ΕΛΕγΘΕΡοχ¾πrΑ§ ε ιογ 2οο4

^rr"rη

ΙΣΤOΡΙΚΑ
τΕΝτι κοΥΛΕ, ΓοΥΔΙ, ΚΑιΣΑΡΙΑΝΗ,
ΧαΙδÜρτ, Aiyrva, Τοποτ μαριυρßου,
τοποι εκιι λÝσει,ιν. Δεν υπÜρχιι
Ελ.\ηναò που σι() Üκουσμα αυιþν ιων
ιοποδεστι,,ιν ναμη φÝρνει σιο μυαλü ιου
τιò Γποχεò ιων Γερμανþν κατακιηιþν και
ιου Εμφυr\ßου. Or εκιελÝσειò οιο
νεοσυσταιο ελληντκο κραιοò ξεκνανε
αιιü ιο καδεστιυò ιου Καποδτοιρτα ιο
1Β2Β. Η ιελευιατα εκιελεση σιην Ελ,\αδα
θα yrvει ιο 1θ71 σιην Αßγινα, αυτÞ του
θαναιοποτνßιη ΛυμπÝρη που ειχε κÜqιει
ιη yuvarKa ιου και ια πατδτα ιου.
Το μεγÜλο δρÜμα ομοιò αρχßΖει ιο 1θ40
με ιιò εκιελÝσετò ιιýν παιρτωιων. Πρι,-ιιο
θυμα ο Γ. ΠολυχρονÜκηò, που εκτελειιατ
σιο Γενιτ Κουλε. Το '4Ι] avoryε]r ιο
ΧαßδÜρl. Απο ιο '42 Ýωò ιο '44
εκιελουι,ιαι σιο Σκοπευιηριο ιηò
Καισαρτανηò 6θ4 Ελληντδεò και
trλληνεò απü ιουò ναΖß. Απο ιτò πro
ΜετοδεκεμβριονÜ. Προò ονογνþριση πτωμüτων κοι μετοφορü δßπλα, μαΖιΚεò σ(ραΥεò, αυιη ιι,_ιν δτακοσßιLιν.
στο νεκρOτOφεßο ΚοισοριονÞò (φωτογραφßο Μουσεßο Μπενüκη) που εßχαν συλληφΒεß καιÜ ιην περßοδο
ιηò δικιαιοριαò Lou ΜειαξÜ.
Αλ\α και σιο l'ouδr. αναφΓρομcνο ωò

0
<<συνηδηò ιüποò εκιελÝσεων)), Ýχαοαν ιη

τüπOι Ζß]η ιουò απü ιον Εμφυλιο ιιò ιο 1952

370 καταδτκασμενοτ σε θαναιο πολτιτκοß
Κραιουμι]νοl.

τOυ μαρτυριOυ
ΕτιοχÝò αλησιου μνημηò.
ΒΛΓΓΒΛΙ ιΣ ΠΑ l.νΑ ΓΟΙ ΙΟΥ\ΟΣ

Το ß9ο ΑΙΩΝΑ πtΣΩ Απο το ι"" ΣκοπΕΥτΗΡιο

ΛΑΙΜΗΤΟΜΟΣ ΓΕΝΤΙ ΚΟΥΛΕ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ
ΔÞμιοι και ΕκτελÝσειò . Η εκτÝλεση
θανατικÝò και θαμμÝνα των 2Ο0 τηò
εκτελÝσειò πτþματα ΠρωτομαγιÜò
στην ΕλλÜδα στον Εμφýλιο του 1 944

Υπεýθυγοò Ýκüωπò ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Σýπσξη ýληò ΣýμΒουλοò Ýßδοοηò Σ' αυτü το τεýχοò συγεργüπηßον Δημ¼υργιχü

ΝΑΣΟΣ ΓΚΟΛΕΙ/ΗΣ ΣΕΡΙΟΣ ΦΑΣΟγΛΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓOΣ ΑΝΑΠΑΣΙΑΔΗΣ ΝΕΠΟΡΑΣ Ε ΚΟΥΡΑΚΗΣ ΝιΚOΣ ΚαΑΓιΑΣ
Συπουομιßξ . επιμÝλεια ΝΙΚΟΣ ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗΣ ΣΠγΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ ΤΑΚΗΣ ΜΠΕΝΑΣ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΖΑΝΠΟΠΟγΛΟΥ
ιΙüνιμοι συγεργÜτεò ΦΑΙΔΩΝ Ι\4ΑΛΙΓΚΟΥΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΡΩΝΗΣ ΣΟΦΙΑ ΔΡΑΚΑΚΗ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΑν] ΠΑΤΑΚΑΚΗΣ
ΠοραγωγÞ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ - ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΝΙΚΟΣ ΚΙΑΟΣ
ΦΩΤΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α Ε
Ι{Λεκτρονιχþ διεýθυνσπ istorika@enet gr
Εßτýπffi.ΒτOλιοδεοßο
Χ Κ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α Ε
 Κρüτοò
«...κα1 η Στýγα, η κüρη του ακεανοý, που
ΖευγÜòχ,ισε με τον ΠÜλλαντα, γÝννησε στον
οßκο τουò τον Ζηλο και την καλλßγραμμη
Νßχη. Τηò ßδιαò θαυμαστÜ τÝκνα ηταν επßσηò
το ΚρÜτοò και η Βßα, αδÝλφια που δεν Ýχουν
οßιτο ξÝχωρο αιτü εκεßνον του Δßα και δεν
πηγαßνουν παlια μüνον εκεß που 0α τουò
στεßλει ο Θεüò και εßναι πÜντοτε κονιÜ σιον
Δßα, τον Üρχοντα των κεραυνþν...».
Μò
ιου (8οò ar. π,Χ.): το Κlητοò kar η Βßα
αποτελοýν δταχροντκÜ δýο καιηγορßεò
ολληλÝνδετεò yra ιο συλλογκü υποσυνεßδητο
των υπηκüων, που συντηροýν Üσβεστη ιη
νοσταλγßα yra ιο «ΧαμÝνο ΠαlΜδεισο» πον
περτγρÜφετ ο John Milton. Την αρχÝγονη,
δηλαδη, κατÜσταση των πρα¾μÜιων, πprv το
ιφÜτοò uepropiσεr βßαια ιην απüλυιη ελευθερßα
ιου.
Mra υλετÜδα στοχασιþν δταιßρησε, στο δτÜβα
των σχεδüν τρτÜνια ατþνιον που μαò χωρßΖουν
απü ιον Ησßοδο, ΖωντανÞ σιη συλλογτκη
μνημη ιη νοσιαλγßα yra ιην αρχÝγονη
ειδυλλτακÞ κατÜσιαση μÝχρτ ττò μÝρεò μαò.
Σημερα, μετÜ τουò αναρχτκοýò θεωρητχοýò
kar φτλοσüφουò των 18ου kar 1θου ατþνων,
αποιελεß το κεφÜλατο ιηò Κραττκηò Βßαò
(State Violence) Ýνα τδταßιερο κειlýλατο οτην
επτσιημη τηò Πολττετολογßαò, üπου
εξειÜΖοντατ τα μÝτρα καταπßεσηò kar θßαò που
εφαρμüΖετ το (αυιαρχικü) κρÜιοò ετò θÜροò ιων
υπηκοων ιου,
Lμ
ΒÜροò των υπηκüων ιου, εßνατ η σιÝρηση ιου
ετò
υψηλüτερου αγαθοý εκεßνων που θα τολμησουν
να ι«σηκþσουν κειlýλτ»: η θωταττκÞ ποτνÞ.
Ενα μÝιρο Üμυναò, ιο οποßο φρüνττσε το κρÜιοò
να καιοχυρþσετ νομτκÜ Þδη οτιü ττò πρþτεò
οιτγμÝò ιηò οργανωμÝνηò υπαρξÞò του, απü ιη
ρωμαΙκß υερßοδο, προοδτορßΖονταò μονομερþò
κοι Βßο
kar το «ηχλημα» που εmσýρετ την ποινß αυιη,
ιο «Ýγκλημα τηò καθοσιþσεωò» (crimen laese
majestatis).
Το ρωμαßχü ποwτκü δßκατο -κιüδτκαò αδßρτιοò
που, εδþ και δυο χιλιετßεò, συντηρεß την
κραιτκη σκοπτμüτητα mο πωω απü ιο
φιλÜνθρωπο μηνυμα ιου Ευαγγελßου- δτδÜοκετ
üττ η αντßσιαση καιÜ ιου καθεστþιοò αποτελεß
Ýγκλημα καθοστþσεωò. Μια πlýξη του
υπηκüου που επτσýρετ üχτ μüνον την επýολÞ
τηò θαταττκßò ποινηò, Ýγκλημα που δεν σΒÞνετ
μüνο με ιη θαττÜτωση του «ενüχου» (crimen
quod morte ηοη intercidit), αλλÜ ακολουθεß
ωò ινÜθεμα τη μνßμη του καταδτκασμÝνου
ακüμη kar αφοý πra Ýχετ δτοβεß το ποτÜμτ του
ΑχÝροντα. Η «καταδßκη ιηò μνßμηò» (η
«damnatio memoriae») Þτατ Ýνα απü τα
επακüλουθα τηò καταδßκηò: το üνομα ιου
καταδτκασμÝνου Ýπρεπε να σβησιεß απü üλεò ττò
δημüοτεò επτγραφÝò στη Ρþμη, ενþ στουò
ουγγενεßò ιου απαγορευüιστ να θρηνησουν
δημüστα και να κηδÝψουν üπωò ιου Ýπρεπε το
νετφü «εγκληματßα».
|τ| κη εm3οληò
f
Ιωò
.γκληματα,
«καθεσιωττκÜ», θα εφαρμüσει Kar η νεüιερη
ελληντκß πολτιεßα σε κÜποτεò «lýσετò των
καθεοτωττκþν μειαπτþσεþν τηò. Σιο σημερτνü
τεýτιοò των «Ιστορικþν»τ υπÜρχετ εκιενÝσιερη
αναφορÜ yra ιτò περτπτþοετò εκεßνεò που ιο
ι<ρÜτοò εξÜντλησε üλη την εκδτκηττχüτητÜ ιου
εναντßον των «εχ8ρþν» ιου. Εδþ θα θÝλαμε
απλþò να επτοημÝινουμε μτα ετηπρüσθειη
πιυχÞ που :<αρακτηρßΖετ ιτò μειεμφυλτακÝò
καιαδßκεò: τη μειαθστÜττα ττμωρßα, την
damnatio memoriae, την οποßα επÝβαλε ο
«ντκητηò», ιο μετεμφυλταχü καθεστþò,
εμμÝνονταò σταχρονιστττιÜ στο Παρελθüν, σε
üσουò απü τουò απογüνουò ιων «εχ8ρþν» ιου
δεν κατüρθωσε να εm3Üλετ τη φυστκη τουò
εξüντωση...
ßhßαον fuΙα]tιwοιfrηò
την αρχατüιητα η βουλη του Αρεßου ΠÜγου μπορουσε να εm3Üλλετ τη θατταττκÞ
ποτνÞ σε üοουò δτÝπρατιαν φüνο εκ προμελÝιηò. Την ßδτα ποτνÞ επÝβαλλαν σε
ορτσμÝνεò περττπþσετò τεροσυλßαò kar προδοσßαò. Ttrv ποτνÞ του θòινÜτου ενßοιε
την οχολουθοýσε kar αττμßα, στÝρηση ταφßò (Gustave Glotz, «Η Ελληνικý
Πüλιò», ΜΙΕΤ 1θ81, σ. 243 kar σ. 256).
Παρομοßωò, στη ρωμαßκß νομοθεσßα προθλÝπετατ η θαναιτκη ποινη, που
δτατηρεßτατ στο Θεοδοσταττü Κþδτκα (€8) kar στη νομοθεσßα του Ιουσττντστοý
(533) «υπü ττò ποτχß,λεòμοlτφÝò τηò, üχι üμωò τη σταýlmση» (ΝÝστωρ
ΚουρÜκηò, «ΠοινικÞ Καταστολý», Εκδ. Α,Ν. ΣÜκκουλα, 1θθ7, σ. 65).
Στην Ετ,Lογý ιων Ισαýρων (726) δητηρεßτατ η θαταττκÞ ποτνÞ, με τρüπο
εκτελÝσεωò το ξßφοò: yra φüνο, ατμομτξßα kar πατδεραστßα (ΚουρÜκηò, ü.π.,

Το ßδτο τοχýετ στον Πρüχειρο Νüμο (869) και στα ΒασιλικÜ (θ11) τηò
ΜακεδοντκÞò δυναστεßαò. Οπωò kar στην περßφημη ΕξÜ8ýλο τονΚ.
Αρμενüπουλου. Kar εδþ «Ο φονειmν εκοιηßοη οßαν αν εßη ηλπßαò ξßφει
τιμωρýσOω» (να τιμωρεßτατ δηλαδη με θÜνατο δτÜ του ξßφουò).
ΑλλÜ kar στη δυιικÞ Ευρþπη, η θσταττκÞ ποτνß επýÜλλετατ συχνÜ kar or
δημüσιεò θσταττκÝò εκιελÝσετò συντσιοýν Ýνα δημüστο θÝαμα.
Οýτε η γαλλτκÞ επαττασταττκÞ νομοθεσßα δεν μπüρεοε να κατοlηýσετ ιη
θαναττκÞ ποτνη. T?rv περτüρτσε, πÜντωò, αρτθμηττκÜ απü 115 περτπιþσετò
εγκλημÜιων του πολατüτερου δrkaiou σε 32.
Ακοýγοντατ üμωò μεμονωμÝνεò φωνÝò, που Ζητοýν ιην καιÜργηση ιηò. ι«Ο
θεωρητκüò του εγκλýματοò Μαρκýσιò Ντε Σαττ-γρÜφετ ο Α. Καμß- δεν
μπüρεσε ποτÝ να υποφÝρει το "νüμιμο Ýγκλημα" üταν μÜλιστα λÝει: "Η
γκιλοτßνα, μπροστÜ στα μÜτια μου, μου Ýκανε εκατü φορεò περιοσüτερο καχü
απü üσο μου εßχε κÜνει η πολυετýò μου φυλÜκιση στη Βασdλη...".
Ο Σαντ κατολαΒαßνετ το φüνο ενüò ανθρþπου στον "πqιοξυσμü του πÜθουò",
ΑλλÜ η εντολÞ ιου φüνου μÝσα σιη "γοληνη μταò σοθαρßò σκÝqmò" kar κÜτω
απü το "πρüοχημα ενüò αξτüττμου υπουργεßου", ιου εßνατ οχατανüητη... Ο Σστι
-ουμπεραßνετ ο Καμß- εßνατ mο ηθκüò απü τουò συγχρüνουò μαò...» (Αλ. Καμß,
«Ο Επαναστατημενοò Ανθlmποò». Εκδ. ΜπουκουμÜτmò, Αθßνα 197Ι, σ. 5θ).
Ακολουθεß ο Ιταλüò Κ. ΜπεκÜρια (1738-1794), που απÝρρτπτε ιη θarraτrxi ποτνÞ
kar τα βασαντστηρτα για λüγουò αρχßò κ.Ü.
Στη δτÜρκεια ιηò Ελληντκßò ΕπανÜστασηò, η Εν Ασφετ Β'των Ελλfνων
ΕθνοσυνÝλευση ωτÝθεσε τη σýνταξη ποινικου νüμου οε εmιροτý, που
κυκλοφüρηοε την 1η 7.1824 με τον ιßτλο «ΑπÜνθισμα των Εγκληματικþν».
ΑνττκατεσιÜθη μετÜ δεκαειÞ τσχý, απü τον ποντχü νüμο του ΜÜουρερ (1834).
Κυρια πorvi και στα δýο νομοθετßματα Þτατ η θατταττχÞ [που εφqιμüσιηκε
στην ΕλλÜδα þò ττò... 25.Β.lθ71].
Οτ πλÝον ετδεχθεßò kar αποιρüπατεò εκτελÝσειò ητατ αυιÝò ιων,.. ομßρων.
Οπωò εßνατ γνωσιü, ο ΜατταδÜκηò συγχÝντρωσε απü τα ξερονηστα και
παρÝδωσε σιουò Γερματουò üλουò ιουò εξορßσιουò κομμουντστÝò kar απü αυτοýò
or Γερμαιτοß εκτελοýσαττ... Η παρÜδοση των πολτττχþν κραιουμÝνων στουò
Γερμανουò -οýμφωνα με τον ΛτναρδÜτο- Þτστ «Το μεγαλýτερο Ýγκλημα τηò
φασισαι<ηò ΝΙεταξικýò δικτατορßαò».

Νßκοò ΒαlýιÜμπασηò

5
Λ,ηιιΖιΗτοΜοΣ

4. 0 λüφοò των
Νυμφþν με το ομü των πολλþν- λεπτομÝρετεò απü ττò θαναττκÝò
Αστεροσκοπεßο, εκιελÝσετò, καιÜ την καποδτστρτακη περßοδο 1828_
λßγο μετÜ τα μÝσα 1Β31 ενιοπßΖοντατ μüνο τρετò εκθÝσειò εκιελÝσεων
του'Ι9ου αιþνα. (12.11.1Β2Β, 17.11.1Β30 Kar 31.12.1830). ΜÜλτστα, η
Στην εßσοδο του μßα αυü ττò εκθÝσετò αυτÝò (εκεßνη τηò 17ηò
σπηλοßου των 11.1Β30) αναδημοστεýθηκε kar σιο νομτκü περτοδι-
Νυμφþν στηνüταν κü «ΘÝμτò» του 1891 (σελ. 204-206). Απü εκεß πλη-
εκεßνη την εποχÞ
ροφοροýμαοτε αρκειÝò ενδταφÝρουσεò λεπτομÝρετ-
η λαιμητüμοò και εò τηò εκτÝλεσηò:
εκτελοýνταν οι
Ο μελλοθÜνατοò εßχε καταδτχασθεß yra «φονο-
θανατοποινßτεò
πετρατßα» ιρτþν επτΒαιþν σε πλοßο σιο οποßο ο ß-
οτην ΑθÞνα
δτοò ηιαν «συνιροφοναýιηò». ΜετÜ την απüρρτψη
ιηò αßτηοßò του yra χÜρη, εγκλεßσθηκε φρουρου-
μενοò οτην εκκλησßα του Αγßου Γεωργßου Καλα-
μÜιαò. Εκεß πÝρασε τη νυχια ιου «εξομολογοýμε-
νοò ετò ιον τερÝα τα αμαριηματÜ του κατ προσευχü-
μενοò αδιακüυωò» Ýωò το υρωß. Καιüπτν, kar ενþ or
καμυÜνεò χιυπουσαν πÝνθτμα, ο κατÜδτκοò οδηγη-
θηκε μÝσα απü την αγορÜ -εμφανηò kar εδþ η ση-
μασßα του παραδετγματισμου ιων υολλþν!- σιο χþ-

Το ΙΒ33 Ýφδοσε στο Νοýπßιο με πf,οßο οπü

τη Μασσοfrßα μßα f,οιμπτüμοò, η οποßο Εßχ€
þδτι χρησιμοποιηδ€ß κοι ποf,οιüτòΡο στη Γοßf,ßα

ρο τηò παλατÜò Μηιρüποληò ι<ar ιων παλατþν μνη- λεßαò στην ΕλλÜδα, ιο 1833, η θαναττκÞ ποινÞ στην
μÜιων, üπου kar εκιελÝοθηκε, ευÜνω σιον Þδη Ý- ΕλλÜδα αποκτÜ νÝο «πρüσωπο», εκιελουμενη
τοτμο ταφο του, απü ιρειò στραττþτεò που τον πυρο- πλÝον με λατμητüμο. Συμφωνα με ιον Ποτνικü Νü-
5, Η δολοφονßα βüλησαν στο κεφÜλτ. μο που θεσπßσθηκε ιο 1834 (Üρθρο 5), «ο καιαδι-
του ΙωÜννη Με τουφεκισμü, αλλÜ απü εκιελεσιτκü απüσπα- κασθεßò ετò 8Üναιον αποκεφαλßΖειατ δτÜ του λαι-
Κοποδßστρια. σμα 12 ανδρþν Kar με παρουσßα πυκνüτατου πλÞ- μηιüμου», το δε σþμα ιου «ενταφτÜΖετατ ηουχωò
Εργο (1850) του θουò, εκτελÝστηκε τη 10η 10.1831 ιο μεσημÝρτ σιο kar Üνευ πομπηò διÜ ιηò Ασιυνομßαò». ΠαρÜλλη-
Δονυσßου Τσüκου φρουρτο ιηò Ακροναυπλßαò (Ιτò ΚαλÝ) kar ο Πωρ- λα το 1833 Ýφθασε στο Ναýπλτο με πλοßο απü ιη
(Ελληνοανοτο- γÜχηò ΙνΙπεßΖαντη Μαυlημυýλττò, ο Ýναò δηλα- Μασσαλßα μßα λατμηιüμοò, η οποßα εßχε ηδη χρη-
λßτικη Κοινüτητο, δÞ απü τουò φονεßò ιου Κυθερνητη Καυοδßσιρτα.' σιμοποτηθεß και παλατüτερα οιη Γαλλßα. Ο κüσμοò
ΤεργÝστη) Με ιην Ýλευση του ο8ωνα kar σιην ΕλλÜδα την ονüμασε «καρμαντüλα», μια ονο-
την εγκαθßδρυση μασßα που συνδεüταν σιη Γαλλßα με το φερþνυμο
-αρΧΙΚα- τηò ροýχο (κÜττ σαν αμπÝχονο, δηλαδÞ κονιü πανωφü-
Αντýαστ- ρι) που φοροýσαν or ΓÜλλοι επαναστÜιεò («α.θρÜ-
κωτοτ»), τδßωò κατÜ την περßοδο τηò «τρομοκρα-
ιßαò» (17θ3-17θ4), kar με το αντßστοτχο τραγουδτ
(«Dansons Ια Carmagnole!...») που Ýλεγαγ χο-
ρεýονταò, üταν συνüδευαν τουò μελλοθανÜτουò σιη
λαιμηιüμο." ΜαΖß με ιη λατμητüμο Ýφθασαν οιο
Ναυπλτο κατ δýο ΓÜλλοι δημτοτ, γνþστεò ιου τρü-
που λεττουργßαò ιηò. Ομωò ýσιερα απü δýο χρüντα
αναγχÜστηκαν να φυγουν λüγω του αρνητικοý τρü-
που με τον οποßο Ýγτναν δεκτοß, τüσο αυü το λαü
που παραχολουθοýσε ττò εκτελÝσετò (αποδοκτμα-
οßεò, λτθοΒολτσμοß) üσο kar απü ιουò μελλοθανα-
τουò, or oπoior εßχαν ιüτε την τÜση να βraroπpayouv

Ζa __

εναντßον των δημßων τουò επÜνω στο τκρßωμα.
ΥπενθυμßΖετατ üιτ κýρτα μορφη σοΒαρηò εγκλη-
μαιτκüτηταò εκεßνη ιην εποχÞ ηταν η λησιεßα. Αυ-
τη, ωστüοο, συχνÜ εμφÜντΖε Ýνα φτλολαßκü/ανττ-
κα8εστωττκü χαρακιηρα kar δημτουργουσε Ýτσι
στον υληθυσμü ατσθημαια θαυμασμου kar συμπÜ-
θεταò προò ιουò ληστÝò.'Τουτο εξηγεß, Ýωò Ýνα
βαθμü, kar ιτò ανττδρÜσετò του κüσμου εναντßον των
δημßων εκεßνη ιην περßοδο. ΕξÜλλου, απü στοτ-
χεßα ενüò δυσεýρετου αγγλüφωνου Ýργου, δημοστ-
ευμÝνου απü τον ΦρÝντεριχ Στρονγιι (FYederick
Strong) το 1Β42 με τßιλο «Η ΕλλÜδα ωò Βασßλετο»,
προκυπιετ üιτ απü ιτò 233 κακουρlmμαιτκÝò υποθÝ-
σετò που εκδßκασαν ιο 1Β3Β τα ελληνικÜ ΔτκαστÞ-
pra Ενüρκων, οι 115 (4θ%) αφοροýοαν συμμορßεò
λησιþν (brigandage), οι 36 (15%) λησιεßεò
(robbery) Kar or 37 (16%) ανιßσταση μειÜ φüνου
(sedition and murder).'Mε δεδομÝνο αυιü ιο r-
διüρρυθμο Ýωò πολεμοχαρÝò κλßμα καιÜ τηò εξου-
σßαò και ιων δημßων εßνατ προφανÝò üιι πολυ δυ-
σκολα μποροýσαν να θρεθουν ανττκαιασιÜτεò στη
θÝση των απερχüμενων ΓÜλλων δημßων. Γτ'αυτü
kar η τüτε κυΒÝρνηοη αναγκÜοθηκε να προσλÜθει
επετγüνιωò Ýνα θανατοποτνßτη Αλβανü λησιÞ, ιον
ΧασÜν Αρναοýτ, ιου οποßου η εκιÝλεση, σε αντÜλ-
λαγμα αυτþν ιων «υπηρεστþν», ανεστÜλη, üπωò
6. 0ι φυλοκÝò
l<ar ενüò Αλγερτνοý βοηθοý ιου. «ΜßπÜδ移
Οι δυο δημιοτ, üπωò kar üσοι τουò δταδÝχδηκαν οτο ΠολομÞδι
αργüτερα, δτÝμεναν υπü κρÜτηση σιο γνωσιü ενειτ- Νουπλßου, üπου
κü φρουρτο ΜποýρτΖτ (σια ιουρκτκÜ σημαßνετ «r- κρατοýνταν, υπü
οχυρü»), λßγο Ýξω απü την παρολßα ιου Ναυπλß- ýθλιεò συνθÞκεò,
ου.υ ΕπετδÞ συνηθιΖüταν or εκτελÝσειò να γßνονιατ, οι θανατοποινßτεò
yra λüγουò -kar υÜλτ- υαραδετγμαιτσμοý, στον τü- και βαρυποινßτεò
υο üπου εßχε δταπραχθεß αντßοτοτχα ιο κÜθε Ý-
γκλημα, or δημτοτ μαΖß με ιη λατμηιüμο Ýπρεπε
να μειαφÝρονιατ σε δτÜφορα μÝρη ιηò ΕλλÜδαò kar
να εκπληρþνουν εκεß το Ýργο τουò. Ειστ, σιην
ΑθÞνα ιου 1Β54, συμφωνα με üσα αναφÝρει ο γνω-
σιüò αρχατολüγοò kar περτηγηιηò Εwμüν Αμποý,'
η καρμαντüλα υψωνüταν στην εßσοδο ιου σπηλαßου
των Νυμφþν (Ασιεροσκοπεßο) [σιην ΑθÞνα, αλλÜ
σιο Πεδßον του Αρεωò, Ýγτνε ιην 8η 6.1870 και η ε-
κιÝλεση των πÝντε εναπομετνÜντων λησιþν που
καιαδτκÜσθηκαν yra ιην περτθüηιη σφαγß στο ΔÞ-
λεστ'Ο]. ΕξÜλλου, στον ΠετρατÜ του 1870, κατÜ ιη
μαριυρßα του επßσηò αρχατολüγου f¸αοτüν Ντε-
Μοζß μ€ τη ßΙοιμητüμο Ýφδοσον
στο ΝοýπßΙιο κοι δýο ΓüßßΙοι δÞμιοι,
γνþστ€ò του τρüπου η€ιτουΡγßαò τηò
σÜν," η λατμητüμοò στηνüιαν σ' Ýνα πλÜτωμα λßγο
πprv απü την πüλη, κονιÜ σιο νεκροιαφεßο, ενþ σιο
Λαυρτο ιου 1882 or εκιελÝσετò γßνονταν συνηθωò
στην πλατεßα Θορτκου Þ, μÜλλον, στη θÝση «Κυ-
πρτανüò», üπου εντοπßσθηκε κατ πÝιρτνη ΒÜση πÜ-
νω σιην οποßα πτθανüν να ιοπο8ειοýνταν η λαιμη-
ιüμοò." Ομωò σε αρκετÝò περτπιþσετò, επετδÞ πολ-
λοß Βαρυποτνßιεò kar τδßωò θανατοποτνßιεò φυλÜσ-
σονιαν στο φροýρτο Παλαμηδι ιου Ναυπλßου κατ
δη στην Üθλτα «στθρωπαποθÞκη» του Προμαχþνα
με ιο üνομα «ΜιλτιÜδηò»," οι ε-
κιελÝσετò γßνονιαν α-
πüσταση )
ò
J
ι'
-, ÝΙβß+-
{G.d
 ΛeινιΗτοΜοΣ
7. Η εκτÝλεση του
ληστÞ Κοτσοδüμ οπü περßπου 200 μ. απü την ανατολτκη πλευρÜ ιου .sÞ
την πρþτη σελßδο του φρουρßου, στη θÝση «ΑλωνÜκτ», üπου μÜλισια λÝ-
«Εθνουξ» τηò 13ηò γειατ üιτ δεν φýιρωνε ιßποιε λüγω ιου αßματοò που
0κτωβρßου 1θ25. Απü χυνüταν. Ειστ, εκεß εκιελÝστηκαν το ΜÜτο ιου 1ΒΘΒ
το 1θ13 εßχε or δýο επßδοξοτ δολοφüνοτ του βαστλτÜ Γεωργßου
κυτοργηθεß η Α μετÜ ιην ανεπττυχη ενÝργετÜ ιουò σιη θÝση
εκτÝλεση με Αγιοò Σωστηò τηò σημερτνηò λεωφüρου Συγγρου,"
λαιμητüμο, ενþ απü üπωò επßσηò εκεß ιελεßωσαν τη ΖωÞ ιουò ιο 1θ11 και
το 1θ2θ 14 μελλοθÜναιοι δταφüρων αδτκημÜιωγ yra τουò ο-
κοθιερþθηκε
ποßουò η κυΒÝρνηση Ελ. ΒενιΖÝλου δεþρησε üττ
αποκλειστικü η
δεν Ýπρεπε να δοθεß χÜρη." ΣημετωτÝον üττ σττò ιε-
θανüτωση διÜ
λευιαßεò αυτÝò εκτελÝσετò πρωτοσιÜτηοαν ωò δημτ-
τυφεκισμοý
or or (πρþην μελλοδÜνατοD ΙωÜwηò Ζηοηò kar
ΚυρτÜκοò Σωτηlýπουλοò (θοηθüò ιου)," ενþ σε
προηγουμενεò περτüδουò, υ.χ. καιÜ ιην εκιÝλεση
ιου Λαυρßου, ιο 1ΒΒ2, ιÝιοτα καθηκονια δημßου εß-
χαν ασκÞοετ ο ΔημÞτρηòΜπεκτÜρηò kar ο ΘανÜ-
σηò,ΑλεθτΖüπουλοò, επßσηò υρþην μελλοθÜναιοτ''

Το Ι846 δεσπßσδπκ€ μ€ νüμο η δι.ινατüτητα

να κ€ τ€Α€ßται η δανατικÞ ποRfþ διαζευκτικÜ
߀ τΕ μΕ ßΙαιμητüμο òßτc μ€ τυφ€ß(ισμü
'Θ ν πρδò τδ
τλ τÞò Ιχτò. (Φωι

(ιουò σκταγραφεß Ýξοχα ο ΑνδρÝαò ΣκανδÜμττò σε
σχεττκÞ μελÝτη του').
Την 28η 6.1846 θεσιßσθηκε με νüμο η δυνατüιη-
ια να εκτελεßιατ η θαναττκÞ ποτνÞ δταΖευκιτκÜ εß-
ιε με λατμητüμο εßτε με ιυφεκτομü, προφανþò δτü-
ιτ η χρßση ιηò λατμητüμου υαρουσßαΖε πολλÜ πρα-
κττκÜ προθλημαια (ο Αμυοý αναφÝρετ μÜλισια, ß-
σωò με κÜποτα δüση υπερθολßò, üττ «η εφαρμογß
ιηò 8αναττκηò ποτνηò σιÜθηκε σιην ΕλλÜδα αδý-
ναιη þò το 1Β47»). ΜετÜ ιο 1θ13 δεν Ýγτναν υλÝον
Üλλεò εκιελÝσετò με λαιμητüμο. Τελοò, με ιο ν.
3Β6l/τθ2θ καθτερþθηκε νομοθειτκÜ ωò ιρüποò ε-
κτÝλεσηò αποκλειστικÜ ο τυφεκτσμüò.
Mra εκτÝλεση μελλοθανÜτου αποιελοýσε ασφα-
λþò τδταßιερα σημανττκü γεγονοò στιò μτκροκοτνω-
νßεò τηò ΕλλÜδαò ιου 19ου αιþνα. Μολονüτι οι ε-
κτελÝσετò γßνονταν κατÜ κανüνα με ιο πρþιο φωò
τηò αυγηò, πληθοò περτÝργων συνωσιßΖονταν αυ-
τÞν ιην τüσο πρωτνη þρα yra να αποθαυμÜσουν το
θÝαμα, που αοφαλþò ξεπερνοýσε οε ωμüιητα üλα
ια σýγχρονα reality sho,ws... Ακüμη και δωμÜιτα
ενοτκτÜΖονταν οε επßκατρα σημετα, απο τα οποßα
μπορουοε να παρακολουθÞσετ κÜποτοò Üνετα ιην
εκτÝλεση.

ττò εφημερßδεò Kar οε Üλλα Ýντυπα τηò ε-

ποχηò σþΖονιατ δýφορεò περιγραφÝò γη
ττò τελευιαßεò σττγμεò καταδßκων μελλοθα-
νÜτων. ΠερτγραφÝò που, χωρßò Βεθαßωò να
φθÜνουν ιο ψυχολογτκü ΒÜθοò ιου γνωστοý
Ýργου του Ουγκü («Τελευιαßα ημÝρα ενüò καταδß-
κου», 1Β29 -Βλ. ιην πρüοφαιη μετÜφραση του Ýρ-
γου απü ττò εκδ. «Μεταßχμτο», 2004), δßνουν üμωò
με τδταßιερα συγκτνηστακü υφοò αλλÜ kar ρεαλτ-
ομο ιην εναρΥη εΙΚονα αυιου ιου αΠοιροπαΙου
 8. Η θÝση
ρα εßχε προχωρησει ο Þλlοò ÝΒγατνε πßσω απü «ΑλωνÜκι» στην
την Πεντελη, θαμπþνονταò τα μÜτια του κατÜδ1- ανοτολικÞ πλευρÜ
κου. του Παλαμηδßου
Οταν η σανßδα κουνηθηκε, ο Üγγελοò Ýκανε üπου yivoιrrav οι
μη κßνηση φüμου. ΜπροστÜ στα μÜτια του, μÝσα εκτελÝσειò των
στοκαλÜθ4 εΒλεπε το ματωμÝνο κεφÜλι του Βλα- θανοτοποινιτþν,
χοπαναγιþτη. Το μαχαßρι Ýπεσε, το σþμα τpaBn- ΛÝγεται üτι λüγω
χτηκε απüτομα κÜνονταò πßσω σπασμωδικÜ, του οßματοò που

Ηταν η συρÜ του ιρßιου, ενüò γερου με γκρßΖο χυνüτον, δεν

φýτρωνε τßποτα.
μουστÜκι, φÜτσα θαλασσüλυκου, üπωò τüσοι Üλ-
θ, Κτßσμο οτο
λοι που εßχα γνωρισει στο ΑρχιπÝλαγοò. Ηταν
φροýριο
τοσο κονfοò, Που εΠρεπε να ανασηκωσε1 to σα-
Μποýρτζι του
γüνι για να τον δεσουν στη σανßδα. Του Ýφεραν Νουπλßου üπου
ενα σκαμνακ1.
διÝμεναν οι δÞμιοι
ΕπαναλÜμΒανε μηχανικÜ:
Δεν σκüιωσα εγþ τον καπειÜντο! Δεν σκüιωσα
-
εγþ ιον καπετÜντο! Δεν τον...
Το μαχαßρι διÝκοψε τα λüγια του,

Μετü το Ι 9 Ι 3 δεν Ýγινον πßÝον üßtßtεò

ξκτ€ηÝσ€ιò μ€ ΕΙοιμητομο κα| το Ι9e9
κοδιερþδηκΕ αποκßΙειστικü ο τυφει(ισμüò

θÝ(Ü)ματοò. Η ΖωνιανÞ περτγραφη μιαò τÝτοταò e- Οταν επλυναν κα1 τη λαιμητüμο, Ýνα απü τα α-
κτÝλεσηò στον ΠετρατÜ του 1Β90 περτλαμΒÜνετατ μÜξια ξεμÜκρυνε καλπÜΖονταò γρηγορα, μÝσα σε
οτο προαναφερθÝν Ýργο ιου αρχατολüγου Γκ. Ντε- μια δßνη αλüγων, λοφßων και σπαθιþν. Ηταν ο
σÜν;" δημηò που εφευγε. Ο αξιωματικüò προσπαθοýσε
«ΑνÜμεσα στουò δυο Βραχßονεò τηò λαιμητü- να δlατηρησει την τÜξη, αλλÜ, οπωò συνýθωò, το
μου, ο ουρανüò ηταν φωτεινüò ,ι<ar η ΠÜρνηθα πλη8οò Ýριχνε πÝτρεò στον καταραμÝνο, φωνÜΖο-
χαμογελοýσε ροδοκüκκπη. ΤÝλοò, το μαχαßρι Ý- νταò: ΡακÜ'υ!.,.». )
πεσε. Οταν ξανανÝΒηκε, με τη Βοýθεια μlαò τρο-
χαλßαò που Ý|ρυε, δýο κüκκινεò γραμμÝò Ýδει-
χναν πÜνω στο μÝταλλο τη θÝση των δυο αρτη-
ρΙων...
Πηγαν να πÜρουν τον δεýτερο καταδικασμÝνο
απü το αμÜξι του. Ηταν ο ΜιχελÝτοò, ο Üγγελοò,
Ηταν ξανOüò και, πολυ νÝοò. Απü μακρlÜ τον ε-
κανεò δεκαπεντε χρüνων, ºου εΒγαλαν το παλιο
κασκÝτο που φοροýσε στο κεφÜλl. Ηθελε να μι-
λÞσει. Οι δýο βοηθοß τσακþθηκαν. Ο Ýναò ηθελε
να τελειþνουν γρηγορα, ενþ ο Üλλοò nτav πlο ε-
πτικηò. Ακουστηκε πολý καθαρÜ τι Ýλεγε ο Üγ-
γελοò:
-Στμφηκε
ΑφησÝ με, μÜιτα μου, να πω δυο λüγτα.
προò το πληOοò και αναφþνησε:
- Δεν εßχα κακÝò προθÝσετò, αλλÜ υαρασýρθη-
χα. Δßκατα με κüΒουν. ΒλÝπειε ποý με οδßγησε
αιτü. Μην κÜνειε ü,ττ kr εγþ.
ααν τον εδεσαν στη σανßδα, ΖÞτησε να π]ε].
Του εÜοσαν το πουστηρι που μÜλλον χρησßμευε
,1α να πλÝνουν τη λαιμηþμο. Ηπιε αργÜ. Η με-

11
 ft'Γ. ¸ιß!ßαΙßτηtΙτΙτ Ι!_ß,ΙÝ j|φ,

,l0.
Η εφημερßδο
«Σýνταγμο» τη§
3ηò 5.1898.
Με το
ΣγlßΤΙΓßτ
ÞΠlιrrΠ] υΙπΙυÞτΙ
ιελευταßοτ Ελληνεò δημτοτ στο ΜποýρτΖτ», περ. «Εκλογý»,
ι. Θ, Ιοýντοò Ιθ53, 104-108:104.
6. Βλ. τδßωò Ιr»Üwη Σ. Κολτüπουλου, Περß λýχνων αξßαò. Η
ληστεßα ατην ΕλλÜδα (7θοò αlþναò) Θεσσαλονßκη:
χορακτηριοτκü _ßΔΤ*;Ι Ι dß ß Ηß h ιÞr.ß Ηß 1q. Ι tl+r rF ß Παρατηρητηò, 1996, τδßωò σελ. 259-260 kar Ν.Ε. ΚουρÜκη,
τßτλο «Η
talΒ L ΙΙΙΠ λημμα «ληοτεßα» στην εγχυκλοπαßδεια «ΠÜπυροò - Λορουò
καρατüμησιò των ΔιτιΙτ!Þ. ßιΙΙτιιΙιιηι
- ΜπριτÜνικα», τ.3Β (1θ8θ),272 επ.
Βασιλοκτüνωγ» 7. Fr. Strong, Greece as α Kingdom or, α Statistica]
περιγρüφεται εκεß Description of that Country, London: Longman, 1842,
η εκτÝλεση, οτο
«ΑλωνÜκι»
ý r«ρητüμηιιò rδυ &ριΙοιτüωτ οελ. 335 επ. ΕνδιαφÝρον eivar εδþ να σημετωθεß üτι κατÜ
την περßοδο 1866-Β74, δηλ. οε δτÜστημα θ ετþν, εßχαν
Παλομηδßου εκτελεσθεß t31 Üτομα, Üρα περßπου 15 κατ'Ýτοò: Βλ.
(Ναýπλιο), των «Εφημερßò των Φυλακþν», ΜÜτοò Ι877, σελ. 152.
8. Γτα το Βßο, ιην πολττεßα kar ιο τραγτκü τÝλοò αυτþν των
δýο δραοτþν που
δημßων (ΒρÝ8ηκαν δολοφονημÝνοτ) Βλ, τδßωò Mrx. Γ.
προσιÜθησον να
Λαμπρυνßδη, Or πρþτοτ δημτοτ εν ΕλλÜδι, θτò: Κ.Φ. Σκüκου,
δολοφονÞσουν το
Εθνικüν Ημερολüγιοη Ýιοò 31: 1θ16, |44-Ι4º.
βοσιλÝα Γεþργιο
Α'στη θÝση Αγιοò
Þ λαιριτφοò θ, Εντμ. Αμποý (Edm. About), Η ΕλλÜδσ του Οθωνοò η
«Η σýγχρονη ΕλλÜδο» 1854(La GrΘce contemporaine,
Σþστηò τηò 1855), μτφρ. Α. Σπηfuου, επτμ. ΤÜσου ΒουρνÜ, Αθηνα: Αφοß
. σημερινÞò Τολßδη, (1θ75;),166.
λεωφüρου 10. Η εκτÝλεση των λησιþν περτγρÜφετατ οτο απü 8.6.1870
Συγγροý φýλλο τηò εφημ. rιAraιv», σελ. 1 -πρΒλ. αναδημοσßευοη
αυτηò τηò περτγραφηò οτο Ýργο «Η σφαγh στο Δηλεσl.
Πφ, ιh 2 ιÞι, Þ: Þ.ß.ò ιßò Δ!υßr|ò t. Αγγλοκρστßα και Ληατοκρατßο» του ΤÜοου ΒουρνÜ, οετρÜ:
τ.ßοι.ι r.i τρψτρßι Üτυφοßιι iti ιτD'δd;ιιò «Τα φοΒερÜ ντοκουμÝντα», Αθßνα: ΦυτρÜκηò (Ι976;), σθλ.
τΟ ΙιΙ;ιιτιτtιτυ 6;γιτω.
84-85 l<ar εν μÝρετ οιο δημοσßευμα του Γ. Α. Λεονταρßτη «Η
¼ τüποò τÞò, Ýιτελßσιοò Þ συΡΡÞ σφαγη οτο ΔÞλεοι», εφημ. «Ι{ Κοθημερτνý» τηò
τý πλΙßΙφò 20Þò Ι0.1θθ6. σελ. 27 (Üλλεò συνÝχειεò αυτηò τηò εργασßαò
Φ ýιτ3 ιγ Ιτιýßιι*dτ μ,tβ {ιò ιIr- δημοστεýΒηκαν οτα φýλλα ιων 8ηò, 15ηò, 22αò 9.1996 Kar
τηò 3ηò 10.1θθ6).
11. G. Deschamps, ΙΙΖ,λ,λιßδα σýμερα, Οδοιπορικü 1880.
Ο κüσμοò του Χαρßλαου Τρικοýπη (La GrÝce d' aujourd'
ΣΗΜΕΙΟΣΕΙΣ ηυß τ8θ2), μτφρ. Α. Δαοýτη, πρüλογοò-οχüλτα: Α,
' 1. Ν.Ε, ΚουρÜκη, Ποινικý ΚαηστολÞ, ΑθÞνα: Α.Ν, Ντκολοποýλου, Αθηνα: Τρο><αλßα, 1θθ2, 188 επ..
ΣÜκκουλαò, 1997 (με ουνεργασßα-επτμÝλετα Ν. Κ. 12.Βλ. Αρη Καναιοýρη, ΘαναιτχÝò εκτελÝσειò οτο νεüτερο
Κουλοýρη), § 287, οελ. 276 kar του τδßου, σχüλτα στο Ü. 50 Λαýρτο, Δαýρτον: Βýλτοθηκη τηò Ετατρεßαò Μελειþν
Ποιν. Κþδτκα Üρ, Ι επ,, οτο ουλλογτκü Ýμιο «Συστημυπý Λαυρεωτικßò, aprθ.2, 1986, 171-182, ýßωò σελ. 173 kar 180.
Ερμηνεßα του Ποινικοý Κþδτκα», Ýκδ. «Δßκατο και Για το δημιο Δ, ΜηεκιÜρη υπÜρχουν αναφορÝò κα1 σιη
Οτκονομßα», 2000. μελÝτη του Β. Δωροθßνη, ανοτ. σημ 3, σελ. 1462, οημ 17,
2. ΠρΒλ. Ν.Ε. ΚουρÜκη, Προò κατÜργηση τηò θαναττκηò Ι3. Γτα την Üθλια κατÜσιαοη που επτκρατοýσε σττò φυλακÝò
ποτνηò, ετò: του rδiou, Εγκληματολογικοß ΟρßΖοwεò,t Α, «ΜτλιτÜδη» Βλ. π.χ. Ν.Ε. ΚουρÜκη, ΠοινικÞ ΚαταστολÞ,
Αθηνα: Α.Ν. ΣÜκκουλαò, 1991, υ8-198: 194 επ. ü.π, (σημ, 1), οελ. 183.
3. Βασ. Κ. Δωροθßιτι, ΘαναττκÞ ποτνÞ: Η πρþτη εφαρμογß 14. ΕνδταφÝρουσεò λεπτομÝρετεò γτ'αυιην ιην εκτÝλεση
και «υποδοχÞ» τηò οτη νεüτερη ΕλλÜδα, «Νομικü Βýμα» παρÝχοντατ απü την εφημ. «Σýιτα14-ια» τηò 3ηò 5.189Β, οελ.
29: 1981, 1459-1462. 1, σε δημοσßευμÜ ιηò με το χαρακιηρτουκü τßιλο «Η
4. Δτεξοδτκη περιγραφη αυτhò ιηò εκτÝλεσηò θλ. π.χ. οτα καρατüμηοτò των Βαστλοκιüνον» (το Ýθεοε στη δτÜθεοη μου
Ýργα Δημ. Γατüπουλου, Ιοηννηò Καποδßστριαò. Πμßιτοò -και ιον ευχαρτσιιßτ ο φßλοò ιοιοριοδßφηò κ. Οδων
ΚυΒερνýτηò τηò ΕλλÜδοò, ΑθÞνατ: ΔημηιρÜκοò, Ιg33, σολ. ΤοουνÜκοò).
136 επ,, Kar ΤÜοου ΒουρνÜ, Η δολοφονßα ιου Καποδßοτριο. Ι5. Αποκαλυπιτκεò πληροφορßεò kar οχüλτα γτ'αυτÝò ιιò
Το τßμημα τηò ανεξσρτησßαò σετρÜ: «Τα φοθερÜ εκτελÝσετò, αλλÜ kar για ιουò δημßουò που ττò
ντοκοτ4ιÝιτα», Αθηνα: ΦυτρÜκηò, 1θ76, 20 θπ. πραγμαιοποßηοαg υπÜρχουν οτο γλαφυρü Ýργο ιοý ιüτε
5. Γτα το 8Ýμα αυτü, πÝρα απü ττò πληροφορßεò οε προÝδρου Εφετþν I.Π. ΠετρουνÜκου, Αι Φυλακσß μαò κα η
εγχυχλοπαßδετεò kar λεξτκÜ, θλ. επßσηò τα üσα Δικαιοοýνη μαò Αθßναι: τýποιò Alry, Κλεισιοýνη, 1936,
αναφüροντατ απü τον Α.Σ. ΣκανδÜμη στη μελÝτη του «or ýßωò σελ. 12θ επ.
16. ΛÝξη Üκλττη, υΒρτσττκη. Σημαßνετ ιον Üμυαλο, τον

Ακüμη κοι δωμüτιο cνοικιüζοντον σε ανüητο. Βλ. kar το ΚατÜ Ματθαßον ΕυαγγÝ,Δτq κεφ. 5
ατ.22', .<üò δ' Üν εθπ1 τφ αδελφφ αýτοý §αιÜ, Ýνοχοò Ýσται,
€πßκαιΡο σημòßο. οπü το οποßα μποροýσΕ νο τφ συνεδρßφ» (ΣτΜ),

ποβοκοηουδÞσει κüποιοò üνετο τπν €κτÝηòση Ι Οτ φωιογραφßεò yra το ΜποýρτΖτ, το ΑλωνÜκτ kar
ττò Φυλακüò Παλαμηδßου («ΜτλιτÜδη») οφεßλοντατ
στον τστορτοδßφη κ. Οθωνα ΤσουνÜκο. Ι
t2
ß α2α.l83ο
Στην ανεξÜριητη ΕλλÜδα το
καθεσιþò του Κυθερνßτη I.
Καποδßστρτα ξεκτνÜετ ττò
εκτελÝσετò καταδτκασμÝνων
Ι 83Ι
Εκτελεßτατ απü απüσπασμα 12
ανδρþν, μπροσιÜ σε κüομο, σιο
φροýρτο τηò Ακροναυπλßαò (Ιιò
ΚαλÝ) ο ΓτωργÜκηò ΜπεßΖαντÝò
ΜαυρομιχÜληò. Ýναò αυü τουò
φονεßò ιου Κυθερνßιη Καποδßσιρτα
(10.10)
ß834
ΕγκατντÜΖετατ η μÝθοδοò ιηò
εκτÝλεσηò με λατμηιüμο.
Ι 94Ι
Στη Θεσσαλονßκη (Γεντß ΚουλÝ)
αρχßΖουν üτ εκτελÝσετò ΕλλÞνων
πατρτωιþν. Πρþιο θιητα ο Γ.
ΠολυχρονÜκηò. καταδτκασμÝνοò
.§
\α
ΚεφÜλια αντOρτþγ π0 πüδια
στροτιωτþν, κοτÜ τα 0πüνθρωπα
χρüν!0 του εμφυλßου πολÝμου
απü γερμανικü σιρατοδτκεßο, δτüττ
συνßργησε σιην απüκρυψη Kar
φυγÜδευση ΕγγλÝΖων στρατιωιþν
(19.8)
Ι943
Or Γερμστοß εγκατντÜΖουν ιη
λετιουργßα ιου σιρατοπÝδου
Χαßδαρßου (3.9). Πρþιοò δτοτκητßò
ιοποθειεßτατ ο Γερμανοπολωνüò
ιαγματÜρχηò ΠÜουλ Ραντüμσκι
(29.11)
Ι944
Or Γερμανοß ανακοινþνουν üττ yra
κÜθε φüνο Γερμανου στραττωιτκοý
θα εκιελοýντατ 50-100 Ελληνεò
υολßτεò, ανÜλογα με ιο Βαθμü του
σιραιτωιτκοý (καλοκαßρÞ.
Εκιελοýντατ 59 παιρτþτεò στο
Δαφνß, μεταφερθÝντεò απü το
σιρατüπεδο Χαßδαρßου (8.θ)
Ι945.ß949
Λεττουργουν εκτελεσιτκÜ
αποσπÜομαια οε ολüκληρη την
ΕλλÜδα με 8ýμαια αγωνισιÝò ιηò
ΑριστερÜò
Ι95ο
Στη δτÜρκεια ιηò κυθÝρνησηò
Πλασιηρα (Ατιρßλιοò), οι μανÜδεò
των εκτελεσμÝνων στο Γενιß ΚουλÝ
φτΙαΧνουν τουò ιαφουò των
νεκρþν. ΜειÜ ιην πιþση ιου
Πλασιηρα, ο νÝοò δτοτκηιηò του Γ
Σþμαιοò Στραιοý με μπουλντüΖα
καιαοιρÝφετ τουò τÜφουò
Ι 95ß
Στο Γενιß ΚουλÝ εκτελουνιατ επτÜ
νεοΙ του Κτνηματοò ετρηνηò,
μεταξý ιων οποßων kar ο Νßκοò
Νικηφορßδηò ωò αρχηγüò του
«Δημοκραιτκου Φι λειρηντκου
Μειþπου ΝÝων», με ιην ατιτολογßα
ιηò δτÜδοσηò αναιρεπττκþν τδεþν
(5.3)
13
ΤΗΝ ΠΡΩ ΑΝ ΕΞΕΤΕΛΕΣα
ΟΣΙ ΤΕΣΣΑΡΕΣ ΥΠΟ^
ΝΕΣΤΑΛΗ Η ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ Π
Ý,Φιιτ,α α
_ΔΙιll
Πßτß
¼
ßιι ι
τþιτ
μ:!ßσal Ι
üταοιüφ,
ιa ߧιýòa9ξ
ιΟò Ιτι ιlr
ΙΙν τ?ττ ß!ι
ßßý ιΙτ üΙ
ß,λrrιι ιa0
ο ποιq
Οr.ÝτΕγ ß
üοÝß ιτ:
ßα'ΔτΙνß
ιß!Þ |ι ßΙr,
,ß-μÞ a!
ßÝ., Ξ
ο,,4ι.!.,
 ,Ιß 4+δ οß
t\c{β ιΔ

eιaΞο
jn}] .,
altt:]oD

Λυι

",ΞΙ
ιου
Νν

Lº
Στοπ Evιoynιo
ΑΙ ΧΘΕΣΙΝΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ
ΙΤΕΛΕΥΤΑΙΑΙ ΣΤΙΓΜΑΙ
Ι3 ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΩΝ
ΡοΜοΚΡΑΤΩΝ ΤΗΣ ο.Π.Λ.Α.
ΔΗ^ΩΣΕιΣ Τογ Β Επ
-_
«Αλλοτε η εκýλεσιò καταδßκων εßχε καταwÞ-
σει πρÜγμα σýνηθεò, αλλÜ αργüτερα, λüγω τηò ε-
ξαλεßψεωò των σοΒαμýν εγκληματικþν πρÜξε-
ων, σχεδüν ελησμονýθη. Κω η κοινÞ περlεργεια
ανεπτεμbθη πÜλιν. Γι'αυτü, παρÜ το ακατÜλλη-
λον του καιροý κα1 την φοΒερη λÜσπη, αρκετοß
περßεργοι συγκεwμýOηκαν εlò τον προ των φυ-
ΔημοσιογροφικÝò π€Ρ!γΡοφÝò, ΒιΒßßο
ι(οΙ μοΡτυρßεò διοσþζουν ουτüν τον
«ΠοΡοπΕτομÝνο ΠοηΠσμü τηò φΡßΚπò»
λακþν χþρον απü Βα8ειÜò πlχ,ιßαò, μüνον και μü-
νον διÜ να απολαýσουν το φρlκlαστικü 0Ýαμα
δυο ανθμýπων που ο1 συνÜνθρωπο1 τουò συνο-
δεýουν οε ΖωντανÞ κηδεßα (...). Ο Ýφιπποò ουλα-
μüò τηò καταδιþξεωò παρετÜχθη ειò τα πÝριξ υ-
ψþματ, μη εππρεπομÝνηò τηò συρροýò περιÝρ-
Υων (...)
Επß σκοπüν, αρμ! Πυρ!
-ΕικοσιτÝσσερα τουφÝκια Üστραψαν (.,.)».
Στη δτÜρκει.α τηò Καιοχηò ο καταραμÝνοò «χο-
ρüò» των εκτελÝσεων πßσω απü τον «ιÜφο των Ζω-
νιανþν» (Γεντß ΚουλÝ) αρχßΖει σιτò 19.Β.1941: «Ο
πμýτοò τουφεκισμÝνοò απü τιò γερμανικÝò δυνÜ-
μειò κατοχßò Þταν ο Γ. ΠολυχρονÜκηò, που κα-
ταδικÜστηκε απü γερμανικü στlηεοδικεßο διüτι ε-
ΒοÞOησεν εlò τnv απüκρυψιν και φυγÜδευσιν
ΕγγλÝΖων στραυωτþν».
Η ανττσταστακß εφημερßδα «Ελευθερßα» (6. 1.43)
μαò πληροφορεß üττ σιτò 5.12.43 εκιελÝστηκε Ýναò
8αρραλÝοò αγωντσιηò ιου ΕΑΜ, ο Χρ. Ει:οτlηττÜ-
δηò, ΖΟ χρüνων.
Ο «συνηθηò τüποò ιων εκιελÝσεων» σιο Γεντß
16
-["
Ξ ι, f_,,,\ ΕΣG) ι ι ΣΑß\ ΧΘΕΣ
.η.ar4 .-r|, -1.γ <
'Ωe ü ]ß'. ¼ß
ΚουλÝ γνþρτσε μεγÜλο «σουξÝ» σια χρüντα ιου εμ-
φυλßου πολÝμου. Or εκιελÝσετò üμωò συνεχßσιηκαν
kar μειÜ ιη ληξη του. ΑξßΖει να σταθοýμε σιην «ε-
κτÝλεση τηò Ετρßνηò»», üιστ σττò 5.3.1θ51 ιουφεκß-
σιηκαν ωò «συμμορßιοι»» εglÞ νÝοτ, μειαξý ιων ο-
ποßων kar ο Νßκοò Νιχηqρρßδηò ωò αρχηγüò του
«Δημοκραττκοý Φτλετρηντκοý Μετþπου ΝÝων»,
μτα οργÜνωση που or τüιε δτκαοιÝò θεþρηοαν... πα-
ρÜνομη kar τρομοκραττκß!
Ο Ν. Ντκηφορßδηò καταδτκÜσιηκε kar εκιελÝ-
σιηκε γτατß συγκÝνιρωνε υπογραφÝò yra ιην ετρη-
γη. «Στο αρχεßο των φυλακþν του Γενιß ΚουλÝ --οη-
μετþνει ο Σα. Κοwτνüπουλη- σþΖετατ η φοΒερη
κατηγορßα: Απüπετρα δτÜδοσηò αναιρεπττκþν τδε-
ων)).,.
Ενþ ο Εμφυλτοò Ýχετ απü χρüντα ληξει, ο Β. Βα-
σrλrχüò περτγρÜφετ μτα εκτÝλεση στο χþρο πßσω α-
πü ιο Γενιß ΚουλÝ: «Το απüσπασμα στÞνεται, Δια-
βÜΖουν την καταδικαστικÞ απüφαση γ]α τον
Βουλγαρομακεδüνα προδüτη. ΚοlΜκια γραφεlο-
κρατικÜ και Ýναò παπÜò αρχικοlηκι Ο δüκιμοò
εßναι ανýμποροò να διατÜξε1 το πυρ, Ο ανOυπα-
σπιστηò, στουπß απü το πιοτü, διατÜΖει για λογα-
ριασμü του. ΣωριÜΖετα1 κατατρυπημÝνοò ενþ τρα-
γουδοýσε "στη στεριÜ δεν Ζει το ψÜρl..." κα] ο1
τρυΠεò τηò ΧrΙαßνηò του yivovtal τα Üστρα τηò νý-
χταò που σΒÞνει...».
Στη δτÜρκετα του εμφυλßου πολÝμου, «ια στραιο-
δτκεßα ιηò Θεσσαλονßκηò -γρÜφετ ο Ηλ. Πετlý-
πουλοò- "δουλεýανε ρολüτ". Με ιον ßδιο ρυ8μü
 ΣΑΕΒΑτeΗ
ß8
οι(ιΩ3Ριθγ t94 5. Ενοò οπü τουò
'τιοò Sro, _ friΤ9ιrl*w lr μελλοθÜνατουò
Ι!Ι ΤιμÞ φýΑtου üροχμοt § τηò 0ΠΛΑ Ýκανε
{Π Ρ9ΙΝ Ι-{ ΕΦμ Μ ΕρΙΣ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛοΝΙΚΙJ, -ξ.Φτ.
Ιτl.Αrοt{òι tßαΙÞιß
ξι aο.Oßο-'ιζ,υL|οτ, Ýκκληση νο
στοματÞσει ο

ΕΚ ΤΩΝ 52 ΚΑΤΑΔΙΚΩΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΩΝ ΤΙjΣ ΟΠ Εμφýλιοò οπü το

Δημοκρατικü
Στροτü και η
δÞλωση
προβλÞθηκε
δεüντωò απü τον
Τýπο,
6, Η εκτÝλεση
«10 τρομοκροτþν
τηò 0ΠΛΑ» κορÝ
κορÝ και με τη
σχετικÞ λεζÜντο
τηò
«Μακεδονßοò»
τηò 1 8ηò
0κτωβρßου 1θ47
(οπü το βιβλßο του
Κ. Νßγδελη
«Επταπýργιο-
Γεντß ΚουλÝ.
Πορεßσ στο
Χρüνο»)
δουλευανε και ια εκτελεοττκÜ αποσπÜσμαια», Λαßκου Αγþνα")» γρÜφει η «Μακεδονßα»
Προηγηθηκαν ορτσμÝνεò εκιελÝσετò που προαναγ- (18.10.1θ47), υου δημοστεýεισιην 1η σελßδα ιηò 4
γÝλλουν τη μεταγενÝστερη «χlονοστýÜδα» ιηò χαρακιηρτσιτκÝò φωτογραφßεò. «Αò yivεr το ιραγτ-
φρßκηò, «Μακεδονßα»» (12.Β.45): «Εßò θενßτηò κατ κü ιÝλοò ιων παρÜδετγμα δτ' üσουò ερρßφθησαν ετò
εßò ελαοßιηò Ýυεσαν χ8εò υπü ταò σφαßραò του ε- την παρòνομßαν», αναγρÜφει η σχετικη ανακοτνω-
κιελεσιτκου αποσπÜσμαιοò». ση των αρμοδßων αρχþν. Η «πατδαγωγτκÞ» απο-
«Οκτþ οχρανßτεò δοσßλογοτ εξετελÝσθησαν üπτ- σιολÞ ιων εκτελÝσεων...
σ8εν ιου Επιαπυργßου» («Μακεδονßα», ΔεκÝμ- Πρτν περÜσετ μτα εθομÜδα, οιτò 23.10.47, η εφ.
Βριοò 1945). «Ελληντκüò ΒορρÜò» Ýχετ υλοýστο φωιογραφτκü
Στη «Μακεδονßα» ιηò 30ηò 11.46 θρßοκουμε μτα ρεποριÜΖ απü την εκτÝλεση 24 «ιρομοκρατþν» ιηò
πλßρη r<ar ανατρτχτασιτκß περτγραφß, λεπτü προò ΟΠΔΑ, με τουò θανατοποτνßτεò «να πßπτουν κεραυ-
λεπιü, τηò πρþτηò εκτÝλεσηò καιαδτκασθÝντων νοθολημÝνοι αυü ιαò σφαßραò του αποσπÜσμαιοò».
«δτÜ συμμετοχßν ετò την οργÜνωστν συμμορτþν» Σιη λßσια των εκτελεσθÝντων σιην περßοδο ιου
καιÜ παρÜΒασιν ιου «Γ' ψηφßσμαιοò»... Εμφυλßου υπÜρχουν και τα ονüματα αρκειþν γυ-
ΜÝσα στην πντχτÞ νýχια ιου Γεντß ΚουλÝ «εßχαν νατκþν: Κοýλα ΕλευθερτÜδου, Μαγδαληνß Σα-
πÜρει τουò μελλοθÜναιουò απü δßπλα μαò», θυμÜ- 1ηκßνου, Ειφροσýνη Νικολαßδου κ.α,
ιατ ο Ηρ. ΤΖÜθαò. «Απü δηγησειò των χωροφυ- Οι δημοστογραφτκÝò περτγραφÝò, η λογοιεχντκη
λÜκων-σκοπþν που παρακολουOοýσαν απü τlò γραφßδα Kar or μαριυρßεò δτασþΖουν κατ αναθτþ-
σκοπιÝò, ξÝρειò üτι πολλÜ παιδιÜ του αποσπÜ- νουν αυιüν τον «παραπεταμÝνο πολτιτσμü τηò φρß-
σματοò εσπαγαν, Και αò ηταν ξεδιαλεγμÝνα απü κηò» (Σ. ΣερÝφαò), σττγμÝò kar σκηνÝò απü την τε-
μοναδεò φανατισμοý. (...) ΜετÜ την ομοΒροντßα λετουργßα kar τη δταδτκασßα στον ιüπο ιων εκτελÝ-
μÝνουν οι χαριστικÝò ΒολÝò. (..,) Μηπωò γλýτωσε σεων κÜιω απü ιην καιαθλτυιτκÞ σκτÜ ιου Επια-
κÜποιοò την τελευταßα στιγμη (.,.) ΥπÜρχει και ΠυρΥτου.
συνεχεlα, üταν μερικοß χωροφýλακεò, που Βοη- θειυλßγουν üλο το κουΒÜρτ του ιρüμου που αρχß-
θησαν στη μεταφορÜ των εκτελεσμÝνων στο κα- Ζετ απü την αναμονη που «σκοτþνει» kar ιην Ýξο-
μιüντ, μÜΖεψαν ρουχαλÜκια που δεν εßχε λερþ- δο ιων μελλοθανÜιων που Ýχουν τα χÝρτα τουò δε-
σει το αßμα και τα 'φεραν στουò κρατουμενουò γlα μενα εμΠροò ΚαΙ συνεΧΙΖειατ με ιην Πορετα Προò
πουλημα. Η τραγωδßα Ýχει το δικü τηò Ýλοò». τον «kpariou ιüπο», το οτηστμο μπροσιÜ σιο απο-
«ΕξειελÝσ8ησαν χθεò Ι0 εκ ιων 52 κατÜδικων σπασμα, την ομοΒρονιßα, τη «χαρτοιτκÞ βολÞ» kar
ιρομοκρατþν ιηò ΟΠΛΑ ("ΟργÜνωση Προστασßαò τα μειÜ ιην εκτÝλεση...
)
Ιº
 Στοιl Εßιηογηιο

με ασφατρα φυστΥΥτα, ετοτ υου να μην ¾¾ωρτΖουν

πoror σκüιωοαν τουò απÝνανιτ αδελφουò τουò.
Ερχετατ η σετρÜ του ετττκεφαληò να δþσετ ιην χα-
prσιrkn θολÞ kr ýσιερα του γτατρου να πιστοποτÞ-
σετ ιον θÜνατο. ΥπογρÜφουν κÜττ χαρττÜ kar χþνο-
ντατ πÜλτ σιο τΖιπ yra να φýγουν. Αποχωρεß kar το
εκιελεσττκü απüσπαομα με τα üπλα υπü μÜληò.
ΠληστÜΖουν ιüτε or δýο πorvrkoi κρατουμενοτ ι<ar
σÝρνονταò Ýνα Ýνα τα πτþματα ια ρßχνουν στο λÜκ-
κο. Οτ φýλακεò ιουò δßνουν τοτγÜρα. ΑνÜΒουγ φτυ-
νουν τα χερτα τουò kr αρχßΖουν να φτυαρßΖουν το
χþμα»,
«Σιιò 6 Μαßου 1948», αφηγεßτατ ο ιüιε στραττþιηò
του Γ Σ.Σ., Π. ΚαπετανÜχηò, «μαò ξýπνησαν πολý
πρωß χωρßò να μαò πουν ποý 8α πηγαßναμε. Στο πß-
οω μÝροò ιων φυλακþν Επιαπυργßου μαò avaKor-
νþθηκε üττ ορτσμÝνοτ θα πÜρουν μÝροò στην εκιÝ-
ι: i}or rdrfr λεση ιων καιαδτκασθÝιτων απü το Στρατοδτκεßο (α-
npι:ιmr .[:¸hλ'Ηξ
νÜμεσÜ ιουò ξεχωρßΖει ο Σtαýροò Δημητlýχοò, Ý-
ναò απü τουò lτro σημανττκοýò αγωντστÝò τηò Eθvr-
7, 0ι εκτελεσμÝνοι
κηò Ανιßστασηò). Πριν δþσει ο επτκεφαλßò του α_
οπü την «ομüδο των
ποσπÜσματοò ιην πα4ιαγγελßα τηò εκτÝλεσηò üλοτ or
52 τηò 0ΠΛΑ»,
Χατζηβασιλεßου
μελλοθÜναιοτ φωνÜΖουν με μια φωνß: "Εßμασιε
Ελληνεò, μη μαò σκοτþνειε!" kar ψÜλλουν ιον
Βοσßληò, Λεφüκηò
Κωνοτοντßνοò,
Εθνικü Υμνο. (...) Γτα τουò περτοßκουò ιου Επια-
Μοýροò Þ Περιστερüò πυργßου εßχε γßνετ πια ουνηθετα να ξυπνοýν kar να
Γεþργιοò, παρακολουθοýν πßσω απü ττò κουριßνεò, βουΒοß κατ
Τερζüπουλοò ανταρτασμÝνοτ, το θλýερü ξüδι των μελλοθανÜτων
Νικüλαοò, που Ýκλετνε με το πÝνθτμο εμΒατηρτο: "ΕυÝσατε
Σταυρüπουλοò δυματα αδÝλφτα εσεßò σ' Üιιση πÜλη kr αγþνα"...».
Γεþργιοò,
ΜουστÜκηò «ΧαρÜμαια, ΜÜρττοò ιου 194Β», γρÜφετ ο Περ. το «νεκροιαφεßο ιων ΤουφεκτσμÝνων» πß_
Γεþργιοò, Σενüγλου Σφυρßδηò. «Απü ιþρα δýο πorvrkoi καιÜδτκοτ μ' Ý- σω απü το Επταπýργτο, μετÜ ιην κυΒÝρνη-
ΙορδÜνηò (ζÞτησε οπü να φτυÜρτ kr Ýνα κασμÜ θρßοκοντατ στη χαρÜδρα kr οη ΙΙλασýlη (Απρßλτοò '50) οι μανÜδεò
τον Μüρχο να ανοßγουν ιον λÜκκο. Eivar or νεκρο8Üφτεò. Τουò -γρÜφετ ο Ηλ, Πετροπουλοò- «ξεθÜρρε-
στοματÞσει την φρουροýν δýο Ýνοπλοτ φυλακεò. Or ΑμπατΖηδεò ψαν Kar Ýχττσαν μÝσα σε χρüνο ρεκορ ü-
οιματοχυσßο, ολλÜ βλÝπουν τουò νεκροθÜφτεò να σκÜβουν ιον λÜκκο λουò τουò ιÜφουò. Ο επτσκÝπιηò θρßσκονταν μπρο_
δεν γλßτωσε την τουò. (...) Eivar η þρα που ο ßλιοò κüκκτνοò σκÜετ σιÜ σ' Ýνα πραγμαιτκü νεκροταφεßο. Μüλιò Ýπεοε
εκτÝλεση) κοι μÜτι ψηλÜ πßσω απü ιον ΧορττÜτη. Κατεβαßνουν α- ο Πλαστηραò (Αýγ. '50) ο δτοτκητηò ιου Γ'Σ.Σ. Ý-
Στεφανßδηò ΠερικλÞò. πü ιο τΖτπ ο Βαστλτκüò επßτροποò. ο στραιτωιτκüò σιετλε την μπουλντüΖα που κατÝστρεψε δτÜ παντüò
8. 0 γρομματÝαò του
γτατροò kar ο εκπρüσωποò του δημου. Ακοýγειατ η το οεπτü νεκροιαφεßο... Και δτÝιαξε να σπεßρουν
Ýκτοτου Βραχνü φωνη του Βαστλτκου επτιρüττου που δra- πÜνω στουò ιÜφουò κρτθÜρτ. (...) Το 1θ55, ια πατ-
στροτοδικεßου
βÜΖετ ιην ετò θÜνατον καιαδßκη τουò yra παραΒßα- δÜκτα τηò Ακρüποληò πλÜτ στουò γκρεμτσμÝνουò
διαβÜζει την
ση ιου Γ'ψηφßσμαιοò. (...) Τουò ρωιουν αν θÝλουν τÜφουò ÜρχτΖαν με προθυμßα ιτò μακαθριεò αφη-
κοτοδικοοτικÞ
απüφοση μα üλλουò
να τουò δÝσουν τα μÜιτα. ΔÝχοντατ kar οι δýο. "Πυρ γησετò, παραδßδονταò Ýισι "μαθηματα Ιοτορßαò".
«24 τρομοκρÜτεò τηò
κατÜ βουληστν γονυπειþò" δßνετ το παρÜγγελμα ο Eπarzav πßσω απü ιο Γενιß ΚουλÝ kar üιαν κατα-
0ΠΛΑ»
επικεφαλßò του αποσπÜσμαιοò, Or στραιτþτεò γο- λÜβατναν üιτ ιην επομÝνη θα επακολουθοýσε ε-
ναιßΖουν kar ρßχνουν Üλλοτ με γεμÜτα kar Üλλοτ κιÝλεση, Þιαν απü ιο πρωß στον ουνÞθη τüπο yra
να μην χÜσουν ιην "παρÜσιαση"... Σýμφωνα με ια
Af,iloι στΡqτιþτ€ò Ρßχνουν μ€ γ€μüτε λεγüμενÜ ιουò μüνο σττò ομαδτκÝò εκτελÝσετò ερ-
χüτανε ιο εκτελεσιτκü απüσπασμα. Ττò εκτελÝσετò
κοι ünnoι μ€ üσφοιΡο φυσßγγιο
μεμονωμενων κομμουντσιþν ττò Ýκαναν πÝντε κα-
γιο να μη γνωΡßζουν ποιοι σΚüτωσον τÜδτκοτ κοτνοý ποτντκοý δικαßου. (...) Το νεκροια.
φεßο των τουφεκτσμÝνων θ' αυοτελοýσε ενδεχομÝ
νωò Ýνα καλü θÝμα yra δτδακιορτκß δτατρτΒß...»

1Β
 9. Ανδρεò κοι
kar yra μτα τσιορικη ιατνßα γκραν-γκτντüλ...
Ισο,ιò Που τεμcιχßΖει με κÜOετεò μαυρεò γραμμεò. γυναßκεò, με
Ο επιλογοò αυτου του κειμÝνου ανÞκετ στον Μα- Του πρυ,ιινου χαρουμενου ýλιου την παρελαση». ροýχα Þ πιτζýμεò,
νüλη ΑναγνωστÜκη που Ýμετνε κλεισμÝνοò σιο Μ. ΑναγνωστÜκηò, μπρOστα π0
Επιαπυργτο επß 3 χρüνια (194Β 51) καταδικασμÝνοò 0πü(mασμ0 τOυ
Εποχεò 3
οε δÜναιο. Επταπυργßου
«Οιαν ημουνα με ιυφοετδη πυρειü οιο αναρρω- (οπü το βιβλßο
ΒΙΒΛΙοΓΡΑσÞΑ του Κ. Νßγδελη
τηριο, κÜδε πρωß, οιτò πÝντε, περνουσαν κÜιω απü
Αναγνι,ισιακηò λ4 . «Το περιθþριο '68 '69» (1979)
«Επτοπýργιο-
τα παρÜΒυρα οι ψÜλαγγεò ιι,ιν μελλοδανÜτων κι ε-
Βαστλτκüò Ι] . 1',\αýκοò ΘρασÜκ]τò (1990)
Γεντß ΚουλÝ.
μεßò σια κρεSÜτια μαò ακουγαμε τα τραγουδτα, ττò ΔημητρÜκοò Γ., Απολογισμüò ]<α] αποlοτ/jα (1991)
Πορεßα στο
ΖητωκραυγÝò, ττò Βλαοτημτεò. ΔημητρτÜδη( Α, «ΦοßνιΕ ΑγÞρωò» Η Θεσσαλονßκιι ιου
ιη φωνη
ι»Εκεßνο το πρωß νüμτσα πωò ξεχþρτοα 1925-1935 (Ι994) Χβüνο»)
του ΦαρμÜκη, Ýναν ιüνο πro πÜνω απü ιιò αλλεò ΚουΖτνüπουλοò Σ , IJ εχτε,Δεση τηò Εηýνηò Υπüθεò;ιι
Νικηφορßδι; (19ΒΒ)
-υσιερα καιÜλαβα πωò ητανε yra μÝνα ιον Üρρω-
Νßγδεληò Κ, Επταπýργιο-ΙΚ:νιß Κουλε Πορεßα οιο χρüνο
οιο, Ýνα τελευιαßο μηνυμÜ του, ο αποχατρεττσμüò».
(2002)
Πετροπουλοò Η., Πτþμ α τα, π ιþματα, ./.(4ιατα (1990)
«Το ΠΡΩΙ... Σαμουηλßδηò Χ, Ε φτ α π ι) ρ γ ι ο. Λ4υθιστüριιμα ( Ι983)
Το τιρωß στlò 5 ο ξηροò μεταλλικοò ηχοò. ΣερÝφαò Σ , ΙΙιþματο κα] φαντÜσματα ιßιη Θεσσαλονßκιι
Υσιερα απü τα φορτωμενα καμιüνια rou Εμφυ,Ιßου (1θθ8)
Που 0ρυμμαιßΖουνε τιò ποριεò ιου ýπνου, Σφυρßδηò Π , ΨυχÞ μπλε, κòιι,{ü]ßr{τι,ºr (1996)
ΤΖÜθαò Κ , Το αr,θρþπlνα (Ι9θ6)
Και το τελευταßο "αντßο" τηò παραμονηò,
Χρτσττανüπου.λοò Νι., Ο συγγραφÝαò Γει,ιργιοò ΙορδÜνου kar
Και οι τελευταßοι Βηματισμοß στιò υγρεò πλÜκεò.
ιο θιΒλßο ιου για ιο Γεντß ΚουλÝ (: «Απü ιον τÜφο τοιν
Κατ ιο ιελευταßο σου γραμμα. Ζßινιανþν ΑληΒινι ò ισιοριΓò παρμÝνεò απι) ιην
Στο παιδικü τετρÜδιο τηò αριOμηυκηò, καΒημερινüιηια ειüò καιαδßκουι), 192Ι). περ
Σαν του μlκρου παραμυOιου το δßχτυ. «Εντευκτýριο». ιχ 1, Οκι '87, σσ.3-5 r

Ι9
 Στο Γογτι

1. Το μνημεßο των
εκτελεσμÝνων τηò περιüδου
ß945-52 στο «συνÞθη τüπο
των εκτελÝσεων» κοι η
πλÜκα (2) για τουò
εκτελεσμÝνουò ΑργυριÜδη,
Κολοýμενο, ΜπÜτση κοι
Μπελογιüννη,
3. Η εκτÝλεση των
θανοτοποινιτþν
Νιτενßογλου και
Νιχολüπουλου üπωò
δημοσιεýθηκε
στο «Εθγοò» το ΝοÝμβριο
του 1θ32

952
ΜΑΡΤιοΣ
ΑΡτΥΡlΑΔΗΣ ι. ΗΛιΑΣ
κΑΛοΥΜΕΝοΣ ι. ΝιΚ,ΟΛΑ()Σ
ΜΠΑΤΣΗΣ Α. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΜΠΕΛΟΤηΝΝΗΣ Ι. ΝΙΚΟΛΑΟΣ

του Ντκογ Kιeoy

δημοσιογρÜφου

πρßληò του'47. Η φυλακý-σανατüρτο ηταν ιο ιε-
λευταßο κιßρτο του συγκροιßμαιοò "Σωτηρßα", δε-
ξý πηγαßνονταò προò ια Μεσüγετα (...). ΑυιÞν την
περßοδο εßχαν αρχßσετ kar γßνονταν συχνÜ or εκιε-
λÝσετò των αγωντστþν τηò Εθντκηò Αντßοιασηò.
»Η απüσιαση, που μαò χþρτΖε απü τον τüπο ιηò ε-
κιÝλεσηò, ηταν ττερßπου 400 μÝιρα.
»Η δταδρομη, που ακολουθοýσαν τα καμτüντα με
ιουò υπü εκτÝλεση μελλοθανÜιουò, ηταν η οδüò
Μεσογεßων. Στο ýψοò ιου κττρßου ιηò φυλακηò-σα-
ναιορßου Ýστρτθαν δεξτÜ yra ιην περτοχη Γουδß,
σιουò πρüποδεò του Υμηιιοý. Ετστ περνοýσαν πλÜτ
απü ιο κιßρτο τηò φυλακηò. Ακοýγαμε ια ιραγουδτα
των μελλο8ανÜτων, ιιò ριπÝò ιου εκιελεσιτκοý απο-
σπÜοματοò. Απü ιτò χαρισιτκÝò θολÝò δε, μÝοα σιην
υρωτνß ησυχßα, ξÝραμε και τον αριθμü των εκτελε-
σθÝνιων».
Eivar μαρτυρßα ιου ΤÜσου ΣτÝφα'απü το Σοφτκü
Κορτνθßαò, αγωντστß ιηò Εθντκßò Ανιßστασηò, θα-
νατοποτνßτη την εποχÞ του εμφυλßου υολÝμου, που
τελτκÜ σιÜθηκε τυχερüò kar δεν εκιελÝοτηκε.
Το Γουδß Ýχετ γßνετ γνωσιü στη νεüτερη τστορßα
τηò ΕλλÜδαò ωò «ο συνηθηò τüποò εκτελÝσεων».
Ιδταßιερα στην υερßοδο του εμφυλßου πολÝμου kar

20
 .* ,".
,ι-,λ, :ιι t; Ýι ig ßß
. - a'ι,ι ";,
ß.._ τ.:* ] C

:,- ι -

jι,
a

ß
},.j- ι:

Ýωò το 1952 εκτελÝστηκαν 370 καταδτκαομÝνοτ σε
θÜνατο πολτττκοß κρατουμενοτ, αρτστεροß, κομμου-
ντοτÝò, αγωντστÝò τηò Εθντκηò Ανιßοιασηò, με απο-
φÜσετò Ýκτακτων Στρατοδικεßων kar Kakoupyroδr-
ΚεΙων.
Το Γουδß (γενικÞ του Γουδß) Þ ΓουδÞ, εßνατ πε-
ριοχη αναιολικÜ-θορετοαναιολτκÜ ιηò πüληò τηò
Αδηναò σε απüσταοη ιρτþν χτλιομÝιρων απü την
πλαιεßα του ΣυντÜγμαιοò κατ Ýχετ Ýκιαση 1,75 ιε-
τραγωντκü χτλτüμετρο.
Eivar «παλαιÜ ονομασßα τηò περτοχßò kar επþνυ-
μον τηò αυτüθτ ηρετπωμÝνηò εκκληοßαò ιηò Πανα-
γßαò, απü κτßμαια μεσατωντκηò οικογενεßαò Γουδη,
ανÞκοντα σημερον ετò την οτκογÝνεταν ΚακαβÜ».'
Το «πεδßον ιου Γουδß» χρηστμοποτηθηκε απü το
1ΒΒ6 yra ττò ασκßσετò σιραττωιþν ιηò φρουρÜò Αθη-
νþν kar για θολεò υυροΒολτκοý. Το Γουδß Ýχετ
ουνδεθεß ευανετλημμÝνα με σημανττκÜ γεγονüτα
τηò νεüιερηò Ιοτορßαò τηò ΕλλÜδαò. Εκεß συγκε-
νιρþθηκαν or αξτωμαιτκοß του στρατου και του ναυ-
ιτκοý του «Στραττωττκου ΣυνδÝομου», με επτκεφα-
ληò ιο συνταγματÜρχη πυροΒολτκοý Νχüλαο
ΖορμπÜ, kar Ýκαναν το γνωσιü «Κßνημα ιου 1909».
Σιον ßδτο χþρο Ýγτνε το πρωß τηò 15ηò ΝοεμΒρß- )
2Ι
Στο ΓΟΥΔt

4. ΕξωτερικÞ , ,Ξ.]

Üποψη των ου (παλαιü ημερολογιο) Ι922 η εκτÝλεοη ιων Ýξl.

«ματωμÝνων» Or πρþην πρωθυπουργοß Δημßτρτοò Γοýναρηò,
φυλακþν ΠÝτροò Πμυτοπαπαδüχηò και Νχüλαοò ΣτιÞτοò,
ΑβÝρωφ. or πρþην υπουργοß Νχüλαοò Θεοτüκηò kar Γαßρ-
5. 0 γιατρüò
γτοò ΜπαλτατΖηò και ο ανιτστρÜτηγοò Γεþργτοò
Γιþργηò ΧατΖανÝστηò, αρχτοιρατηγüò τηò σιραττÜò τηò Mr-
Ανδριüπουλοò κρÜò Ασßαò, καιαδτκασδÝντεò ετò θÜναιον yra εσχÜ-
πßσω απü τα
κüγκελα με
ιη προδοσßα απü ιο «Ýκιακιο επανασταιτκü δrka- 'ß
σιηρτο» υπü την προεδρßα ιου υποσιρÜτηγου Ν. ,,,,
üλλουò L._ ι
οθτιναßου, εκτελÝστηκαν.
κομμουνιστÝò. 0
Ηιαν κορυφαßα σττγμη των τιολτττκþν γεγονüιων ιΙ Ι
λüγοò του
και ιων εξελßξεων, συνεπετþν τηò Μτκρασταττκηò Ι,
:Ι
μπρOστα ßπ0
Καιασιροφηò, που Ýπατξαν καδορτσττκü ρüλο στο
εκτελεοτικü
λεγüμενο δτχασμü μεταξυ θαστλτκþν-λαßκþν kar
οπüσποσμο λýγισε
ακüμη και τουò φιλελευθÝρων-ανιιμονορχτκþν. κατÜ ιη σχημαιικη
εΚφραση.
χωροφýλακεò, οι
οποßοι αρνÞθηκαν Την περßοδο τηò ναΖισιικηò καιοχηò τθ41-1θ44
να πυροβολÞσουν γßνονιατ μεμονωμÝνεò αλλÜ και μαΖτκÝò εκτελÝ-
κOι οετò αγωντστþν, or οποßεò πολλαττλαοτÜΖονιαι και
αντικαταοτÜθηκαν κορυφþνονιατ καιÜ ια χρüντα 1θ47 Ýωò 1θ52. Εχουν
σπü Üλλο περÜοετ υερτσσüιερα αυü 60 χρüνια απü ιην Κατο-
απüσιασμο χη και δεν γνωρßΖουμε ακüμη οýιε ιον akprΒn α-
ρτθμü των εκτελεσδÝντων οýτε üλα τα ονüματα.
ΠολλÝò προοπÜθετεò, αιομικÝò kar συλλογτκÝò, Ý-
χουν γßνετ γτα να ουγκενιρωθουν στοιχεßα εκτελε- ξ*ΕÝ
οθÝνιων kar πολλÝò φορÝò σιιò δτÜφορεò εκδüοειò
συνανιοýμε μεν ονüματα, αλλÜ αναφÝρετατ üιτ «ε-
κτελÝστηκαν οιην ΑΒÞνα», üχι üμωò που. Or δυνÜ-
μετò Κατοχηò, Γερμανοß kar Ιιαλοß, kar ια ΤÜγματα
Ασφαλεßαò, που μÝλη τουò ßταν τα εκιελεσιτκÜ α-

Αηü τον μ
ýf,ιο και μ€χρ! τιl ßθ5α γüτερα στη θÝοη ιουò χτßστηκαν ο Αρετοò ΠÜγοò
ξκτ€ΩÝστl:καν 370 στο «συ\fηδη ξüπο kar το Εφετεßο Αθηνων, επß τηò λεωφορου Αλε-
ξανδραò), or φυλακÝò ΧαιΖηκþστα (οτην οδü Πετ-
Ý€ {τ€ηÝσ€ων». α§ ζ €γι\ι€ γν στÜ τCI Γουδß ραιþò 17, κονιÜ σιην πλατεßα Ομονοßαò), η Erδrkn
ΑσφÜλετα (οιην οδü Ελπßδοò, κονιÜ οτην πλατεßα
Βτκιωρßαò),

ποσπασματα, κρατουσαν, συχνÜ, κρυφÜ kar τα ονο-
μαια Kar τον τüπο των εκτελÝσεων. ΠολλÝò πληρο-
φορßεò ηρδαν απü ττò αναφορÝò-εκθÝσετò που Ýκα-
ναν οτ παρτσιÜμενοι σττò εκτελÝσετò τερεßò Kar ττò ο-
ποßεò κατÝδεταν οιην ΑρχτετιτσκοπÞ Αθηνþν.'"
Επιοηò ανÜλογεò αναφορÝò Ýκαναν οιην υπηρεσßα
τουò παρευρεθÝνιεò σιτò εκιελÝσετò ασιυνομτκοß, ε-
νþ ΒρÝOηκαν τα τελευιαßα σημετþματα που Ýγρα-
ψαν εκτελεοΒÝντεò kar εßτε ια Ýρτξαν απü το κα-
μτüντ που τουò πηγατνε για την εκτÝλεοη εlτε τα εß-
χαν βÜλει ιιò ιοÝτιεò τουò.
«ΠροθÜλαμοτ» των εκιελÝοεων Þιαν or φυλακÝò
ΑΒερωφ, üπου επßσηò πολλοß εκτελÝσιηκαν οτο
προαυλτο αρτστερÜ (ολο το συγκρüτημα, or ανδρι-
Κεò, or ΥυνατΚετεò Kar το νοοοΚομεΙο Κρατουμενων
«Αγιοò Παυλοò» γκρεμßστηκαν επß χοýνταò Kar αρ-
22
ι Γερμανοj. υολλÝò φορÝò συνελÜμΒαναν
ανθρþπουò σε μπλüκα Kar τουò Ýσιελναν
yra εκτÝλεση. Ηιαν ακüμη πολλÝò or πε-
ρτΠιωσετò ανιΙοιασιαΚων Kar σαμΠοτερ
kar επτπλÝον αναπηρων ιου πολÝμου kar
τραυμαιτωΥ Που ιουò εΠατρναν αΠο τα νοσοΚομεΙα.
Ακüμη κατ αναυßρουò, χωρßò πüδτα, τουò Ýδεναν οε
ξυλτνουò πασσÜλουò Kar ιουò εκτελουσαν,
Σιην Αθηνα αναφÝρονιατ ωò πρþτοτ εκτελεσθÝ-
νιεò ιρετò παιρτþτεò σιτò 20.10.41 με ιην κατηγορτα
ιου σαμποιÜΖ. Συò 29.9.42 or Ιταλοß εκιÝλεσαν στο
Γουδß τÝσοερτò παιρτþιεò yra κατοχß üπλων, μετα
την ανατßναξη απü την ΠΕΑΝ ιου κιτρßου ιηò προ-
δοιτκηò ΕΣΠΟ στην οδü Παιησßων Β. (Αλλοτ πα-
τριþιεò ιηò ΠΕΑΝ εκτελÝστηκαν στο Χαßδαρι).
Αιü ια ΤÜγμαια Αοφαλεßαò εκτελÝστηκαν στο

ßι
ιt
L
Γουδß, στιò 11.1.44: 10 αγωντστÝò, στιò 1Β,1.44: Üλλοτ
Ι0, σττò ΙΟ.2.44,.25, απü τουò οποßουò 17 ανÜπηροτ
του Αλβαντκου, οτιò 1Β.4.44: 35 kar ατLò2º.4.44ß 20.
Η περτπτωση τηò εκτÝλεοηò των 19 παιρτωιþγ
που Þταν κραιουμενοτ σιτò φυλακÝò «ΧατΖηκþστα»,
παρουστÜΖετ ανÜγλυφα τον τρüπο που ενεργουοαν
οι δυνÜμετò Κατοχηò Kar or ντüπτοτ συνεργÜιεò
τουò, αλλÜ και την ηρωικη στÜση των αγωντοτþν.
Τουò πηραν ιο απüγευμα ιηò 27ηò 11.43 πÝντε Γερ-
μανοß και ιαγματασφαλßτεò και ιουò μετÝφεραν
15
στο Γουδß. ΑνÜμεσÜ τουò θαρτÜ Üρρωοτοι, φυμαιτ-
κοß, ανÜπηροι του ΑλΒανικοý Ýπουò.
Ο Γερμανüò «ανþτεροò αρχηγüò ΤαγμÜτων
Αοφαλεßαò kar Ασιυνομßαò ΕλλÜδοò ΣτμÜνα, δτοτ-
κητηò Ταξταρχßαò SS kar ανττστρÜτηγοò ιων οπλτ-
ομÝνων ΤαγμÜτων Αοφαλεßαò», üπωò υυÝγραφε,
διÝταξε ιην εκιÝλεση οε αντßποτνα yra το φüνο τεσ-
σαρων αοτυνομτΚων, Που ηταν οιην υΠηρεοτα ιων
δυνÜμεων Κατοχηò, στην Πελοπüννησο και τη
Θεσσαλßα. Στο εκτελεοττκü αυüοπασμα μßλησε ο
εκιελεσθεßò γταιρüò Πþργηò Ανδρτüπουλοò Kar
μßλησε οτην καρδτÜ ιουò. Το απüοπαομα, χωροφυ-
λακεò kar ιοολιÜδεò, δεν υπÜκουσε στο Γερμανü α-
ξτωματτκü, üιαν δτÝιαξε πυρ. Εφεραν νÝο εκιελε-
οιτκü απüοπαομα, που υιÜκουσε υπü ιην απετλη
ιων Γερμανþν. Μεταξý των εκτελεσδÝνιων Þταν ο
πρüεδροò r<ar ο γεν. γραμματεαò ιων Αναπηρων.
Την ßδτα ημÝρα στην απομüνωση του «ΧατΖηκþ-
σια» εκτελÝστηκαν Üλλοτ ιÝσσεριò ανÜπηροι, ενþ
πριν απü μÝρεò οι δτευθυντηò των φυλακþν, καιÜ
συμπιωση ονομαΖüμενοò ΧατΖηκþσταò, πυροSüλη-
σε κατ σκüτωσε δυο κραιουμενουò οιο θÜλαμο τουò.
Τüιε Ýναò ενωμοιÜρχηò kar Ýναò χωροφυλακαò
αρνßθηκαν να υπακοýσουν κατ να πυροΒολησουν.
ΕκιελÝστηκαν μαΖß με ιουò Üλλουò 17.'η
Το Γουδß εßνατ ο κυρτοò τüποò των εκιελÝσεων
θαναιοποτντιþν πολτιτκþν κρατουμÝνων απü το
1θ47 ωò το 1952.
Ο Ομιλοò Μνημηò ΕκτελεοθÝνιων Αγωντοτþν
Ι94º-Lθ52 «Ατιτκüò Τυμθοò» Ýσιηοε μνημεßο με
χαραγμÝνα ια ονüμαια 354 ανδρþν kar Ι7 γυνατ-
κþν (εκ ιων οποßων η μßα εκιελÝσιηκε ιελτκÜ σιην
ΠÜιρα) που εκιελÝσιηκαν δßπλα «ειò τον συνÞθη
τüπογ τιαρÜ τη θÝσετ Γουδß, üπισθεν ιου Σανατορß-
ου Σωτηρßα» (οπωò αναφÝρειαι ο τüποò εκτÝλεοηò
στα επßσημα Ýγγραφα ιηò εμφυλτακηò περτüδου).
Οι ανδρεò εßνατ: 1947 Οκιþθρτοò: 4, ΝοÝμΒριοò: Ε
5, 1948 ΦεθρουÜριοò: 42, Μαρτιοò: 34, Απρßλιοò: 19, δ. Η μαθÞτρια
ΜÜτοò:37, Ιοýντοò:35, Ιουλιοò: θ, Αýγουοτοò:20, Σε- Μορßα ΡÝπα που
πτÝμΒριοò: θ, Οκτþθρτοò: Β, Νοεμθριοò: 4, ΔεκÝμ- εκτελÝστηκε
Βριοò: Β, 1θ49 ΙανουÜρτοò: 5, ΦεθρουÜριοò: 23, ΜÜρ- στον Εμφýλιο κοι
ττοò: 21, Απρßλιοò: 13, ΜÜτοò: 13, Ιουντοò: 20, Ιου- η Μαρßο
λιοò:5, Αýγουσιοò:6, ΣεπτÝμΒρτοò: 6, 1951 ΙανουÜ- ΠολυγÝνουò (7)
üμεσα σ¾§υζ €κτ€ηΕ§ Ýντεζ ηοftιτικοýò
κ αταý €ναι}ζ ιlπÜ χαν και Βα ßÜ Ü ωσξ*ι,
§§{üμη και α\Ý Rηρ§{ τοιj frβαιγικου €πουò
ρτοò: 2, Ιουντοò; 1, Αυγουσιοò: 1, 1952 ΜÜρττοò: 4.
Or 16 γυναßκεò εßνατ οι: Σταθοýλα ΛεΒÝντη, υ-
φαντουργüò απü την ΑθÞνα, εκτελÝοιηκε σττò
2|.2.4Β, Αθηνοýλα ΒαστλετÜδου και ΒαρθÜρα Κε-
λεσßδου, αγρüττσοεò, απü το Κιλκßò, οιτò 6.5.4Β,
Αναστασßα ΧατΖττπαýλου, ανÜπηρη απü ιην Ιωνßα,
σιτò 15.θ.4Β, Ματßνα ΓΙλατωγτÜνιτη, νοτκοκυρÜ, α-
πü ια Τρßκαλα, μÜνα μτκρþν πατδτþν, στιò 7.9.4Β,
Ισμßνη Στδηροποýλου, μαθημαιτκüò, απü την
Αθηνα, στιò 26,Β.4Β, Βαßτσα ΓΙλτÜγχα, νοτκοκυρÜ,
kar Awa ΓΚεβρÝκη, μοδßστρα, απü τη Φλþρτνα,
σττò 2θ.11.4Β, Ματßνα Παπαδταμαντοποýλου,
σπουδÜσιρτα Πολυιεχνεßου, απü ιην Αθηνα, σιτò
7.3.4θ, Γεωργßα ΠολυγÝνοιη, σπουδÜοτρτα, Kar
ΜαρßαΡÝπα, μαθηιρτα, απü ιην Αθηνα, στιò 9.3.49,
Μαßρη ΛεονττÜδου, παραδουλευτρα, απü ιον Πει- )
23
8. 0 φοßνικαò των
φυλοκþν ΑβÝρωφ
γýρω οπü τον
οποßο οι
θονατοποινßτεò
Ýσερναν τον
τελευταßο χορü
ρατÜ, kar Νßκα Μαρτοποýλου, φοττηιρτα, απü τη
ΣπÜρτη, σττò 12.4.4θ, ΕλληΣΒþρου, μοδßστρα, απü
τη ΜυιτλÞνη, οττò 16.6.4θ, Δημητρα Κορι:δαλÞ,
αγρüιτσσα, απü ια Τρßκαλα, οιτò 24,6,49, ΛαμπρτνÞ
ΚαπλÜνη, εργÜιρια, απü ιην Ικαρßα, συò 2θ.7.4θ.
Ολεò ηταν κρατοýμενεò σιτò Γυνατκεßεò ΦυλακÝò
ΑΒÝρωφ, üπωò kar η ΘεοÜßlη ΔαβÝτα, η οποßα ε-
κτελÝστηκε σιτò 5.3.4θ στην ΠÜτρα.'
Or θανατοποτνßττσσεò στου ΑθÝρωφ ηταν ακüμη
120. Γλßιωσαν. Το ΔεκÝμθρτο ιου '4θ, υσιερα απο
επÝμSαση του ΟΗΕ, σταμÜτησαν or εκτελÝοετò και
το 1θ52 η υοτνÞ του θανÜιου μειατρÜπηκε σε τσü-
Βτα. «Δυο χÝρτα λτγüιερα σιτò σκÜφεò του κüσμου»,
Þιαν ια τελευιαßα λüγια τηò Μαßρηò ΔεονιτÜδου ü-
ταν την Ýπατρναν yra εκτÝλεση.
Στο προαυλτο των φυλακþν υπηρχε Ýναò φοßντ-
καò. «Εχε γετα, καημÝνε κüσμε». χüρευαν üιαν ττò
Ýπαιρναν. Δßπλα σττò ανδρτκÝò φυλακεò ΑΒÝρωφ or
θανατοποτνßιεò («θαναιηφüροτ», λÝγονιαν) χüρευ-
αν τον iδro χορü.
«Εßμαι περηφανη που δßνω τη Ζωη μου yra το
λαü», «Καλü Βüλι», «Μορφωθεßιε yra να 'σασιε
χρηστμεò σιο λαü», «ΖÞιω ο λαüò, Ζητω η λευτε-
ρτÜ», «Tr üμορφο το ιελευταßο πρωτνü τηò Ζωηò
μου», «Δεν πÜετ χαμÝνο το αßμα μου», εßνατ μερτ-
κÝò απü ιτò ιελευιαßεò λÝξετò τουò.
Τρετò ηταν οι θÜλαμοτ ιων μελλοθÜναιων yuvar-
κþν, ιο «μελλοθανατεßο», üπωò τουò λÝγανε.
«Δυο χÝΡιο ßΙτüτερο στιζ σκüφcò του
κüσμου», Þτον το τ€η€υτοßο f,üγια πΡιν τπν
€κτÝΑ€σπ τπò ποΡοδουf,εýτροò Μ. Λεοντιüδου
24
-ξtr
Σιτò ανδρτκÝò φυλακÝò ΑΒÝρωφ το κελß üπου
περνοýσαν την τελευταßα τουò νýχια οτ μελλοθÜ-
νατοτ Þταν ο «ΓολγοθÜò»». Απü üλουò kar üλεò Ζη-
τουσαν οτ αρχÝò, στρατοδτκεßα, επßιροποτ, δτευθυν-
σετò φυλακþν, Αστυνομßα kar Χωροφυλακη, να κÜ-
νουν απλþò δÞλωοη μειανοßαò. Αν την υπÝγραφαν
δεν θα τουò εκτελουσαν. Με πτÝσετò, με θaoavr-
στηρτα, με συλληψειò, με εξορßεò, με φυλακÝò, με
κÜθε εßδουò διþξειò επεδßωκαν ιτò «δηλþσετò». Τε-
λευιαßα πßεση, ο θÜνατοò, η εκιÝλεση, yra να ια-
πετνω8ουγ yra να εξευτελτσθουν ηθτκÜ, yra να υ-
ποιαχδουν or αγωντστÝò ιηò Εθντκηò Ανιßστασηò,
or αρτστεροß, or κομμουντστÝò, κατÜ την ανþμαλη
περßοδο ιου εμφυλßου πολÝμου κατ καιÜ ιη μειεμ-
φυλτακη περßοδο. « Προδοτεò ! Βουλγαροι ! ΤραΒÜτε
τþρα ν' αφßσειε τα ιομÜρτα σαò στο Γουδß!», σÜρ-
καΖαν απετλþνταò κατ θρßΖονταò or ΒασαντσιÝò ιηò
Μακρονησου. Το Γουδß ηταν ο μπαμυουλαò. Iδου
ττ Þταν οι δηλþσετò, üυωò το ακüλουθο δεßγμα:
«ΔΗΛΩΣΙΣ ΜΕΤΑΝοΙΑΣ ΚΑΙ
ΑΠοΚΗΡΥΘΕαΣ»
ΚατÜ τnv Κατοχην παρεσυρθην απü τα απατη-
λÜ συνθýματα του ΚΚΕ κα1 των παραφυÜδων του
ΕΑhΙ-ΕΛΑΣΕΠΟΝ-ΕΑ και οργανþOηκα ε,ιò rny
ΕΠΟΝ, Ταχεωò üμωò διεπßστωσα üτι αι ωò Üνω
οργανþσειò εßναι ξενüδουλοι, προδοτικαß και ε-
πιΒουλευοντα] fnv ΕλευOερßαν και Ανεξαρτη-
σßαν τηò Πατρßδοò μαò. Κατüπτν τοýτου αποκη-
ρýσσω μετÜ Βδελυγμßαò και αποτροπlασμου το
ΚΚΕ και ταò παραφυÜδαò αυτου κα1 τÜσσομαι πα-
ρÜ το πλευρüν του λαοφιλοýò ΒασιλÝωò μαò και
τηò ΕOνικηò ημþν ΚυΒερνησεωò.
Ζýτω το Εθνοò - Ζýτω ο Στρατüò
ΣΤΓ 902
Th 14η Ιουνßου 1948
ΥΠοΓΡΑΦΗ

Εκτακια Στρατοδτκεßα εßχαν στηδεß kar λετ-
τουργοýσαν κατÜ την περßοδο ιου εμφυλßου πο-
λÝμου ο' üλη την ΕλλÜδα παρÜλληλα με ια ια-
κττκÜ Στραιοδτκεßα, ενþ αρκετÝò ηταν or περτ-
πιþσετò και των Κακουργτοδτκεßων. Οι ουλλη-
ψετò χτλτÜδεò, με ττò κατηγορßεò συνηθωò τηò
συμμετοχηò στην ΕθντκÞ Ανιßοιαοη Kar του μÝ-
λουò του ΚΚΕ. Εßχαν στηθεß kar πολλÝò μαΖτκÝò
υποθÝσετò, που οδηγοýσαν σε ομαδτκÝò καταδß-
κεò Kar μαΖτκÝò εκιελÝσετò των 8ανατοποινιιþν.
Ενδετκιτκη εßνατ η περßυτωση ιηò υπüθεσηò του
Ναυττκοý. Οι ουλληψετò Üρχτσαν στο ιÝλοò του
1θ47. ΣυνελÞφθησαν 120 αξιωμαιτκοß, υπαξτω-
ματτκοß, ναυτοδßοποτ και τδτþτεò για υπüθεση κα-
ιασκουεßαò κατ οαμυοτÜΖ στο Βαστλικü Ναυτικü.
Βασανßστηκαν επß τÝσσεριò μηνεò εξοντωττκÜ,
ιουò πßγαν οιο Σιρατοδτκεßο (κι üχτ στο Ναυιο-
δτκεßο) kar Ýπειτα απü 33 ημÝρεò συνεχþν ουνε-
δρßασεων πρωß kar ΒρÜδυ, Βγßκε η απüφαση,
μειαξυ των Üλλων, 40 ειò δÜναιον. Οτ 20, που εß-
χαν καταδτκαστεß «παμψηφεß», εκτελÝστηκαν σιο
Γουδß στιò 25.6.4Β, μüλιò τÝοσεριò ημÝρεò μειÜ
ιην Ýκδοση ιηò απüφαοηò.
«...Eivar 5.15 kar ο ηλτοò Ýχετ φωτßσετ Kar χρυ-
σþσετ ια ιοπßα. Τα πÜνια εßνατ Ýτοτμα. ΔταΒÜΖετατ
η απüφαση ιου στρατοδτκεßου. Τα αποοπÜσμαια Ý-
χουν παρουστÜοετ üπλα. Οι τελευταßεò οιτγμÝò Ζω-
ηò ιων μελλοδανÜτων. Mra σryn λßγων δευτερολÝ-
πιων πρþια kr ýοτερα το ξÝσπασμα τηò ψυχολο-
γßαò τηò υαραΖÜληò. ΑρχßΖουν πρþτοι or σαμπο-
τÝρ του Ναυιτκου. ΨÜλλουν ιον Εθντκü Υμνο.
ΨÜλλουν δυναιÜ kar πολλÝò στροφÝò (...). Τα πε-
νιαμελη αποσπÜομαια Ýχουν υψþσετ ττò κÜννεò
τουò (...) "Επß σκοπüν", πυρ, οι ιρτγμοτ τηò σκαν-
δÜληò, ιο σφýριγμα ιων σφαιρþν, η ομοθροντßα.
Οι σφαßρεò καθþò σχßΖουν τα κορμτÜ και σφηνþ-
θ. 0 συνÞθηò
τüποò των
εκτελÝσεων
στο Γουδß
νονιαò στο λοφßσκο ττνÜσσουν Ýνα πελþρτο νÝφοò
σκüνηò και καπνου. Κατüπτν ο επßλογοò του επι-
λüγου. Or χαρισιτκÝò θολÝò κενιοýν τα κεφÜλτα
των τουφεκισθÝντων (...) Εßκοοι πτþματα κεßντατ ε-
κιÜδην» (ρεποριÜΖ οιην εφημερßδα «Ακρüπολιò»
τηò 26ηò 6.4Β, απο δημοστογραφο που παρακολοý-
θησε ιην εκιÝλεση). Τελευταßοτ εκτελεσθÝντεò στο
Γουδß ηταν or Νßκοò ΜπελογτÜwηò, ΔημÞτρηò
ΙνΙπÜτοηò, Νßκοò Καλοýμενοò, Ηλßαò ΑργυρτÜ-
δηò, στιò 30.3.52.
Δυο χρüντα αργüιερα, σττò 14.Β.54, εκιελÝστηκε
στο Δαφνß ο Νßκοò ΓΙλουμπßδηò.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Βαρδηò Β. ΒαρδτνογιÜννηò-Παναγτþιηò Γ. Αρþνηò, «Οι
μlσο] σια σιδερα». Φιλ,ßοτωρ.
2. Κþστα Η. Μπßρη, «Αι τοπωνυμßαι τηò πüλεωò κοι των
περιχþρων ιων ΑOηνþνη ΑθÞναι 1971.
3. IωÜwα ΤσÜτοου «Εκτελεσθεντεò επß κατοχηò Στοιχεßα
απü την Αρχιεπτοκοπý Αθηνþν», Αειüò Α.Ε., Αθηναι
Ι947.
4. IωÜwα ΤοÜτοου «Φýλλα Κατοχßò», Βτθλτοπωλεßον τηò
«Εστßαò».
5. «Επεσαν για τη Ζωη»,7 τüμοτ, Ýκδοση τηò Κ,Ε. ιου
ΚΚΕ.
6. ΒÜσω Ροδοπουλου-ΡοδÜκη, «Γιωργη ò Ανδριüπουλοò»,
Α8Þνα 1θ87.
7. Ολυμπßα Βαστλτκßò Γ. Παπαδουκα, «Γυναικεßεò
Φυλακεò ΑΒερωφ», Α8ηνα-ΔεκÝμβρτοò 1981. l
Τεf,ευτοßοι €κτ€ηεσδÝντεò Þτον οι Νßκοò
ΙνΙπεßΙογιÜvvηò. ΑημΛτρηq ΜπÜτσιτò, Νßκαζ
ΚαßΙοýμενοò, Ηf,ßαò Αργιιριüδηò, στιò 3Ο.Ξ.5e
25
Προ:οπe
Δτιlýτριοò
Γοýναρηò
(1Β67-1922)
!Τολιτrκüò, πρωθυπουργüò τηò Ελλüδσò,
γεννημÝνοò στην Πüτρα. Σποýδασε
νομικÜ στην Αθþνο r(οτ στη Τερμανßα χαι
κοτνωνιολογßα στο Πσρßοτ χαι το Λονδßνο.
ΙΙßετÜ την ολοχλþρωση των σπουδþν του
Üσκησε τη δικηγορßο στην Πüτρα κοι το
ß9Ο2 εξελÝγη Βουλευτþò Αχσß'οò. Ο
Τοýναρηò υπþρξε σηουδοßοò νομιχüò χαι
δεινüò ρþτοροò. lßετεßχε σιηγ ομÜδο των
«Ιαπþνων»ι π οποßα οσκοýσε Ýντονη
χριτιχþ στην χυΒÝρνηση Οεοτüιη.
ΔτετÝλεσε υηουργüò Οιιονομικþν το
Ι9Ο8 ßοτ τþρησε στÜση ουδετερüτηταò
ßστÜ του Α' Παγκüσμιο Πüλεμο. θΙετÜ
τπυ ποροßτηση ΒενιζÝλου δτετÝλεσε
πρωθυπουργüò ßο Ýνο μιχρü διüστημο
(ΦεΟρουÜριοò.ΜÜρτrοò ß 9ß 5Ι, αλΛÜ
Ýχασε ττò εκλογÝò κσι Ýφυγε για την
Κορστ.(Þ, οπ' üπου επÝστρεψε το ß92Ο.
Ιδρυσε τüτε το Λοßκü Κüμμσ, το οποaο
επρüκειτο νο σφρογßσει τηγ ελληνικÞ
πολιτικþ ζωþ Ýκτοτε. Ο Τοýνορηò
χÝρδιοε τον Βενιφλο στιò ßρßσιμεò
εχλογÝò του ΗοεμΒρßου του ß92Ο και
δτετÝλεσε πρωθυπουργüò μÝχρτ το ΙΙßΙüιο
του Ι922, λßγο πριν απü την χοτοστροφþ
στη ΙιΙιχρü Ασßα. κοτü τη διüρχεια τηò
«Δßßηò τßýν εξ» ασθÝνησε !ßοι μπþχε σε
χλτντκÞ. Θεωρþθπκε υπεýθυνοò για τη
ικρασιοτικþ Κατοστροφþ,
Ιιß
καταδικüοτηχε σε θüνοτο ßατ
εκτελÝστπκε στιò Ι5 ΝοεμΟρßου Ι922,
οτιò ß ß.3Ο το πρωa, οτο Τουδß.
26
Γτþργοò
ΧατΖανÝστηò
(1Β63-1922)
Στρατιωτικüò, σρχιστρÜτηγοò του
ελληνικοý στρατοý κατü την τελευτοßο
φüση τηò ΙιιΙιχροσιοτικþò εκστροτεßοò.
Σποýδοσε στη σχολþ Ευελπßδων, στη
Γσλλßα, την Αγγλßα και τη Γερμανßο.
Ιßετεaχε στον πüλεμο του ß 897 υπü τον
ΣμολÝνοκι κοι στουò Βαλχουκοýò
πολÝμουò ωò επιτελüρχηò τηò 6ηò
μερορχßαò. Παραιτþθπκε το Ι 9ß 7 ßοι
επανþλθε το ß 92Ο με το Οαθμü του
ανττστρατÞγου. Το ΙΙÜιο του Ι922 Ýγτνε
αρχιστρÜτηγοò ΙΙßΙτκρüò Ασßοò και
Θρüχηò. Αρχτßþò οτττελþφθη την
επικßνδυνη χατüστοση στο μÝτωπο και
πρüτεrγε σýμπτυξη. Εν συνεχεßα üμωò
μετÝΒολε γνþμη, εηηρεασμÝνοò οπü τ!ò
εκθÝσεrò των διοικητþν πωò δεν
αναμενüτον Üμεση επιθετικþ τουρκικþ
ενÝργεια. ΑποσχολημÝνοò με την ιδÝα
τηò ßοτüληψηò τηò Κωνσfαντινοýποληò,
δεν φρüιτπσε γιο τηγ ονοδιüτοξη των
δυνüμεων χοι την εξασφÜλιοη των
εφεδρετþν. ΥπÞγογε το τρßο σþματο
σßρστοý απ'ευθεßοò στη ΣτροπÜ ιοι
σποσυντüγισε Ýτσι τιò δυνÜμειò του
μετþπου. lΙ Ýγαρξη τπò τουρκ!χÞò
εηßθεσηò Βρþκε το στρατηγü στην
Αθþνα, ουσκεπτüμενο για την
πιθαγüτητο σýμπτυξηò του μετþπου κοι
εντελþò οπροετοßμοσßο. Ο ΧοτζανÝστηò
θεωρþθηßε υπεýθυνοò γιο τη
Ιßιχρασιοπτþ Κατοστροφþ l(ο!
εχτελÝστηχε στο Τουδß, σττò Ι5
ΝοεμΒρßου ß922.
ΝατιολÝων
ΣουκατΖßδηò
(1909-1944)
Αγωνιστþò τηò Εθνικþò Ατττßστασηò,
λογιστþò στο επüγγελμο, γεγνπμÝνοò
στην Προýσα τηò ßΙικρüò Ασßαò. ΙΙετÜ τη
ΙtιΙικρασιαττκþ Καταστροφþ η οικογÝνετü
του εγχοτοστüθηκε οτο ΗρÜκλειο τηò
Κρþτηò, στπν περιοχþ Αρκοδßου. Ο
ΗοπολÝων Σουχστζßδηò σποýδοσε στηυ
Ανθτüτη Εμποριχþ Σχολþ !{ραßλεßου κο!
ανÝπτυξε Ýντονη συνδιχαλισττιþ δρüση
στο χþρο τωγ εμποροýπολλþλων. Το
.(οθεστþò τηò 4πò Αυγοýσßου τον
συνÝΛαΒε κο! τον εξüρτοε στην
Ακρονουπλßα. Ο Σουκστζßδηò þταν
σνÜμεσο στουò 2αΙ που επρüκεΕο να
εκτελεστοýυ το Ιßüτο του Ι9]κ απü τουò
Γερμανοýò στο Σχοπευτþριο τηò
Κατσαρrονþò. Λßγο πριν οπü την εκτÝλεοη
οι Τερμονοß αποφÜσισον να τον ΟγÜλουν
απü την ομüδο των μελλοθονÜτων,
εκτtμωνταò το ΥεγοΥοò πωò ο
Σουκατζßδηò εκτελοýοε χαι χρÝη
διερμηνÝο. Ωστüσο ο θοπολÝων
Σουßοτζßδηò, σε μια σηüνιο εκδþλωοη
ηρωικοý ολτρουισμοý, αρυþθηκε νο
εξσιρεθεß εχτüò ται ον η θÝση του Ýμενε
χενþ, αρνοýμενοò δηλοδþ νο
σντιχσταστοθεß οπü Üλλο μελλοθüνοτο.
Οι Γερμονοß επÝμενσγ üμωò υα
προχωρþσουν σπιν εßτÝΙεση 2ΟΟ
ακριΟþò κροτουμÝιτων, ωò ογτaποΝο γτο
το θÜνατο Τερμανοý οψωματικοý ßαι
Ýτσ ο Σουχοτζaδηò εκτελÝσιηßε την
Πρωτομαγιü του Ι9υΙ4ι μαζΙ με üλλουò
ß99 Ελληνεò πατρτþτεò.
I
ΛÝλα
KapayrÜwn
(1Β9Β-1944)
Ηρωßδα τηò Εθνικþò Αντßσταοηò,
γεννημÝνη στπ ΕυΒοßοò. ΚοτÜ τη
^ßμνη ανÝπτυξε
διüρκεια τηò Κατοχþò
ογτιστασιοκþ δρüσπ, φροιττßζοτ.τοò για
τη φυγüδευση ΕλλÞνων και Βρετανþν
αξιωματιχþν προò τπ ΜÝσπ ΑνατολÞ.
Ηταν μητÝρα 7 παιδιþν και πσρ'üλ'ουτÜ
κοτÜφερε να οργανþσει ομüδο για τη
διÜσωση αξιωματικþν, προκολþγfοò
υποψßεò των αρχþν ΚατοχÞò, οι οποßεò
τη συνÝλαΒον μσζß με το οýζυγü τπò και
την Ýχλεισαν στιò φυλακÝò ΑΒÝρωφ.
Ωστüσο, ελλεßψει στοιχεßων, αθωþθηκε
οπü το στρατοδικεßο κοι χατÜφερε στη
συνÝχεια να συστþσει την οργÜνωσπ
Ιßπουμπουλßνο, να Βρει εποφþ με το
συμμοχιιü στρατηγεaο τηò ΙιιΙÝσηò
Ανατολþò κοι να δßνει πλπροφορßεò γισ
τιò κινftσειò των Γερμονþν στπν ΕλλÜδο.
ΚÝντρο τηò οργüνωσηò þτον το
μοναστþρι του Αγßου Ιερüθεου στο
ΜÝγορα, ενþ συμμετεßχαγ σ'αυτfrν
αρßετü μÝλη, χαθþò και Ιταλοß χοι
Τερμανοß οτ.πφοσßστεò. Στιò 1ß Ιουγßου
του Ι9ιι4 η κορσγιÜννη, μαζß με 5
^Ýλσ
πσιδιÜ τηò, συνελþφθη οπü πò αρχÝò
Κατοχhò, ενþ γοοηλευüτοτ, στον Ερυθρü
Σταυρü. Οδηγþθηßε στο κροτητþριο τηò
οδοý ΜÝρλιν üηου, παρü τα φρικτÜ
Οασανιστþρια που υπÝστη, δεν
κÜμφθηκε. Στη συνÝχετο οδηγþθηχε στο
στροτüπεδο Χαßδορßου χστ λßγο πριγ απü
την οπελευθÝρυτση, σττò 8 ΣεπτεμΒρßου
lgl4+ εκτελÝστηκε χοντÜ σfπ ΙγΙονÞ
Δαφýου μοζß με Üλλουò 72 ποτριþτεò.
ΑγÜΛματü τηò gpiol(ovτiι Ýξω απü το
Πολεμιχü ΙΙουσεßο και το ΠοΛυτεχγεßο.
Μαρßα
ΡÝπα
(192Β-194Β)
Τρογικü θýμα του εμφυλßου πολÝμου,
μαζß με τον οδελφü τηò Κþστα ΡÝπα. Η
Μσρßα ΡÝπα, εττταγμÝνη στιò γρομμÝò
του πολιτικοý τμþμοτοò του
Δημοκρστικοý Στροτοý ΕλλÜδοò,
ανÝπτυξε δρÜση πολιτικÞò υποσßÞριξηò
στην Αθþνα, μαζß με το μεγαλýτερο
αδελφü τηò Κþστο, φοιτητþ, ο οποßοò
τιò εßχε Þδπ ανοπτýξει αντιστασιαχþ δρÜση
κατÜ τπ διüρκεια τηò ΚατοχÞò στιò
γρσμμÝò του Ε^Μ. Η θΙαρßα ΡÝπο
συνΕλþφθη οτιò ß8 !ανουαρßου Ι948 στο
σπßτι τηò στην ΑθÞνσ, Ýπεπα απü
ενÝργειεò των ορχþυ ασφολεßοò, οι
οποßεò πιθονüν νο συνεργÜστηκον
πσßρνοτττοò πολýτιμεò πληροφορßεò και
απü την οικογÝνειÜ τηò, χαθþò þταν
συνþθηò πραrστχÞ των ορχþν συτþν να
προσεγγßζουγ το οικογενεισιü
περτΒÜλλον δßνογτοò υποσχÝοειò για τη
ζωþ κοι τη σωμοτιχþ οκεροιüτητο των
διωκομÝνων. Η Ιßαρßα ΡÝπο φυλακßστηκε
μαψ με Üλλουò 2ο συτ.τρüφουò τηò,
ανüμεσο στουò οποßουò þτον κοι ο
οδελφüò τηò Κdτοταò. Η κοτηγορßο που
τουò Βüραινε Þτον η εσχüτη προδοσßα
χαι η συμμετοχÞ στο Δημοκροτrχü
Στροτü κοι το ΚΚΕ. Το αδÝλφια Μαρßα
ΡÝπα ßοτ Κþστοò ΡÝποò ειτελÝσιηκαν
τελrκþò στιò ß8 Ιουνßου igrβ.
ΠΗΓΕΣ; Εγκυκλοπαßδετα ΠÜπυροò-Λαροýò-ΜπρττÜντκα
Νßκοò
ΓΙλουμπßδηò
(1902-1954)
Ηγετικü στÝλεχοò του ΚΚΕ, τρογικÞ
μορφþ του ελληνικοý κομμουνιστικοý
ινþματοò, γεγνημÝνοò στα ΛαγκÜδιο
Αρκαδßαò. Σποýδασε στον Πýργο Ηλεßαò,
εντÜχθηκε στο ΚΚΕ κοι ανÝπτυξε
ουνδικολιστικþ δρÜση οτο χþρο των
δοσκÜλωγ. Το 1924 Ýγινε δÜσκαλοò στην
Ελοσοüνα χαι το 193ß συνελÞφθη κατ
φυλακßσfηχε για 3 μÞνεò. Συμμετεßχε
στο 7ο συνÝδριο τηò ΚομμουνrστιχÞò
Διεθνοýò στη ΙΙßΙüσχο το Ι935 τ(οι κατÜ
την περßοδο τηò δικτοτορßοò ΜεταξÜ
þταν επικεφολþò των οργανþοεων του
κκΕ στη οεσσαλßο κσι τη Μακεδονßο. Το
ß938 Ýγινε μÝλοò του Πολιτικοý
Τροφεßου τηò Κειττρικþò Ξπιτροπþò του
ΚΚΞ. Συνελþφθη ßοι πüλι το ß939 κσι
οπÝδρασε οπü τη «Σωτηρaο» το Ι94Ι,
üπου εßχε μετοφερθεß ωò φυματικüò.
Επαιξε ηρωταγωνιστιχü ρüλο στην
ανσσυγκρüτηση του ΚΚΕ στην ΚατοχÞ
ßαι στην ßδρυση του EAtιιt. Ο Πλουμπßδηò,
μετÜ το τÝλοò του Εμφυλßου, ανÝλοΒε
την ανασυγκροτηση του πορανομου
μηχανισμοý του ΚΚΕ σmν ΕλλÜδα. ΜετÜ
τη σýλληψη ΜπελογιÜννη προσπÜθησε
να αποτρÝψει την εκτÝλεση,
προσφερüμενοò να πÜρει ο ßδιοò τη θÝση
του. Ο Νßχοò ΖοχσριÜδηò κοι η ηγεσßα
του ΚΚΕ τον κατοδßχοσον ωò
συνεργαζüμενο με τιò αρχÝò. ΣυνελÞφθη
το ΔεκÝμΒριο του Ι952 και εν τÝλει
εκτελÝσfηκε στιò Ι4 Αυγοýοτου lg54,
μÝνοντσò þò το τÝλοò αχλüνητα πτστüò
στο κüμμο του ßοι στιò ιδÝεò του.
2000. Ηλεκτρονικß Εγχυκλοπαßδετα Τομη 2004
2º
|| t
Ι

rI1l
 Ι
!

Jq

. Ξ,...
ÞS,
ßß a

ΠαΡαι^./ΟΙι/ 4ο
 5. Η τελευτοßο
πüρτα που οδηγεß Τον Απρßλτο 1θ41 κατορρÝετ, ωò γνωστüν, το ΜÝ- ΘυμÜματ üττ μαΖß με ΕΠΟΝßτεò-παλτκαρüπουλα
οτο διüδρομο ιωπο Kar η κυθÝριτηοη μαΖß με τον επßορκο f¸τßργτο πηδßσαμε τη μÜνιρα του Σκοπευιηρßου kar ψÜ-
εκτελÝσεωò. Γλ¸μτιουργκ εγκαιολεßπουν τη χþρα. Or Ακρο- χναμε να θρουμε σημετþματα που πÝταγαν οι μελ-
ΑριοτερÜ Þτον ναυυλτþτη, καθþò kar πολλοß εξüρτστοτ στα ξερο- λοθÜναιοτ:
το σιπ'τÜκι του νÞστα ιου Aryaiou, παραδßδοντατ απü ιτò «αρχÝò» «ΜÜνα πεθαßνω yra ιην παιρßδα», «Να μη στε-
ιερÝο που σιουò καιακτητÝò με πρωτüκολλο παρÜδοοηò-πορα- νοχωρτÝοατ αδελφοýλα», « ΘÜναιοò στο φαστσμü».
εξομολογοýσε λαθηò. Or Ακροναυπλτþιεò οδηγουνται σιο στρατü- Παραιηρηοα üττ ιο χþμα ηταν νωπü... εßχε αλλÜ-
τOυò πεδο Χαßδαρßου καΒþò kar οε Üλλα σφατüπεδα. ξει χρþμα. Ακουμπησα το xÝpr μου μc σπαραγμü...
μελλοθÜνατουò. Απü ιο ΧαßδÜρι or ναΖß τουò σιÝλνουν σιο εκτελε- Εξηντα χρüντα πÝραοαν απü τüιε. Kar üμωò, δια-
6. Γερμαυκü
οιτκü απüσπασμα. ΑνÜμεοÜ ιουò Kar ο ΝαπολÝην τηρþ ολοΖþνιανεò μπροστÜ σια μÜτια μου εκεßνεò
απüσποσμα
ΣουκατΖßδηò που γνωρßΖετ ια γερμαντκÜ kar εßνατ ο ττò τραΥτΚεò ετΚονεò.
εκτελεß ομÜδα
δτερμηνÝαò του σιραιοπÝδου. Or χτιλερτκοß ιον Ý- Εκανα προσπÜθετεò να συγκενιρþσω, να θρω,
γυναικþν, ενþ
χουν ανÜγκη. Του προτεßνουν να τον εξατρÝσουν να καταγρÜψω ια ονüματα εκεßνων ιων Δτακοοßων
ομÝσωò σπεýδουν
Üλλοι κστÜδιχοι
και σιη θÝση ιου να εκιελÝσουν Ýναν Üλλο κρατοý- ηρþων. ΣυμΒουλευτηκα τη σχετικη εργασßα ιριþν
μενο, οποτονδηποτε, αρκεß να εßναι δτακüστοτ αυτοß Ελληνßδων, τηò ΜÝλπωò Αξιþιη, τηò ΙωÜwαò ΤσÜ-
για ν0
που θα οδηγηθοýν οιο εκτελεσιτκü απüσπασμα. Ο τοου Kar τηò Κουλαò ΞηραδÜκη. Υυηρχαν δταφο-
μεταφÝρουν το
πþμοτο (7), ΝαπολÝων αρνεßτατ kar σÝρνετ πρþτοò το χορü. ρÝò, Ýλετπαν μερικÜ ονüμαια. Αυιü ιο κενü ιο κÜ-
8, Το εξþφυλλο Or Δτακüοτοτ τραγουδουν ιον Εθντκü Υμνο. Ο λυψε η φτλüττμη δουλετÜ του ΒειερÜνου αγωντστß,
του βιβλßου τηò λαüò τηò Κατσαρτανηò εßνατ ανÜσιατοò. ΞυπνÜετ α- αεßμνηοιου Ανιþνη ΦλουντΖη, που Þιαν γιαιρüò
ΙωÜνναò Τσüτσου πü τα τραγουδτα Kar ττò ομοΒρονιßεò. Byaivεr σιουò οιο οτρατüπεδο Χαßδαρßου, kar ÝΖησε απü κοντÜ ιο
δρüμουò. δρÜμα.
ΞΕΤΕΔΕßΣΘΕΝΤΕε
Προοωπχß μαρτυρßα ΠαραθÝτω ιον πληρη κατÜλογο των Δτακοσßων
ΕΠΙ ΚΑΤΟΧΕΣ ΕΖησα εκεßνεò ττò τραγτκÝò σττγμcò στην ηρωτκη αΥωνΙοιων-ΠαιρΙωτων.
συνοτκßα. Απü μια ιαρÜτσα εßδα ιουò Δτακüσιουò,
# εßδα το εκιελεσιτκü απüσπασμα, εßδα τα γερμαντκÜ ΟΙ ΔΙΑΚΟΣΙΟΙ
ΠΦhlηΞ χαΙ ΦΙüα κρÜνη. Οταν συνιελÝσιηκε ιο Ýγκλημα και οι να- 1. Αγραφτþιηò Αγηò
|ο^ΧΧΑΣ τΣΛτΣο}
Ζß αποχþρηοαν ικανοποιημÝνοτ, αφου εßχαν ρßξετ 2. ΑΙΒαιΖßδηò Γιþργοò
Kar ττò χαρτοιτκÝò θολÝò, σιον τüπο τηò εκτÝλεσηò ΑλατΖÜò Νßκοò
ετχε μετνετ Ýναò οωρüò απο τα νεκρÜ κορμτÜ ιων α- 4. ΑλεξανδρÜιοò ΑνδρÝαò
γωνιστþν. ΦορτηγÜ αυτοκßνηια ιου δημου μειαφÝ- 5. Αλεξüυουλοò ΓτÜwηò
ρανε ια νεκρÜ παλτκÜρια στο νεκροταφεßο τηò Κοκ- 6. Αλεξüπουλοò Δημηιρηò
κτντÜò. Απü ττò καρüισεò των αυτοκινητων ÝσταΖε 7. ΑλμπÜνηò Γιþργοò
το Üλτκο αßμα. Ο δρüμοò ΒÜφτηκε κüκκινοò þò κÜ- ο- ΑμπελογτÜwηò Συηλτοò
ιω στο ΠαγκρÜττ. 9. ΑνασιαστÜδηò ΛευιÝρηò
10. ΑνασιαστÜδηò Παναγιþιηò
Η εκτÝßΙεση στο ΣκοπευτÞΡιο τηò Κοισοριανþò ι1. ΑνδρεÜκηò Γτþργοò
ΑνδρεÜκηò ΠÝιροò
Þταν αηü τ§q π|Φ μαζικÝò σφ€γÝζ Ι2.
13. Ανδρþνηò Πειροò
που διÝπΡαξαν οι νοζß στην πατΡιδε μαξ 14. ΑνιωνÝλληò ΙγνÜιτοò
15. ΑντωντÜδηò ΘανÜσηò
16. ΑνουσÜò ΓτÜwηò

30
 θ, ΕκτÝλεση
Lº. Αποσιολßδηò ΣιÜθηò 5Β. Κακαλτοò Ηλßαò αιπαρτþν απü
1Β. Αποοτολßδηò ΤÜοοò 59. ΚαλαßτΖßδηò Νßκοò στρατιþτη του
19. ΒαγενÜò Αποστüληò 60. ΚαλαφαιÜκηò ΘρασυΒουλοò τακτικOý σρατOý
20. ΒαλSηò Σπýροò 61. Καλοφαò Αποσιüληò κüπου κοντÜ οτην
-
2Ι. ΒÜλΒηò ΧαρÜλαμποò 62. Καμαριüò Παναγτþιηò ΑθÞνα τον 0κτþβριο
22. ΒαλεντÜκηò ΓτÜwηò 63. Καμτσßκηò Νßκοò τOυ 1 947.
23. Βαρθολομα,ßοò Ανιþνηò 64. ΚαπÝλαò ΣτÝφανοò 10. 0 ΜÞτσοò
24. ΒασÜλοò Τηλεμαχοò 65. ΚαλπττΖüγλου Ευριπßδηò ΠανταζÞò,
25. Βεκßδηò Ζαφεßρηò bb. ΚÜπποò Σιαυροò Ακροναυπλιþτηò
Βλαοοüπουλοò Βλασοηò κOμμουνιστÞò.
26. b/. ΚαραΒοκυρÜò Διαμαντηò
ΕκτελÝοτηκε στην
2º. ΒλαχÜκηò Χρηστοò 6Β. ΚαραθανÜοηò ΓτÜwηò
ΚαισσριανÞ την
2Β. Βüκολαò Κþσταò 69. Καραντκüλαò Κþσιαò
Πρωτομαγιü του '44
29. Βουδουρηò Θεμιοτοκλßò 70. Καραντþνηò Ζαφεßρηò
30. ΓÜισοò ΘανÜσηò ºΙ. ΚαρÜσσο Μωυοηò
31. Γεωργακüπουλο ò Πλουιαρχο ò º2. ΚαρατΖÜò Παυλοò
ΓεωργτÜδηò Περτκληò ΚÜρλοò Γτωργοò
οο- ΓταννακουρÜò Δημητρηò º4. Κηπουρüò Αποστüληò
34. Γιαννüπουλοò Σιυροò º5. ΚλαπαισÝαò Κþσταò
35. ΓτÜwαροò ΣτÝφανοò º6, Κüκκτνοò ΘεοφÜνηò
36. ΓτανιÝò ΜιχÜληò ΚονιογτÜννηò Γιþργοò
οη Γτγßνηò ΒαγγÝληò Ιο. ΚορνÜροò Παναγιþτηò
δο. Γτüλκαò ΒαγγÝληò º9, ΚοομÜò Δημßτρηò
39. Γκαλκοò Γιþργοò Β0. Κοομερßδηò ΘανÜσηò
40. ΓΚνÝò Κþοταò Β1. Κοσμßδηò ΣιρÜιοò
4L, fΚüισηò Γιþργοò Β2. Κουθελτþτηò Χρησιοò
42. Γουταò Γιþργοò οΟ- Κουηò Δημητρηò
43. ΔαλδογιÜννηò ΣταμÜιηò Β4. Κουρτþιηò Δημηιρηò
44. Δανδτνßδηò Χρτοιüφοροò Β5. ΚουοÝιηò Γιþργηò
45. Δαοκαλüιουλοò Γιþργοò Β6. Κουοßσηò ΣιαμÜτηò
46. Δημηφιαδηò Δημητρηò Β7. Κουιηò Γτþργοò
4º. Δημοò Κþσιαò οο. ΚουισοΒüò Ηλßαò
4Β. Δοýκαò Σπυροò Β9. Κροκοò Γιþργοò
49. Δροσüπουλοò Θüδωροò 90. Κυρανουδηò ΘανÜσηò
50, Ελευ8ερταδηò Ηλßαò 91. ΚυρταΖηò Μανþληò
51, Εσδραιη ΑλμπÝριοò
52. ΖÜγκαò Χρηοιοò § r,?€ ξ* *ß m§¾ ¾Φ{.,ζ ΧºΧαw
§#§
ΖηστμÜιοò Πανιεληò
53.
ξj aKitr *w*t α ν§{γ§ ζ*ΚΦ§Ι *ξjΨÞζ§ξ ζ §ºΦω
54. Θεμεληò ΜιχÜληò
55. Θεολüγοò ΓτÜwηò §*χ«w xJ α3 *Ý κ§τ ¾§-! §ξ{3 §κ §κ¾α¾Φ Ýα
56. Θεοφτλüπουλοò ΓτÜwηò
57. Καδßκαò ΓτÜwηò

31
ΣκοπεγτΗΡιο KeιrRpIANHΣ
1ß. Η σιδερÝνη
πüρτα που 92. Κυρτακουδηò Δημητρηò
οδηγοýσε οτον 93. Κωνοτανττνßδηò ΑλÝκοò
τüπο των 94. Κωνστανιτνßδηò Δημßτρηò
εκτελÝσεων 95. Κωνστανιτνßδηò Κþσταò
96. ΔαΖαρßδηò ΑνÝστηò
9º, Λαμπρτνßδηò Μανþληò
98. Λτακßδηò Θεüφιλοò
99. Λυμυερüυουλοò Παυλοò
100, ΜακÝδοò Δημοσ8Ýνηò
r01. Μακρßò Κþσταò
102. ΜÜλληò ΑχτλλÝαò
103. ΜαλτÝΖοò Γιþργοò
104. ΜαμαλÜκηò Γιþργοò
105. ΜανÝκαò Νßκοò
106. ΜανταιÝαò Θüδωροò
107. ΜαριακÜκηò Νßκοò
108. Μαρκοýσηò ΘανÜσηò
109. ΜαυρÜκηò ΓιÜννηò
110. Μαυροκεφαλßδηò ΓτÜwηò
111. ΜεκÜληò ΠÜνοò
112, Μερκουρηò Δημητρηò
113. Μητσηò Ηρακληò
114. Μüσχοò Μηιροò
115. ΜπερÜχια Ανρß
116. ΝανÝρηò Παναγτþτηò
LLº. Νεγρεπüντηò Νßκοò
11Β. Ντκολαßδηò Δημηιρηò
119. Ντκολüπουλοò ΓτÜwηò
120. ΝτÜστοò Σωτηρηò
LzL. ΝτορÝαò Γιþργοò
L22. Οτκονομßδηò ΟρÝσιηò
123. Οτκονüμου Βασßληò
L24. Ορφανüò Ηλßαò
125. Ουρατλüγλου Βασßληò
L26, ΠανÝιηò Χρηστοò 140. ΠαπανδρÝου Κþσιαò
L2º. ΠαντοΖßò Δημßιρηò 141. Παπανßκαò Γιþργοò
L28. ΠανταΖηò Νßκοò L42, ΠατÝσιοò ΤÜοοò
729. Παπαβαστλεßου Βασßληò 143. ΠαρετΖαρτÜν Κερθüρ
130. ΠαπαγτÜwηò ΓτÜwηò L44. Πßτιακαò Γιþργοò
Ι31. Παπαδημηιρßου Δημηιρηò 145. Πßισοò Γýwηò
132. Παπαδημαò Βασßληò 146. Πτισουληò Δημηιρηò
133. Παπαδüπουλοò ΒαγγÝληò L4º. Πλακουßτηò Νßκοò
134. Παπαδüπουλοò Δημηιρηò 148. Πλαιανηστþτηò Κþσταò
135. Παπαδüπουλοò Κþσιαò 149. Πüλκοò ΒαγγÝληò
136. Παπαδüπουλοò Μανασηò 150. Πολυδþρου Δημηιρηò
137. Παπαδüπουλοò Μυρων 151. Ποντßκηò ΚοσμÜò
13Β. ΠαπÜΖογλου ΒαγγÝληò 152. Πüιηò ΑλÝκοò
139, ΠαπαμιχÜληò Γιþργοò 153. Ρεμποýτστκαò Δημηιρηò
154. ΡογανÜò Γιþργοò (παιÝραò)
«Απü τιò κορüτσ€ò των ουτοκνÞτων 155. ΡογανÜò Γýwηò (γτοò)
Ýστοζε το üßικο οßμο. Ο δρüμοò Βüφτηκε 156. ΡßΖοò Ηλßαò
157. Ρουσüυουλοò Γιþργοò
κüκκινοò þò κüτω στο Πογκρüι» 158. Σαθθüπουλοò ΣÜθΒαò
159. ΣακκÜò Κþσιαò
160. Σαμüπουλοò Γιþργοò

32
 'l2.
0 ηρωικüò
1Β2. Τσαλßκηò ΤÜσοò ΝαπολÝων
ωο. ΤσερμÝγκαò Μχαληò Σουκατζßδηò,
1Β4. Τοßκαò ΑλÝκοò στÝλεχοò του
1Β5. Τσßρκαò Κþσιαò ΚΚΕ, ο οποßοò
1Β6. Τσολýκοò ΓτÜννηò αρνÞθηκε να
1Β7. ΥψηλÜνιηò Κþσταò εκτελεστεß Üλλοò
1ΒΒ. ΦÜθαò Κþσταò στη θÝση του, κOι
το τελευταßο του
189. Φερειüπουλοò Νþνταò
σημεßωμα (,l3)
190. ΦεφÝò Αποσιüληò
στην οικογÝνειü
191. Φτλτππüπουλοò ΑνÝστηò
τOυ
Ι92. Φουνιηò ΣτÝφανοò
193. ΦωκÜò Ιωακεßμ
194. ΧÜλαρηò Γιþργοò
195. Χαρßιοò Χρησιοò
196. ΧατΖηχρßσιοò Χρησιοò
197. ΧαιΖüπουλοò Φþτηò
19Β. Χρτστακüπουλοò Δημηιρηò
199. ΧρυοÜφηò Νßκοò
200. Χυιηρηò Κþσιαò
Εξηνια χρüντα πÝρασαν απü τη θυσßα των Δτα-
κοσßων πατρτωιþν. Και üμωò, η πολτιεßα δεν κα-
τüρθωοε να ξευερÜσετ ιτò γραφετοκραιτκÝò διαδτ-
κασßεò του τδτοκτηστακοý καθεσιþτοò Kar να παρα-
δþοετ ιον τερü χþρο του Σκοπευιηρßου σιο δημο
ιηò Κατσαρτανηò. Ο χþροò ανÞκετ σιην ΠανελλÞ-
vra Σκουευττκß Ειατρεßα και οι αστυνομτκοß συνε-
χßΖουν να ασκοýνιατ στη σκοποβολη, ακρτθþò δß-
πλα απü το χþρο των εκιελÝσεων.
ΑλλÜ η πολττεßα δεν Ýχετ, επßσηò, καταδτκÜσετ ro
εθνικü εγκλημα τηò παρÜδοσηò στον καιακιηιÞ

ι{*Þlι ΕλλÞνων απü «Ελληνεò». Kr αò ΖÞτηοαν, επανα-

λαμθÜνω, να πÜνε εκεßνοτ or Ελληνεò να πολεμη-
σουν ε8ελονττκÜ υπÝρ υατρßδοò.
ΕλÜχτσιοτ εßναι σßμερα or επτΖþνιεò Ακροναυ-
161. Σατ,τομοßρηò Φþτηò πλτþιεò. Με εγγραφü ιουò, μαΖß Kar με τουò ουγ-
162. Σερδερßδηò ΚοσμÜò γενεßò των εκτελεσθÝνιωγ ΖÞιησαν απü ιη Βουλη
163. Σκλαθαναò ΣτÝλυò των ΕλλÞνων ιην καταδßκη εκεßνου ιου εδντκου ε-
164, Σοφηò ΑνδρÝαò γκλßμαιοò.
165. Σüφηò Δημηιρηò Ομωò, ακüμη περτμÝνουν.
166. Σüφηò Χρηστοò Οπωò περιμÝνει και ο ΝαπολÝων ΣουκατΖßδηò να
167. ΣουκατΖßδηò ΝαπολÝων ττμßοετ η Ακαδημßα Αθηνþγ Ýστω kar μειÜ θÜνα-
16Β, Σουλαò Χρηστοò τον, εκεßνη την πατριωιlκÞ kar θαθτÜ ανθρþπτνη
169. Σπυρßδηò Γιþργοò σιαοη ιου.
170, ΣτÜθηò ΓτÜwηò
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
ΙºΙ, Σταμουληò Βασßληò
Στο Σκοπευτηρτο τηò Κατσαρτανßò κατÜ τη δτÜρκετα τηò
Ιº2, Σιαýρου Σπυροò εχ8ρτκηò κατοχηò, εκτüò των ΕλλÞνων πατρτωιþν
173, Συνοδτνüò Αυοστüληò εκτελÝστηκαν kar 20 Ιταλοß κατ 4 Γερμανοß Yra Üγνωσιη
Ι74, Ταλαßυωροò Ηλßαò ανττφασßοτεò;
αττßα. Να ηταν, Üραγε, Ι
175. ΤαμπÜνοò Βασßληò
176. ΤΖανειßò Χρßστοò Αmü τιò Ý6 Μαßου l94e μÝχρι τιζ
Ιºº,
17Β.
ΤΖßμοò ΑνδρÝαò
ΤΖοÜνοò Περτκληò
ΣεπτεμΒρßου Ι944 οß ναζß €κ¸Ýηεσαν
179. ΤΖωριΖÜτοò Κþσταò συνοηικÜ 694 €ηαην€ζ κα! Η€ τlηιγßδεò
1Β0. Τοýμπαò ΘανÜσηò
1Β1. Τοýρπαò Παναγτþτηò

.)η
οδ
 |¸τl
ι

.7αθ
 ] ΣεπτεΜΒΡιογ Lg++
5, ΓενικÞ
καθαριüτητο των Χαßδαρßου kar θα απελευθερþνονιαν or Ýγκλει-
κροτοýμενων στοτ. Πρτν üμωò πραγματοποτηδεß αυιü, η Υπηρε-
κομμουυοτþν σßα Αοφαλεßαò εßχε ιην πρüθεση να εξολοθρεýσει
στην Ακροναυπλßο üλεò εκεßνεò πολτιτκÝò προοωπτκüιητεò που θα
ττò
το 1937. Πολλοß Þταν σε θÝση να δταδραμαιßοουν καθορισττκü ρüλο
οπ' αυτοýò σιην πολτττκη Ζωη ιηò ΕλλÜδαò, με πρþτουò τουò
ποραδüθηκον προσφÜτωò συλληφθÝνιεò Σοφοýλη, ΚαφανιÜρη,
οτουò Γερμονοýò. ΓονατÜ, υλοποιþνιαò τη λεγüμενη «πολιτικη του
6. Το δωμüτιο-
χÜουò». ΤελικÜ, σε σýσκεψη που πραγματοποιη-
κροτητÞριο στο
θηκε σχετικÜ με αυιü το δÝμα και στην οποßα ουμ-
αποßσιαò μνÞμηò
ναζιοτικü üντρο
μετεßχαν εκπρüοωποτ τηò Υπηρεσßαò Ασφαλεßαò,
ιηò ηΥεσταò ιου Κομμαιοò, ιηò Υερμαντκηò Πρε-
τηò οδοý ΜÝρλιν
σΒεßαò Kar τηò ΒÝρμαχτ [την οποßα εκπροσωπουοε
6Α
ο οτραιηγüò τηò αεροπορßαò ΧÝλμουτ ΦÝλμτ
(Helmuth Eelmy), αρχτσιρÜτηγοò ιου LXVIII σω-
ματοò στρατοý], ιüσο η πρεσΒεßα üσο kar η ΒÝρμα-
χι απÝρρτψαν ιην απαßτηοη τηò Υπηρεσßαò Ασφα-
λεßαò για ιην εκτÝλεοη των πολτττκþν προσωπτ-
κοιÞιων, επτβÜλλονιαò ιην Üποψη ιουò.
Το ΧαfδÜΡι δ€ν χβ§ºσß οηΦιÞ §ºκ€ ß", νs 9α
κρüτrlση αγ ν§στþν τ§ºò δwικÜq Αντßατααmq"
αηηþ αποτÝrΙΕσε Ýνο σýμδοftο του {òü α$
36
Ι f
Στα ιÝλη Αυγουσιου Üρχτσαν or απολυοειò απü
ιο στρατüπεδο του Χαßδαρßου, ξεκτνþνταò απü αυ-
ιουò που εßχαν συλληφΒεß οια μηλüκα και εßχαν
κρτθεß ανßκανοl. ΣιαδτακÜ, Üρχτοαν να απολυονιατ ß
κραιουμενοτ σε μτκρÝò η kar μεγαλυτερεò ομαδεò,
με πτο μαΖτκη απüλυση αυτη τηò 6ηò ΣετιτεμΒρßου.
Την επüμενη üμωò ημÝρα η Υπηρεσßα Ασφαλεßαò
καιÜφερε και πÝτυχε ιο ιι:λευιιιßο ιηò χτυπημα. Με
Üκρα μυσιτκüτητα επÝλεξε και συγκÝνιρωσε 5θ
κραιουμενουò, τουò οποßουò οδηγησε σιο εκτελε-
οιτκü απüσπασμα, σε μτα δαστκη περτοχη στο Δαφ-
νß, σττò Β ΣεπιεμΒρßου ιου 1944.
Το τστορκü τηò εκιÝλεσηò
Or εκιελεοθÝνιεò ηιαν Ýγκλετστοτ σττò φυλακÝò
ΑΒερωφ και Χαßδαριου και μßα ημÝρα πριν απü
ιην εκιÝλεση τουò, σττò 7 ΣεπιεμSρßου ιου 1θ44, με-
ταφÝρδηκαν σιο Αρχηγεßο τηò SD, σιην οδü ΜÝρ-
λτν αρ. 6Α. Οι Ýγκλετσιοτ, μÜλτοτα, των φυλακþν
ΑΒÝρωφ ιο απüγευμα ιηò 7ηò Σεπιεμθρlου εßχαν
λÜβετ τα αποφυλακτστηρτÜ τουò, τα προοωπτκÜ τουò
εßδη kar ια ττμαλφη, ιο δε üνομÜ τουò εßχε καια-
γραφεß σιον πßνακα αποφυλακτοθÝντων. Αντß üμωò
να αποφυλακτσιουν, μειαφÝρθηκαν σιο Αρχηγεßο
ιηò SD. Απü εκεß ια ξημερþμαια ιηò Βηò Σεπτεμ-
θρßου μπαßνουν σε οχηματα. μειαφÝροντατ σε μτα
δαοτκη Ýκιαση οιο Δαφνß kar εκιελουντατ.υ Την ει-
 r-a -

Wa[tcr

7. 0 εγκληματßαò
κüνα τηò εκτÝλεσηò μαò δινει ολοκÜθαρα ο ΔημÞ- tιυν ΠτωμÜτων». ναζιαÞò
πολÝμου,
ιρτοò Γατüπουλοò στο Βιθλßο του Ιστορßα τηò Κα- Τα SS μετα ιην εκτÝλεση αποχωρουν και τα πτþ- αξιωματικιßò
τοΧηò:, ματα με γκαΖοΖÝν του δημου μεταφÝροντατ στο Γ'
lΛlalter Blume,
«Ειò ταò 8 ΣεπτεμΒρßου. οι Γερμανοß διεπρα- Νεκροταφεßο. Στον ιüπο φτÜνουν αστυνομτκοτ υ-
ο οποßΟò
ξαν καινουργlο φρlκτü εγκλημα- Χωρßò κανενα πÜλληλοι ιηò «Δτευθýνσεωò Εγκληματολογικþν ΠαρÝΚαμΠΤε
δικαιολογητlκüι, κα] χωρßò να προηγηθη τßποτε Υπηρεσιþν» για να πÜρουν αποτυπþματα Kar φω- αΚüμη ΚΟΙ ΤΟ
απολýτωò που να δικαιο.\ογη το αlωνlον πρü- ιογραφßεò των εκτελεσθÝντωγ ττò οποßεò και Βρß- φΟq:ρ!
σχημα τηò "εκτελεσεωò ομηρων ειò αντßποινα" σκουμε δτÜσπαρτεò οτη θýλτογραφßα ιηò περτüδου, ΠρOΙΠαμεν0 ΤOυ
κ.λπ. εξετÝλεσαν κατÜ τον αγριþτερον τρüπον και οιη συνÝχεια or νεκροß ενιαφτÜΖονιατ. Για να lillaIter Schimana
δεκÜδαò αθþων απü εκεßτ,ουò που εκρατοýντο στο γßνετ δυνατη η αναγνþριοη των νεκρþν απü τουò
ΧαΙδÜρl. συγγενεßò, εßχαν αφατρεθεß απü τα πτþματα τα
Οι εκτελεσOεντεò ανη_\0οι- ειò Β0 περßπου προ- ρουχα, ια οποßα εκιÝΒηκαν οε μÝροò του νεκροια-
σωπα, Üνδρεò κα1 δυο γυναlχεò, το δε νεον Γερ- φεßου μαΖß με Ýναν αριθμü του οποßου ο ανιßσιοτχοò
μανικüν κακοýργημα διεπραχOη κοντÜ σιο αριθμοò Βρισκüιαν οιον τÜφο.
Δαφνß. Οτ προò εκτελεσιν μετεφερOησαν εκεß Θα πρÝπει να σημετωδεß üιτ στη SιΒλιογραφτα
"χÜριν συντομßαò" κι εθανατþOησαν διÜ πολυ- ιηò περτüδου γßνονιατ διαφορεò αναφορÝò στον α-
Βολισμþν. ρτδμü των θυμÜτων. Γτα παρÜδετγμα, ο Γαιüπουλοò
Το θÝαμα που ενεφανßοθη εη τον τüπον τηò ε- οιο παραπÜνω απüοπασμα αναφÝρειατ σε Β0 νε-
κτελÝσεωò ητο αφαντÜστωò αποτρüπαιον. Το Ýνα
πτþμα ηταν ριγμÝνο απÜνω στο Üλλο, τα περτσ-
κροýò, εκ των οποßων δυο γυναßκεò. Η ΙωÜwα )
σüτερα δε Þσαν παραμορφωμενα απ' rrò πο,λ,λεò .:
, ιj ,Ιι: '*,Τß,ζ ÝΟ eθ ΠρΙν ClXaV
σφαßρεò που 'χαν δεχOη εη το πρüσυιπον κα1 εlò
τον λαιμüν. Επειδη δε επß των νεκρων δεν ευ-
Κ*::*γ ζ: €ß *,§i}3r- ηß\Ýζ:Κα §ιºþφιjf,αΚΙσ Ýντων

ρÝθησαν ταυτüτητεò, η αρμüδια αστυνομικý υ- ${si *,xffy g; ¾fi τ, & miΚ τ υò òι η

πηρεσßα ευρε το πρüσχημα κα1 πηρε φωτογρα-
φßεò, μηπωò δι' αυτþν επιτευχOý η αναγνþρlσιò

ý/π
.^,
 ¸r" στοτχεßα ιουò (βλεπε παρÜριημα).
Τα 5θ Üιομα που εκτελÝσθηκαν δεν ηιαν Üσχετα
μειαξý τουò οýτε τιροφανþò kar η επτλογη των Γερ-
μανþν yra ιην εκιÝλεοη των συγκεκρτμÝνων. Οτ
περτσσüιεροτ ηιαν μÝλη Οργανþσεων Πληροφο-
ρτþν kar Δολτοφδορþν-συνεργαιþν τηò Βρειαντ-
κηò Υπηρεσßαò Ετδτκþν Επτχετρησεων «SpeciaL
Operations Executive» (SOE), ενþ τουλÜχτσιον
δυο ηιαν συνεργÜιεò ιων Γερμανþν.
ΙΙΑΡΑΡΙΤΙΜΑ
ΚαιÜλογοò εκτελεσθÝνιων. ιων οποßων η ιαυιü-
ιηια Ýχετ επτβεβατωθεß

fbναßκεò
1. Δημοπουλου ΜÜρτΖορη
2. ΚαραγτÜwη ΛÝλα
3. ΜετΖελοπουλου Μαρßα
a 4, Μπαν Αννα
δ. Ντκολειοπουλου Akprθn
6. Ντκολοπουλου ΒÜσω
º. Φραγγεα Σßνα
Β. ΧαιΖοπουλου ΜανταλÝνα
Ανδρεò
9, Βαστλεßου Χρυσüσιομοò
10. Βλασσüπουλοò Αγγελοò

,t 11.
L2.
ΓεωργαλÜò ΑναστÜοιοò
Δταμαντüπουλοò Ανδρεαò
8. Η αιματο- 13. Δρακüπουλοò ΠÝτροò
εßσοδοò ΤοÜτσου ιηò κÜνετ αναφορÜ σε
στο ημερολüγτü 70 L4. Ευοrαθßου Γεþργιοò
βομμÝνη
τηò αυλÞò των νεκρουò,η Η Δτευθυνση Αοιυνομßαò Αθηνþν σε 15. ΘειακÜκηò ΙωÜννηò
γερμανΙκþν κατÜοιαση ιων εκιελεσθÝντων απü τουò Γερμανουò 16. Ιωαννßδηò ΑλÝξανδροò
κροτητηρßων τηò κÜνετ αναφορÜ σε 73 νεκρουò.υ ο υραγμαιικοò ü- Ι7. ΚαθαφÜκηò Λεανδροò
οδοý ΜÝρλιν 6, μωò αριθμüò ιων νεκρþν (σιη SÜοη ιηò ιεκμηρßω- 1Β. Καλογερüπουλοò Κωνσ ιανι ßνοò
βüθοò σηò απü το αρχετακü υλικü τηò περτüδου) εßνατ 59,
στο 19. Καλυθαò ΑνδρÝαò
τηò οποßοò üπωò προκυπτετ απü την κατÜσιαοη των ενταφτα- 20. Κüντηò Παναγιþτηò
εκτελοýντον οΙ σθÝγιωγ σιο Γ, Νεκροιαφεßο,,,, απü ιο μßγυμα που 2Ι. Κορδßαò ΑνδρÝαò
Ελληνεò Ýστετλε η οργÜνωοη Πληροφοριþν kar Δολιοφθο- 22. Κουιοογεωργ ßου Ε μμανουηλ
αγωνΙσΤÝò
ρων ΑΠοΛΛΩΝ-γΒοΝΝΙ{ προò ιη Βρειαντκη 23. ΚυρταΖηò Δρüσοò
Υπηρεσßα Ετδτκþν Επτχετρησεων «Special Ope- 24. Λαγüπουλοò ΚυριÜκοò
rations Executive» (SOE)" κατ απü ιο ιηλεγρÜ- 25. ΛεοντακιανÜκοò Αγησßλαοò
φημα ιου Κ,Φ. ΓΙòρÝβενττò (Graevenitz), συμΒοý- 26. Δßιτναò Εμμανουηλ
λου ιηò γερμαντκηò πρεσΒεßαò, προò ιον ειδτκü 2º. ΜÜνεοηò Δημßιριοò
ηο ΜαρτνÝρηò ΙωÜννηò
πληρεξοýσιο ιου γερμαντκου υυουργεßου Εξωιερι-
κþν γτα τη ΝΑ Ευρþπη, ΧÝρμαν Νοßμπüχερ 29. ΜßντΖαò Γεþργιοò
(Neubacher).'' Το πρüθλημα üμωò που προκυπτει 30. Μπßληò Γεþργιοò
εßναι η καταγραφη των στοτχεßων üλων των αιüμωγ 31. ΜυουντουρÜκηò Σιυλιανüò
αφοý απü τα 5θ Üτομα που εκιελÝοθηκαν κÜποτα 32, Ντε Καρλο Βττιüρτο
δεν αναγνωρßσθηκαν, οπüτε δεν εßνατ γνωσιÜ ια oD. Παμπουκηò Θεμτσιοκλßò
34, ΠαπαδÜκηò Δημηιριοò
Απü τουò €κτ€ßΙòσδÝντεò οι Γι€Ρισσüτεροι ηταν 35. ΠαρλαμÜò Εμμανουηλ
36. ΠρεΒεδοýροò Κωνστανιßνοò
συν€ργüτ€ζ των Ε§ ετονþw, Ενþ ταυηüχιστο\ι αη ΡτΖüπουλοò Γεþργιοò
δýο Þταν συνΕΡγܸ€ò των Γερμανþν δο. ΣτμωτÜò ΑθανÜσιοò
39, Σκαλκοò ΑναστÜστοò
40. Σκενιερßδηò ΙωÜννηò

3Β
 Λιι

θ. Το οτρατüπεδο
4Ι, Σουλοò Δημητριοò ΜυττλÞνη, 1950, Δημßιρτοò Γαιüπουλοò, Ιστορßατηò του ΧαßδOρßOυ σε
42, Σπανüò ΧρýσανOοò Κοτοχηò,2η Ýκδοοη, εκδüσετò ΜÝλισσα, ΑθÞνα, σσ. 470- σκßτσο του
471, Χρησιου Ζαλοκþοια, ü.π,σα-262-265, ΓτÜννη Β. φωκßωγο
43, Σπη.\ιωτüπουλοò ΑρτοτομÝνηò
Ιωαwßδη, ü.π., χ.χ., αα.2º6-283. Στοτχεßα επßσηò για την Δημητριüδη
44, Συμεωνßδηò ΕυγÝντοò εκτÝλεση Ýχω ουλλÝξιι απü ιιò προσυηικεò μαριυριεò ιου
45. ΤÜκηò Γεωργιοò ΙωÜννη Δρακüπουλου kar ιηò Λιληò Λßτινα, αδελφηò του
46. Τριαι, ιαφυλλßδηò Κωνσταντßνοò εκιελεοΒÝνιοò Εμμανουηλ Λßιινα.
4º, Τστþκοò Σιαυροò 7. ΔημÞτριοò Γαιüπουλοò, ü.π., α, 4ºJ,.
4Β, Φαρμακßδηò ΑρισιοτÝληò 8. IωÜwα ΤσÜτοου, Φýλλα Κατοχýò,6η Ýκδοση, Εστlα,
1991, σ. 177.
49, ΦιλιππÜκηò Κωνσιαν ιßνοò
9. «ΚαιÜοιαστò ΕκιελεοΒÝνιων παρÜ των Γερμανþν»,
50. Φλουδαò Παναγιþτηò
Δτεýθυνστò Αστυνομßαò Αθηνþν, 8 Απριλßου 1θ46, σιο
5τ. Χουπηò ΙωÜwηò Ιστορικüν Αρχεßον Εθνπηò ΑντlστÜσεωò, ιüμοò δεýτεροò,
τθýχοò 27-28, χ.τ., χ.χ., σ. 36
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ LO. ΚατÜστασlò εμφαßνουσα τουò ενταφιασθενταò εν τω
l. SS (Schutzstaffe1): παρασιραττωττκü σþμα του ΝαΖτοιικοý παρ' ημßν Νεκροτοφεßω την Β/9/1941 εκτελεσOενταò υπο
Κüμμαιοò. των Γερμανþν, Δημοò Αθηναßων, Γ Νεκροταφεßο, Νßκαια
2. SD (Sicherheitsdienst): υπηρεοßα Ασφαλεßαò του 17 Ιουλßου 1947.
ΝαΖισιτκοý Κüμμαιοò. 11. Πθ. H.Q. Force 133 Μ.Ε.F., to: G (ops) (2), Subject:
3. SiPo (Sicherheitspolizei): Erδrkn Ασιυνομßα. APOLLO/ ΥνΟΝΝΕ Court ofInquiry, 24 ΣεπτεμΒρßου
4. Marc Mazower, Στην ΕλλÜδα του Χßτλερ. Η Εμπετρßα 1944, PRo HS5/542, Cipher Tel., from Force 133, 24
τηò Κατοχßò, μτφρ Κþοταò Κοι"ρεμÝνοò, εκδüσειò Σεπτεμθρßου 1944, PRO HS5/542.
ΑλεξÜνδρεια, ΑΒÞνα, 1θθ4, σ. 252 12. Κωνοταντßνου ΣΒολüπουλου, ü.π., σ. 16. l
5. Το θßμα αυιü αναπιýοσεται εκιενÝοτατα στο:
Κωνοταντßνου ΣΒολüπουλου, ΧαlδÜρ1, 8 ΣεπτεμΒρßου 1944,
η αüρατη στροτιÜ στο απüσπασμο, εκδüσετò ΠατÜκη,
Απü τουò 59 που €κτ€ηÝστηκαν
Αθηνα, ΔεκÝμθριοò 2002. οι οκτþ δεν αναγνωρßστηκα\ι mΦ¾Ý καß
5. ΠΒ. (Γεωργßου ΚαΖακüπουλου), ü.π., Αντþνη I. ΦλοýνιΖη,
ΧαΙδÜρι, κÜστρο κα1 Βωμüò τηò Βθνικýò Αντßσmσηò,
Ýτσι δεν Ýγταν ωστü τα στΦßχ€Ýα τουò
εκδüσετò ΠαπαΖÞση, Αθηνα, Ι979, οο. 579-58Ι, Παναγιþιη
ΣαμαρÜ, Το Ι\,Ιπλοκ ]5, Τυπογραφειο Μ. ΜαρΖÝλου,

39
Ý .ο.* 19ÞΦν
τOοζ \ξηρεΦqτην
Γοr-

-J*'* [η,L",:-ι
ß ι",ßι Ι -ß

ß' \ßrlτ
,Ι, ,ß.Ζjι
ßι.ß

ßΙ ΙßοΙ, ιι].ò
τßÞ: Ι
Jr, "!ßß ι ]ιßa
,, ß:

0 ýηλþοα; ß{
^ηι'"οr",
 ΚερκγρR

6. Η επιστολÞ του
Πανογιþτη
Κελεμπεσιþτη.
7. 0 27χρονοò
υπÜλληλοò Νßκοò
ΓοδÜò γεγνÞθηκε
οτη Μ. Ασßα και
κοτοικοýσε στη
Νßκαιο ΠειραιÜ.
ΠοδοσφοιριστÞò
του 0λυμπιοκοý
ΣΦΠ.
Καταδικüοτηκε οπü
το Δικ. ΣυνÝδριο
Αθηνþν το 1θ45 και
εκτελÝοτηκε στην
ΚÝρκυρο στò 1θ
ΝOεμβρßOυ 1948.
8. 0 27χρονοò
,
τορναδüροò
Φßλιπποò ΜπÝλλοò
γεννÞθηκε κοι
κοτοικοýσε στην
ΑθÞνα.
Καταδικüοτηκε απü
το Δικ. ΣυνÝδριο
Αθηνþν το 1θ47 και
εκτελÝοτηκε οτην
ΚÝρκυρα στιò 16
Σεπεμβρßου 194θ

Η προετοτμασßα των εκτελüσεων στÝλνουν τον τελευταßο χατρεττσμü με το «γετα σαò,

ΚαιÜ την περßοδο των πρþιων εκιελÝοεων «Ý-
πατρναν» τουò μελλοθÜναιουò με ιη θραδτνη κα-
ιÜκλτση, δηλαδη μειÜ το κλεßστμο των κελτþν kar
ιη νυχτερτνß καταμÝτρηση. Αργüιερα τουò «Ýπατρ-
ναν» λßγο πprv απü την αυγη. Το γεγονüò αυτü
κραιοýσε τουò κρατοýμενουò σε Ýνιαση üλη τη
δτÜρκετα ιηò νυχταò. με ιην αναμονη μταò επτκεß-
μενηò εκιÝλεσηò. Σιη συνÝχετα «Ýπατρναν» kar
υÜλτ ιουò μελλοθÜναιουò με τη νυχτερτνß κατÜ-
κλτση. Τιò στιγμÝò αυτÝò ολη η φυλακη με απüλυ-
τη ηουχßα Kar υπερÝνταση αφουγκραΖüταν τα βÞ-
μαια ιων φυλÜκων, yra να προσδτορßσουν ττò ακτß-
νεò αυü ιτò οποßεò 8α Ýπατρναν τουò μελλοθÜνα-
τουò. ΜετÜ την αναγνþριση των κρατουμÝνων που
θα εκιελοýνταν, κορυφαßο γεγονüò αποτελεß η
οττγμη του αποχωριομοý. Or μελλοθÜναιοι μιλοýν
για λßγο στουò συγκρατουμενουò που Üφηναν kar
Οι συγκροτοýμ€νοι των μεßf,οδανüτων
φþνοζαν τα ονüματÝ τουò ι(οι Ýκοναν
παΡÜκηηση νο στοματÞσοι.ιν οι €κτ€ηÝσ€ιζ
αδÝλφτα...». Or ουγκρατουμενοß ιουò ανιαποδß-
δουν τον αποχατρειτσμü kar με φωνÝò στο λαü τηò
ΚÝρκυραò ανακοτνþνουν τα ονüματα των μελλοδα-
νÜτων κατ κÜνουν Ýκκληση για να σταματησουν οι
εκτελÝσετò με το σýνθημα ((üχι Üλλο αßμα». Σιο
μεταξý οι μελλοθÜνατοτ απομονþνονταν στον
«Γολγο8Ü», το πετθαρχεßο, που Βρισκüταν σιην εß-
σοδο τηò φυλακηò. Απü εκεß θα τουò παραλÜμθα-
νε η Χωροφυλακη yra να τουò μειαφÝρετ σιο Δα-
ΖαρÝτο, ενþ ξεσπουσαν και πÜλι or ομαδτκÝò φω-
νÝò «yεra σαò, αδÝλφια», üχτ απλÜ σαν Ýναò xar-
ρεττσμüò, αλλÜ σαν μτα raxn νßκηò kar σα,ν μραυ-
γη ανθρþπνου πüνου.
Η εκτÝλειττ
Ενα πλοτÜρτο με ιο üνομα «ΑχτλλÝαò» μετÝφερε
τουò μελλοθÜναιουò στο ΔαΖαρÝτο. Τουò συνüδευ-
αν χωροφυλακεò, or οποßοι üμωò δεν Ýπατρναν μÝ-
ροò στην εκιÝλεση. Εκεß τουò περßμεναν το σιρα-
ιτωττκü αυüσπασμα που το αποιελουσαν οπλßτεò
ιηò Σχοληò ΕφÝδρων Αξιωμαιτκþν Κερκυραò
(ΣΕΑΚ) με τον επτκεφαλüò τουò, ο ετσαγγελÝαò με
ιο γραμμαιÝα του, ο τερÝαò kar ο γταιρüò. Ο χþροò
ιου μαριυρßου περτΒαλλüιαν απü ιο μοναδτκü κτß-
σμα του ενεττκου Λοτμοκαθαριηρßου που δεν εßχε

42

Καταρρευσετ, μßα στÝρνα, μßα μτΚρÞ εΚκλησßα Kar
απü τον ιοßχο των εκτελÝσεων, υπüλειμμα ιων κτι-
σμÜτων του ΛοτμοκαθαρτηρΙου. Σε αυτü το τοπßο
δταδραματτΖüιαν η ιελτκη πρÜξη του αγþνα αν-
θρωπιαò kar υπερηφÜνειαò ιων μελλοδανÜιων. Or
χωροφυλακεò ιουò Ýδεναν στα μεγÜλα «κρτκÝλτα»,
Που ηιαν Καρφωμενα στον ιοΙΧο, με τα xεpra α-
πλωμÝνα kar το πρüσωπü τουò γυρισμÝνο προò αυ-
ιüν. Χρηοτμοποιουσαν yra το σκοπü αυτü ττò χετρο-
πÝδεò τουò. Τιò ßδιεò χετροπÝδεò, μειÜ ιην εκτÝλε-
ση, ττò ξÝπλεναν απü ια αßμαια οιη θÜλαοσα, για
να ττò χρησιμοποτÞοουν kar πÜλτ. Η ομοθρονιßα
ιηò εκτÝλεσηò ακουγüιαν σιην υüλη kar μÝχρτ ση-
μερα σφραΥτΖεΙ ττò μνημεò ιων ΚατοΙΚων.
Το σωματεßο «ΛαΖqÝτο»
Η τστορßα του νησιου ΛαΖαρÝιο και των εκτελÝ-
οεων εκεß, θα εßχε δαφτεß μÝοα σιη ληθη εÜν ιο
1θ7Β για πρþιη φορÜ 3Β συγγενεßò Kar ουγκρατου-
μενοτ των εκιελεσμÝνων δεν αποφÜστΖαν να μεια-
θουν επß ιüπου, σε εκπληρωση υπüσχεσηò που Ý-
δπ,αν μεταξý ιουò or κρατουμενοτ τηò ΚÝρκυραò:
«Οσοι επιΖησουν να φÝρουν στουò τÜφουò των νε-
ιφþν λßl,α λουλουδτα».
Πηραν ιην πρωτοΒουλßα yra να τδρυσουν ιο σω-
ματεßο «ΛαΖαρÝτο» κατ καιüρδωοαν να αποσπÜ-
/Þα,| *τΙι
9. Η τελευταßα
σουν ιο νησß απü ιον ΕΟΤ, να ματατþσουν τη με- επιστολÞ του
τατροπß του σε χþρο πετρελατοδεξαμενþν kar Bro- ΑριστομÝνη
λογτκου καθαρτσμοý, να χαρακτηρτστεß ο τüποò «r- Αναγνωστüπουλου
οτορτκÜ δταιηρητÝοò» και να περÜσετ η δταχεßρτση
ιου στο δημο τηò ΚÝρκυραò.
Σ' αυτüν ιον εγκαταλεψμÝνο, θανατερü ιüυο δια-
μüρφωσαν Ýνα νεκροταφεßο, Ýβαλαν σιαυροýò με
τα ονüματα των εκιελεσθÝντων και κατüρθωσαν να
τδρυοουν Ýνα μουσεßο και να στη8εß Μνημεßο
Εθντκßò Συμφιλßωσηò ακρτθþò στο χþρο των ε-
κιελÝσεων.
Περτοþθηκε Ýτσι η μνημη ιων νεκρþν και ανα-
δεßχδηκε το νüημα τηò θυσßαò τουò γτα ιην ελευ-
θερßα, ιη δτκατοσýνη κατ την ανθρþπτνη αξιοπρÝ-
ΠεΙα.
Mra ειÞστα ιελειÞ σεΒαομοý στη μνημη ιουò τε-
ΚÝρκυραò.
λεßτατ απü τüιε κÜθε ΟκιþΒρτο υπü ιην ατγßδα του
δημου r
Συγγενεßò κοι συγκΡοτοýμòνοι
των €κτ§ΠεσδÝντων κατüΡδωσαν να
χαροκτηΡιστCß ο τüποζ «ιστοΡικü διοτηρητÝοò»
43
Αιτιιτ,η

7, Αρθρο του
Κþοτα λÝσετò uprv αυü τον υüλεμο ιου '40. Eivar üμωò θÝ-
Καραγιþργη για βaro üιτ Ýγτναν επß Κατοχηò απü ιουò Γερμανουò
πò φυλακÝò μÝσα οτη ναυιτκÞ θÜση τουò, σιην περτοχη ιηò
Αßγινοò οτον ΠÝρδτκαò. Εκτελοýσαν καιαδτκασμÝνουò σαν σα-
«Ρßζο τηξ
μποτÝρ kar πληροφορτοδüτεò του Αγγλτκοý Στρα-

ΣΤ0 0ΡOγΡι0 ΤΗΣ Δι

ΔευτÝροò» (23 τηγεßου ΜÝσηò Ανατοληò. Συμφωνα με Üλλεò πλη-
Ιουνßου 1θ47}
ροφορßεò'συνελÜμθαναν ομηρουò απü ιον πληθυ-
σμü kar ιουò εκιελοýσαν, ωò ανιßποτνα. μεταφÝρο- ΙΙιοÞ σσò Þιαι ιü πÜλòμο χι
νιÜò ιουò στον ΠετρατÜ. βιtειÜ χα9Ü σσò ιδ ýògμü
þ| ιþò μ4οοGΤ kσL οΔòß ιüιη
Οτ εκαιüμθεò των εκτελÝσεων θα επακολουθÞ- ικ Χοιòüωνλq .'^ibi
σουν αργüτερα, οια χρüντα ιου Εμφυλßου, kar θα
μετρτοýντατ με τρτψßφτο αριθμü. Eivar οιην Aiyr-
να που θα ξεκτνßσουν or πρþιεò εκτελÝσετò απü
τον Ιοýντο του 1θ47 kar θα συνεχτστοýν μÝχρτ ιο Σε-
πτÝμΒρτο του '4θ, üιαν με ιην παρÝμΒαση ιου ΟΗΕ
θα ανακοπεß αυιÞ η αιμÜιτνη πορεßα.
Η Aiyrva, üμωò, καιÝχει και το «προνüμτο» ιων
ιελευταßων θαναιτκþν εκιελÝσεων σιην ΕλλÜδα.
Πρüκετιατ για δýο υερτπτþσετò πραγματτκÜ ετδε-
χθþν εγκληματτþν: α) του Γερμανοý φοντÜ Ι\[πα-
σενÜοι:ερ, που μαΖß με τον Νταφτ σκüιωσαν και
ληστεψαν οχιþ ανθρþπουò, το 1θ68-6θ" kar 2) ιου
πρωιοφανοýò στα χροντκÜ εγκληματßα ΛυμπÝρη,
που Ýκαψε μÝσα στο σπττι τουò τη γυναßκα του και
ια πατδτÜ του. Εßχα την ατυχßα να συνανιÞοω αυτÜ
ια δýο ανθρωπüμορφα κιßνη σττò φυλακÝò ιηò χου-
νιαò. Ο ΔυμυÝρηò Þταν kar ο ιελευιαßοò Üνθρωποò ρ"9γλ üυωτ ι
τÜ
Ýιυ
.Χ.lνη
που εκτελÝστηκε στην ΕλλÜδα, ιο 1θ71. ÜλλÝ
Σ. Κιß
Eivar προφανÝò üτι μτλþνταò yra ιτò εκιελÝοετò
ηò Τιτüc.
στην Aiyrva αναφερüμαοιε σιτò εκιελÝσετò ιου τιü 6ρο-
νεαλληιι
Εμφυλßου. Kar εßνατ σημανιτκü να επτσημαν8εß α- διτατριßò
πü ιην αρχη üττ αφοροýσαν καιÜ θθ% üχτ ιουò κα-

Το νησß τπò Αßγινοò €πιßΙÝχτπκc σον τüποò
üπου π òκüστοτ€ €ξουσßα συγκÝντΡωνò και
«τ,μωροýσΕ» üσουò την ομφισΕητοýσον
ιαδτκαΖüμενουò ιüτε κατÜ χτλιÜδεò απü τα Εκτακια
Στρατοδτκεßα τηò περτüδου 1θ46-4θ, αλλÜ τουò δτ-
κασμÝνουò «yra κατοχτκÜ αδτκßμαια», σιτò γνω-
στÝò «δßκεò σκοπτμüτηιαò» απü νωρßò, το 1945, και
ενþ συνεχΖüιαν ο Β'Παγκüσμτοò Πüλεμοò. Ουδεßò
πßσιευε üττ επρüκετιο να εκτελεστοýν αυιοß or Üν-
θρωποτ, or οποßοι συνηθωò ηταν εντελþò Üοχειοτ με
ττò καιηγορßεò. Θυματα, απλþò, ιου δτωγμοý που ε-
ξαπολýθηκε ιüτε yra να συνιρτΒεß το ΕΑΜτκü κß-
νημα, που εξακολουθουσε να εßνατ τσχυρü. Θα
χρεταστεß να επτσυμΒοýν or πολτττκÝò εξελßξειò ιου
1θ47, που με το «δüγμα Τροýμαν» θα εγκατντÜσουν
μτα εκοτρατεßα αßματοò þστε να ανακοπεß κÜθε
προσπÜθετα «συμφτλßωσηò» και καιÜιταυσηò των
πρþτων εχθροπραξτþν που εßχε ξεκτνηοετ απü ιουò
κüλπουò του ΟΗΕ. Τον Ιοýντο ιου 1θ47 θα γßνετ η
πρþιη «εκιÝλεση».
Η πρþτη «εκιÝλεση» δεν Þιαν μτα kavovrkn θα-
ναιτκÞ εκτÝλεση σýμφωνα με τουò κανοντσμοýò
που προΒλÝπουν üτι: πρτν να οτηθεß ο μελλοθÜνα-
τοò «σιον τοßχο» πρÝπει να ιου δταβÜσετ ο ετσαγγε-
λÝαò ιην καιαδτκασττκß απüφαση, να τον ρωτησετ
σr Ýχει να δηλþσει κÜιτ, να πο4ιßσταντατ εκεß ο τε-
ρÝαò, ο γταιρüò kar ο δτευθυντηò ιηò φυλακηò, or
ouoior θα βεθατþσουν την εκτÝλεση ιηò ποτνηò.
ßποτα δεν Ýγτνε οτü αυιÜ. Αδßσιαχτοτ or Üν-
θρωποτ που μεθüδευαν την üξυνοη ιου
Εμφυλßου, rmpw με δüλο 17 θωτατοποτνß-
ιεò μοΖß με 5 ισοΒßτεò -γτα «να θολþσουν ια
νεlý»»- Kar με το ψευδÝò πρüσχημα τηò με-
ταγωγßò τουò σιην ΑθÞνα, ιουò φüρτωσαν σε Ýνα
kaikr που üλη ιη μÝρα υqρÝπλεε ιο ,rnσi με συνο-
δεßα αντττορπτλτκοý kar την αυγß τηò 1θηò Ιουνßου
1θ47 αποθýασαν τουò 17 σιη θÝση Τουρλοò ΒΑ τηò

46
 8. Η Ακτßνο Β'
ιτ «παρÜ τουò κανοντσμοýò ευτχετρεßτε να ανοßξειε των
ιουò θαλÜμουò τη νυχτα που απαγορεýετατ αυοιη- μελλοθονüτων
ρÜ». Αρνουνιαν να θγουν kar Ζητοýσαν η «μετα- οπò φυλοκÝò
γωγß» να γßνετ το πρωß, κανονικÜ. Ηταν σχεδüν Αßγιναò και
μεσÜνυχτα, or φωνÝò ιουò ακουγονταν στο νησι κι φυλÜκη του
Ýτσι ο δτευθυντßò Ýκανε μια μικρη υποχþρηση: δεσμοφýλακο.
τουò Üφησε μτα þρα yra να γρÜψουν το τελευιαßο θ. Η εßσοδοò του
πειθαρχεßου τηò
γρÜμμα σιουò δτκοýò τουò Kar επÝιρεψε τουò απο-
Χαιρεττσμουò. Αßγινοò
Οταν Βγßκαν τελτκÜ απü τουò θαλÜμουò οι 13
τοýò º, μελλοθÜνατοτ στÞσανε Ýνα λεβÝνττκο χορü του Ζα-
ßδιοι μß
οßο λüγγου μÝσα στο προαýλτο, ενþ Ýναò εκπρüσωπüò
ßιν'Ελ ιουò, ο Γ. ΜενιδτÜmò, εκφωνοýσε το λüγο «ιου
<ßλ στερνοý χατρειισμου». Ηταν τüσο ηρωτκη κατ συ-
ΥΚΙνηττΚη η ατμοσφατρα, Που εΥτνε ακομη kar ιο
ορον9ι ο
απßοιευιο, üπωò ιο δτασþΖετ ο αυτüπιηò μÜρτυραò:'
Ιλτßδα <<Και οι Ελ,ληνεò δε Ζοýνε
a
δßχωò την ΕλευτεριÜ!
»Κεßνη τη σιτγμη πετÜχιηκε μπροσιÜ σιο χορü
Ýγσν,
Ιρονισ ο ανθυπομοßραρχοò τηò Χωροφυλακßò που θα ιουò
Ýλλι Ýπατρνε. Το üνομÜ ιου Þταν πÜντα ιυπωμÝνο σιο
μυαλü μου απü τüιε: Ρεπουλταò. Τþρα απü τα ποι-
νολüγια, δταβÜΖω: Ρεποýλταò Δημüτρτοò, ανθυπο-
λιρατζÞ
μοßραρχοò στο Μεταγωγþν Πετραιþò. Αυτüò ηταν ε-
τζινò
υτκεφαλßò. ΠÞδηοε πρþιοò μπροσιÜ σιο χορü
φωνÜΖονταò: "Μυρü3ο σαò, Ελληνεò, το ßξερα kar
ΕOνιιß1 ιο δεßξαιε πωò εßστε παλτκÜρτα!"
,η. Ιß »Or κραιουμενοτ απü τουò θαλÜμουò ανττδροýσαν
ιò Üντ.
ΝÞλ,
αυθüρμηια, Ýνιονα. Με καθÝναν που δρασκÝλτΖε
ιην πüρτα φþναΖαν: "Γετα σαò, αδÝρφτα"».
ιουò ιοß Ενα μßνα μεια, θα φιÜσετ η þρα τηò μεγÜληò και
εκδτκηιτκηò, αυü το ßδιο ιο κρÜτοò, ομαδτκηò εκτÝ-

Αßγναò, üπου εßχε σιηθεß μτα ενÝδρα κρυμμÝνων
φοντÜδων τηò ΕΣΑ, οτ οποßοτ, καθþò υληοßαΖαν α-
λυσοδεμÝνοτ or κρατουμενοτ, Üρχτσαν να τουò πολυ-
βολοýν με μυδρÜλτα kar αυιüμαια üπλα, κυνηγþ-
νταò τουò σαν αγρßμια μÝσα σια θρÜχια τηò περτο-
χηò. Εφριξε τüτε üλοò ο κüομοò απü ιο θρασýδετλο
Ýγκλημα, που ηταν τüσο φανερü þσιε ο επτκεφαληò
τηò δßδεν μεταγωγηò, ανττσυνταγμαιÜρχηò τηò Χω-
ροφυλακηò Γ. Μτιüγρηò, αρνßθηκε να προθεß σε
αυτÞ ιη δολοφοντκη «εκιÝλεση» (την ανÝλαθε ο
ταγματÜρχηò ΙΙλßαò Πολßπτò) kar yr' αυιü παρα-
πÝμφθηκε στο σφατοδτκεßο το ΜÜρττο του '4Β.'
Or επüμενεò δυο ομαδτκÝò εκτελÝσετò θα γßνουν
με ιο δταφανÝò πτα πρüσχημα τηò μειαγωγηò, που
πρÜγματτ θα γßνετ, αλλÜ yra να εκιελεοιουν οτο
Γουδß, Ýντεκα σιτò 21.2.48 kar δεκαιρεßò σττò 2.4.4Β.
Eivar πτα η χροντÜ που ο Εμφυλτοò Ýχετ εδραιωθεß.
Με αυτη ιη δεýιερη «μειαγωγß-εκτÝλεση» εκδη-
λιßθηκε kar η πρþιη «αντßσταση», αυθüρμητα, χω-
ρßò οχεδιασμο: επß δýο þρεò or κραιοýμενοτ ιηò Β
Αχτßναò -250 θανατοποινßτεò διαμαριýρονιαν δτü-
οι ]54 που cκτ€ηÝστηκαν σαν σντßποινα
γιο το φüνο του ΧΡ. Λοδü Βρßσκονταν
στη φυßΙακÞ ηΡν οπü τον Cμφýßιο
λεσηò 154 θαναιουοιντιþν, σαν ανιßποτνα yra το φü-
νο του Χρ. ΛαδÜ, υπουργου Δτκατοσυνηò, ιην Πρω-
τομαγτÜ ιου Ι94Β. Ο ΡÝνmò, που δταδÝχειατ τον Λα-
δÜ οιο υπουργεßο, θα δþσει ενιολÞ yra Üμεση ε-
κιÝλεοη ιων 154 αγωντστþν τηò Εθντκßò Αντßοια-
σηò, που üλοτ ιουò εßχαν καιαδτκαστεß πρτν απü τον
Εμφυλτο, ιο 1945-46.
Το μερτικü ιηò Αßγτναò εßνατ 36 ψυχÝò. Θα ε-
κιελεστουν σε δýο δüσετò: 1Β σιτò 6.7 kar 18 σττò
7.7.4Β, üχτ σιον απüμακρο Τουρλο αλλÜ μÝοα στην
υüλη, σιο νεκροιαφεßο, κονιÜ σττò φυλακÝò, Ýτστ
που οι κρατοýμενοτ να ακοýνε, μαΖß με ττò Ζητω-
κραυγÝò των παιδτþν που σκοιþνονιαγ τα παραγ-
γÝλμαια του αποσυÜσμαιοò Kar ττò ριπÝò των εκτε- )
4º
 10. 0 Τüκηò
ΜπενÜò στο
εσωτερικü
θαλÜμου των !:.

φυλακþν ΑßγινOò.
11, Η πüρτσ του
κουρεßου Þταν
χπσμÝνη με
τοýβλα. ΑνÜμεσα
οπü τη σιδεριü και
τα τοýβλα υπÞρχε
κενü 10-12
εκατοοτþν. Εκεß
λειτουργοýσε η
κρýτπη

λÝοεων. Μια πρÜξη απÜνΒρωπη, μτα εμπειρßα φρτ-
κιη, απü αυιÝò που συνοδευουν ττò σκληρÝò εμφυ-
λιεò συγκροýσετò. ΑνÜμεοα στουò 36 Kar Ýναò γνω-
στüò σττò φυλακÝò τιοτηιßò, ο φοττητηò Κþοταò
Γταwüπουλοò, ηου Ýγραψε μÝσα οτον «ΓολγοθÜ»,
τη νýχτα πρτν απü την εκιÝλεοη, τουò ιελευταßουò
σtΙΧουò του:
«Αδερφια μου. κτ αν Ýφιασε η σιερνη μαò þρα
στον ολÜνοιχτο μαò δρομο,
Αδερφια μου, ειν' ολüτελα δικý μαò η νΙκη.
σαν νlκησουμε τον τρομο
ΚÜOε 0Üνατου.
ΠÜνω και κÜιω,
να, σ' üλη την ΕλλÜδα αστροπελεκι
κι η νικητηρια ιαχÞ των αδερφιþν μου
που υψþνουνε το φλÜμπουρο-ντουφεκ1.
να σιγοντÜρει το τραγουδι το δικü μου.
Τουτη τη νýχτα μεò στο Βρþμικο κελß μου,
προσμÝνουμε εγþ κι οι αδερφοß μου
ιο 0Üναιο. που προσοχη μπροστÜ μαò σιεκε].
την απομüνωση, ιον «ΓολlυθÜ», Qò τα μεσÜνυχτα
κρÜτησε αυιü το χορτκü ιου 8ανÜτου. Και βÝβατα
κανÝναò απü ιουò κρατουμε\,¼υò δεν κοτμηθηκε.
Ολοτ σια παρÜθυρα αγρυπνþτ,ταò yra ιο ιελευταßο
χαßρε, ιο «γετα σαò, αδÝλφτα».
Σιο νεκροιαφεßο τηò Αßγναò, στον τÜφο τουò, Ý-
χετ στηθεß Ýνα μνημεßο απü τουò ουγγενεßò τουò.
Βρßσκετατ πÜνιοιε εκεß, «συμθολο του Εμφυλßου
ι<ar ιηò αυτοθυσßαò του αν8ρþπου yra τδÝεò kar α-
ξτοπρÝπετα»,
Θα περÜσουν Ýξτ μηνεò χωρßò νÝεò εκτελÝσετò
οτην Aiyrva, γεγονüò που οφετλüταν στο κýμα δτα-
μαριυρτþν αιü üλο τον κüομο μειÜ τιò εκιελÝοετò
των 154, ουσιασττκÜ ομηρων. Δταμαριυρßεò που κα-
ιαφθÜνουν αιü Σοβ. Ενωοη, Αγγλßα, Γαλλßα, Δα-
νßα, Ολλανδßα κ,α, Απü το πληθοò των τ,τοκουμÝ-
νιων παραθÝιουμε δυο χαρακτηρτστικÜ παραδεßγ-
ματα:
Το πρþιο (εφ. «Ακρüπολτòι»):
« Α ΠΡ ο ο Π º ο Ν ΒΡΕ?ΑΝΝllΙοΝ Ε Ν ΔΙ ΑΦΕ -

ΑστραπομÜτα η ΛευτεριÜ μαò παραστεκε1 ΡοΝ ΥΠΕΡ ºαΝ ΚΑΤΑΔΙΚαΝ ΣΥΙνΙΜοΡΙºΩΝ.

κ1 εlμασtε εγαò εμε]ò κα1 κεlνη
Τ' üνειρü μου».
Οι 36 ιηò Αßγιναò φυγανε γτα το δÜναιο με τον
πro πανηγυρτκü τρüπο: Βγηκανε μÝοα οτη νυχτα
απü τουò θαλÜμουò σε 4 ενντÜδεò, ÝSγαλαν λüγουò,
αποχατρειησαν Kar μεια χορευονιαò Ýφευγαν yra
ΤCI ΝαÝμ ρßε ¾oij Ι g{ai το αιΦ
τΦυ Ι94 Ýγιναν δþm m*ιtru* ε *η απε ιflζ
π€ßναò θηü τουζ ανατΦr§Φßνߧξζ
ΕΠΙΚΕΙΤΑΙ ΔΙΑΒΗΙνΙΑ ºΟΥ ΑΓΓΛΟΥ ΠΡΕ-
ΣΒΕΥΤΟΥ; ΚΑΙ ΑΧΑΛlΝρ7ΟΝ ΥΒΡΕΟΛΟ-
ΓΙΟΝ ΤΟΥ ΖΙ^ΛΙΑΚΟΥΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ
ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΟΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΔΟΝΔlΝΟΝ 5 (ιδ. υπ.). -Εκπρüσωποò του αγ-
γλικου υπουργεßου των Εξωτερικþν εδÞλωσεν α-
πüψε οτι αι εξ Αθηνþν πληροφοριαι περß ομαδl-
κηò εκτελεσεωò προσþπων καταδικασθÝντων εlò
θÜνατον διÜ φüνον προ τριþν ετþν, θα εχουν ο-
λÝOρια αποτελÝσματα επß τηò Βρεταννικηò κοι-
νηò Υνωμηò».'
Το δευτερο:
«ΠΑΡΙΣΙΟΙ, Β (Αθ, Πρ.). -ΚατÜ πληροφορßαò

4Β
του Γαλλlκου Πρακτορεßου ΕιδÞσεων εκ Κοπεγ- !ιjτΙßιιΣ
χÜγηò, το υπουργεßον των Εξωτερικþν Ýδωσε ση- _ßtΕτΑΕοΔßΙ
μερον οδηγßαò προò τον εν Α8ηναιò Δανüν πρε-
σΒευτÞν, üπωò Ζητýση πληροφορßαò παρÜ τηò
Ελληwκýò ΚυΒερνησεωò, αναφορικþò με ταò ε1-
δησειò ταò δημοσιευýεΙσαò υπü του Τυπου σχετι-
κþò με ομαδικÜò εκτελÝσειò, κα1 να εξηγηση mv
αλγεινην εντýπωσιν, την οποßαν προκαλοýν αι
εκτελÝσειò αυταß ειò την Δανßαν».η
Το ΝοÝμΒριο ιου 1θ4Β, Ýπεττα απü ιρετò εκτελÝ-
σετò στην Aiyrva, Βα ξεσπÜσετ η υρþιη καθολτκÞ
απεργßα πεßναò. Θα ΒασιÜξετ 12 δυσκολεò μÝρεò
kar θα Ýχετ αποιÝλεσμα να σταμαιÞσουν or εκιελÝ- ß
σειò στην Aiyrva yra αλλουò Ýξτ μηνεò. ΜÝχρτ ιτò
θ Marou 1θ4θ, οπüιε Ýyrvav δýο εκτελÝσετò Kar α- ,Ρ.._-Ξ
πσιτÞθηκαν με μτα δεýτερη kar πολý οδυνηρη δε-
καπενθημερη απεργßα πεßναò. LLLΞV

ουγκυρßα μιαò απü ττò'δßκεò μου τüιε σιο ßΑ

Εκτακτο Στραιοδτκεßο. τα Ýφερε Ýτστ þοιε
η πρþτη μεταγωγη μου σιην Aiyrva να ß2. Σπò 18
συμπÝοετ με ιη 10η μÝρα τηò απεργßαò. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Ιουνßου 1θ47
Η δικÞ μου συμμειοχÞ Þιαν μüνο πÝνιε 1. Ο χαθηγητηò ΧÜγχεν ΦλÜτοερ, Ýγκυροò μελετητßò των το 0πüγευμ0 μ'
θεμÜτων αυιþν. με πληροφüρησε üιι γνωρßΖει την
μÝρεò, ιτò ιελευιαßεò και πιο δραμαιτκÝò. ΑυτÞ την επισημüτητ0, με
περßπτωση 36 ομßρων Ατγινητþν που μεταφÝρθηκαν για
φαυματτκß εμπετρßα ιην εχω καταγραψετ r<ar σιο εκιÝλεση οιον ΠετρατÜ σττò 18,6.19€, οαν αντßποτνα yra
üλα τα οτοιχεßο σε
mρττ Kar στη μνημη μου.' πλÞρη
σαμποτÜΖ σε πλοßο. Επχαλοιητενοò το βýλßο του Χ.
Σιιò 25 Kar ιτò 26 Μα-ßου 1θ4θ εκτελÝσαιιε δÝκα α- Χρησιßδη «Χρüνlα Κσιοχý9 Ιg7]» πρüσ8εσε üιτ με
κOτOγρOφÞ,
περγουò πεßναò. ΔÝκα μτσοπεΕαμÝνουò ανθρþπουò παρOδßδοιτΤOι στOν
ενÝργειεò του Δαμασκηνοý δτεσþθηοαν or 17 απü τουò 36,
που εßχαν παγκοσμßωò ιο θλτΒερü προνüμτο να μη Απü ια μτσοκατεσιραμμüνα κατοχτκÜ αρχεßα των Φυλακþν ταγματÜρΧη Ηλßο
Πολßτη για
γευτουν εκεßνο ιο τελευταßο γεýμα που σε üλο ιον Ατγßνηò δεν προκýπιετ Üλλη σχεττχη πληροφορßα, üπωò με
κüσ,μο προσφÝρετατ σιο μελλοθÜνατο. Γιαιß αυτοß πληροφορεß η κ, ΛεμοντÜ Ρüδη που ερευνÜ το θüμα για τη μετOγωγÞ σιò
διατρτΒη ιηò. Ευχαρισιþ και τουò δýο yra την ενημÝρωση. φυλOκÝò ΑβÝρωφ.
συνÝχιΖαν kar μÝοα οτο νεκροθÜλαμο την απεργßα.
2. Πρüκετιατ yra τη γνωστß ανατρτχτασττκη υπüθεση που ΒλÝπειò
Στòψαιþ εδþ. Δεν προσOÝτω τßποιε Üλλο. αποκαλýφθηκε το ΠÜσχα του'69 με ιη σýλληψη των δýο παρOτετογμÝνεò
Στουò απομεßνανιεò 4 μßνεò, þò τα ιÝλη του Σε- κακοýργων kar συντÜραξε την korvÞ γνþμη. Ο Νταφτ
τιò υπογρOφÝò
τπεμθρßου 1θ4θ υου or εκιελÝοετò του Εμφυλßου εκτελÝοτηκε οιην ΚÝρκυρα.
üλων των
οτòηýιησαν μειÜ ιη γνωσιη προσφυγη του Σοβιεττ- 3. Βλ. δημοοτεýματα του Τýπου και σχεττκü Üρθρο του Κ.
υπευθýνων τηò
κοý υπουργου Βτσßνσττ και την απüφαοη ιηò Γεντ- Καραγτþργη οτον «ΡιΖοσπÜστη», οιτò 20 kar Β Ιουνßου
1θ47. Το παραιτθÝμενο επßοημο Ýγγραφο τηò δηθεν φυλOκÞò. Την
χηò ΣυνÝλευσηò του ΟΗΕ, δα εκτελεστουν ακüμη üλλη μÝρο, 19, ο
μεταγωγηò υπογρÜφετατ απü το δτευθυντη ιηò φυλακηò
¸ θαναιοποτνßιεò τηò Αßγιναò. Oxr πτα ομαδικÜ. Βουτοßνο kar το γραμμαιÝα ΜανωλÜκο, που ιο συμπληρþνετ γρσμμοτÝOò
ΜεμονωμÝνα, μουλωχτÜ.Ο Eivar οι ιελευιαßεò ρτπÝò
με το απßθανο: «ΚατÜ πληροφορßεò εξετελÝοθη ιην 1θ.6.47» συμπληρþνει στο
ιου εμφυλßου πολÝμου 1946-4θ, ενþ or μÜχεò σε (στοτχεßα απü το Βýλßο του Κ. Καπüπουλου, «ΑναμÝναμε πΙο εýκολο μÝροò
φÜμμο-Βßτσι Ýχουν ιελετþοετ απü τον Αýγουσιο. τον θÜνστο», lθ88). κOι υπογρüφει:
Ολοτ or επτΖησανιεò θανατοποτνßτεò kar üχτ μüνο 4. Καπüπουλοò, ü.π., οελ. θ2, Ι02, «Κατü
ιηò Αßγwαò πτσιεýουν ακρÜδαντα üττ αυτÝò or χτ- 5. Καπüπουλοò, ιj.π., σελ. 183.
πληρOφOρßεò,
6, Καπüπουλοò, ο.π., σθλ. ¸6.
λτÜδεò εκτελεσμÝνοτ ιου Εμφυλßου, ιο θÜνατο τον εξετελÝσθη το
7. ΤÜκηò ΜπενÜò, α!6η Πμφυλßου», εκδ, ΔτθÜνη, 1966,
νßκησστ, ακρýþò γταιß ιον περτφρüνησαν. Τον ε- οελ. 123-137. πρωß τηò 19.6.47»
ξουδειÝρωσαν με το μεγαλεßο ιηò αυιοθυσßαò, ενþ 8. Τα αναλυττκÜ στοιχεßα αυιþν ιων εκτελÝσεων στον
ηταν Ζητημα μιαò απλßò υπογραφηò για να τον Καπüπουλο, ü.π,,222-226. I
γλτιþσουν.
Αποτελουν, συνεπþò, Ýνα παρÜδετμα, Ýνα μÜθη- Οι τεf,ευτοßοι Ξ5 θονοτοπονaτ€ò τπò Αßγνοò
μα αξτοπρÝπεταò Kar συνÝπεταò σιτò αρχÝò Kar οιτò
τδÝεò που κÜθε Üνθρωποò πρÝπει να Ýχει στη Ζωη
€κτ€ΑÝστηκον μ€μονωμÝνο κοι €νþ
του. οι μüχΕò σε Γρüμμο_Βßτσι Ýχουν τGηGιþσ€!
Κατ, με αυτÞ ιην Ýwοια, η δυσßα τουò δεν πηγε
Χαμενη.

49
Γαßογ χ., Mlrpp χ.ο., Θεσσαλονßκη 19Β3

Αßμα και ΤÜφηι, ΧýδÜρrΗλÝκqη- Η φρßκη του ΚομμÝνου. Αφýγηση- Σsοηοπογ,\ο» κ.,
Οι 2Φ τοιιφιεκισlιÝνοι, πρüλογοò Γ, Ýρευνα γα το ολοκαýτωμα του ΧýΜρη8 Σετπεμβρßου 1Ψ. Η
ΚορδÜιου, εκδ. Αλφειüò, Αθηνα 1θΒ2 χωριοý ΚομμÝνο mò Αρταò στιò 16 αülηm σ4ητιÜ στο αιιüσπασlια,
Γιγτοπογττοτ l., Αυγοιπτου 79ζβ, εκδ. ΚαλÝντηò, εκδ. ΠαιÜκη, ΑθÞνα 2002
Ιστορßα mò Κατοκßò,2η Ýκδοση, ΑδÞνα 1θθΒ ΣερεοR» »,,
Μαρτυρßεò '41-'ιμ. Η ΑOýνα mò
εκδüσετò ΜÝλτσοα, Αθηνα χ.χ, -
Κατοκßò,2 τüμοτ, εκδ. ΚÝδροò,
Πτþματα κα φηwÜσlιατα σm
ΔττιηΗτριlΔΗΣ Α., Θεσοαλονßχιι του Εμφυλßου,
ΑΒÞνα 2003 Θεσοαλονßκη
«iDoivÞ, Αγτχιη». Η Θωσαλονßκη 1θθΒ

του 7925-7θ35, Θεσοαλονßκη 1θθ4

ΔοροsιυτιΣ Β.κ.,
«ΘαναιικÞ πoιvn: Η πρþιη
εφαρμογη kar "υποδοχη" τηò σιη
νεüιερη ΕλλÜδα», Νομιχü Βημα,29
(19Β1), σ. 145θ-1462
ΘοιηοπογΖτο» χ..
Ο δρομοò ενοò δεσμþm. εκδ. Εντüò,
Α8ηνα χ.χ.
ΚαιτατογρΗΣ Α..
«ΘανατικÝò εκτελÝσειò σιο νεüιερο
Λaupro», οιο Λαýριον, Βτβλιοθηκη
τηò Ειαιρεßαò Μελειþν Λαυρεωττκηò,
αρτθ. 2, 1θΒ6, σ. 171-1Β2
ΚRοτRιντΖπ» r.,
Το ναΖιστικü σqητüπεýο Παýλου
ΜελÜ Θεσσαλονßχηò 1941-1944, 2
τüμοτ, εκδ. Παραιηρηιηò,
Θεσσαλονßκη 1θθθ/2001
Κοτροτ»π» l..
ΛÝλα ΚαραγιÜγιατ, Αδηνα
ΜeΖοτηιοκ MARC, ΣκRιτιηιιΗΣ Α.Σ..
Σmν ΕλλÜfu του Χßτλερ. Η «Or ιελευταßοτ Ελληνεò δημτοτ στο
Εμιιειρßα πò Κατοχßò, μτφρ.
ΜποýρτΖι», ΕκλογÞ, τ.Θ', Ιουντοò
Κþσιαò ΚουρεμÝνοò, εκδüσετò
1θ53, ο. 104-10Β
ΑλεξÜνδρετα, Αθηνα 1θθ4
T»ar»oy I.,
ΜγτιηΗυeιοΣ Α.,
ΕκτελεσθÝντq επß Κατοκßò,
Μαρτýlmν πορεßα, εκδ.
Αθηνων Ιθ76
Επτκατρüτητα, ΑΒηνα 1997
Φιογι.ιτΖττΣ ΑΝτ.I.,
Nτrlrnrr» κ.,
ΧýδÜρι, κÜστρ και Βωμοò mò
Επταιηιργισ Γεwß ΚουλÝ. Ποlηßα
ΕθνιχÞò Αwßσταατò εκδ.
στο χlýνο, Θεσοαλονßκη 2002
ΠαπαΖÞοη, Αθηνα 1θ7θ
I.{ικα ο,,
Χρι»τιeυοπογ.ηοΣ Ντ..
ΚσλÜΒρυτα ΙΙ74ßΙ, εκδ. Σοκüλη,
«Ο συγγραφÝαò Γεωργιοò ΙορδÜνου
Αθηνα 1θθ6
kar το βτβλßο του yra το Γεντß
Πετροπογ,ιο» Η,, ΚουλÝ, "Απü τον ιÜφο ιων
Πτþματα, τπþματα, τπþματα, Ζωντανþν. Αληθινεò ιστορßòò
Θεσσαλονßκη 1θθ0 παρμÝνεò απü ιην καδημερινüιηια
Π.ηογιιηΗ» l.e., ενüò καιαδßκου", 1921»,
Οι μαýρεò ημÝρεò mò σκλσΒιÜò Εwευκýριο, τχ, 1, Οκι. 1θΒ7, ο. 3-5
1%1-1Ψ, σm Ροýμελη κ(π (πο
1947 οτοιχειωμÝνο Χαßftρι, Αθηνα 1θ71

Koysa» r., Σeιιη,ηρe» π.,

Το κτßριο «l5» του Χαßδαρßοη εκδ. Το Μιιλοκ Ιξ Τυπογραφεßο Μ.
ΕπιλογÞ εικονογραφικοý
Εντοò, Αθηνα Ι9θ3, ΜαρΖÝλου, Μυτιληνη 1950
υλικοý-τεκμηρßωση:
Σκοπευýριο Καισαριανýò. Η ΣeιηογιτηιΔΗΣ χ., ΑΡτ. ψΑΡOΜΗΛιΓκOΣ
ματωμÝνη kqfifi mò ΕλλÜδαò, Εφτυηsργιο, Μυθτοτüρημα,
εκδ. Ενιüò, Αδηνα χ.χ,
KoyzIιvoπoyno» »,,
Η εκτÝλεση mò Ειρýνηò, ΥπüOεση
ΝιισΖιρορßδη, Αδηνα 19ΒΒ

ΚογρRκυ» κ,l.,
με ουνεργαοßα kar επτμÝλετα Ν,Κ,
Κουλουρη, ΠοινικÞ Καταστολß,
εκδ. Α,Ν. ΣÜκκουλαò, ΑδÞνα 1997
Λαι,ιπριινιΔΗΣ Μ..
ΜιτροστÜ στο εκτελεστιχü
σττüσπασlια, εκδ. Iωλκοò, Αθηνα χ.χ,
Δαιιιπργι.τιΔΗΣ Μ.Γ.,
«Or πρþτοι δημτοτ εν ΕλλÜδτ» στο
Κ.Φ. Σκüκου, Εθνικüν
Ημειηλüγιο% 31 (1916), α. ι44-ι4º Η εκτÝλεση του νεοροý κοι κομψοý ληστÞ Μποσιüκου οτη ΜολοκÜσα οτο τÝλοò Ιουνßου 1θ25