g+irl$

300
\
\

ι\

ENTQMOLOGIE,
τΙιSΤ oιRE Ν-!ιΤ υÞ Ετ,Ι,Ρ
τ Ν SECTES,
οι ινιι:ι,
?
1;
 ΕλΗΘΕΡστ-,Α-Τ rr arr",ογΞι¼ν 2οο5

ΙΣΤOΡΙΚΑ
0 ΓÜλλοò ΦΥΣιοΔιΦΗΣ, ιιßΕΛΕτ!{τΗΣ
φυσιοδßφηò και ιηò γεωλογßαò, ιηò πανßδαò Kar τηò
περιηγητÞò χλωρßδαò, ιηò μειεωρολογßαò kar με
Γκιγιüμ-ΑντουÜν ιδιαßιερεò γνþοειò τηò οικονομßαò, ο
0λιβιÝ Γαλλοò Guillaume-Antoine Olivier,
απεσιαλμÝνοò ιηò Πρþιηò Γαλλικηò
Δημοκρατßαò μαΖß με τον Bruguiere
Ýφιασαν ιο 17θ2 οιην Κωνσιανιτνουπολη
με ιην εντολη να συλλÝξουν σιοτχεßα yra
ττò πολττικÝò σχÝσετò με την Τουρκßα,
καθþò Kar yra επτμÝρουò θÝμαια.
Εξι χρüνια κρÜτησε αυτο το ιαξßδι και οι
δυο ιαξιδιþτεò πÝρασαν το χετμþνα του
17θ4 στα νησιÜ του Ατγαßου και σιην
Κρηιη. Ο Bruguiere πÝθανε πρτν απü ιο
ιÝλοò ιου ιαξτδιου τουò, Kar ο Olivier
συνÝταξε το εξÜιομο εργο «Voyage dans
Ι' Empire Ottoman, 1' Egypte et Ια
Perse» ιου οποßου or δýο πρωτοι ιüμοτ
αναφÝρονιατ στην ΕλλÜδα.
I
Απü τα γραφüμενÜ του εξÜγετατ μτα
ανττπÜθετα προò ιουò Τουρκουò, που τουò
αποκαλεß «Ýθνοò ανιικοινωνικü»», ενþ
αναλýονταò ιη διαφορÜ ιου Ελληνα ιηò
Μ. Ασßαò απü τον Ελληνα τηò Χßου
θεωρεß τον πρþτο δετστδατμονα kar

ΤüπOι hÜτOιιßOι ιßαι αμαθη, ενþ ιο δευτερο ιßμτο, πολτττσμÝνο

Kar πνευμαιþδη, Ιδταßιερο ενδταφÝρον,
ιÝλοò, Ýχουν και οι παρατηρησετò ιου γτα

0ιlßOυOμιΗπ γεωγραφια
ιιò ΚυκλÜδεò κα1 ιην Κρηιη (ΣφακιÜ).
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η ΧΙΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

τΗΣ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΗΣ ΚΝ τΕΩ^οΓιΑ
^ΕΣΒοΥ
ΛιμÜνια, Ηθη, . ..ß.:,ΝΙ Σχηματισμüò
ΚατOιΚOι προνüμια, üρμου
κοι εμπορικÝò μνημεßα, Και τριων
δρασηριüτητεò εμπüριο νησιþν

γπαýθυrloò fiδοσηò ΒΑΓΓΕ^ΗΣ ΠΑΝΑΓΟηΟΥΛΟΣ

-òΕιιΒtι,ΕκπΠ¶
Σιýπßξη ýληò ΣýμΒουλοò Ýßßοοηò Το τgßrτοò qrý περλ!μ&fußα μεýφρσση Δημιουργrτü Ιδιοκτπσο:
ΝΑΣΟΣ ΓΚΟΛΕΜΗΣ ΠΕΡΙΟΣ ΦΑΣOγΛΑΚΗΣ πaρπγßπßßßτ ταμÝ{τrγτ μεßοφροqÝω,, μα ιμßm ΝΙΚΟΣ ΚΕΧΑΓLηΣ Χ Κ ΤΕΓΟΠΟγΛΟΣ
òφü σπ ελΤτß,ιþ πü το 0.8lb rou! ΑτΕ^ιΚΗ τΖΑΝποΠογΛοΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣΑ.Ε
Συποησμüò . ετψÝλειο ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ
GυιιΙΑυΜΕ_ΑΝτOιΝΕ 0ιινιΕR ηρüεδροξ Δ.Ξ.!
Πüυμοι οιπεπτßτη ΦΑΙΔΩΝ ΜΑ^ΙΓΚΟΥΔΗΣ «νογαφ dans Ι Empie 0ιtwτwι, Ι Egyfre Ü Ια ΣΟΦ¶ΔΡΑΙ(ΑΚΗ
ΧΡΗΠΟΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ - ΑΠΟΠΟΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Pelse» («ΠεριÞγπσπ σπν ο&υμσυκÞ Αυrοφοτορßο,
Πορσγωγß ΦΩΤΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε, Εßδüπò:
ΗλòΕροιþ δΕýOυγσπ istorika@θnet.gι την Ayurrro κOι mV Περσßο») - τüμοò 2οò: Voyage α
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ
Φnslantinople, auxiles de I Archipleten Crete
πορüν περιοδικο πο{τÝχεια δωρεÜν μΜß με ιην Επ,ßπιJσι.ΒιΒλroδεοßο ΔτευθυπÞò:
(«πφÞγησπ στην fu)νστανπιρýπολη, m νηαü τοý
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΑDαγορεýειαι η αυτοιελþò πþληοÞ του
Αρχπε,\üγουò κοι ττν Kpiιm») Χ,Κ ΤΕΓοΠοΥ^οΣ ΕΚΔοΣΕΙΣ Α.Ε. ΣΕΡΑΦΕιΜ Δ. ΦγΝΤΑΝιΔΗΣ
 σγιμειωσειò
Η τοξιδωτικÞ γΡομματòßο
υνεΧΙΖονιαò ιην αΠοΠετρα μαò να
σΚταΥραφÞσουμε ιην τυΠολοΥßα τηò
γραμμαLετακηò κατηγορßαò εκεßνηò που
εΙναΙ γνωστη ωò ιaξrδrωrrkn γραμμαιεßα και
., η ουοßα (με ιην επτφýλαξη üττ υπαγορεýετατ
. κυρτωò απü ιον υποκειμεντσμο που
,. χαρακτηρßΖετ ιον εκÜσιοιε συντÜκτη ιηò)
αποιελεß kar εκεßνη μτα τστορτκη πηγη, θα
. αναφερθουμε εδþ στην τρßτη kamyopia: οτα
ι, γβαπιÜ εκεßνα μνημεßα που μαò παραδßδονιατ
και που Ýχουν ωò γενεσιουργü αßιτο ιτò
]:] υπερΒαιτκÝò αναΖηιησειò του ατüμου, οτο
ιαξßδι ιου προσκυνημαιοò.
ιι Το ιαξßδτ ιου προσκυνηματοò (λαι.
ι, peregrinatio), δηλαδÞ η επßσκεψη μακρτνþν
,, τüπων που δεωροýνιατ καθαγτασμÝνοτ Þ üπου
'l' ψπÜρχουν ανττκεßμενα θρησκευττκηò λατρεßαò,
. χαρακιηρßΖετ ιτò ανOρþυτνεò κοτνωνßεò απü
ιουò πανÜρχαιουò χρονουò μεχρτ ττò μÝρεò μαò.
Φατνüμενο που χαρακτηρßΖετ τüσο ττò
υπερθαττκÝò δοξασßεò πρþιμων πολτιτσμþν
, (Βαβυλωνßα, Ινδßεò) üσο kar τον αρχαßο
:] ελληντκü και τον τουδαßκü κüομο, αιü τουò
: οποßουò κληροδοτÞθηκε και σιο χρτοτταντομü.
Μ
;ιº,f;
,] αυιοκρÜιορα, η Αγßα ΕλÝνη, θα επτσκεφδεß yra
να τιροσκυνησετ σια μÝρη ιηò επßγεταò
.] παρουσßαò του Ιησοý Χρτσιοý οιην Παλατοιßνη,
,, εγκατντÜΖονιαò Ýιοτ ια κυματα απü ττò
ß, FυΡτÜδεò των προσκυνηιþν που 8α
:]ι πβοοÝρχονται σιουò Αγτουò Τüπουò, üπωò
,, αποκαλουντατ απü ιüτε [πβ, σχεττκÜ: Β.
,]: Kütting, Το προσκυνηματικü ταξßδι κατÜ την
Αρχαιüτητα κα1 στην πρþιμη χρττηνικη
, περßοδο (γερμαν.), Regensburg 1950].
:, Πολλοß απü τουò προσκυνητÝò αυιουò θα
]ι καιαγρÜψουν ιην πορεßα του ιαξτδτου τουò,
],, üπωò, yra παρÜδειγμα, ο επßσκοποò του
Eichstad οιη Βαυαρßα, ο Willibald, που
, ξεκßνησε το º22 απο ιη Ρþμη για Ýνα ταξßδι
:ι σιουò Αγτουò Τüπουò που θα δταρκÝοετ επτÜ
ι χρüντα. Στα απομνημονευματÜ του, rιou μαò
4
(μÝροò 2ο)
παραδßδονιατ με τον ιßιλο «Οδοιπορικüν»
(«ΗοdοεροτßΚρ2ιÞ, σþΖονταl. εκιüò ιων
Üλλων. kar μερτκÝò πληροφορßεò yra ιην
Πελοπüwηοο, ιην οποßα παρÝπλευσε και την
οποßα χαρακιηρßΖετ «Sclavorum terra»
(« χþρα ιων ΣκλαΒηνþν»).
Ι f, ειÜ ιην πλÞρη επικρÜιηοη ιου
/f
/Ι ,«οrο.rοrr,ομου και ιην εξÜλειψη ιων
LV L παγανιοττκþν δοξαοιþν ακüμη kar οια
ιελευταßα «ΒαρΒαρτκÜ» φýλα σιη Σκανδιναβßα,
την Κ. κατ ιην Α. Ευρþπη (Βßκτνγκò, ΣλÜΒοι),
τα προοκυνηματτκÜ ιαξßδτα υου ξεκτνοýν απü
το γεωγραφικü αυιü χþρο θα
πολλαπλαστασ8ουν. Τα ιαξßδτα αυιÜ δα
γßνοντατ üλο kar πτο ουχνÜ τδταßτερα μετÜ τα
μÝσα του 11ου ατþνα, üταν θα κοπÜσουν οτ
ληστρτκÝò επιδρομÝò των Βßκτνγκò στον
ευρωπαßκü χþρο. Qò χαρακτηρτσιτκü
παρÜδειγμα θα αναφÝρουμε εδþ την
καιαγραφη ιου δεýτερου ιαξτδτου yra ια
Ιεροοολυμα που θα επτχετρßσετ ο Erik Ejegod,
ο οποßοò θα ξεκτνηοει αυü το οκανδτνα3τκü
ΒορρÜ kar, μÝσω ιων ποιαμßων οδþν του
ρωστκοý χþρου, Βα φτÜσετ σιην
Κωνοιανιτνοýπολη, üπου δα υπηρετηοετ γτα
Ýνα διÜστημα σιο οιραιτωιικü σþμα των
Βαραγγþν ιηò αυιοκρατορτκηò αυληò. Σιην
Παλατσιßνη, ωστüσο, που Þταν kar ο ιελτκüò
ιου σιüχοò, δεν θα φιÜσετ ποιÝ kar θα πεθÜνετ
στην Κýπρο ιο 1103.
Mrav τδταßτερη Üνθηοη θα γνωρßσετ στη Δýση
το γραμματετακü αυτü εßδοò ιων ιαξτδτωττκþν
καταγραφþν απü προσκυνημαιτκÜ ταξßδτα οια
Ιεροσüλυμα τδταßτερα κατÜ τον Υοτερο
Μεσαßωνα [πβ. σχειτκÜ: D.R. Howard,
Writers and Pilgrims, Berkeley 1θΒ0].
Πονημαια, ωστüσο. τα οποßα. σιτò περτσοüιερεò
περτπτωσετò, υΠαΥορευονιαΙ αΠο την
τδεολογßα τηò Σιαυροφορßαò, το Üσχημο
πρüσωπο που αρχßΖετ απü ιüιε να επτδετκνυετ
η Δýση απÝναντι σιην καδ' ημÜò Αναιολη.
Φαß6ων Μσλιγκοιιδηò
Γαλλßα, χÜρη σε μτα επττυχημÝνη εξωιερτκη πολτττκÞ, σιη δτÜρκετα των αιελεßωιων
και αλλεπÜλληλων ΟθωμανοΒενειτκþν πολÝμων [1463-147θ, 14θθ-1503, Ι537-1540,
1570-15?3], που πυροδοιοýνταν κυρßωò απü οτκονομτκÜ αßττα, εμπορßου, δασμþν κ.λπ.,
εκτüπτσε απü το εμπüρτο ιηò Ανατολßò την Üλλοιε θαλασσοκρÜτειρα Βενειßα kar πßρε
τη θÝση ιηò.
«Οι πρþτεò γαλλο-οθωμανικÝò διομολογησειò ανÜγονται στιò 18 ΟκτωΒρßου 156θ,
Με τιò διομολογησειò αυτεò αναγνωρßστηκαν γlα πρþm φοlη σε μια δυτικý
μοναρχßα εμπορικÜ προνüμια σε ολüκληρη την Ýκταση τηò αυτοκρατορßαò, ßδια με
αυτÜ που διÝθετε þò τüτε η Βενετßα, Αργüτερα οι γαλλικÝò διομολογησειò
αποτÝλεσαν πρüτυπο παρüμοιων συμφωνιþν με την Αγγλßα, την Ολλανδßα και
Üλλα ευlιωπαΙκÜ κρÜτη» (Χαλßλ ΙναλτΖßκ, «Η Οθωμανικý Αυτοκρατορßα. Η
κλασσικη εποχη 7300-1600», μειÜφραση ΜαÜληò ΚοκολÜκηò, Εκδ. ΑλεξÜνδρεια, σ,
23º).
Καθþò τα βενεττκÜ πλοßα περτορßσιηκαν σιην Αδρταιτκß, ια γαλλτκÜ φοριηγÜ
απÝπλεαν γτα την ΑνατολÞ φορτωμÝνα με υφÜσμαια Νορμανδßαò, χαριß κατ μειαλλτκÜ
σκεýη Γερμανßαò, φερνονταò πßσω μαλλ| μπαμπÜκτ, νηματα, μειÜξι, αρωματτκÝò υλεò
kar κυρßωò μπαχαρτκÜ.
Το εμπüρτο, üμωò, θÝλετ σωστÝò πληροφορßεò ιιar συχνÜ «οτκονομτκοýò καιαοκüπουò»,
Ο ΟλýιÝ που παρουστÜΖουμε δταχρßθηκε σιον ιομÝα τηò «οτκονομκηò καιασκοπεßαò».
Αναχþρησε ωò απεσταλμÝνοò τηò γαλλιχηò κυθÝρνησηò το 17θ3, με την εντολß να
περτηγηθεß ολüκληρο ιον ελληντχü χþρο --οκüμη: Αßγυπιο kar Περσßα- yra να
υποβÜλετ υπομνηματα με ιτò παραιηρησετò του που να αφορουν ια ιοπτκÜ αγτοιτχÜ
προßüντα, τη Βτοτεχνßα και οικοιεχνßα, ιο εμπüρτο. Ακüμη, τον πληθυσμü κÜθε ιüπου,
ιτò εργασßεò και ια επαγγÝλμαια, ιο δημüστο kar κοτνωντκü θßο, τη δτοßχηση, την
απονομß δτκαßου, ιην αστυνüμευση, ια μÝιρα ιηò καρανιßναò, την οργÜνωση των
τελωνεßων κ.λπ.
«Καρπüò αυτοý του εξερευνηυκοý ταξιδιου ýταν ro δßτομο χρονικü του ΟλýιÝ, που
κυκλοφüρησε το 17θ9 στο ΠαρΙσι» (Κ. Στμüπουλου, «ΕÝνοι ιαξιδιþτεò στην ΕλλÜδα,
1700-1ΒOO», Εκδ. ΣιÜχυ, τ. Β', σ, 568).
Ο ΟλτΒιÝ συνÝλεξε με την τδτüτηια του περτηγητη κÜθε χρßστμη πληροφορßα, yra ιη
χÜραξη εξωτερτκßò πολτττκηò ιηò Γαλλßαò με την Πýλη, kar κÜθε Üλλη πληροφορßα
χρηστμη yra ιη θτοτεχνßα ιων ΓÜλλων [Βυρσοδεqεßα, ΒαφÝò νημÜιων κ.λπ.].
«ΠροσπÜθησε να αποκαλýψει τα μυοτlκÜ τηò κατασκευηò των μαροκlντþν (δÝρμα
παπουτστþν). ΚατÝφυγε σε δω6ηδοκßεò, αλλÜ χωρßò αττοτÝλεσμα. ΚατÝγραψε μüνο τιò
ουσßεò που χρησlμοποιοýσαν στα Βυlισοδεψεßα: ασΒÝστη, χριιοüξυλο, Βελανßδι (...)»
(Κ. Στμüπουλου, ü.π,, α,5º|).
ΚατÝγραψε πÜντωò ιτò θαφÝò yra ιο μειÜξτ. «Πετυχαßνουν -γρÜφετ- το χρυσοκßτρινο
με κλαδιÜ μελικουκκιÜò, Το κßτρινο ανοιχτü απü τα Üνθη του σπÜρτου. Οι ρßΖεò τηò
μηλιÜò δßνουν το γλυκü ρüδινο χρþμα και το ξýλο τηò κιfiωνιÜò το ανοιχτü χρþμα
του δερματοò. ºο ανοιχτü πlηοινο με κλαδιÜ ροδακινιÜò και απü τα φýλλα τηò το
ΒαOý πρÜσινο» (Κ. Στμüπουλου, ü.π., α.5ºº).
Ευχαριστßq: Ευχαριστοýμε θερμÜ τη φιλüλογο Μαρßνα ΠαπαδÜκη, που εντüπισε
και μετÝφρασε τιò σελßδεò απü εο πολýτιμο χρονικü του ΟλýιÝ στο Μουσεßο
ΜπενÜκη, την κ. Πßτσα ΤσÜκωνα του Μουσεßου ΜπενÜκη κα7 το φωτογρÜφο mò
«Ε» ΜÜριο Βαλασüπουλο.

ΝßκοòΒαφιÜμπασιιò
 \
φξη σm Λþβο. ΓΙεριγραφ
αυτοý τσυ νηστοý. Or τ(ÜτστßΦΙ
του καΙ or εμπορκη τοιχ
δρÜσmρτümτη
Φυγαμε ßτπü την ΤÝν,εδο σττò
12 Φεθρουαρßορ,, οτη' ¼ßιτþ ιο
πρφß; ενlß.Ýπßεε ελαφρüò βü-
ρετοò Üνεμοò. ΠλÝυσÜßτε κατα
μηΚοò τηò μτΚΙ}αοταtΙΚÞò α-
κιÜξ ηατ συναντησαμε ιο αχρωιßρτο ΜπÜμπα, υα-
γνωσιü μεßην ονομασßα ΛÝκιοò. ΟΝαπειÜ-
. .λτüτερα
ντοò μαò δεν μαò επÝιρεψε να καιεΒοι-ηιε σε μßα πü-
λη που θρτσκüταν ανατολτκÜ του ακρωτηρßου, φο-
Βοýμενοò μηπωò δεν προλÜθουμε να φτÜσουμε
προιου νυχτþσετ στο λτμÜντ ιηò ΠÝιραò, Ωοτüοο, δÝ-
χιηκε να παραμεßνουμε λιγο ακüμη στην ακιÞ που
òπτθυμουσαμε να παραιηρησουμε.
μπουν στα οτενÜ του ΕλλÞσποντου κατ να φτÜσουν
στην Κωνστανιτνουπολη
Το ακρωτηρτο ΜπÜμπα μαò φÜ-
νηκε οαν μßα εξαιρειτκÜ μι-
'κρη πüλη. Εßναι πολυ
Υνωοτο οτην
Τουρκßα, yra ια μαχαßρτα και τα ξßφη που καια-
σκευÜΖοντατ εδþ κατ τα οποßα χρηστμοποτουν üλοτ
οι κÜτοτκοτ σιην Ανατολü. Μαò εßπαν üιι, καιÜ ιο
παρελθüν, εßχε περτσσüτερουò Τουρκουò τιαωßκουò
απ' ü,ιτ Ελληνεò. Το Ýδαφüò του εßνατ,qικετÜ καλü
kar παρÜγετ τα ßδτα πρ_οjü;μαπüυ κπ.λτΙßηηιοσπαι
και στην Τροßα. .'.,, ] . -:,ßß .- '.
Η ακτÞ, απü ιο Üηg,ηηδü μρφτ ιο σημεßο üπσý
ευτθτθαοτηκαμε, σε ιηα Ýκιαbη δýο μα φετò λεý-
γÝò, μαò φÜνηκε ηφατοτετακη. Eivar υπερυψωμÝ-
νη, απüκρημνη κατκοκκτνωπη. Η ενδοχþρα εßνατ
ορετνη kar δασιßδηò. Οιαν αυομακρυνθηκαμε απü
ιην ακτÞ ανττληφθηκαμε την υπαρξη καλλτεργετ-
þν kar μερικ'þν κοπαδτþν, στοιχεßα που μαρτυρου-
σαν üιτ υπßρχωτ ακüμη κÜποτοτ κÜιοτκοτ στα χαλÜ_
σματα ιηò Ασσου η.οια'περßχι,ψα τηò πüληò αυιηò.
Με τη δýση τσ.l,Ηλτòßυ πληοιÜσαμε σιο λτμÜντ
τηò ΠÝτραò, στο οποßο αγκυροΒολησαμε προτου πÝ-
σετ η νýχια, Το λιμÜνι αυιü Þ καλýτερα ο üρμοò αυ-
τüò θρßσκειατ σιο Βüρετο ιμημα τηò ΛÝσΒου. Eivar
στοτχτü προò ια ΒορετοδυττκÜ, γεγονüò που κÜνετ τα
νερÜ του ταραχþδη. Παρ'üλ'αυιÜ τα καρÜΒτα α-
γκυροθολουν σε αυτü kar εßνατ προφυλαγμÝνα α-
πÝνανττ κα1 σιουò πτο ισχυρουò ανÝμουò, καθþò ια
κýμαια αναχüπτοντατ απü ιουò μεγÜλουò ΒρÜχουò
που Βρßσκονιαι στην εßσοδü του, αλλÜ kar επετδÞ η
μτκρασταιτκη ακτß, που θρßοκετατ σε απüσιαση
δýο με τρετò λεýγεò απü ιο λτμÜνι τηò ΠÝτραò, ανα-
κüπτετ τουò Βüρετουò kar Βορετοδυττκουò ανÝμουò.
Στο πλοßο θρßσκονταν κατ δυο γενßτσαροτ, ιουò ο-
ποßουò μαò συνεοτηοε να πÜρουμε
μαΖß μαò Ýναò πλουοτοò Τουρκοò
απü ιην ΤÝ-
νεδο. Or ιε-
,,\ßß.,κ

. - -:
".-r
Λε:sο:
3. Γυναßκα τηò
ΜυτιλÞνηò.
ΕπιχρωμοτισμÝνη
χαλκογραφßο
(18οò αιþνοò) σε
G'
σχÝδιο του
StackeIberg και
χÜραξη του G,
Mochetti
Καθþò στην ΠÝτρα δεν θρηκαμε Üλογα, or γενß-
ισαροτ μου πρüτετναν να πÜμε να κοιμηθοýμε οτον
Μüλυβο, που ηταν τιολυ κοντÜ μαò. Το χωρτü αυιü
Βρßσκετατ ανατολτκÜ ιηò Πετραò, πÜνω σε Ýνα λüφο,
πολυ κονιÜ οτη θÜλασσα. Eivar χιτσμÝνο πÜνω
στουò ηφατστετογενεßò ΒρÜχουò, περßπου στο μÝροò
üπου Βρτσκüιαν ιιαλτüτερα η Μηθυμνα. Σιο χωρτü
δεοπüΖετ Ýνα κÜοιρο σχεδüν κατεοτραμμÝνο, ιο ο-
Of,αι οι κατοικοß στην Ανατοfrη
ΧΡß.lσιμοΠοιοýν τα μοΧαßΡ|α Και Το ξßφ!º ΠOυ
ΚατασΚ€υÜξοντοι στο Gι(ρωτηριCI Μmýμηο
ποßο καταοκευÜοιηκε απü τουò ΓενοθÝΖουò. Ακüμη
kar σημερα, συναντÜμε δτÜσπαρτα κÜποτα διαλυμε-
να η θρυμμαιισμÝνα κανüνια.
Ο ΜüλυΒοò αριθμεß περßπου δυο με ιρετò χτλτÜδεò
καιοßκουò, τüσο Τοýρκουò üοο kar Ελληνεò. Το Ý-
δαφüò του αποιελεßτατ απü μßα μεγÜλη πεδτÜδα, πο-
λý εýφορη, η orιoia περττρτγυρßΖετατ απü ηφατοτετο-
γενη ΒουνÜ. ΠαρÜγετ κυρßωò λÜδτ, στιÜρτ, kpιBÜpr,
μτκρÝò ποσüτηιεò κραστοý kar δτÜφορα φρουια. Ευß
Β
Ε
οηò, υπÜρχουν ΒαμΒαχοκο_\.\ιεργειεò kar χωρÜφτα
στα οποßα or κÜιοτκοτ φυιεýουν .\αχαντκÜ.
τον Μüλυβο ο ταξτδιωτηò συναντÜ, üπωò και
παλτüτερα, εξατρεττκουò μουσικοýò. Ενþ πε-
ριμÝναμε το δεßπιο, ηρθò προò ιο μÝροò μαò.
ανÜμεσα σε Üλλουò, Ýναò νÝοò ανδραò Ελλη-
ναò, που ονομαΖüταν Πετρüχηò ΤÜνγροò, ε-
πτδυμþνιαò να δτασκεδÜσετ την πλßξη των γενß-
ισαρων. Ο ανδραò αυιüò δεωρουνιαν δτκαlωò ο πτο
επτδÝξτοò ιραγουδτσιηò και ο πιο σπουδαßοò μουστ-
κüò ιηò ΛÝοΒου. ΕÜν μÜλιστα εßχε λÜβει καλυτερη
μüρφωοη η φημη ιου θα εßχε εξαπλωOεß ακüμη πε-
ρτσοüιερο. ΔτÝθετε üμορφο παρουοταοττκü. υπÝρο-
χη φωνη, Ζωντανü πνεýμα kar πατχντδτÜρικο χαρα-
κτηρα. Εßχε επτδεßξει, πολλεò φορÝò, ιο ιαλÝντο ιου
στην ΠοΙηση ΚαΙ στη μουστΚη, στην Πρωιευουοα ιου
νηστοý kar επρüκετιο να επτοτρÝψετ, σε λßγεò μÝρεò,
οιη Σμυρνη, καδþò τον εßχε καλÝσετ Ýναò Sιριουü-
Ζοò, ο οποßοò ηταν μÝντοραò kar κηδεμüναò ιου. Νü-
μτσα üιτ σιο πρüσωυü ιου Ýβλεπα Ýναν απüγονο ιου
Αρßωνα, αυτου του ξακουσιοý λυρτκου ποτηιÞ, που
γεwηθηκε στη Μη8υμνα, η του ΤερπÜνδρου, ο ο-
ποßοò τελετοποßησε ιη λυρα και μÜγευε με τα μελω-
δτκÜ ιραγοýδτα ιου,
Μεßναμε στο σπßιτ ενüò μουσουλμÜνου, ο οποßοò

με μΙα μτΚρη αμοτβÞ Πρüοφερε φΙλοξενiα οιουò ο-
μüθρησκουò ιου που Ýρχοιταν σιον Μüλυβο κατÜ τυ-
χη η yra δουλειÝò. Γτα δεßπνο, μαò προσφερε πτλÜ-
φτ kar μερτκÝò ελιÝò. Εναò πολυ υαλτüò καναπÝò η-
ι(w για üλουò το κρεΒÜτι μαò. Για κουΒÝρτα χρηοτ-
μοΠοτησαμε τα ρουΧα μαò, αφου εΚεΙνη Που μαò
πρüσφεραν ηιαν πολý φθαρμÝνη kar θρüμτκη,
Το καρÜθι μαò εηρüκειτο να ανòιχωρησòι την επü-
4. Το ρωμαßκü
μενη ημÝρα. Γτα τη μετακßνηση θα χρηστμοποιου- υδραγωγεß0 τηò
σαμε μουλÜρια, üμωò, παρÜ την πßστη kar ττò προ- Μüριοò, στη
σπÜθετεò των δýο ουνιρüφων μου, δεν μπüρεσα να ΜυτΙλÞνη, σε
εξασφαλßσω μßα σÝλα. Επρεπε να αρκεσιουμε οε θ- λΙθογραφßο (19οò
να εßδοò σαμαρτου υÜνω σιο οποßο θÜλαμε Ýνα κÜ- σΙþναò) τΟυ
λυμμα. Eivar αληθεια üιι or Üνθρωποτ σε αυτüν εδþ Engelmann ΟΠü
τον τüπο δεν ιαξτδεýουν δταφορεττκÜ: μüνο μερτκοß . σΧÝδΙΟ ΤΟυ
αγÜδεò διαθÝτουν σÝλεò, ττò οποßεò kar δανεßΖουν )ΡΟΙüνΟυ ae ._.
Bussiere και (5)
σε χολκογροφßο
(18οò αιþνοò) του
Bichard Pococke
Λετgο»
6. Το λιμÜυ τηò
ΜυπλÞνηò.
Χολκογροφßο
(18οò αιþναò) του
Ρßτßοη de
Tournelort σε
σχÝδιο του
Audriel
πολý δυσκολα, τδταßτερα σε üσουò 8εωροýν «Üπτ-
σιουò». ΕπτοιρÝψαμε σιην ΠÝτρα. Δτασχßσαμε πολ-
λÜ ηφατστετογενÞ βουνÜ kar Ýπετια απü δρüμο Ýξι
ωρþγ με οχεττκÜ ιαχý ρυθμü, φτÜσαμε σε Ýνα μτιqτü
χωρτü που θρτσκüταν σε μßα πεδτÜδα στο θÜθοò ιου
λτμαντοý ΚαλλονÞ. Η πεδτÜδα αυτß καταλαμΒÜνετ
μßα τδταßιερα μεγÜλη Ýκιαση. ΚατÜ kupro λüγο, σε
αυτýγ or κÜτοτκοτ καλλιεργουν στιÜρτ, ΒαμΒÜκτ kar
ελτÝò. Επßσηò, φυτευουν, καρποýΖτα, πεπüντα, κολο-
κýθτα kar δτÜφορα λαχα,υικÜ. Στην περτοχη αυτÞ συ-
ναντÜμε πολλÜ χωρτÜ, üμωò ο αρτθμüò ιων κατοßκων
δεν eivar ανÜλογοò ιηò γονιμüιηιαò Kar τηò Ýκτασηò
τηò γηò που καλλτεργεßτατ. Ο αÝραò εßνατ ιüσο αν-
θυγτετνüò παντοý, þοτε μÝσα σε λßγα χρüντα υροκÜ-
λεσε το 8Üναιο ενüò μεγÜλου αρτθμου καιοßκων. Με
δταβεβαßωοαν üτι σε κÜποτα χωρτÜ σημερα συναντÜ-
με μüνο λεπρουò, ενþ σε Üλλα η üqm üλων ιων κα-
τοßκων καθτσιÜ ολοφÜνερο το γεγονüò üττ υποφÝ-
ρουν απü δταλεßποντεò ελþδειò πυρειοýò και απü ü-
λεò εκεßνεò ιιò αρρþσαεò αιü ττò οποßεò υποφÝρουν
üσοτ Ýχουν γεwηθεß ολüγυρα σε ΒÜλτουò. Σε αυτÜ
τα αν8υγτετνÜ χωρτÜ δεν συνα,"τÜμε πqιÜ Ελληνεò
γεωργουò kar φτωχοýò ανθρþπουò. Or Τοýρκοτ κιη-
ματßεò προιτμουν να δταμÝνουν στη ΜυιτλÞνη, σιον
Οι ΕßΙflηνßδεò στον ΜüßυΒο Ýχουν
ποαý π€Ρ߀ργο χτòνßσματο κοι το μοηηιü τουò
μοιüζουν σον να φοΡÝνò μßτΡα
10
Μüλυβο kar σε Üλλα μÝρη ιου νησ¼υ.
Το λτμÜντ ΚαλλονÞ θρßσκετατ στο μÝσον του νü-
ιτου τμßμαιοò ιηò ΛÝοΒου. Εßναι αρκετÜ μεγÜλο, r-
δταßτερα ασφαλÝò, αλλÜ συγκεντρþνει λßγο κüσμο.
Σε αυιü υυÜρχουν μüνο μερικÜ πλοßα, τα οποßα εßιε
κατÝφυγστ εκεß yra να προφυλαχθουν απü ιον αντß-
θειο Üνεμο εßιε òτιιαγκÜσιηκαν να προσορμßοουν λü-
γω ιηò ιρτκυμßαò. ΚανÝνα δεν Βρßσκειατ εκεß yra να
φορτþοετ η να εκφορτιßτετ.
Το δεßπνο μαò εßχε Þδη ιελετιßτετ. Δεν εßχε πε-
ρÜσετ ουιε μßα þρα απü τη στηºτη που κατεΒüκαμε
απü ια ÜλογÜ μαò, üιαν ανεθηκαμε ξανÜ σε αυιÜ.
Γτα τρετò þρεò δτασχßσαμε kar πÜλτ ηφατστετογενη
βουνÜ kar φιÜσαμε σε Üλλη μßα πεδτÜδα οιο 8Üθοò
ιου λτμσττοý τηò ΓÝραò, το οποßο ονομÜΖετατ kar λτ-
μÜντ ιων ελατþν αιü ιο μεγÜλο αριθμü ιων δÝνδρων
αυτþν που θρßσκοντατ σιην πεδτÜδα kar στιò πλα-
γτÝò ιων βουνþν και ιων λüιμον που ιην περττρτγυ-
ρßΖουν. Σιην ανατολτκη υλευρÜ του λτμαντου υπÜρ-
χουν μερτκοß ασβεσιουχοτ λüφοι, οι oπoior γλßιωσαν
ιην επßθεση τηò ηφατσιετακηò λÜΒαò. Σιο σημεßο
αυτü, κοντÜ οτη θÜλασοα, Βρßσκετατ μßα Ζεσιß πη-
γη μεταλλτκου νεροý, ορκειÜ πλοýστα, η οποßα θε-
ωρεßιατ, απü τουò κατοßκουò ιηò Μυττληνηò, üττ Ýχετ
τδταßτερα ευεργειτκÝò τδτüτητεò.
Πßνουν kar κολυμπουν οτα νειχι τηò με ιην ελπß-
δα üιτ θα αναχουφτστοýν απü κÜδε χρüντα ασθÝνετα
που τουò ιαλατπωρεß. Μου εßπαν üιτ κÜποτοò μπορεß
να εξαγντστεß, εÜν πrεr μτα μεγÜλη ποσüιηια νεροý
απü την πηγü αυτß. Λüγω των ταμαιτκþν ιουò rδro-
ιÞιων kar τηò ελαφριÜò γευσηò υου εßχαν, θεωρþ ü-

ττ τανερÜ αυιÜ πρÝπετ να εivar νατρτουχα. Ο καπε-
ιÜν πασÜò, Χοι:σεßν, κατασκευασε εκεß. πprv αυü λß-
γο κατρü, Ýνα λουιρü, τκανü να χωρÜετ δÝκα με δþ-
δεκα Üτομα. Ταυτüχρονα, επτοκεýαοε το κτηρτο που
εßχαν καταλÜθετ or Τουρκοι προκετμÝνου να μπο-
ρουν να διαμÝνουν σε αυιü üσοτ θÝλουν να επωφε-
ληθουν απü ιτò θεραπευττκÝò τδιüιητεò ιηò πηγηò.
ο λτμÜντ τηòΓεραò, ιο οποßο περτÝγραψε ε-
ξατρειικÜ ο ΣοιηΖÝλ (Choiseul), εßνατ Ýνα
απü ια πτο αοφαλη κα]. ευρυχωρα λψÜντα
του ΑρχτπελÜγουò. Βρßσκετατ σιο νοιιοανα-
ιολτκü Üκρο ιου νησιου. ΛÝγετατ üιτ εßναι
γεμÜτο απü ψÜρτα kar κοχýλτα. Μεταξυ Üλλων, or
κÜιοτκοτ ψαρευουν πολυ καληò ποτüτηταò οτρεßδτα
kar ια πουλÜνε στη Χßο kar τη Σμýρνη. Καθ'üλη τη
δτÜρκετα του Ýτουò εivar γεμÜιο απü ια καρÜΒτα kar
τα σκαφη που ερχοντατ σε αυιü yra να φορτþσουν ιο
λÜδτ υου or κÜιοτκοτ των γυρω περτοχþν Ýχουν ουλ-
λεξει.
ΚονιÜ στα μÝρη αυτÜ θρßσκοντατ ια μειαλλικÜ νε-
ρÜ ιηò Μυιιληνηò. Δταοχßσαμε Ýνα ηφαισιειογενÝò
Βουνü kar φτÜσαμε στην πüλη δταμÝσου ενüò rδrar-
τερα απüτομου μονοπαττου. Qστüοο, προιου να φτÜ-
οουμε σε αυιηg ανιτκρßσαμε μτα μοναδτκß ετκüνα
που δεν γινüταν να μαò αφηοετ ασυγκßνητουò: μπρο-
σιÜ μαò απλωνüιαν η Μυττληνη kar τα περßχωρÜ
τηò. Δτακρßναμε, ευθεßα, τα δυο λτμÜντα τηò, καθþò
kar τα οκÜφη, ια καρÜθτα kar ιτò γαλερεò υου εßχαν
ηχυροθοληοετ σε αυτÜ. Μειρησαμε το μÝγεδοò του
κσταλτου που χωρßΖετ τη ΛÝσβο αιο ιην ηπειρωτικη
7. Η αναοτη-
χþρα kar θαυμÜσαμε τον αρτδμü ιων νησιþν που α- λωμÝνη παλαιο-
πλþνονται καιÜ μηκοò ιηò μικρασταιτκηò ακτηò. χριστιονικÞ
Σιο θÜθοò, φαßνονταν or ψηλÝò ΒουνοκορφÝò του βοσιfuκÞ οτο
νησιου, κατÜφυτεò απü δÜοη κατ or εξατρειτκÜ γüντ- Χολινüδου Αγ.
μεò κοτλÜδεò ιου, ττò οποßεò or κÜτοτκοτ φρονιßΖουν ΠαρασκευÞò
kar καλλτεργοýν. Ολα αυτÜ συνÝθειαν μßα εχüνα, η ΛÝσβου
ομορφιÜ ιηò οποταò μπορετ να παρομοτασιετ με ιην
ετκüνα ιου Ηλτου που δυει πßσω απü τα συwεφα.
Με τη βοÞδετα του ανÝμου, ιο καρÜθτ μαò Ýφιασε
στην þρα του κατ αγκυροΒüλησε σιο νüιτο λτμÜνι.
Τα δυο λιμÜντα τηò Μυτιληνηò χωρßΖοτ,τατ απü μßα
λωρßδα γηò, πÜνω σιην οποßα or ΓενουÜιεò κατα-
σκθυαοαν Ýνα φροýρτο που or Τουρκοι δτατηρουν
μÝχρτ kar οημερα. Μßα προΒλητα, η οποßα πρÝπετ
να καιασκευÜστηκε απü τουò αρχαßουò Ελληνεò,
προσιαιεýετ το πτο μεγÜλο η θüρειο λτμÜντ απü ιο
Βορετοαναιολτκü Üνεμο. Το νüτιο λιμÜντ εßνατ avor-
χιü kar θρßοκετατ σιη νοτιοαναιολτκη πλευρÜ. Εß-
var λßγο μικρüτερο κατ λτγüιερο βαθυ αυü το πρþ-
ιο. Μüνο ια μεγÜλα καρÜθια μυοροýν να αρÜξουν
οε αυιü, ενþ σιο λτμÜντ που Βρßοκετατ στη Süρετα
πλευρÜ ιηò Μυττληνηò μπορουν να αγκυροΒολη-
σουν και μτκρüτερα εμπορτκÜ πλοßα. Ομωò αυτü εß-
ναι δυσκολο καιÜ τη δτÜρκετα ιου χετμþνα, καθþò, )
Στην ΚαΗΠονη CI αÝΡαò εßνοι τüσο
ανδυγ|€,νüò, þστε μòσα σ€ αßγα χΡüν!α
mροκÜm€σΕ τα νCIτο ߺΦαηþν κατοßκ ν
11

Ζ μετνÜρτα απü επτγραφÝò που χÜραξαν προηγουμε-
7. Η ποιÞτρια
Σοπφþ σε μερτκÝò φορÝò, or θορετοαναιολτκοß Üνεμοτ που
ξυλογραφßα οπü πνÝουν στην περιοχη εßναι ιüσο ισχυροß. που μπο-
το «ΧρονΙκü τηò ρεß να οδηγησουν στη βυθτση των πλοßων η δεν ια
ΝΙρεμβÝργηò» κα1 αφηνουν να λýσουν οχοτντÜ και να αναχωρÞσουν.
(8) σε προτομÞ Παλατüτερα. υπηρχε Ýνα κανÜλτ επτκοτνωνßαò α-
(Galleria νÜμεσα σια δυο αυτÜ λτμÜντα, τα οηοßα χωρßΖετ
μßα
Geograiica, λωρßδα γηò. üπωò ανεφερα Kar προηγουμÝνωò, σχη-
üαΤΙΚOν0)
μαιßΖονιαò Ýνα νησß. σιο οηοßο οικοδομηθηκε Ýνα
ιμημα. Η στÜθμη ιου καναλτου με τον κατρü ανÝβη-
κε, χωρßò ωοτüσο να καταοτρÝψετ την προΒληια υου
ξεκτνουοε απü ιο μτκρü νησß kar προστÜτευε το Βü-
ρειο λιμÜντ kar απü ιον πιο Üσχημο karpü.
Η ΜυιτλÞνη, που οημερα ονομÜΖετατ ΚÜστρο, α-
ριθμεß δυο η ιρετò χτλτÜδεò Ελληνεò, τρετò η ιÝο-
σερτò χτλτÜδεò Τοýρκουò kar ιρτÜντα με οαρÜντα οι-
κογÝνετεò Εθραßων. Το φρουριü τηò εßνατ ευρýχω-
ρο, ενισχυμÝνο με κανüντα. τα οποßα Βρßοκονιατ οε
αρκειÜ καλÞ κατÜοταση, και φυλÜοσετατ απü πε-
νιακüσιουò η εξακüοιουò γενßισαρουò. or οποßοι εß-
ναι στο συνολü τουò παντρεμÝνοι και μÝνουν εκεß με
Τα δυο frιμÜνια τηò &/tυξ|τßþνηò χωΡßζονται
α§"ιü L§ßα f, ρßδα γmò, πανω στην οποßα
0§ Γ€νευg¾€ζ κατOσκ€ýασαν €νο φρΦýΡιΦ
L2
ττò οτκογÝνετÝò ιουò. Σιο εσωιερικü ιου υπÜρχουν
δýο ιΖαμιÜ Kar Ýναò μεγαλοò αριδμοò σπττιþγ τα ο-
ποßα Ýχετ καταλÜβετ ο στρατüò. Η συγχρονη πüλη
εκιεßνειατ ημτκυκλτκÜ γυρω απü ιο θüρετο λιμÜντ,
εκεß üπου πτδανολογεßιατ üιτ Sρτοκüταν η αρχαßα
ΜυττλÞνη. Οι κολüνεò που χρηοτμοποτοýνιαν για
ιην καιασκευη ιων κτηρßων και που σημερα κεßτο-
νιατ Κατεσιραμμενεò, ια ερετΠτα αΠο ια ΚιονοΚρανα
και τα κομματτα απο μαρμαρο kar γρανßτη που συ-
ναντÜμε ιανιοý, μαριυρουν την τοιορßα ιηò πüληò
κατ καταδεικνýουν τη σημανττκη θÝση που εßχε κα-
ιÜ ιην αρχαιüιητα. ΒλÝπουμε ακüμη μερτκÜ απο-
vor ταξτδτþιεò. Στην αυλη ιου ελληντκου μοναστη-
ριου, üπου καιαλυσαμε. υπÜρχει Ýνα κÜθτσμα απü
πÜτ,ι,_ι οιο οποßο δταΒÜΖουμε:
Üσπρο μÜρμαρο, ß
«ΠοΤΑΜΩΝοΣ ΛΕΣΒοΝΑΚΤοΣ ΠΡοΕΔΡΙΑ»
[«θÝοη τιροÝδρου του Ποταμοινα (γιου ιου) ΔεσβοÜ-
νακιοò»],
Ο Ποταμþναò γετ,νηΒηκε σιη ΜυττλÞνη. Ηιαν Ý-
ναò πολυ οπουδαßοò ρητοραò που Ζοýσε στη Ρþμη
üταν αυτοκρÜιοραò ηταν ο ΤýÝρτοò. Επτθυμþνταò
να επιστρÝψει στην πατρßδα του και να τδρυσετ εκεß
μßα pnτoprkn σχολη, εξασφÜλισε απü τον ΤýÝριο
επτοιολÝò σττò οποßεò ο αυιοκρÜιοραò δηλωνε ρηιÜ
üιτ üποτοò τολμουσε να προοΒÜλετ ιον Ποταμþνα θα
Þταν σαν να προσÝΒαλλε ιον ßδτο.
Η ΔÝσΒοò δοκιμÜσιηκε ατιü την ιαρουσßα πολ-
λþν ιυρÜννων, απολαμθÜνονταò ιην ελευθερßα μüνο
yra πολý μικρÜ χροντκÜ δτασιηματα. Το νησß πÝρα-
οε διαδοχτκÜ απü την kuprapxia ιων Περσþν οτουò
Ελληνεò και στη συνÝχεια στουò Ρωμαßουò. Οτ σταυ-
ροφüροι εγκαταστÜθηκαν εδþ για πολυ συνιομο
χροντκü δτÜοτημα. ενþ οτη συνÝχεια πÝραοc οια χÝ-
pra των Γενουατþν μÝχρτ ιην καιÜληψη τηò ΒυΖα-
νιτνηò Αυτοκρατορßαò απü ιουò Τουρκουò.
Οι θρησκευτικεò διαφορÝò, οι οπο,ßεò ττò περτσσü-
τερεò φορÝò ηταν παρÜλογεò και ακαιανüητεò, δßχα-
Ζαν ιουò Ελληνεò. ΜÜλτσια, or τττο φτλüδοξοτ προ-
σπαθουσαν να εξεγεßρουν ιουò πτστουò σιην Κων-
στανττνουπολη και ια περßχωρα προκετμÝνου να α-
 α
βιτααιε'

tr
νελτχθουν πτο γρηγορα οιο θρüνο, Την ßδτα σττγμη,
or Toupkor κυρßευσαν ττò πτο ομορφεò επαρχßεò
οιην Ασßα και προÝλαοαν μÝχρτ ιην πρωιευουσα. c-
νþ δυο ναυτικοß λαοß εγκαιασιÜθηκαγ στγÜ σlγÜ,
στα νηοτÜ ιου ΑρχτπελÜγουò, τιò περτσσüτερεò ναυ-
ττκÝò πολττεßεò ιου Ευξεßνου Πüνιου, ιον Βüσπορο
Kar Ýφιαοαν μÝχρτ τον ΓαλατÜ, μßα σuvorkia ιηò
Κωνσιανττνοýποληò. Η θÜλαοσα τηò ΑναιολÞò ε-
λεγχüιαν απü τουò οτüλουò ιουò, καθþò kar üλα ια
προτüνια που παρÜγονταν σιην Ασßα και διακυυου-
νιαν απü ιη θÜλασσα,

ΛεοOοò θρτσκüιαν κÜτω αυü την Kuprap-

χßα ιων Γενουατþν üιαν ο ΜιοÜμεθ Β (ο
Πορθηιηò), δÝκα χρüντα μετÜ την κατÜλη-
ιιrη τηò Κωνστανιινοýποληò, αναδεßχθηκε
ντκηιηò μταò πολυ σπουδαßαò ναυμαχßαò
κατ καιÝλαβε το νησß. Η Μυτιληνη, η ΜηOυμνα και
οι περτσσüτερεò πüλειò του νησιου ηιαν πολυ καλÜ
οχυρωμÝνεò. Or Ιωαwßτεò τππüτεò ιηò Ρüδου εßχαν
ιο χρüνο να προσφÝρουν κÜποταò μορφηò βοηθετα
στο νησß, ενþ οτ κÜιοτκοτ ιηò Μυιýηνηò, or oπoior
γνþρτΖαν ττò Βτατοπραγßεò που εßχαν δταπρÜξετ or
Toupkor μειÜ την κατÜληψη ιηò Κωνσταντινουπο-
ληò, εßχαν προειοτμÜσετ ιην ÜμυνÜ ιουò. Τα οθωμα-
ντκÜ στραιευμαια, αν kar Þταν πολυÜρτθμα, Βα μπο-
ρουσαν αναμφßΒολα να αποτýχουν απÝναντι οτην α-
ντßσιαση μερτκþν χτλτÜδων γενναßων ανδρþν, εÜν ο
πρßγκτπαò Νχüλαοò ΓατελουΖοò εδετχνε εμπισιο-
ουνη σιουò ανδρεò ιου και δεν εμπτστευüιαν ιον ξÜ-
δερφü ιου ΛουκÜ ΓαιελοýΖο, Ýναν Üνδρα φιλοδοξο
και δüλτο, ο οποßοò παρÝδωοε ιελτκÜ ιην απüλυιη
kuprapxia του νηοιου σιον ΜωÜμεθ,
Ο ΔουκÜò, αφου Üνοτξε ο ßδιοò στον εχδρü ιτò πüρ-
τεò ιηò πüληò, Ýπεισε τον Üτολμο ξÜδερφü να υπο-
γραψει μßα ταπετνωττκη ουνθηκολüγηοη, με τη χ1-
ματρτκη ελπßδα üιτ 8α αποΖημτωνüιαν για ιη θυσßα
που Ýκανε. Ομωò, ωò ανιÜλλαγμα yra ιην προδοστα
ιου ενüò Kar yra ιη λτποψυχßα του Üλλου, ο ΜωÜ-
μεθ ιουò σκüιωσε κατ ιουò δυο, λτγο ι<arpü μετÜ.
Πρüκειτατ yra Ýνα φοθερü μÜθημα, που καλü εßναι
θ. ΠροτομÞ του
να Ýχουν καιÜ νου or προδüτεò και or δετλοß, αλλα Πιττοκοý, ενüò
kar üλοτ üσοτ θα οκÝφιονταν να προSοýν, στο μÝλ- οπü τουò επτÜ
λον, σε τÝßοτου εßδουò εξευτελισττκÝò πρÜξειò, σοφοýò τηò
Σιη ΛÝσβο γεννηδηκαν κÜποιοι απü τουò μεγα- ορχαιüτητοò καΙ
λυιερουò ανδρþπουò. ΑνÜμεσÜ ιουò ξεχωρßΖουμε το
('l0) ξυλογροφßα
λυρικü ποιητη Αλχαßο, ο οποßοò μαχüιαι, γτα πολý ΟΠü το «ΧρονΙκü
κατρü ενÜνττα οτην τυραννßα, αλλÜ κατ ιη,ποτητρτα Τηò ΝΙρεμβÝργηò»
Σαπφþ, που καια την αρχατüτηια την εξτσιυτ,,αν με
ιτò Μουσεò kar η ουοßα, συμφωνα με ιητ- παραδοση,
αΠοΥοητευμενη αΠο εναν ατυΧο ερωτα αυιοΚτονηοε
πÝφτονιαò απü Ýνα ακρωιηρτο τηò ΛευκÜδαò. Επß-
σηò, δεν μιιοροýμε να μη μνημονευσουμε ιον Πττ-
ιακü, Ýναν απü τουò επτÜ σοφουò ιηò αρχαßαò ΕλλÜ-
δαò, εξαßρειο παρÜδετγμα ανδρεßαò, δυναμηò kar
δοξαò, ο οποßοò ενδταφερüταν περιοοοτερο για την
ευιυχßα ιων συμπολτιþν ιου παρÜ yra ιη δτκη ιου, Ο
Πτπακüò συνÝλαβε Kar πραγμαιοποßησε ιο σχÝδτο
να οφειερτοτεß την εξουσßα προκετμÝνου να ελευθε-
ρþοετ την πατρßδα ιου.
Στα πτο συγχρονα χρüντα, θα μποροýσα,« οr,« )
υτιftηνΓ}. Γ¸§υ σπμ€ρε ονο €τ§! }{Üστρδ,
αριδμ€ß e" * "ΟΟΟ €Πftιτιιαq" 3.ΟΟΟ-4.αΟ
Ταυριòαυò ι<*ι -4.0 *ιχογ€ν€ß§ζ §§ραßων

13
 ß 1. Τοπßο τηò
ΛÝσβου σε
γκραβοýρα
περιηγητÞ
φερθþ σια αδÝλφτα ΙΙ[παρμπαρüσα. Πρüκετιατ yra
τουò δýο γιουò ενüò αγγετοπλÜσιη, or oloior απü α-
πλοß ναýιεò Ýyrvav οι πιο γνωοιοß κουροÜροτ kar ß-
δρυσαν το αλγερτνü κρÜτοò. Ο δευτερüιοκοò γτοò. ο
οποßοò αναγορεýθηκε ναυαρχοò απü τον ΣουλεßμÜν
Α, εßνατ mο γνωσιüò απü ιον αδελφü ιου οτην τστο-
ρßα ιηò Οθωμαντκηò Αυιοκραιορßαò.
Αν kar ιο νηοß εßνατ εκτεθετμÝνο üλο ιο χετμþνα
σε αναιολτκοýò kar θορετοανατολτκουò ανÝμουò, που
Ýρχοντατ απü ια ΒουνÜ ιηò Ασßαò, καθþò kar σε βü-
ρετουò ανÝμουò, or οποßοτ Kuprapxouv σε üλο ιο
Στη ΛÝσΒο παηΡþνουν χορÜτσι
γýρω στουò 8.ΟΟΟ Εf,Πηνεò. απü την ηΠικßο
των €πτü òτþν μ€χρι ν0 πΕδÜνουν
ΑρχτπÝλαγοò, το κλßμα του εßνατ αρκετÜ ηπιο και η
θερμοκρασßα δεν εßνατ χαμηλη. ΣπÜντα παραιηρεß-
ιατ παγειüò. Το καλοκαßρτ, ωστüσο, η θερμοκρασßα
εßνατ πολý υψηλü, τδταßτερα οτη νüιτα ακτη και ο α-
Ýραò εκεß εßνατ πro ωτθυγτεινüò απü ü,ττ στα υπüλοτ-
Πα μερη του νηο¼υ.
Σιη ΛÝοβο πληρþνουν χqιÜτοτ γυρω σιουò οκιþ
χτλτÜδεò Ελληνεò, απü ιην ηλτκßα ιων επτÜ ετþν
μÝχρτ Kar να πεθÜνουν. ΕÜν λÜΒουμε υπ' üψτν μαò
ττò γυναßκεò και τα πιο μτκρÜ πατδτÜ, ο πληθυσμüò
|4
προσεγγßΖετ ιουò εßκοστ χτλτÜδεò καιοßκουò. Πτ-
σιεýετατ üττ υπÜρχουν υερßπου τüσοτ Τοýρκοτ üσοτ
kar Ελληνεò, γεγονüò που ανεβÜΖετ ιον αρτθμü ιων
καιοßκων στουò σαρÜνια χτλιÜδεò. Ο αρτθμüò των
Εθραßων καιοßκων εßνατ πολý μικρüò yra να ου-
μυεριληφ8ει στουò υπολογισμουò μαò.
Το rrnσi εßνατ χωρτσμÝνο σε φÝουδα. Ομωò παρÜ
το γεγονüò üιτ ο αγÜò οε üλλουò ιüυουò οφεßλετ να
επτΒÜλλετ υποχρεωττκη σφατολογßα μÝχρτ να συ-
γκενιρþσετ την απαττοýμενη σιραιιωττκη δυναμη,
σιη ΔÝσβο υποβÜλλετ ιουò Üνδρεò σε μτα ναυττκÞ
θηιεßα, απü την ουοßα or τελευταßοτ μπορουν πÜντο-
τε να Βρουν φüπο να αιαλλαχθοýν καιαθÜλλοτ,ταò
σε αντÜλλαlμα μερικÜ χρηματα.
Σýμφωνα με Ýνα πολý παλτü Ýθτμο, üυωò παραιη-
ρηοε πολý σωοιÜ kar ο συγγραφÝαò τον Λογοτεχνι-
κοý Ταξιδιου στην ΕλλÜδα. σιο νησß αυτü η μεγα-
λυτερη κüρη ιηò οχογÝνεταò εßνατ εκεßνη που κλη-
ρονομεß ιην περτουσßα του πατÝρα Kar τηò μητÝραò,
απü ιην οποßα αποκλεßονται τα αγüρια kar or μττφü-
ιερεò κüρεò. Το Ýθτμο αυτü, ιο οποßο θεσπßσιηκε με
τον κατρü σε νüμο, ιηρουντα/ με ευλü3ετα, υαρ' üλο
υου κÜθε ιαýß εßχε δτκαßωμα να προσφυγετ σιο
ιουρκτκü δτκαστηρτο και να επκαλεστεß ια τερÜ δτ-
κατþματα τηò φυσηò. Με ιο πÝρασμα του χρüνου, ο
ΠαιρτÜρχηò τηò Κωνσταντινοýποληò, ο Αρχτεπßσκο-
ποò kar οýσσωμοò ο κληροò ιροπουοßησστ κÜπωò ιο
νüμο αυτü Kar üprσav οττ üλα ια κορßτστα μταò orr<o-
γÝνεταò 8α γßνοτ,ταν αυοδÝκτεò ιηò κληρονομýò, α-
κολουθþνταò ιην εξηò μοτραστÜ: η πρωιüιοκη κüρη
θα λÜμΒστε ιο Ýνα τρßιο τηò κληρονομτÜò, η δευτε-
ρüιοκη το Ýνα τρßιο ιου υοσοý υου Üφηνε η αδελφß
ιηò, η φßιη κüρη θα λÜμθòιιιε kar αυιÞ ιο Ýνα ιρßιο
απü ü,ιτ αυÝμενε kar η μοτραστÜ 8α συνεχτΖüιωι με
τον ιρüπο αυιü μεχρτ kar ιη νεüτερη κüρη τηò orKo-
Υενεταò.
Τα βουνÜ που δτÝσχιοα στο νησß εßνατ üλα κατÜ-
φυια. Πανιου κυρταρχεß η παρουσßα των πεýκων.
Επßοηò, συναντÜμε ΒελαντδτÝò, αλλÜ kar κουμαρτÝò,
φτσττκτÝò, μυρττÝò, λυγαρτÝò, καδþò kar μερικÜ ελ-
λοΒüκαρπα φυτÜ, αλλÜ kar λουλοýδτα ιου αγροý. Or
ΒελαντδτÝò απ(wιουν περτσσüτερο στουò λüφουò kar
ιτò πεδτÜδεò τταρÜ σια βουνÜ. Η φιελτÜ φυιρþνετ σε
μÝρη χαμηλÜ kar καλÜ αρδευüμενα, ενþ ο πλÜτανοò
φυτρþνετ μüνο κοντÜ σε ρυÜκτα kar χετμÜρρουò. Οι
κÜτοτκοτ θγüΖουν αττü ια πεýκα μßα αρκειÜ μεγÜλη
ποσοιητα ρηιßνηò, την οποτα χρηστμοποτοýν σε Ýργα
κοντÜ στο νüττο λτμÜντ η yra ιο καθÜρτσμα και κα-
λαφÜττσμα των καρα3τþν και ιων οκαφþν που Ýρχο-
ντατ σιη Μυυλßνη γτ'αυιü ιο λüγο. Η καλýτερη ξυ-
λεßα πορÜγετατ σιη μτκρασταιικÞ αχιÞ. Εκεß ιο ξý-
λο υπÜρχετ σε αφθονßα, üμωò, καθþò η εξαγωγη ιου
εivar δυσκολη Kar πολυδÜπανη, περιορßΖειατ μüνο
στΙò ΥετιοντΚεò ΠερτοΧεò.
κιου, σουσαμτοý, μεταξτου, μελτου, κερτοý kar δra-
φüρων οιιηρþν. Ομωò καθþò üλα αυιÜ δεν αρκοýν
yra να καλυψουν ιτò ανÜγκεò των κατοßκων, ετσÜγο-
vτar μεγÜλεò ποσüιηιεò σrιaprou kar kprθaprou απü
τη ΜτκρÜ Αοßα. Επßοηò, ετσÜγοντατ Βüδτα, Üλογα
kar μουλÜρτα, yra τη γεωργßα και τη μεταφορÜ των
εμπορευμÜιων, καθþò kar Ýναò μικρüò αριθμüò προ-
ΒÜτων, ια οποßα οφÜΖοντατ kar πωλοýνται σιην αγο-
ρα.
Το κραοß σττò μÝρεò μαò εßναι σπÜντο kr αυιü yra-
τß Ýνα μεγÜλο μÝροò ιων σταφυλτþν χρηστμουοτεßιατ
απü ιουò Τουρκουò yra ιην καιασκευÞ χυμοý, ενþ or
Ελληνεò συνηδßΖουν να φιτÜχνουν με αυτÜ ρακß.
ΠροκετμÝνου να προμηθευτουμε κραοß, Ýπρεπε να
απευθυνθουμε στουò καλüγερουò κατ στουò πτο
υλοýστουò Ελληνεò. Αυτü υου μαò Ýφεραν δτÝψευ-
Σýμφωνα μ€ Ýνα ποΑý ποΑιü Ýδιμο
η μ€γοΑýτ€ρπ κüρη κηηΡονομ€ß
την π€ριουσßα του ποτÝρο ΚοΙ τηò μπτÝροò

πολογßΖουμε üττ η ποσüτητα ιου λαδτοý που δε ιη φßμη που εßχε κÜποιε ιο κρασß ιου νηστου.
εξÜγει αυτü το νησß ανÝρχετατ σε περτσσüιε- Ηταν ελαφρυ kar εßχε Üσχημη γευση. üπωò kar τα
ρα απü πενÞνια χτλτÜδεò εκατüκτλα. Σχε- περτσοüιερα ι<ραστÜ στο ΑρχτπÝλαγοò.
δüν üλο εξÜγεται στην Κωνσιανιτνοýπολη. Σιη ΔÝοθο δεν υπÜρχουν πουθενÜ ποιÜμτα. Μü-
Παλατüιερα, or ΓÜλλοτ ετοηγαν απü ιη ΔÝ- νο κÜποτα μτκρα ρÝμαια υποδÝχονιατ το χετμþνα
σθο μεγαλεò ποσüιηιεò λαδτοý Kar για το λüγο αυιü τα νερÜ ιων Βροχþν kar ια οδηγοýν σιη θÜλασσα.
εßχαν σιεßλετ στο rrnσi Ýνστ υυουρüξενο. Ο ιελευ- Ωστüσο, ουναντησαμε ενα μεγÜλο αρι8μü πηγþν το
ταßοò παýθηκε απü τα καθÞκοντÜ του üταν or Ýμπο- νερü ιων οποßων εivar ττüοτμο ενþ χρηστμοποτεßτατ
por υεριορßστηκαν στην ετοαγωγß λαδιοý απü ιο Kar yra ιο πüττσμα κÜποτων πεδτÜδων, στιò οποßεò
ΗρÜκλειο και τον ΜορτÜ, το οποßο πωλοýνταν φ8η- or κÜιοτκοι καλλτεργουν λαχαντκÜ, χüρτα kar 12. Ερεßπιο
νüτερα απ' ü,ιτ το λÜδτ ιηò ΛÝσθου. φρουια. Ι σπü το Γενß Τζομß
Το λαδι ιου νηοιου εßνατ σε γενικÝò γΡοιºιÝ,ò ,6- στη ΜυτιλÞνη
φταò ποτüιηιαò, επετδß οι κÜτοτκοτ εßνατ υποχρεω-
μÝνοτ να μαΖεýουν ιτò ελτÝò τουò yra μεγÜλο χρονι-
κü δτÜστημα, καθþò δεν Ýχουν αρκετÜ ελατοτρτθεßα.
Or ελτÝò που υÝφτουν αυü τα δÝνιρα Kar παραμÝ-
νουν yra κÜποτο δτÜσιημα στη γη, αργÜ Þ γρßγορα,
χαλÜνε, τδταßιερα εÜν ιο Ýδαφοò εßνατ υγρü η θρεγ-
μÝνο. Επß πλÝον, or κÜιοτκοτ συνηθßΖουν προτοý
οτεßλουν ττò ελτÝò σιο ελατοτρýεßο, να ττò στοτΒÜ-
Ζουν σε μÝρη σιενÜχωρα και να ττò πασπαλßΖουν με
θαλασστνü αλÜττ. πτσιευονταò üτι με τον ιρüπο αυιü
θα ευýραδυνουν την ωρßμανοη Kar την παραμüρ-
φωση τουò.
Η Ιιαλßα ετσÜγετ αυü τη ΜυττλÞ,τη οκτþ χýιÜδεò
εκατüτλα βελανßδια, Ýνα μÝροò ιων οποßων προερ-
χετατ απü ιη μικρασταιτκÞ ακτÞ. Τα ξερÜ συκα ε-
ξÜγονται οε μτκρüτερο Βαθμο, ενþ το iδro ουμΒαß-
νει και με το μαλλß.
Στη ΔÝοΒο παρÜγοιτατ μκρÝò ποσüιηιεò Βαμθα-

15
 υò 16 ΦεΒρουαρßου, γýρω σιτò ε-
πιÜ το πρωß. επτβτβασιÞκαμε οε
Ýνα μεγÜλο πλοßο που δτÝδειε κα-
ιÜστρωμα kar ΒÜλαμε πλþρη yra
ιη Χßο. Ο ουρανüò ηταν γαλανüò,
η 0Üλασσα ηρεμη, ενþ στην πε-
proxn Ýπνεαν ασθενεßò θoperoava-
ιολτκοß Üνεμοl. ΠερÜοαμε απü τον
κÜβο ΜαλÝα η αλλτþò Αγßα Μα-
ρßα, ηερÜσαμε πολý κονιÜ kar απü ιο λτμÜντ ιων ε-
λατþν kar εßδαμε να δτακρßνετατ ευθυò μπροσιÜ μαò
ιο νησß τηò Χßου, καθþò ο Üνεμοò εßχε εξαοθενηοετ,
Ωοιüσο, ýοιερα απο λßγη þρα δυνÜμωσε πÜλτ kar
Üρχτσαν να πνÝουν σιην περιοχη νοιτοαναιολτκοß Ü-
νεμοτ yra üλο ιο υπüλοιπο ιηò ημÝραò. Ανττμειωπß-
οαμε ιον αÝρα üπωò μπορουσαμε, ΠτÜσαμε üλοτ ια
κουπτÜ, αλλα παρÜ ττò προσπÜδετÝò μαò δεν καια-
φÝραμε να προσεγγßοουμε ια νηοτÜ Οτνοýσσεò, Βü-
ρετα ιηò Χßου, απü τα οποßα περÜσαμε üιαν ο Ηλτοò
κüντευε να δυσετ. Η νυχια ηιαν ηρεμη. Πλεýοαμε
κατÜ μηκοò τηò ακιηò Kar σττò 17 ιου μηνüò, με την
αι,ατολÞ ιου Ηλτου, μπηκαμε οιο λτμÜντ, το οποßο
Βρτσκüιαν σιο μÝσον ιηò ανατολτκηò ακιηò.
Το λτμÜντ τηò Χßου, το οποßο στην εßσοδü του χα-
ρακιηρßΖειαι απü δυο φÜρουò, εßνατ κλεισιü απü τη
νοτιοατ,ατο\τκη ακτÞ, καθþò η οιÜθμη ιου νερου Ý-
χετ ανεβεß τüοο πολý που Ýχει φτÜοετ μÝχρι ιην προ-
βληια. ΑρκειÜ μεγÜλο για να τκανοποτεß το εμπüριο
ιου νηοτοý αλ.\Ü kar ολου ιου ΑρχττιελÜγουò, ιο λι-
μÜντ παραμÝνει ακüμη και οημερα γεματο. ττò πε-
ρτσοüτερεò ημερεò. παρ' üλο που οτ Τοýρκοι διαθÝ-
ιουν üσο λιγüτερα \ρημαια μπορουν yra ιη συνιη-
ρηση ιου.
Το οχυρü ιου χιßοιηκε απü ιουò ΓενουÜιεò δε-
οπüΖετ σιο λτμÜντ. Εναò μεγÜλοò δρομοò ιο χωρßΖετ
απü ιην πüλη, ενþ Ýνα αυλÜκτ που Ýχει ανοιχθεß γυ-
ρω γυρω δÝχειατ ια νερÜ ιηò θÜλασσαò οε περßπτω-
ση πολτορκßαò. ΟχυρωμαιτκÜ Ýργα πραγματοποτου-
ντατ τακττκÜ. Το οχυρü Ýχετ υποοτεß φθορÝò σε πολ-
\Ü σημεßα ιου και ια κανüντα εßνατ οημερα. οιο συ-
νολü τουò, χωρßò τα στηρßγματÜ ιουò, κÜιτ που
üμωò δεν τσχýετ κατ για ιη συστοτχßα ιων πυροθü-
λων που προσταιεýουν ιην εßσοδο ιου λτμαντου, Το
οχυρü εßνατ σιο εοωτερτκü ιου γεμÜτο απü οπßττα r-
κανÜ να παρÜσχουν Üνετα στÝγη σε επτακüστουò με
οκτακüστουò γενßτσαρουò, οτ oπoior αποτελοýν ιη
σιραιτωιτκß δυναμη του νησιου. Qοτüοο, Ýνα μÝροò
ιων σπιιιων εßνατ μερτκþò κατεστραμμενο και οι
Toupkor, üπωò εßδαμε, αρÝοκονιαι περτσσüτερο στο
να κατασιρÝφουν παρÜ να οτκοδομοýν.
Η πüλη eivar μεγÜλη. Η δüμηση ιηò εßνατ καλη
kar or δρüμοι ιηò εßνατ σιενοß, λτθüσιρωιοτ κατ αρ-
κειÜ καδαροß. Τα οπßιτα εßνατ ψηλÜ, üλα τουò χιτ-
ομÝνα με πÝιρα και μÜλτσια τα περτσσüιερα εßνατ
χιτσμÝνα με ιτÝιρα που Ýχει λαξευιεß. Οτ κÜτοτκοι
χρηστμοποlουν σττò οτκοδομÝò ιουò τüοο ψαμμüλτθο
üσο και αοβεοιüλτδο. Σε μερτκÝò επαρχßεò του νησl-
ου παρÜγεται ψαμμüλτθοò αρκετÜ γερüò, κοκκτνω-
υüò, με πολý λεπιÞ επιφÜνετα. ο οποßοò χρηστμο-
ποτεßτατ Kar ωò παρασιÜδα σιτò πüρτεò και στα πα-
ρα8υρα ι(ýν σπτιιþν, ωò δÜπεδο στα τσüγετα, καθþò
κα1 στο χιßσßμο ιηò μπροσιτνηò üψηò ιων εκκλη-
στιιτ,. Πρüκειτατ yra την πÝιρα αυιη που σια παλτü-
ιερα xpΟvra ο\Ιομòυαν raσΠr, Yra την οΠοτα ετΧαν μτ-
λÞσει ο Σιρü3ωναò, ο ΓΙλßντοò και ο ΚχÝμοναò.
Σιη Χιο συνηδßΖειατ ι,α φιτÜχνουν οτη μÝοη ιων
σπιττιυ1- Ýι,α κατÜ\μα ευρυχß]ρο. αρκειÜ ψηλü, στο
οποßο κατοικουτ, το κα-\οκαlρ1 üταν ο κατρüò εßνατ
πο\ Ζισιοò. Το Βροδυ και το πρωι. που ο αÝραò ι-ß-
r,,arκαθαρüò. οι κÜτοικοι κÜθοντατ σττò ταρÜισεò των
οπιιι(υ\, ιοιò. απο_\αμΒανονταò ταυτüχρονα ιην υπÝ-
porn 8εα οιηι- υπαιθρο kar τη θÜλασσα.
Η Χτοò ει,ι-αι \ßφ μτκρüτερη οε Ýκιαση απ' ü,ττ η
ΛεοΒοò. Το μηκοò ιηò, απü ΒορρÜ προò Νüιο, α-
νÝρχετα1 περßπου σια πενηνια μßλτα. Το πλÜιοò τηò
ποικτ_\_\ει \ül-ι,ι ιων ελτκοετδþν ακιþν τηò. ΑνÝρχε-
τατ περßπου οτα δþδεκα μßλτα γυρω απü τη νüττα α-
κιη κατ σια δεκαιÝντε μßλια γυρω απü ιη θüρετα.
Χι,-ιρßΖειατ απü ιην Αοßα με Ýνα κανÜλτ, ιο υλÜιοò
ιου. οποτου φιÜνετ ια οκτþ με εννÝα μßλτα.
Δυ.τικÜ και Süρετα τηò πüληò εßνατ Ýντονη η πα-
ρουοßα σχιοτολτθτκþν λüφωγ αρκετÜ Üγονων, στουò
οποßουò ιυσιüσο οτ κÜτοτκοτ καλλτεργουν μερτκÜ
προτο\ττα, ενω αΠο
 τ
1
ι ι
εκεß Byaivεr και ο ψαμμüλιΒοò. ΒορειοδυιτκÜ των
λüφων αυτþν θλÝπουμε μüνο ΒουνÜ, απ' üπου παßρ-
νουν ιον ασβεστüλτδο. Μüνο Ýνα μικρü μÝροò των
βουνþν αυτþν μπορεß να καλλτεργηδεß. Νüττα τηò
ποληò, ιο θλεμμα μαò πÝφτετ σε μßα πεδιÜδα εξατ-
ρειτκÜ γüντμη. Σε αυτη ουναντÜμε üμορφεò εξοχτ-
κÝò κατοτκτεò, οι οποßεò δταθÝιουν üλεò ιουò ευρυ-
χωρουò κηπουò, στουò οποßουò οι κÜιοτκοτ καλλιερ-
γοýν σχεδüν üλα τα φρουτα που υπÜρχουν και οτην
Ευρþπη, καθþò kar δτÜφορα εßδη λαχαντκþν.
Παντοý οιην περlοχη συναντÜμε ποριοκαλτÝò,
λεμονιÝò, κττρτÝò, ενþ λßγο λιγüιερο συχνÜ απα-
ντοýν συκιÝò, ροδιεò kar δαμαοκηντÝò. ΒλÝπουμε
επßσηò ροδακιντÝò, θερτκοκιÝò, αμυγδαλτÝò kar
μουρτÝò ιου δßνουν μαυρουò καρπουò. Or τρταντα-
φυλλιεò καλλιεργοýνιατ οε πολυ ευφορεò περτοχÝò,
ενþ στα υπüλοτπα μÝρη or κÜτοτκοι φυτευουν μελτ-
τΖανεò, ΠεΠονΙα, aYYoυpra Κα1 ΚαρΠουΖτα,
C)r κÞποι ιι,ιν
_<ι#. :
1. Γυνοßκεò
σΠΙτιων αυτων ΠοτΙΖονιαΙ αΠο ττò ΠηΥεò Που σΧημα- τηò Χßου.
ιßΖουν ια νερÜ που καιεβαßνουν απü ια γειτονικÜ Χολκογροφßο
ΒουνÜ η απü πηγÜδτα. Οοον αφορÜ τα τελευιαßα. οι του Guillaume-
κατοικοι rιaipvouv ιο νερü χρηστμοποτωνιαò εναν Antoine 0livier.
τροχü kar δυο σχοτνιÜ, στα οποßα Ýχουν τοποθετησετ 2. Χßοò, l8οò
πηλτνα κανÜττα ιο Ýνα δßπλα σιο Üλλο. οιþνοò,
Εκτüò αιü αυιÞ την πεδτÜδα, η γη εiνar καλ- χολκογροφßο του
λιεργηστμη σε üλο ιο νüτιο τμημα του vnσrol,, παρ' Cornelis de Bruyn
üλο που η ποτüιηια του εδÜφουò δεν εßιητ πÜντα η
καλυιερη. Or κλτμαιολογικÝò συνθηκεò εινατ καλυ-
τερεò απ' ü,τι σιο Βüρειο τμημα του \,ησιου και οι
κÜτοικοτ αοχολουνιατ με τη γη. με περιοσüτερη
οπουδÞ,
Συμφωνα με τα κυΒερνηιικÜ αρχεßα, ο ιlληθυ-
ομüò τηò Χßου ανÝρχειαι οτουò εκαιüτ- δÝκα χιλιÜ-
δεò κατοßκουò. Η πολη αριθμεß περßπου τρτÜντα xr-
λτÜδεò καιοικουò, Απü αυτουò οι Toupkor εßνατ πε-
ρßπου τρετò χιλτÜδεò πεντακüοιοτ. or Ελληνεò ρω-
μα τοκαΒολτκοß Χ ßλτοτ
":"*,,º¹ßι"Ιßßß.¸Ιι¹
)
Xιor

κοστ πÝνιε χτλτÜδεò. Επßσηò συναΖτÜμε kar γýρω

σιουò εκαιü ΕΒραßουò. Στο rrnσi υυÜρχουν εξηνια ο-
κιþ χωρτÜ, ια οποßα καιοτκοýντατ üλα απü Ελληνεò.
Τα πro πυκνοκατοικημÝνα κατ πλοýστα χωρτÜ εßνατ
εκεßνα ια ουοßα uqrÜyouv μασιßχα (εßκοστ τÝοσερα
στο οýνολο). Το πro μεγÜλο χωρτü εßνατ ιο Πυργß,
που θρßσκειατ δυττκÜ. Τα χωρτÜ ΝÝνητα, Καλαμωτη
και ΚαλλτμÜστα, οιο νüττο ιμημα ιου νηστοý, εßνατ
και αυιÜ εξßσου σημαντικÜ. Το παραθαλÜσοτο χωρτü
Βολισσüò, απÝνανττ αυü ια ΨαρÜ, εßναι γνωστü yra
ιουò ιραχεßò, σχεδüν Üγρτουò καιοßκουò του. Ολα ια
υπüλοτυα χωρτÜ, ανεξÜριητα απü το μÝγεθοò η ιο
μÝροò στο οποßο θρßσκονιατ, εßνατ kar αυτÜ με ιη
σετρÜ τουò, ατικετÜ καλÜ οτκοδομημÝνα, ενþ οχεδüν
üλα δταθÝιουν Ýνα περτιεßχτσμα που τα προσιαιευει
οτιü ττò ξαφντκεò πετραττκÝò επτδρομεò.

νομοθÝτηò που θα Þθελε να παραιηρησετ

την επßδραση των θεσμþν kar ιων νüμων
στα Þθη, το xqrokτnpa καιιην επτδεξτü-
ιηια ιων κατοßκωγ θα πρÝπει αρχτκÜ να
3,4, ΚοθολικÝò Ι
παραιηρησετ τουò ανθρþπουò ιου νηστου
νησιþτισσεò αυιοý, or οποßοτ αν και Ζουν κÜιω απü ιον ßδτο οι>
τηò Χßου.
ρωτü, απολαμθÜνουν τον ßδιο Ηλτο και ασπÜΖονιαι
ΕπιχρωμαπσμÝνεò ιην ßδτα θρησκεßα, δταφÝρουν τüσο πολý ο Ýναò με
χολκογροφßεò, σε τον Üλλον, σε Βαθμü που να νομßΖειò üττ πρüκεττατ
σχÝδιο Glopius, yra κατοßκουò δταφορεττκþν νηοτþν. Αφοý περÜσα-
κοι χÜροξη Jýgel
με Ýνα μικρü πορθμο, θρεθηκαμε οε μτα δταφορεττ-
κη υερτοχη με εντελþò δταφορεττκü κλßμα. Εκεß εß-
δα τον Ελληνα, υυοταγμÝνο, να κουβαλÜετ ιο θαρý ß

Ζυγü ιηò δουλειαò. Εßδα Ýναν Ελληνα δüλτο, αγενη,

Ι

δτσιακιτκü, αμαθß, δετστδαßμονα κατ φτωχü. Ταυιü-

tr
Ενσ ουßüκι γýΡω οπü το οχυρü
του ηιμσνιοý δÝχετει το νcρü
τηò δüßοσσοò σΕ πGρßπτωση ποηιοΡκßοò
χρονα üμωò εßδα kar ενστ Ελληνα να zεr ελεýθε-
ροò, Ýναν Ελληνα τßμτο, ευγενß, τολμηρü, Ýξυπνο,
πνευματþδη, οπουδασμÝνο κατ ευκατÜσιατο. Σιο μÝ-
ροò αυτü ωστüοο δεν συνÜντησα εκεßνο ιο μßγμα μα-
τατοδοξßαò Kar μτττροπρÝπεταò που χαρακιηρßΖετ
τουò Ελληνεò τηò Κωνσταιιττνουποληò kar ενüò με-
γÜλου μÝρουò ιηò Ανατοληò, εκεßνη τη δτστακττκα
ιηια και ιη δετλßα που πη¾ÜΖετ αιü το αßσθημα ενüò
συνεχüμενου φüΒου, εκεßνο ιο θρησκευιτκü φαναιι-
ομü που συγκαλýπιετ και τα πro φρικτÜ εγκλημαια
Αυιü που διαφορουοτεß τουò Χτþιεò απü τουò υπÜ
λοτπουò Ελληνεò εßνατ η φυστκß τουò κλßση πρq
ιο εμπüρτο, ιο θερμü ενδταφÝρον ιουò yra ττò τÝχνεò
η επτθυμßα ιουò yra επτχετρησετò. Or κÜτοτκοτ τηι
Χßου εßνατ δραστηρτοτ κατ Ýχουν π,σεýμα ευχÜρτσιο
ΣυχνÜ ιοýò δlarqlivεr μτα υπÝρμεφη kar συνÜμα αλ
λüκοιη χαρÜ. ΕξÜλλου δεν εßνατ τυχαßα η παροτμßι
που λÝετ: «Eivar ιüσο σπÜντο να συνwτßσετò Ýν
πρÜστνο Üλογο üοο kar Ýνα ουνειü Χτþτη».
Ωστüσο, üσο αληδνü kar εÜν εivar το νüημα αι
ιßò ιηò παροτμßαò, ανÜμεσα σιουò κατοßκουò τηò Χ,
ου υπÜρχετ κατ Ýναò πολυ μεγÜλοò αριθμüò ο οποßò
ξÝρει να συνδυÜΖετ ιην πιο συνειÞ φροντμÜδα μ

1Β
5. Ελληνßδα κυρßο,
ΕπιχρωματισμÝνη
χαλκογροφßα
(18οò οιþναò),
Η κοπÝλο
εμφανßζεται
και
γυμνüσηθη
πρüκειτοι μüλλOν
για Χιþτισσα,
αφοý μüνο
εκεßνεò
εμφανßζοντOν νο
κυκλοφοροýν στ0
σπßτι Þ σε φιλικü
περιβüλλον με
γυμνü οτßθη

Ε
Xιor
6. ΑπOψη
τηò Χßου.
Χολκογραφßα
(,l8οò αιþνοò)
του 0. Dapper
Δεν μυορουμε βÝβαια να μην αναγνωρßσουμε α-
νÜμεσÜ τουò Kar ανθρþπουò or οποßοτ ευτδετκνυουν
μη γελοßα υπερηιρÜνετα kar Ýναν Ýντονο φσταττσμü.
Συναντησαμε ανθρþιουò να ευαßρονιατ yra τον
πλοýτο τουò, yra το üμορφο σπßττ ιουò η yra το με-
γÜλο αριδμü υπηρετþν που εßχαν οιη δουλεψη ιουò.
Θεωροýσαν ασημαντο üποτον δεν εßχε τßιλουò ιδτο-
κτησßαò, καθþò πßσιευαν üιτ μüνο Ýτστ κÜποτοò απο-
κτουσε κοτνωντκÞ υπüληιlm.
Η Ýντοτm δταμÜχη που υπÜρχετ ανÜμεσα σιτò δýο
ΟßΙσ τs χωριü, μικρü þ μεγüf,ο. διοδÝτουν
Ýνο περιτ€ßχισμο που το πΡοστοτ€ýΕι
οπü τιò ξαφνικÝò πΕιΡοτικÝò €πιδρομÝò
Εκκλησßεò οιο ,υ-ησß
υπηρξε συχνÜ η αττßα σκανδα-
λωδþν περτσιαττκþν, απü τα οποßα or μüνοι που ε-
πωφελη8ηκαν Þταν or Τοýρκοτ kar or τερεßò, η ε-
πτρροη των οποßων αποδεßχθηκε πολý τσχυρη σε
μτα χþρα που η κýρτα δυναμη τηò ηταν το εμπüρτο
Kar η ΥεωρΥτα.
20
ΠαρÜ την πομπþδη ενδυμασßα τουò, or γυναßκεò
τηò Χßου εßνατ ο4ικετÜ ομορφεò. Eivar qικειÜ στορ
γιχÝò, ευχÜρτστεò, ΖωντανÝò kar τπτευματþδετò. ΜÜ-
fuσια, παρουσßα των συγγεντκþν τουò προσþπων εß-
ναι αρκετÜ ελευθερεò. Φαßνοντατ να αυολαμΒÜνουν
μια ελευ8ερßα μεγαλυτερη αυ' ü,ττ καιÜ το παρελ-
θüγ ιηò οποßαò δεν καταχρþιτατ δτüλου. Ολεò ττò ε-
ποχÝò του χρüνου περνουν Ýνα μÝροò τηò ημÝραò
τουò φαγουδþνταò kar δουλευονταò, παßΖονταò kar
κÜνονταò ασιεßα Ýξω απü ια σπßιτα τουò. Εκνευρß-
Ζουν τουò περασιτκουò, κα8þò συχνÜ ιουò απευθý
νουν το λüγο χωρßò να ιουò γνωρßΖουν. Τουò απευ
δýνουν χλευασττκÜ ασιεßα, περτπατκττκÜ στιχÜκτòι"
ολλÜ τουò κÜνουν και ευγεντκÜ kar πνευματþδη κα
μπλτμÝντα üταν τουò θεωρουν ομορφουò η ευχÜρτ-
σιουò. ΕÜν or περασιτκοß απαντÞσοτ:ν σιον ßδτο τüνο,
ξεκτνÜετ μτα συΖßιηση που απολαμθÜνουν κατ οτ
δυο πλευρÝò μÝσα σε πνεýμα ευγÝ,υ,εταò, μετÜ το πÝ-
ραò τηò οποßαò üλοτ εßνατ χαροýμενοτ και ευχαρι-
οτημενοτ.
ΕÜν περπαιησετε στην παρολßα, σιουò κßποιτò
και στα περßχωρα τηò πüληò, ιτò ΚυρτακÝò Kar ττò
αργßεò, θα συναντÞσειε ομÜδεò νεαρþν δεσποτντ-
δωγ or ουοßεò θα σαò οταματησουν οτο δρομο, θα]
σαò κÜνουν χτλτÜδεò πονηρτÝò, θα σαò ΖηιÞσουι.
 7. Κüρη τηò Χßου.
ΕπιχρωμοτισμÝνη
χολκογροφßα
(18οò αιþνοò) του
J.B. ναη Μουr

και
χρημαια, θα σαò προοφερουν λουλοýδτα ºα!
να ιουò απευδυνε
μßτò, ιηrrορ.ßιε kr εοεßò or ßδτοτ ιουò δτÜφορουò
ß. ."ß"υ" οο, ,,ο ανιαλλÜξειε μαΖß
ασιεßσμουò.
ιτò νεαρεò
Qσιüοο, σε αυιη ιη χþρα, ανιßθεια με
δεοτιοινßδεò, ο,. γυ,ο,^,ò ,rvar ιολυ uro συνιηρηιτ- )
2Ι
Χιο:

8. Χßοò, Üποψη
τηò πüληò,
('ι lr ο.ò
Χαλκογροφßο
(17ο οιþναò)

ιτ ΙL

;:-Ζξ1

.-§

κÝò. Δεν εßναι üιι η Χßοò δεν μοτÜΖετ με üλεò ττò υ-

πü_\οτπεò χþρεò τηò Ευρþπηò η üττ εδþ δεν λαμ-
βÜνουν χþρα ερωττκÝò ραδιουργßεò. ΑπλÜ στο νησ1
αυτο τα σκÜνδαλα εßνατ Ýνα πολυ ασυνηδτσιο φατ-
νüμει,ο. καθþò or γυναßκεò ελευθÝρων ηθþν κρυΒο-
νταΙ ΚαΙ Πα\,του Kυplapxεr η ευΠρεΠεΙα.
Or γυναßκεò στη Χßο εßνατ πÜνιοτε επτφυλακττκÝò
απÝνανιι σιουò Τουρκουò που συναντÜνε στο δρüμο
ιουò. Δεν ιουò απευθυνουν δτüλου ιο λüγο ουιε α-
παντουν σιτò ερι|]τησετò τουò. ΓνωρßΖουν βÝβαια üιτ
με ιον ιρüπο αυιü πτδανü να φαßνονιατ σκληρÝò η
ακüμη kar αγενεßò. ωστüσο θÝλουν να ατσδÜνοντατ
ελευδερεò kar üιτ δεν δταιηρουν καμτÜ σχÝση με τον
καιακτηιÞ. Αυιü εßναι Ýνα στοτχεßο που δεν το ου-
ναντÜμε ευκολα οε οποτοδητιοιε Üλλο μÝροò ιηò
Αναιοληò.
ΠαρÜ το γεγονüò üιτ ο πλουιοò kar η ευθυμßα ε-
νþνονιαι κÜτω απü Ýνα γαλÜΖτο ουρανü χαρßΖονταò
οιτò γυναßκεò μοναδτκη ομορφτÜ, συμμετρτκÜ χαρα-
κτηρτσττκÜ Kar μτα επτδερμßδα γλυκτÜ οτην üψη
kar ελαφρþò Ýνιονη ωò προò το χρþμα τηò και πα-
ρÜ ιο γεγονüò üιτ or Ελληνεò Ýχουν εκφυλßοει λιγο-
ιερο αιιü οποτονδηποιε Üλλο λαü ιην ομορφτÜ των
προγονων τουò, εßνατ σßγουρο üιτ σε κανÝνα Üλλο
μεροò τηò Ανατοληò δεν συνανιÜμε τüοο üμοριρεò

22
ι 9. ΧßOò, Üποψη
τηò πüληò.
Cι ΙΙ Χολκογροφßα

tfu (17οò αιþναò)

,.ßξ
_:r. -

'l0. Γυναßκεò
γυναßκεò üοο οιο νηοß τηò Χßου. Βεβαßωò το νιυστ- τηò Χßου.
μü ιουò συχνÜ μιορεß να χαρακτηρτοτεß κακüγου- Χαλκογραφßο
στο. Or γυναßκεò σιη Χßο χρηστμοποτουν πολυ το ('Ι8οò οΙþναò)
κüκκτνο, το Üσπρο kar το μαυρο χρþμα, τα οποßα α- ΤΟυ 0. DaPPel
νιß να ιουò προσθÝιουν χÜρη, συχνÜ κÜνουν üλα τα
γλυκÜ χαρακτηρτοττκÜ ιουò να εξαφανßΖοντατ, κρυ-
βουν το ιρυφερü χρþμα ιου δÝρματüò ιουò kar τη
φρεοκÜδα που αυιÝò or ιüοο üμορφεò kar ελκυοιτ-
Κεò ΥυνατΚεò εΧουν,
Στη Χßο, or γυναßκεò συχνÜΖουν σια ταματτκÜ,\ου-
τρα λιγοτερο πυκνÜ aιr' ü,ιτ or Ελληνßδεò ιηò Σμυρ-
νηò και ιηò Κωνοιανιτνουποληò. Iσωò γι' αυτο και
να δταιηρουν την ομορφτÜ τουò yra περισσοτερο Kar-
ρü. Το λευκü χρþμα ιων δονιτþν τουò οφεß-\ειαι σιο
üττ Ýχουν σχεδüν πÜντοτε στο στüμα ιουò μασιßχα.
ΕνδεχομÝνωò να οφεßλετατ και οτην απÝχθετα που
τρÝφουν yra ιον καπνü, κÜττ που yra Üλλεò yuvar-
κεò αποιελει μια μεγÜλη ευχαρßσιηση.
Σε ü,ιτ αφορÜ το νοτκοκυρτü τουò. or Χτοιιτοσεò εß-
ναι εξατρεττκÜ οτκονüμεò. Τüσο οτ πτο πλουστεò ü-
σο και οι πro φτωχÝò επτδετκνυοι.ν μια ιδταßιερη α-
γÜπη yra το κÝρδοò. Οι λιγüτερο ευκαιÜσταιεò φιτÜ-
χνουν κÜλισεò, καπÝλα kar πουγκτÜ, ια οποßα πω-
λουν στουò περαοττκουò η στουò εμπüρουò. Or πro
πλουστεò κεντοýν μανιßλτα και ασπρüρουχα, τα ο- )
ß κÜξ§ικΦ| ξ§υ νπsι*υ ξ} Ýß aξjv mαΩfrÜ arι*
Τα $ºρ \Ι§μßÜ ξ*ß".!ζ την *υΠιJ€ ßο και τι"ιßγ
òνòξαΡτΠ ß§ την ß{α ߀ γεια τηζ μθ τιΧζιζ
Ε
ΛtυΣ

15. Γυναßκεò
τηò Χßου.
Χολκογραφßα
(18οò οιþνοò),
σε σχÝδιο
J.B. Hilaire
κοι χüραξη
J,L. DÝΙßgηOη.
16. Γυναßκα τηò
Χßου. Εγχρωμη
χαλκογροφßα
(,l8οò αιþναò) σε
χüραξη l. Clark

λτεργουν κατ αποστÝλλουν μασιßχα οτο παλÜιτ του,

Εκεßνοò που Ýχει υπü ιον ελεγχü του üλα τα κτημαια
οτα οποßα κα-\λιεργεßτατ ιο υολυττμο αυτü προßüν εß-
var Ýναò αγαò. Or δασμοß kar or φüροτ καθορßΖοντατ
αιü ιην κυβÝρνηση, η οποßα φροντßΖετ να παρÝχετατ
κÜθε ασφÜλετα kar δτευκüλυνση στουò εμπüρουò kar
τουò αγρüτεò τηò Χßου. Μεταξυ Üλλων δεν επττρÝπετ
να λαμSÜνουν χþρα σιο νησß δτωγμοß και οποτουδη-
ποιε Üλλου εßδουò ιαιετνþσετò, τκανÝò να επιφÝρουν
ΖημιÝò στην περιουσßα των υπüδουλων καιοßκωγ ü-
πωò συμΒαßνετ οιτò υπüλοτπεò πüλετò τηò ΕλλÜδαò.
Εδþ ο φιωχüò üπωò kar ο υλουοτοò, ο αγρüτηò üπωò
Kar ο εμΠοροò, ο ΧωρτΚοò οΠωò Kar ο αοιοò εΙναΙ ο-
λοι ιουò προσιατευμÝνοτ σιον ßδτο Βαθμο, μπορουν
üλοι εξßσου να δτατυπþνουν να παρÜπονÜ τουò, μπο-
ρεß ο καδÝναò τουò ξεχωρτσιÜ να Ζηιησετ και επιτυχει
την αποπομπß του ανδρþπου που καιαχρÜτατ ιηò ε-
ξουσßαò που του Ýχουν εμπτοτευOεß.
Or τελωνετακοß δασμοß Ýχουν ορτστεß στο πÝντε
τοΙò εκατο τηò παραΥωΥηò Kar το μετρο αυιο ΙσΧυθΙ
ιüσο yra τουò Ελληνεò üσο kar yra τουò μουοουλ-
μÜνουò. Επßοηò Ýχει καδορτστεß δαομολüγηση ιηò
ιÜξηò του ιρßα ιοτò εκαιü yra ιιò πρþιεò υλεò που πα-

€ν αυγÜντησG €κ€ßνCI το μßγι",α μ§ταιαδοξߧò

Καß &Jßι{ροΠρ€Π€ιοò που ΧαραΚτrlρßξ§Ν
¾§ωζ €ηηηl/ξζ τßηζ Πüfrnò και τηζ ΑνατοΠηζ

26

ρÜγοντατ στο νηοß κατ εξÜγονται σε Üλλεò πüλετò.
Οσον αφορÜ την επýολÞ ιων φüρωg αυιη γßνε-
ιατ για τουò κατοßκουò τηò πüληò αυü ιουò γεντκοýò
επüπτεò η απü τουò Üρχοντεò τηò κοτνüιηταò. Ο γÝ-
ρονιαò, üπωò ονομÜΖετατ ο πρþτοò Üρχονταò κÜθε
χωρτου, ρυθμßΖετ ιουò φüρουò που δα πληρþσουν
or αγρüιεò ιηò επαρχßαò ιου. Ο πρþτοò φüροò που
επτβÜλλειατ αφορÜ την τδτοκιησßα kar τη Βτομηχα-
νßα. Συμφωνα με ιον κανüνα ιου σουλτÜνου, παρα-
κραιεßιατ Ýνα γρüστ yra κÜ8ε πεντακüστα ιου ειοο-
δηματοò. Ωσιüσο, η μακρÜ δταμονη σιη Χßο opr-
σμÝνων απεσιαλμÝνων τηò Υψηληò Πýληò, ιων α-
σταττκþν σιραιευμÜτων, του ιουρκτκοý κατ ιου Bql-
Βαρτκου στüλου kar πολλÝò Üλλεò περτπιþσθτò που
επτφοριßΖουν ιουò κατοßκουò με πρüοθεια Ýξοδα, α-
ποιÝλεσαγ καιÜ κατροýò, μßα πρüφαση γτα αýξηση
αυτου του φüρου σια ιÝσσερα γρüσια.
πτπροσθÝιωò, ιο νησß, üυωò κατ üλα τα νη-
στÜ ιου ΑρχτπελÜγουò, οφεßλετ να καταθÜλ-
λεη κÜθε χρüνο, ιο φüρο που επýÜλλετ ο
καπειÜν παοÜò. Παλατüτερα, η Χßοò υλη-
ρωνε εßκοστ ιÝσσερα ΒαλÜνιτα. Σßμερα ü-
μωò ιο ποσü αυτü ωτÝρχειατ σχεδüν σια σαρÜντα ο-
κιþ βαλÜιττα.
Ολεò or πρþτεò υλεò που παρÜγονιατ στο νησß φÝ-
ρουν, πρτν αυü την εξαγωγß ιουò σε Üλλεò πüλειò,
Ýνα σημÜδτ η ιη σφραγßδα του τελþνη. Η σφραγßδα
αυιß δηλþνετ το ποσü που εßνατ υποχρεωμÝνοτ να
καιαβÜλουν or υαραγωγοß ωò φüρο. Το μετÜξι φο-
ß7. Φορεσιý
γυναικþν
τηò Χßου,
18. Γυνοßκεò
τηò Χßου.
Χαλκογροφßα
(18οò οιþναò)
ρολογεßτατ yra Ýξτ Üσπρα, ενþ ιο ΒαμθÜκτ φορολο-
γεßτατ αρκειÜ λτγüτερο.
Το τιqýτστ, ο λεγüμενοò κεφαλικüò φüροò, στστ
οποßο υπüκετντατ üλοτ or κÜτοτκοτ ιηò Οθωμωτι<τιò
Αυτοκρατορßαò που δεν εßνατ μουσουλμÜνοτ, ευß-
βληθηκε στο νησß μειÜ ιην κατÜληψη του απü τον
ιουρκτκü σφατü. Το μÝγεθοò ιου φüρου που τòαλοý
νται οι κÜιοτκοτ να πληρþσουν εξαρτÜιατ α_υü ιον
πληθυσμü kar ιτò εκιÜσειò γηò ιιÜθε χορτοý.
Ο φüροò αυιüò δεν Ýχετ αλλÜξει εδιß rιar πολý kar-
ρü, παρ' üλο που ο πληθυσμüò ορτσμÝνων χιοòττþν Ý-
χετ αυξηθεß ενþ Üλλων Ýχετ μετοfεß δlχηταυχÜ. Τα
χωρτÜ που παρÜγουν μασιßχα πλτηχßιουν ιον κεφα-
λχü φüρο με το προΙüν αυιü.
Στην πüλη, üλοτ or Üνδρεò απü ιrrv εφη3εßα kar
καμιÜ φοlý καταχρησττκÜ απü ττιν ηλκßα ιων δÝκα
με διßδεκα χρονων εγγρÜιφντατ στα μηφþα Kar χω-
ρßΖοντατ σε ιρετò ταξετò. Oσor ατÞκουν οτην πρþτη
ιÜξη πληρþνουν Ýντεκα γιüσια, εκεßνοι που ανη-
κουν στη δευιερη πεντÝμτα kar üc'or ανÞκουν στην
φßιη ιÜξη πληρþνουν διιο γρüσια kar φßα τÝται)ια.
Οτ γυναßκεò εßνατ οπαλλαγμÝνεò απü αυτüν ιο φü-
ρο, üμωò κÜιτ τÝιοτο δεν τσχýετ yra τουò ουΖýγουò )
Αυτü που διοφοΡοποι€ß τουò Χιþτεò
€ßναι η φυσικÞ τουò κßΙßση προò
το òμπüΡιο. την τÝχνπ κοι τιò CπιχCιρÞσCιò
2ß
 1θ. ΚÞποò οτη
Χßο, Εγχρωμη
λιθογροφßο (18οò
οιþναò) σε σχÝδιο
του J,H. Hilaire.
20. Το λιμüνι
τηò Χßου,
Χολκογραφßα
(18οò οιþνοò} σε
ηòÝδιο J.H, Hilaire
κοι χüροξη
LlÝnard
κατ ια πατδτÜ ιουò. Eivar φανερü üττ η απληστßα ιων
φοροετσπρακτüρων θα μποροýσε να επýαρýνετ rδr-
αßιερα ιουò καιοßκουò, καθþò or φοροετσπρÜκτορεò
θα μπορουσαν να αυξÜνουγ üοο περτσοüτερο γινü-
ταν τουò φüρουò ιηò πρþτηò Kar τηò δευτερηò ιÜξηò,
εÜν ο γεντκüò επüυτηò δεν δτατηρουσε ιο δτκαßωμα
να δÝχετατ ια πqιÜπονα üσων νιþθουν üιτ καιαπτÝ-
Ζοντατ Kar δεν αυαττουσε ευτιακττκÜ την αιüδοση
δτκατοσý,τηò yra üσα ιου καταγγÝλλοιτατ.
Εκιüò απü αυτουò ιουò φüρουò που η ιoupkrkn
κυΒÝρνηοη Ýχετ 0εοπßσετ kar ετσπρÜτιετ δτÜ νüμου,
υπÜρχουν kar φüροτ or οποßοτ ευτβÜλλοντατ αυθαß-
ρετα Kar υαρÜνομα. Οι φüροτ αυιοß εßνατ δυοβÜστα-
χτοτ yra ιουò κατοßκουò του νηστου. Πρüκετιατ yra Ý-
κτακτεò απολαΒÝò που αφορουν τα εδþδτμα προßü-
νια και κυρßωò ιο κρÝαò, η ιτμη του οποßου σιη Χßο
φτÜνετ στα υψη, με ιην πρüφαση οτι οι επιχειρη-
ματßεò υποχρεοýνιατ να ετσαγουν τα προò σφαγη
ιρüθατα απü την ασταιτκÞ αχτη. ΚανÝναò δεν αμ-
φýÜλλει üιτ το αποκλετσττκü ηρονüμτο τηò ετσα-
γωγηò κρÝατοò δεν ε-
,t
ξαγορÜΖειαι Ýνανττ υqmληò αμοýηò απü ιον
νη η üιτ ο νατπηò kar or υπüλοτποτ Τοýρκοτ
ματουχοτ δεν χρεþνουν ακρýÜ τη στωπß τουò.
Οι ιδτþτεò που λαlýÜνουν arιü ιον ιελþm
ματα, εmδüματα, οηοκλε],σττκÝò Üδετεò, ιο
να συλλÝγουν μυφουò φορουò, ιου καταΒÜλλουν
ιη οεηý ιουò, κÜθε χρüνο, Ýνα συγιòειζρτμÝνο
Üλλοτε μεγολυιερο kar üλλοτε μτκρüτερο,
με ιη σπουδατüιηια των αξτωμÜιων που
ΚαΙ του ανταΥωντσμου Που òtναΠιυσσεταΙ ΥΙα την
ΠοΚτηοη τουò.
Ο σοýμπασηò, ο αρχηγüò τηò περτπüλου, ο
δτοικεß την αστυνομßα ιηò πüληò Kar ιηò εξοχηò,
εξαßρεση ια Μασιτχοχþρτα, Βρßσκετ δεκÜδεò
μÝò για να ενοχλεß και να εκβιÜΖετ ιουò δýστ
καιοßκουò. Ο 8εσμοò ιου αρχηγου ιηò περτπüλου
χει συγκροιη8εß προκετμÝνου να ελεγχθεß
δρÜση ιων γυνατκþν ελευθÝρων ηθþν.
ΥραφεΙ ια ονοματα τουò, τα ποοα Που
σΠρατιουν Kar Υτνειατ ο Προοτατηò ιουò.
ια καμπαρÝ ιου καιαθÜλλουν μßα αμοτβη,
ιην οποßα δßνετ λογαρτασμü σιον τελþτm.
οουμπασηò ελÝγχετ τα ιÜνια.
λουθεß τουò καθγÜδεò, ττò φασαρßεò,
αΥωΥεò ΚαΙ ια
.::ß
 21. ΚρÞνη οτη
Χßο. Εγχρωμη
λιθογραφßο (18οò
αιþναò) σε σχÝδιο
J.B. HiIaire

παραπιþματα ιων πολττþν. Αθþοτ kar Ýνοχοι, üλοτ
συνωστßΖοντατ σιτò φυ,\ακÝò που Sρßσκονιατ οιη
σφαßρα ελÝγχου του Kar δεν αφηνονιατ ελευδεροτ
παρÜ μüνον αφου δικασιουν η αφοý εξαγορÜσουν
την ΠοlνΙ1 ιουò με Χρημαια.
τΧαμε ιην ευκατρτα να συνανιησουμε τον α-
1Ü σε μßα περιοδεßα του σιο νησß. Συνοδευ-
οταν απο cva Üγημα που ι,πOιΖC οιροιιωτικÜ
εμΒατηρτα kar απü αρκειουò ακüλουθουò, ε-
νþ Þταν περττριγυρτσμÝνοò απü Ýνα μεγÜλο
πληθοò χωρτκþγ or οποßοι Ýοπευσαν να ιον περτ-
πornθouv. Η σκηνη μÜò παρÝπεμπε περιοσüτερο
σιην ετκüνα ενüò σιραττωιτκου δτοτκητη παρÜ σιην
ετκüνα ενüò απλου γατοκτημονα. Ωò απεσταλμÝνουò
τηò γαλλικηò κυSÝρνησηò, μαò υποδÝχδηκε εγκÜρ-
δτα, μαò Ýδετξε μερικÝò λßΒρεò απü την πτο καληò
ποιüιηταò μαστßχα που εßχε Kar μαò Ýδωσε κÜποτα
γρÜμμαια να τα παραδþσουμε σιουò δτοτκητÝò ιων
χωρτþν που επρüκειιο να επτσκεφθουμε. Τα γραμ-
μαια αυιÜ αποδεßχθηκαν η ατιßα που πÜνιοιε Spi-
σκαμε με ευκολßα Ýνα Üνειο κατÜλυμα, ιρüφτμα Kar
Üλογα σια μÝρη ια οποßα επισκòπιüμασιαν.
ΑνÜμεσα σια Üλλα προνüμτα που Ýχουν οι κÜτοι-
Kor τηò Χßου, απολαμβÜνουν kar το δτκαßωμα να ε-
κλÝγουγ κÜθε χρüνο, δυο ταιρτκουò επτμεληιÝò, ο α-
ριθμοò ιων οποßων αυξÜνετ σε περßπτωση λοιμου. Η
δrkaroδooia των επτμελητþν εκτεßνετατ οε üοουò κα-
ιοτκοýν η ετιτβιθÜΖονιαι σιο νησß, με μüνη εξαßρε-
ση τουò Τουρκουò Kar τουò Γαλλουò. Or επτμελητεò
μΠορουν να αΠαΥορευσουν οε ενα ΧωρΙο Που εΧεΙ
πÝοετ 8υμα τηò πανþληò την επικοινωνßα ιου με ιην
πüλη, παρÝχονιÜò ιου ωσιüσο ολα ια εφüδτα kar ιτò
απαραßιηιòò φροντßδεò προκΓιμÝνου να αντιμετωπτ-
οετ τη θαναιηφüρα αυτη επτδημßα. Ο γεωργüò που
θα υπερθεß ια üρτα που Ýχουν ιεδεß οιην επικοι,ι,,-
νßα του xωprou με την πüλη. κπουμενοò απü δο,\ο
kar επιθυμßα για κερδοò, θα συλληφθεß και θòι υ-
ποστεß ιον πιο Üγριο ξυλοδαρμü.
Or επτμελητÝò αυιοß δεν επτφÝπουν οε Ý\,α ιποπιο
ι }',"',';:,;;,-τ -Τ' ; υ €Fß'.'ε-',. , ..
ߺ€¼ασΞßΗ*υζ §fr ζ ΦυΧΥΞ Ι-.:': ', -,, _ ν"- .'"'
ξ *i.J§x ß γ [ υò!,-,:_]a ιò
πλοßο ιην εßσοδü ιου στο -\τμαι,ι, Το υποχρεωνουν
να παραμεßνετ οιο ayKupoΒo_\ro. π-\ιrp οφορουν τατ
καθημερτνÜ yra ιην καιαοταστ1 τιτò υγεßαò του πλη-
ρþμαιοò kar εÜν κÜποιοò \,αυιηò εχετ χιυπηθεß απü
ιην πανþλη, ιον μεταφερουτ, οιο \οιμοκαOαρτηρτο,
ΜÜλιοτα ιον οδηlουι, εκει πα\-ιοιε υτιü ιη συνοδεια
ε\¼ò αστυνομΙΚου. ο οΠοιοò εΠ,ατ ειοτμοò να ΧιυΠη-
σετ üποτον δεν υπακουσετ οιι1\- προσταγη «αλÜργα»,
που καλεß ιουò παρευριοκομε\,ουò \,α απομακρυν-
θουν απü ιη, περιοsη.
Το λοτμοκαθαρτιlρlο. το οποßο επτσκεφθηκαμε ü-
ιαν δει, φι \οlιτ,οι,οι λ(ι\,ε\,α\- Üρρωσιο προκειμÝ-
νου να μη διαιρεξουμε κανÝναν κßνδυνο μ. ,rrr, .rο- )
29
22. Μοστιχüδεντρο.
Χαλκογροφßα απü ρουσßα μαò εκεß, διαθÝιετ τσχυρß περßφραξη, κοτ,τÜ
την Ýκδοση του σιτò üχθεò τηò δÜλασσαò, Βüρετα τηò πüληò. Σιην εß-
Jacob Enderlin, σοδü ιου υπßρχε μτα κληματαρτÜ, ια πλουμτοτÜ
«Archipelagus
φýλλα τηò οποßαò δημτουργουοαν Ýνα σκτερü μονο-
Turbatus,.. », πÜιτ, ενþ οι εξωτερτκοß του ιοßχοτ ßταν ΒαμμÝνοτ με
Ausburg,1686 δτÜφορα χρþμαια. Υπηρχαν πολλÜ μτκρÜ κτßρτα σε
κÜποτα απüοταση μεταξý ιουò, Ýιστ þστε or Üρρα>
σιο]. να ιοποδειοýνιατ οε δταφορειτκü μÝροò απü α
σουò βρßσκονταν σε στÜδτο ανÜρρωσηò.

ταν ο λοτμüò εξαπλþνετατ μÝσα σιην πα

λη, or επτμεληιÝò τοπο8ειοýν φυλακεò
σιτò ετσüδουò των σπτττþν των οποßων οι
Ývorkor Ýχουν μολυνθεß. υροκετμÝνου να
εμποδßΖουν κÜOε επτκοτνωνßα. Δßπλα
σιουò αρρþστουò ιουοθετουν ανθρþιουò που ανα-
λαμθÜνουν να τουò φροντßΖουν. ΕÜν ο Üρρωστοò εß-
var πολý φτωχüò, τον μεταφÝρουν σιο λοτμοκαθq>
ιηρτο μαΖß με üλα ιου τα υττÜρχονια, τα οποßα
ματτΖουν Kar αΠοστεΙρωνουν.
Πqια ττò υροφυλÜξετò που παßρνουν οι
kar or Toupkor επιμελητÝò απÝνανττ σιην πανþλη,
μεγÜλοò αριθμüò ιων Τουρκων που ε
σιο ,gησß kar δεν μπορουν να ελεγχθουν, η συχ
δτÝλευση πολεμικþν υλοßων kar ενδεχομÝνωò η
μελεια ιων αρχþν για Ýλεγχο των πλοßων που με
φÝρουν, σε καθημερτνη βÜοη, εδþδτμα απü τ
Ασßα, εßνατ μερικÝò απü ιτò αττßεò που αυτÞ η
ιηφüροò λοψdýηò qιρþσιτα προοεβαλε κατÜ το
ρελθüν ιοýò κατοßκουò ιηò Χßου, ΜÜλτσια, ο
23, Κλοδß ιου 17ΒΒ επÝφερε ιο δÜναιο δεκαιεοοÜρων χτλ
μοοτιχüδεντρου. ανθρþπων κατ αποιÝλεοε μßα απü ιτò
Χαλκογρσφßα ουμφορεò Που υΠεστη Ποιε η Χωρα αυτη.
οπü το Ýργο του
Οι επτμελητÝò Ýχουν επßσηò υπü ιην επ
0liert Dapper, ιουò Kar το νοσοκομεßο ιων λεπρþγ το οποßο
«Description
σκειατ οε μßα στενη κοτλÜδα, σε κÜποτα
exacie des iles de
απü τη Βüρετα-θορετοδυττκÞ πλευρÜ τηò πüληò.
I'ArchipeL..»,
8ε Üρρωσιοò δταθÝιετ Ýνα πολý μτκρü κατÜλυμα με
Amsterdam,1703
ναν ιολý μτκρü κηπο, τον οποßο κατ Ýχετ
να καλλτεργεß, Εßδα με λýπη üττ σε üλη την Α
λü ανττμετωπßΖουν ιουò λεπρουò ωò πÜοχοντεò
μßα ανßατη ασθÝνετα Kar ωò εκ τοýτου δεν τουò
ρÝχουν εκεßνεò ιτò φροιτßδεò που θα ηιαν τκανÝò
ιουò γταφÝψουν. Προσκαλþ üλουò τουò
γιαφουò, or οποßοι μπορουν να Ýρθουν και να
ραμεßνουν yra κÜποιο δτÜοτημα στη Χßο, να
ληθοýν με αυτü το θÝμα. Μπορουν να Βρουν ü,
π
Ε ιτò απαραßιηιεò δτευκολýνσετò yra ττò
που θα δελÞσουν να κÜνουγ οτα αρχεßα ιων
Τα σκÜνδαf,ο εßνοι οσυνÞδιστο φοινüμ€νο, ληιþγ ιων εποπιþν και των προκρßιων τηò
Το πτο αρχαßο kar πολυιτμο μνημεßο σιο ι.rroi
καδþò οι γυνοßκ€ò Εηòυδ€Ρων ηδþν Χßου εßνατ το Δτδασκαλεßο του Ομηρου η
κρýΕοντοι και ηοντοý κυριαΡχòß η €υπρÝπΕιο ιιετρα, üπωò ιην αποκαλουν οι ντüπτοτ. ΤÝσσερα
λτα θüρεη απü την πüλη, οτουò ττρüποδεò του
Αßποò, ο επισκÝπτηò συναντÜ κονιÜ στην ακττι

30
 J.1 Σ"l,κομ,δτ1
ι ,'lι Ι]]ßß]\ß) ΙΙιΙ ()|Ι(}|/)Ι ιι Ι\()ß)ι-(ιιΙι ι \ι ι (jιιι\ ιηι\ß ι(ιιßιι(1 ιß(ιιß] ιιr. 1)](Ιι)ιßι ι(ι ι(ι)\ ιιι.]. _ !θι]ΤΙχαò
ß, \,ι ß \ ι\ι | ι !ι]ιßι ß),ι t ß ιJ(ßlιι ιι)ß)(, ι()ι ι ι ιΙ()ι ιι \(ιL L]ιι'ι ι]ι()ι ι, ß}ι ιlΙιιι'ι, Ι\ιιt)( )(, θι'( )ι)()' ßτ.lο,ιογροφιο
\ßΙ[)ΙΖΙ (Ιalι ι,.ιι ]Ιιι ,,1 δ77 ι l_jιιτrιOμενιι
:] ι], ι, ιßι] ,ß,ιι ).i(,lri\l{ιιιι)[) ΙΙιß,ι, ,ι ιιιι ιßL \ ιι(,ι(| ()ιιιιι,ι;(ßι (, ιι 0ε σκιτ00 ;0υ
ι.|,ι]ß ιßιιß)ιι ι\(ιΙΙΙ('] lt|) Ιßιηιßιιßlß, ι.ß.,ι ιι)!. ιjι,ιιι])( ι\ιι ιιι ι()\ 'rι, γßOτρOυ Αý
ι.,ι ι :ιι , ιΙ ßß \|Ιιιι ι ιιιΙ 1)]ιιι\ιιßι, ,ι; ι,ι|ιιß ιιι ιι)ιΙΙßΙßΙ Ι'\-()ι
τeSteνυιde
,ι ]\ \ι]ι. ßιιι| , ]ι(()\ιι ιι(]1 ßιι ι(ι ßjιιι(, ()ιι ι ι(ι] ] ] :] ιι,, ] ιι ,ιt i)t )]ιι \()(, (rL()\
ß, ι] ß( ß ι\ ιιßΙß tι, t)1 ß,ιι)ι ΙΙι]Ι (|ΙΙ() Ι()Ι](, ΙßßΙ ΙΙΙΙ()Ι)| ιßι ΙΙι ß ]ι;Ιιι(ßιι \1ι (ι]ιιýjιßJαιι
jß , ι ι 1, ]ß)ιιßι( ()|ιß)ι ιι ()ltιιlιιιι, ßιßιι ]ιι \( 11,,ß ß ,ι ι ι ]ι\ ß tι [)ι()\ιι ι,]ιι, . ι, ] ι

] ßιιιß ].ß!\.ιι| ßι,ι ß(]ι( ι,ι|ι]ι(ιιι)ι(ßιι(,ι()ι, Ιßι Ιßι)Ι)Ι Ι\ ι )ß ß)]]ι ß\(]ß

\,],,,ß, ι , ι,.(]ι Ιj, ß]ι Ι(,|Ιι \Ι)ß ()ΙL Ι() \ ΙΙ('Ι )_ιιι ι,ι, ι\ ) ]ß \ι ßρ(ι (ι)ι, \1Ι " ,ι ,ι ι Lιi
,,,ß]]ß](ιιιßι ιιι',ιι \ιι( ()1ιιιlιιιι ιj]liij|ι]',ilillii ijι Ιι](]]. ßß, ι\(Ι(j,
j ] , ßß]ßιιιι] ιιßιΙι (ι \\ι)ι,ι, ι ]()t)ι ιι ιιιιι \ιιι\| ] ];]ι ß)ιι\ιιι;ι;ιι ιjιιιιιι; ,. ! ßßιι \ι)( (ιι)

, : ι,ιj(, 1ι \, \ι)ι ι, (ιιΙ()ß)ß)ιιjιι ι(]ι ιιιι- \ιιι(ι] ]Ιß\](jßι()ι, ),ι(] ιι: . ι ßιßιι ι)[ι
()\,()

Ιι ι ]ßι]Ιιιß,lιι|ιιι)(ι (ιιιß|ιι(rιJιιι()ιΙιι\ιι (]ι ,],ιß\ιt. ι;ιr\(ι\ ι]Ι , ,. ]ß .ιιΙιι )\ ι((ι] ι,

, |ι(ιΙι ß
.\ ιß ;]ι |,]ιιι,ιιι.J)ι ι ]ι1)(]ιι]ι)ι/ι)ι \ ()ι! lJi)l, ,,(] , ι)(] (ιΙι() ι]ιιι)ι ι . ,] ,(ι ß)ι\ βß)ιι}ß(ιιιι
,ι,] 1ßιßι ß)ß|(,ιß) \ß \\ !ιa]|ιι(ι ιι { )1ι1'1,;,,,, ι\(]iIι)l(L ι ltl\[)(Iι|ιl1. \,ι Ι ι ß) ιßιΙßΙ()Ι() (Ι\(]\ \Ι

, 'Ιßι;Ι)( Ι\ßΙ ß\ι](Ι(,Ι ι ß ιΙιß)ι ßιΙ(ΙΙ( ΙΙ()Ι(Ι ιΙι(] () ι)ι)]_ι()(, ιΙ()ι,ι]ι . . ι1()j]ι ιßιß)ι,ιιΚ() ιßιιΙιι(ι >
]ι ßι ßι\, ßι,ι Ι,ιι( ι \(]\ ]ι (. ι \1)(. \()(J)()ι-(iιtl\
,ι(,ι(,ι )ιß ι]|ß()Ιι) (ιjι() ιιι ιι(ι \ι(ι \ι)(]\ ι(ι
, ßß. lι, ,lß,;ι(ß,,.\ιιτL,lßι ι()ι ()ιιιιι)ι)ι,
,, ι]ιι ιι(ßι]ιßι)(]ßjßι. ι]ß-lι] ιΙι(Ι\ ιιι \ ß Ιßιιιß) Ιß:
' 'ιlIrιil)|l)l\i ι] }Ιι\ιΙ\ι)(. l|()ΙΙΙΙ]Ι( Ι\(]ΙΙ;
, ,ß :ι,,ιι ||,ιιιιrιι,ιιl \Ιι \',,',.
(,ij]!(]iι] \,ιι]ιιιιßι()ιιιtι()ι (;ßι\ ι)ι ß,ß)ι ]. : :] |j]x:lJ_:.:. Þ ,:.:ßß j$:ß., :l....,,
 Το μεροò αυιü εßνατ απßστευια üμορφο kar γραφτκü

EΓ{TQlflOLoGT¸, lζar αποτελεß Ýναν ιüπο καιÜ κÜποτον ιρüπο τερü για
τουò ΚατοßΚουò. Συμφωνα με την ΠαρÜδοση, οια νε-
ρÜ ιηò περτοχÞò λουΖüιαν η Ωραßα ΕλÝνη, ιην πε-
ου ρßοδο που καιοτκοýσc στο νησß.
HISTOIRE NATURELLE Οσον αφορÜ ιη γλυπιτκη, στη Χßο δεν ουνα,ντÜμε
κανÝνα τδταßτερα αντιπροσωπευιικü δεßγμα ιηò ιÝ-

DES ΙI\SECTES, χνηò αυιηò. ΥπÜρχουν μüνο δÝκα ακÝφαλεò προτο-

μεò, εγκλωSισμÝνεò στουò εοωτερικουò τοßχουò μταò
leιr dòιòτφýη1 εξοχτκηò καιοτκßαò. η οποßα καιασκευÜστηκε απü
λυòò burε camct?res gÝηÝιßqυοs et o1ilclfquas 1
τουò ΓενοΒÝΖουò, σε μτκρη απüσιαοη απü ιην πüλη.
Icur slιηοπ3ιπßι , òι ΙòιΙ jgun αΙυπjιιιb.
ΑρχτκÜ θεωρησαμε üττ or προιομÝò αυιÝò Βα πρÝπει
Ρτι τιη. _o__Ll_Y.IlΞ, να Þιαν αφτερωμÝνεò στη θεÜ Ιστδα, κα8þò αναγνω-
, de l'AcadÝmie der SCfeaips 1
Dοòιευτ en lVIüdecine ΒeΙΙeι. ρßοαμε üττ εχαν καιαοκευαστεß συμφωνα με την αι-
L€ιττεs et Δτω de 1νΙαιεεßΙΙε 1 C,orrespondant ilc Ιι 6οòßÝιÝ 1,υπιτακη ιεΧνοιροΠßα ιων Πιολεμαßων. Qστüσο, απü
d'Agτlculιuτe de Pariε. ιη Ζþνη που φορουσαν γυρω απü ιον κορμü τουò.
αλλÜ kar απü Ýνα μεταλλτκü οιολßδτ που Ýφερòι\-
Ιη hiε ιαπ ΡαÞfu , rtqic ιιm þιßΙΙßτ, {πε nτio Ι στην αγκαλιÜ τουò, καταληξαμε σιο συμπÝρασμα ü-
'ρòιfεòτßο
Qυιιι ßßε ! 9υ|ι ýertricιbiliι !
ττ or ΠροτομÝò αυιÝò θα ΠρÝΠετ να ανÞΚουν στην Πτο
Ριτι. Ifisι.'Νιι, Πbl lr. cep. ι.
πρüσφαιη εττοχÞ kar üιτ πτθανþò θα Ýπρεπε να εßχιττ-

oLÝOPTEREs.
ΚαιαοΚευαστεß απü τουò ΓενουÜιεò.
ò ΣυναντÜμε επßσηò μερικÜ απομετνÜρτα απü κÜ-
ΤοΙυΕ TRoISIÝNIE. ηοτεò κολüνεò, or οποßεò υπÜρχουν οτο γεßσο ιωτ-
σΠΙτΙων ιων ΠερΙσσοτερων Χωρτων αΠο ια oΠora Πε-
ρÜσαμε. Ωοιüσο, δεν συνανιÞσαμε κανÝνα ßχνοò α-
πü κÜποτο αρχαßο κτηρτο, αλλÜ ουτε kar ια ερεßπια
κÜποτου αρχαßου ναου. Φαßνειαι üττ ο χρüνοò kar η
ανθρþυτνη παρÝμθαση Üοκησαν καταλυιτκü ρüλο
Kar κατÝσιρεψαν üλα τα μνημεßα ιου παρελθüνιοò.
Δ PAπIs,
De fibpriτerie ilc Lιπτττν, Ιπριlαοιτ . {ιτüßdηφfü.Τ. μασιßχα δα πρÝπετ να θεωρηδεß ωò Ýνα α-
πü τα σπουδατüιερα υροΙüνια που παρÜ-
Μ. DcG. J.ΞΧΧ:Ξγ. γετ η Χßοò. ΜÜλτοια. οι κÜτοικοτ ιου νη-
σrou οφεßλουν πολλÜ απü τα προνüμια
_tr τουò. ιον πλουτο. ιην ευημερßα και την α-
νεξαρτηοßα που απολαμΒÜνουν, σιην καλλτÝργεια
25. Βιβλßο τηò, Τα μασιτχüδενδρα τηò Χßου δεν διαφÝρουν σε
εντOμOλOγßOò του ιου νησιου εßνατ τδταßτερα επτκßνδυνοò το χετμþνα τßποτε απü εκεßνα ιου συναντÜμε σιη νüιτα Ευρþπη
Γκιγιüμ-Αντουüν yra ια μεγÜλα πλοßα. Οι κοτλÜδεò Kar or λüφοτ που και οτα υπüλοτπα,υηστÜ του ΑρχτπελÜγουò. Η μüι,ι
0λιβιÝ, που υπÜρχουν στην περτοχη, στουò οποΙουò μÜλτσια πα- δταφορα εßνατ üττ οτη Χßο κÜποτεò ποτκτλßεò μασυ-
τυπþθηκε σ0 ρÜγονιατ, εδþ Kar πολλÜ χρüνlα, κραοτÜ εξατρεττ- χüδενδρων Ýχουν πιο μεγαλα φυλλα απ' ü,τι οποιτ
ΠαρßσΙ ΤΟ 17θ5 κÞò ποτüιηταò, σημερα αγηκουγ καιÜ κýρτο λüγο δηποτε αλλοý.
οτην εΠαρΧßα ιηò Βολτσοου. ΠροκειμÝνου να παραχθεß η μαοτßχα, or κÜιοτκοτ
Δυο λευγεò νüττα τηò πüληò τηò Χßου Βρßσκετατ η χιυποýν ελαφρÜ ιον κορμü kar τα κλαδτÜ του δε-
περτοχÞ ΣκλαβτÜ. Χαρακιηριστικη ετκüνα τηò πε- ντρου l<ar κÜνουν σια τελευιαßα πολυÜριδμεò ιομεò_
ρτοΧηò αΠοιελουν τα Πλουστα kar καδαρÜ νερÜ Που Η διαδτκασßα αυιη λαμβÜνετ χþρα απü ττò 15 μεχρ
πηγÜΖουν απü μτα σετρÜ ασβεστολτθτκþν sρÜχων ιτò 20 Ιουλßου, συμφωνα με το ελληντκü ημερολα
και ποτßΖουν ιουò κηπουò που Βρßσκο\ºαι κÜτω ιουò, γτ, Λιγο λßγο απü ιτò ιομÝò αυιÝò εκκρßνετατ Ýνα Lι
γρü ιο οποßο πηΖει ανεπαßσθητα. Το υγρü αυιü εß
Τα κρασß παυ ηαρÜγουν οι πflΙοýσιοι Χßþ¸€ζ μÝνετ πÜνω σιο δÝντρο εßτε οιÜΖετ οιη γη κατ πf
σιο Ýδαφοò. Οιαν ιο υγρü μεßνετ πÜνω σιο δÝντρο.
$jπΦΡ€ß ψα δ€ωρηδεß
εφομιΠf,α κÜιοτκοτ το αποοποýν με Ýνα στδερÝντο μυιερü
μξ αυτü τπζ ΜÜηαγαζ η τηò Κýπρου γαλεßο, η Üκρη ιου οποßου Ýχετ υλÜιοò μτÜμτοηò
ντσαò. ΣυχνÜ, κÜιω απü τα δÝνιρα ιοποθειοýν παι
προκετμÝνου η μασιßχα που θα πÝσει απü αυιÜ

32
ß:::, gl-i+ ]{Ý.ι
μην εμποιτΖει τη lTr Κω να μην αναμτγ¾υθται με α_
καθqισßεò.
Σιητφωνα με το Ýθτμο ιων κατοßκων, η πρþιη συ-
γκομτδß δεν πρÝπετ να γßνετ πρτν απü ιτò 27 Αυ-
γοýσιου. Δταρκεß οκιþ μÝρεò συνεχüμενεò, μειÜ το
πÝραò των οποιων or παραγωγοß συνεχßΖουν να κü-
Βουν κλαδτÜ απü τα μασυχüδενδρα μÝχρτ ττò 25 Σε-
πτεμ.Βρßου. Τüιε λαμΒÜνετ χþρα η δεýτερη ουγτο-
μτδη, η οποßα δταρκεß kar αυιÞ με τη σετρÜ ιηò οκτþ
ημÝρεò. Οιαν περÜσετ αυιü το χροντχü δτÜσιημα, or
παραγωγοß σιαματοýν να χορÜΖουν ιομÝò σια κλα-
δτÜ ιων δÝνδρωγ ωστüοο ιο μÜΖεμα τηò μαστßχαò που
συνεχßΖετ να εκκρßνετατ απü τα τελευταßα πραγμα-
τοποτεßιατ μÝχρτ ιτò 1θ Νοεμθρßου, κÜθε ΔευιÝρα ι<ar
Τρßιη. Απü αυτÞ την ημερομηνßα kar μειÜ απαγο-
ρεýετατ η συγκομτδη.
Η καλλτÝργετα ιων μασιτχüδενδρων εßνατ απλÞ
kar εýκολη. Τα δÝντρα μεγαλþνουν κÜτω απü ιον
Ηλτο, χωρßò να απαττοýν τòÜποτα τδταßιερη φροντßδα.
Or πqταγωγοß αποφεýγουν να κλαδεýουν ια δÝντρα
αυτÜ kar επτθυμουν να αποκτÞσουν γερü κορμü.
Καλυιερηò ποιüιηιαò μασιß:ια πqιÜγουν ια μαοτχü-
δενδρα που Ýχουν χαμηλü κορμü kar üχι εκεßνα που
δταθÝιουν qmλü kar ευθυτενÞ.
Η μαστßχα παρÜγειατ σε εßκοσι Ýνα χωρτÜ, υου
Βρßσκοντατ νüιτα ιηò πüληò ιηò Χßου. ΥπÜρχουν επß
πλÝον kar Üλλα φßα χωρτÜ στο δυυκü ιμßμα ιου νη-
στοý, σια οποßα üμωò η καλλτÝργετα των δÝνδρων Ý-
χετ εγχαιαλετφ8εß. Τα χωρτÜ αυιÜ δεν Ý:ουν ιφατß-
σει την παλτÜ τουò οιιομασßα (Μασιυ<οχþρτα) kar or
κÜτοτκοß ιουò δεν απολαμΒÜνουν τα προνüμια υου
επωφελοýντατ or κÜτοτκοτ ιων υπüλοτπων χωριþν.
26. Χßοò,
επιχρωμαπσμÝνη
χαλκογροφßο
(17οò οιþναò)
των Braun κοι
Hogenberg
ΜÜλτσια, τα χωρτÜ αυτÜ, καθιδò δεν υqιÜγουν πλÝ-
ον μαστßτια, πληρþνουν το φüρο που τουò αταλογεß
με ασΒÝσιη.
Η καλυιερηò ποτüιηταò μασιßχα σιÝλνειαι στην
Κωνστανττνοýπολη yra ιο παλÜιτ ιου ωτþιαιου Ü1>
χοντα. Η μαστßχα δευιερηò ποτüτηιαò καιευθιjνετατ
στο ΚÜτρο με προορισμü τα χαρÝμτα ιων Μòητελοι>
κωγ ενþ σια χÝρτα ιων εμπüρων φτÜνει συνÜθι,η Ý-
να μßγμα μαστß:<αò δεýιερηò και φßιηò ποτümιαò.
Or γυναßχεò στη Χßο, üπωò kar or μοιισου\ýνεò,
οι Ελληνßδεò, or ΑρμÝντσσεò Kar or ΕΒραßεò σε ü-
λη ιην Αυιοτ<lηιορßα, ουνηθßΖουν να αßοιτ πþποιε
Οι κüτοικοι τπò Χßου κοτüΡ6ωσον
νο μιμηθοýν τα φημισμÝνο υφüσμοτο
που ποΡüγοντοι στην πüf,π Λιüν τπò Γοf,ßßοò
στο στüμα ιουò μαστß:<α. Η ουσßα αυτÞ εßναι ρητνþ-
δηò κατ ειχιδταοτÞ kar δτα-λýειατ εýκολα. Γßνετατ
μαλακÞ kar πολý Üοπρη με ιη ΖÝστη kar ιο σÜλτο,
καθqρßΖετ τα δüνττα, αφßνετ μτα ευχÜρτστη γεýση
στην σταπνοÞ, δυνòητþνετ.ιο στομÜχτ, μειαφÝρετ σιο
θþρακα τδταßιερα ευεργετικÝò αναθυμτÜσετò kar
μπορεß ακüμη, μÝχρι ενüò θα8μοý, να εμποδßσετ τη
φυματßωση, μßα αρρþσττα απÝνανττ σιην οποßα εß-
var πολý ευπαθεßò or κÜιοικοι ιων νηστþν ιου Apxr-
πελÜγουò.
Η τερεΒτνθßνη σιη Χßο γßνετατ ολοÝνα «ο, ,r, )
ΑΝΑΔΡοΜΗ

27. Μεσοιωυκü
στουò δεκατρεßò με δεκαπÝντε τü,νουò, ΚαμιÜ φοlη
. χωριü τηò
σπÜντα. Με δυσκολßα σßμερα or κÜτοτκοτ μοΖεýουν
Χßου με τη 25 κτλÜ, ενþ παÞ,τüιερα ο ορτθμüò αυτüò Ýφτανε στο μπορεß να φτÜσετ ακüμα κατ τουò δεκαεwÝα ιüττοιη
χοροκτηριοπκÞ δτπλÜστο. Or τòÜτοτκοτ xqnzouv τα δÝνδρα και το- -Ýναò αρτθμüò που δεν επαρκεß σε καμτÜ πφßπττι>
αρχιτεπονικÞ του ποθειουν κÜτω arrü αυιÜ Ýνα μτκρü δοχεßο προτζετ- ση yra να καλýψετ ττò ανÜγκεò ιηò θτομτ<στßαò του
28. Ερεßπια του μÝ\¼υ να ουλλÝξουν ιο υγρü που εκκρßνειατ. ττηστοý.ΚÜθε χρüνο, η Χßοò ετσÜγετ γýρω στουò εß-
μεσαιωνικοý κοστ πÝντε τüνουò μεταξτοý απü την Προýσα, την
χωριοý Ανüβστοò rγυναßκεò στη Χßο εßναι πολý περßφαιιεò Αδρτανουπολη και ιη Συρßα. Η μουρτÜ που ευδοκτ_
οτη Χßο για τον τ<qιπü που πqýγουν κÜποτα θα- μεß στο ,τηοß kar απü ιην οποßα παρÜγετατ ιο μετÜ-
μνþδη δÝνφα του νηοτοý. Η ρηττνþδηò ξτ εßνατ εκεßνη που σ' εμÜò εßνατ γνωστß με ιο α
γεýση kar η τδταßτερα ειχοδταστη γεýση νομα μαýρη μουρτÜ ß μουρτÜ Ισπανßαò. Απü τογ
ιου πολτου ιουò τοýò αρÝσετ πολυ, üπωò καρπü ορτσμÝνων ποτκτλτþν παρÜγετατ Ýνα αλκοα
και a<εirnr του αμυγδαλου. ΜÜλτστα φþνε ακüμη λοýχο ρακß, αρκειÜ ευχÜρτστο στη γεýση. Η ττμý
kar το κουκοýτστ, Ýναν πρÜστνο υποκýανο πολτü ιου φυλλου ιηò μουρτÜò εξαριÜιατ απü ιο πλÜτοò
τýυ ιο καλýπτετ, καθþò kar ιο αμυγδαλο που πε- του και κιηταßνετατ απü δýο Ýωò ιρßα γρüοτα.
ρτÝχετ. Το δÝντ4ιο αυτü or
ντüπτοτ το ονομÜΖουν ιστ-
κουδτÜ, μßα λÝξη που δεν
μεταφρÜΖειατ σε καμτÜ
γλþσσα ιηò Ανατολßò.
Αν kar η παραγωγý
ΒÜμβακοò στη Χßο εßνατ
μεγÜλη, δεν κα-λýπτετ ε-
παρκþò ττò ανÜγκεò ιηò
Βτομηχανßαò ιου νησιου,
Γτα το λüγο αυιü, or κÜ-
ιοΙΙßοΙ εΙναΙ υΠοΧρεωμε-
νοι να ετσÜγουν αρκειÜ
μεγÜλεò ποσüτητεò απü
ιη Ροýμελη και την ασια-
ιτκÞ ακτÞ. Or γυναßκεò
στην ýπαιφο τυλßγουν το
ΒαμθÜκτ στο ροδÜντ, ενþ
ουχνα ΚαιαοκευαΖουν
κÜλτσεò kar τ«οπÝλα, τα
οποßα κατ πωλοýν στην
πüλη.
Η σοδετÜ του μειαξτοý,
κÜθε χρüνο, κυμαßνετατ
 Το νησß παρÜγει επßσηò οτιÜρι, κρτθÜρτ, κρασß,
λÜδτ kar μερικÜ λαχαντκÜ. Ωστüσο, or κÜιοικοτ
προκετμÝνου να καλυψουν ττò ανÜγκεò ιουò εßνατ
υποχρεωμενοτ να κÜνουν εισαγωγÝò των προτüντων
αυιþν kar απο Üλλεò χþρεò. Για παρÜδετγμα, ιο στ-
τÜρτ επαρκεß μεια θßαò yra ιτò ανÜγκεò τρτþν μη-
νþν kar το κρασß yra τιò ανÜγκεò επτÜ-οκτω μηνων,
Το κρασß ιηò Χßου εßνατ γλυκü kar αλκοολουχο, ε-
νþ η ποτüτητα αυιοý που παρÜγουν or πro πλοýστοτ
κÜιοτκοτ του νησιου μπορεß να θεωρηθεß εφÜμτλ-
λη με εκεßνη των κραστþν τηò ΜÜλαγαò η τηò Κυ-
Πρου.
Το λÜδι που παρÜγει η Χßοò καλýπτει επαρκþò
ιτò ανÜγκεò των καιοßκων σε περιüδουò που η σο-
δετÜ εßνατ καλη. ΔταφορειτκÜ γßνετατ ειοαγωγη
λαδτου απü τη ΔÝοβο, μολονüττ ιο λÜδι αυιü εßνατ
Χετροιερηò Ποιοιηταò.
Τα πορτοκÜλτα, τα λεμüντα kar τα κßιρα ιου νη-
σrou εξÜγοντατ στην Κωνσιανττνουπολη. την
Αδρτανουπολη και ιη Σμυρνη, αποιελþνταò Ýνα
οημανττκü Ýσοδο για ιουò Χτþτεò εμυüρουò. Υπο-
λογßΖειατ üττ τα Ýσοδα του νησιου αυü την εξαγω-
γη εσπερτδοειδþν προßüντων ανÝρχετατ ετηοßωò
σια δυο εκατομμυρτα γαλλτκÜ φρÜγκα. Απü ια
φρουια αυτα, οΙ ΥυνατΚεò ιου νηοΙου ΠαραΥουν Πο-
λυ νüοιτμα στρüπτα αφου πρþτα αφησουν το χυμü
ιουò να υηξει σιη φωττÜ kar στη συνÝχεια προ-
σθÝοουν λßγη ΖÜχαρη η μÝλτ, Τα οτρüπτα αυιÜ πω-
λουνιαι οτην Κωνσιανττνουπολη, σιο ΚÜτρο kar
σιη Μαυρη ΘÜλαοσα, αλλÜ kar σε üλη ιην Ανα-
τολÞ.
Ιδιαßιερη Üνθηοη στη Χßο γνωρßΖετ kar η Bro-
μηχανßα υφαομÜιων. ΜÜλτστα υπολογßΖειατ üιτ το
κÝρδοò αιιü ιο εμυüριο των δταφüρων υφασμÜτων
υου παρÜγονιαι σιο νηοß ανÝρχετατ σια Ýξτ εκα-
ιομμýρτα γαλλτκÜ φραγκα. Or κÜιοτκοτ ιηò Χlου
κατüρOωσαν να μιμηθουν ια υφÜσμαια που παρÜ-
29. Εγχρωμη
χαλκογραφßα
τηò Χßου
,l5ου
του οιþνο
γοντατ σιην πüλη ,\τüι- τηò Γαλλßαò. Επßσηò, α-
ντÝγραψαν με επτιυχßα τÜ μεταξωτÜ kar ΒαμΒακε-
ρÜ υφÜσματα των Ιι-δþν. Σημερα τα υφÜομαια ιηò
Χßου εivar απü τα κα.\υτερα που παρÜγονται στην
Οδωμαντκη Αυτοκρατορßα, Επßσηò, σιο νησß γßνε-
ται και επεξεργαοßα μειαξωιþν κορδοντþν. Τα
κορδüντα αυτÜ οιολßΖουν ιτò ιουρκικÝò οιολÝò kar
ια φορÝματα των γυναικþν κατ σιÝλνονται στην
Κωνοιαντιτ"ουπολη kar σιην Προυσα. l
35
 εσωτερτκη ακτη οιη Θηρα, εßδοò οκουραò γκρι ελαφρüπετραò αναμεμιγμε-
σιη ΘηραστÜ και στο νηò με κομμÜτlα kar üγκουò απü βαοÜ\τη, Στη
Ασπρονηοτ δημτουργεß μια συνÝχεια ιηò πορεßαò μαò δταπτστþσαμε ηφατστει-
τρομακττκη ετκüνα. Ο τρο- αΚα Πετρωμαια ενιο\,ου ροΖ \ρωματοò Kar μτα
Ποò Που σΧημαιΙΖεταΙ ο ορ- θραχωδη Ýκιαση απü βασα_\τη. στην οποßα συνα-
μοò lζar ια τρτα ΥεΙιοντΚα ι-τησαμε ελαφρüπειρα rιar ηφατοτετακη στÜχτη
νηστÜ ιηò Σανιορßνηò, που διαφüρων χρωμÜτωτ-. Ειδαμε επßσηò Ýνα σιρþμα
μοτÜΖουν οαν να Βγαßιουτ- Üσπρηò ελαφρüπετραò. τηι, οποßα συναντησαμε σε
μÝσα απü τη θÜλασοα αιο
't. Κüτοικοò τηò
Ρ ü\η την επτφÜνεια ιου \-ησιου. καθþò kar οτη Θη-
Σαντορßνηò. αλλεò εποχÝò, εßνατ εντυπωστακüò, Η ακτη τηò ραστÜ Kar το Ασπροτ-ησι. Χρεταστηκαμε γυρω σιη
ΕπιχρωματισμÝνη Σανιορßνηò Γχει σε ορτομÝνα οημεßα ιηò κο\,ιÜ μιση þρα προκειμÝ\,ου να ανεOοýμε απü τη θÜ-
χαλκογροφßα σιτò ιρετò οργιÝò ýψοò. ΜοτÜΖει σαν Ýνα βουι,ο λασσα στο τι',ρτο.
(18οò οιþναò) του Κομμενο οτην Κορυφη ιου, το οΠοΙο οΧηματlΖεταΙ Στην Απαι-οι \ΙεριÜ. ο Λαιßνοò επßσκοποò μαò
Jacques Grasset απü διÜφορεò στρþσετò ι<ar ανομοτογενεßò φ.\εθεò υποδÝχθηκε με üλεò ττò ττμÝò, μαò προοκÜλεοε
de Sainl-Sauveul. ηφατσιετακþν μεταλλευμÜτων. ΚαιαφÝραμε με να φÜμε μαΖß ιου. μαò πρüσφερε καιÜλυμα, μαò Ý-
2. ΧÜρτηò του
δυσκολßα να ανοßξουμε Ýνα μονοπÜιτ προκετμÝνου δωοε ο,\εò ιτò πληροφορßεò που χρεταΖüμασταν
νησΙOυ και τOυ
να μπορÝσουμε να ανεΒουμε σιην ΑπÜτ-ω }ΙερτÜ και εl\ε τηι,καλοουνη να ΖηιÞσετ απü τον ανι-
θαλüσσσιου
κüλπου τηò
και οτα Φηρα. ΕξÜλλου απü πανιου ηταl- τδιαßιε- ψιο ιοι \,α μαò συνοδευοει οτα μÝρη οια οποßα
Σαντορßνηò (1θοò ρα δýσκολο να αναρριχηθοýμε οε μτα ακιη ιüσο θε,\αμε ι,α περιηγηδουμε στο vnσι.
ψηλη kar δυσπρüοττη. Τηι, επομÝνη, δτατρεξαμε üλο το Βορειο ιμημα
αιþνοò) στο
Ελληνικü
Καθωò αποβτβαοτηκαμε σια ΦηρÜ. εßδαμε με- ιηò Σαντορßνηò. ΠερÜοαμε αυü το ΦηροστεφÜντ
ΑρχιπÝλογοò. ρτκÜ μικρÜ πλοßα να Ýχουν δÝσετ οτουò ΒρÜχουò και ιο Ημεροθßγλl. Βρεθηκαμε επßσηò στο ΣκÜ-
3. ΑκτÞ τηò
τηò ακιηò. Εκεß υπηρχαν κατ ορlσμε\,α μαγαΖτα ρο. το οποßο Βρßοκεται σε Ýναν ηφατοιετακü θρÜ-
Σαντορßνηò (1 8οò που καιαλÜμθαναν μτα αρκετÜ μεγα_\η Ýκταοη. τα ro αρκειÜ υπερυψωμÝνο απü τη θαλασσα, Εδþ
οιþνοò). Εγχρωμη οποια δτευκüλυναν ιην εξαlτιγιτ του kpaσrou που θρßσκειατ κατ Ýδρα ιου Δαιßνου επτσκüπου. Ο τε-
λιθογραφßα σε παραγüταν σιο νησß. Ανεβαßι.οι,ιαò, παραιηρησα- ,\ειιαßοò περνÜει οιο μÝροò αυιü ιουò χειμΓρινουò
σχÝδιο του μθ αρΚεια ηφαΙοτεlοΥενη πειριυματα ΚαΙ οια\τt1. μπ-εò. ενþ την Üνοτξη και το καλοκαßρτ δταμÝνετ
Choiseul-Goulf iel χρþματοò γκρßΖου η υποκυα\,ου, καθþò και Ý\-α οτα ΦηρÜ. Το ΣκÜρο ηιαν πολυ τσχυρü κατ εßχε )
3º
Σ,ηιτιτοΡιΝΗ
4. Η πολßχνη
Αß1-ΝικüλOò στη αρκετοýò κατοßκουò την εποχÞ που το νησß ανÞκε
Σαντορßνη (18οò σιουò δουκεò τηò ΝÜξου. Σημερα, or κÜιοτκοß του
αΙþναò). ΕγΧρωμη στγÜ στγÜ ιο εγκαιαλεßπουν kar εγκαθßσιαντατ
fuθογροφßα σια ΦηρÜ κατ οτο ΦηροσιεφÜντ, δýο χωρτÜ που
σε σχÝδΙο ιεßνουν να ενι,τδοýν και να σχηματßσουν Ýνα. Απü
του J,B. Hilaire εκεß Βρεθßκαμε σιο μτκρü χωρτü προφßιηò
Ηλßαò, οε Ýνα λüφο λßγο πro υπερυψωμÝνο αυü
ü,ιτ ιο μÝροò στο οποßο Βρßσκονιατ το ΣκÜρο kar
ιο ΗμεροΒßγλτ.
Η Üσπρη ελαφρüπειρα που υπÜρχετ πανιοý σιο
νησß απουστÜΖετ απü ιο μÝροò αυτü. Εßτε διαθρþ-
8ηκε απü ιη Βροχß εßιε ο λüφοò αυιüò υπüρξε ε-
στßα ηφατστεßου αρκετü κατρü προιοý σχημαιτστεß
ιο εδαφτκü αυιü στρþμα. Το ιελευιαßο εßνατ kar
το πτο πτ8ανü. Στην περτοχη Βρηκαμε δτÜφορεò
ρωγμÝò, γýρω απü ττò οποßεò υπηρχαν υπολεßμ-
ματα καýσηò, τα ουοßα εßχαν ιο χρþμα τηò σκου-
ρτÜò κατ μßα πÝιρα απü γρανßτη, οπογγþδη, χρþ-
ματοò γκρι-ροΖ, που εκτετνüιαν κατα μηκοò τηò α-
κτßò φτÜνονιαò μÝχρτ το ΣκÜρο.
Ττò επüμενεò ημÝρεò επτσκεφθßκαμε το νüττο
ΚοταφÝρομ€ μ€ δυσκοΠßα να ονοßξουμΕ Ýνα
μονοπüτι πΡοΚ€ιμÝνου νο μΠορÝσουμ€ νο
ον€Βοýμ€ στην ΑηÜνω Μεριü κοß στο Φηρü
3Β
τμßμα ιου νηστοý μÝχρτ το Ακρωιηρτ, Η ακιÞ ε-
δþ, üπωò Kar στο Βüρετο τμημα, εivar υπ
μÝνη αυü πανιοý, η κορυφη ιηò κüθειατ απü
üρμο Kar αυοιελεßτατ αυü δτÜφορα ηφα
πετρþματα, ια οποßα μοτÜΖουν με αυτÜ που
ντßσαμε σια ΦηρÜ. Το Ýδαφοò εßνατ περτσσüιε
καιηφορικü, ενþ σε δτÜφορα σημεßα συναντÜμε
πολεßμματα ελαφρüπειραò, πÜνω οτα οποßα Ýχει
ναπιυχδεß μßα υποιυπþδηò θλÜσιηση.
Η ετκüνα ιηò Θßραò εßνατ iδra με την ε
ιηò ΘηραοτÜò. Το ΑσυρονÞστ δεν εßνατ τüσο
ρυψωμÝνο, ωστüσο η κορυφη ιηò ακιηò ιου
ιατ απü τον üρμο, ενþ παντοý υπÜρχετ Üσπρη
λαφρüυειρα, απü την οποßα πηρε ιο νησι το
μα του.
Περυατþνταò σια ιρßα αυιÜ νηστÜ, ιη Θηρα,
ΘηραστÜ kar ιο Ασπρονησι, πεισιηκαμε üιr
ιο παρελθüν θα πρÝυετ να Þιαν ενωμÝνα Kar
αποτελοýσαν Ýνα νησß. Εμενε λοτυüν να δουμε
μποροýσαμε να υποσιηρßξουμε κÜττ ανÜλογο
yra τα ιρßα νησÜκτα που Βρßσκονταν γýρω
τον üρμο. Σιη μελÝτη τουò αφτερþοαμε μßα
κληρη ημÝρα και οτο ιÝλοò ατοθανδηκαμε
νοποτημÝνοτ, ΒλÝπονιαò üττ ακüμη κι üταν η
σιορßα δεν Ýχετ να μαò υετ τßποτα yr' αυτü το
μα, ια νηστÜ αυιÜ φÝρουν απü μüνα τουò το α
ιýπωμα ιου σχημαιισμου τουò.
Απü ια ΦηρÜ κατεθηκαμε στο μτκρü λτμÜνι
 J,ι,τ.τοßιλ-ι
Βρßσκετατ χαμηλÜ οτην ακτÞ. Αυü εκεß πηραμε
Ýνα kaikr με σκοπü να αυοθτβαστοýμε στη Mrkpn
ΚαμÝνη. Το νησÜκτ Βρßσκειατ σε απüοταση δυο
μιλßων αυü ιο λτμÜντ ιηò Θηραò. Εχετ σχßμα κω-
νικü kar δταχωρßΖειατ απü ιο επüμενο νησÜκτ μÝ-
σω ενüò αρκειÜ στενου καναλτου, στο οποßο δÝ-
νουν μερτκÝò φορÝò ια πλοßα kar ια καßκτα.
Σιο νησß αυτü συνανιÞσαμε μüνο Ýναν üγκο η-
φατσιετακþν πειρωμαιων, κοκκτνωποý η μαýρου
χρþμαιοò, ια οποßα οφεßλουν την παρουσßα ιουò
σιον κραιηρα που θρßσκετατ στην κορυφÞ ιου νη-
στοý. Μεταξý αυιþν ιων πετρωμÜτων Βρßσκουμε
kar μερτκÜ κομμÜττα βασÜλτη kar κÜποτεò ενδεß-
ξετò μταò υυοτυπþδουò θλÜοτησηò: συγκεκρτμüνα
εßδαμε μια μτκρη συκτÜ kar λßγη πραστνÜδα.
Karvoupyra ΚαμÝνη, ΝÝα ΚαμÝνη κατÜ
ιουò νιüυτουò, Ýχετ μηκοò μεγαλýιερο
απü Ýνα μßλτ kar παρουοιÜΖετ μßα üψη
αποκρουστικη καδþò πληστÜΖετò κονιÜ
τηò. Αποιελεßτατ απü ανατριχιαστικουò
üγκουò μαýρου βαοÜλιη, κομματτασμÝνουò Kar
κοφιεροýò σια ακρα τουò. or oπoior συσσωρευο-
νιατ ο Ýναò δßπλα στον Üλλο. Απο8τΒαστηκαμε
σε Ýνα μικρü κολπßσκο üπου kar ιο kalkr μαò Ý-
δεσε. Στο σημεßο αυιü ια νερÜ ßταν πραστνωπÜ.
Εßχαν μÜλτστα χÜσετ τüσο υολυ τη διαφÜνετÜ ιουò,
που οιο σημεßο αυτü δεν μπορουσαμε να καιαλÜ-
5. Χüρτηò τηò
Σοντορßνηò.
Χολκογροφßο
(ß7οò οιþναò)
του 0. Dapper
Βουμε το θαθοò ιηò θÜλασσαò. Το χρþμα των νε-
ρþν στο μÝροò αυτü δταφοροποτεßτατ, κατÜ πολý,
απü τη θÜλασοα ιων Φηρþν. Εκεß τα νερÜ ηταν η-
ρεμα ι<ar καθαρÜ. Σε κÜποτα οημεßα ιηò ατq)ογτα-
λτÜò δημτουργεßτατ μßα θαλιωδηò περτοχη, οιην
ουοßα τα νερÜ Ýχουν ακüμη πιο Ýντονο χρþμα απ'
ü,ττ στον κüλπο. ΜÜλισια, καθþò δεν μπορουν να
ανανεωθοýν κατÜ ιην περßοδο του καλοκατρτου,
θγÜΖουν μια δυοþδη μυρωδτÜ, η οποßα μαò ανÜ-
γκασε να αυομακρυνθοýμε αυü την περτοχη üσο
πτο γρηγορα γτνüταν και να κατευθυνθοýμε στο
εσωτερικü ιου νηστοý. Οστüοο, or προσπÜ8ειÝò
μαò Ýπεσαν στο κενü, καθþò σταθηκε αδυνατο να
περπατßσουμε πÜνω σε αυτουò τουò κοφιερουò ο-
γκουò απü βασÜλιη χωρßò να δτατρÝξουμε ιον
κßνδυνο να χιυπßσουμε τα χÝρια kar τα υüδτα μαò
σε κÜθε μαò θημα.
ΑνατολτκÜ τηò Βαλτþδουò περτοχηò υπßρχε Ý-
να υψωμα Κωντκοý οΧηματοò, σιο οΠοΙο ενιοπß-
οαμε αρκειÜ σιüμτα απü ια οποßα ÝΒγατνε η λÜβα
κατÜ το σχηματτσμü του νησιοý. Η υεριοχß εßναι )
Η ΝÝο ΚομÝνπ σχημοτßστηκ€ μ€ταξý
Ι7Ο7 κοι Ι7Ι Ι, üτον üρχισε νο
Byoiveι οπü την €πιφüνΕιο τηò δüηασσοò
aq
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
Η Σοντορßνη. ovof,oyιkü μ€ την ÝκτοσÞ
τηò, εßνω το πιο πf,οýσιο κοι
πυκνοκοτοικπμÝνο νησß τοι.ι Αρχιπεf,üγουò
επτσιρωμÝνη απü ηφατσιετακÜ πειρþμαια δταφü-
ρων αποχρþσεων και απü üγκουò βασÜλιη kar ε-
λαφρüπειραò, πÜνω σιουò οποßουò αρχßΖετ να α-
ναπιýσοειατ με δυσκολßα κÜποτα βλÜσιηση. Το
υπüλοτυο νησß εßνατ λτγüτερο υπερυψωμÝνο kar
δεν συναντÜμε σε αυτü οýτε υÝτρεò ουιε οιÜχιη
οýιε ιτανενüò εßδουò θλÜοιηση.
Μυορεß ια νερÜ ιου κüλπου και του βÜλτου να
Ýχουν Ýνα Ýνιονο χρþμα απü ιιò αναθυμτÜσετò kar
ια υλτκÜ που Βγαßνουν πτθανüν απü το ΒÜθοò kar
παρ' üλο που ιο μÝροò αυτü ßταν οßγουρα η εστßα
ενüò ηφατοτεßου, το οποßο ενδεχομÝνωò δεν θα αρ-
γοýσε να δþσετ μßα νÝα Ýκρηξη, τα νερÜ μαò φÜ-
νηκαν ΖεστÜ. ΒÝβατα δεν κολυμπησαμε, ΒÜλαμε
6. Χüρτηò τηò μüνο ιο χÝρτ μαò σιη θÜλασσα, ενþ ια θερμüμετρÜ
Σοιττορßνηò. μαò ια εßχαμε αφηοετ σια ΦηρÜ. Στην αναιολτκÞ
Χολκογροφßα του ακτη τηò ΙÝραò παρατηρησαμε kar εκεß μερτκÜ
G. Rosacclo, κοτλþματα στα οποßα το νερü εßχε περßπου ιο ßδτο
«Viaggio da χρþμα, ενþ σχεδüν σε üλη ιην ακτÞ kar των τρτþν
Venetia α νηστþν εντοπßσαμε στδηρουχα υλτκÜ υου προοÝ-
Constantinopoli», δτδαν σττò πÝιρεò Ýνα Ýνιονο κüκκτνο χρþμα.
Βενετßο 15θ8
Δα
ß
Το νησß ΙÝρα, αλλτþò ΠαλατÜ ΚαμÝνη, Ýχετ
μηκοò μεγαλυιερο του ενüò μτλßου. ΜοτÜΖετ üπωò
kar τα δυο προηγοýμενα νηστÜ με Ýναν üχτ ουμ-
μετρτκü üγκο πειρωμÜιων, ηφατστετακþν υλικþν
kar θρÜχων απü θασÜλιη. Το εδαφüò ιου καλυ-
πιετα1 σε λτγοσιÜ σημεßα αυü Ýνα μßγμα ελαφρü-
πετραò Kar ηφατσιετακηò σταχιηò, η οποßα επτ-
ιρÝυετ κÜποιου εßδουò βλÜσιηση. Το νησß αυιü εß-
var Ýρημο kar ακαλλτÝργητο. ΚατÜ τη δτÜρκετα
ιηò Üνοτξηò οτ κÜιοτκοτ τηò Θηραò υηγαßνουν ε-
κεß ια μουλÜρτα και τα γαßδουρτα ιουò. Πτσιεýου-
με üιτ εδþ θα μποροýσε να ευδοκτμýσει Kar η ε-
λτÜ, καθþò κατ üιτ αρκειÝò οτκογÝνετεò 8α μπο-
ροýσαν να ΖÞσουν και να καλλτεργουν ιη γη του.
Σιην ΙÝρα συναντησαμε αρκειÜ μεγÜλεò ρωγμÝò.
ΠρÝυετ να οχημαιßοτηκαν απü τουò σετσμοýò που
Ýυληιιαν ιην rrεproxn πολυ ιακττκÜ.
ýμφωνα με τον Τουρνεφüρ, τα δýο νηστÜ,
ΘηρασιÜ kar Ασπρονηστ, πρÝπετ να απο,
τελουσαν ιμηματα ενüò μεγαλυιερου, ενþ
η ΠαλατÜ kar η Mrkpn ΚαμÝνη, που υ-
πηρχαν Þδη απü την εποχÞ που ο Τουρ-
νεφüρ περιηγοýνταν στο ΑρχτπÝλαγοò, θα υρÝπετ
να οχηματßοιηκαν αρκετÜ αργüιερα απü ια υπü-
λοτπα. Στη ΘηραστÜ, ο Πτολεμαßοò πßοτευε üττ
Βρτοκüιαν μßα πüλη, ενω ο Πλßντοò πρüοθετε ü-
ιτ καθþò η τελευιαßα εßχε αποχωρτστεß απü τη ΘÞ-

ρα, δεν πρÝπετ να συγχÝειατ με ιο ΑσπρονÞστ οý-
τε να 8εωρεßιατ τμßμα του ßδτου νηοτοý, üπωò πß-
στευε ο Τουρνεφüρ. Το Αοπρονßοτ πρÝπετ να εß-
χε το μτκρüιερο χωρτü kar το μτκρüτερο πλη8υ-
σμü, ενþ η ΘηραστÜ που Ýχει μεγαλýτερη θκιαση
kar καλýτερο Ýδαφοò πρÝπετ να Þταν πιο πυκνο-
καιοτκημÝνη. Ο Τουρνεφüρ υποστηρτΖε üιτ η Θη-
ραστÜ εßχε το üνομα ΙÝρα, Qστüσο, η θÝση του νη-
στοý αυιοý, σýμφωνα με Üλλουò συγγραφεßò, ανÜ-
μεσα σιη Θηρα kar ιη ΘηραστÜ, δεν αφηνετ κα-
μτÜ αμφτθολßα kar δεßχνετ üιτ ο Τουρνεφüρ Ý-
σφαλε. ΕξÜλλου, or κÜτοτκοτ τηò Σαντορßνηò ξε-
χωρßΖουν ακüμη kar σßμερα σαφþò τα νηστÜ Θη-
ρασιÜ, ΑσπρονÞοι kar ΠαλατÜ ΚαμÝνη.
Η ΝÝα ΚαμÝνη, απü την Üλλη, δεν εßχε ακüμη
σχηματτσιεß üιαν ο Τουρνεφüρ υερνοýσε απü τη
Σαντορßνη. Σχηματßοτηκε μερτκÜ χρüντα αργüιε-
ρα, μεταξý ιου 1707 και του 171ι, üιαν Üρχτσε να
Βγαßνει λßγο λßγο απü την εmφÜνετα ιηò θÜλασ-
σαò ωò αποτÝλεσμα διαφüρων υποθαλÜσστων δο-
νÞσεων. ΟποταδÞποτε ανÜπτυξη λÜμΒανε το νη-
σß αυιü, συνοδευüταν απü Ýναν αποκρουοιτκü θü-
ρυΒο kar απü Ýναν Üσπρο καπνü που Ýθγαινε α-
πü μεγÜλο βÜθοò. Ο σχηματτσμüò τηò ολοκληρþ-
θηκε απü μτα θροχη κομματτþν βασÜλιη, ελα-
7. Αποψη οπü το
φρüπειραò kar σιÜχτηò υου απλþθηκαν πανιου. t{εμποριü τηò
Or λευιομÝρετεò αυτου ιου γεγονüτοò δταδüθηκαν Σοντορßνηò.
μÝσω ιων εφημερßδων ιηò εποχηò kar απü μßα Χολκογροφßα
(18οò αιþνοò) σε
μπροσοýρα γραμμÝνη στα λαττντκÜ απü Ýναν rn-
σουßτη τερÝα που Βρεθηκε σιην περτοχη. σχÝδτ J.B. Hilaire
και χÜραξη
Η Σανιορßνη, συμφωνα με ιον Πλßντο, εßχε κα-
J. Mathieu
ιÜ ιην αρχατüιητα ιο üνομα Καλλßστη η αλλιþò
ιο Ομορφο Νησß. Σιη συνÝχεια μειονομÜστηκε σε
Θßρα, απü ιο üνομα ενüò απü τουò θαστλτÜδεò
ιηò. Το üνομα που Ýχετ σημερα προÝρχετατ απü ε-
κεßνο τηò Αγßαò Eιpnvnò στην οποßα το νησß ηταν
αφτερωμÝνο üιαν θρτσκüταν υπü ιην kuprapxia
των Βενειþν. Σιο παρελθüν, η Σαντορßνη δεν Þ-
ταν μüνο Ýνα απü ια πτο üμορφα, αλλÜ kar Ýνα α-
υü ια πτο εýφορα νηστÜ ιου ΑρχτπελÜγουò. Το
οτρογγυλü τηò σχημα, το Ýδαφüò τηò, ιο οποßο Þ-
ιαν καλλτεργηστμο σε üλα ια σημεßα ιου, τα θου-
νÜ Αγτοò ΣτÝφανοò kar Προφητηò Ηλßαò, τα οποßα
Οι Εßßην€ò ι€ρ€ßò στο νησß
eivoι ποßυüριδμοι κοι φτωχοß üπωò
κοι στο υπüf,οιπο νπσιü του ΑΡχιπεf,üγουò
4L
ΣeπτοΡιι\τΗ

8. Χαρακτηρι-
οτικÞ ενδυμσσßα δα πρÝπετ να Þταν καλυμμÝνα με δÝνδρα, üλα
γυνοßκαò τηò συνθÝιουν ιην ετκüνα ενüò νηστοý εξατρεττκÜ ü-
Σαιιτορßνηò μορφου. Το θουνü Προφητηò Ηλßαò θα πρÝπετ να
προμη8ευε τουò καιοßκουò με ξυλα, ενþ απü αυ-
τÜ θα υρÝυετ να υßγαΖαν kar υολλÜ τρεχοýμενα
νερÜ. ΜÜλτστα, ακüμη kar η μτκρß πηγß που υ-
rrÜpxεr σιην ακτÞ τηò ΜεσσαρτÜò θα πρÝυετ να η-
ταν πολý πτο πλοýστα ιην εποχÞ εκεßνη αυ' ü,ιτ
οημερα που η περτοχÞ εßνατ εξ ολοκληρου γυ-
μνÞ.
Η Σανιορßνη, αναλογτκÜ με την ÝκιασÞ τηò, εß-
ναι το πιο πλοýστο και πυκνοκατοτκημÝνο νησß
του ΑρχτπελÜγουò. ΣυναντÜμε πÝνιε kupra
χωρτÜ, καθÝνα απü ια οποßα Ýχετ ιο δτκü
:, του επßσκουο: την ΑπÜνω ΜερτÜ, ιο
ΣκÜρο, τον Πýργο, το
Εμπορετü και το Ακρω-
τηρτ. Or επüπιεò εßνατ υ-
πεýθυνοτ yra ιην
ασιυνομευση ιηò Περτ-
φÝρειÜò τουò, γτα τη σýγκλη-
ση σε ουνÝλευση ιων πρþιων κατοß-
κων του xωprou σχεττκÜ με υποδÝσετò
που αφορουν το νησß, yra την επτιηρη-
ση τηò φορολογßαò κ.Ü, Η δηιεßα τουò εß-
ναι ετÞοια και εκλÝγοντατ απü ττò γεντ-
κÝò συνελευσετò ιων ττολττþν. ΠÝρα απü
αυιÜ τα kupra χωρτÜ, στη Σανιορßνη συνανιÜ-
με Kar αρκετÜ Üλλα μτκρüιερα χωρτÜ, üπωò το
Ημεροθßγλι, το Φηρü-ΣιεφÜντ, τα ΦηρÜ, τη Μεσ-
σαρτÜ, ιο Μεγαλοχþρτ, ιο ΒουρΒοýλο, την Εξω
ΓωντÜ, ιο ΚαμÜρτ. Ο αρτθμοò των καιοßκων ανÝρ-
χεται οτουò δþδεκα χτλτÜδεò, or υερτοοüτεροτ α-
υü τουò οποßουò εivar Ελληνεò,

αριδμüò ιων ρωματοκαθολτκþν Ýxεr μετ-

tr
Οι κüτοικοι τηò Σοντορßνηò €ßναι €Ργοτικοß,
€γκΡοτ€ßò,
πιο ηθ!κοß κοι τßμιοι
οκüμη κει οπü τουò κοτοßκουò τηò Νüξου
ωθεß απü ιην εποχÞ του Τουρνεφüρ kar
οημερα στο νησß συνανιÜμε μüλτò το Ý-
να εΚτο αΠο οσουò συναντουοαμε Πα-
λτüιερα. ΥπÜρχουν δýο επßσκοποτ, Ýναò
Λαιßνοò, ο οποßοò το χετμþνα δταμÝνετ στο ΣκÜρο
και το καλοκαßρτ στα ΦηρÜ, kar Ýναò Ελληναò, η
Ýδρα ιου οποßου εßνατ στον Πýργο. Παλτüιερα, υ-
πηρχαν kar ιησουßτεò, or οποßοτ ανιτκαταστÜθη-
καν με τουò λαΖαρτστÝò. Or Ελληνεò τερεßò σιο
νησß εßναι εξßσου ιολυÜρτθμοτ, üπωò Kar στα υ-
πüλοτυα νηστÜ ιου ΑρχτπελÜγουò kar σχεδüν το
ßδτο φιωχοß.
Or κÜτοτκοτ τηò Σαντορßνηò εßνατ πολý εργαιτ-
κοß kar εγκρατεßò. Eivar πτο ηθικοß kar τßμτοτ α-
κüμη kar απü ιουò καιοßκουò ιηò ΝÜξου. Eivar ε-
πßσηò περτσσüτερο πλοýστοτ απü ιουò τελευιαß-
ουò, καθþò η θτομηχανικη παραγωγÞ σιο νησß
ανθεß. Στη Σαντορßνη παρÜγονιατ κραστÜ εξατρε-
ττκηò ποτüιηταò, ενþ or κÜιοτκοτ ασχολουνιατ rδr-

42

αßιερα Kar με ιην καλλτÝργετα θÜμΒακοò. Απü το
ιελευταßο, or γυναßκεò κατασκευÜΖουν υφÜσματα
διαφορεττκηò ποιüτηταò. ΠλÝκουν καπÝλα kar
κÜλτσεò kar ια πωλοýν στουò ξÝνουò. Επßσηò, τα
προßüντα τουò εξÜγονιαι στη Ρωσßα kar σθ μερτ-
κÝò πüλετò ιηò Ιταλßαò. Οτ πτο δρησκευüμενεò κα-
ιασκευÜΖουν ια πτο φßνα kar καλýτερηò ποτüιη-
ταò υφÜσμαια. ΜÜλτστα, καθþò ιο θαμΒÜκτ που
παρÜγειατ στο νησß δεν επαρκεß γτα να καλýψετ
ιτò ανÜγκεò ιων καιοßκων, γßνετατ ετοαγωγß θÜμ-
Βακοò απü Üλλα νηστÜ kar απü ιην ακιß ιηò
ΕφÝοου.
9. Γυναßκεò τηò
Σαντορßνηò.
Επρωμη
λιθογρOφßο (18οò
αþνοò) σε η(Ýδιο
J.B. Hilaile.
ß0. Γυνοßκεò τηò
Σογτορßνηò
Το κρασß αποιελεß το πro σημαντκü Ýσοδο yra
τη Σαντορßνη. Το πτο γνωσιü κρασß εßνατ εκεßνο
με ιο üνομα Βßνο ΣÜντο (Ayro ιφασß). Eivar απα-
λü, γλυκü kar μÝφταò ποτüιηιαò τον πρþιο ξρüνο.
Οταν ωρτμÜσετ γßνετατ εξαφεττκηò ποτüτηιαò kar
προιτμÜται ακüμη kar απü το κρασß τηò Κýπρου,
Or κÜτοτκοτ το πωλοýν yra φετò η τÝσσερτò παρÜ-
δεò την οκÜ κατÜ τη συγχομτδη, ΕξÜγετατ κατÜ το
μεγαλýτερο μÝροò ιου στη Ρωσßα. Η ποτκτλßα Βß-
νο ΣÜνιο γßνεται απü λευκÜ γτνωμÝνα σταφýλτα,
ια οποßα or παιηγωγοß αφßνουν σιον ßλτο γτα ο-
κτþ ημÝρεò, πÜνω σιτò ιαρÜισεò ιων σπτττþν ιουò.
Το κροσß οποτ€η€ß το πιο σημοντικü Ýσοδο.
Το πιο ινωστü κροσß eivoι εκεßνο
μ€ το üνομο Βßνο Σüιπο (Αγιο κΡοσ0
Στη συνÝχετα, τα πατοýν κατ βÜΖουν ιο μοýσιο
ιουò σε Ýνα θαρÝλτ το οποßο κλεßνουν επτμελþò
μÝχρι ο μοýστοò να Ζυμωθεß.
Το συνηθτσμÝνο κρασß που παρÜγετατ σιη Σα-
ντορßνη δεν εßνατ καθüλου καλßò ποτüιηιαò. Εß-
var καιÜ γεντχß ομολογßα γλυκü κατ γßνετατ πο-
λυ εýκολα στυφü. ΦττÜχνετατ απü λευκÜ kar μαý-
ρα σταφýλτα, τα οποßα οι κÜτοτκοτ πατοýν μÝοα
οτα αμπÝλτα. Ο μοýστοò που θγαßνετ, σιη συνÝ- )
43
 11. ΣχÝδιο τηò
πωλοýντατ σιουò ξÝνουò yra Ýναν η δυο παρÜδεò
Σαντορßνηò
σýμφωνα με τον
την οΚα.
Gaspare Tentivo Τα κελÜρτα σιο νηοß εßνατ ευρýχωρα κατ πολυ
το 1683 καθαρÜ. Βρßοκονιατ κÜιω απü ιην επτφÜνετα ιηò
γηò Kar or τοßχοτ ιουò εßνατ απü Üσπρη ελαφρü-
πετρα, μτα πÝιρα που συναντÜμε πανιοý σιο νη-
οß. Η οροφη τουò εßνατ χτισμÝνη με τÝτοτον ιρü-
πο þσιε να σχηματßΖετ καμÜρεò. Or πτο πλοýστοι
τδιþιεò ιοποθετοýν οτο εσωιερικü ιων κελαρτþν
ιουò ιοτμÝνιο. Or υπüλοτποτ δεν ΒÜΖουν τßποια,
καθþò δεν εivar kar υολυ απαραßιηιο. Καθþò το
κραοß εßνατ Ýνα πολý ευαßσδηιο ιροΙüν, or καμÜ-
Τ,¶,.;,:;: ρεò ιων κελαρτþν εßνατ τδταßτερα σιÝρεεò. Τα θα-
ι&Jψ. ρÝλτα τοποθετουνται στη σετρÜ. Σχεδüν σιην εß-
οοδο ιου κελαρτοý ουναντÜμε Ýνα αρκειÜ μεγÜλο
ιειρÜγωνο θαρÝλι απü πÝτρα, το εσωτερτκü του ο-
ποßου εßνατ επενδεδυμÝνο με Ýνα μßγμα ασΒÝστη
kar ελαφρüπειραò.
ιιιΦb,αtπΤι τΦι.ηß Η ποοüτηια κρασιου που εξÜγετ κÜθε χρüνο η
.1ιφ
,,Ι%ιtι Σανιορßνη εßνατ αρκετÜ μεγÜλη. Σε περιüδουò
μÝιριαò σοδετÜò υπολογßΖετατ üιτ απü το νησß ε-
ξÜγοντατ 1.280 τüνοτ. Επßοηò, or κÜτοικοτ εξÜ-
χετα ιοποθετεßτατ σε ΒαρÝλτα. Καθþò τα σιαφýλτα γουν Kar μτα μτκρη ποσüιητα ρακß, ενα ποτü που
εßναι αρκειÜ þρτμα kar γλυκÜ και προκετμÝνου ο αν και πτκρü, εßνατ πολυ ευχÜρτστο στη γεýοη.
μουστοò να Ζυμωθεß, or παραγωγοß ιηò Σανιορß-
νηò, üπωò και σε üλα ια νηστÜ του Αρχιπελα- Σανιορßνη πληρþνετ περßπου 55.000
γουò, ουνηθßΖουν να γεμßΖουν το Ýνα τρßτο των γρüσια φüρο, στον οποßο συμυεριλαμ-
θαρελιþν με νερü. Αφηνουν το μουστο σια θαρÝ- βÜνετατ η φορολüγηση ιηò γηò, ο κε-
λια yra περßυου Ýνα μηνα και στη συνÝχετα τα φαλτκüò φüροò, η ουνδρομη των δυο
σφραγßΖουν-, αφοý προηγουμÝνωò Ýχουν χυσει ιο παρÜδων ιην οκÜ σχειτκÜ με τη φορο-
νερü kar ια καιακÜθτα ιου καρπου. Ο μοýσιοò λüγηση των κραοτþν, καθþò kar τη φορολüγηση
μÝνετ στα θαρε_\τα yra οκτþ με δÝκα ημÝρεò. Το για Ýξοδα ιου στüλου του καπειÜν πασÜ που κα-
12. Εκρηξη οτον κρασß που παραγετατ εßνατ κατþτερηò ποτüιηιαò, λουνιατ or κÜτοτκοτ κÜθε χρüνο να υληρþσουν
κροτÞρο του καταναλþνειατ στο μεγαλυιερο μÝροò ιου απü yra ιην περτοδεßα ιου ιελευταßου στο ΑρχτπÝλα-
ηφαιοτεßου τηò ιουò ßδτουò ιουò κατοßκουò, ενþ μτκρÝò ποσüιηιεò γοò. Η φορολüγηση ιηò γηò δεν πρÝπετ να ξε-
Σαιιτορßνηò περνÜ ιο Ýνα δÝκαιο ιηò παραγωγηò, Ýνδετξη υ-
υοιÝλεταò του νηστοý, ωσιüσο πολυ συχνÜ or r-
δτþιεò που Ýχουν ενοικιÜοετ αυü ιην Υψηλß Πυ-
λη το δτκαßωμα εßοπραξηò των φüρων παρακρα-
τουν το ενα πÝμπιο τηò παραγωγηò, αγνοþνιαò ια
δßκατα παρÜπονα των κατοßκων.
Ο üρμοò ιηò Σαντορßνηò Ýχετ μηκοò περßπου ε-
πια μßλτα σιο νüττο μÝροò του kar Ýξι μßλτα πλÜ-
ιοò απü το σημεßο που αρχßΖετ το μικρü λτμÜντ
στα ΦηρÜ μÝχρι ιο νησÜκτ Ασπρονησι. Θα απο-
ιελουσε Ýνα ατιü τα καλυτερα λτμÜντα του Apxr-
πελÜγουò εÜν τα πλοßα μυορουοαν να ρßξουν Ü-
γκυρα. Εχετ πολυ μεγÜλο Βαθοò, το οποßο σε ο-
ρτομÝνα σημετα μπορεß να φτÜσετ ακüμη Kar ττò
τρτακüστεò οργτÝò. Τα πλοßα αγκυροθολοýν σιον
Αß-Ντκüλα, ενþ üσα θÝλουν να φορτþσουν κρασß
δÝνουν στουò κÜΒουò που θρßσκονιατ κÜτω απü
τα ΦηρÜ. ΕÜν οι Üσχημεò καlρτκÝò συν8ßκεò δεν
ιουò επτιρÝπουν να δÝσουν σιη Σανιορßνη, τα
πλοßα ρßχνουν Üγκυρα συνηδωò ανÜμεσα σιη

44
 'l3. Το üροò Αγιοò
ΣτÝφονοò στη
Σαιιτορßνη,
Εγχρωμη
λιθογροφßα (18οò
οιþναò) σε σχÝδιο
του Ghoiseul-
Goutlier

Mrkpn και τη ΝÝα ΚαμÝνη μÝχρτ να κοπÜοετ η
κατατγßδα. Οι φρεγÜτεò μποροýν να ρßξουν Ü-
γκυρα οε θÜθοò δεκαπÝνιε με εßκοοτ οργτÝò.
Επετδη üμωò στο νüττο τμßμα τηò ΠαλαιÜò Κα-
μÝνηò στο 0Üθοò αυιü υπÜρχετ χονιρη Üμμοò kar
χαλßκτα, συνηθßΖουν να πετουν kar Ýνα σxorvi
στη στερτα.
Σε κÜποτα απüσιαοη νüιτα-νοττοδυττκÜ τηò Mr-
κρηò ΚαμÝνηò, το ΒÜθοò ιου νερου εßνατ μεγαλυ-
τερο. Ωσιüσο, σιο θÜ8οò αυτü υπÜρχουν θρÜχτα
kar πÝιρεò με αποτÝλεομα ια πλοßα να μην μπο-
ροýν να ρß6ουν Üγκυρα. Or ψαρÜδεò του νηστοý
επτβεΒατþνουν üιτ or θρÜχοτ οιο οημεßο αυτü δεν
ηταν πÜντα τüσο υπερυψωμÝνοτ, κÜττ που πτθα-
νþò υποδηλþνετ ιον επικεßμενο οχηματιομü ενüò
νεου νησιου.
Θεωρησαμε üτι θα ηταν απερßσκεπτο εκ μÝρουò
μαò να παραμετνουμε περιοοοιερο ανÜμεοα οτη
Mrkpn και την ΠαλαιÜ ΚαμÝνη, καθþò γυρω α-
πü την τελευταßα Ýθγατνε μια δυσþδηò μυρωδτÜ,
η οποßα πρÝπετ να Þταν Βλαθερη yra την υγεßα
μαò. ΠÝρα απü ια μολυομÝι,α σκουρüχρωμα νερÜ
και or ηφατστετακÝò αναθυμτÜσετò που Βγαßνουν
γýρω απο αυτü το μεροò μποροýν να μολυνουν
τον αÝρα οε μεγαλη αυüσιαση και να προκαλÝ-
σουν επικßνδυνεò ασθÝνετεò. I 14. Αγαλμα
κüρηò στη θÞρα

.t§F<j-
:

a t-

45
Aιrτlpor - Mykoιrι or -ΔΗηο:
ι Το επτχεßρημα αυτü δεν σιÜθηκε r-
;ι... .--;
',*Ζ
'll
Ι,
a
a -:ßΞ
προτψουοε να κοιμηθοýμε στη
Μýκονο. καθþò στο νησß αυτü
or ναýτεò μαò εßχαν πολλουò
φßλουò. Επß πλÝον, προτιμοý-
σαν να πεlýοουν τη νýχια τουò
δßπλα στη θÜλαοοα. σε Ýνα μÝ-
ροò με καλü κραοß, παρÜ δßπλα
σε γκρεμτσμÝνα ερεßπτα, τα ο-
ποßα δεν τουò κινουσαν κανÝνα
ενδταφÝρον. ΕπÝμεναν üττ η
ΔÞλοò Kar τα υπüλοτπα ερετπωμÝ-
να νηστÜ υου Βρßσκονταν γυρω τηò α-
ποιελοýσαν καιαφýγτο yra τουò πετρα-
ιεò Kar οιτ μΠορθτ να μην ηταν ασφα-
λÝò να ταξιδÝψουμε ΒρÜδυ στην περτο-
χß. Μαò ανÝφεραν üττ αυιοß or Üνθρω-
ποτ üχτ μüνο ληστεýουν και λεηλαιοýν
ια πλοßα, αλλÜ αρÝσκονται να υνßγουν
τουò ναυιεò ΠροΚειμενου να μην α_
ποκαλýπιονται ια εγκλημαιÜ ιουò.
κανü να μαò αλλÜξει γνþμη. Προ-
τρÝψαμε ιουò ναýιεò μαò να πÜνε
και να ΖηιÞσουν λßγο κραοß παρα-
πÜνω απü τουò κατοßκουò του νησl-
ου, ειστ ωστε να αναΚτησουν το
δÜρροò τουò. Μαò Ζßτησαν να ιουò
δþσουμε μιση þρα προκετμÝνου να
.
a θρεθοýν στο νüττο ιμημα ιηò Χþ-
ραò Kar γυρω στιò πÝνιε το πρωß
a
σηκþοαμε Üγκυρα με προορισμü
ιο νησß ιηò Δηλου, üπου kar φτÜ-
Ý σαμε πprv απü τη δýοη ιου ηλßου.
Ýσαμε σε Ýνα μτκρü λιμÜντ
στο δυιτκü τμημα του vnσr-
ου. ΜπροστÜ μαò εßχαμε
L'.'..
ι ιΟ δυο μτκρÜ νησÜκτα, τον
.ß ΜεγÜλο και τον Μτκρü Ρε-
' .'ß ' ματιÜρη και λßγο πτο μακρτÜ, σε α-
πüσιαση μισηò λεýγαò, το νησß τηò
.-. ο ΜεγÜληò ΔÞλου η αλλτþò ΡÞνετα.
Σιουò ναýτεò μαò δωρßσαμε το κρα-
σß που εßχαμε μαΖß μαò αυü ιην ΤÝ-
νεδο kar ιτò προμηθειεò που εßχα-
με φÝρει απü ιον ΤσεσμÝ προκετ-
ß'.
,ß,
μÝνου να τουò αποΖημτþσουμε kar
να ιουò ευΧαρτστησουμε Που μαò
') ' μειÝφεραν απü ιη Μυκονο στη ΔÞ-
λο.
Η αταξßα kar η αναστÜιωση που
. .j' a παρουστÜΖουν τα γκρεμτσμÝνα κττ-
σμαια αυιηò ιηò ξακουσιηò πüληò,
τα ερεßπτα ιων ναþν, ια χαλÜομαια
των παλαττþν και των σπτττþν εντυ-
πωστÜΖουν kar καθηλþνουν τον επτσκÝπτη. Η φα-
νιαοßα ιου ταξτδεýετ στο χρüνο, στα μεγÜλα μνη-
μεßα που Βρßσκονταν εδþ kar που τη θÝση τουò ση-
μερα Ýχουν πÜρετ χαλÜσμαια. Γτα μτα σιτγμη φα-
νταστηκαμε πþò ßιαν αυτü εδþ ιο μÝροò κατÜ ιην
αρχατüτητα. Σκεφιηκαμε πþò θα Þιαν να SλÝπαμε
ξαφντκÜ μπροστÜ μαò το τερü ιηò ΑριÝμτδοò, ιο
τερü του Απüλλωνα, üπου καιοτκοýσαν or τερεßò,
Ýνα γυμνÜστο, Ýνα θÝαιρο, Ýναν πρüναο Þ Ýνα πα_
λÜττ οττò πραγμαιτκÝò τουò διασιÜσετò. Πανιου ση-
μερα συνανιÜμε κολüνεò, κτονüκρανα, μÜρμαρα,
γρανßιη, ανÜγλυφα, επιγραφÝò, κομμÜιτα απü κα-
τεσιραμμÝνα αγÜλματα. Μαò Ýρχειατ σιο μυαλü η
ετκüνα ενüò θεοý, ενüò ηρωα, ενüò ευεργÝτη. Το
μüνο συναßσθημα που μποροýμε να ατσθανδοýμε
γτα τον τüυο αυτü εßνατ θαυμασμüò.
ΑμÝσωò η σκÝψη μαò επτσιρÝφει στην πραγμα-
ττκüτητα. Ποιο Þταν αυιü ιο ΒÜρΒαρο χÝρτ που Βε-
 Ε
4. Χýρτηò
τηò Ανδρου.
5. Γυναßκα
τηò Ανδρου,
Χαλκογραφßο
('t8οò οιþνοò)
του Pitton de
Tourneflort, σε
σχÝδιο Audriet.
6. Η ενδυμοσßα
τηò Μυκονιü-
τισσαò απü τον
ζωγρÜφο Richard
Dalton (1749).
7. Μυκονιüτισσο.
ΕπιχρωμαπσμÝνη
χολκογραφßο
(18οò αιþναò),
σε σχÝδιο
βÞλωοε με το σπαOß ιου τα τερÜ αυιÜ μνημεßα; κατ εγκαταλετμμÝνα χωρÜφlα. σια οποßα φυτρþ- Stackelberg
Ποτο ηιαν εκεßνο το τερüσυλο χÝρτ που καιÝσιρεψε νουν αδυναμα φυιÜ και μτκροß θÜμνοτ. και χÜροξη
ιουò ναουò που με τüση ευλÜΒετα Ýχττσε αυιü ιο Ý- Ενα νησß που Þιαν αφιερωμÝ\¼ οτουò αθÜναιουò, Β. Consorti.
θνοò; Ποτοò ηταν εκεßνοò που θρυμμÜττοε την προ- Ýνα νηοß που δεχüιαν ιτò δωρεÝò üλου του ηολιττ- 8, ΜυκονιÜτεò,
ιομη ενüò 0εου ευεργÝτη. ενüò ηρωα, ενüò μεγÜ- ομÝνου κüομου δεν μπορετ παρÜ να Ýχετ μτα δαυ- Μυκονιüτισσεò κι
λου καλλτιÝχνη; μαστη καταγωγη. Η Δηλοò, συμφωνα με ιο μυOο, Ýνα Μυκουοτü-
Ανδρεò, ατσθανθεßιε yra μια στlγμη, σιρÝψτε τη ηιαν θναò μικρüò θραχοò που Ýπλεε σιο πÝλαγοò. πουλο, üπωò τουò
ματτÜ σαò οτη ΔÞλο! Δεßτε αυτü το νηοß που πα- Το νησß οχημαιßστηκε υοτερα απü πρüσταγμα του εßδε ο Τ. Hope
_\ιüτερα ηιαν συνþνυμο ιηò ευλÜθεταò, που ßταν Ποσετδþνα, üιαν κατÝφυγε σε αυτü η ερωμÝνη του το 1790
κα.\υμμÝι-ο απü τερουò ναοýò, απü πλουστα κτηρτα Δßα, Ληιþ, κυνηγημÝνη απü την Ηρα, προκετμÝ-
ια οποτα οιο_\τΖατ, ατ,θτσμÝνοτ κÞποτ. ΦÝρτε οτο νου να φÝρετ σιον κüσμο ιον παρÜνομο καρυο .ου )
μυαλü σαò ιην εικüι-α ενüò λαου που ερχüταν εδþ
απü κÜΒε γι0\,τα ιηò \þραò αυιηò προκειμÝνου να Οι κüτοικοι τηò Ι\fυκüνου ξρχονται
αποιßσετ φορο ιlμηò οιουò δεουò μεσα απü τη φω-
νη των 1ερÝων. Σκεφθειιε τη χαρÜ που κατÝκλυΖε στߺ ΔÞßΙο. σπÝΡνοιJν τ!ζ πια γÜνιμΕò
ιουò ανθρþπουò αυτουò και τα αγι,Ü ιουò ατο8ημα- €κτÝσΕιò και Βüσκουν τQ κοπüδια τουò
ια, Kar τþρα, ολα Ýχουν καταοτραφει, ολα Ýχουν ε-
ξαφαντστεß, Σιο νησß υπÜρχουν μüνο χαλÜοματα

Λο
Ακιρο: - νΙγκοκο: -Δτιηο:

ÝρωτÜ ιηò, Απüλλωνα, με τον παιÝ-

ρα των δþδεκα δεþν.
Η Δηλοò δεν ειναι ιüοο υπερυ-
qJωμÝνη üσο η Τηνοò, η ΝÜξοò και
η Μυκονοò. Πανιου συνανιÜμε
σχτσιολτθτκουò θρüχουò και γρανß-
ιη, Χωρτò να υΠαρΧετ κανενα τΧνοò
που να μαριυρÜ ιην υπαρξη κÜποτ-
ου ηφατσιεßου στην περτοχη. Το ü-
ροò Κυνθοò σια μÜιια μαò φανιÜ-
Ζει σαν ενα μτκρü γρανιττκο υιμω-
μα στο οιιοßο δεν αξßΖει να ανα-
φερθουμε. καθþò δι-ν υπÜρχει ιß-
ποια οτο λüφο αυιü που να μαò Kr-
νεß το ενδιαφÝρον η να μαò θυμßΖετ
το παρελθüν.

'=.º
τ ιß-'.
9. ΛεπτομÝρεια οπü το ψηφιδωτü των Δελφινιþν.
10. Αποψη των ορχοιοτÞτων τηò ΔÞλου.
'Ι1. Τα λιοντüριο οτη ΔÞλο
ροιου να συνεΧΙσουμε το
ιαξßδι μαò προò ιn ΝÜ-
ξο. θεληοαμε να cπιοκc-
φθουμε ιο αναιολικü
ιμημα ιηò Ρηνειαò. Βρε-
Βηκαμε αρχτκÜ ανÜμεσα σιον Mr-
κρü και ιον Μεγαλο ΡεματιÜρη και
υιη συνÝχεια αποβιβασιηκαμΓ οε
Ýνα μÝροò üπου or ακτßνεò του Ηλß-
ου εΠεφταν Πανω σια εpεrΠra Κατ
ιουò ιß,μΒοιò. ΓνωρßΖουμε üτι η
7'
νηοοò Ρηι,εια ιlιαν ιο μÝροò üπου
ετÜφησαν οι κÜτοικοι τηò Δηλου,
συμφωνα με το σοφτστη Ευ8υδημο.
Το νηοß ιηò Ρηνεταò η αλλτþò
ΜεγÜλη Δηλοò εßναι λßγο υπερυ-
ψωμÝνο kar αρκειÜ ευφορο, Η γη
του εßνατ κατÜλληλη yra την καλ-
λτÝργετα αμπελιþν κα1 ελτþν.
Παρ' üλο που ιο νηοß εivar αρκειÜ
μεγαλο, δεν κατοτκεßιατ. Or κÜιοτ-
Kor ιηò Μυκüνου Ýρχοντατ στη Δη-
λο. σπÝρνουν ιιò πιο γüνιμεò cκια-
σετò Kar βüσκουν τα κοπÜδτα τουò.
Δεν συναντησαμε πουδενÜ αλλου
Ε ιüσο üμορφουò και ιüσο πολλουò
σχßνουò Kar φτσιικιÝò. ΜÜλιοια, οι
ναυιεò μαò üιαν αποΟτΒÜστηκαν με
ιη σεrpa ιουò σιο Vnσr apxroav να prxvoυV καιω
ια δÝνδρα κα1 να κüβουν τουò κορμουò τουò, ΒÝ-
λονταò να ανανεþσουν ττò προμηθειÝò ιουò οε
ξυλο προτου αναχωρησουμε yra
tον εΠομενο Προορτσμο μαò. r