ივ.

ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

Ivane Javakhishvili Tbilisi State University

სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი

ფაკულტეტი იურიდიული ფაკულტეტი

საგანმანათლებლო პროგრამა სამართალი

უმაღლესი განათლების საფეხური ბაკალავრიატი

შესავალი სამართლის ფილოსოფიაში

სასწავლო კურსის სახელწოდება
Itroduction to philosophy of law

სასწავლო კურსის სტატუსი არჩევითი სასწავლო კურსი

სახელი, გვარი გიორგი დავითაშვილი

სამეცნიერო ხარისხი სამართლის დოქტორი

სასწავლო კურსის თანამდებობა პროფესორი

განმახორციელებელი საკონტაქტო ტელ. 5 77 555 886
E-mail giorgi. davitashvili@tsu.ge
კონსულტაციის დღე: ფაკულტეტის დეკანის მიერ დამტკიცებული გრაფიკის შესაბამისად

სასწავლო კურსის კოდი

სწავლების ენა ქართული

წინაპირობები არ გააჩნია

კრედიტი (ECTS) 5
საათები (1 კრედიტი = 25 სთ) 125
საკონტაქტო საათები, მ.შ 55
სტუდენტის სასწავლო
დატვირთვა ლექცია 26 სთ.

სემინარი 24 სთ.

შუალედური და დასკვნითი გამოცდები 5 სთ

დამოუკიდებელი საათები 70
 სასწავლო კურსის მიზანია სტუდენტს:

 შესძინოს ფართო თეორიული ცოდნა სამართლებრივი მოძღვრებების (სამართალსა და სახელმწიფოზე

სასწავლო კურსის მიზანი
შეხედულებების, კონცეფციების, დოქტრინების, თეორიების) შესახებ;
 გამოუმუშავოს სახელმწიფოსა და სამართლის თაობაზე არსებული სხვადასხვა შეხედულებებისა და
თეორიების ანალიზის და შეფასების უნარი.

სწავლის შედეგები
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეიძენს ფართო თეორიულ ცოდნას სამართლებრივი
მოძღვრებების (სამართალსა და სახელმწიფოზე შეხედულებების, კონცეფციების, დოქტრინების,
თეორიების) შესახებ.
ცოდნა და გაცნობიერება
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტს გაცნობიერებული ექნება სახელმწიფოსა და სამართლის
შესახებ არსებული შეხედულებები, თეორიები, კონცეფციები, მოძღვრებები, დოქტრინები.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

ცოდნის პრაქტიკაში
 სხვადასხვა პერიოდისა და პოლიტიკურ-სამართლებრივი კულტურის მოაზროვნეთა მიერ
გამოყენების უნარი
ფორმულირებული სამართლის უზოგადესი ცნებებისა და პრინციპების თანამედროვე
კანონშემოქმედებით პროცესში გამოყენებას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:
დასკვნის უნარი
 სახელმწიფოსა და სამართლის თაობაზე არსებული სხვადასხვა შეხედულებებისა და თეორიების
შესახებ არგუმენტირებულ მსჯელობას და შესაბამისი დასკვნების ჩამოყალიბებას.
სასწავლო კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტი შეძლებს:

კომუნიკაციის უნარი  სახელმწიფოსა და სამართლის თაობაზე არსებული სხვადასხვა შეხედულებებისა და თეორიების

შესახებ საკითხებზე დებატებში ჩართვას, განსხვავებული აზრის გაგებას და ზეპირი და წერილობითი
ფორმით ცოდნის დამაჯერებლად და დასაბუთებულად გადმოცემას.

ლექცია
სამუშაო ჯგუფში მუშაობა
სწავლება-სწავლის
პრაქტიკული მუშაობა
მეთოდები
სემინარი
ელექტრონული რესურსით სწავლება
ელექტრონული სწავლება
სხვა

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შეფასება წარმოებს 100-ქულიანი სისტემით. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის
დონის შეფასება მოიცავს შუალედურ შეფასებას (მაქსიმუმ 60 ქულა) და დასკვნით შეფასებას (მაქსიმუმ 40 ქულა), რომელთა ჯამი
წარმოადგენს საბოლოო შეფასებას (100 ქულა).

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების კომპონენტებია ზეპირი გამოკითხვა და შუალედური წერითი
გამოცდა. სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის შუალედური შეფასების თითოეულ კომპონენტს გააჩნია თავისი წილი
შუალედური შეფასების 60 ქულის ფარგლებში. სტუდენტის შუალედური შეფასების მინიმალური კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი
წილი შეადგენს 21 ქულას.

სტუდენტის სწავლის შედეგის მიღწევის დონის დასკვნითი შეფასების კომპონენტია დასკვნითი წერითი გამოცდა. დასკვნითი წერითი
გამოცდა სავალდებულოა. დასკვნით წერით გამოცდაზე გასვლის უფლება ეძლევა სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით
დააგროვილი აქვს მინიმუმ 21 ქულა. სტუდენტს, რომელსაც შუალედური შეფასებით დაგროვილი არ ექნება შუალედური შეფასების
მინიმალური კომპეტენციის ზღვარი ანუ მინიმუმ 21 ქულა, დასკვნით წერით გამოცდაზე არ დაიშვება. დასკვნითი შეფასების მინიმალური
კომპეტენციის ზღვარის ხვედრითი წილი შეადგენს 20 ქულას. დასკვნითი შეფასება ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ
სტუდენტი დასკვნით წერით გამოცდაზე დააგროვებს მინიმუმ 20 ქულას.

სასწავლო კურსი ჩაბარებულად ჩაითვლება იმ შემთხვევაში, თუ შუალედური შეფასებისა და დასკვნითი შეფასების (40 ქულა) გათვალის-
წინებით სტუდენტი დააგროვებს მინიმუმ 51 ქულას. სტუდენტს კრედიტი ენიჭება კანონმდებლობით გათვალისწინებული ერთ-ერთი
დადებითი შეფასების მიღების შემთხვევაში.
დადებითი შეფასება

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 2 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 A - ფრიადი შეფასების 91-100 ქულა

B - ძალიან კარგი მაქსიმალური შეფასების 81-90 ქულა

C - კარგი მაქსიმალური შეფასების 71-80 ქულა

D - დამაკმაყოფილებელი მაქსიმალური შეფასების 61-70 ქულა

E - საკმარისი მაქსიმალური შეფასების 51-60 ქულა

უარყოფითი შეფასება
FX - ვერ ჩააბარა
FX - ჩაიჭრა
მაქსიმალური შეფასების 41-50 ქულა (სტუდენტს ჩასაბარებლად მეტი მუშაობა სჭირდება და ეძლევა
დამოუკიდებელი მუშაობით დამატებით გამოცდაზე ერთხელ გასვლის უფლება. ამასთან, დამატებითი
გამოცდა შეიძლება დანიშნოს დასკვნითი გამოცდის შედეგების გამოცხადებიდან არანაკლებ 5
კალენდარულ დღეში).
მაქსიმალური შეფასების 40 ქულა და ნაკლები (სტუდენტის მიერ ჩატარებული სამუშაო არ არის საკმარისი
და მას საგანი ახლიდან აქვს შესასწავლი)
შეფასების ფორმები და კომპონენტები

N შეფასების ფორმები და კომპონენტები რაოდენობა თითოეულის მაქსიმალური შეფასება მაქსიმალური ქულა

1 შუალედური შეფასება, მათ შორის: 60 ქულა

1.1 ზეპირი გამოკითხვა 10 3 30

1.2. შუალედური წერითი გამოცდა 1 30 30
2 დასკვნითი შეფასება 40 ქულა
2.1. დასკვნითი წერითი გამოცდა 1 40 40
სულ 100 ქულა
შუალედური შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
სტუდენტის ზეპირი გამოკითხვა ფასდება 3 ქულით. შუალედური შეფასების ფარგლებში, სემესტრის განმავლობაში,
სტუდენტი ზეპირი ფორმით გამოიკითხება ათჯერ. შესაბამისად, ზეპირ გამოკითხვებში სტუდენტმა შეიძლება
დააგროვოს მაქსიმუმ 30 ქულა (10X3), რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.

ზეპირი გამოკითხვა ტარდება მოხსენებების, დისკუსიისა და კითხვა-პასუხის ფორმატში.ზეპირი გამოკითხვის

შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): პრეზენტაცია, პრაქტიკული/თეორიული
დავალების შესრულება, სამუშაო ჯგუფში მუშაობა, დისკუსიაში მონაწილეობა.

ზეპირი გამოკითხვისას შეფასების კრიტერიუმებია: პასუხის ფორმულირება და გადმოცემა, იურიდიული

ზეპირი ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა.
გამოკითხვა ქულა ზეპირი გამოკითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტი კარგადაა მომზადებული, პასუხი მკაფიოდ და ადეკვატურადაა ფორმულირებული, მისი
3
სამართლებრივი მსჯელობა მაღალ დონეზეა. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი მომზადებულია, პასუხი მკაფიოდ და ადექვატურადაა ფორმულირებული, თუმცა შეკვეცილია.
2
მისი სამართლებრივი მსჯელობა კარგია. იგი იცავს იურიდიულ ტერმინოლოგიას
სტუდენტი არ არის კარგად მომზადებული., პასუხი არასრულადაა ფორმულირებული, მისი
1
სამართლებრივი მსჯელობა ფრაგმენტულია, ხოლო იურიდიული ტერმინოლოგია ნაკლოვანია
სტუდენტი ფაქტიურად მოუმზადებელია, პასუხი ბუნდოვანი და არაადეკვატურია. მისი სამართლებრივი
0
მსჯელობა არსებითად მცდარია, იგი არ იყენებს იურიდიული ტერმინოლოგიას

შუალედური შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს შუალედურ წერით გამოცდას. შუალედური წერითი
გამოცდა ტარდება მე-7-მე-8 სასწავლო კვირას. შუალედურ წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს
მაქსიმუმ 30 ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 30 პროცენტის ტოლია.
შუალედური
წერითი შუალედური წერითი გამოცდას შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები):
გამოცდა თეორიული საკითხი, ღია კითხვა. შუალედური წერითი გამოცდა მოიცავს 3 თეორიულ საკითხს და 6 ღია კითხვას.
შუალედური წერითი გამოცდასას თითოეული თეორიული საკითხი ფასდება 6 ქულით, თითოეული ღია კითხვა - 2
ქულით.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 3 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
6 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
5 ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია
დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.
პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
4 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
1-2
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი
არადამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
ღია კითხვის კრიტერიუმებია: კითხვის აღქმა და პასუხის დასაბუთება, თეორიული მასალის ცოდნა, სამართლებრივი
მსჯელობა.
ქულა ღია კითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული შეკითხვის არსი. პასუხი არგუმენტირებულად დასაბუთებულია,
2
სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა ძალიან კარგია.
სტუდენტს აღქმული აქვს შეკითხვის არსი. პასუხი დასაბუთებულია, სტუდენტი ფლობს თეორიული
1
მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა დამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
დასკვნითი შეფასების კომპონენტები, მეთოდები და კრიტერიუმები
კომპონენტები მეთოდები და კრიტერიუმები
დასკვნითი შეფასების ფარგლებში სტუდენტი აბარებს დასკვნით წერით გამოცდას. დასკვნითი წერითი გამოცდა
ტარდება მე-16-მე-19 სასწავლო კვირას. დასკვნით წერით გამოცდაში სტუდენტმა შეიძლება დააგროვოს მაქსიმუმ 40
ქულა, რაც საბოლოო შეფასების 40 პროცენტის ტოლია.

დასკვნითი წერითი გამოცდის შესაფასებლად გამოიყენება შემდეგი საშუალებები (შეფასების მეთოდები): ღია
კითხვა, თეორიული საკითხი. დასკვნითი წერითი გამოცდა მოიცავს 11 ღია კითხვას და 3 თეორიულ საკითხს.
დასკვნითი წერითი გამოცდასას ღია კითხვა ფასდება 2 ქულით, თითოეული თეორიული საკითხი - 6 ქულით.
ღია კითხვის კრიტერიუმებია: კითხვის აღქმა და პასუხის დასაბუთება, თეორიული მასალის ცოდნა, სამართლებრივი
მსჯელობა.
ქულა ღია კითხვის შეფასების კრიტერიუმები
სტუდენტს კარგად აქვს აღქმული შეკითხვის არსი. პასუხი არგუმენტირებულად დასაბუთებულია,
2
სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თეორიული მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა ძალიან კარგია.
სტუდენტს აღქმული აქვს შეკითხვის არსი. პასუხი დასაბუთებულია, სტუდენტი ფლობს თეორიული
1
მასალას, სამართლებრივი მსჯელობა დამაკმაყოფილებელია.
დასკვნითი
წერითი 0 პასუხი შეკითხვის არსის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.
გამოცდა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმებია: თეორიული მასალის ცოდნა, საკითხის ლოგიკური,
თანმიმდევრული და ადეკვატური გადმოცემა, იურიდიული ტერმინოლოგიის დაცვა, სამართლებრივი მსჯელობა,
სამართლებრივი ანალიზი.
ქულა თეორიული საკითხის შეფასების კრიტერიუმები
პასუხი სრულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს განვლილ მასალას, საკითხი ლოგიკურად,
6 თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია.
სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი მაღალ დონეზეა.
პასუხი სრულია. სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, საკითხი
5
ლოგიკურად, თანმიმდევრულად და ადეკვატურად არის გადმოცემული. იურიდიული ტერმინოლოგია

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 4 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და სამართლებრივი ანალიზი ძალიან კარგია.
პასუხი სრულია. სტუდენტი დამაკმაყოფილებელად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ
4 მასალას. საკითხი ლოგიკურად და ადეკვატურად არის გადმოცემული, თუმცა არათანმიმდევრულია.
იურიდიული ტერმინოლოგია დაცულია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი დამაკმაყოფილებელია.
პასუხი შეკვეცილია. სტუდენტი საკმარისად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
3 თუმცა აღინიშნება ნაკლოვანებები. საკითხის გადმოცემულია ნაწილობრივ. იურიდიული ტერმინოლოგია
ნაკლოვანია. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი ფრაგმენტულია.
პასუხი ნაკლოვანია. სტუდენტი ვერ ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას,
გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. იურიდიული
1-2
ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული. სამართლებრივი მსჯელობა და ანალიზი
არადამაკმაყოფილებელია.
0 პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,

„მერიდიანი”, 1997-2005 წწ.

წყაროები:

 პლატონი, სახელმწიფო, ძველი ბერძნულიდან თარგმნა ბაჩანა ბრეგვაძემ, გამომცემლობა „ნეკრესი“,

თბ., 2003.
 ქსენოფონტი, მოგონებები სოკრატზე, სოკრატეს აპოლოგია, ძველბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი
წერილი, შენიშვნები და სახელთა საძიებელი დაურთო აკაკი ურუშაძემ, თბილისის უნივერსიტეტის
გამომცემლობა, თბ., 1973.
 არისტოტელე, პოლიტიკა, ნაწილი პირველი, ძველბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი წერილი და
ძირითადი ლიტერატურა
განმარტებები დაურთო პროფესორმა თამარ კუკავამ, თბ., 1995.
 ნიკოლო მაკიაველი, მთავარი, იტალიურიდან თარგმნა, წინასიტყვაობა და კომენტარები დაურთო
ბაჩანა ბრეგვაძემ, გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“, თბ., 1984.
 ტომას მორი, უტოპია, ლათინურიდან თარგმნა, შესავალი წერილი, შენიშვნები და საძიებლები
დაურთო ნინო გომართელმა, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბ., 1982.
 „შესავალი თანამედროვე აზროვნებაში“, I წიგნი, ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
გამომცემლობა, თბ., 2006.
 შ. ლ. მონტესკიე, კანონთა გონი, ფრანგულიდან თარგმნა დ. ლაბუჩიძემ, თბ., 1994:
 ჟან-ჟაკ რუსო, საზოგადოებრივი ხელშეკრულება, ფრანგულიდან თარგმნა და შენიშვნები დაურთო
დოდო ლაბუჩიძე-ხოფერიამ, თბ., 1997;
 რუდოლფ ფონ იერინგი, ბრძოლა უფლებისათვის, გერმანულიდან თარგმნა იასონ ბაქრაძემ, თბ., 2000.

ნორმატიული აქტები -

დამატებითი ლიტერატურა
 ვ. აბაშმაძე. ნარკვევები პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორიიდან. ტ.1, თბ., 1975; ტ.2,
თბ., 1977. (თსუ-ს იურიდიული ფაკულტეტის ბიბლიოთეკა)
 История политических и правовых учений.Учебник для ВУЗов под ред. проф. В. С. Нерсесянца. М.,
Норма. 2003.
 Философия права. Учебник для ВУЗов под ред. проф. О. Г. Данильяна. М., Эксмо. 2005.

ინტერნეტ-რესურსები -

შინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასებაშინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასება

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 5 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 სასწავლო კალენდარი
კვირა სწავლების მეთოდი საათი შეფასების კომპონენტი მაქსიმალური შეფასება

1-ლი კვირა ლექცია 2 სთ.

ლექცია 2 სთ.
მე-2 კვირა
სემინარი 2 სთ.
ლექცია 2 სთ.
მე-3 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-4 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-5 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-6 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
მე-7- მე-8 კვირა 2 სთ. შუალედური წერითი გამოცდა 30 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-9 კვირა 2 სთ. შუალედური გამოცდის შედეგების
სემინარი 3 ქულა
განხილვა. ზეპირი გამოკითხვა,
ლექცია 2 სთ.
მე-10 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-11 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-12 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-13 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-14 კვირა
სემინარი 2 სთ. ზეპირი გამოკითხვა 3 ქულა
ლექცია 2 სთ.
მე-15 კვირა
სემინარი 2 სთ. დასკვნითი დისკუსია
მე-16-მე-19 კვირა 3 სთ. დასკვნითი წერითი გამოცდა 40 ქულა

შინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასება

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 6 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 სასწავლო კურსის შინაარსი
კვირა სწავლების მეთოდი
1 ლექცია (2 სთ.)
2 ლექცია (2 სთ.)
სემინარი (2 სთ.)
ლექცია (2 სთ.)
3 სკოლის წარმომადგენელთა სამართლებრივი შეხედულებანი.
სემინარი (2 სთ.)
ლექცია (2 სთ.)
4
სემინარი (2 სთ.)
5 ლექცია (2 სთ.)
ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
შინაარსიშინაარსი/შეფასების კომპონენტი/მაქსიმალური შეფასება
თემა 1. შესავალი სამართლის ფილოსოფიაში მეცნიერების საგანი. ძველი აღმოსავლეთის წამყვანი
ცივილიზაციების სამართლებრივი იდეოლოგია. ძველ ეგვიპტესა და ბაბილონში ჩამოყალიბებული
სამართლებრივი იდეები
განსახილველი საკითხები:
შესავალი სამართლის ფილოსოფიაში მეცნიერების საგანი, შესწავლის მეთოდოლოგია და
პერიოდიზაცია. სამეცნიერო ლიტერატურისა და პირველწყაროების მიმოხილვა. ძველი აღმოსავლეთის
წამყვანი ცივილიზაციების სამართლებრივი იდეოლოგიის თავისებურებათა შესწავლა. ძველი
ეგვიპტესა და ბაბილონში ჩამოყალიბებული სამართლებრივი იდეები (ძველი ეგვიპტის რელიგიურ-
სამართლებრივი იდეოლოგია, პტახოტეპის, ახტოის, იპუსერის, ამენემოპეს სწავლებანი, ძველი
ბაბილონის რელიგიურ-სამართლებრივი იდეოლიგია ხამურაბის კანონებში გადმოცემული
სამართლებრივი იდეოლოგია).
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.
1997-2005.
თემა 2. ძველი ინდოეთის სამართლებრივი იდეოლოგია
განსახილველი საკითხები:
ძველი ინდოეთის სამართლებრივი იდეოლოგია: ბრაჰმანიზმი, მანუს კანონები, ბუდიზმი.
სამართლებრივი იდეები პოლიტიკურ ტრაქტატ „ართჰაშასტრას“ მიხედვით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
თემა 3. სამართლის ფილოსოფია ძველ ჩინეთში
განსახილველი საკითხები:
სამართლის ფილოსოფია ძველ ჩინეთში, მისი თავისებურებანი; ლაო ძის, კონფუცის და ლეგიზმის
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი. პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 4. ძველი საბერძნეთის სამართლის ფილოსოფია
განსახილველი საკითხები:
ძველი საბერძნეთის სამართლის ფილოსოფია, მისი თავისებურებანი. პითაგორას, ჰერაკლიტეს,
დემოკრიტეს და სოფისტების სამართლებრივი შეხედულებანი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
 წყარო: პლატონი, „სახელმწიფო“.
შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 5. სოკრატეს სამართლებრივი შეხედულებანი
განსახილველი საკითხები:
სოკრატეს სამართლებრივი მოძღვრებები. მისი შეხედულებები სახელმწიფოს ფორმებსა და
სამართლიანობაზე.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი. პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
7 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 1997-2005.
 წყარო: ქსენოფონტი, „მოგონებები სოკრატეზე”, „სოკრატეს აპოლოგია”.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 6. პლატონის სამართლის ფილოსოფია

განსახილველი საკითხები:

პლატონის სამართლებრივი მოძღვრებები. პლატონის იდეალური სახელმწიფოს პროექტები,

6 ლექცია (2 სთ.)
სემინარი (2 სთ.)
7-8
შეხედულებები სამართალსა და სამართლიანობაზე. მმართველობის ფორმების ციკლური წრებრუნვის
თეორია პლატონის მიხედვით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ ძირითადი: მოძღვრებათა
ისტორია, თბ., 1997-2005.
 წყარო: პლატონი, „სახელმწიფო”.
შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
შეფასების კომპონენტი - შუალედური წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 30 ქულა
თემა 7. არისტოტელეს სამართლის ფილოსოფია. პოლიბიოსის სამართლებრივი შეხედულებანი.

განსახილველი საკითხები:
ლექცია (2 სთ.)
არისტოტელეს სამართლის ფილოსოფია. არისტოტელეს შეხედულებანი სახელმწიფოს წარმოშობაზე,
9
სახელმწიფოს ცნება, მისი ნიშნები არისტოტელეს მიხედვით, არისტოტელეს შეხედულებები
მმართველობის ფორმებზე, სამართლიანობაზე (განტოლებითი და განაწილებითი სამართლიანობა).
არისტოტელე საუკეთესო სახელმწიფო წყობილებისა და სახელმწიფოს სამი ნაწილის შესახებ. პოლიბიოსის
შეხედულებები სამართალზე. მმართველობის ფორმები ციკლური წრებრუნვის საკითხი პოლიბიოსის
მიხედვით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
 წყაროები: არისტოტელე, „პოლიტიკა”.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 8. სამართლის ფილოსოფია ძველ რომში. სამართლის ფილოსოფია შუა საუკუნეების ევროპაში.
აღორძინებისა და რეფორმაციის ხანის სამართლებრივი შეხედულებანი

განსახილველი საკითხები:

სამართლის ფილოსოფია ძველ რომში. (ციცერონი, რომაელი იურისტები, რომაელი სტოელები, ნეტარი
ლექცია (2 სთ.) ავგუსტინე). სამართლის ფილოსოფია შუა საუკუნეების ევროპაში. თომა აკვინელისა და მარსილიო
10 პადუელის სამართლებრივი შეხედულებანი. აღორძინებისა და რეფორმაციის ხანის სამართლებრივი
შეხედულებანი. რეფორმაციის წარმომადგენელთა სამართლებრივი იდეები.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
შუალედური წერითი გამოცდის შედგების განხილვა. შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა.
სემინარი (2 სთ.)
მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 9. ჟან ბოდენის სამართლებრივი მოძღვრებები. ნ. მაკიაველის საერო პოლიტიკური დოქტრინა. XVI-XVII
საუკუნეების უტოპიური სოციალიზმის წარმომადგენლების სამართლებრივი შეხედულებანი.

განსახილველი საკითხები:

ჟან ბოდენის შეხედულებანი სახელმწიფოსა და სამართალზე. სახელმწიფო სუვერენიტეტის თეორია. ნ.

მაკიაველის საერო პოლიტიკური დოქტრინა. XVI-XVII საუკუნეების უტოპიური სოციალიზმის
წარმომადგენელთა სამართლებრივი იდეები - ტომას მორის „უტოპიის” და ტომაზო კამპანელას „მზის
11 ლექცია (2 სთ.) ქალაქის” მიხედვით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
 წყაროები: 1. ნიკოლო მაკიაველი. "მთავარი”, 2. ტომას მორი „უტოპია”.

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 8 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 10. სამართლის ფილოსოფია XVII საუკუნის ჰოლანდიაში. სამართლის ფილოსოფია XVII საუკუნის
ინგლისში. ტომას ჰობზის სამართლის ფილოსოფია

განსახილველი საკითხები:

სამართლის ფილოსოფია XVII საუკუნის ჰოლანდიაში - ჰუგო გროციუსის, ბენედიქტე სპინოზას

სამართლის ფილოსოფია. სამართლის ფილოსოფია XVII საუკუნის ინგლისში. მეფის ხელისუფლების
მომხრეთა შეხედულებანი სახელმწიფოსა და სამართალზე. რევოლუციური პარტიების
12 ლექცია (2 სთ.)
წარმომადგენელთა შეხედულებანი სახელმწიფოსა და სამართალზე. ტომას ჰობზის სამართლის
ფილოსოფია.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
 წყარო: ტომას ჰობზი, „ლევიათანი“.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 11. ჯონ ლოკის სამართლის ფილოსოფია. სამართლის ფილოსოფია XVIII საუკუნის საფრანგეთში
13
განსახილველი საკითხები:

ჯონ ლოკის სამართლის ფილოსოფია. სამართლის ფილოსოფია XVIII საუკუნის საფრანგეთში:

ვოლტერის, მონტესკიეს სამართლის ფილოსოფია. ხელისუფლების დანაწილების თეორია ჯ. ლოკის და
ლექცია (2 სთ.) შ. ლ. მონტესკიეს მიხედვით.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი. პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 110-112, 120-125.
 წყარო: შ. ლ. მონტესკიე, „კანონთა გონი“.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 12. რუსოს სამართლის ფილოსოფია. სამართლის ფილოსოფია XVIII საუკუნის იტალიაში. სამართლის
ფილოსოფია XVIII საუკუნის და XIX საუკუნის დასაწყისის გერმანიაში. შეხედულებანი სახელმწიფოსა და
სამართალზე მარქსიზმის მიხედვით.

განსახილველი საკითხები:
ლექცია (2 სთ.)

14 რუსოს სამართლის ფილოსოფია. სამართლის ფილოსოფია XVIII საუკუნის იტალიაში - ჯ. ვიკოს

შეხედულებანი სამართალსა და სახელმწიფოზე. სამართლის ფილოსოფია XVIII საუკუნის და XIX
საუკუნის დასაწყისის გერმანიაში. სამართლის ისტორიული სკოლა (ჰუგო, სავინი, პუხტა). კანტის და
ჰეგელის სამართლის ფილოსოფია. მარქსიზმი სახელმწიფოსა და სამართლის შესახებ.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005.
 წყარო: ჟ.-ჟ. რუსო, „საზოგადოებრივი ხელშეკრულება“.
სემინარი (2 სთ.) შეფასების კომპონენტი - ზეპირი გამოკითხვა. მაქსიმალური შეფასება - 3 ქულა
თემა 13. ძირითადი სამართლებრივი შეხედულებანი აშშ-ში XVIII-XIX საუკუნებში. სამართლის
ფილოსოფია XIX საუკუნის ევროპაში.

განსახილველი საკითხები:

ძირითადი სამართლებრივი შეხედულებანი აშშ-ში XVIII-XIX საუკუნებში. სამართლის ფილოსოფია

15 ლექცია (2 სთ.) XIX საუკუნის ევროპაში. ევროპული ლიბერალიზმი (ფრანგული, გერმანული). რ. იერინგის, ლ.
გუმპლოვიჩის, რ. შტამლერის სამართლებრივი შეხედულებანი.
ძირითადი ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 177-186, 195-196, 204-209, 250-258, 265-275.
 წყარო: რ. იერინგი, „ბრძოლა უფლებისათვის“.
სემინარი (2 სთ.) შემაჯამებელი დისკუსია
16-19 შეფასების კომპონენტი - დასკვნითი წერითი გამოცდა. მაქსიმალური შეფასება - 40 ქულა

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 9 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 სამუშაო ჯგუფების (სემინარების) მუშაობის დავალებების განრიგი
კვირა სწავლების მეთოდი
2
სემინარი (2 სთ.)
3 სემინარი (2 სთ.)
4 სემინარი (2 სთ.)
5 სემინარი (2 სთ.)
6 სემინარი (2 სთ.)
ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
სასემინარო დავალებების შინაარსი/ლიტერატურა გვერდების მითითებით
საუბარი სასწავლო კურსის მოცულობაზე და პროცესის წარმართვის მეთოდებზე, შეფასების სისტემაზე
და სავალდებულო ლიტერატურაზე.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი აღმოსავლეთის სამართლებრივი იდეოლოგია - ძველი
ეგვიპტე, ძველი ბაბილონი, ძველი ინდოეთი, ძველი ჩინეთი.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 15-26.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი საბერძნეთი - პითგორას, ჰერაკლიტეს, დემოკრიტეს,
სოფისტების სამართლებრივი მოძღვრებები.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 28-33.
 წყარო - პლატონი, სახელმწიფო, ძველი ბერძნულიდან თარგმნა ბაჩანა ბრეგვაძემ, გამომცემლობა
"ნეკრესი", თბილისი, 2003. წიგნი პირველი, გვ. 16 (ბოლოდან მესამე აბზაცი)-23 (23-ე გვერდის
ბოლოდან მეოთხე აბზაცის ჩათვლით) - თრაზიმაქეს შეხედულება სამართლიანობაზე.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი საბერძნეთი - სოკრატეს და პლატონის სამართლებრივი
შეხედულებანი.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 33-35.
 წყარო - 1, ქსენოფონტი, მოგონებები სოკრატზე, სოკრატეს აპოლოგია, ძველბერძნულიდან თარგმნა,
შესავალი წერილი, შენიშვნები და სახელთა საძიებელი დაურთო აკაკი ურუშაძემ.
სოკრატეს აპოლოგია, გვ 151-157.
მოგონებები სოკრატზე, წიგნი მეოთხე, თავი IV, გვ. 131-136 - სოკრატეს შეხედულებანი
სამართლიანობასა და კანონებზე.
წიგნი მეოთხე, თავი VI-ეს მე-12 ნაწილი, გვ. 142-143 _ სოკრატეს შეხედულებანი მმართველობის
ფორმებზე.
2. პლატონი, სახელმწიფო.
წიგნი მეორე, გვ. 62 (მეორე აბზაციდან)-64 - სახელმწიფოს ჩამოყალიბება.
წიგნი მესამე, გვ. 126 (ბოლო აბზაციდან) - 127 - იდეალური სახელმწიფოს სხვადასხვა ფენებს შორის
განსხვავების მიზეზის ახსნა.
წიგნი მესამე, გვ. 129 (მესამე აბზაციდან) -130 - მმართველთა და მეომართა საცხოვრებელი პირობები
იდეალურ სახელმწიფოში.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი საბერძნეთი - პლატონის სამართლებრივი
შეხედულებანი.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი. პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 36-40.
 წყარო - პლატონი, სახელმწიფო. წიგნი მეოთხე, გვ. 142 (ბოლოდან მეექვსე აბზაცი)-145 (მერვე
აბზაცის ჩათვლით) - სიბრძნე და სიმამაცე, როგორც იდეალური სახელმწიფოს საფუძველი.
წიგნი მეოთხე, გვ. 147 (მეოთხე აბზაციდან)-149 (პირველი აბზაცის ჩათვლით) - ზომიერება,
როგორც იდეალური სახელმწიფოს საფუძველი.
წიგნი მეოთხე, გვ. 150 (მეცხრე აბზაციდან)-151 (პირველ აბზაცამდე) - სამართლიანობა, როგორც
იდეალური სახელმწიფოს საფუძველი.
წიგნი მეხუთე, გვ. 179 - ქალისა და მამაკაცის თანასწორობა იდეალურ სახელმწიფოში.
წიგნი მეხუთე, გვ. 182 (მეხუთე აბზაცი) - ცოლებისა და შვილების ერთობა იდეალურ სახელმწიფოში.
წიგნი მეხუთე, გვ. 184 (ბოლო აბზაციდან)-187 (მეოთხე აბზაცის ჩათვლით) - ქორწინებისა და
შვილიერების საკითხი იდეალურ სახელმწიფოში.
წიგნი მერვე, გვ. 289 (მეორე აბზაციდან ბოლო აბზაცამდე) - უარყოფითი მმართველობის ფორმები.
წიგნი მერვე, გვ. 292 (მეოთხე აბზაციდან)-293 (მეოთხე აბზაცის ჩათვლით) - ტიმოკრატიის
დახასიათება.
წიგნი მერვე, გვ. 296-297 (ბოლო აბზაცამდე) - ოლიგარქიის დახასიათება.
წიგნი მერვე, გვ. 305 (მეორე აბზაციდან)-307 (მეორე აბზაცის ჩათვლით) - დემოკრატიის დახასიათება.
წიგნი მერვე, გვ. 319 (მეოთხე აბზაციდან)-321 (მეხუთე აბზაცის ჩათვლით) - ტირანი და ტირანია.
10 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
 7-8 შუალედური წერითი გამოცდა.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი საბერძნეთი - არისტოტელეს სამართლებრივი
შეხედულებანი.
9 სემინარი (2 სთ.) ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 40-42.
 წყარო - არისტოტელე, პოლიტიკა, ნაწილი პირველი, ძველბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი
წერილი და განმარტებები დაურთო პროფესორმა თამარ კუკავამ, თბილისი, 1995.
წიგნი I, თავი I, გვ. 10-13 - სახელმწიფოს წარმოშობა;
წიგნი III, თავი IV, გვ. 74-76 - მმართველობის ფორმები და მათი კლასიფიკაცია; თავი V, გვ. 76-78
(პირველ აბზაცამდე) - მმართველობის ფორმების დახასიათება, დემოკრატიისა და ოლიგარქიის
შედარება; იქვე, გვ. 80 (ბოლოსწინა აბზაცი) - სახელმწიფოს განმარტება; თავი IX, გვ. 90-92, თავი X, გვ. 92 -
მონარქია და მისი სახეები;
წიგნი IV, თავი IV, გვ. 107-109 _ დემოკრატიის სახეები; თავი V, გვ. 109-111 (ბოლო აბზაცამდე) -
ოლიგარქიის სახეები, დემოკრატიისა და ოლიგარქიის სახეების ევოლუცია; თავი VII, გვ. 114-115
(პირველ აბზაცამდე) - პოლიტეას დახასიათება; თავი VIII, გვ. 116 - ტირანია.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძველი საბერძნეთი - არისტოტელეს და პოლიბიოსის
სამართლებრივი შეხედულებები, სამართლებრივი მოძღვრებები ძველ რომში (ციცერონი, რომაელი
სტოელები, რომაელი იურისტები, ავგუსტინე), თომა აკვინელის, მარსილიო პადუელის, რეფორმაციის
წარმომადგენლების, ჟან ბოდენის სამართლებრივი შეხედულებანი.
ლიტერატურა:
10 სემინარი (2 სთ.)  ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 43 (პოლიბიოსი), გვ. 44-53 (ძველი რომი), გვ. 56-59 (თომა აკვინელი), გვ. 60-61
(მარსილიო პადუელი. მხოლოდ ის რაც მარსილიო პადუელს ეხება), გვ. 78-82 (რეფორმაციის
წარმომადგენლები - ლუთრეი, მიუნცერი, კალვინი), გვ. 82-86 (ჟან ბოდენი).
 წყარო - არისტოტელე, პოლიტიკა, წიგნი IV, თავი IX, გვ. 116-119 - საუკეთესო სახელმწიფო
წყობილების შესახებ; თავი XI, გვ. 122-123 (პირველ აბზაცამდე) - სახელმწიფოს სამი ნაწილის
შესახებ.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ნიკოლო. მაკიაველის საერო პოლიტიკური დოქტრინა; XVI-XVII
საუკუნეების უტოპიური სოციალიზმის წარმომადგენლების სამართლებრივი იდეები (ტომას მორი, ტომაზო
კამპანელა).
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 76-77 (მაკიაველი), 86-89 (მორი, კამპანელა).
 წყარო: 1. ნიკოლო მაკიაველი, მთავარი, იტალიურიდან თარგმნა, წინასიტყვაობა და კომენტარები
დაურთო ბაჩანა ბრეგვაძემ, გამომცემლობა "საბჭოთა საქართველო", თბილისი, 1984.
თავი I, რამდენნაირნი არიან სამთავროები და რა გზით შეიძლება მათი დაპყრობა, გვ. 94.
თავი II, მემკვიდროებითი სამთავროებისათვის, გვ. 95-96.
თავი III, შერეული სამთავროებისათვის, გვ. 96-101 (ბოლო აბზაცამდე).
თავი XIV, რა უნდა ახსოვდეს მთავარს სამხედრო საქმესთან დაკავშირებით, გვ. 166-170.
11 სემინარი (2 სთ.) თავი XV, იმ თვისებებისათვის, რომელთა გამოც ადიდებენ ან გმობენ ადამიანებს და,
განსაკუთრებით, მთავრებს, გვ. 170-172.
თავი XVII, სისასტიკის, გულმოწყალებისა და კიდევ იმისათვის, თუ რა სჯობია - უყვარდეთ თუ
ეშინოდეთ შენი? გვ. 176-181.
თავი XVIII, როგორ უნდა ესწრაფვოდნენ მთავრები იმას, რომ სანდონი იყვნენ, გვ 181-185.
თავი XXV, როგორია ბედისწერის გავლენა კაცთა ცხოვრებაზე და როგორ შეიძლება წინ აღუდგე მას,
გვ. 222-227.
2. ტომას მორი, უტოპია, ლათინურიდან თარგმნა, შესავალი წერილი, შენიშვნები და საძიებლები
დაურთო ნინო გომართელმა, თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბილისი, 1982.
კუნძულ უტოპიის მმართველობა და სოფლის ცხოვრების წესი, გვ. 72 (ბოლო აბზაცოდან)-74 (პირველ
აბზაცამდე);
თანამდებობის პირთათვის, გვ. 76 (ამ თავის პირველი აბზაცი); ხელობათათვის, გვ. 77 (ბოლო
აბზციდან)-83 (პირველი აბზაცის ჩათვლით, მომდევნო თავამდე);
ერთმანეთთან დამოკიდებულებისათვი, გვ.83 (ბოლოსწინა აბზაციდან)-87 (პირველ აბზაცამდე).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ჰუგო გროციუსის, ბენედიქტე სპინოზას, ტომას ჰობზის
სამართლებრივი მოძღვრებები, ინდეპენდენტებისა და ლეველერების სამართლებრივი იდეოლოგია.
ლიტერატურა:
12 სემინარი (2 სთ.)
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 100-102 (გროციუსი), გვ. 103-104 (სპინოზა), გვ. 105-108 (ჰობზი), გვ. 108-110
(ინდეპენდენტები და ლეველერები).

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 11 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი
  წყარო: ტომას ჰობზი, ლევიათანი - წიგნიდან: "შესავალი თანამედროვე აზროვნებაში", I წიგნი, ილია
ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა, თბლისი, 2006.
თავი XIII, კაცთა მოდგმის ბუნებით მდგომარეობაზე მის ბედნიერებასა და უბედურებასთან
კავშირში, გვ. 254-257;
თავი XIV, პირველი და მეორე ბუნებითი კანონებისა და ხელშეკრულების შესახებ, გვ. 257-260;
თავი XVII, სახელმწიფოს მიზეზებზე, წარმოშობასა და განსაზღვრებაზე, გვ. 261-262.
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ჯონ ლოკის, ვოლტერის, მონტესკიეს სამართლებრივი
მოძღვრებები.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი. პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 110-112 (ლოკი), გვ. 120-123 (ვოლტერი), გვ. 123-125 (მონტესკიე).
 წყარო: მონტესკიე შ. ლ., კანონთა გონი, ფრანგულიდან თარგმნა დ. ლაბუჩიძემ, თბილისი, 1994:
13 სემინარი (2 სთ.) I წიგნი, II თავი, ბუნების კანონები, გვ. 32-34, III თავი, პოზიტიური კანონები, გვ. 34-36;
II წიგნი, I თავი, სამი სხვადასხვა მმართველობის ბუნება, გვ. 37, II თავი, რესპუბლიკური
მმართველობა და დემოკრატიისათვის დამახასიათებელი კანონები, გვ. 37-38 (პირველ აბზაცამდე), III
თავი, არისტოკრატიული წყობის დამახასიათებელი კანონები, გვ. 42 (ბოლო აბზაცამდე), IV თავი,
კანონები მონარქიული მმართველობის ბუნებასთან მიმართებაში, გვ. 44-45 (პირველი აბზაცის
ჩათვლით), V თავი, დესპოტური სახელმწიფოს შესაბამისი კანონები, გვ. 47 (ამ თავის პირველი აბზაცი).
XI წიგნი, თავი III, რა არის თავისუფლება, თავი IV, იმავე თემის გაგრძელება, გვ. 180-181 (მეხუთე
თავამდე), თავი VI, ინგლისის სახელმწიფო წყობა, გვ. 181-193 (მეშვიდე თავამდე).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: რუსოს, ვიკოს, სამართლის ისტორიული სკოლის
წარმომადგენლების (ჰუგო, სავინი, პუხტა), ჰეგელის, კანტის სამართლებრივი მოძღვრებები,
სემინარი (2 სთ.)
14 შეხედულებანი სახელმწიფოსა და სამართალზე მარქსიზმის მიხედვით.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 125-127 (რუსო), გვ. 147-148 (ვიკო), გვ. 164-168 (სამართლის ისტორიული სკოლა), გვ.
168-172 (კანტი), გვ. 172-176 (ჰეგელი). გვ. 250-251, 254-258 (მარქსიზმი).
სასემინაროდ მოსამზადებელი თემატიკა: ძირითადი სამართლებრივი შეხედულებანი აშშ-ში XVIII-XIX
საუკუნებში (ზოგადი დახასიათება, ფრანკლინი, პეინი, ჯეფერსონი, ჰოლმზი); XIX საუკუნის ევროპული
ლიბერალიზმის წარმომადგენელთა სამართლებრივი შეხედულებები (კონსტანი, დე ტოკვილი,
ჰუმბოლდტი); იერინგის, შტამლერის, გუმპლოვიჩის სამართლებრივი მოძღვრებები.
ლიტერატურა:
 ვ. მეტრეველი, გ. დავითაშვილი, პოლიტიკურ და სამართლებრივ მოძღვრებათა ისტორია, თბ.,
1997-2005, გვ. 177-186 (აშშ), გვ. 204-209 (ევროპული ლიბერალიზმი), გვ. 265-270 (იერინგი), გვ. 270-
15 273 (გუმპლოვიჩი), გვ. 273-275 (შტამლერი).
სემინარი (2 სთ.)  წყარო: რუდოლფ ფონ იერინგი, ბრძოლა უფლებისათვის, გერმანულიდან თარგმნა იასონ ბაქრაძემ,
თბილისი, 2000.
უფლების არსი, მისი მიზანი და ამ მიზნის მიღწევის საშუალება რ. იერინგის მიხედვით, გვ. 31-34
(პირველ აბზაცამდე);
რა არის უმჯობესი უფლების დარღვევისას - ბრძოლა მის დასაცავად, თუ ბრძოლის თავიდან
ასაცილებლად მასზე უარის თქმა, რ. იერინგის მიხედვით? გვ. 43 (ბოლო აბზაციდან)-47;
უფლებისათვის ბრძოლა, როგორც მოვალეობა რ. იერინგის მიხედვით გვ. 48-53 (პირველ აბზაცამდე);
კერძო პირთა ბრძოლა უფლებისათვის, როგორც ერის უფლების დაცვის წინაპირობა რ. იერინგის
მიხედვით, გვ. 91 (პირველი აბზაციდან)-94 (პირველ აბზაცამდე).
16-19 დასკვნითი წერითი გამოცდა.

სილაბუსის ავტორი გიორგი დავითაშვილი

ივ. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი 12 სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი