12.

LA LUCHA DE CLASES
ASTEKARIKO ARTIKULUA (1896-05-
23)
Historia
1 pag.

Document shared on https://www.docsity.com/es/12-la-lucha-de-clases-astekariko-artikulua-1896-05-23/7237617/

Downloaded by: kemen-ugarte-undabarrena (1ugar.ke.8081@solokoetxebhi.net)
12. TESTUA. LA LUCHA DE CLASES ASTEKARIKO ARTIKULUA (1896-05-23)
Bizkaiko Langileei

Aurrean daukagun testua lehen mailakoa da, kazetaritzako testu narratiboa “La Lucha de Clases” PSOE alderdiaren astekarian argitaratuta.
Edukiari dagokionez izaera sozial-politikoa du. Testuaren egilea ezezaguna da, baina suposatzen da Tomas Meabe idatzi zuela, egunkariaren
sortzailea eta euskal sozialismoaren pertsonai garrantzisua. Beste aldetik, publiko zabal bati zuzenduta dago, zehazki Bizkaiko langileei,
meategietakoei zehazki, eta beraz, publikoa da. Bilbon idatzi zen, astekaria zegoen lekuan, 1896ko maiatzaren 23an. Argitalpen-dataren
arabera, Euskal Autonomia Erkidegoko industrializazio-aldian gaude, Bizkaian hain zuzen ere. Beste aldetik, momentu honetan, Espainia
Kubako Gerran sartuta zegoen.

Testuaren helburua XIX. mendearen amaieran bizkaitar meatzariek bizi behar zuten baldintza kaskarrak salatzea da, eta ideia nagusiak
langileen borrokaren garrantziari, Gallartan, 1890eko maiatzarena 1an egindako grebaren ondoren lortutako aurrerapenei, "Kuartel" eta
"kantinak" mantentzeari eta grebaren balioari buruzkoak dira. Hau da, azaltzen da, helburu horiek lortzeko batzorde bat sortu zela.

Testua hainbat paragrafotan aurkezten zaigu, urte bereko maiatzaren 1ean Gallartan izandako mitinari erreferentzia eginez. Lehenengo
parrafoan meatzarientzat nahitaezkoak diren barrakoi eta denden egoera aztertzen da, eta biak ere derrigorrezkoak zirela eta meategien
jabeen esku zeudela adierazten da. Horretaz gain, 1890eko greba ere aipatu dute, "lanaldia mugatzea eta derrigorrezko barrakoi eta dendak
desagertzea eskatuz". Lanaldia hamar ordura murriztu zen, baina etxebizitzei eta dendei dagokienez, egoerak berdin jarraitu zuen. Laugarren
paragrafoan, establezimendu horien baldintzak eta zegoen higiene eskasia deskribatzen dira. Era berean, azaltzen da derrigorrezkoa zela
barrakoietan ostatu hartzea lanean onartua izateko eta kalitate txarreko eta garestiko janaria erosteko denda jakin batzuetan. Bostgarren
paragrafoa, baldintza hauek umerik gabekoak zirela azaltzen da, askatasunaren aurkako eraso grabea, osasun eta higiene legeen aurkako iraina
baitzen, eta, batez ere, esplotazio antihumanitarioa ziren. Horregatik, ezein gobernu kultuk ezin du egoera hau luzaroago jasan. Azken
paragrafoa gobernuari eta agintariei dei egiten die egoera honekin amaitzeko, kontzientziarik gabeko esplotatzaileen aseezintasuna baino ez
baitu bultzatzen. Hala ez bada, meatzariek "grebarako legera joko dute".

Testua hobeto ulertzeko hurrengo kontzeptuak azalduko ditut: Gallarta Enkarterriko herria da, Bizkaiko mendebaldean. Testuari dagokionez,
Gallartak garapen industriala eta, ondorioz, lan baldintza kaskarrak bizi izan zituen, honen ondorioz, langileak, 1896ko maiatzak 1ean herriko
frontoian bildu zirelarik. Bestalde, barrakoiak meatzariak lo egitera behartuta zeuden lekuak ziren, eta bertan lo egiteko dirua ordaindu behar
zuten. Espazio hauek espazio txiki eta deserosoak ziren, non meatzari asko bizi ziren inolako higiene, espazio eta segurtasunik gabe, hau da,
espazio hauetako bizi-baldintzak kaskarrak eta penagarriak ziren.

1876. ondoren, hau da, azken Karlistaldiaren ondoren, industrializazioaren eta Bizkaiko langileen mugimenduaren garapena¡ `P egon zen, Mª
Cristinaren erregeordetzan, zaharberritzean. Industrializazioak bi gizarte talderen sorrera ekarri zuen; oligarkia eta proletalgoa. Burdina
ustiatzeak eta esportatzeak inguruko lurraldeetako eskulan ugari erakarri zuen zonaldera. "Etorkinen" etorrera masibo horrek, zalantzarik
gabe, garapen ekonomikoari mesede egin zion, baina arazo ugari ere eragin zituen. Bizkaian (batez ere Meatzaldean) etorkinen hartzaile
nagusietako bat bihurtu zen.

Etorkin horiek, lan bila eta beren bizi-kalitatea hobetzeko asmoz, lan baldintza penagarriak aurkitu zituzten. Baldintza txarretan lan egin eta bizi
ziren, amaierarik gabeko eta gaizki ordaindutako lanaldiekin. Meatzaritza-enpresa beraren jabetzako barrakoietan bizi behar zuten, higienerik
gabe, eta beren janari- edo jantzi-beharrak “Kantinetan” erostera behartuta zeuden.

Denborarekin, proletalgoaren bizitza- eta lan-baldintza txarrek lan-gatazkak areagotu zituzten, eta gatazka horiek meatze-eremuaren jabe egin
ziren, sozialismoak milaka langile mobilizatzen zituen aldi berean. 1886an, Perezaguak lehen elkarte sozialista sortu zuen. Proletalgoaren bizi
eta lan baldintza zailen ondorioz, lan gatazkak areagotu egin ziren, eta sozialismoa milaka langile mugiarazteko gai zen indar bihurtu zen.
1890ean (Zugaztieta) langile klasearen lehen greba handia gertatu zen, arrakastatsua izan zena, eta lanaldia murriztea lortu zen, 1892an beste
greba bat izan zen, porrot egingo zuena. 1896an, Gallartako frontoian bildutako langileek esan zuten beren aldarrikapenak kontuan hartzen ez
badira, enpresako barrakoi eta kantinetan bizitzeko eta erosteko derrigortasunaren amaiera direla, eta baztertuak izanez gero, neurriak
hartuko zirela, greba bezala. Geroago, 1896ko maiatzaren 23an, "La lucha de Clases" PSOE alderdiaren astekarian argitaratu zen, mendearen
amaieran bizkaitar meatzariek bizi behar zuten baldintza kaskarrak lortzeko, urte bereko maiatzaren 1ean izandako mitinari erreferentzia
eginez. Sozialisten artean Tomas Meabe euskal herritarra nabarmendu zen, klaseen arteko borrokaren mintegiaren sortzailea, zeinari dagokion
testu hau.

Geroago, 1910ean, bi gertaera garrantzitsu gertatu ziren: Euskal abertzaleek, UGTren bultzada ikusita, eta sindikatu sozialistek, sindikatu
propioa sortu zuten, langileria erakartzeko. 1915ean, Indalecio Prietoren eta bere kideen alde amaituko den barneko liskarra sortu zen,
Perezaguaren bazterketa eta behin-behineko kanporaketa ekarriko duena. Lehen Mundu Gerraren ostean, bizi kostuaren igoerak
ezegonkortasun handia ekarri zuen Euskadira, eta honen ostean 1917ko greba egin zen. Euskadin, Espainiako beste lekuetan bezala, langile-
borrokak 1919an eta 1920an, garrantzi handia eduki zuen arazo ekonomiko ugari zegoelako. 1920an, 120 greba baino gehiago egon zen.

Testu hau oso garrantzitsua da garaiko arazo politiko eta sozialak ulertzeko: langileen egoera, Kubako gerra, langile sozialisten arazoa, eta
herriarekiko nortasuna... Bestalde, meatzarien klase-borrokaren aldeko adierazpenak industrializazioak eragin zituela ere erakusten du.
Bertako buruzagiei aurre egiten dieten langileen kasuan, meatzeen jabeak izateaz gain, meatzarientzat nahitaezkoak ziren "dendak" eta
"barrakoiak" ere bazituzten. Gainera, grebak konpontzeko moduak ospea eta emaitza onak eman zizkion Alderdi Sozialistari.

Document shared on https://www.docsity.com/es/12-la-lucha-de-clases-astekariko-artikulua-1896-05-23/7237617/

Downloaded by: kemen-ugarte-undabarrena (1ugar.ke.8081@solokoetxebhi.net)