεò or κυOερνßσετò ιων
ΗΠΑ, δÝομιεò ιων δτκþν ιουò δογμÜιωγ δα
οδηγησουν τη χþρα τουò σε μτα σετρÜ απü
αδτÝξοδα, σε μτα συμπερτφορÜ που δυμßΖετ üλο
Kar ΠερΙσσοτερο την τσιορτΚη Πορετα ενοò
ενüò
μοΡφωματοò...
αυτοκραιορικου πολτιετακοý μορφþμαιοò, που
Ζυγþνετ προò ιην τελκη του πιþση. Γτα να
υπενΒυμßσουμε εδþ τηλεγραφτχÜ ιουò
κυριüιερουò σιαδμουò τηò ιοτορικηò αυιηò
διεργασßαò: την αναιροπη του προÝδρου Jacobo
Arbenz σιη ΓουαιεμÜλα (ιο 1θ54), ιη δολοφονßα
του Δουμουμπα στο Κονγκü (ιο 1θ60), ια σενÜρτα
«απελευθÝρωσηò» τηò Κουθαò απü τον ΚÜσιρο
kar το φτÜσκο τηò Ακτηò των Χοßρωγ τον
Απρßλιο του '61, εγχεßρημα που θα φÝρετ ακüμη
πτο βαθτÜ σιην αγκαλτÜ ιου ανττιÜλου ιη
λαττνοαμερτκαντκÞ αυιÞ χþρα, την κοντüδωρη
εκεßγη «θεωρßα ιου ,υτüμινο», που οιοßχισε
εκατüμΒεò αθþων δυμÜιων στο ΒτεινÜμ και που
οωρτÜσιηκε σαν χÜρττνοò πυργοò, μεια την
καιÜρρευση του «υπαρκιοý σοσταλτσμου», ιην
αμÝρτσιη υπεραιλανιτκη στηρτξη ιηò Βαστλτκηò
δτκταιορßαò του ΣÜχη στο ΙρÜν η τηò «δτκηò μαò»
χουνιαò (για ιην οποßα εμφανßσιηκαν αργüτερα
οι υιερατλανττκοß μαò òιαßροι ωò μειανοουσεò
Μαγδαληνεò), το SομΒαρδτσμü ιηò τÝωò
ΓτουγκοσλαΒßαò, τον ιιüλεμο ιου Κüλπου kar το
εμπÜργκο οτο ΙρÜκ, ια πραγματτκÜ θýμαια του
οποßου εivar τα νηπια που λτμοκιονουν και
σιερουνιατ απü ιη στοιχετþδη raιprKn
περßδαλqm.
ουò
«ουμμαχουò», κραιικα μορφþμαια-μαρτονÝιεò,
που ια δτοτκουσαν πετθηντα, φατνομεντκÜ, σττò
εντολÝò ιουò üργανα. Το ρüλο αυιüν ÝπατΖαν,
για παρÜδετγμα, yra ιη Ρωμαßκη Αυτοκρατορßα
οτ «ομüσπονδοτ» (foederati) ηγÝιεò ιων
γερμανογενþν φýλων που εßχαν εγκατασιαθεß
οτην Κενιρτκη kar Βüρετα Ευρþπη μετÜ τον 3ο
ar. μ.Χ.
Ωστüσο: η ιστορικη εμπειρßα εivar εκεßνη που
δτδÜσκετ üιτ or foederati ηιαν εκεßνοτ που θα
καιαφÝρουν τελικÜ τα θανÜοτμα πληγμαια σιο
σþμα τηò πÜλαι ποιÝ κραταιÜò αυτοκραιορßαò
τηò Ρþμηò...
Φαß6αν Μαλιγκοιfiηò
πQολÞα)

κυΒÝρνηση Εργαττκþν ιου ΚλÝμενι Ατλτ, που δταδÝχθηκε ιην κυΒÝρνηση

Ουßνσιον Τοüρισιλ τον Ιοýλτο του 1945, yra ποτκßλουò πολτττκοýò, στραττωττκοýò
kar κυρßωò οτκονομτκοýò λüγουò μετÝιρεψε ιη Βρετανικη Αυιοκρατορßα σε
Κοινουολτιεßα.
Ο Αιλτ ευφυιßò «πρüσφερε» σιον ΧÜρτ Τρουμαν τον ηγεμοντκü Ýλεγχο που
ασκοýοε παραδοστακÜ η Βρειανßα σε ΕλλÜδα kar ΜÝση Αναιολη. Ο Τρουμαν
<<απεδÝχθη» και Ýισι ο Αιλτ εξασφÜλιοε τα SρειαντκÜ γεωπολτττκÜ kar
οτκονομτκÜ ουμφÝρονια κυρßωò ια πειρελαßκÜ- δαπÜνατò ιου 6ου σιüλου...
Ο ΧÜρι Τρουμαν ορκßστηκε σττò 12 Απριλßου 1θ45 33οò προεδροò ιων ΗΠΑ με το
θÜνατο του ΡουΖβελτ. ΑνττκατÝστηοε το Δüγμα Μονρüε [2 Δεκεμθρßου 1Β23],
δηλαδη ιον ακρογωνταßο λßδο ιηò εξωιερτκηò πολτιτκßò ιων ΗΠΑ, ουμφωνα με
ιο οποßο «οτ ΗΠΑ δεν θα αναμτγνυονταν ποτÝ στιò εοωτερτκÝò υυοθÝσετò ιων
ευρωπαßκþν χωρþν» κ.λπ., με το «Δüγμα» που φÝρετ το üνομÜ ιου [12 Μαρτßου
Ι947] kar με ιο «ΣχÝδτο» [5 Ιουνßου 1θ47Ι που φÝρετ ιο üνομα ιου στραιηγου
ºΖορτΖ ΜÜρσαλ, αρχηγου ιου αμερικαντκου ΓΕΣ, καιÜ ιη δτÜρκετα ιου Β
Παγκοσμßου Πολεμου.
Οι ΗΠΑ με το «Δüγμα Τροýμαν» Ýπρεπε να υποκαταστησουν ενεργÜ ιη
ßρειαντκß παρουσßα στην ΕλλÜδα [Τουρκßα, ΙρÜν] εφαρμüΖονιαò μια «rroλrrrkn
ανÜσχεσηò», που θα «συγκρατοýσε τη Σοβιετπη παλßρροια προò την Ανατ.
ΜεσüγεΙο κα1 τ,η ΜÝση Ανατολη». Επρεπε ακüμη να ανορθþσουν με το «ΣΧÝδτο
ΜÜρσαλ» ιην καιεστραμμÝνη απü ιον πüλεμο ευρωπαΙκη οτκονομßα. για να
αυοφýγουν οιο εσωτερτκü ιηò Αμερικηò νÝα οτκονομτκη κρßση, «μεγαλυιερη»
ενδεχομÝνωò απü αυτην που Ýπληξε ιο Χρηματτσιßρτο τηò ΝÝαò Υüρκηò
προπολεμτκÜ [«Μαýρη» ΠÝμυιη 24 ΟκιωSρlου 1θ2θ] (βλ. Α, Αγγελοπουλου,
«Γτατß η Αμερικη θÝλετ να βοηθÞσει την Ευρþπη»», περ. ΝÝα οΙκονομßα, 194Β,
ο. 73 kar Γ. Μßρκου, «Η ΟτκονομτκÞ διÜοταση (...) του Σχεδßου ΜÜρσαλ (..,)» σιο
«Η Ελλαδα στο μεταßχμιο», ΥΠΕΞ Υπ. Δτπλωμαιτκοý Αρχεßου, εκδüσειò
Κασταντþιη, ι. Β', σ. 61).
Η Ýναρξη ιηò εφαρμογηò ιου Σχεδßου yra την ΕλλÜδα αυοφασßστηκε να γßνει με
Ýναν «παρÜδοξο» ιρüπο. Σιτò 2Β ΦεΒρουαρßου 1θ47 κληθηκε σιο ΣιÝτι
ΝττπÜρτμενι ο Ελληναò επτιειραμμÝνοò Παυλοò Οτκονüμου-Γκουραò Kar
οδηγηθηκε σιο γραφεßο ιου Λüτ ΧÝντερσον. ο ΧÝντερσον Ýδωσε οιον Γκουρα μßα
Ýτοηιη αßιηση Yra «ο]Κονομ ΙκÞ καΙ σtρατΙωτικý Βοηθεια των ΗΠΑ Προò tnv
ΕλλÜδα». Η αßιηοη «Προò ιον Πρüεδρο ιων ΗΠΑ», Που ιο ανττΚεßμενü ιηò εßΧε
ουνιαχθεß εξ ολοκληρου αυü το ΣτÝτι ΝιτπÜριμεντ, Ýπρεπε να σιαλεß απü τον
Ελληνα δτπλωμÜτη σιην ΑδÞνα, να υΠοΥραφεß αυü ιην ελληνικη κυΒÝρνηοη
«χωρßò καOυστερησειò και χωρßò καμßα δημοσιüτητα που να μαò επ1(.ρεψε|
-πρüσθεοε ο ΧÝνιερσον- να το αποκαλýψουμε πρþτοl».
Ετστ kar Ýγτνε. Τιò επüμενεò þρεò ο Γκουραò τηλεγρÜφησε οτην ΑθÞνα ιο
κεßμενο τηò «αßιησηò», που επÝστρεψε την επομÝνη με ιιò υπογραφÝò ιων Δ.
ΜÜξψου, υρüεδρου κυSερνησεωò, κατ Κ. Τοαλδαρη, ανττπροÝδρου kar
υπουργου Εξωτερτκþν.
Με το κεßμενο αυτü ο ΜÜξιμοò ΖηιÜετ χρηματα απü τουò Αμερτκανουò kar λßγο
αργüτερα γρÜφετ σιον Τροýμαν: «Ο ελληνικüò λαüò (...) θα φανεß αντÜξιοò τηò
στργηò ιην οποßαν του παρεßχατε».

Νßκοò ΒαρδιÜμπασηò
º
ι
Ι l]c (_(ιι,ßιιιΙι (.ιι't.ιι
Ι944-47

4, ΑποστολÞ οτην
ΑθÞνο ΕπιτροπÞò Τουò πρþιουò μηνεò ιου 1945 η ροη ιηò βοηθετ- δοò, καθηγηιηò ΚυρτÜκοò ΒαρΒαρεσοò, ιαξßδεψε
του Αμερικανικοý αò υπηρξε περτορτσμÝνη kar ουνδÝΒηκε με πλη- οτιò ΗΠΑ με οκοπü να βολτδοσκοπησει αν or Αμε-
ΚογκρÝσου το θþρα προSληματων, Το σημανττκüιερο ηιαν η Ýλ- prkavoi ηιαν δταιεθετμÝνοτ να παραχωρησουν δÜνετο
ΣεπÝμβριο του λετψη μηχαντσμþν yra ιη δταχεßρτοη τηò. Αντßθε- για ιην ανασυγκρüιηση ιηò καιεσιραμμενηò παρα-
1947. Κüτω τα με ττò Üλλεò ευρωπαßκεò χþρεò, üπου καθτερþ- γωγτκηò υτιοδομßò. ΣυνÜνιησε μεγÜλη επτφυλακττ-
αριπερ0 θηκε συσιημα δελιßου για üλα ια εßδη Βαστκηò α- κüιηια. Ο υφυπουργüò Ουßλταμ ΚλÝττον (William
διακρßνετοι ο νÜγκηò, σιην ΕλλÜδα τα αγαθÜ τηò UNRRA δια- Clayton) συνÝσιησε ευθÝωò τη ληψη αυοτηρþν δη-
πρωθυπουργüò νÝμονταν εßιε δωρεÜν εßιε μÝσω του εμπορßου. Η μοστονομτκþν μÝιρωγ πρτν arιü ουοταδηποτε ουΖη-
0εμιστοκλÞò δωρεÜν διανομη γτνüιαν με ΒÜση ιιολτιτκÝò σκοπτ- ιηση yra δÜνετο, επτσημαßνονιαò üιτ η εξωτερτκη
Σοφοýληò κοι βοÞΒεια δεν θα Ýλυνε το Ζητημα του πληθωρτσμου
μüτητεò kar ευνüησε üοουò κερδοσκüιουò δτÝθεταν
πüνω δεξιü ο σιην ΕλλÜδα,
τιρüσΒαση σιην κυθÝρνηση. Η δτανομη μÝσω του
μελλοντικüò εμπορßου οδηγησε σιη δημιουργßα μαυρηò αγορÜò, ΠρÜγμαιι, μη δταθÝιονιαò επαρκεßò δημοστονο-
πρüεδροò των
αφου οτ χονδρÝμποροτ αποδεμαιοποιοýσαν ια ε- μτκουò πüρουò, or μειαπελευθερωττκÝò κυΒερνη-
ΗΠΑ Ρßτσοριττ
μπορευμαια μÝχρτ να σημετωθεß ελλειψη και να α- οειò καιcφυγαν στο εκδοιικü προνüμιο εν αναμονß
Νßξον.
νεβεß η ιτμη τουò, Ηδη ιον Απρßλιο ιου 1θ45 (üιαν εξωτερτκηò θοηθειαò. Ο συνδυασμüò ιηò αχαλßνω-
5. 0 καθηγητÞò
μüνο μτκρü μÝροò ιηò προθλεπüμενηò Βοηθεταò εß- ιηò Ýκδοσηò χαριονομßσμαιοò Kar τηò κερδοσκο-
Κυριýκοò
χε ετσαχθεß στην ΕλλÜδα) or δτευθυνιÝò ιηò πßαò οια ιρüφιμα οδηγηοε σε ανεξÝλεγκιο πλη8ω-
ΒορβαρÝσοò.
Εργο του Αλ. UNRRA σημεßωναν οττò αναφορÝò τουò üιτ η βοη- ρτσμü. Τον louvro ιου 1θ45 ο ΒαρΒαρÝσοò κληθη-
ΚορογιοννÜκη θετα δεν Βα απÝδτδε αν η ελληντκη κυθÝρνηση κε να αναλÜΒετ τη θÝση ιου ανιιπροÝδρου kar υ-
(ΤρÜπεζα τηò δεν Ýθρτσκε ιρüπουò να οργανþσετ και να αξτοποι- πουργου Εφοδτασμου σιην κυΒÝρνηοη ιου ναυÜρ-
Ελλüδοò, ΑθÞνο) ησετ ιτò εγχþρτεò πηγÝò. χου ΠÝτlηυ Βοýλγαρη. ΑμÝσωò εξηγγειλε δραοιτ-
Το εγχεßρημα ΒαρθαρÝσου κο πρüγραμμο ανüρθωσηò ιηò οικονομßαò. ιο οποßο
Τον Απρßλιο ο δτοτκηιηò ιηò ΤρÜυεΖαò τηò ΕλλÜ- εßχε Þδη τεθεß υπüψη των ΣυμμÜχων kar σιηρτΖü-
ιαν σιη δταιßμηση ιων ιροφßμων. ιουò αυοτηρουò
Η δωρεÜν ßανομÞ γ!\ιÜταν μξ βÜσ$1 m§frιτßκ€ζ δημüστουò ελÝγχουò (γτα να αποιραπεß η αποOεμα-
τοποßηση), ιην ετδτκη φορολüγηοη ιων ΒτομηχÜ-
σΚοπΙμδΤRτξò Κα| €υνΦησ€ Κ€ρδασΚΦrºΦυò
νων, βτοτεχνþν, εμτιüρων και εηαγγελματτþν κατ
ηου δι€δGταν mρÜσδαση ατην κυ Ýρνηση την ατιüλυοη των δημοσßων υυαλλÞλων που εßχαν
υροσληφΒεß ευß Καιοχηò (δτπλαοτÜΖονιαò, σχεδüν,
ιον αρτθμü ιων μτσOοδοιουμÝνων απü ιο Δημüστο).

ΜετÜ ιην εξαγγελßα ιου τιρογρÜμματοò ΒαρΒα-
ρÝσου, η κυΒÝρνηση Βουλγαρη ΖÞιηοε δÜνετο απü
ιιò ΗΠΑ, αλλÜ το αμερικαντκü υπουργεßο Εξωτερτ-
κþν παρÝπεμψε το θÝμα στην ιρÜπεΖα Export-
Import. Η ΕλλÜδα υπÝβαλε αßιημα για δÜνετο ý-
ψουò 250 εκαιομμυρßων, με το προßüν ιου οποßου θα
αΥοραΖονιαν αμερτΚαντΚα Προιονια Yra ιην αναου-
γκρüτηοη. Το ποσüν κρßθηκε υπερΒολτκü kar το
αßιημα απορριφOηκε.
6. 0 πρωθυ-
kavrkÞ να ιηò χορηγηοετ δÜνετο kar or σχεττκÝò πουργüò κOτÜ το
δταπραγματευσετò Βρßσκονιαν σε εξÝλιξη (τελτκþò καλοκοßρι του
Ýλαβε 4,4 δτσεκατομμυρτα δολÜρτα, με δετνουò πο- 1945, ναýαρχοò
λτιτκουò ορουò). Σιην ΑθÞνα ο Βουλγαρηò προσÝ- ΠÝΤρOò
φυγε οτη ουνδρομη ιηò UNRRA yra να λυθουν ταΒOýλγαρηò
προθλημαια δταχεßρισηò τηò Βοηθεταò. Η ουÜστν- (ΒΟυλÞ Των

ιο μειαξυ, οι ρυθμοß ιηò UNRRA εντÜθη-

καν και η Αδηνα δτÝδετε πλÝον σχετικÞ ε-
πÜρκετα ιροφßμων. Τüτε εκδηλþθηκε οξεßα
ανιj.δραοη ιων θτγüμενων κερδοσκüπων, ε-
νþ or αγρüιεò αρνηθηκαν να παραδþοουν
τα ιροßüντα τουò σιιò χαμηλÝò ττμÝò τηò δταιßμη-
οηò. ΟρτσμÝνεò υπερΒολεò στο πρüγραμμα Βαρθα- ΤηΤα ΙηòΧωραò. προκειμÝγου γο
ρÝοου, η αντßδραση των θτγομÝνων και η υπονü- Ειοτ η Βρετανßα. οτη σφαßρα cπτρροηò ιηò οποß- «εκμOιεýσει» το
μευση εκ μÝρουò τηò ΑριστερÜò δημτουργησαν γε- αò ανüκε η ΕλλÜδα, αναγκÜστηκε να παραχωρßοετ «Δüγμα τροýμαγ»
vrKn καιακραυγη κατÜ του ανττττροÝδρου ιηò κυ- δÜνετο 10 εκατομμυρßων σιερλτνþν (περßπου 45 ε-
θÝρνησηò, Ο ΒαρΒαρÝσοò παραττη8ηκε ιην 1η κατομμυρßων δολαρßων) τον ΙανουÜρτο ιου 1946, βα-
θ.lθ45, δßνονιαò ιÝλοò στο μοναδτκü συγκροιημÝνο σετ συμφωνßαò που προÝθλεπε την ßδρυση τηò Νο-
πρüγραμμα που εφαρμüστηκε σιη μειαπελευδερω- μτοματτκηò Επττροπηò yra τον Ýλεγχο των δανεßων )
ιικη ΕλλÜδα.
Τα πμßτα δÜνετα Η διονομη μÝσω του Εμπορßου οδýγησε
ΜετÜ ιην παραßιηση ΒαρΒαρÝσου kar με δεδο-
σ€ μοýΡη ογοΡü. οφοý οι χονδΡÝμποροι
μÝνη την αμερτκαντκη αιροθυμßα, η ελληντκη κυ-
θÝρνηση στρÜφηκε σιο Λονδßνο, üπου üμωò κυ- οποδ€μοτοποιοýσον τα €μπορΕýμqτα
ρταρχουσε μεγÜλη οτκονομτκη στενüτητα. Ηδη η
Βρεταντκη κυΒÝρνηση εßχε ΖητÞσετ απü την αμερτ-

9

8. 0 ονππρüεδροò
τηò κυβÝρνησηò Kar ιηò νομτσματτκηò κυκλοφορßαò. ΑμÝσωò, η α-
κοι υπουργüò μερτκαντκη τρÜπεΖα Export-Import ανακοßνωσε
Εξωτερικþν την Ýγκρτση δανεßου 25 εκαιομμυρßων προò ιην
Κωνσταντßνοò ΕλλÜδα γτα την αγορÜ προßüντων απü ττò ΗΙΙΑ. Το
Τσολδüρηò με τον ΜÜτο του 1θ46 δüθηκε απü ιην ßδια ιρÜπεΖα νÝα
Αμερικανü πßοτωση 10 εκατομμυρßων δολαρßων.
υπουργü Σιο συνÝδρτο ετρßνηò ιων Παρτσßων (Ιουλυò-
Εξωτερικþν κοι Οκιþθρτοò 1θ46) ο πρωθυπουργüò Κ. ΤσαλδÜρηò
εμιπευστÞ του ΖÞτησε να κατα6ληθεß σιην ΕλλÜδα συμμαχικü
ομþνυμου
δÜνετο ωò προκατα.θολÞ ιων γερμαντκþν αποΖη-
Σχεδßου, Τζορτζ
μτþσεων kar προσδτüρτσε ττò μακροπρüθεομεò ελ-
Μüρσολ
ληντκÝò ανÜγκεò σε 6 δτσεκαιομμυρτα δολÜρτα. Το
ποσüν κρßθηκε ωò εξωπραγμαιτκü απü τον Αμερτ-
κανü υπουργü ΤΖÝτμò λ[περνò (James Burnes), ο
οποßοò ουνÝσιησε να μειαθεß ελληντκÞ ανιτπρο-
σωπεßα σιτò ΗΓΙΑ yra να συΖηιÞσετ τρüπουò εξορ-
θολογτσμου τηò οτκονομßαò στην ΕλλÜδα. ΠρÜγμα-
ιτ, ανττπροσωπεßα υπü ιον ΣοφοκλÜ ΒεντΖÝλο τα-
Εßδεψε σττò ΗΠΑ ιον Ιοýλτο kar ΖÞτησε νÝο δÜνετο
175 εκαιομμυρßων δολαρßων. Ο ßδιοò ο πρüεδροò
ΧÜρτ Τροýμαν συμθουλεψε τουò Ελληνεò ανττ-
προσþπουò (μεταξυ ιων οποßων kar ο Κ. Καρα-
Σχεδüν το Ýνα δÝκοτο των δοπονþν τηò
UNRRA (358 εκ, δοf,üριο) πΡογμοτοποιÞθηκον
γιο τον òφοδιοσμü τηò Εßßüδοò
ι0
μανλτιò) üττ θα Ýπρευε να λýσουν τα εσωτερτκÜ
προΒλημαια, αντß να περτμÝνουν Βοηθεια. ΠρÝπετ
να σημετωθεß üττ ιο εγκεκρτμÝνο δÜνετο ιων 25 ε-
κατομμυρßων δεν εßχε ακüμη απορροφηθεß.
Το φθτνüπωρο ιου 1θ46 η αμθρτκαντκÞ πολτυχÞ
στη ΜÝση Αναιολη Üλλαξε, λüγω ιηò αýξησηò του
üγκου παραγωγηò πετρελαßου σιτò χþρεò ιου Κüλ-
που, και η ΟυÜστνγκιον αποφÜοτσε να βοηθÞσετ
περτσσüτερο ιην ΕλλÜδα. ΑμÝσωò ενÝκρτνε πτστþ-
σθιò, με ιτò οποßεò η ΑθÞνα μπüρεσε να καταβÜλετ
προκαταΒολη yra να αγορÜσετ 100 εμπορτκÜ πλοßα
ιýπου Liberty, ια οποßα αποιÝλεσαν τον πυρßνα
γτα ιην αναδημτουργßα ιου ελληντκοý εμπορτκοý
σιüλου.
Καθþò ο εμφýλτοò πüλεμοò κλτμακωνüιστ σιην
ΕλλÜδα, η κυΒÝρ,,τηση ΤσαλδÜρη ενÝτετνε ττò mÝ-
σετò ιηò προò ιην ΟυÜστνγττον yra ιην παροχη νÝ-
ου δσιεßου 50 εκατομμυρßων δολαρßων, yra ιτò Üμε-
σεò αιßÜγκεò τηò, εν üψετ τηò δτακοπηò τηò Βοηθετ-
αò απü την UNRRA. Η φÜπεΖα Export-Import ü-
μωò απξρτψε το αßmμα λüγω αμφýολßαò yra τη διτ
ναιüιηια τηò ΕλλÜδαò να αποπληριßισετ ιο δÜνετο.
Or Βρετανοß φεýγοιτ
Σιο μεταξý η αμερτκαντκß πρεσΒεßα στην ΑθÞ-
να θεωροýσε την κατÜσταση στην ΕλλÜδα απελπτ-
σττκß λüγω ιου εμφυλßου πολÝμου Kar ιηò σοβτειι-
κüò απειλßò κατ πßεΖε ιην ΟυÜστνγκτον για ιην
πqιοχß θοηθεταò, Ετσι, το ΣτÝττ ΝττπÜρτμεντ υπο-
σχÝθηκε στον Κ. ΤσαλδÜρη üιτ θα ετσηγηθεß στο
ΚογκρÝσο ιην παραχþρηση σιρατιωτικοý υλτκοý.
Ταυτοχρüνωò απÝστετλε στην ΕλλÜδα οτκονομτκÜ
αποσιολÞ υυü τον ΠολΠüρτερ (ΡαυΙ Porter) (που
ετσηγß8ηκε ιην Üμεση παροχη Βοηθεταò). ΤÝλοò,
η ΟυÜστνγκιον δεν Ýπαψε να πιÝΖει ιουò Βρεια-
νοýò να βοηθησουν ιην ΕλλÜδα.
Σττò αρχÝò ιου 1θ47 η θρεισττκη κυθÝρνηση δr-
χÜσιηκε ανÜμεσα σιουò οπαδοýò ιηò παροχηò ιηò
μÝγτσιηò δυνατßò θοß8εταò προò ιην ΕλλÜδα kar
στουò οπαδοýò ιηò αποχþρησηò απü τη χþρα. Οι
δυο πλευρÝò συμφþνησαν να εκθÝσουν το πρü-
θλημα στουò Αμερτκανοýò, þσιε να προοελκýσουν
οτκονομτκοýò πüρουò. Με αυτü ιο πνεýμα σιιò 21
ΦεΒρουαρßου το Λονδßνο ανακοßνωσε σιην ΟυÜστν-
γκιον üττ απü ιην 1η Απρτλßου σχεδßαΖε να απο-
συρετ ια ΒρειαντκÜ σιρατεýματα kar να δταχüψετ τη
ΒοÞθετα προò την ΕλλÜδα. Την iδra μÝρα η Αθß-
να απηýθυνε δημüστα Ýκκληση γτα θοßθετα σιην
αμερτκαντκß κυθÝρνηση, με τη συνηγορßα ιηò r.
σχυρηò ελληνοαμερικαντκηò κοτνüτηιαò.
Οò τüτε or ΗfΙΑ εßχαν καιαβÜλετ yra την Ελλü
δα 225 εκατομμυρτα δολÜρτα μÝσω ιηò UNRRA κο
επß πλÝον 221 εκαιομμυρτα σε πτστþσετò, εκ των (
υοßων ιο Ýνα τρßτο δεν εßχε χρηστμοποτηθεß. Αυι
Þταν το πρελοιýτο πρτν απü την εξαγγελßα τι
Δüγματοò Τρουμαν.
,ι945 ΣχÝδτο Βοßθειαò προò ια Μαρσαλ ιο ΤειραετÝò Πρüγραμμα
ΥπογρÜφειατ η Συμφωνßα τηò ευρωπαΙκÜ κρÜτη (5.6). Αμερτκανοß Ι94Β-52 (Νοεμθριοò)
ΒÜρκτΖαò. Ο ΕΔΑΣ αφοπλßΖετατ αξτωματουχοτ αναλαμθÜνουν τον Ι949
(Ι2,2). Ο ΒαρΒαρεσοò. διοτκηιηò Ýλεγχο σε κρßσιμουò ιομεßò ιηò Ο Δημοκρατικüò Σιραιüò ηιιÜται
ιηò ΤρÜπεΖαò Ελλαδοò, πηγαßνει δημüοταò διοßκησηò (20.6), ορτσττκÜ οτον ΓρÜμμο kar ιο Βßιστ
σιτò ΗΠΑ yra να Ζητησει Ελληντχη ανι ιπροσωπεßα πηγαßνει (Αυγουστοò). Η δραχμη υποιτμÜιαι
οικονομτκη βοηΒεια (Απρßλιοò). Η στο Παρßστ προκετμÝνου να 309Þ Ýνανττ ιηò σιερλßναò kar 50Ο,'ο
αποοιολη ιηò UNRRA cρχcται συΖηιησεt τουò ορουò ετσΧωρηοηò Ýνανιτ ιου δολαρßου (21.θ)
στην ΕλλÜδα. Ο ΒαρΒαρεοοò ιηò ΕλλÜδαò σιτò ρυθμßσετò ιου ß95ο
αναλαμΒÜνετ τη θÝση του Σχεδßου Μαροαλ (11,7). Iδρυειαι η Ο Πιουριφüι ορßΖειατ πρεσΒευτηò
ανττπροÝδρου ιηò κυΒÝρνησηò με JUSMAPG, η αμερτκανικη ιων ΗΠΑ στην Αθηνα (2θ.7)
αρμοδτüιηια ιην οικονομικη σιραττωιτκη υπηρεσßα σιην ΕλλÜδα ß952
πολτιτκÞ (3.6). Παραττεßιαι ο με επικεφαληò ιο στρατηγü Βαν Δημοστευετατ η Ýκθεση
ΒαρθαρÝσοò (20.Β) Φλτι, η οποßα αναλαμβÜνετ ιο ΒαρSαρεοου (ΦεθρουÜριοò).
ß 946 ουνιονΙομο ιων οιραιΙωττκων ΤερμαιßΖετατ η τσχυò του Σχεδßου
ΥποlρÜφειατ συμφωνßα μειαξý τηò εΠτΧετρηοεων ενανιΙον του Μαρσαλ (30.6)
ΕλλÜδαò και τηò ΤρÜπεΖαò Δημοκραιικου Στραιου (31. 10) Ι953
Ε τσαl-ωlων- Εξαγωγων ιων ΗΠΑ ß948 Η δραχμη υποττμÜιατ κατÜ 50%
για δÜνειο 25 εκαιομμ, δολαρßων ΥπογρÜφεται η ουμφωνßα με ιτò
(16.1). ΥπογρÜφετατ η ΗΠΑ για την Ýνταξη τηò ΕλλÜδαò
ΕλληνοSρε ιανικη Οτκονομικß σιο ΣχÝδιο Μαρσαλ. αφοý
Συμφωνßα, Ερχειατ στην ΕλλÜδα η προηγουμÝνωò Ýχετ ολοκληρωθεß η 0 Τζορτζ Μüρσαλ,
Βρειαντκη Οτκονομτκη Αποστολη. συμφωνßα ιου Δüγματοò Τρουμαν ο Αμερικανüò οτροτιωτικüò και
Ιδρυειατ σιην ΤρÜπεΖα τηò (2.7). Υποβαλλειατ προò ττò πολιτικüò πOυ συνÝδεσε το üνομÜ του
ΕλλÜδοò η πενιαμεληò ΚενιρτκÝò Υπηρεσßεò του Σχεδßου με την πρüσδεση τηò μετοπολεμικÞò
Νομιοματτκη Επιιροπη. Or Ευρþπηò οτο üρμα των ΗΠΑ
Βρειανüò και Αμερικανüò
εκπρüσωποτ οιην ΕπιιροπÞ Ýχουν
δικαßωμα βÝιο (24.1). ΑρχßΖετ ο
εμφυλιοò πüλεμοò (2θ-30.3). Η
UNRRA ολοκληρþνετ το
πρüγραμμÜ ιηò στην ΕλλÜδα,
Ýχονταò δαπανησετ 350 εκαιομμ.
δολÜρτα οε ετσαγωγÝò αγαδþν kar
εξοπλισμου μÝσα οε δυο xpüvra
1947
ΦιÜνει η αποοιολη Πüρτερ οιην
Ε-\λÜδα, προκειμÝνου να
òιΠοιιμησετ το οτκονομτκο
προθ.\ημα ιηò χþραò (αρχεò
Ιατ,οιαρßου). Η κυSÝρνηση. υπü ιιò
οδηγιεò Αμερικανþν επτσημων.
Ζτταει απü τιò ΗΠΑ οικονομικη
3-,ηθετα (3.3). ο πρüεδροò Τρουμαν
,]_. Κο-\-}ßρεοο ετοηγεßιατ να δοδουν
-,,, ιτ::ομμ δο.\Üρια οιην ΕλλÜδα,
,{ ]]λ,:ι1.,ομτΚη Και στραιτωττκη

r-:';:a, , 1].3ι. Το ΚογκρÝσο

:-,]jt]-,-Ξ: ιη βοηθετα Προò την

Ξ,,_,, - _.:ι Επτκεφα_\ηò τηò

-.- : _ι,-,,lκηò αποστοληò
__
AMAG,
_: ]-,-._Ι:| τη δßα,tετρτση ιηò
:,_ :-_:. lιò. ορτΖεται ο ΓκρßΖγουολντ

Ξ_]-Ι^ \Ιαροα-\ εξαγγελλετ ιο

11
Δοτιm Tpoyvιnx
5. 0 Χýρι Τροýμον
με τουò 0υßνστον
Τσüρτσιλ κοι
ΙωσÞφ ΣτÜλυ στο
Πüτσιιτομ, üπου
επικýρωσαν τη
συμφωνßα τηò
ΓιÜλτοò γιο τιò
σφαßρεò επιρροÞò
οτην Ευρþπη
φαντΖüιαν πτα αδýναμη yra να ανακüψει μüνη τη
σοθτειτκη κÜδοδο προò ττò «θερμÝò θÜλασσεò», η
ΟυÜοτνγκτον θεωροýοε üττ Ýπρεπε πια να αναλÜ-
θετ αυξημÝνο μερßδιο ευθυνηò στην περτοχη. Σιο
πλαßστο αυιü η κρτιτκη που ασκοýνιαν προò ιη
Βρειανßα yra την αποτκιοκρατικη μÝθοδο δτακυ-
ΒÝρνησηò μετωνüταν, αν και δεν Ýλετιαν or συ-
γκρουσετò kar or ιρýÝò σε μτα περßοδο μειαΒαιτ-
κη, üπου η ανερχüμενη δυναμη παραμÝρτΖε στα-
δτακÜ ιη δυναμη που θρτσκüταν σε πιþση.
Το Ýμπρακτο αμερτκαντκü ενδταφÝρον yra την
περτοχη Üρχτοε οιαδτακÜ να εκδηλþνετατ κατÜ ιη
δτÜρκετα του 1946. ΕπτσκÝψετò μονÜδων ιου ναυτι-
κοý των ΗνωμÝνων Πολττειþν οιην ΕλλÜδα, συμ-
μειοχη Αμερικανþν παραιηρητþν σιην επτιροπß
παρακολουθησηò των βουλευττκþν εκλογþν τηò
31ηò Μαριßου 1θ46, χορηγηση δανεßου 25 εκαιομ-
μυρßων δολαρßων απü την Import-Export ΒαηΚ, α-
Η διοτýπωση του Αüγμοτοò του Αμ€ρικονοý
προÝδρου σημαιν€ üτι οι ΗΠΑ ονοδýονταν
ωò η ηγÝτ!δα δýναμη του δυτικοý κüσμου
L4
ποτελοýοαν ενδεßξετò αυξανüμενου ενδταφÝρονιο1
ιηò ΟυÜοτνγκιον yra ιην ΕλλÜδα.
Το αποφαστσυκü θßμα επρüκεττο üμωò να γßνε
το ΦεΒρουÜρτοιου 1θ47, üταν η Βρετανικß κυΒÝρ
νηση ανακοßνωσε στην αμερικαντκη üιτ αδυνατουσ
να συνεΧΙσεΙ να φερετ ιο οιραιΙωιΙΚο Κατ οτΚονομ;
κü ΒÜροò σιην ΕλλÜδα μετÜ ιτò 31 Μαρτßου 1947. Ι
επεßγων χαρακιηραò του θρειαντκοý δταθηματοò ι
φερε το επτδτωκüμενο ατιü το Δονδßνο αποιÝλεσμι
καθþò οτ Αμερτκανοß Þιαν πλÝον υποχρεωμÝνοτ r
αναλÜΒουν την υρωιοθουλßα kar ιην ευθýνη ιων
ξελßξεων οτην ΕλλÜδα Kar την Τουρκßα. Or συν
πετεò δεν επρüκεττο üμωò να περτορτστουν μÜ
σιην περτοχη ιηò Ανατολικηò Μεσογεßου. Η δται
πωση του Δüγματοò του Αμερτκανοý προÝδρου ο
ματνε üιτ οι ΗνωμÝνεò Πολτιεßεò αναδýονταν πλÝ
ωò η ηγÝττδα δυναμη του δυττκοý κüσμου, ενþ r
ρÜλληλα Ýδτναν σαφÝò τδεολογτκü οιßγμα στον
νταγωντομü με τη ΣοΒτεττκη Ενωση ανττδιασιÝλ
νταò την οτκονομßα ιηò αγορÜò kar ιο πολυκομμι
κü οýσιημα στην εκδοχÞ του κομμουντσμοý ποι
νιτπροοþπευε η Μüσχα. Δεν Ýλετπε πÜντωò c
ιην Ýμφαση οτον τδεολογτκü χαρακτηρα ιηò υ
8εσηò ιο σιοιχεßο ιηò τακιτκηò: εßχε σιüχο να πεj
ιο ΚογκρÝσο, στο οιοßο υπηρχε ισχυρη απομον,
 a
κÞ ιÜση, üττ ιο πρüγραμμα θοßθεταò Ýπρεπε να qm-
φτσιεß yra Ýνα οκοπü που υπερÝθατνε τουò συνηθετò
ανßαγωντσμουò ιων ΜεγÜλων ΔυνÜμεων.

ιδτκÜ yra ιην ΕλλÜδα η εξαγγελßα ιου

Δüγματοò Τροýμαlr επρüκεττο να αποιελÝ-
σει τελτκÜ την τqιßστμη καμπß στον ελλη-
νικü εμφυλτο πüλεμο. Or κυθερνßσετò που
εßχστ προκýψετ απü ιτò εκλογÝò ιου Μαρ-
ιßου ιου 1946, απü ιτò οποßεò απεL<αν or Ελληνεò
κομμουντσιÝò kar or οýμμαχοß τουò τηò ευρυιερηò
ΑρτστερÜò, δεν δτÝθειαν οýτε τον πολιιτκü δυναμτ-
σμü οýτε ια οτκονομτκÜ μÝσα yra να ανιεπεξÝλ-
θουν στην κλτμακοýμεττη πßεση των αιτταρτþν, Η
ηγεσßα ιου Κομμουντσιτκου Κüμματοò, αν kar δεν
εξαοιρÜλτΖε απü τη ΣοθτειτκÞ Ενωοη την αναγχαßα
βοÞθετα yra να καταφÝρετ αποφαστσττκÜ πληγμα-
τα σιτò κυθερνßσετò τηò Αθßναò, ενßσχυε σταδτακÜ
την ανταρτικß δρÜση. Η γτουγκοσλαθτκÞ βοÞθετα
δeν Þιαιτ αμεληιÝα kar μποροýσε να ουντηρεß ιην
Ýνοπλη δραστηριüτητα των ΕλλÞνων ατιταρτþν, αλ-
λÜ δεν ηιαν αρκειη yra να μειαθÜλετ ιην τσορρο-
πßα υπÝρ τουò. Η Μüσχα, χωρßò να ενθαρρýνετ αλ-
λÜ kar χωρßò να ανττιαχθεß στη σιρατηγτκη ιοý Ý-
νοπλου αγþνα, εφÜρμοΖε την πολτιτκÞ που Ý><ει α-
ποκληθεß «συνειüò επεκταιτσμüò», αναμÝνονταò
ιην εξÝλτξη των γεγονüτων. Ακüμη üμωò κατ αν or
κομμουντστÝò αιιτÜριεò δεν επττýγχστσ,τ τον τελχü
τουò σιüχο, η δρασιηριüτητÜ τουò ητωτ ßσωò χρησι-
μη ωò παρενüχληση ιων δυττκþν δυνÜμεων. Στο 6. Μετοφüρτωση
πλαßοτο αυτü εßνατ ßοωò εξηγßσψη η κλτμÜκωση ψυχο δυναμτκü. ΒÝβατο üμωò εßνατ üιτ το Δüγμα σε κÜρο ειδþν
τηò αιιταριτκηò δρασιηρτüτηιαò μετÜ την εξαγγελßα Τροýμα επÝδρασε αποφαστσττχÜ στη συγκεκρτμÝ- πρþτηò ανÜγκηò
ιου Δüγμαιοò φοýιτστ. νη ÝκβασÞ του. που Þρθον στην
Στην κυθερνηιτκß πλευρÜ ιο Δüγμα Τροýμαν Ý- ΕλλÜδα οτ0
δωσε ü,ιτ Ýλειπε: σιρατlωττκü υλτκü σε μαΖτκß κλß- ΒΒΔΙΟΓΡΑΦΙΑ πλαßσιο του
Jordan Baev, Ο εμφýλιοò πüλεμοò στην ΕλλÜδα. Σχεδßου ΜÜρσOλ
μακα που οι Βρετστοß δεν Þτωτ σε θÝση να παρÜ-
ΔlεOνεßò δlαστÜσετò Φτλßοτωρ, ΑθÞνα 1θθ7
σ)ζουν, οτκονομτκÞ βοÞθετα που σταθεροποßησε τα
John lpwis Gaddis, ºhe United States and the Origins
δημüοτα οιχονομττ<Ü, δτπλωμαιτκß υποστßρτξη σιο of the Cold war 7947-7947, Columbia University Prωs
πλαßστο των ΗνωμÝνων Εθνþν kar, ιÝτ\οò, επßτευ- Ι994
ξη, με αμερτκανικß πqιÝμΒαση, μταò πολτττκηò δτ- Βασßληò Κüντηò, Η αγγλοαμερικανικý πολιτικη κσι το
ευθÝιησηò ιην οποßα or μη κομμουντοιχÝò δυνÜ- ελληνικü πρüΒλημα, Πqιατηρηιηò, Θεσσαλονßκη 1984
μετò δεν ηιαν ενδα<ομÝνωò ικανÝò να ετητýχουν μü- Bruce Kuniholm, ºhe Origins of the Co]d War ßη the
νεò: δτεýρυνση τηò υολτιικÞò βÜσηò των κυθερνη- Near East, Princeton University Press Ιθθ4
Γτþlτοò Μαlταρßτηò, Ισιορßα του Ελληνιχοý Εμφυλßου
ιτκþν δυνÜμεων με ιο σχημαιτομü, ιο ΣεπιÝμΒρτο
ΠολÝμου, Βýλιüραμα, Αθηνα 2Φ1
ιου 1θ47, τηò κυΒÝρνησηò συνεlτασßαò Λαßκþν-Φτ- Peter Stavrakis, I|lIoscow and Greek Cοmmυηßsπ 1944-
λελευθÝρων υπü τον αρχηγü των ΦιλελευθÝρων ]θ4θ, CοτηεΙΙ University PreSS 1θ8θ
Θεμτστοκλß Σοφοýλη, ο οποßοò þò τüιε Þταττ σκλη- Lawrence Wittner, Η αμερικανικý επÝμΒαση οτην
ρüò επτκρττηò ιηò πολτιτκßò και των μεθüδων των ΕλλÜδα 19.β-1949, ΒÜνταò, Θεσσαλονßκη 1θθ1 Ι
Λαßκþν και του apxrryou ιουò Κωνσταντßνου Τσαλ-
δÜρη. Γιο την Εf,ßüδο η cξογγ€ηßο του Δüγμοτοò
Η εξαγγελßα του Δüγματοò δεν επρüκετιο πÜντωò
να θÝσετ ιÝρμα στον Εμφυλτο, ο οποßοò τερματßστη-
Τροýμον €πρüκ€ιτο νο οποτ€ΠÝσει την
κε αρκειÜ αργüτερα, τον Αýγουστο του 1θ4θ, αφου κρßσ!μη κομπÞ στον εßf,ηνικü €μφýηιο πüf,εμο
εξελßχθηκε σε μτα εξατρειτκÜ σκληρη αναμÝτρη-
οη, που στοßχτσε ανυπολüγτστα σε Ýμψυχο kar Ü-

15
ΑχοικοιοΜΗΣΗ
του ΣτΕΛιογ Ζ.\κΑΡιογ
ειι5ικοý εηιστημοτικοý συνερl,Üτη υηουρl-εßου
Εξωτερικþτ.
ευρωαιλανττκÝò σχÝοετò σημερα απÝχουν οημανιτκÜ
ατιü ιην εποχη ιου Σχεδßου Μαροαλ, που χαρακιη-
ρßστηκε ιοτορτκÜ ωò περßοδοò τδταßιερηò συσπεß-
1. 0 Γüλλοò ρωσηò, σιενηò κατ εποτκοδομηττκßò συνεργαοßαò
υπουργüò μειαξυ των ΗνωμÝνων Πολττετþν και των ευρωπαß-
Εξωτερικþν Ζορζ κþν κρατþν. Η επικατρüιηια αλλÜ kar η δraxpovr-
Μπυτü κοι ο κüτητα του Σχεδßου ΜÜρσαλ συσχειßΖετατ τüσο με
Βρετανüò ιτò Βραχυπρüθεσμεò επτιυχßεò τηò προσπÜθεταò α-
ομüλογüò του νοτκοδüμησηò μειÜ το Β' Παγκüσμτ Πüλεμο üσο
Ερνεοτ ΜπÝβιν και με ιη μακρüχρονη σχÝση που δημτοýργηοε η
(2) αποδÝχθηκαν πρωιοSουλßα ιηò κυΒÝρνησηò Τροýμαν ανÜμεσα
την πρüτοση του σιιò ΗΠΑ και ιην Ευρþπη.
Τζορτζ Μüρσαλ Το Πρüγραμμα Ευρωπαßκηò Ανασυγκρüιησηò
χαι πρüτεινον (European Recovery Program), üπωò ονομαΖüταν
σOυò
Ευρωπαßουò να
επτσßμωò το ΣχÝδτο ΜÜρσαλ, λετιουργηοε ωò orκo-
νομτκη kar nθrkÞ υποσιηριξη ιηò Αμερτκßò προò
αποδεχθοýν το
τα κατεστραμμÝνα απü ιον υüλεμο ευρωπαßκÜ κρÜ-
πρüγραμμα
τη. ΠαρÜλληλα η πρωτοθουλßα ιηò κυSÝρνησηò
ανοσυγκρüτησηò
Τρουμαν αποσκοπουσε Kar οτην αποφυγη μταò ε-
πτκεßμενηò μεταπολεμτκηò οτκονομτκηò κρßσηò
σιτò ΗνωμÝνεò Πολιιεßεò παρüμοτα με αυιη του
1θ2θ. Η ανησυχßα τηò οΗονομτκηò υφεοηò εντετ-
νüιαν kar απü ιο φüθο πτθανου κομμουντστικου ε-
υεκταιτσμοý στην Ευρþπη που εßχε θρετ πρüσφο-
ρο Ýδαφοò σιτò ηθτκÜ kar υλτκÜ κατεσιραμμÝνεò
ευρωπατκÝò κοτνωνßεò.
Το επτιελεßο του προÝδρου Τρουμαν αποφÜστσε
να συμμετÜσχετ ενεργÜ σττò παγκüσμτεò εξελßξετò
üπωò αυιÝò δταμορφþνονιαν μετÜ το Β'Παγκüσμιο
Πüλεμο, αποκλßνονιαò απü ττò συντεταγμÝνεò του
Δüγμαιοò Μονρüε (1823) που προσδτüρτΖε ιην αμε-
prkavrkn ßπετρο ωò αποκλετσττκÞ Ζþνη ευθυνηò
αλλÜ κατ ειπρροηò των ΗΓΙΑ. Η πρþτη Ýνδετξη ιηò
αμερτκαντκßò εμπλοκηò στη χÜραξη ιηò μειαπο-
λεμτκηò πολτττκηò ηταν το Δüγμα Τροýμαν, ιο ο-
ποßο ευτκαλοýμενο, μεταξý Üλλωγ kar τη σιηρτξη
των δημοκραιτκþν αρχþν, Ýσπευσε να υποσιηρßξετ
ιη Μ. Βρετανßα σιην υροσπÜθετα αναχαßττσηò του
κομμουντσμοý οτην ΕλλÜδα. Η ανακοßνωση ιου
Σχεδßου ΜÜρσαλ που ακολοýθησε ιην εξαγγελßα
ιου Δüγμαιοò Τρουμαν επτβεβαßωοε την αμετÜ-
κλητη απüφαση των ΗΠΑ να συμμετÝχουν ενεργÜ
σττò υαγκüσμιεò εξελßξετò.
Ο ΤΖορτΖ Κ. IνΙÜρσολ (George C. Marshall), υ-
πουργüò Εξωιερτκþν των ΗΠΑ, ανακοßνωσε τον
Ιουντο ιου 1947 ιην απüφαση ιηò κυΒÝρνησηò
Τρουμαν να βοηθÞοετ την ανοτκοδüμηση τηò Ευ-
ρþπηò. Το καλοκαßρτ ιου 1θ47 ο ΜÜρσαλ δεν εßχε
διαμορφþσετ συγκεκρτμÝνο σχÝδτο γlα ιην ανοικο-
δüμηοη ιηò Ευρþπηò, ωστüσο επτοημανε üιτ η
υρωτοΒουλßα θα Ýπρεπε να προÝλθετ απü τα ευρω-
παßκÜ κρÜτη που επεδßωκαν ιην οτκονομτκη kar
κοτνωντκÞ ανÜκαμψη ιουò. Σιτò πρωιεýουοεò των
ευρωπαßκþν χωρþν η ομτλßα του ΜÜρσαλ δραστη-
ριοποßησε Üμεσα τουò Ευρωπαßουò ηγÝιεò. Σττò 14
Ιουνßου 1947 ο ΓÜλλοò υυουργüò Εξωτερτκþν Ζορ
Μτιτντü (Georges Bidault) κÜλεσε ιον Αγγλο ο-
μüλογü ιου Ερνεστ ΜτιÝβτν (Ernest Bevin) να συ-
ΖηιÞσουν ττò προοπττκÝò που διεμηνυε η ομτλßα
του Αμερτκανοý υπουργοý Εξωιερτκþν. Δýο ημÝ-
ρεò αργüτερα, Βρετανοß kar ΓÜλλοτ ανακοßνωσαν
ιη σημασßα ενüò προγρÜμματοò ανοτκοδüμησηò,
kar κÜλεσαν τα ενδταφερüμενα κρÜτη να συμμειÜ-
σχουν σε Ýνα forum συνεργασßαò yra την κοινωνι-
κÞ kar οτκονομτκß ανοτκοδüμηση τηò Ευρþπηò.
Το ßδτο καλοκαßρτ ια 16 κρÜτη που ανταποκρß-
δηκαν οτη γαλλοθρεταντκÞ Ýκκληση ξεκßνησαν
ιτò δταπραγμαιευσετò που συνεχßοτηκαν μÝχρτ τα
ιÝλη ΣεπτεμΒρßου, σε μßα προσπÜθετα να θρεθεß η
χρυση τομη μεταξý των αττημÜιων Kar των ανα-
γκþν των ευρωπαßκþν κραιþν με ιον Αμερτκανü
διαμεσολαΒητη ιηò κυΒÝρνησηò Τρουμαν οτο Πα-
piσr. Σιιò 22 Σεπιεμθρßου 1947 υποβλÞθηκε απü το
Βρετανü δτπλωμÜιη kar πρüεδρο ιου συνεδρßου,
σερ ΟfuΒερ Φρανχò (Sir Oliver Ftanks), Ýκθεση
τηò Ευρωπαßκηò Επττροπßò Οτκονομτκηò Συνερ-
γασßαò (ΕΕΟΣ) yra τουò στüχουò τηò ευρωπαßκηò
συνεργασßαò, η οποßα στη συνÝχετα δταβýÜοιηκε
σιτò αμερτκαντκÝò αρχÝò. Με ιην Ýκθεση, αν και
δεν Þταν ιελτκß, οτ Ευρωπαßοτ υπÝθαλλαν στουò
Αμερτκανοýò αßτημα χορßlmσηò περßπου 22,4 διαε.
κατομμυρßων δολαρßων.' Το προτετνüμενο ποσüτ
μετþθηκε καιüπτν συΖηιησεων, αρχτκÜ απü το μελ
λονττκü δτευθυντÞ ιηò ΕΟΑ σιο Παρßστ ΑΒερεj
ΧÜρτμαν (Averell Hariman) κατ σιη συνÝχετα ο
πü τα σιελÝχη του Οτκονομτκοý ΠρογρÜμματο
3. Ενα νεογÝννητο
Γερμυνüπουλο
φωτογραφημÝνο
σε ερεßπια
τηò Εσηò
ΧρησιμOπOΙειτOι
για νο πειστοýν οι
Αμερικανοß
φορολογοýμενοι
να συνεισφÝρουν
στην
ανοικοδüμηση
τηò μÝχρι τüτε
εχθρικÞò χþροò.
4. Η κατεστραμ-
μÝνη (το 1947)
κOι η
ανοικοδομημÝνη
(το 1955)
ΣτουτγκÜρδη με
πüρουò και του
Σχεδßου Μüρσαλ

Ιº
 5. 0 επικεφολÞò
τηò Διοßκησηò kar τουò τεχντκοýò συμΒοýλουò yra ιην εφαρμογη
0ικονομικÞò του αναπιυξτακου προγρÜμμαιοò, εξασφÜλτσε yra
Συνεργοσßοò, την ßδτα την Αμερτκη ιην αποιελεσμαιικß εφαρ-
Αμερικονüò μογη του. Επßσηò, η εφαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜρ-
διπλωμüτηò σαλ ωò καιασιαλττκοý παρÜγοντα ιου οοθτετικοý ε-
Αβερελ Χüριμον, πεκιαιτσμοý συνÝβαλε αποτελεσματτκÜ σιην υπερ-
κοτÝβοσε το ψßφτση του νομοοχεδßου απü ιο Κοτνοθοýλτο σιτò
οιτοýμενο οπü 3 Απρτλßου, τδταßιερα μετÜ το κομμουντσττκü πρα-
τουò Ευρωπαßουò ξτκüπημα στην Τσεχοσλοβακßα σιτò 25 ΦεΒρουαρß-
ποσüν σε 17 ου 1θ48.
δσεκατομμýριο
δολüριο, υπερψηφτση ιηò νομοθεσßαò γτα την ε-
6. Αφßσο για το
φαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ Ýθεσε σε
ERP Þ Ευρωπαßßκü κßνηση και ιο μηχαντσμü υλοποßησßò
Πρüγρομμα
ιου. Η ßδρυση ιηò Δτοßκησηò Οτκονομτ-
Ανοσυγκρüτησηò.
7. 0 Βρετανüò
κÞò Συνεργασßαò -ΔΟΣ (European
Cooperation Administration-ECA)- Þιαν ιο α-
διπλωμÜτηò σερ
0λιβερ Φρανκò
μερτΚαντΚο συντονtστΙκο ορΥανο Yra την εΥΚρτση
kar δτανομß τηò ατιοýμενηò θοηθεταò απü ιον
Οργανισμü Ευρωπαßκηò Οτκονομτκηò Συνεργασßαò
που εßχε συσταθεß στο Παρßστ απü τα συμμειÝχοντα
ευρωπαΙκÜ κρÜτη. Η Δτοßκηση Ευρωπαßκßò Συ-
νεργασßαò ανÝλαβε οιη συνÝχετα την αρμοδτüτηια
yra την ιελτκÞ καιαιτομß ιων κονδυλßων σιο πλαß-
σιο του ΠρογρÜμμαιοò ΕυρωπαΙκßò Ανασυγκρüιη-
σηò (ERP). Οι δýο συντοντοττκοß φορεßò ΔΟΣ και
ΟΕΟΣ εßχαν την ευθýνη ιηò υλοποßησηò τηò εφαρ"
μογηò ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ, αποτελþνταò ιον κý
ριο Üξονα ιηò ευρωαμερτκαντκßò οικονομτκηò πο-
λτττκηò.η Ο σιüχοò ιου ΟΕΟΣ ηιαν σýνθετοò Kar α-
ποσκοποýοε σιην προþθηση ιηò συνεργασßαò των
συμμετεχοντων κραιþν στον ιομÝα τηò πqραγωγηò,
Ανüρθωσηò σιην ΟυÜστνγκτον, σε υερßπου 17 δτοε- ιη διαμüρφωση εσωτερικþν ευρωπαßκþν αγορþν
κατομμýρτα δολ.'Η τελτκÞ πρüιαση ιηò ΕΕΟΣ πα- yra ιη μεßωση των δασμþν εισαγωγþν-εξαγωγþν
ρουστÜστηκε σιο Αμερικαντκü ΚογκρÝσο σττò 27 kar, τÝλοò, σιη δημτουργßα Ζþνηò ελευθÝρων συ-
ΔεκεμΒρßου Ιθ47, üπου ακολοýθησε Ýντονη συΖÞ- ναλλαγþν γτα ια κρÜιη-μÝλη του οργαιττσμοý. Η ε-
ιηση Yra ιη σΚοΠΙμοτητα Kar τΙò προοΠιτΚθò ενοò πττυχßò εφαρμογη ιου Σχεδßου ΜÜροαλ αποδßδε-
προγρÜμμαιοò ευρωπαßκÞò οιχονομτκηò θοηθεταò.' τατ σε μεγÜλο θαθμü σιον τρüπο δταχεßρτσηò των α-
Ο σιüχοò ιου προγρÜμματοò, üπωò εßχε δτατυπω8εß μερτκαντκþν κονδυλßων. Η οτκονομτχη ΒοÞθεια Þ-
απü αξιωμαιοýχουò τηò κυΒÝρνησηò Τροýμαν, α- ιαν κατÜ 90% δωρεÜν επιχορηγßσετò που δτανεμη-
ποσκοποýσε οιην εξασφÜλτση μταò σιαθερηò ευ- θηκαν, σε μεγÜλο ποσοσιü, ωò μορφß «κεφαλαßων
ρωπαßκßò ανοτκοδüμησηò σε συγκεκρτμÝνο xpovr- ανττσιοιχßαò»» (counterpart funds), Τα «κεφÜλατα
κü δτÜσιημα, καθτστþνταò παρÜλληλα τιò ΗΠΑ ανττστοτχßαò»» εξασφÜλτΖαν ιην ενßσχυση ιηò αμε-
υηγß αγορÜò ιων υλτκþν αγαθþν που θα αποτε- ρτκαντκηò μειαπολεμτκßò αγορÜò εφ' üοον ιο ΣχÝ-
λοýσαν την krvniýpra δυναμη ενüò προγρÜμματοò διο ΜÜρσαλ üρτΖε πωò or αγορÝò των αγαθþν για τα
οτκονομτκßò ανασιßλωσηò. Ο ρüλοò των ΗΠΑ, ωò ευρωπαßκÜ κρÜτη Ýπρεπε να γßνοντατ απü ττò ΗΠΑ
ιηò σημανιτκüιερηò αγορÜò που προσÝφερε üχτ μü- με τα κονδýλια που προσδιüρτΖε η ΔΟΣ γτα κÜθε
νο ιο δταχετρτσιτκü προσωυτκü αλλÜ παρÜλληλα χþρα ιου σχεδßου απü το αποθεμαιτκü ιαμεßο που
εßχε συσταθεß yra ιουò σκοπουò ιου Οτκονομτκοý
Το ΣχÝδιο Μüρσοß f,εποýργησ€ ωò οικονομικÞ ΠρογρÜμματοò Ανüρθωσηò, Οò αποτÝλεσμα, ια νο-
κοι ηΕικÞ υποστÞριξη τηò Αμερικþò πΡοζ την μτσματτκÜ αυο8Ýματα σια ιαμεßα ιων συμμειεχü-
,"των κραιþν ενßοχυαν ττò εθντκÝò οτκονομßεò kar
ΚοτΕστΡομμÝνπ οπü τον πüßΙεμο Ευρþππ εξασφÜλτΖαν κονδýλτα yra δημüστα Ýργα avorι<o-
δüμησηò. ΠαρÜλληλα η ΔΟΣ παραχωροýσε orka
νομτκß kar ιεχντκÞ υποσιßρτξη, ενþ εßχε την επß-

1Β
θλεψη ιηò χρßσηò ιων κονδυλßων yra ιην ανοικο-
δüμηση ιων χωρþν ιου σχεδßου μÝσω των κλτμα-
κßων που εßχαν τοποθειηθεß σε κÜθε τφÜτοò που ε-
φÜρμοΖε ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ.
Τüσο η υπερατλανττκÞ üσο και η ενδοευρωπαß-
κß συνεργασßα γτα την εφαρμογÞ ιου Σχεδßου
ΜÜρσαλ δεν Þταν χωρßò δυσκολßεò, Απü την πλευ-
ρÜ ιουò or ευρωυα'ßκÝò χþρεò ηθελαν να αποσπÜ-
οουν ιη μÝγτστη συνετσφορÜ ιων ΗΓΙΑ yra ιιò δr-
κÝò τουò εθντκÝò ανÜγκεò, ενþ τα σιελÝχη ιηò κυ-
θÝρνησηò Τρουμαν Ýπρεπε να καιαθÜλουν προ-
σπÜθετεò yra να δτκατολογþσουν στο ΚογκρÝσο ιη
σημαοßα τηò ευρωπαßκηò ανοτκοδüμησηò, σιην ε-
ποχÞ που ο φüΒοò του κομμουντσιτκοý επεκιατι-
σμοý ηιαν πρωτßστηò σημασßαò yra την αμερτκαντ-
κη εξωιερτκη πολτττκÞ. ΚατÜ την ιειραειß περßο-
δο λειτουργßαò του, παρÜ ιτò δυσκολßεò, το ΣχÝδτο
ΜÜρσαλ δτÝνετμε συνολτκÜ 13,3 δro. δολÜρτα που
σημερα υπολογßΖοντατ σε περßπου θ0 δισ. δολ, Οι
μεγολýιεροτ αποδÝκιεò ιηò οτκονομικηò Βοηθεταò
Þιαν η Μ, Βρετανßα, που ÝλαΒε σχεδüν ιο 25% του
συνολτκοý ποσοý, ενþ οχολουθησαν η Γαλλßα με
2Ι% , η Ιταλßα με Ι2 % kar η Δ. Γερμανßα με 11 % .
Η ΕλλÜOα, aýkar Ýκιη στην κατανομη τηò orkovo-
μκηò Βοßθεταò με 64θ εκαιομμυρια δολ., Þιαν ιÝ-
ταριη με 128,4 δολ. οιην καιÜ κεφαλην αποδοχÞ
οτκονομτκηò θοßθειαò μειÜ ιτò Ισλανδßα, ΝορΒη-
γßα κατ Αυοιρßα.
Το Σχεδτο ΜÜροαλ συνÝΒαλε αλλÜ δεν αποτÝ-
λεσε τον αποκλετσττκü λüγο yra τη ραγδαßα μετα- Α *ßπιιm οf gýι bü*bιrd h }iolrd bi ýß. rιhrýd
πολεμτκÜ ευρωπαßκÞ ανÜπτυξη, Η σημασßα του
προγρÜμμαιοò ανοτκοδüμησηò εσιτÜΖετατ στην επι- 8. Εκφüρτωση
ιυχßα ιων ευρωπαßκþν χωρþν να δταμορφþοουν Ý- ποýσε σιη γεφυρωση τηò Ευρþπηò kar ιων ΗΠΑ αμερικανικοý
να κοτνü πρüγραμμα οτχονομτκηò Kar κοτνωντκηò και στον περτοριομü του κομμουντσιτκοý επεκτατι- σΙτορΙοý στην
ανüρθωσηò που συνεχßστηκε και μειÜ ιο πÝραò του σμου. 0λλανδßο οτο
Σχεδßου ΜÜρσαλ. Η εφαρμογη ενüò προγρÜμμαιοò πλοßσιο του
οτκονομτκηò Βοηθεταò με τη μορφη kar δομη που ΣΗΜΕιοΣΕιΣ Σχεδßου Μüρσολ
l. Wexler Immanuel, The IVIarsha]] Ρlαη Revisited:"The
εßχε ιο ΣχÝδιο ΜÜρσαλ συνÝβαλε καταλυιτκÜ οτη
Eπopean Recovery Ρτοgταιη ßη Economic Perspective,
ουσφτγξη ιων ενδοευρωπαßκþν σχÝοεων που οδÞ-
'westport, Connecticut: Greenιηlood, 1θ8[}, σελ. ι3
γησαν στη συνÝχετα στη δημτουργßα τηò Ευρωπαß- 2, Εκδεση του δτοτχητοý τηò ΤραπÝΖηò τηò ΕλλÜδοò Γ. Α,
κηò Κοτνüτηιαò Ανθρακα kar ΧÜλυβα (ΕΚΑΧ) ιο ΜαντΖοβτνοý προò το Γενπü Συμ3οýλτο, Αρχεßο ΤρÜπεΖαò
1θ50. Τα Ýξτ κρÜιη που ουμμετεßχαν σιην ΕΚΑΧ Lηò ΕλλÜδοò, σελ. 13.
προχþρησαν, οκτþ χρüντα αργüτερα, στη συμφωνßα 3. Bonds John Bledsoe, «The Process of Bipartisanship:
τηò Ρþμηò kar τη δημτουργßα τηò ΕυρωπαΙκηò Or- Gaining Legislative Approval for the Marshall ΡΙαη»,
South Carolina, 2ω0, DA θθ81240, Jan. 2001.
κονομκßò Κοτνüιηιαò. Η εξÜλετqm των ενδοευρω- 4, Με την κατÜρττοη του καταστατικοý τηò convention for
παΙκþν δασμþν καιÝοτησε τα θυρωπαßκÜ κρÜιη Ý- European Economic Cooperation, οττò Ι5 Απρτλßου 1θ48
να δυναμτκü φορÝα εμπορτκþν συναλλαγþν, συμ- η Επτφοπη Ευρωπαßκηò Οτκονομχhò Συνεργαοßαò üπαυσε
θÜλλονιαò ιüσο στη γρηγορη ανÜπιυξη üσο kar να λετιοqτεß kar οτη θÝση τηò υπεισÞλθε πλÝον ο ΟΕΟΣ, Ι
στη γεφýρωση ιων δταιλανττκþν οτκονομτκþν συ-
ναλλαγþν kar πολτιτκþν σχÝσεων. Η Εf,ßüδο. ον κοι Ýκτη στην κοτονομÞ
Επετια απü 50 Kar πλÝον χρüντα, ιο ΣχÝδτο ΜÜρ-
σαλ μνημονεýετατ ιüοο Yra την πρωτοπορτακη
τηò οtΚονομιΚÞò ΒοÞδeιοò, Þτον τÝτοΡτη
προσÝγγτση ωò αποιελεσμαιτκü δτοχετρτσττκü πρü- στην κοτü κòφοßÞν οποδοχÞ
ßχητμα τηò αμερικωττκηò οκονομτκßò θοßθεταò ü-
σο και, γτα ιη ρηξτκÝλευθη πολτιικÞ που αποσκο-

ιq
 6ωΦ ζοψε o|Oq Ε,ýηd βhφ 0f 5φο
!ß Þι ΙιιαιD 9ιτdοι
&ρdΤdaιιlιΦ J ΤιΙÝßι ωΤß.ßδγ. ιL dßλ
' -Ιι ιΙ tryl.c ιΙαυd Ýι λòÜd ιllaαßrJJ.

ΑΝ
Το 3παι arlιi pm ιαΙ ιhι ^òτ
lranl òòΙßττ. ιτιß,ιιΙ ßι,ßειι{.
ιιΙ lai5r ρΙΚl ο' ιΙß Ιº,:ιòJ §ιτßÞ tllιτρgΙ αιιmk, fiuxlol
ιυ] .tbcε :πΕ I.ιιατÞτ). lο ιßò πιßηιωτη.τ οΙ αιJßιßτπ
ιΙιιιΙ ßι òhlÞ ßπ iσ{itτliΦ my ιιτßτò Ειιß ιýιrΙ{αιa liah
ιlι ιιυßιιο,òι..ò ,,Ι ιΙF τΙFιιΞ.l τιιl .ιιl.ßΙιßι οß ιΙιο Ιß,ßιΙ tiarta

Ιι ßι ιινι,ý ßγ rιlr l§lrιlr .^Ι ΙικιF οΙ ΙΙιlαυιιεΙßπο ο| ιb

Ιßýιι,! §ιιιι. ο| ,Ικιß"ι ja ι'ιιgτιι οααυòd.'Π:ßι ßßß. ,Ιιß r.!l l.
ciιal ε ιhο -P,rιigr .ßg}:ιιιτ ,Ι.ß Φß :rΙß'.
τιτι.Ε ι
Srr., Ι'..:l. ºlτß Ι Ιι lc ιιαγ Κ. ι ιιòιt π Ι Ιι' }ß.υιηι ß< ('ιτlι ;riia .lß
ιß ßO§".
ηòß}Ι:ι ß' lΙi't
,ιΙΦ Ιr{υιΙιtßΙ§
:!rß ιΟ] Ιß) f,òιφlßιßηg ιΙF ατιιιιßò rιd σιßπ τΙι-
ßπιßτχλιG
ιßm}ßττ bτιι,m t!τ l'ι|tal §aιßοτ "r,l ιΙτ,τßιrß οß }bmJr. ιπΙ
ηιgιßιιι6 ιýι3 .lßιο;ιßοη ßοΙΙιτ ßπ5 ßα Ι|τι ιιΙι οß τττ Κ ιιd σι
ωßκ! l.γ ι_lιιßιιτΙ ßπηßhιß ιΙιο ('<ιι;η tiιιlr tΙτιß ιΙιò crirriξ
τßιιιιßqι ßιι Ιλι.rtτ ιιltrιllτn ιßτ cιrtliÝlclι οΙ r Ιτιιbg 1αιι
ßΙιc §τßιf,.Ι ιιΙßιιτ ια! mΙßαι!Ι ß!l.F,rι οß ιßι, υl.ιιιΙ §ιτιιη,τιι{
iha τιÞΙÞßßι οß ιhιο}jòòι.ια ω! ιΙι ΙßιßtιτΙ ι-τιßòò 'ßhò ιιτιιι.
ιßα ò nhllrrre ir Ειπ3ιτι aιrιier αß 1ιτßτßρΙι οΙ ßιιΙΙιΙΙυd
Ιßυιτßι. aft τ τι ιtυΙ ßOrιr. τΕΙ &ιιhò ßτΙιμιdιιτò ιτΙι bηιΙ7 ιlπ
ιΙη 6τ,lυßJιιη: οß reπl ισηικ ò.τ,ýß:ßοιò τιιh'!ο ßÞ.Dßι_l
ιστηιßg rßbι !ο.*Þχ. lιιΙ ιΙι τιtßο,ωιτ;ιι h. ιΙιιιιι :ßαοß ErπJι;
οßò bο!ιhγ κιι.ιιγ ßιτÞι:ιΙιι: οß ι$ιισΙßτιιτ ω,ιrih αιß6ιò.
¸ι ι<ιυι;ιΙßým;r οß:Ιικ ý,jò<ιßtα crlh ßο: η 1ßιιι οß }hιορωη
τιGßÞ ΦτΕι aο τΙ] ττΙι τοΙßοτ r rlliòh σlmιι ßι ιý ]τß-.:ι L,d
{ιm τ ircaò 1η.lιιιΚη.ΠOΞΙι ΙΙa òτμ!ιιßßι οf im.i11j ιßαΙ. ιh.
eπτιßη ιυΙ rιinloιrπ ωß ßτιιιπηΙ |iττττß.ιΙ ιΙτΙßΙßt. ßιτΙ ιΙτ.lτßι!.
.ηη;ι:{ οßιιQιτιßò òιlιττΙß,ι,ßτΙυΙßι; τΙΙ lπßυtι Ιηχ ιοιιιιυß{ι
ι[ý !θßýτßιι .ψßιιtτΙι ιιιιι οß ιτΙ,οτßι ιαΙ ιο Ιττßπχ ιbυι ιhο ριττ-
òοßτ ιßßτιßηιtßοω ιιß ιπ,Κ. lιιτßιπ ΙΙßηιΙßιΙ οß ßΙιò r{y.ilr§6
τ}ß{ι ιhα Ι'πßΙ«ß 8ιιßιι Ιαι ιηßοιs] ilra;;t ß!η òrfuoιxτ ο( ι hητ
.llτσιΙι ιιτ}ιι òßιh f,J ßηιòηιΙ ΙιιιΙτ Ιιτπòια rηιl ΙτtΙòßtτιτ ιιτι
rlrllιl rýτrrtr;nr αι ιτα 1ο ιlj ò9l1gιßτοß hιτlο.lι bdιòΙιιιτΙ
ιο Ι. ιhò τaß(!| οß ιΙω μοlýι οΙ tΙ:ι υιßßGý gßιι§ Ιοßßqlaηο ßΙιß
Η «ΑνιΕΡικΑΝοποιΗΣΗ»

μπüρτο kar η απερτüρτσιη κατανÜλωση. Κτνηματο-

γραφτκÜ ντοκτμαντÝρ kar επßκατρα, ραδτοφωντκÝò
εκπομπÝò, αφßσεò, περτοδτκÜ kar φυλλÜδτα, εκ8Ý-
σετò φωιογραφßαò, καριουν κατ κτνηιÝò βýλιοθÞ-
κεò χρηστμοποτÞθηκαν ευρýιαια απü ιτò υπηρεσßεò
ιηò ΔΟΣ. Εκüνεò που Ýδετχναν ιουò Αμερικανουò
εργÜιεò να φιÜνουν σια εργοστÜστα οδηγþνταò το r-
δτωιτκü ιουò αυτοκßνηιο δεν Þιαν δυναιü να αφη-
οουν αουγκßνηιο ιον Ευρωπαßο εργαΖüμενο, yra
ιον οποßο η κατοχÞ αυτοκτνÞιου αποιελοýσε αχüμη
Üπιαστο üνειρο.
Χρηστμοποτηθηκστ, επßσηò, ευρýιατα ια μÝσα ε-
νημÝρωοηò ιων χωρþν που εßχαν περτληφθεß στο
ΣχÝδτο ΜÜρσαλ, Τα γραφεßα ενημÝρωσηò τηò ΔΟΣ
κατ ια κÝντρα ιηò Αμερτκαντκßò Υπηρεσßαò Ειm-
μÝρωσηò (USIS) ιροφοδοιοýσαν συνεχþò το ιοπτκü
ραδτüφωνο και ιον Τýπο με υλτκü που συχνÜ με-
ιαδτδüιαν η δημοστευüιαν χωρßò να αναφÝρετατ η
πηγß προÝλευσηò του. ΠαρÜλληλα με ιη μεγÜληò
κλßμακαò εκστραιεßα που απευθυνüταν σιο ευρýιε-
ρο κοτνü, εφαρμüσιηκαν μÝθοδοτ υροπαγÜνδαò
που σιüχευαν στουò λεγüμενουò «δταμορφωιÝò ιηò
κοτνηò γνþμηò». Η κατηγορßα αυτη περτελÜμΒανε
απü ανθρþπουò ιηò πολτττκηò kar των μÝσων ενη-
λιΑΗsΗΑιι.ΡlΑ
3, 4. Δýο αφßσεò γιο το ΣχÝδιο Μüρσαλ
μÝρωσηò μÝχρτ εκπροσþπουò φοτιηττκþν opyaιrþ-
σεων και προκρßιουò αγροττκþν κοινοτÞιων. Η τδÝα μα την Ευρþπη, οι οποßεò δεν χοροκτηρßζονται
Þιαν üττ or πολßτεò αυτοß ασκοýσστ ευτρροη kar ß- γlο τη φOποσß0 των δημιουργþν τουò

Η ΔΟΣ €νοΡχÞστΡωσ€ μßο οπü τιò μòγοηýτερεò

€ΚστΡοτGßeò προπογüνδοò που ονοf,þφδηκον
ποτÝ κοτü τπ μ€τοποf,εμικþ πòΡßοδο

ιαν σε θÝση να δταδþσουν ιο μηνυμα και σε Üλλα

σιρωμαια ιηò κοτνωνταò.
Δεν αγνοηθηκε και η υατδικÞ ηλτκßα. Κτνουμε-
να σχÝδτα και παρασιÜσετò κουκλοθÝατρου χρηστ-
μοποτηθηκαν προκετμÝνου το μηνυμα ιου Σχεδßου
ΜÜρσαλ να αγγßξετ το πατδτκü ακροατηρτο kar, μÝ-
σω αυιοý, ιουò συχνÜ αμüρφωιουò γονεßò. Στην Ιτα-
λßα ιÝθηκε σε εφαρμογη η «επτχεßρηση Bambi», η
οποßα, συμφωνα με τουò εμπνευστÝò τηò, δεν εß:ιε
σκοπü «να δþσετ στα πατδτÜ σταττσιτκÝò η ξερü
σχολιασμü γτα τα δτεθνÞ οτκονομτκÜ. Δßνετ σε αυ-
τÜ ψυχαγωγßα που δεν εßχστ δετ ποιÝ πρτν και τα
μορφþνετ με ουγχρονεò ιεχντκÝò».
Ταυιüχρονα, εγκατντÜσιηκε Ýνα γεwαιüδωρο
πρüγραμμα ανταλλαγþν, που ιÝθηκε υπü ιην aryi-
δα ιου νüμου ΦουλμπρÜτι kar επωφεληθηκε απü
ιουò πüρουò του Σχεδßου ΜÜρσαλ. Αναπüφευκτα,
το πρüγραμμα υπηρξε μονüπλευρο, καθþò Αμερι-
kωroi ετδτκοß ταξßδεψαν στην Ευρþυη προκειμÝ-

22

νου να δτδÜξουν ττò καιακτßσετò του αμερικαντκου
πνεýματοò, ενþ χτλτÜδεò Ευρωπαßοτ αξτωματουχοτ,
στελÝχη επτχετρηοεων, αγρüιεò, συνδτκαλτσιÝò, κα-
θηγητÝò Kar φοτιηιÝò μετÝθησαν οιτò ΗνωμÝνεò
Πολτιεßεò γτα να πÜρουν μτα πρþτη γευση Kar ιου
δτκου ιουò μελλονττκου κüσμου, Or εμπνευσιÝò ιου
προγρÜμματοò εßχαν την ελπßδα üττ, με ιον κατρü,
or ανταλλαγÝò θα προετοßμαΖαν μτα νÝα ελßτ στε-
λεχþν σιην Ευρþπη, εκπατδευμÝνων kar αναθρεμ-
μÝνων σε αμερτκαντκü περτΒÜλλοg υου θα ανα-
λÜμΒαναν να δημτουργησουν μια οτκονομßα αμερτ-
καντκοý τýπου σιτò παιρßδεò τουò. Ισωò üχι ιυχαßα,
το Ýνα τÝιαρτο των Ευρωπαßων υου δτÝσχτσαν ιον
Αιλανττκü με τη χορηγßα του Σχεδßου ΜÜροαλ
προÝρχονταν απü τη Γαλλßα.
ημερα, or τσιορτκοß δτατυπþνουν αμφιΒο-
λßεò yra ιην αποδοττκüτητα του εγχειρημα-
τοò αυιοý.Η Ýμφαοη, για παρÜδετγμα, που
απÝδτδαν οτ Αμερτκανοß στη ουνεργαοßα κε-
φαλαßου kar òργασßαò δεν μπορουσε να με-
ταφυτευδεß εýκολα στη Γαλλßα, üπου υυηρχε rσxu
ρη παρÜδοοη τδεολογτκηò ανιτπÜθεταò Kar αμοτ-
θαßαò καχυυοψßαò. Ουιε or ΓÜλλοτ οýτε or λοτποß
Ευρωπαßοτ πεßοιηκαν πωò Ýπρευε να ετοαγÜγουν α-
μερτκαντκÝò δτευθυνιτκÝò πρακιτκÝò στη δταχεßρτ-
οη των εργοσταοßων ü των αγροκιημÜιων ιουò. Σιο
5. Εκφüρτωση
σüκων με
αμερικανικü
σιτüρι για τουò
Ευρωποßουò
Το ενο τÝτοΡτο των Ευρωποaων που
διÝσχισον τον ΑτΑοντικü μ€ τη χαρηγßο του
Σχεδßου ΜüρσοrΙ πΡοÝΡχοντον οπü τπ Γοf,Πßο
τÝλοò, üυωò παρατηρεß ο τοτορτκüò Ρßτσαρντ Πελò
(Richard Pells), «or εκπατδευüμενοτ ιου Σχεδßου
ΜÜρσαλ Ýμαθαν πþò δουλεýουν τα πρÜγματα στην
Αμερτκü, üχι ομωò kar πþò or αμερτκανικÝò μεOο-
δor θα μποροýσαν να δουλÝψουν σιην Ευρþπη».
Eivar, επßσηò, εξαιρειτκÜ αμφßθολο κατÜ πüσο
or Eupωrraior Ýγτναν περτσσüιερο αμερτκανüφτλοτ,
εξατιßαò ιηò, οπωσδßυοιε πολý οημανττκßò, θοη-
θεταò του Σχεδßου ΜÜροαλ. ΠαρÜ τη συσιημαιτκη
διαφημτση τηò υλτκηò αρωγηò και των καλþν υρο-
8Ýσεων τηò υπεραιλανττκηò δýναμηò, δημοσκοπη-
σετò που δτενεργηθηκαν κατÜ τη δτÜρκετα ιηò ε-
φαρμογηò του Σχεδßου Ýδετξαν üττ σημανιτκη με-
ρßδα ιηò κοτνüò γνþμηò παρÝμενε καχυποπτη yra
ια πραγμαιτκÜ κßνηιρα των δωρητþν. Συμφωνα με
στοτχεßα απü τη Γαλλßα, αμÝσωò μειÜ ιην εξαγγε-
λßα του Σχεδßου ΜÜρσαλ, το 4ºΟ/ο των ερωτηθÝνιων
πßοιευε üιτ το ενδταφÝρον yra ιην ανοτκοδüμηοη
ιηò Ευρþπηò υπαγορευüταν απü την επτδßωξη των )
23
Η « ΑιιΖιΕΡικΑι\οποτΗΣΗ »

6. Στο πλοßσιο
ενüò ονηλεοýò
πολÝμου
προπαγüνδαò ο
Στüλιν παρουσιü-
ζεται σαν
μπασκετμπ0-
λßσταò που
προσπαθεß
μοταßωò να
οποκροýσει το
αμερικανικü
((ΤρΙΠOνΤO» ΤOυ

r;
Σχεδßου ΜÜρσαλ,
ενþ η αφßσα του
Γολλικοý
Κομμουνιστικοý
Κüμματοò (7)
διακηρýσσει «Oι
Αμερικανοß στην
ΑμερικÞ» χg1 Þ11

αη He «η Γολλßο δεν θα
γßνει ποτÝ

Block tτ;
0ποικßO»

,,,,,,,,, |-:1,.1
jxi ιι j;:Ι,,Η,ºγßf ιι :|ιº¸

Αμερικανþν να εξασφαλßσουν νÝεò αγορÝò γτα ια
προßüντα τουò Kar νÝεò ευκατρßεò yra επενδυσειò.
Ανιßδραση υιιηρξε, θεθαßωò, πρþια τιρþια αιιü
την ευρωπαßκη ΑρτοιερÜ, τδßωò τα κομμουντοιικα
κüμμαια που υτοθειουοαν ιην ερμηνεßα ιηò Ν{ο-
σχαò yra ιο ΣχÝδτο ΜÜροαλ ωò απüπετρα yra ιην
επτβολη αμερτκαντκηò οικονομτκηò kar τιολτιτ-
κηò κηδεμονßαò σιη ΓηραιÜ Ητιετρο. ΑλλÜ κατ or
μειρτοπαθÝσιεροτ σοσταλτσιÝò, πολλοß δτανοουμε-
vor, καθιυò kar η παλτÜ Üρχουοα ιÜξη δυσανασχε-
τουσαν yra την επτταχυνüμενη επÝλαση ιου αμε-
prKavrKoυ tροΠου ΖO)ηò.
1:ι;{ß ιι;ß:Ιß-l,.ß * {φξtr ò ß ij Γ?*ß ß ξν'ν*}
l:{ ß':ßßΙ{}ßÞ § | ß¾'' ζ1':a.
ιο προßüν αυτü εκτüò ΗνωμÝνων Πολτιετþν. Στη
Γαλλια. ομωò. ιι καιασκευη ιου πρþιου εργοσιασß-
ου εμφιαλþσεωò σιη Μασοαλßα προκÜλεσε τη συ-
σταση μταò ειερüκληιηò συμμαχταò ενανιßον ιηò
Κüκα-Κüλα. Σιο μÝιωπο αυιü or οινοπαραγωγοß και
or παραγωγοß α\,¼ιμυκιτκþγ χυμþν kar μεταλλτκου
νερου Ýνιýσαν ιιò δυνÜμετò ιουò με το Κομμουντσττ-
κü Κüμμα, προκεψÝνου να εξασφαλßοουν την ολο-
σχερη απαγüρευση του αμερικαντκου προßüντοò. Η
Κüκα-Κüλα αναδεßχθηκε σε απετλη üχτ μüνο για
ιην τοπτκÞ οτκονομßα, αλλÜ kar yra ιη δημüστα υ-
γεßα, ακüμη κατ yra ιτò ηθικÝò αξßεò και ιτò παρα-
δüσειò ιου ßθνουò. Με συμμÜχουò ιην αμερικανικη
δτπλωμαιßα, αλλÜ και ιην προτßμηοη των κατανα-
λωιþγ η Κüκα-Κολα κÝρδτσε τη μÜχη. Or κομμου-
ντστÝò Ýπντξαν ιην οδυνη ιουò στο κραοß kar. αρ-

ΓßßßΙι1.1ΤΙ:{ßßq *ι' ξ υ
' 'fl
χ* ß ; jj;.,i,-l,'_|
Χαρακτηρτστικü παρÜδετγμα υπηρξε ο «πüλεμοò
ιηò Κüκα-Κüλα», που ξÝσπασε το 1949. Δεκαειßεò
νωρßτερα, ιο αναqιυκιτκü αυιü εßχε αναδι:τχθεß σε
παγκüσμτο αμερικανικü συμΒολο. ΜειÜ ιο Β Πα-
γκüομιο Πüλεμο, η ετατρεßα αιÝκιηοε yra πρþιη
φορÜ δτκατþματα παραγωγηò σε πολλÝò ευρωπαß-
κÝò χþρεò τηò Ευρþπηò, με ιη Δυττκη Γερμανßα να
παßρνετ ια σκηπιρα ιηò σημανττκοιερηò αγοραò yra
γüιερα, στην ΠÝιστ-Κüλα, ενþ or ΓÜλλοτ παραγω-
γοι εγιναν πιο ανιαγωνισιικοß, καιακιωνιαò Kar αυ-
ιοß με ιη οειρÜ ιουò τιò αγορÝò ιου εf,,ωιερικου.
Αι,,Üλογη ιυχη εßχε η αποπετρα ορτσμÝνων ευ-
ρωπαßκþν κυSερνησεων να περτφρουρησουν ιην
εγχþρτα Βτομηχανßα ιου κΝημαιογραφου απü ιη
ραγδαßα εξÜπλωση ιηò ιαραγωγηò του Χüλτγουντ,
ΠροκετμÝνου να δτασφαλßσουν την απρüσκοπτη
δτανομη των ιαινιþν ιουò σιο εξωιερτκü, or αμερι-
κανΙκεò ειατρετεò συνερΥασιηΚαν καΙ, οιο ονομα
ιων αρχþν τηò ελευδερηò οτκονομßαò, πÝτυχαν ιπ,
αμÝρlσιη συμπαρÜσταση ιηò ΟυÜοτνγκτον. Or υ-
πευθυνοτ yra ιο σχεδιαομü τηò αμερτκαντχηò δι-

24
πλωματßαò δεν πορÝΒλεπαν ιη συμΒολη, μÝρουò
τουλÜχτστογ ιων προΙüντων του Χüλτγουντ στη δτÜ-
δοση ιου αμερτκαντκοý ιρüπου Ζωηò -αλλÜ κατ
ιων αμερτκαγτκþν αυτοκτνÞιων, ρουχων, ιστγÜρων
kar orxraxþv ουσκειχßν. Ετστ Üσκησαν πßεση στη
Βρετστßα, τη Γαλλßα και ιην Ιταλßα, χþρεò με ι-
οΧυρη ΚινηματοΥραφΙα, να μεΙωσουν ιουò Ποσοιl_
κοýò περτορτσμοýò Kar ιουò δασμοýò σιην ετσαγω-
γη ιατντþν. Σε ανιÜλλαγμα yra ττò υπηρεσßεò τηò,
η κυθÝρνηση ιηò ΟυÜσνγκιον Ζητησε απü ττò α-
μερτκαντκÝò ετατρεßεò να εξÜγουν τατνßεò που προ-
Ýβαλλαν μlα πro θειτκÞ ετκüνα ιηò χþραò, με λτ-
γüιερη βßα kar οργανωμÝνο Ýγκλημα.
επττυχßα ιου Χüλτγουνι απÝνανττ σττò α-
πüπετρεò «ανιßσιασηò»» των Ευρωπαßων
οφετλüταν κατÜ κýρτο λüγο στην απÞχη-
ση που εßχαν ια προßüντα του. Οιαν, το
1θ47, η θρειαντκη κυΒÝρνηση ιων Εργα-
ιτκþν επÝβαλε δασμü υψουò 75% σττò ετσαγüμενεò
τατνßεò, το Χüλιγουνι δτÝκοψε ιην εξαγωγη ιατ-
ντþν. Οι οργτσμÝνεò ανιτδρÜσετò απü τουò arθou-
σÜρχεò kar ιο κοτνü, που σιερηθηκε τιò νÝεò αμε-
ρτκαντκÝò παραγωγÝò, οδηγησαν σιη μεßωση του
δασμου. Σιην Ιιαλßα, τη μεγαλýιερη αγορÜ αμερτ-
καντκþν ιατντþν στην Ευρþπη, ιο τσχυρü Κομμου-
ντσττκü Κüμμα δεν κατÜφερε να επηρεÜσετ ττò προ-
ττμησετò του Κοινοý, Τα αρτοτουργημαια του νεορe-
αλτσμου kar, υολý λτγüιερο, or σοθτειτκÝò τατνßεò
τηò εποχηò δεν Þιαν σε θÝση να συναγωντσιοýν ττò
υπερπαραγωγÝò του Χüλτγουνι. Οπωò δÞλωσε σε
Αμερτκανü καθηγητη ο ατθουσÜρχηò μταò μτκρηò
τιαλτκηò πüληò, υροπýργτου ιων κομμουνιστþγ
«üιαν πρωιαγωντσιοýν η ΤΖÝτν ΡÜσελ kar ο ΓκÜρτ
Κουπερ, ιüιε ιο στνεμÜ μου γεμßΖετ Kar μτα ουρÜ
περτμÝνετ απ' Ýξω». Στην ΕλλÜδα ιου 1θ51 οτ αμε-
ρτκαντκÝò ταινßεò κÜλυπιαν το 70% του χρüνου kr-
νημαιογραφτκηò προΒοληò.
Οπωò συνÝΒη με την οτκονομßα, Ýτστ kar σιο χþ-
ρο τηò κουλιουραò or Δυιτκοευρωπαßοτ «εκιÝθη-
καν» σιτò αμερτκαντκÝò επτρροÝò. Ωò Ýνα θαθμü, or
αγορÝò τουò «αλþθηκαν» απü αμερτκαντκÜ προßü-
νια η αυομτμßσετò τουò. ΜÝσα σε λτγüιερο απü
δýο δεκαειßεò, üμωò, επανÞλθαν δρτμýιεροτ kar η
παραγωγη ιουò κατüρθωσε να δτεισδýσετ στην α-
ντßπερα üχθη ιου Αιλαντικου. Πολλοß απü ιουò
Ευρωπαßουò δημτουργουò, στη μουστκη και τον Kr-
νημαιογρÜφο τδταßτερα, εßχαν μÜθετ ια μυσιτκÜ ιηò
τÝχνηò τουò ακουγονταò Kar παρακολουθþνιαò ια
προßüντα εκεßνα τηò αμερτκαντκηò κουλιοýραò που
η δτανüηοη κατ η ΑρτσιερÜ ιηò εποχßò του Σχεδß-
ου ΜÜροαλ απÝρρτπτε μειÜ θδελυγμßαò.
ΒΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ellwood David W., RebuiJding Europe: America and
west European Reconstruction, London: Longman, 1θθ2
lωrßι
hh αßßrιßß., rg ιΙιιι τιιττ ω Þττ οß ιb prηfr üa
irbÞL.d ι.br.Ξ.οαιιßτΙ ιιtτιΙι ýΙ C}hι
tc, t ΙΙιιßι|ιττlýrl; ιΤτ ρτιτýßιι ci !ψ οιΙττ hr| lh.
Ιιιιιτιιh Frn Φηπιh L τξΙßhl .d α]òιGa, di
τt ýη Þ I.πmF{ft b -Jι 9πι ιο κιß.Þ Φß, ω
rýr Ιirε, * ω.Þß.d lr ßλ. τΞπΕττ.ÝOΙΦΙÞτ tòßιη
e ιΙιρωτßαιοßιΙb llh h ιιδηm ld b τιdι ιmα
τ ιb ΗΙß ιιιΙΙ Ü«ιιßτ. Ριι τlßιι7ßιΙιιτ db.ß.ßΙ
ßιßaßGΙΙιι Φl. ιΙπιJιιΙΙ h ιιττßd τΙιh hftri ιòι}.lß.(!}
τtτΙßιι 7ιι Or?.ιaii Ýο ιΙsτκ r.ý Ι, Ιι ΞßΙ, rb
τ*Ιcιßιγεστιfud ΙΕτßι :Sο Ιri..* ýý b òbηιß α τΙπιτιτ
τ,τΤο Ι7 ιΤο Τπιαγ ßο aΙ. ß.τιΞτΙ.. Τeιω φòτσιιhl h
bglΞ.iiib òß ιΙ!ι κιßτι
Ee. lCι (τ) ΙΙι §ιιτιιιτγ οΙ §ι.τ.τ τωτ ΦÞIrtili τßιΙ |Ι.
ΙßιfoΙaÞι-, ß Τ.ßß, Ýιbßιd ιο.Þ(ΙιΙ ι τττßαß τßΙ
cΙLι ßß!ΙΙ'ah8 r Jιßι Cα'η&τ q ΙbπΙ Ιιιττaι=ßb b
C}hι. ιο b οlηd οß ιη τθßm d ιb ýτýιιJ 8ιατ φlÜιιιß
Ιτ ιΙι Ιτιýßιιτ οß ι}ο υηßý Εßιιω τßΙ τΙιιι ιßΙτιο òß Glb
.Fara.{ ν lh ΙDττΕ* ο' òh.. §ßü αß!.τ-οε.Ξ.ß *
jc.r lD ΙΙa dΙτß.ßΙG ιιd ιαιτιοΙ οß ΙΙι Δahbßßτßι!.. h.i.lii Di
,(ßτrÞι. Erq3rι. ßGτßd.fßb b ι:ιΙ υιτοßCΙh+ι§ü
ιbΙ ΙιlιΦιιιΙ ικτþ.α,Ι ιωbh3 ιßhßΙι ω ιγ Ιι κη
c φFiFhia lοτ ιτòΙι ιιιιιτχιΙοο: PalJoJ, ΙLι ι&ιτη
ßιιß*ι{ ιtr ilb ιιιßα ιbΙΙ |ß Ι. òτιΕ.{ Ε υ aß9ηΞ.}
tτßßΙa .-τ.ßι lc, ab υαß.a 8Ιιßι σß τιγ ιiFibi't, b.
υΙÞ rny ΙοιιΙιι ιατibιßοη ι. ciq d ι§ι 9τιτε ιß ιlb
ßßιtÞ.
(Ι) Ιιßττ τι ρτιιιΙιιtΙι, ιτ ιαß ιßιτΙ ιò Ξ ]αß Þr.l lt
γιτ òαπ ιß ιΙτ frý πdo ιττßΙτΙ} ιι&τ Jòßb (ιΙ d τ
atΞ ßι *ri Ι. ξ{ ro ωGτJl d ιL μrp< Jι*ιh (ι) ιß
ilb ιßßΙτι. §ιsh ιmτι rry !ι h Uýd §ιι üLιι ,ßΞ.ß
h GΙßττιòιιτγ ßιυ ιΙι τΙι ο(ι*οtιΙßιτΙτ τιιß$Ιιω
clhr ιhΙ ßΞd. m|b-ßΞτΙ ΞΙÜ rdΞrh (rt ιf -ßßοι Oil e
ι.\
μrr.. W..'.^./Ε λ.
Ε|&.t οα.' !òτßτr.Ü.,
ιb
Cε..σΤ-*>-β,=¾
/f(ò
", h*ιlb*rrrξrτι /
8. Η τελευταßο
Kuisel Richard F,, Seducrhg the trYench: The Di]emma σελßδ0 του νüμOυ
οf Americanization, Berkeley: University of Oalifornia γυ το ΣΧÝδιο
PreSS, Ι993 Μüρσολ με την
Ninkovich FYank Α., ºhe Diplomacy of ldeas: US
υπογρσφÞ του
Foreign Policy and CulturaL Relations, 1θ38-1θ50, Αμερικανοý
Cambridge: Cambridge University PreSS, 1θΒ1
προÝδρου ΧÜρι
Pells Richard, Not Like Us: How Ειιτορεαηs Have
Τροýμαν
Loved, Hated, and ºtansformed American Cu]ture since
Wor]d War ΙΙ, New York: Basic Books, 1θθ7
Stefanidis loannis D., «Telling America's Story: US
Propaganda Operations and Greek Public Reactions»,
ºhe Journa] of the HeΠenic Diaspora,30.1 (2004), σθλ.
39_95
\ryagnleitner Reinhold, Coca-Colonization and the Cο]d
War: ºhe Cu]tura] Mission of the United Sfafes jn
Austria after the Second Wor]d }7ar, Chapel ΗßΙΙ:
University of North Carolina Press, 1Φ4 Ι
25
t tΡοΣΟΠΑ
ΤΖορτΖ ΚÜτλετ
ΜÜρσαλ
(1ΒΒ0-1959)
Αμερτκανüò στροτßγüò, γεννημÝγοò στο
ΓιουνιοντÜουν τηò ΠενστλΒανßοò.
ΔετÝλεσε αρχηγüò του σμεριχογτßοý
Γευκοý Επ]τελεßου κοτü το Β'Πογχüσμιο
Πüλεμο, υπουργüò Εξωτερrßþν ßοτ
Αμυναò τωγ ΗΠΑ ('ß947.ß95ßl. Ωò
υπουργüò Ξξωτεριχþν, πρüτεινε την
εφορμογÞ του Σχεδßου ΙrÜροολ το ß947,
ωò πρüγρομμο ογοσυγχρüτηοηò τηò
σχεδüν ßατεστρομμÝνηò Ξυρþπηò μετÜ
το τÝλοò του'πολÝμου. Ξγινε στρατηγüò
το Ι944ι αφοý εßχε υπηρετþσει κοτü τον
Α' Παγκüσμιο ΠüΛεμο οτο γρσφεßο
επιΧεΙρησεων του αμερΙκανΙκου στροτου
στη Τολλaο το Ι9Ι7. Ηταν επτκεφολÞò
του γροφεßου τπò Ι πò ομερικανιχþò
στροτιüò το ß9ß8 χοτ το ΣεπτÝμΟριο του
Ι939 Ýγινε αρχηγüò του ομερrκανrκοý
Τευχοý Επιτελεßου. Συμμετεßχε σε üλεò
πò συνüδουò χορυφüò των ΣυμμÜχων
κοι οποχþρησε το ΝοÝμΒριο του ß945.
Το ΣχÝδιο ßΙüρσαλ Ýποιξε κοθορισπχü
ρüλο στπν οιχονομικþ χαι χοινωυχþ
αγοσυγκρüτησπ τηò Ξυρþπηò, ενþ
ιιρßσιμη þτον κοι η συμΒολÞ του στη
gοþθε.ο που δüθηκε προò την Ξλλüδο
μετÜ τον πüλεμο, τüσο γιο την
οικονομικÞ τηò ανüρθωση üσο και γιο τη
στρατιωτrßþ τηò ενßσχυση στπν περΙοδο
του Εμφυλßου. Ο Τζορτζ ΙΙüρσαλ
τιμþθηκε το ß953 με το Νüμπελ Ειρþνηò
και πÝθονε στπν ΟυÜσινγχτον οε ηλ!χßο
79 ετþν.
26
ΧÜρι
Τρ,ουμαν
(1Β84-1972)
Ο 33οò πρüεδροò των ΗΠΑ, γευνημÝνοò
στο Λαμüρ του Ιßτοοýρl. l+rav μοò
αγροττκþò οιιοβνεοò ßοι μετü ττò
οηουδÝò του Þιτγε τραπεQκüò
υπüλληλοò στο ΚÜνσοò Σßττ. Το ß9ο6
ογÝλοΒε τn δτεýθυνση των
αγροττπμÜftιυ τηò ο!τßογÝγειαò χατ
πολÝμηοε στον Α' ΠαγχüσμΘ Πüλεμο,
üηου ßσι δrαχρΙθητßε μα την τüλμπ του.
Υστερα σπü μερκÝò οποτυχημÝνεò
εμπορικÝò επιχετρþσειò Ýγινε μÝλοò του
Δημοκρατικοý Κüμμοτοò xor ÝγΝε
δικοστþò στην χομητεßο του Τζüχοου το
Ι922. Επειτα οπü μιο τοροχιωη θητεßο
Ýγινε γερουσιοοτþò το ß935. l{τον
üνθρωηοò συμποθþò ωò χσρακτþροò, με
αποτÝλεσμα νσ αποχτþσετ ισχυρÝò
φιλßεò. Ο πρüεδροò ΡοýζΟελτ τον
τοποθÝτησε στην Ξπιτροπþ Εμπορßου ßσ
το ß944 εξελÝγη αντιπρüεδροò τωυ ΗΠΑ,
δßπλα στογ ΡοýζΒελτ. Εγινε πρüεδροò
των ΙßΠΑ μετü το θÜνοτο του ΡοýζΟελτ
στιò Ι2 Απριλßου Ι945. Εδýτσε εντολþ μο
τη ρßψη ΒομΒþν στη Χιροσßμα κσι το
Νανκοσüχι και τ(αθüρισε ουσιοστιßü τηυ
εξωτερικþ πολιτικιß των ΗΠΑ για το
επüμεγα χρüνια, ßοθþò Ýθεσε ωò πρþτο
στüχο την σνÜσιεοη τηò ΣοΒτετικþò
Ενωσηò ιατ τßιν χυριορχßα τηò Δýσηò
στον Ψυχρü Πüλεμο. Σπò Ι2 Ιßορτßου
ß947 ονοßοßνωσε την ποροχþ Βοþθειοò
στην Ελλüδα, γτο την ονττμετþπισπ του
«κομμουγrστιτßοý ιτνδýνου», ýψουò Οηρ
ετ(ατομμ. δολαρßων, γνωοτþ ωò Αüγμο
Τροýμαν. ΠÝθανε στο ΚÜνσοò Σßτι του
ßhσοýρι, σε ηλιχßα 88 ετþν.
ΤΖορτΖ Φροστ
ΚÝναν
(1904-1996)
Λμερικονüò δτπλωμÜτηò, γευνημÝνοò στο
Ι/hλγουüκι των Ι{ΠΑ. l{ταν ετδικüò στο
ζþτημα τωγ αμερτκανοσοΒrετιιþυ
σχÝσεων. Σποýδαοε στο Πονεπßστþμιο
του Πρßνοτον και μπþχε στο δ!πλωμστ!τ(ü
οþμο μετü το τÝλοò των σηουδþν του.
Τον Ιοýλιο του ß947 δημοσßευσε στο
περιοδτκü «FοιεΙgη Affairs» το περßφημο
Üρθρο του γ!α την σνÜγχη αυüσχεσηò
τηò σιραττωτικþò roι οικονομικßò ισχýοò
τηò ΣοΒιετιχþò Ξνωσηò, üρθρο το οποßο
Ýποιξε κοθορισflχü ρüλο στη χüραξη τηò
ομεριχσν!κþò εξωτερικþò πολττιßþò. lΙ
πολτττχþ ουτþ ονομüστηκε πολ!ττßþ
«επßσΧεσηò», Χοθþò στüΧευε στην
ανοχοπþ τηò επÝιτασηò τπò πολπιτþò
τσχýοò mò ΕΞΣΔ. Ο πρüεδροò Τροýμον
την υ!οθÝτπσε πλÞρωò Βüζογταò Ýτα τιò
προýποθÝσειò μο τηγ εκπüνηση του
Σχεδßου 1ιΙüροαλ !(οι την ßδρυση του
ΝΑΤΟ, το t949. Ο ΚÝναγ Ýμνε
πρεοΒευτþò ftrU ΗΠΑ στη tüσχα ßΙ952.
53Ι, ταθýξ þτσν ειδικüò στη ρωσrιþ
ιστορßα. ΔßòτÝλεοε òπßσηò πρεσΒευτþò
των ΗΠΑ στη ΓιουγιοσΛαΒßα ßß961.63Ι
χοι χοθηγητþò Ιστορßοò στο
Πσγεπιστþμιο του Πρßνστον (Ι956.ß974l.
Εγραψε το ΒτΒλßο «ΙΙ Ρωσßσ χοι η Δýση
υπü τογ κοι τογ ΣτÜλιγ» (ß96ß l.
^Ýγrγ
 Ουßλιαμ Αβερελ
ΧÜρτμαν
(1Β91-19Β6)
Αμεριχσνüò διηλωμÜτηò, γεwημÝνοò στη
Ι{Ýο Υüρχη. lΙταν γιοò του μεγιστÜνα των
στδηροδρüμων Ε. Χüριμον. ΔτετÝλεσε
πρüεδροò τηò σιδηροδρομιχþò ετοιρεßαò
Γιοýνργ Πασßφιχ (l932.i9tl6l κοι επß
ηροεδρßαò ΡοýζΟελτ εßτε επ!τελτßÝò
θÝοθò σε εηττροπÝò Αμυναò κοι
Προγρομματισμοý. ΔιετÝλεσε
πρεσΒευτÞò των ΗΠΑ στη ΣοΒιετικÞ
Ενωση ßß9.ιß1.46Ι τßοτ στην Αγγλßο |ß946Ι,
ενþ υπþρξε και υπουργüò Ξμπορßου
ßß947.48l. lßετü την εκπüνηση του
Σχεδßου ]ιßüρσαλ, ο ΧÜριμον στÜλθηκε
στην Ευρþπη, ωò επιΒλÝπων την
υλοποßηση του προγρüμματοò. Εγινε
ετδτιüò συνεργüτηò του πρüεδρου το
ß95Ο, αλλü δεν κατüφερε να πÜρει το
χρßσμο του υποψηφßου προÝδρου των
Δημοχρατικþν γιο τιò εχλογÝò τιυν Ι952
κστ Ι956. ΔιετÝλεσε κυΟερνþτηò τηò
ΝÝοò Υüρκηò (ß954.58Ι κοι υφυπουργüò
Εξωτερικþν επß προεδρßοò ΚÝνεντl.
Συμμετεßχε σττò üιαπραγματεýσειò
μετοξý ΗΠΑ χαι Βορεßου Βιετνüμ το
Ι968, ολλü τον εηüμενο χρüνο
σποσýρθηκε. Εγραψε τα ΟιΟλaα «Λμερικþ
κσ, Ρωσßα σε Ýνσ μετdΒολλüμενο κüσμο»
(ß9Ι7Ι κοι «Ειδικüò dηεοτσλμÝγοò οτογ
Τσüρτσιλ κσι τον ΣτÜλιν,, ßΤ975l. ΠÝθσνε
ι στη ΝÝο Υüρκη σε ηλιχßο 95 ετþν.
ι τσραγμÝνη
ΠΗΓΕΣ: Εγκυκλοπαßδετα PAPYROS-LARoUS-BRITANNICA,2000,
Κωνσταντßνοò
ΤσαλδÜρηò
(1ΒΒ4-1970)
Πρωθυπουργüò τπò Ελλüδοò ßΙ947Ι,
αντψιüò του Παναγþ ΤσαλδÜρη, ιδρυτþ
του Λαßκοý Κüμματοò. Ο Κωνσταντßγοò
ΤσαλδÜρηò γεγνüθηκε στηγ Αλεξüνδρειο
και σποýδοσε νομιιÜ στην Αθþνα, το
Βερολßνο, το Λονδßνο χοι τη Φλωρεντßα.
Ασχησε το επÜγγελμσ του διχηγüρου κοι
διετÝλεσε νομüρχηò Αχαß'αò ιιαι
ΚÝρκυροò ßß9ß5.ß9ß7Ι, ßαθþò κοι
διοιχητÞò Κρþτηò |1921.22l-. ΕξελÝγη
ΟουλευτÞò Αργολßδοò και Κορ!νΘaοò με
το κüμμα των Ελευθεροφρüνων το ß926
χοι Λθηνþν ßΤω2-36Ι, ΙΙετÜ τον ηüλεμο
εξελÝγη Βουλευτþò με το /ιοßκü Κüμμα,
του οποßου Ýγινε ορχπγüò το ß946. Ηταν
υπουργüò Εξωτεριßþν στηυ υπηρεσιοκþ
κυΟÝρνηση Πουλßτσο και ονÝλαΒε
πρωθυπουργüò στιò Ι8 Απρ.λßου ß946,
παρομÝνοντοò στη θÝση του μÝχρr τ.ò 24
!ονουαρßου ß947. Στη συνÝχετα
σχημοτaστηκε η χυΒÝρνηοη Ιßοξßμου,
μÝχρι τον Αýγουστο του Ι947, aπην
οποßα ο ΤοσλδÜρηò þτον οντιπρüεδροò
κατ υπουργüò Εξωτεριßþν, ενþ Ýγινε και
πüλι πρωθυπουργüò γτα λßγεò ημÝρεò,
μÝχρι τηυ 7η ΣεπτεμΒρßου Ι947, οπüτε
χαι ανÝΛοΒε ο Θ. Σοφοýληò για τα
επüμενα δýο χρüνιο κοι οτη συνÝχεια οι
Α. Διομþδπò ßΙ949-5ΟΙ κοι ο Σ. ΒενιζÝλοò
ßΤ95Οl. Ο ΤσολδÜρηò σε üλη ουτþ την
περßοδο του ελληνlχοý
εμφυλßου πολÝμου ιßτον υπουργüò
Εξωτερικþν τ(ο. το ΔεκÝμΒριο του i9116
, μετÝΟη
στιò ΗΠΑ, üπου εξοσφüλισε
οιχονομικþ ΒοÞθειο απü τον πρüεδρο
Τροýμον. Συσπεßρωσε τον πολττιχü
χüσμο στην ΕλλÜδα εναγτßον του ΚΚΕ,
παροιτοýμενοò απü την ηρωθυπουργaο,
υπÝρ του μειοψηφοýγτοò κüμματοò του
Σοφοýλη. ΠÝθσνε στην Αθþνα σε ηλικßο
Θ6 ετþν.
Ηλεκτροντκß Εγκυκλοπαßδετα ΤομÞ
Κυριωιοò
ΒαρθαρÝτοò
(1Β84-1957)
Πολιτικüò κοι οιχονομολüγοò. Σποýδασε
νομττ(ü στην ΑθÞνα κοτ στη ουνÝχεια
ο|χονομ!τÝò κοι πολιτιχÝò επιστþμεò στη
Τερμονßο. Εγυε κοθηγπτþò τηò
Πολττßκþò Οτßονομaαò στο Πονεπτστþμιο
Αθηνþν το ß9ß8. Το Ι932 Ýγυε
υπουργüξ Οιχονομικþν σττò κυΒεργÞσετò
Βεν.ζÝλου κστ Παπονοστσσßου,
αντιμετωπßζοντοò την πογκüσμια
οικονομικþ χρßοη. Το Ι939 Ýγτνε
διοικητþò τηò Τρüπεζοò τηò Ελλüδοò κοι
μετÜ τη γερμον!τþ ετσ3ολÞ Ýφυγε οτη
]ιßÝση Ανοτολþ, üπου διετÝλεσε
υπουργüò των εξüριστων ελλπυκþν
κυΒερνþσεων. Συμμετεßχε σε διεθνεßò
οποστολÝò, εξασφαλaζογτοò οιχονομιχþ
ΒοÞθεια προò την Ελλüδα και μετÜ την
οπελευθÝρωοη Ýγπε αιττιπρüεδροò οτην
κυΒÝρνηση Βοýλγορη. Εκπüνησε το
σχÝδιο γιο την οικονομιχþ
ανοσυγκρüτπση τηò ΕλλÜδοò (ΣχÝδιο
ΒαρΒορÝσουΙ, το οποßο üμωò δεν
υλοποrþθηκε. Το-ß945 Ýφυγε σßιò ΗΠΑ,
üπου Ýγινε σýμ3ουλοò στη Δτεθνþ
ΤρÜηεζσ. Στη θÝση ουτþ παρÝμενε μÝχρι
το θÜνατü του, το Ι957.
2004 2º

ιß)ι] Γι()ι,ι ι)\ Σ,Γ.\()\κιJ
ατ,ιιι \ ιιοττß κιιθιι\τττ ü Ι 1ι ι.\ιτικιßò Οι ι<οτ ομιßαò.
ιι1
[μιßl_ιιι ()ι κιιιτιlιιχιjι, Ι:ι ιισιημιßιτ,. Ιlαι ειι ιιßτιßlιιο
Κρýτιιò
δτÜψευση των προσδοκτþν: η ουßονομχß
βοÞθετα ιου 1θ48-4θ
ΟΙ σΧι,διαι;μοß \,ια ιο προγραμμα ιου πρþιου ß_
τουò του Σχεδßου ΜÜρσαλ εßχαν αρχßσετ αρκειÜ
πρτν απü την επßσημη εγκατÜσιαση τηò ECA/G
(ΕΚΑ/Ε) ιον Ιουλτο του ]94Β. Η ECA/G θα ανιτ-
καθιοιουσε ιιιν AMAG (ΑΜΑΓΚ), την αμερικαντ-
κη αποσιολη που δριßυσε στην ΕλλÜδα οτο πλαß-
σlο του Δüγμαιοò º'ρουμαν το 1947-4Β. IΙδη απü ιο
ΝΙαριτο ια δτÜιlιορα ιμηιιαια ιηò AN{AG σχεδßιιΖαν
ιlò ενÝργειÝò ιουò με ιην προσδοκßα πωò ò;το ιιλαß-
σιο του Σχεδßου ΝΙαροαλ 0α υπιφχε σιlμανιτκιl αι--
2Β
ξηση ιο-ιν δτιτOιιτßηιιυι. ιιüρων.
Το Δüγμα Τρουlιιττ, εßχε προσφÝlιει 300 εκατοιι-
μυρια δοΚιριτι, lσ()κατα\,ι,μιlμτ,να αναμΓ(ß(ι στο
σιραιτιυιτκß-ι και ιο ιολιιικü ι;κι'λοò. ΑλλÜ οι ιιοροι
που διαιÝθηκαν ιελικÜ yra ιιι πολτιικο σκÝ,λοò ιßται,
λιγüιεροι λüγω ιηò μεταqιορÜò ιτüρων στο σιι]αι].ι,)-
ιτκü σκÝλοò. Ομι,ιò οι δταθÝιιτμοι πüροι εßχαν εξα,
νιληθεß Þδη αιιü ιον Ατιρßλιο ιου 1θ4Β. F]ιστ δü
8ιrkav ßκιακιοι ιτüροτ yra να καλυφδεß ιο Ýιοò μιÝ,
xpr ιον Ιουι,το ιιιιι 1θ4Β. ΣυνολικÜ οι τιüροτ ιο 1θ4Τ,
4Β ηιαν πι:ρßπου Ι6()-170 εκαιοLιμυρτα δολÜρια,
Η Αλ{ΑΙ} ι;ττολül,τΖε üιτ για ιlò ετσαγιýγÝò καιòι,
ναλυιτκþν αγαθιυν Βα Þιαν διαθÝστμο ποσιι ανιι,
οτοτχο με ιου ιιροτι\¼ι]ιιε:ι,ου χρüτου. IΙραγμιατικιτ
αυξιτοη προοδοκουοε νιι δοθεß σιουò ιιι)ρουò 1,1α
ιn χρημαιοδüιι]ση ιιι( ιιι,αυυl,κρ,)ιιιοηò. ßτ,α ιιοι;οι
γυριý στα Ι30 εκαιοιιμυριιι t)ολßιρτα.
Σιτò αρχÝò Μαριßου. ο ΚλÝι (CΙαγ). οτκο\¼μικοò
συμθουλοò τοL] αρχιιγοß] ιιτò ANIAG. υοιερο αΓιü c-
να ιαξßδι ιου (,ττlν Ουßισινγκιον. προßΙ3λεqιε üιι ιι
οικο,ν¼Lτικη βoιrδεra Βα rrτav ιελτκ(ι μικρι1 Kar σl -
γκεκρηιÝνα για τιl\ι α\/(,ιß)ι)γκροτιlση δεν θα ξειιιlι.
νουοε ια 70 εκαιομμυρια δολÜριιτ ΙΙòφÜλλιτλòι ι
διαδεοιμüιιτιιτ ιιον δραχμικι,lι, υüριυι- 0α ιrιav ευι,
σηò περτοριομενη, Η αμερτκανικι1 òιτιοσιολιτ εß_τε
ιδρυσι,τ ιο Τιψετο ΑνιικαιòιΒτλþν. f'ra κιιθε δολÜ-
pro ετσιιγυγυ\ι η αμερ]κα\ιικη αποι;ιολη αιιßσυρa
απü ιην κυκλοφορια ιο ιτιßòχjν ιι,ιν δραχμιιßν πο,,
καιÝβαλλαν ο1 εισαγωγε]τò Αυιü ιο δτοχÝιε:υε σιò
Ταμεlο και ιιροορτΖüτατ, ι,òι δαπανηOεß μιονο yra Ýρ,
γα ανcισυγκρüιησηò. Το 1θ4Β-4θ üμιωQ αι,αμενüτιυ,
σημιανττκιι αßιξηιßη ιων σιρατιO)ττκιυν δτιπαιη,ιν κιι
η χρτιματοδüιησι1 ιοιιò Βòι προερχüιαν αιιü ιο Τιι-
μιε:ßο, ενι» μÝρο( τι,)ν πüριυν θα Ýπρτ]ιτε \ι(ι ((παγι: ,
σΓτ,, ΥΙα ανι tηλιτθι,,ρισι Ικυιò ι ;ΚοΠου( .
ΝΙε μτιι λß[,η ο ΚλÝι Βειυριιτ_ßε πωò οι() σχιδται;lι,,
του τιρογρÜτιμιαιοι Ι948 49 θα ιιτρι:ιιε, νòι 0οΒεß ιι
ιτüλυιη προ ιερατι)ιηιßι (j ιß)ι]ò ( ;ιρtιι ΙΙ ι tKUt ιò ι ;ιüΧοι ι
ι ι
Οι οικονομιτι<ß:ò ειτπδτιßιξειò θιτ Ýπρεπε να ιιερßορß,
στουν σιη συντιlρΙlσΙ1 ιιΙò ιΙτκοΙ«ιμιßαò σια ελÜΧιοτ.
δυνηιÜ επßπεδα και η α\/ασυγι<ρüιηση θα Ýπρεπ,
να προχ(ýρηοετ 1ιε χαμιιλουò ρυθμουò ιιι]\ρι ιmß (,
ποκατÜσ τασιι ιιτò ι τολι ιτκηò σ ιòιθερüτιτιαò.
ΤελικÜ η οικονομικιj βιιηδειιτ ττιιν òικüμη 1ι,
κροτερη. μολτò 212 εκαιομμß,ριτι διßλßιριιι. ΝºÜλιι;ι
απü ιο ιτori(ιv ιιιιτü. μüνο ια 146 εκατοLιιτ. 0α ιrτcι
 sλ
λ.

J
Γß

La. Το υη
ßτκατωμÜ
_ην υΠοΥ
ρτσμÝνοι

ρωμων σι
; τηò ελλ
ι εξαγωγι
αλυτερεò
, του ΙσοΖ
υρτα δολ
οη των δ,
Βρειανßα
 ΙΔOγ Η ΤγΧΗ ΠΑ}ΙΤOΣ ΕΠιΒCΥΛΕγOι}ÞΕΝOγ τΗΝ
Τ,ΜΗt{ κΔι ΑΝßΞΑΡιΗΣιΑΝ ΤΗt ΠΑΤΡιΔOΣ
Σιον ετσοδημαιτκü τομÝα η ECA/G εφÜρμοσε ε-
νιελþò ανελασττκÞ πολτιτκÞ, γεγονüò που επτδεß-
νωσε δραμαιτκÜ ιο επßπεδο δταθßωσηò τηò πλετο-
νüτηιαò ιου πληθυσμοý. Η ECA/G αρνηθηκε ο-
ποταδÞποιε αυξηση των μτσθþν kar ημερομτσθßων
υÜνω απü τα επßπεδα τηò «συμφωνßαò ιου Νοεμ-
Βρßου» ιου 1θ47, Σε üλη ιη δτÜρκετα του 1θ4Β Kar
μÝχρτ ιο καλοκαßρτ του 1θ4θ or ονομασιτκοß μτσθοß
Ýμετναν σιαθεροß, ενþ την ßδτα περßοδο ο δεßκιηò
ιτμþν καταναλωιß αυξηθηκε περßπου κατÜ 60%.

ην ßδτα υερßοδο η ECA/G εßχε προσδτορß-

3. Δημοσßευμο με
κομμÝνσ κεφÜλιο ηττκÞ πολιιικη ιηò AMAG. Ηιαν üμωò ανιψÝτω-
σιιταρτþν του πη με νÝεò πτÝσετò: ττò αυξημÝνεò αμυνττκÝò δαπÜ-
εμφυλßου νεò Kar ιτò δαπÜνεò yra ιουò 700.000 πρüσφυγεò. Η
ΠΟλÝμΟυ κΟΙ ECA/G θεþρησε üιτ η τσοσκÝλτση ιου προýπολο_
χοραΚΤηρΙσΠΚü γτσμοý Þταν αδýνατη kar προÝθλεψε üιτ το ελ-
τßτλο, οτο πλοßσιο
ενüò ψυχολογικοý
πολÝμου που
οποσκοποýσε
σην κýμψη του
ηθικοý του
αιτηπüλου
ψετ üλεò ττò πτδανÝò πηγÝò φüρων, μειακττκß kar
Ýκιακιη μορφÞ. Η ECA/G με νομοθεττκÝò ρυθμß-
σετò ανανÝωσε ιη δυνατüτητα προσφυγηò στην Ý-
κιακιη φορολογßα kar χωρßò να ετσαγÜγετ νÝουò
φüρουò, πßεσε yra την αýξηση ιηò αποδοιτκüτηταò
ιων υπαρΧοντων.
Την περßοδο Ι948-49 οι ονομοστικοß μισδοß
Ýμεινον στοα€ροß, €νþ ο δεßκτπò τιμþν
κοτονοηωτÞ ουξÞδηκò π€ρßπου κατü 6ΟΟ/ο
σετ πωò or ιψεò ασφαλεßαò ιων αγροττκþν
προßüντων δεν θα Ýυρεπε να υπερΒοýν ιο
«85% των προπολεμτκþν επτπÝδων» kar ε-
πÝμετνε σε μεßωση ιων επτδοιÞσεων προò
ιη γεωργßα. Τον ΙανουÜρτο ιου 1θ4θ, η κυΒÝρττηση
αυεßλησε με παραßτηση εξατιßαò ιων πτÝσεων ιηò
ECA/G να μετþσετ kr Üλλο ιτò επιδοτησετò ιων α-
ΥροττΚων προιονιων,
Τουò τελευταßουò μηνεò ιου 1θ48 η αýξηση ιου
ελλεßμματοò οδηγησε σιο «πÜγωμα» επτπρüσθειων
πüρων ιου Ταμεßου Ανττκαταβολþν rιar σιον πεpra
ρτσμü των ιραπεΖτκþν πτσιþσεων. Ο απολογ
ιου 1θ48-4θ δεßχνετ üιτ ιο Ýλλετμμα ξÝφυγε απο
ιουò αρχτκοýò στüχουò kar Ýφθασε σια θ00
τομμυρτα δραχμÝò, δηλαδη περßπου στο 30%
προýπολογτσμου.
Η οιχονομχß ανÜχαμψm
Στο δεýιερο εξÜμηνο του 1θ48, η ECA/G εßχε
πτμεßνετ σιη δτατηρηση τηò περτορτσττκηò ιι
κηò πολτττκηò που εßχε εφαρμüσετ ιον
νο χρüνο η AMAG. Ειστ, με εξαßρεση τον
κü τομÝα, üπου τα κρττηρτα Þταν πτο ελασιτκÜ,
Βραχυχρüντα χρηματοδüιηση ιηò οτκονομßαò
ρÝμεινε σε πολý χαμηλÜ επßπεδα. Ομωò στη
κεια ιου 1θ49 η σταδτακÞ θελιßωση του πολττ
κλßματοò ι<ar ιηò προσφορÜò εμπορευμÜιων
σαν ττò πληθωρτσιτκüò υτÝσετò τηò οτκονομßαò
επÝιρεψαν την πιο χαλαρß πτστωιτκß
Τüιε εμφανßστηκε μτα αυξηση των πτσιþσεων
την οτκονομßα τηò ιÜξηò ιου 30%. ΕξÜλλου η
κλοφορßα ιου νομßσμαιοò εßχε παραμεßνετ υπü
λεγχο. Απü ιον Ιοýντο ιου 194Β μÝχρι το Ιοýντο
1949 η κυκλοφορßα εßχε αυξηθεß μüλιò 20%.
Or πτο ενθαρρυνιτκÝò ενδεßξετò ηρθαν απü
αγορÜ του χρυσοý. Or πωλßσετò χρυσοý
να μετþνονται σττò αρχÝò του 1θ49 κατ το
yra πρþιη φορÜ μειαιρÜπηκαν σε qινηιτκÝò,
θþò η επτιÜχυνοη του προγρÜμμαιοò
και η ανιικαιÜσταση του συοιηματοò ιηò «
μηò» απü ττò ελευθερεò ετσαγωγÝò' Ýσιρεψαν ιην
πενδυιτκÞ δραστηρτüτηια απü ιο χρυσü σττò
ΥωΥεò.
ΤÜσετò ανÜκαμψηò Üρχτσε να εμφανßΖετ kor
}τομηχαντκÜ παραγωγη. Ο σχειτκüò δεικτηò ßιαν
;ιο 60% του προπολεμτκου επτπÝδου το 1947. Απü
:ο φ8τνüπωρο ιου 1θ4Β εßχε αρχßσετ να ανεΒαßνετ.
Σιη συνÝχετα η παραγωγη παρÝμετνε στÜστμη kar
ορτσμÝνουò μÜλτσια μηνεò μετþ8ηκε. Ομωò απü τα
μÝσα ιου Ι949 Üρχτσε να αυξÜνετ με γρßγορουò
ρυθμουò kar Ýφθασε το ΣεπτÝμθρτο ιου 1949 στο
θ0% του προπολεμτκου επτπÝδου.
Το πρüγραμμα ανασυγκρüτησηò παρÝμεινε μι-
"ß
κρü το 1θ4Β-49. ΑρχτκÜ, or ουναλλαγμαιτκοß πüροι
yra ετοαγωγÝò κεφαλατουχτκοý εξοπλτομοý ηταν
ιηò τÜξηò ιων 60 εκατομμυρßων δολαρßων, απü ιουò
οποßουò μüλιò 45 εκαιομμýρτα δολÜρια προÝρχο-
νταν απü ιο ιρÝχον υρüγραμμα οικονομτκηò θοη-
θεταò. Εντοýτοτò οýιε or υüροτ αυιοß τελτκÜ δüθη-
καν σιο πρüγραμμα αναουγκρüιησηò. Αυιü εßχε r-
διαßιερη σημασßα καθþò επρüκειτο yra το πρþιο Ý-
τοò ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ, σιο πλαßστο του οποßου
εßχε καταρττστεß ιο ΤειραετÝò Πρüγραμμα ΑνÜπιυ-
6ηò 1θ4Β-lθ52, με πολý φιλüδοξουò στüχουò σε σχÝ-
ση με ιην εκβτομηχÜντοη τηò ελληντκηò οτκονο-
μßαò, Για ιη Βτομηχανßα εßχαν προ6λεφθεß 125 ε-
κατομμýρτα δολÜρτα yra την ιετραετßα kar 25 απü
αυτÜ yra τον πρþιο χρüνο. ΤελτκÜ, Ýπεττα απü δýο
αναθεωρησετò ιου θτομηχστικοý ττρογρÜμμαιοò στη
δτÜρκεια ιου χρüνου, αυτÜ περτκüπηκαν οε 10. Η α-
ρωγη αυιß δüθηκε με ιη μορφÞ θτομηχαντκþν δα-
νεßων κατ ο μüνοò κλÜδοò ο οποßοò ευνοÞθηκε Þ-
ιαν η Βτομηχανßα τστμÝνιων.
Ετστ η ανÜκαμψη ιηò ελληντκßò οτκονομßαò στη
δτÜρκετα του 1949 οτηρßχθηκε περτσσüτερο στην ε-
νεργοποßηση των τδτωττκþν πüρων kar λιγüιερο
σιην προσφορα πüρων απü ιο πρüγραμμα orKovo-
μτκηò θοßθεταò ß ττò δημüστεò επενδυσετò. Η or-
κονομτκß βοÞθετα συνÝχτοε να χρημαιοδοτεß ιην
ετσαγωγß Βαστκþν καταναλωιτκþν αγα8þν, απüλυ-
ια Ζωττκþν yra ιην ευτβßωση ιου πληθυσμοý, αλ-
λÜ μτκρη συμθολß εßχε στη δταδτκασßα τηò ανασυ-
γκρüτηοηò και πολý περτοσüτερο σιην υλοποßηοη
ιου φτλüδοξου προγρÜμματοò εκΒτομηχÜντοηò. Το
πρüγραμμα αυιü εξÜλλου Ýμελλε να εγκαιαλετ-
φ8εß kar επßσημα Ýνα χρüνο μειÜ ιο ιÝλοò ιου
Εμφυλßου.
4. Δüνοιξη
σÞρογγαò το 1949
σ0 Κιοýρκ0
ΑπικÞò με
υποστÞριξη του
Σχεδßου Μüρσαλ
ΣΗΜΕΙοΣΗ
Ι, Το σýσιημα τηò «κατανομÞò» σττò εισαγωγÝò λεττουργηοε
ιην περßοδο Ιθ47 l(ar 1θ48. Σýμφωνα με αυτü οτ Üδετεò
εισαγωγηò οε κÜθε αγαθü καιανÝμονιαν σιουò ετοαγωγεßò
ανÜλογα με τα ποοοστÜ που αυτοß δτÝθειαν καιÜ ιην
προπολεμικß περßοδο. Το οýοιημα αυτü. πÝρα απü rουò
οικονομικουò, εßχε και πολττικοýò λüγουò. Επτδßωξε να
διασφαλßοει üιτ δεν θα αποκτοýσαν πρüοθαση σιτò
εισαγωγüò «οτ πλουιßσανιεò κατÜ την ΚατοχÞ».
ΒtΒΛιοΓΡΑΦ¶
Amen Μ.Μ. (Ι9º8), American Foreign Policy ßη
Greece:1944-794θ, FranΚurt: Peter Lang.
Iatrides J. (ed.) (1θ8α), Η ΕλλÜδα oτn δεκοετßα του 7940-
7θ50 Ενα Ýθνοò σε κρßση, Αθηνα: Θεμüλιο.
Lykogiannis Α., Britain and the Greek Economic Crisis,
1944-1947, Oolumbia and London: University of Missouri
PreSS, 2002.
McNeil'W. Η. (rθ57), Greece: American Aid ßη Action,
1947-56, New York: The 20th Century Fund.
Munkman C. (1θ58), American Aid to Greece, Α Report
οη the First Ten Years, Neιry York: Frederick Praeger.
ΣιαθÜκηò Γ. (2ω4), Το Δüγμα Τροýμαν και ιο ΣχÝδιο
ΜÜροαλ. Η ιστορßα τηò αμερυανπηò Βοýθεηò οτην
Ε λλÜδα. Αθhνα: Βýλιüραμα.
Su/eet-Escott Β. (ιθ54), Greece: Α Po]itica] and Economic
Survey 7θ39-1θ53, London: Royal Institute of
International Affairs.
Wittner L. (1θθ1), Η σμερικανικý επÝμΒαση οτην
ΕλλÜδα, Θεοσαλονßκη: ΒÜνιαò. l
Lg+g-l qs ι
3. 0 περιβüητοò
Αμερικανüò
πρεσβευτÞò Τζον
Πιουριφüι Þτσν
οποδüò του
üμεσου ελÝγχου
τηò βοÞθειOò
προò την ΕλλÜδ0.
Στη φωτογραφßα,
δßπλο στο βασιλιü
Παýλο, ενþ
διακρßνοντοι
ακüμη οι
ΣοφοκλÞò
ΒενιζÝλοò κοι
Γεþργιοò
Κορτüληò

παραßιηση, ανοßγονταò Ýιστ ιο δρüμο στην πρωθυ-
πουργßα του ΝτκολÜου ΙΙλασþlη. Η αμερτκαντκη
πρεσθεßα σιην ΑθÞνα εκττμουσε τüτε üττ μßα κυ-
θÝρνηση απü τα τρßα κüμματα του ΚÝνιρου, υου εß-
χαν πλετοψηφησετ σιτò εκλογÝò ιου Μαρτßου, δα ε-
ξυπηρειοýσε, μεταξυ Üλλων, Kar τουò σιüχουò του
δτκου τηò προγρÜμμαιοò.
Or συνüπετη του πολÝμου mò ΚορÝηò kar η
περτκοπß mò Βοßθεταò το Σεπτüμθρlο του 19ω
Η δραματτκη επτδεßνωση του δτεθνοýò κλßματοò
που ακολου8ησε την κομμουντσιτκÞ ετσβολÞ σιη
Νüιτα ΚορÝα εßχε πολλαπλþò δυσμενη ανιßκιυπο
yra ιην ΕλλÜδα. Or υροτερατüτητεò ιου αμερτκανι-
κου υρογρÜμματοò Βοηθεταò ανττστρÜφηκαν kar,
Προτου ιο ερΥο ιηò ανασυΥΚροτησηò μΠορεσετ να
καλýψετ το χαμÝνο Ýδαφοò, Ýμφαση δüθηκε kar
πÜλτ σιον αμυνιτκü τομÝα. Γτα ακüμη μτα φορÜ, or
στραιτωττκÝò σκοπτμüτητεò υπαγüρευσαν την επτλε-
κιτκη χρημαιοδüτηση Ýργων που σχετßΖονιαν με
την Üμυνα. Το πro δυσÜρεσιο επακüλουθο υπηρξε
Ο ορχικüò στüχοò του Σχ€δ|ου γιο την ΕΠf,üδο.
δηf,οδÞ π òπßτ€υξπ οικονομικηò Ειωσιμüτητοò
þò το Ι95α, Þτον εξωπΡαγμοτικüò
η περτκοπη τηò αμερτκαντκηò Βοýθεταò, παρÜ τηγ
προηγοýμενη δÝομευοη ιηò ΟυÜστνγκτον υερß ιου
ανττθÝιου. Το ποσüν yra ιο οτκονομτκü Ýιοò 1θ50-1
μετþθηκε σια 206,Β εκατομμýρια δολÜρτα, ανιß των
271,3 εκατομμυρßων που εßχε αρχτκÜ ιροιαθεß. Η ε-
νÝργετα αυτÞ δεν κατüπτρτΖε τη μεßωση των δταθÝ-
στμων κονδυλßων απü ιο ΚογκρÝσο, αλλÜ μÜλλον
συνιστουσε εκδηλωση δυσπτοτßαò προò ιην rkava
τητα ιων ελληντκþν κυθερνησεων να εγγυηθουι-
ιην αποιελεσματτκη απορρüφηση μεγαλýιερου πα
σοý θοÞθειαò. Or Αμερτκανοß ανÝμεναν üιτ το
«σοκ» 8α παρακτνοýσε τουò Ελληνεò να εντεßνουγ
ιτò προσπÜθετÝò τουò.
Η υερτκοπη τηò Βοß8εταò συνοδεýθηκε απü μτα
νÝα δÝσμη προιÜσεωg ττò οποßεò υπÝβαλε ο αρκτ-
γüò ιηò αποσιοληò Πολ Πüριερ στον πρωθυπουργü
Σ. ΒεντΖÝλο, που εßχε διαδεχθεß ιον Πλαστßρα. Τα
μÝιρα αφοροýσαν ιην περτστολη ιων μονοπωλτα-
κþν πρακιτκþν σιην εσωτερτκη αγορÜ, ιην υÜταξη
τηò φοροδταφυγßò, ιη δημτουργßα νομοθειτκου
πλατσßου yra ιην υροσÝλκυση τδτωττκþν επενδý
οεων απü το εξωτερχü Kar ιο εσωτερτκü, καθþò kar
yra την Üσκηση περτορτσττκηò υιστωττκßò υολτιτ-
κηò. Η κυΒÝρνηση δÞλωσε πρüθυμη να συμμqΡ
φωθεß, με ιη μÜιατη, üπωò αποδεßχθηκε, ελπßδα α
ττ δα Þταν δυναιü η βοÞθετα να αποκαιασταθεß σω
apxrKo υψοò.

34
 4. 0 αρχηγüò τηò
Σýντομα, η περατιÝρω ευτδεßνωση ιων διεθνþν ΑμερικονικÞò
συνθηκþν υπαγüρευσε νÝα, δυσμενÝσιερη αναθε- ΑποοτολÞò στην
þρηση του προγρÜμμαιοò Βοηθεταò. Η κλτμÜκωση ΕλλÜδα οτιò
του πολÝμου σιην ΚορÝα κατ ο ενιαιτκüò επανεξο- 0ρχÝò τηò
πλτσμüò þθησε ττò ττμÝò των πρþιων υλþν σια ý- δεκαετßοò
ψη, συρρßκνωσε ια συναλλαγμαιτκÜ δταθÝστμα των του'50,
χωρþν ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ kar αýξησε δραμαιτκÜ Ρüτζερ Λüφαμ
το κüσιοò Ζωηò, Ακüμη kar or ßδτεò οτ ΗνωμÝνεò
Ποfuιεßεò ανιτμετþmσαν οξýιαια προΒλημαια, με
αποιÝλεσμα να καταοτεß εξατρειτκÜ α3Ýβατη η ου-
νÝχτση ιου προγρÜμματοò εξωιερτκßò θοßθεταò
στην προηγοýμε,τη κλßμακα.

Üτω αυü ιην υßεση ιηò δτεθνοýò κρßσηò,

οι θεμελιþδετò αδυναμßεò τηò ελληντκηò
οτκονομßαò ηρθαν στην επτφÜνετα kar η
üποτα σιαθερüιηια εßχε επτιευχθεß μετÜ
τον ιερματτομü του Εμφυλßου καιÝρρευσε.
Or δτασιÜσετò ιηò κρßσηò ανησýχησαν σοθαlý ιην
αμερτκαντκß πρεσθεßα. Απü ιην ανÜγτωση ιων α-
ναφορþν τηò προò ιο ΣτÝιτ ΝιτπÜριμεντ αποκομßΖετ
κανεßò ιην εντýπωση üιτ το Ζητοýμενο δεν Þιαν
πλÝον η εßσοδοò ιηò χþραò σε τροχτÜ ανÜκαμψηò
kar ανÜπτυξηò, αλλÜ η οτοτχετþδηò επτθßωση ενüò
πληθυομοý που δτο3τοýσε κÜτω απü ια üρτα ιηò
φιωΧεταò.
Γτα να αποτρÝψουν ενδεχüμενη κατÜρρευση τηò
οτκονομßαò, στα τÝλη Ιανουαρßου του 1θ51 or Αμε-
prkavoi Ýδεσαν νÝεò προιερατüτητεò, που επρüκετ- θεωροýσε αναγκαßα την Üσκηση σιενοý ελÝγχου
ιο να κατευθýνουν την ελληντκÞ οτκονομτκη πο- και ιην παροχη «συμθουλþν»» σε üλα τα επßπεδα.
λτττκÞ yra τα επüμενα δýο χρüντα: ανιτπληθωρτ- ΚαιÜ ιη γνþμη του, δεν Þταν δυνατü να εμπτστευ-
σττκÜ μÝιρα Kar νομτσμαιτκÞ σταθεροποßηση, πε- 8εß κανεßò σε ελληντκÞ κυθÝρνηση, «αχüμη kar με
ρτορισμüò του υρογρÜμματοò ευενδυσεων σε Ýργα ιην καλυιερη δτÜδεση στον κüομο», ιην αποτελε-
που σχετßΖονιαν με την Üμυνα Kar ηταν «αμεσου α- σμαιτκß δτοχεßρτοη ιων κονδυλßων τηò 8οηθεταò.
ποδüσεωò», πÜγωμα üλων ιων σχεδßων που δεν α- Ττò υροτÜσειò ιων Αμερικανþν εκπροσþπων
νιαποκρßνονταν σιτò προýποθÝσετò αυιÝò. Το α- σιην ΕλλÜδα απηχουσε σε μεγÜλο βαθμü το σχÝ-
υελπτσττκÜ χαμηλü üρτο δταΒßωσηò επτχετρßθηκε δτο υρογρÜμμαιοò εξωτερτκßò θοηθεταò yra ιο οι-
να δταφυλαχθεß με τη λßψη Ýκιακιων μÝτρων. ü- κονομτκü Ýτοò 1θ51-2, ιο οποßο υπÝβαλε ο υρüε-
πωò η ευýολÞ δελτßου σια εßδη ευρεßαò καιανÜ- δροò Τροýμαν σιο ΚογκρÝσο. Το κλßμα, ωστüσο,
λωοηò, παlý μÝσω μαχροπρüθεσμου αναπιυξτοχοý στο λüφο ιου Καπτιωλßου ßταν εξατρειτκÜ qινηττ-
σχεδτασμοý. Το κυρτüτερο, οτ Αμερτκανοß απÝ- κü. Ειστ, Ýπετια αυü πολυμηνη αντιπαρÜθεση, το
κρουσαν κÜθε προσπÜθετα ιηò ελληντκηò κυθÝρ- ΚογκρÝσο προχþρησε σε δρασττκß περτκοπÞ των
νησηò να περτστεßλετ ιτò δαπÜνεò yra την Üμυνα κονδυλßων yra μη στραττωιτκÜ προγρÜμμαια στο ε-
και ιην εσωιερτκß ασφÜλετα, υου ξευÝρασαν το ξωτερτκü,
40% του προýπολογτσμου. Στα ιÝλη ΟκτωΒρßου, ο νÝοò αρχηγüò τηò απο-
Η περιχοπß του κ(υ τα üρτα mò πολττπßò
1θδ1 στολßò ΡüτΖερ ΛÜφαμ (Roger Lapham) απÝστετλε
€ωτεριχιßò θοηθεταò των ΗνωμÝνων Πολττετþν στον Γαßργτο ΚαρτÜλη, υπουργü Συνιονισμου ιηò
Το κολοκαßρτ του 1θ51 το ΣχÝδτο ΜÜρσαλ ετσηλ- νÝαò κυSÝρνησηò Πλασιηρα, Ýνα μνημüνιο, με το )
θε σιο ιελευιαßο Ýιοò ιου. Το αμερτκαντκü ΚογκρÝ-
σο Ýδετχνε πλÝον αποφασισμÝνο να θÝσετ τÝρμα Η δρομοτικþ επιδεßνωση του διΕδνοýò
σιη συνÝχτση προγραμμÜιων αμιγþò οτκονομτκηò
Βοßθεταò. Παρ' üλ'αυιÜ, or εκπρüσωποτ ιων Ηνω-
κf,ßμοτοò εξοιτßοò τηò ΚοΡÝοò €ßχ€ ποßflοπßΙþò
μÝνων Πολττετþν σιην ΑθÞνα ετσηγýθηκαν την αý- δυσμενþ οντßκτυπο γιο τπν Εf,ßüδο
ξηση τηò θοßθεταò προò ιην ΕλλÜδα. ΠαρÜλληλα,
ο πρεσΒευτηò Τ2ον llrouprφýr (John Peurifoy)
5. 0 αρχηγüò τηò
ΑμερικανικÞò
ΑποστολÞò Πολ
Πüρτερ (δεξιÜ) με
τον υπουργü
Εξωτερικþν
ΣοφοκλÞ
ΒενιζÝλο.
Αριστερü, ο
Ρüτζερ Λüφομ
(φωτογρOφßο Κ.
Μεγσλοκονüμου)
οποßο επτχετροýσε να προετοτμÜσετ ιο Ýδαφοò yra
την πτκρη εßδηση τηò υερτκοπηò. ΚαιÜ ια ετωθüια,
υυοδεßκνυε τη ληqm ορτσμÝνων περτορτσττκþν μÝ-
ιρων. Ο ΚqιτÜληò, ωσιüοο, δεν Þιαν διαιε8ετμÝνοò
να υυοκýψετ χωρßò μÜχη. Ετστ, δεν δßστασε να κα-
ιαοιÞσετ σαφÝò üττ η κυθÝρνηση θεωροýσε την ε-
φαρμοΠß ενüò μακροπρüθεσμου προγρÜμμαιοò α-
νασυγκρüιησηò ωò τη μüνη αποτελεσμαιτκß αυÜ-
ντηση οιο οτκονομτκü πρüΒλημα ιηò χþραò. Oπor-
εò οτκονομßεò Kar αν γßνονταν σε Üλλουò ιομεßò
ιων δημüστοτν δαπανþν, υποστýρτξε ο Ελληναò υ-
πουργüò, δεν Þιαν δυναιü να εξευρεθοýν επαρκεßò
πüροτ τη σιιγμη υου η Üμυνα kar η δημüστα τÜξη
σιοßχιΖαν ιο 43% του προýπολογτσμου r<ar το 10%
ιου ε8ντκου ετοοδηματοò. ΕÜν γνüταν Kar περατ-
ιÝρω μεßωοη σιο πρüγραμμα επενδýσεωg ιüιε η
«κοινωνικÞ συνοχÞ» ιου ελληντκοý λαοý και, επο-
μÝνωò, η αποφαστσιικüτηιÜ του να ανττταχθεß οιην
κομμουντσττκη ευýουλη θα εξασθÝντΖαν σοθαρÜ.
Or Αμερτκανοß εκπρüσωποτ στην ΕλλÜδα αναγνþ-
przav ιη Βαστμüτητα ιων επιχετρημÜτων αυιþν, αλ-
λÜ δεν ßιαν φυσχÜ σε θÝοη να συμφωνηοουν με
ιον ΚαριÜλη δημοσßωò.
ΤελτκÜ, εγκρßθηκε οτκονομτκη βοÞθετα 1Β2 θκα-
Το Ι95Ι το νÝο αμ€Ρικονικü δεσμικü πßΙοßσιο
συνÝδ€σ€ οποιαδÞποτ€ οικονομικþ ΒοÞθειο
μΕ το στροτπγιΚü συμφÝροντο των ΗΠΑ
36
ιομμυρßων δολαρßων προò την ΕλλÜδα yra ιο orι<Φ
νομτκü Ýτοò 1θ51-2, Η apxrkn εκτßμηοη ιηò ΟυÜ-
σινγκτον ηταν μüνον 170 εκατομμυρτα. Qσιüσο, or
πτÝσετò απü ιην πρεσΒεßα και το ΣιÝττ ΝττπÜριμεντ
αυÝφεραν ιη μτκρß αυτη αυξηση, Ανακοτνþνονταò
ιη νÝα περτκοπη σττò 21 ΔεκεμΒρßου 1θ51, ο ΛÜ-
φαμ ιüντσε üττ ιο ποσüν τηò βοÞθεταò φανÝρωνε
την εκιßμηση τηò κυθÝρνησηò των ΗνωμÝνων Πα
λτιετþν yra την ελληντκÞ αμυνιτκß προσυÜθετα.
ΞεκαOÜρτσε ακüμη üιτ η συνÝχτση αυτßò ιηò πρG
σπÜθεταò αποιελοýσε υροýπüθεση yra κÜθε περατ-
ιÝρω ενßσχυση. Ο Πτουρτφüτ, απü την πλευlý του,
σε μßνυμα προò τον ελληντκü λαü, τσχυρßσιηκε α
ττ το ιελτκü ποσüν σηματνε üττ η ΟυÜσινγκτον ε-
ξακολουθουσε να αντιμειωπßΖετ την ΕλλÜδα ωò ε-
ξατρεττκη περßυτωση kar Üφησε να εwοηθεß üττ η
θοÞθετα θα συνεχτΖüταν þò το 1θ54.
Τον Οκτþθρτο του 1θ51 το αμερικαντκü ΚογκρÝ-
σο ενÝκρτνε το θεσμτκü πλαßστο που επρüκετιο να
ανιτκαταοιÞσετ ιο ΣχÝδτο ΜÜρσαλ. Το νÝο Πρα
γραμμα Αμοτθαßαò ΑσφÜλειαò συνÝδεσε ρηιÜ ο-
ποταδÞποιε οτκονομτκη βοÞθετα σιο μÝλλον με
ιην ασφÜλετα και τα σιραιηγτκÜ συμφÝρονια ιων
ΗνωμÝνων Πολττετþν. Η ΑθÞνα συνομολüγησε ιη
οχειτκÞ Συμφωνßα ΑμοτΒαßαò ΑσφÜλεταò σττò 7
Ιανουαρßου 1θ52. Την ßδτα περßοδο τα ελληντκÜ or-
κονομτκÜ μεγÝθη παρουσßαΖαν ετκüνα κÜθε Üλλο
παρÜ υγτη: στο ιÝλοò ιου 1θ5l.ο υληδωρτσμüò «Ý_
ιρεχε» γυρω στο 10%, η κυκλοφορßα χαρτονομß
σμαιοò εßχε αυξηθεß κατÜ 16,5% σε σχÝση με το
υροηγοýμενο Ýτοò, kar or πωλßσετò χρυσοý ηιαν
 6. Κιβþπο με εßδη
σια ýψη. ΠαρÜ την προσπÜθετα τηò κυθÝρνησηò πρþτηò ονüγκηò,
να εξοτκονομηοετ υüρουò, or δαπÜνεò θα ξεπερ- δωρεÜ των
νοýσαν ιελτκÜ τα Ýοοδα κατÜ 15%. Απü την Üλλη κοτοßκων τηò
πλευρÜ, το ακα8Üρτστο ε8ντκü προßüν εßχε αυξη- Τουσüν Αριζüνοò
θεß κατÜ Β,6%, ενþ η Βτομηχαντκη παραγωγη κα- πρOò τOυò
τÜ 14%. Σημετþθηκε επßοηò μικρη θελτßωση στο ι- Τρικολυοýò,
οοΖýγτο δτεδνþν συναλλαγþν, καθþò μετþ8ηκαν ξεφορτþνοιιτοι
or εισαΥωΥεò. απü το πλοßο

ε γεντκüò γραμμÝò, στο ιÝλοò τηò δεýτερηò

περιüδου εφαρμογηò ιου προγρÜμματοò

+-*
Βοηθειαò, ο αμερτκαντκüò σιüχοò για τη
σιαθεροποßηση ιηò ελληντκηò οτκονομßαò
επτιευχθηκε χωρßò να θιγεß το υψmλü επß-
πεδο σιραττωττκßò ετοτμüτηιαò τηò χþραò. Η orko-
νομτκη και κοινωνικη καταρρCυση, ιην οηοßα εß-
χαν φοθηθεß πολλοß κατÜ τουò χειρüτερουò μηνεò
τηò κρßσηò του 1θ50-1, αποφευχθηκε. ΒεΒαßωò, ε- αξ
φαρμüΖονταò τη σκληρß οικονομικη πολτττκÞ που
Ζητοýσαν or Αμερτκανοß, οι κυΒερνησετò ιου ΚÝ-
7. Καταχþριση
ντρου υληρωσαν το ιßμημα ιηò λαßκηò δυσαρÝ-
που δημοσιεýθηκε
οκεταò. Θα Ýλεγε κανεßò üττ, υπαγορεýονταò τη ου-
στον παλικü Τýπο
γκεκρτμÝνη πολτττκÞ, or Αμερτκανοß üχι μüνο εξα-
σφÜλτσαν την υλοποßηση ιων οτκονομτκþν kar μο νο διοφημιοτεß
η αμερικανικÞ
στρατηγτκþν τουò επιδτþξεων, αλλÜ kar προþθη-
βοÞθειο γιο την
σαν Ýμμεσα το βαστκü πολτιτκü ιουò σιüχο τηò επο-
0νοΙκοδüμηση τηò
χηò μετÜ ιην ΚορÝα, ιην ανÜδετξη, δηλαδη, μταò Ευρþπηò. Η
σιαδερηò κατ «φερÝγγυαò» κυθÝρνησηò με Ýνιονα σημαßο τηò
ανιτκομμουντσττκÞ ιοποθÝιηση. Η επüμενη κυ- ΕλλÜδοò στην
ΒÝρνηοη του οτρατÜρχη ΠαπÜγου φÜνηκε πρüθυ- πρþτη θÝση
μη να ευθυγραμμτοτεß με ττò σιραιηγτκÝò επτλογÝò
ιων ΗνωμÝνων Πολττετþν ακüμη kar μετÜ ιην πλη-
ρη δτακοπη ιηò οτκονομτκηò θοßδειαò. Ωστüσο,
σια 1952 η ΕλλÜδα παρÝμενε μτα υπανÜπιυκßη χþ-
ρα, με Περτορτσμενη Kar μη τσορροπη παραΥωΥτ-
κÞ ικανüιηια. ΠαρÜ την αναμφτσθßιηιη σιαθερο-
ποιηττκÞ ιηò επßδραση, η πενιαειηò αμερτκαντκη
αναμιξη εßχε αφησετ ττò κυρτüτερεò δταρθρωιτκÝò
αδυναμßεò τηò ελληντκηò οτκονομßαò λßγο þò πολυ
Üθτκτεò.

ΣΗΜΕΙοΣΗ
Το Üρθρο βαοßοιηκε οιη μονογραφßα του ουγγραφÝα με
τßτλο Απü τον Εμφýλιο οτον Ψυχρü Πüλεμο: Η ΕλλÜδα
κα1 ο συμμαχ)κüò παρÜγονηò, 7949-52, εκδüσεLò
«Προοκηντο», ΑθÞνα, 1999. Ι
ε
ΒοΗΘΕΙΑ »ζΕΔΙοΥ λ,ΙΑΡΣΑΛ ¸
ΘΥΡαΓ¶π<ο IIPOIPAMMA ΑΝΑΣ¾ΤΚΡαΠΣιΣ)
σε εκατομμυρτα δολÜρτα
Qιη òιqι Δ. Ευρφqη ΕΔΔφQα |Ipqqσιq Η πεντοετÞò ομερικονικÞ ονüμιξη €πηΡÝοσ€
τ949:49 0ßοα ηΖ9 4,9!/" στοα€Ροποιητικü, οηηü üφησε διορδρωτικÝò
_ι949-50______9,φ0 __ 263ß _Jβ%
_____2_.2_QQ _ __ ?0ββ_ ,__9_ΑßΔ
__Ι950-51 οδυνομßεò τηò €ηαπνικÞò οικονομßοò üθικτεò
_1951-53 !.022 φ2ρ 71β%
Σýνολο L2.|22 865,2 º,7Ψο
ü/
Σκεχιετε (Lg+τ -ιqso)

3. Επßδειξη ερπυστριοφüρων μηχσνημüτων εισοχθÝντων απü την ΑμερικÞ,

το οποßα χρησιμοποιÞθηκαν γιο εγγειοβελπωτικü Ýργο οτην ΑνθÞλη
για να εισαχθεß η ορυζοκαλλιÝργειο.
4. Εγκαßνια σιδηροδρομικÞò γρOμμÞò που δημιουργÞθηκε με τη βοÞθεια
του Σχεδßου ΜÜρσαλ στην περιοχÞ Βüδα του ποταμοý Αγρα τηò Ηπεßρου,
παρουσßο του Ν. ΠλαστÞρο το 1θ50.
5. Φυλλüδιο τηò USIS για προπαγüνδιση του Σχεδßου ΜÜρσολ

Σιδηρüδρομοτ Πελοποννηοου Αθηνþν-Πετρατþò

(ΣΠΑΠ) kar or Στδηρüδρομοι Ελληνικου ΚρÜτουò
(ΣΕΚ). Or ιροσφορÝò των μεταφορÝων με Βαρελια
ηταν χαμηλüιερεò απü εκεßνεò των θυιτοφüρων, αλ-
λα η αρμüδια υπηρεσßα γνωμÜιευοε üττ υπηρχε με-
γÜλη δταρροη καυσßμων καιÜ ιην πληρωση και εκ-
κÝνωοη ιων Βαρελτþν kar υπÝδειξε τη μεταφορÜ
με Βυτιοφüρα.
Η ανÜθεοη που πραγματοποßησε ιελτκþò ιο υ-
πουργεßο τκανοποßησε τουò περτσσüιερουò μετοδü-
τεò. Η ειατρεßα ΕΜΥΚ ανÝλαβε ιη δτακßνηση
στην Κüρτνθο, ιη Ναυπακιο, το Αργοò, ιο Ναυ-
ηλτο kar ιην ΚαλαμÜια. Η ετατρεßα ΣΚΑΡΛΙΣ ιην
Ατιωλοακαρνανßα. Η επτχεßρηση ΖαμπÜογλου την
περτοχη Θερμου. Η επτχεßρηοη ΓερογτÜννη ιη
ΣπÜριη, το Γυθετο και ιη Δαμßα. Η επτχεßρηση
ΠερωτÜ ιην ΕλÜιεια, Οι ΣΠΑΠ kar ΣΕΚ ανÝλα-
βαν τη μειαφορÜ οε διÜφορα κÝντρα kar ο Βασß-

Τα κεφÝf,αια τηζ αμ€ριι{ανικÞò Βοηδειαq,

αντß να χρηματαδοτÞσουν αναπτιJξιακÜ εργα,
οναηþδπκαν σ€ ξΝσαγωγÝò αγαδþν

I με τον Αμερικονü
λετοò Σκüπαò οιη Θηβα, ιο Αγρßνιο, την ΠÜιρα
και την Τρßπολη. Η ιελευταßα περßπιωση δημτ-
ουργηοε ιο οκÜνδαλο.
υμφωνα με üοα δημοσßευοε τüιε ο Τυποò, ο
Βασßλετοò Γ. Σκüιαò εßχε εργασιεß στην ε-
ιατρεßα Eastern μÝχρτ ιο 1θ35, οπüιε kar
συνταξτοδοτηθηκε. Το Ýιοò 193Β προσελη-
φθη στο Ταχυδρομικü Ταμτευτηρτο με το
ΒαOμü ιου ετσηγητη kar εξακολουθουσε να εßνατ υ-
πÜλληλοò του οργαντομοý αυτου üιαν υπÝΒαλε την
προοφορÜ του οιο υπουργεßο Μειαφορþν, ιον Ιου-
λτο του 1949. Μαλισια, εßχε λÜΒει μακρÜ Üδετα α-
σθενεßαò μθ αποδοχÝò. ΠαρÜ το γεγονüò üιι δεν
διÝθετε Βυττοφüρο, εßχε υποβÜλετ προσφορÜ, ιη
χαμηλüτερη για ττò περτοχÝò που του ανατÝθηκαν
με ιην απüφαοη ιου υπουργου Μεταφορων
77.40Β/30.7.1949.
Ηιαν φατ,ερü üιτ ο ανÜδοχοò τηò εργαοßαò επρü-
κειτο να συνειατρτστεß με κατüχουò Ουιτοφüρων yra
να δτεκπεραιþσει το εργο. Τüτε η αγορÜ ανιτλη-
φOηκε üιτ υπηρχε περτθþρτο μεσολαβηττκοý κÝρ-
δουò. Επακολουθησαν νÝεò προσφορÝò, για üλεò
ττò περτοχÝò τηò χþραò, χαμηλüτερεò απü εκεßνεò
που εßχαν ηδη εγκρτOεß. ΑλλÜ ιο 12μελÝò ΣυμΒου-
λτο Αυτοκτνητων του υπουργεßου ττò απÝρριψε συλ-
6. 0 πρωθυπουρ-
γüò ΑλÝξονδροò
ΔομÞδηò (οτη
μÝση) και
κορυφαßο οτελÝχη
τηò κυβÝρνησÞò
τOυ φωτογρ0-
φßζονται το 1948
πρεσβευτÞ ΧÝνρι
ΓκρÝιντι
(καθÞμενοò
δεξιÜ) και το
γενικü διευθυιττÞ
τηò ECA Π,
Χüφμον
(οριστερÜ)
ληβδηγ με το ατττολογτκü üττ δεν κÜλυπιαν ιο σχε-
ττκü κüοτοò. Ετστ ορτσιτκοποτηθηκαν οι προανα-
φερθεßσεò αναδÝοετò,
Σιτò 17 ΣεπτεμΒρßου 1θ4θ, με το υπ' αρτθμüν
τ1.914 συμθüλαιο ιου συμθολαιογρÜφου Αθηνþν
Δημητρßου Χ. Χρτστοδοýλου, συστÞOηκε η ετερüρ-
ρυθμοò ειατρεßα «Γεþργτοò ΣκÜπαò kar Σßα», με
κεφÜλατο 50.000,000 δραχμÝò. Ομüρρυθμοτ ειαßροτ
ηταν ο Γεþργτοò ΣκÜπαò kar η Ολγα συΖυγοò Δη-
μηιρßου ΚυρταΖοπουλου, το γÝνοò Φραγκßσκου Λε-
νüκ. ΕτερορρυOμοò εταßροò ηιαν ο αυιοκινηιτοτηò
Γεþργιοò Αντωνßου Πρερüò. Σκουüò ιηò ειατρεßαò
ηιαν η μεταφορÜ δια ξηρÜò Kar θαλÜσσηò υροσþ-
πων και πραγμÜιων. Η Ολγα ΚυρταΖοποýλου κÜλυ-
ψε ποσοσιü Β5% του κεφαλαßου ιηò ειατρεßαò σε
μετρηιÜ kar ο Γεþργτοò ΠρερÝò ποσοστü 5%, επß-
σηò σε μετρητÜ. Το υπüλοτπο 10% κÜλυψε ο Γεþρ-
γτοò ΣκÜπαò, üχτ üμωò σε μειρηιÜ, αλλα ωò ανιßτι- )
Η περßπτωση Σκüπα" òνüò cK των
òπτü μΕιοδοτþν που ονÝΑοΒον τη μ€τοφοΡü
καυσßμων. δημιοýργησ€ το σκüνδοηο
47
ΣκεχιηΖιε (Ιg+τ -ιqso)

7. Εκφüρτωση
ßπρατΙωτικOυ
φορτηγοý υπü
αμερικανικü
μετογωγικü στο
λιμüνι του Βüλου
ιf

'
β
ß
Ιβ -
ι!ß
--τ'-

Ε*

μο τηò εργαοßαò που θα προσÝφερε. Ευßοηò, ο ιε-
λευιαßοò εκχþρησε στη νεοπαγη εταιρεßα τα δrkar-
þμαιÜ του απü ιην προαναφερOεßαα 7'7.40Β/
30.7.1θ4θ αυüφαση ιου υυουργεßου Μεταφορþγ κα-
θþò κατ αιü κÜ8ε Üλλη σχειικη συμΒαση που θα
συναπτε με το Δημüστο.
Το πολττκü περτΒüλλον
ΜÝχρτ τιò αρχÝò Ιανουαρßου 1950 τßποτε απü üοα
προαναφÝρθηκαν δεν εßχε απασχολÞοετ την κοτνÞ
γνþμη. Την εξουσßα αοκοýσε η κυθÝρνηοη συνα-
σπτσμου του παλατοý τραυεΖßτη ΜÜξτμου, στην ο-
ποßα συμμετεßχε ιο Δαßκü Κüμμα, υπü τον Κ.
ΤσαλδÜρη, και ιο Κüμμα ΦτλελευθÝρων, υπü ιον
Σοφοκλß ΒεντΖÝλο. Η θητεßα ιηò Βουληò Ýληγε ιο
ΜÜριτο του 1θ50 kar τα κüμματα που συμμετεßχαν
οτην κυθÝρνηοη εßχαν αρχßσετ να προετοτμÜΖονιατ
yra την εκλογτκη αναμÝτρηοη. Ωσιüσο or κυΒερ-
νηττκÝò ευθυνεò, αν και επÝτρεπαν προνομτακÝò
Ο Χατζηπüνοò παΡουσßοσ€ üRα τα υηηρξσιακÜ
ι
σχÝσετò με τον κραιτκü μηχαντσμü kar δταφυλατταν
τα ουμφÝρονια κÜθε κüμματοò απü ενδεχüμενεò
προεκλογικÝò υπερOÜσετò των ανττπÜλων του, α-
ποιελοýοαν απεχθÝò 0Üροò καιÜ την προεκλογτκη
περßοδο. Ειστ, or Φτλελευθεροτ που οσμßΖονιαν ü-
ιι η κοτνÞ γνþμη δεν Þιαν ευνοßκÜ προδτατεθετμÝ-
νη Ýναντι των Λαßκþν- Üρχτσαν να προετοτμÜΖουν
την αυοχþρηοη τουò απü την κυθÝρνηοη συνασπι-
σμου. Η περτοδεßα του Κ. ΤσαλδÜρη, που πραγμα-
τοποτÞδηκε αμÝσωò μετÜ την ΠρωιοχροντÜ ιου
Ιθ50, επιβεβαßωσε το δυομενÝò κλßμα καιÜ των
Λαßκþν κατ επÝσπευσε ιην Ýξοδο των ΦτλελευθÝ-
ρων απü την κυΒÝρνηση.
Or τσχυρτσμοß των ΦτλελειfÝμον
Σττò 3 Ιανουαρßου, kar ενþ ο ΤσαλδÜρηò απου-
σßαΖε οτην προεκλογτκη ιου περτοδεßα, ο Σ. Βε-
ντΖÝλοò επτοκÝφθηκε τον ΜÜξτμο και του ΖÞιησε
να κληθεß στο συντονιοττκü κυSερνηττκü ουμ-
βουλτο ο υτιουργüò Π. ΧατΖηπÜνοò, γτα να δþσετ
εξηγησειò οχειτκÜ με ιη συμθαοη ΣκÜπα. Or ε-

Ýγγραφα. απü τα οποßα δεν προÝκυπτξ φημερßδεò Ýγραφαν üττ η συνειαßροò του, η Ολγα
ΚυριαΖοποýλου. Þιαν πρüσωπο του οικογενετακοý
οποιοδηηατΕ σκοτ€ινü σημ€ßο περιΒÜλλονιοò ιου ΤσαλδÜρη κατ συγκεκρτμÝνò
φßλη ιηò συΖυγου του Νανιßν. Η ßδια ασχολτüτατ
με Ýργα φιλανθρωπßαò kar δεν εßχε καμßα οχÝστ

42
 8. 0 πρωθυπουρ-
με μειαφσρÝò. Ο Τýποò τσχυρτΖüταν üιτ ο σýΖυγοò γüò ΔημÞτριοò
τηò Ολγαò ΚυρταΖοποýλου ηταν οτκονομτκüò α- ΜÜξιμοò
ξτωματτκüò του ναυιτκοý, ολλÜ kar οτκονομτκüò υ- οδηγÞθηκε οτην
πεýθυνοò εφημερßδαò προσκεßμενηò σιον Τσαλ- ποραßτηση λüγω
δÜρη. του σκονδüλου.
Or αποτιο-λýψετò των σχÝσεων ωτÜμεσα στα υρü- Πßνακοò του Κ.
σωπα συνε:ιßσαττταττ: r<ar η σýΖυγοò του ΣκÜπα nτaιr ΠορθÝγη (ΕθυκÞ
στενß φßλη τηò Ολγαò ΚυρτοΖοπουλου. ΑλλÜ kar ΤρÜπεζο τηò
το Ζεýγοò ΣκÜπα εßχε σιεφανατθεß απü το γεντκü ΕΠÜδοò, ΑθÞνα).
γχητματÝα ιου υπουργεßου Μειαφορþν. Μßπωò η θ. ΣÞμα τηò
οýμθαση υπÝκρυπτε μßα μÝθοδο ενßσχυοηò εφημε- ΑμερικονικÞò
ΑποστολÞò το
ρßδαò που υποσιηρτΖε τον ΤσαλδÜρη; Αυτüò ητστ ο
υπατντγμüò τοιν ΦιλελευθÝρων. οποßο Ýπρεπε νο
τοποθετεßτοι
Η Üποιlm του Π. ΧαταπÜνου
υποχρεωτικþò
ΒÝΒ,αια, ο Π. ΧαιΖηπÜνοò δεν εßχε καμßα σχÝση
οτα κιβþτια
με üλα αυτÜ, εκιüò απü το γεγονüò üττ εß:òε υπογρÜ-
ψει την αηθεση. Στιò 4 Ιανοι:αρßου 1θ50 παρουστÜ-
στηκε στο συντοντσυκü συμθοýλτο, απü το οποßο α-
πουσßαΖε ο ΤσαλδÜρηò, υποττμþνταò υροφανþò ιη
σημασßα ιηò υπüθεοηò. Ο ΧατΖηπÜνοò πορουσßασε
üλα ια υπηρεστακÜ Ýγγραφα, απü τα οποßα δεν
προÝκυπτε ουοτοδÞποτε σκοτετνü σημεßο. Ο πρω-
θυπουργüò Δ. ΜÜξψοò εξÝδωοε επßσημη ανακοß-
νωση, μθ την οποßα επεσßμαιτε üττ «ουδεμßα προ-
κýπτετ Ýνδετξτò περß οτασδηποιε ετò ΒÜροò του Δη-
μοσßου Ζημßαò, προσιαιευθÝντων των συμφερüντων
ιου Δημοσßου».

λλÜ or Φιλελεýθεροτ επÝμενωτ σια ερωτß-

μαιÜ ιουò: και το συμΒüλατο ΣκÜπα-Κυ-
ρταΖοπουλου; Ο ΧαιΖηπÜνοò επÝμενε σιο
γεγονüò üιτ η αττÜθεση προηγηθηκε του
συμθολαßου, με το οποßο ιο υπουργεßο δεν
εßχε καμßα σχÝση. Και μüνο το γεγονüò üττ η συμ-
φωýα ΣκÜπα-ΚυρταΖοπουλου Ýγτνε με δημüστο
συμΒüλατο, χρηση ιου οποßου μποροýσε να κÜνει
κÜθε εφημερßδα, Ýδετχνε üττ δεν υπηρχε δüλοò,
Kar ασφαλþò, κανÝναò νüμοò δεν εμπüδτΖε ιη φß-
λη ενüò πολτυκοý να τοποθειÞοετ ια χρηματÜ τηò
σε μßα επτχεßρηση.
Ο επßλογοò
Ο οτüχοò -η πολτιτκÞ φθορÜ του ΤσαλδÜρη- εß-
τ<εεmιευχθεß. Σιτò 5lωrouopiou or Φιλελεýθεροτ υ-
πουργοß παρατιßθηκαν kar η κυΒÝρνηοη Μαξßμου
Ýπεσε, Ο ΒεντΖÝλοò ευτκαλÝσιηκε ωò λüγο υαραß-
ιησηò το γεγονüò üττ ο ΤσαλδÜρηò εßχε ßδη ορχß-
σει τον προεκλογκü αγþνα kar üττ θα Ýπρεπε να
δτορτστεß υτmρεσταχη kuΒÝpvιron yra την πραγμα-
τοποßηση εκλογþν. Ουδεμßα νýξη yra τα καýστμα.
Ο Τýποò qτχτσε να ασχολεßτατ με ιο τδτüιυπο ε- Το «σκüνδοf,ο των κουσßμωυ» eivoι
κλογτκü σýσmμα που πρüιετνε η urmpεoraxi κυ-
ποηý πιδονü νο €ßχ€ στüχο την ποηιτικÞ
θÝρνηση Θεοτüκτ kar το «σκÜνδαλο των καυσß-
μων» απωθÜθιτκε στον ενδýμεσο κüσμο ανÜμεσα φδορü του Κωνστοντßνου Τσοf,δüρη
οτην πραγματτκüτητα και τη φαιιτασßα. Το χþρο
που φοφοδοτεß την πολτυκη μυθολογßα.

43
ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
του ΦοιsογοικοΝοΜιΔΗ
δημοσιογρÜφου, ερευι,τιτß
εξαγγελßα του Δüγματοò Τρουμαν (12 Μαριßου
1θ47) Karη αναγγελßα του Σχεδßου Μαροαλ (5 Ιου-
νßου 1θ47) Þταν αποτÝλεσμα τηò μεγÜληò οικονο-
μτκηò ευρωστßαò των ΗνωμÝνων Πολτιετþν τηò
Αμερτκηò, σε αντßθεση με τον υπüλοτπο κüομο, με-
ιÜ το τÝλοò ιου Β'Παγκοσμßου ΠολÝμου.
Η οτκονομτκÞ θοÞθετα προò την ΕλλÜδα, ιην
Τουρκßα kar τη ΔυττχÞ Ευρþπη δεν μπορουσε πα-
ρÜ να Ýχετ πολτιτκÝò επτπιþοετò. Ο Βοηθουμενοò η
δανετοδοτοýμενοò δεν μυορεß να εκδηλþσετ σοβα-
ρÝò πολτττκÝò ανιτρρßοετò προò το χορηγü του, yra-
ιß εκεßνοò μπορεß να «υποχρεωθεß» να δτακüψετ ιη
χορηγßα Þ ιο δÜνετο. Το Δüγμα Τρουμαν υυηρξε ο
προÜγγελοò του Σχεδßου ΜÜρσαλ και or ανιτδρÜ-
σετò του ελληντκοý Τýπου yra την αναγγελßα ιηò
44
οτκονομτκßò Βοßθεταò προò την ΕλλÜδα ηταν ανÜ-
λογεò με την πολτιτκÞ ιοποθÝτηση των εφημερß-
δων. Ο ελληντκüò αρισιερüò Τυυοò, που λετιοýρ-
γησε στην ΕλλÜδα μÝχρτ τουò τελευταßουò μßνεò
ιου 1θ47 (εκτüò τηò σοσιαλτοττκηò «ΜÜχηò», που
συνÝχτσε να εκδßδειατ Kar μειÜ την απαγüρευση
ιου «ΡτΖοσπÜοιη», και ιηò «Ελευθερηò ΕλλÜδαò»),
εκδηλωνε Ýνα οκεπιτκισμü για ιην αμερτκανικη
ΒοÞθεια προò ιην ΕλλÜδα, που και' αυτüν στüχευε
σιην «υποδουλωση» τηò χþραò οτα κελευσματα ιηò
ΟυÜστνγκιον, μτα θÝση που πρüθαλλε και η Σο-
βτεττκÞ Ενωση. Αντßθετα ο φτλοκυθερνηιτκüò Τý-
ποò υαρουσßασε apxrKa μτα ρομανττκß Üποψη yra
την οικονομτκη ενßσχυση ιηò ΕλλÜδαò kar τηò Δυ-
ττκηò Ευρþπηò απü ιουò Αμερτκανουò συμμÜχουò.
Ομωò τα πρÜγματα δεν ηταν Üσπρο-μαýρο Kar αρ-
κειÝò εφημερßδεò σιην Ελλαδα Kar ιην Ευρþπη,
Που υυοστηρτΖαν ιτò αγγλοαμερτκανικÝò θÝσετò, Ý-
νανττ ιηò ΕΣΣΔ, εκδηλωναν υαραλληλα kar κÜ-
ποτο σκεπιικτσμü γτα ιουò θαθýιερουò στüχουò τηò
αμερτκαντκηò Βοßθεταò και τον τρüπο παροχηò τηò.
Το Επττελεßο Πολτιτκοý Σχεδτασμοý του ΣτÝιτ
ΝιτπÜρτμενι πρüιετνε να επτοημανθεß στην korvn )
 ,l.
Η εξαγγελßο
του ΔüγμοτOò
Τροýμαν Þτον
αποτÝλεσμα
τηò μεγýληò
μετοπολεμικÞò
ευρωστßοò
των ΗΠΑ

2. ΠρομÞθειο απ0
τιò ΗνωμÝνεò
Πολιτεßεò για την
ΕυρωποßκÞ
Ανασυγκρüτηση.
0ι Αμερικονοß
ÝδωσOν
σημοντικü μÝροò
των πιστþσεων
σε εßδοò,
διευκολýνοντυò
ι
7
Ýτσι τιò εξαγωγÝò
τOυò

45
ο Τγποτ

3. ΕορταοπκÝò
εκδηλþσειò οτο
Σýνταγμο σπò 21
Δεκεμβρßου 1θ4θ,
με την ευκαιρßα
τηò παραλσβÞò
τOυ εκOτOμμυρι0-
στοý τüνου
αλεýρων
0μερικOνικηò
βοÞθειοò

tÞΑ ι,,--.*τ
';Ρ
ι
;,ß Ι:"ι'l
ß"ι..,\,.,..
τ:ι:,,..],
υΔτ

γνþμη η σημασßα του Δüγμαιοò Τροýμαν, υου δεν
αφορουσε αποκλετσττκÜ ιην ΕλλÜδα kar την Τουρ-
κßα, αλλÜ ßταν μτα «λευκÞ επτιαγü» yra να δοθεß
οτκονομτκη και οιρατιωτικÞ βοÞθετα σε κÜθε πε-
proxlr του Κοσμου «οΠου οΙ Κουμουντστεò εΧουν ΠΙ-
θανüιητεò να επττýχουν». «Ατυχþò ο Τýποò» εßχε
δþσετ λανθασμÝνεò πληροφορßεò yra ιο Δüγμα
Τρουμαν Kar Ýπρεπε να γßνετ ξεκÜθαρο στην κοινη
ΕλλÜδα, ο ΓκρßΖγουολντ φÜνηκε τδταßιερα δρα-
σιηριοò kar εργαττκüò kar Ýδετξε ξεχωρτστü ενδτα-
φÝρον yra ιον Ýλεγχο κÜθε δραχμηò που δτνüιαν
απü ιο αμερτκσττκü πρüγραμμα θοßθεταò προò ιον
ελληντκü κραιτκü μηχαντσμü.
Στιò 16 Ιουλßου 1947, μειÜ την Üφτξη του σιην
ΑθÞνα, ο ΓΚρßΖγουολντ Ýγραψε στον Ελληνα πρω-
θυπουργü Δημßτρτο ΜÜξτμο:

Ο φιΠοκυΕερνητικüò Τýποò ποΡουσßοσΕ οΡχικü

μtο ΡομαντιΚÞ οΠοψη γιο την οιΚονομιΚÞ
€νßσχυση τηò Εηηüδοò οπü τουò Αμερικανοýò

γνþμη üιτ σιην περßπιωση τηò ΕλλÜδαò Kar ιηò

Τουρκßαò or Αμερτκανοß ανιτμετþπτοαν μτα κρßστ-
μη περτοχη με σχεττκÜ χαμηλü συνολτκü κüοτοò,
üπου η αδυναμßα ανÜληψηò δρÜσηò θα εßχε σοβα-
ρÝò συνÝπετεò yra τα συμφÝροντα των ΗΠΑ και ü-
4. «Τþρα οι τι σε Üλλεò περτοχÝò του κüομου θα Ýυρευε να ε-
πεινοσμÝνοι φαρμοοτοýν παρüμοτα κρττηρτα ευßσηò.'
γεßτονÝò μοò θα
Τον Ιουλτο ιου 1947 Ýφτασε στην ΑθÞνα ο δropr-
μαò βλÝπουν νο σθεßò αρχηγüò τηò Αμερτκαντκßò Αποσιοληò Βοη-
τρþμε με χρυσü θεηò προò ιην ΕλλÜδα (AMAG) ΝτοιÞττ ΓΚρßΖ-
κουτÜλια», γουολντ, παλýò κυθερνηιηò τηò πολιτεßαò τηò Νε-
Ýγροφε το 1θ47 ο μΠραοκαò.
Γεþργιοò Βλüχοò Απü την πρþτη στιγμß ιηò Üφτξηò του οτην

46
 5,0 τÝωò
κυβερνÞτηò τηò
Νεμπρüσκαò
Ντουüιτ
Γκρßζγουολπ
θεωρÞθηκε απü
την ελληνικÞ
Δεξιü ολλü και
οπü το στελÝχη
τηò ομερικαυκÞò
πρεσβεßαò 0ρκετÜ
μετριοπOθÞò ωò
ορΧηγüò τηò

'ι, ΑμερικονικÞò
ΑποστολÞò
\ ΒοÞθααò σην
ι Ελλüδο. Δßπλα
του, ο πλÝον
«σκληρο-
πυρηνικüò»
επιτετρομμÝνοò
Κσρλ ΡÜνκιν

«Εξοχüτατε, χοò που ασκοýσε σιον ελληντκü κραττκü μηχαντ-

Εßναι κατανοητü üτι η ελληνπÞ κυΒÝρνηση
την παρουσα στιγμý εξετÜΖει δραστýρια διÜφο-
ρεò προτÜσειò γ]α την επlχορηγηση των ελληw-
κþν εξαγωγþν, Αφου κÜθε πρüγραμμα εξαγωγι-
κýò επιδüτησηò εßναι, Ýνα Ζητημα μεγÜληò σπου-
δαιüτηταò γ]α τnv οπονομßα τηò ΕλλÜδαò, ελπß-
Ζω üτι καμßα τελικη απüφαση η ενεργεια, σχετι-
κÜ με αυτü το Ζýτημα, δεν 0α αναληφθεß, μÝχρι
να εχω την ευκαιρßα να μελετησω τιò προτÜσειò
κα1 να τιò συΖητησω με τα αρμüδια μÝλη τηò,(υ-
Βερνησηò τηò Εξοχüτητüò σαò.
Nro ιτßτ r ΓκρßΖγ ο υο λντ»
Την ßδτα μÝρα ο Ελληναò πρωθυυουργüò Δημη-
τρτοò ΜÜξψοò απÜντησε:
«16 Ιουλιου 1947
Αγαπητε μου ΚυΒερνηια.
Σε απÜwηση τηò επιστοληò σαò τηò αυτηò ημε-
ρομηνlαò εΧω tην υμη να σαò αναφερω ου η κυ-
Βερνηση δεν εχει ακüμη πÜρει καμια απüφαση
σχετικÜ με το πρüγραμμα των εξαγωγικþν επl-
δοτýσεων. Θα επιθυμοýσα επßσηò να σαò διαΒε-
Βαιþσω üτι καμßα ενÝργεια δεν θα αναληφOεß
πρlν να συΖητησω μαΖß σαò αυτü το σπουδαßο ΖÞ-
τημα. ΕτλτκρινÜ δικοò σαò
Δημýτριοò ΜÜξιμοò»!
Η θÝοη του fΚρßΖγουολντ, αλλÜ kar Üλλων στε-
λεχþν ιηò AMAG, υπÝρ μταò κεντρþαò λýσηò σιην
ΕλλÜδα με την υποσιßρτξη του κüμμαιοò των Φτ-
λελευθÝρων, üπωò kar ο στενüò οικονομτκüò Ýλεγ-
σμü yra ιον ιρüπο δτÜθεσηò των αμερτκαντκþν
κονδυλßωγ προκολοýσωτ ιτò αρνηιτκÝò ανττδρÜσετò
ιου δεξτοý κυΒερνηττκοý Τýπου,
Ετστ με ττò κρυφεò ευλογßεò τηò αμερτκαντκßò
υρεσΒεßαò, ο δεξιüò Τυυοò Üρχτοε να καταφÝρετατ
εναντßον ιηò Αμερτκαντκßò Αποστοληò Βοηθεταò
προò ιην ΕλλÜδα, που αποτελουσε ανεξÜρτηιο ορ-
Με τιò ΕυΑογ߀ò τηò ομòΡικονικÞò πΡ€σΒεßοò. ο
δεξιüò Τýποò üρχισε να κοταφÝρετοι òναντßον
τπò ΑμòΡικονικÞò Αποστοßflò ΒοÞδειοò
γαντσμü kar δεν ιελοýσε υπü ιτò διαιαγÝò τηò αμε-
ρτκαντκηò υρεσΒεßαò, καιÜ το 1θ47.
Ετστ, ο χαιρειτσμüò του Δüγμαιοò Τρουμαν απü
ιον ατιθρογρÜφο ιηò «Καθημερτνηò» Γαßργιο ΒλÜ-
χο, με τη φρÜση: «Τþρα or πετνασμÝνοτ γεßιονÝò
μαò θα μαò ΒλÝυουν μειÜ φθüνου να ιρþμε με χρυ-
σÜ κουτÜλτα»»,'' Ýδωσε τη θÝση του σε μια αρθρο-
γραφßα με εντονουò κρτιτκοýò τüνουò yra τον τρüπο
λεττουργßαò ιηò AIvIAG στο ελληντκü Ýδαφοò.
Ο δεξιüò Τυποò, εκφρÜΖονταò τη δυσφορßα του
Λαßκου Κüμμαιοò, Üρχτοε να επττßθειατ με Üμεσο η
Ýμμεσο τρüυο εναντßον ιηò αμερτκαντκηò πολτιτ-
κßò, στον οτκονομικü kar πολτττκü τομÝα, üυωò του- )
4º
ο Τγπο:

6.0 ΝτουÜτ
Γκρßψουολντ (με
πλοτýγυρο
καπÝλο) με τη
σýζυγü του στη
θεσσαλονßκη.
Αριστερü, ο
υπουργüò
Δημüσιοò Τüξηò
Κ. ΡÝντηò

λÜχτσιον εφαρμοΖüιαν απü τον ΓκρßΖγουολντ kar
τηνAMAG.
Δεν πρÝπετ 8Ýβατα να δταφυγετ τηò προσοχηò
μαò με παρÝμθαση ιηò αμερτκαντκηò κυΒÝρνη-
üττ
οηò, ο ΤσαλδÜρηò εßχε υποχρεωθεß να προσφÝρει
ιην πρωθυπουργßα σιον Σοφοýλη, αρχηγü ιου μετ-
οψηφοýντοò κüμμαιοò ιων Φτλελευ8Ýρων, σε μτα
κυθÝρνηση εθντκßò ενüτηιαò σιην οποßα ο ßδτοò Ý-
γινε ανττπρüεδροò kar υπουργüò Εξωιερτκþν. Η ε-
φημερßδα «Εοτßα» υαραιßρησε, σττò αρχÝò του
1θ4Β, οιτ Ýναò κλοτüò «αντκÜνων Kar κακοποιþν αν-
θρþπων τηò UNRRA» περτσιοßχτΖαν ιον ΓΚρßΖ-
γουολντ που «eixav υπετσÝλθετ ετò την Αμερτκαντ-
κÞν ΑποσιολÞν kar παρÝσυραν με ταò αρτστερÜò r-
δÝαò ιων μερικουò αδαεßò προßοιαμÝνουò των».η
«Η Βραδυνη» σε κýρτο Üρθρο ιηò με ιßιλο «Ψω-
μß κατ ελιÜ» ιüντσε üττ «ο κ. ΓκρßΖγουολντ»» gßχg
προΒεß σε νÝεò διακοτνþσετò kar εßχε επτδþσετ ση-
μειþματα προò ιην ελληντκÞ κυΒÝρνηση, που
«προσθκτικωιÝρα μελÝιη των λüγων kar ιων κετμÝ-
νων αυτþν αποκαλυπιετ κÜπωò σαφÝστερον το
πνευμα Kar ταò δταθÝσετò (...) ιων φßλων kar ιων
συμμÜχων μαò απÝνανττ ιου ελληντκοý λαοý.
Σýμφωνο μ€ τον Γκρßζγουοßντ, ορχηγü τηò
ΑμερικονικÞò ΑποστοßÞò Βοþδειοò. οι cπιδÝσ€ιò
πΡοÝΡχοντον οπü κüπο!€ò πΡονομιοýχεò ομüδεò
ΠρÜγμαιτ μελειþν ττò ια κεßμενα ιαυια, νομßΖετ üττ
συνετÜγησαν σιο Τüκτο (...) η χþραν οτκουμÝνην α-
πü γκÜνγκσιερò Kar üχτ προò τον ελληντκüν λαüν
ο ουοßοò επολÝμησεν kar πολεμÜ ακüμη (...) Πε-
ρßεργοτ φßλοτ kar συμμαχοτ! ΜÝχρτ σημερον Ýχουν
ξοδÝψετ εδþ υπÝρ ιο δτσεκαιομμýρτον δολαρßων
kar üμωò, μαò εκρÜιουν το χρυσαφτ μαò ωò ενÝχυ-
ρον επτÜ η δÝκα εκαιομμυρßων δολαρßων που μαò
Ýδωσαν προ δýο η ιρτþν ετþν...».'
Την ßδτα ημÝρα που δημοστευθηκε το σχειτκü
Üρθρο σιη «Rραδυνη» ο Αμερτκανüò επτιετροιιιιÝ-
νοò στην ΑθÞνα Καρλ ΡÜνκτν επτσκÝφθηκε ιον
Ελληνα υπουργü Εξωιερτκþν Κωνστανιßνο Τσαλ-
δÜρη yra να συΖηιÞοουν «ττò πρüσφαιεò επτθÝσειò
του ελληντκου Τυπου εναντßον ιων ΗΠΑ». Η συ-
νÜνιηση ουνÝπεσε με τη δημοσßευση ενüò Üρθρου
στη «ΧÝραλνι Τρßμπτουν»» ιου Αμερτκανου δημο-
στογρÜφου, απεσιαλμÝνου σιην ΑθÞνα, Χüουμερ
Μπßγκαρτ, που ιüντΖε üττ «οι παρατνÝσετò του
ΓκρßΖγουολνι προò την ελληντκη κυΒÝρνηση»
σιüχευαν κυρßωò ν' αποτρÝψουν ιο σχημαιτσμü ε-
νüò «δεξτου ασιυνομικοý κρÜτουò».
Ο ΤσαλδÜρηò υποσχÝθηκε στον ΡÜνκτν να λετ-
ιουργησετ καιευνασιτκÜ, μτλþνταò οτον εκδüτη τηò
«Βραδυνßò» kar ιη δτεýθυνση τηò αγγλüφωνηò ε-
φημερßδαò «Athens Gazette» που εßχε αναδημοστ-
ευοετ ανÜλογο επτκρτττκü Üρθρο τηò «Εστßαò» ιηò
13ηò Ιανουαρßου 1θ4Β.
Ο ΓκρßΖγουολντ Þιαν τδταßιερα ενοχλημÝνοò α-
πü ιτò επτθÝσετò ιου ελληντκου Τυπου ενανιßον του

48
 7. 0 Αμερικσνüò
ιιar υποστÞριξε üιτ η «Εστßα», που εßχε επτιεθεß δημοσιογρüφοò
«υτκρüχολα κατ ανüτχιÜ» εναντßον ιηò AMAG, η- Χüουμερ
ιαν ιο ημερηστο «üργανο τηò πλουτοκραττκηò Δε- Μπßγκαρτ σε μια
ξτÜò» κατ üττ ιο δρτμυιερο arιü τα Üρθρα τηò ανα- μεταγενÝστερη
δημοστεýθηκε σιην «Athens Gazette» που ελÝγ- αποστολÞ ωò
χετατ απü ιο γραφεßο Τýπου του υπουργεßου Εξω- πολεμικüò
ιερικþν. Σιητφωνα με ιον ΓκρßΖγουολνι, η ατιßα αυ- αιιταποκριτÞò
ιþν ιων επτθÝσεων ηταν «αναμφßβολα» η αντß8εση
ιηò AMAG «σιτò ετδτκÜ προνομτουχεò ομÜδεò που
ανιτδροýσαν με αδßσιακιη επτθεττκÞ ιακττκÞ χα-
ρακιηρτοττκü ιων Üκρων».

αρχηγüò ιηò AMAG υυÝδετξε üττ or επτ-

θÝσετò ενανιßον του Ýυρεπε ν'ανιτμειω-
πτσιοýν με μια ανιαπÜντηση εκ μÝρουò
του Αμερτκανοý υπουργοý Εξωτερτκþν
ºΥηρτΖ ΜÜρσαλ.'ΑλλÜ το ΣτÝιι ΝττπÜρ-
ιμενι δεν συμφþνησε. Ηδη εßχε αρχßσετ σιην ΟυÜ-
στνγκιον Ýνα κλßμα δυσφορßαò περß τον ΓκρßΖγου-
ολντ kar Üλλα ανþιερα οτελÝχη ιηò Αμερτκαντκηò
Αποσιοληò Βοηθεταò προò την ΕλλÜδα.
Αξτοπρüσεκιο Þταν το γεγονüò üτι η επß8εση
μταò μεγÜληò μερßδαò ιου φτλοκυθερνηττκοý Τý-
που σιρεφüταν αποκλετσιτκÜ καιÜ ιηò AMAG κατ
οΧΙ εναντΙον εκπροσωΠων τηò αμερτκαντΚηò Πρε-
σΒεßαò σιην ΕλλÜδα, που και εκεßνοτ με τη οετρÜ
ιουò Üρχτοαν να εκτοξεýουν βÝλη εναντßον ιου
ΓκρßΖγουολνι.
Σιτò 6 ΦεΒρουαρßου 1θ4Β ο Βουλευιüò Δημßτριοò
ΣφαÝ]ýοò, γραμμαιÝαò ιηò κοτνοΒουλευττκßò επτ-
ιροπηò επß ιων Εξωιερτκþν ιηò Βουλßò και ειοη-
γηιηò «προò κýρωστν» των ελληνοαμερτκανικþν
συμφωντþν τηò 20ßò Ιουνßου Kar τηò Βηò Ιουλßου
1θ47, κατÝθεσε ενþυιον ιηò Βουληò τη σχειτκÞ ετ-
σηγηττκß του Ýκθεση.
Ο ΣφαÝλλοò υυÝδετξε üιτ μεταξυ των ατιτþν «ιηò
ανεπαρκεßαò») τηò αμερτκαντκßò Βοηθεταò, ξεχωρτ-
στÞ θÝση εßχε «η καιαπληκιτκß δυσχÝρετα κατα-
νοησεωò εκ μÝρουò των αρμοδßων ιηò AMAG opr-
ομÝνων ελληντκþν συνθηκþν», üπωò kar «η αμ-
φßΒολοò συνδρομη» οιο Ýργο ιηò AMAG «κÜποτων
στελεχþν αυτßò, ιων οποßων παραδüξωò Þ δεν ηλÝ-
χθη επαρκþò η νομτμοφροσυνη η δτÝφυγε ιηò
ΠροοοΧηò ιων εντειαΥμενων ειò την σΧειιΚην ε-
ρευναν αρμοδßων ιου FBI».
ΚατÜ τον ΣφαÝλλο «η AMAG και ο κ. ΓΚρßΖγου-
ολντ» δεν εßχαν κατορθþσετ να ξεφυγουν απü ττò πα-
γßδεò «των συνοδοτυüρων του ερυθροý φαοτσμου»
που δεν αποκÜλυπταν üττ μÜ;ωντατ τουò οκοπουò του
Δüγμαιοò Τρουμαν και ιου Σχεδßου ΜÜρσαλ.
Ο ΣφαÝλλοò υπενθýμτσε üττ η ελληντκÞ δτακοß-
νωση ιηò 15ηò Ιουνßου 1θ47, που «εκματευθηκε» α-
αü ιτò ΗΠΑ κατ επτκαλουνταν ο fΚρßΖγουολντ, ερ-
:ýιωτ σε ανιßθεση με ιην ανεξαριησßα ιηò χþραò,
ια&ßη η ελληντκÞ κυΒÝρνηοη αποδεχüταν üιτ η
Αμερτκαντκη Αποστολη Βοßθεταò üφετλε «να ουμ-
μειÝχετ ετò ιην ανÜπιυξτν τηò πολτττκηò των εοü-
δων kar ιων δαπανþν kar να εγκρßνετ ιαò κραιτκÜò
δαπÜναò».' Σττò κατηγορßεò καιÜ ιου ΓκρßΖγουολνι
kar σιελεχþν ιηò AMAG συνηγοροýσε Kar η αμε-
prkavrkn πρεσΒεßα σιην ΑθÞνα. Το καλοκαßρτ ιου
1θ4Β ο νÝοò Αμερτκανüò πρεσΒευιηò ΧÝνρτ fΚρÝτ-
νττ Ýφιαοε στην ΑθÞνα kar η AMAG πÝρασε υπü
την Üμεση δτκαιοδοσßα ιου, ενþ ο ΓκρßΖγουολνι με
εýσχημο ιρüπο αποιραθÞχιηκε απü ιην ΕλλÜδα.
Or επτθÝοετò μερßδαò του φτλοκυθερνηττκου Τý-
που καιÜ ιου αρχηγοý τηò AMAG εßχαν επτφÝρετ
ια προσδοκþμενα αποιελÝσμαια.
ΣΗΜΕΙΟΣΕΙΣ
|. Γoreig1 ReLation οf the U.S. (PRUS) νοl. 3, 1θ47, οελ.
229-23ο
2. ΦοßΒοò Οτκονομßδηò, Ο Πüλεμοò, η Διεßσδυση και η
Προπσγανδα, οελ.265
3. Σ. ΓρηγορτÜδπò, ΔεκÝμΒρηò-Εμφýλιοò, οελ. 381
4, «Εστßα»,13.1.1θ48
5. «Η ΒραδυνÞ», 20.1.1θ48
6. ΕθνικÜ Αρχεßα ΗΠΑ, 868,00/1-1θ48
7. Δημηιρßου ΣφαÝλλου, Αι Ελληνοαμερικσνικαß
Συμφωνßαι, σελ.102-105,13θ-143 Ι
«Οι ποΡαινÝσειò του ΓκΡßζγουοηντ» στüχευον
κυρßωò ν' οποτρÝψουν το σχημοßσμü
Ενüò «δεξιοý οστυνομικοý κρÜτουò»

49