Professional Documents
Culture Documents
Άλμπερτ Αινστάιν Ιστορικά Ελευθεροτυπίας
Άλμπερτ Αινστάιν Ιστορικά Ελευθεροτυπίας
DΤOΡΙΚΑ
Ο ΕΒΡΑΙΚΗΣ ΚΑΤΑΤΩΤΗΣ
ανησυχοò κατ μÝτρτοò μαθητηò
Αλμπερτ ΑlνστÜτν καιÜφερε να αναδετχθεß
σιον εΠιφανεσιερο φυστΚο τηò εΠοΧηò ιου
με την εργασßα του yra ιη Θεωρßα ιηò
Σχειτκüιηιαò, η οποßα θεμελßωσε ιην
επισιημη ιηò Κοσμολογßαò,
Σε ηλτκßα 28 χρüνων, ιο 1θ07, παρουσßασε
τη δτÜσημη εξßσωση του και Üρχτσε να
δτδÜσκετ στα Πανεπτσιημτα ιηò Ζυρßχηò,
ιηò ΠρÜγαò κατ ιου Βερολßνου, yra να
φιÜσετ ιο 1θ21 να πÜρετ ιο Βραθεßο
Νομπελ για την ανακÜλυψη του νüμου ιου
φωιοηλεκτρτκοý φα ινομÝνου.
Η εΒραßκη καιαγωγη του γßνετατ η ατιßα να
εξαπολυθεß ενανιßον ιου δτωγμüò με ιην
Üνοδο του Χßιλερ σιην εξουσßα. Or ναΖτστÝò
καινε ια βιθλßα ιου και or Γερμανοß
εθντκοσοσταλτσιεò φυστκοß καιαδτκÜΖουν
ομüφωνα ιη Θεωρßα ιηò Σχειτκüιηιαò.
ΑποδÝχετατ μτα ΒÝση στο Πανεπτσιημτο του
Πρßνσιον.
Eivar αυιüò που θα ετσηγηθεß σιον
ΡουΖΒελτ ιο 1θ3θ τnv καιασκευη ιηò
αιομικηò ΒüμΒαò -üχι üμωò και ιη χρηση
ιηò Yra να σιαμαιησετ η ΥερμαντΚη
επιθετικüιηια. Kar εßνατ ο ßδτοò που ιη
χροντÜ ιου ΒανÜιου ιου, ιο 1θ55, θα
0 ÜνOρωπOò πOυ συνυπογρÜψετ δηλωση με ιον ΜπÝρτρανι
ΡÜσελ υπÝρ τηò ετρηντκßò επτλυσηò ιων
δταφορþν των μεγÜλων δυνÜμεων.
ερμηνευσε τ0 Σýμπαν ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΔΟΣ
L
f ψιδτυ» οτη Γερμανßα ιου ΜεοοπολÝμου
ατσθÜν8ηκε σιο πεισß του και ο ßδιοò ο
χαρακιηρßσετ ο ΑßνστÜπ,(ο οποßοò, ωσιüοο,
ποτÝ δεν κλÞδηκε οε απολογßα ενþπτον τηò
γüνοò μταò εθραßκηò οτκογÝνεταò απü ιην πüλη περιΒüηιηò επτφοπηò) ωò Ýναν «ασυγκρßτωò
Ουλμ τηò Βαυαρßαò, üτω/, ιο 1920, καδηγιτιηò ma μεγαλυιερο κßνδυτ,ο γη ιην κοινωνßα μαò
στο Πανεmσιημτο του Βερολßνου, δα Ýχετ να απü εκεßνον που θα συνιστοýσαν οι λßγοι
ανττμετωπßσετ ττò συχνÝò δτακοπÝò Kar ττò Κομμουνlστεò Που υΠαρΧουν στη Χωρα μαò.
υροκλησετò συò þρεò των πανεπιστημτακþν ιου Οrλεò αυιεò ο] ερευνεò και οι ανακρßσειò
υαραδüοεων αιü τουò ακραιφνεßò «αρßουò» Ýχουν Þδη υπονομεýοει σε Ýναν αξιολογο
δταδηλωιÝò. Mra καιÜσιαση πρα¾μÜιωγ που θα Βαθμü ιο δημοκρατlκü χαρακmρα ιηò
οδηγησετ ιελτκÜ τον ßδτο (που θα κοlνωνlαò μαò,..».
αυτοχαρακτηρτστεß τüτε «ε6ραßοò με Mra υποθÞκη που, μÝχρτ σημερα, δτατηρεß την
φτλελευθερο, δτεδντοττκü φρüνημα») σιην αξßα ιηò.
ΦαßÜιιν Μολιγκοιþη1
προλÞαι
ναò δημüσιοò υπÜλληλοò γραφεßου ευρεσττεχντþν Üλλαξε yra πÜντα την ανιßληψß
μαò yra ιο Σýμπαν, Αυτüò ηιαν ο Αλμπερτ ΑΙνσιÜιν. Δταιυπωσε την ErδrxÞ
Θεωρßα τηò Σχετικüτηταò απü ιο 1θ05 και τη Γενικη Θεωρßα τηò Σχετικüτηταò
απü ιο 1θ16 κ.ε.
Σιην,ErδrkÞ Θεωρßα ασχολÞθηκε με το φωò Kar με ιο χρüνο. Ακüμη, με την
ενÝργετα που περτÝχειατ σε μßα ποσüτηια ýληò.
Το φωò, συμφωνα με ιον ΑßνοιÜτν, αποιελεßτατ απü μεμονωμÝνα, ασυνεχÞ «ποστß
ενÝργειαò» (κΒαντα), ιου αργüτερα ονομÜστηκαν φωιüντα. Η ταχυτητα του φωτüò
οιο Συμπαν εßνατ σιαθερη.
Το ßδτο üμωò δεν συμΒαßνετ Kar με ιο χρüνο. Συμφωνα με ιην κλαοτκÞ Νευτþνετα
ΜηχαντκÞ, ο χρüνοò εßνατ απüλυτοò, ο ßδτοò σε ολüκληρο ιο Σýμπαν, αυιüò που
καταγρÜφουν ια ρολüγτα μαò.
Συμφωνα με ιον ΑßνσιÜτν ο χρüνοò δεν εßναι ο ßδτοò. ΕξαρτÜτατ αυü το συοιημα
αναφορÜò στο οποßο ιον μειροýμε. Ο χρüνοò αλλÜΖετ yra τον κτνουμενο. Η ιτμη
ιου σχειßΖειατ προò τον εκÜσιοτε παρατηρητη.
Η ποσüτηια ενÝργεταò, ιÝλοò, που περτÝχειατ σε Ýνα υλτκü σωμÜιτο εßνατ τερÜσττα.
Ισουται με τη μÜΖα του οωμαιßου επß το τετρÜγωνο τηò ιαχýιηιαò του φωιüò.
Η δταπßστωση αυιη τηò Εýπηò Θεωρßαò τηò Σχειτκüτηιαò Βρßκε την εφταλιτκß
πετραματικη επιθεΒαßωσÞ ιηò στη δημτουργßα ιων αιομτκþν kar υδρογοντκþν
ΒομΒþν. Δηλαδη ιων πιο καιαστρεπιτκþν üπλων που γνþρισε ποτÝ η
ανθρωπüτητα.
Με τη ΓεγτκÞ Θεωρßα τηò Σχειτκüιηιαò, χþροò kar χρüνοò φττÜχνουν μßα
ιειραδτÜστατη ετκüνα ιου κüσμου [χωροχρüνοò].
Ιδτüτηια του χωροχρüνου εßνατ η Βαρυτηια kar εξατιßαò ιηò Βαρýτηιαò, ο δταρκþò
διαστελλüμενοò χωροχρüνοò εßναι καμπυλωιüò.
«Ο καμπυλüγραμμοò τειραδτÜσιαιοò χωρüχρονοò ιου ΑßνστÜτν μυορεß να
παρομοταστεß με μια ιενιωμÝνη ελαοιικÞ μεμΒρÜνη, που εßνατ παραμορφωμÝνη, σε
εκεßνα ια σημεßα σια οποßα υυÜρχουν θαρτÜ ανττκεßμενα: αστÝρεò, γαλαξßεò ß
Üλλη ýλη. Εισι κατÜ τον ΑßνστÜτν, κÜθε σþμα με μεγÜλη μÜΖα, üπωò εßνατ yra
παρÜδειγμα ο ηλτοò, καμπυλþνει γυρω ιου ιο χωρüχρονο» (ΠÜπυροò-Λαρουò-
ΜπριτÜνικα, ι. 5, σ. 53).
Το φωò ακολου8εß τον καμπυλωιü χωροχρüνο kar αυτü φαßνετατ σε ολτκÞ Ýκλετqm.
Or πλανητεò εξÜλλου, αντß των ελλετπιτκþν ιροχτþν οτο χωρüχρονο -εξατιßαò ιηò
Βαρýιηταò- κτνοýντατ κατÜ μηκοò καμπυλüγραμμων ιροχτþν. Το γεγονüò αυτü
εξηγησε ιην ανþμαλη συμπεριφορÜ τηò τροχιÜò του Ερμη, που παρÝμενε
ακατανüητη, στα πλαßστα ιηò μηχαντκηò του Νευτωνα. [Κνεßιατ σε ιüξο μεγαλυιερο
καιÜ 43 δευιερüλεπια, απü αυιü που προθλÝυετ η Νευιþνετα Mnxavrkn].
Οταν εφαρμüσιηκαν or εξτσþσετò τηò σχεττκüιηιαò, εξηγηθηκε ιληρωò η τροχτÜ
ιου πλανÞιη. [<«ΒρÝθηκαν» τα επτπλÝον 43 δευτερüλεπτα].
«Οι ιδÝεò του ΑßνστÜτν εχουν τεlηστια μεOοδολογικη σημασßα, ΜετÝΒαλαν τιò
μηχανιστικÝò απüψειò, που κυρπρχουσαν σιη φυσκη απü την εποχη του
Δ/εýτωγα (...) και οδýγησαν σLη νεα υλιστικÞ εικüνα του κüσμου, που ΒασßΖεται
στο βαθý οργανικü δεσμü των εwοlων χþρου-χρüνου με fην υλη (.,,) Δεσμüò
χþρου-χρüνου και ýληò με την κßνηση τηò αποδεßχτηκε üτι εßναι η Βαρυτητα»
(ΝΙεγ. ΣοΒιετικη Εγκυκλ,, Μüσχα 1θ7Β, ι. Α', σ. 332).
Nikcò ΒαιβιÜlι.παστιò
5
0ß Οß
οτχογÝνετα
Οτ πιο παλτοß Eθpaior πρüγονοτ του ΑßνοτÜτν α-
πο τον πατερα Kar τη μητερα του Ζοýσαν σε μικρεò
πüλετò η χωρτÜ ιηò νοιτοδυιτκßò Γερμανßαò, Ηιαν
φτλησυχοτ, Üσημοτ Ýμποροτ η θτοιÝχνεò. ΚανÝναò
απ' αυιουò δεν εßχε ιραΒηξετ την προσοχη ιου κü-
σμου με κÜποτα, Ýσιω kar την παραμτκρη, ειιτυχßα )
6
1. 0 πατÝροò
του Αßνστüιν,
ΧÝρμαν.
2. Η μητÝρα του
ΑßνστÜιν,
Πσουλßνε.
3, 0 Αλμπερτ σε
ηλικßα 6 ετþν με
την οδελφÞ του
ΜÜμα
γ
ß'Ý
{
§
19
.j
j
ý
*
J
τΑΘΜοι ΤΗΣ Zalg;Toy
4, ΜOθητÞò στο
ΓυμνÜσιο του του σια γρÜμματα η ττò επτστημεò. Ο ΑßνστÜτν üταν
Ααρüου τηò ιον ρωτοýσαν γlα τουò προγüνουò ιου ιüντΖε:
Ελβετßοò «ΕΖησαν μÝσα σε ουνθηκεò πολυ υερτορτσμÝνεò
που δεν ιουò επÝτρεπαν να δτακρτθοýν».
Τα πατδιχÜ χlýντα
Ο Αλμπερι ΑßνστÜτν (Albert Einstein) γεwß-
θηκε σττò 1θ Μαριßου του 187θ σιη Bauaprkn πüλη
Ουλμ. Η πüλη αυιÞ δεν Ýπατξε κανÝναν απολýιωò
ρüλο οτη Ζωη του, αφοý ιον επüμενο χρüνο η orko-
γÝνετÜ του εγκαιαοιÜθηκε σιο Μüναχο. Τüιε γεν-
νÞθηκε kar η αδελφη ιου ΜÜγτα (Maja).
Το Μüναχο, η πüλη τηò νεüιηταò του Αλμπερτ,
Þταν το πολτττκü kar πνευμαιτκü κÝντρο ιηò νüτταò
Γερμανßαò. Το σπßιτ ιουò ßιαν μτα Ýπαυλη στα
υροÜοιτα μ' Ýνα μεγÜλο κÞπο. Ο παιÝραò ιου ΧÝρ-
μαν (Hermann) εßχε, μαΖß με τον αδελφü ιου ΓτÜ-
π (Jacob) που Ζοýσε μαΖß ιουò, Ýνα μτκρü ηλε-
κιροχημτκü εργασιηριο. Ο ιρüυοò τηò Ζωßò kar η Ο μικρüò Αλμπερτ δεν υπηρξε με τßποια «παýß-
κοσμοθεωρßα ιου ΧÝρμστ ηιαν üμοτα με αυτß ιου θαýμα». Αργησε μÜfuστα να μτλησετ, τüσο που or
μÝσου Γερμανου kar δεν εßχε σχÝση με ιιò συνηθτ- γονεßò ιου φοθßθηχαν μßπωò υπηρχε κÜποτα ανω-
σμÝνεò ασχολßεò ιων εθραßκþν κοτνοιηιωγ ττò ο- μαλßα. Δεν του Üρεσαν οι σωματτκÝò ασκησετò, ιο
ποßεò θεωρουσε παλτÝò προληψειò. ιρÝξτμο η ιο πηδημα. Απü τüιε που καιÜλαβε τον
Η μητÝρα ιου ΑßνσιÜτν, η Παουλßνε Κοχ εαυτü ιου προιιμουσε να ατιομαχρýνειαι απü ια
(Pauline Koch), δτακρτνüταν απü μτα καλλττεχνι- πατδτÜ τηò ηλτκßαò ιου και να Βυ8ßΖειατ οιο üνετρο
κη τδτοσυγκρασßα kar κÜποτα νüτα λεπιοý χτουμορ, Kar ιο οραμα.
Την Ýθελγε η μουστκß και ÝπαιΖε θαυμÜοτα πτÜνο. Απü νωρßò (ρÜνηκε καθαρα Ýνα απü ια ουσιαστl-
κÜ χαρακιηρτστικÜ του χαρòικτηρα του. Η απÝχθετα
yra κÜθε εßδοò καιαναlχασμοý υου ορτσμÝνοτ Üν-
θρωποτ ευýÜλλουν στουò συνανθρþπουò τουò.
Β
5, 0 Αß'νστüιν σε
ττò σχειτκÝò προφυλÜξετò, Yra ιην επτκßνδυνη α-
ηλικßο 14 ετþν.
πüφαση ιου. Απü μεν τον οτκογενετακü τουò γιατρü 6, ΕπιοτολÞ (κορτ
πηρε Ýνα πτοιοποτηιτκü που Ýγραφε üιτ λüγοτ υγεß- ποοτÜλ) του
αò επτθÜλλουν να αναπαυθεß κονιÜ σιην οlκογÝ- Αßνστüιν προò
νετÜ του στην Ιταλßα, απü δε τον καθηγηιß του ιων τη μητÝρα του
μαθημαιτκþν πηρε μτα συσιαυκη επισιολη, οýμ- με ημερομηνßα
φωνα με την οποßα οτ μαδηματτκÝò του γνþσετò ß- 27,9.ß919
ιαν πανεπιστημτακου επτπÝδου.
Στην Ιιαλßα Ýκανε παραιειαμÝνεò δτακοπÝò. Ο
πατÝραò ιου üμωò του ΖÞιηοε να κοτιÜξετ το μÝλλον
του, δτüιτ η εmχεßρηοη ιου δεν πηγατνε καλÜ.
Απü ιη μßα η κλßοη του yra ια μαθηματτκÜ kar
ιη φυστκη και απü ιην Üλλη το ιεχτ,ικü επÜγγελ-
μα του πατÝρα του, τον Ýοπρωξαν προò ττò ιεχνολο-
γικÝò επτστημεò. Αλλωσιε ιου Ýλετπε και ιο απο-
λυτηρτο του Γυμνασßου. Ο ßδιοò πßστευε üττ με ιη
θαυμÜσια επßδοσÞ του σια μαθημαιτκÜ πro ευκολα
οιο ΓυμνÜοτο. Την αγÜπη ιου yra ια μα8ημαιτκÜ θα ετσÜγονταν σ' Ýνα Πολυτεχνεßο παρÜ σ' Ýνα Πα-
την προκÜλεσε ο αδελφüò του πατÝρα ιου, ΓτÜκο- νεπtσιημτο.
μπ, Ýναò εμπετρτκüò μηχαντκüò, που του δlδαξε ια Φοττηýò σm Ζυρß:αι
πρþτα σιοτχεßα τηò ÜλγεΒραò. ΠραγμαιτκÞ πνευ- Την εποχη αυτÞ ιο πτο φημτσμÝνο ιεχνολογτκü ß-
μαιτκη αναοιÜιωση δοκßμασε üιαν οε ηλτκßα 12 ε- δρυμα σ'üλη την κεντρτκη Ευρþπη -αν εξατρÝ-
τþν επεσε yra πρωτη φορÜ στα χερτα του ενα εγ- σουμε ιη Γερμανßα- Þιαν το Ομοσπονδταχü Ινσττ-
χετρßδτο θεωρηιτκηò γεωμετρßαò. Κατüπτν απατιη- ιοýτο Τεχνολογßαò ιηò Ζυρßχηò, γνωσιü ωò Πολυ-
σεωò τηò μηιÝραò ιου Üρχτσε πολυ νωρßò μαθημαια ιεχνεßο. Ο ΑßνσιÜτν πßγε εκεß, Ýδωσε ετσαγωγτκÝò
βτολιοý. Σιην αρχη ιοý φÜνηκε σαν μτα πρüσθειη εξειÜσετò οιη σχολÞ μηχαντκþν, αλλÜ απÝιυχε! Or )
αγγαρεßα, γρηγορα üμωò απÝκτησε πολυ μεγÜλη
δεξτοιεχνßα kar αγÜπη yra ιη μουστκη, που τη δτα-
ιηρησε σ' üλη ιου ιη ΖωÞ.
Οιαν ο Αλμπερτ Ýκλετοε τα 15 χρüντα του, η οι- 21.τ,|1
κογÝνετÜ ιου εγκατασιÜθηκε, σε αναΖÞτηση καλυ-
τερηò ιýχηò, σιο ΜτλÜνο, ενþ αυιüν τον Üφησαν σ' ;Þ_.1- -Κ-.ΖLι.'
Ýνα οτκοιροφεßο yra να τελετþσετ ιο ΓυμνÜστο σιο
?t^.o ε--- /*.-,ι-7
Μüναχο. Σιο ΓυμνÜστο ÝΒρτσκε ελÜχτσιη κατανüη- ι)<Ια|
οη. Or συμμαθητÝò του τον ΖÞλευαν επετδß τουò tιιß^
ξεπερνουσε κατÜ πολυ στα μαθηματτκÜ, αλλÜ ιον 2τ1-,
υποττμουσαν yra τη μτκρß του επßδοση οια κλαστ- ,α_ ι,(ι
κÜ μαθημαια. Με ιην εκδηλωιτκÞ ιου απλüιηια Ι,.l.ι,-
δεν Ýκρυθε τη δυσαρÝσκετÜ ιου yra ιουò καθηγητÝò /,ι,. , ι'ι
ιου, γεγονüò που τον Ýκανε κÜθε Üλλο παρα αγα- |/"ι-^-^
πητü ο' αυιοýò. '.ζ.
Η ανοχþρηòπτ απü το Μüναχο ",.
οΙ:.,-/:>- .,υ-|, τ
Τρειò Üνθρωποι
που Ýποιξαν γνþσετò ιου σια μαθηματικÜ και ιη φυοτκÞ τον το- συμφοττητριÜ του ΜτλÝfα ΜÜρττò (Mileva Maric)
σημοιιτικü ρüλο ποθειοýσαν μεν πολý ψηλÜ σε σχÝοη με ιουò Üλ- που αργüτερα Ýγτνε γυναßκα του. Τüτε ακρτθþò Ý-
οτην εξÝλιξη του λουò υποψßφιουò, αλλÜ υσιερουοε στα θεωρηττκÜ παψε να ενδταφÝρετατ yra τα θεωρηττκÜ μαθηματτ-
ΑßlυοτÜιν: ο Kar φυστογνωσιτκÜ μαδηματα. Στο δτευθυντη üμωò κÜ. Πßσιευε üιτ or πτο απλÝò μαθηματτκÝò αρχÝò
συμμοθητÞò ιου Ινσιττουτου εßχαν κÜνετ εντυπωση or μαθηματτ- αρκοýσαν yra να εκφραστουν οι βαστκοß νüμοτ τηò
του ΜαρσÝλ κÝò γνþσετò ιου ΑßνοτÜτν και του σýστησε να πÜρετ φυστκßò. Μüνο αργüτερα θα πετθüταν γτα το ενιε-
Γκρüσμαν (7) και το απολυτηρτο του Γυμναοßου φοττþνταò σιο προο- λþò αντßθειο. Qστüοο σ'αυτη τη σπουδασιτκÞ ßου
οι φßλοι του δευττκü σχολεßο του ΑαρÜου. υερßοδο, ιην ιüσο σημΦºικη γτα την πνευμαιτκß
ΧÝρμαν
Ο ΑßνοιÜτν πηγε σιο ΑαρÜου απατστüδοξοò kar του ανÜπιυξη, η ΖωÞ του δεν κυλουσε με Üνεση. Ο
Μινκüφσκι (8)
κυρτευμÝνοò απü Ýναν αüρτσιο φüΒο. Εκεß üμωò παιÝραò του αδυναιοýοε να του σιεßλετ χρηματα.
κοι ΝτÜβιντ
ιον περßμενε μτα ευχÜριοτη Ýκπληξη, Στη σχολÞ ε- ΚÜποτοτ ευκατÜσταιοτ θεßοτ ιου ιου Ýστελναν Ýνα
Χßλμπερτ (9)
πτκραιοýσε Ýνα φτλελευθερο πνεýμα. Or καθηγη- ποσüν κÜθε μßνα. Σιο τÝτqιτο Ýιοò Ýπρεπε να πε-
ιÝò ßταν σιη δτÜθεοη των μαθηιþν τουò, πÜντα πρü- ρÜσετ απü δυοκολεò εξετÜσειò και yra μεν τη φυ-
θυμοτ να ουΖηιÞσουν φτλτκÜ κατ να δþσουν ουμ- στκÞ δεν υπßρχε πρüθλημα. Υπηρχε üμωò στα μα-
θουλÝò. Ο ΑßνστÜτν πßρε σιο ιÝλοò ιηò χροντÜò ιο θημαιτκÜ. Ευτυχþò ο συμμαθητηò του ΙνΙαρσÝλ
ατιολυτηρτο ιου Γυμνασßου kar Ýγτνε δεκιüò, χωρßò fklýqrav (Marcel Grossmann), Ýναò μετÝυεττα
Üλλεò εξετÜσετò, σιο Πολυτεχνεßο ιηò Ζυρßχηò. Δεν λαμπρüò μαθημαιτκüò, Ýδωσε ιτò μαθηματτκÝò ση-
διÜλεξε üμωò ιο ιμημα των μηχαντκþγ αλλÜ το μετþσετò του σιον ΑßνστÜτν ru Ýτοτ αυτüò πηρε ιο
τμημα για ετδτκουò καθηγητÝò μαθηματτκþν kar υιυχßο του ιον Ιοýλτο του 1θ00.
φυοτκßò. Σιο Πολυτεχνεßο δεν καιÜφερνε εýκολα Or σημετþσετò του Γκρüσμαν Ýδωσαν σιον Αßν-
να σιρωδεß σε μαδημαια που δεν τον ενδτÝφεραν. στÜτν ιην τκανüτηια να κÜνετ δτκÝò του μελÝιεò στη
Τον περτσσüτερο χρüνο τον περνοýσε δταθÜΖονταò φυστκη kar τδßωò στην ηλεκιρομαγνηττκÞ 8εωρßα
τουò κλαστκουò τηò θεωρηιτκηò φυσικηò. ΜερικÜ ιου ΜÜξγοι»λ. Το ΦεΒρουÜρτο του 1901 απÝκτησε
απ' αυιÜ ια Ýργα ια μελετουσε μαΖß με τη ΣÝρθα και ιην ελβειτκÞ υπηκοüιηια.
Ο ΑßνστÜτν δεν εßχε Üρτσιεò σχÝσετò με ια μαθη_
0 ΜαρσÝfl Γκρüσμαν Ýδωσ€ τιò μοδημοτικÝò ματτκÜ. Ο ßδιοò γρÜφετ στην αυιοθτογραφßα ιου:
, σημΕιþσΕιò του στον Αινστüιν κι «Το üττ παραμÝλησα τα μαθηματτκÜ δεν οφεßλε-
τατ μüνο σιην τσχυρüιερη κλßση μου προò τη φυ-
Ýτσι ουτüò πÞΡΕ το πτυχßο του το Ι9ΟΟ οτκÞ, αλλÜ Kar σε μτα Üλλη εμπετρßα. Εßδα üττ τα
μαθημαιτκÜ δτακλαδßΖοντατ σε πολυÜρτθμεò ετδτ-
κüιητεò, που μüνο κÜθε μτα τουò μυορεß να απορ
10
t;οß''
*Ξ-
'_, )
,l0.
ΦοιτητÞò στο
ροφßσει το οýνιομο δτÜστημα τηò ανθρþπτνηò Ζω- ποχη αυιÞ δημοοßευσε ιο πρþιο ερευνηυκü Üρθρο Πολυτεχνεßο τηò
ηò. Εκιüò αυιοý, η δταßσOησÞ μου στα μαθηματτκÜ ιου που αναφερüταν σια ιρτχοετδß φατνüμενα. Το Ζυρßχηò (πρþτοò
δεν Þταν αρκετÜ δυναιÞ, Αντßθετα στη φυστκη η Üρθρο αυτü δημοοτεý8ηκε στο επτοτημοντκü γερ- απü οριοτερÜ
διαßσθηση μου ßιαν ιüσο μεγÜλη που με οδηγοýσε μαντκü περτοδτκü «Annalen der Physik». Ο Αßν- απü τουò
πÜντα σττò θεμελτακÝò Ýwοτεò». οτÜιν το Ýοιετλε kar οε καθηγητÝò πανεπτοιημßων κσθισμÝνουò).
,l1,0
διαφüρων χωρþν, Ζηιþνταò συγχρüνωò kar μτα θÝ- Αλμπερτ
υιß η ομολογßα του εξηγεß kar την ιÜση ση «φυστκομαθηματτκοý εξοτκετωμÝνου οε μετρη- Αß'νστÜιν με την
του να δημιουργεß φιλßεò (ßσωò υοτερü- σετò». Δεν πßρε üμωò καμτÜ απÜντηση. Τον Ιοýλιο πρþτη σýζυγü του
Βουλεò) με μεγÜλουò μαθηματκοýò, üπωò του 1θ01 ιελεßωσε Ýνα Üρθρο του στη 8ερμοδυναμτ- ΜιλÝβο Μüριτò
ο Κωνοταντßνοò Καραθεοδτιρß, ο ΧÝρμαν κη, το οποßο υπÝθαλε το ΝοÝμθρτο ιου ßδτου Ýτουò
Μτττκüιρσκτ (Hermann Minko,σski), ο στο Πολυτεχνεßο τηò Ζυρßχηò ωò δτδακτορτκη δτα-
ΝτÜβτντ Χßλμπερτ (David Hilbert) και ο ΟΕο τρτθη. Το Üρθρο απορρßφθηκε. Δημοσιευθηκε ü-
ΙνΙτιλοýμενταλ (Otto Blumenthal). μωò μειÜ δýο μßνεò οτο «Annalen der Physik».
AvazÞmcπr εργασßαò ΥπÜλληλοò σε γlηφεßο ευρεσττεχντþν-
Ο ΑßνσιÜν ευθýò μετα την αποφοßιηση του α- Ο γÜμοò του
νττμειþπτσε Üμεοο πρüΒλημα εργασßαò, Ζητησε Σττò 23 Ιουνßου του 1902, με τη μεσολÜβηση του
στην αρχη μτα θÝση Βοη8οý οτο Πολυτεχνεßο üπου πρþην συμφοττητü του ΜαρσÝλ Γκρüσμαν, θρßκε
φοßτησε. Δεν Üργησε üμωò να απογοητευθεß. Οι ß μια μüντμη εργασßα σιο Γραφεßο Ευρεσττεχντþν
δτοτ καθηγηιÝò, που τüσο επαινοýσαν το ιαλÝνιο σιη ΒÝρνη. Γτα πολλουò λογουò η εγκαιÜσταοη του
του και ιην επισιημοντκÞ του αξßα, δεν Ýδετξαν ΑßνσιÜτν οτη ΒÝρνη σημεßωνε Ýνα σιαθμü οιη ΖωÞ
καμτÜ δτÜθεση yra να ιον υÜρουν θοηθü. Δεν ιου ιου. Εßχε Ýνα σταθερü μτσθü περßπου 3.000 φρα-
Ýμενε παρÜ να ψÜξετ γτα μτα Üλλη θÝση στη μÝση γκων ιο μηνα, ποσüν που εκεßνη την εποχÞ του ε-
εκπαßδευση. Kr εδþ, υαρÜ ιτò ουσταιτκÝò επτοιολÝò ξασφÜλτΖε μτα σχεττκη οτκονομτκη Üνεοη. Εßχε
των καθηγητþν του, δεν εßχε καλýιερη ιýχη. Το δταθÝστμο χρüνο yra την επιστημοντκη Ýρευνα kar
)
μüνο που καιÜφερε να 6ρετ ηιαν μτα προσωρτνη
θÝοη καθηγητη σ' Ýνα ευαγγελματτκü οχολεßο στο Το Ι9Ο5 δημοσßευσ€ το π€Ρßφημο
Βßντερτουρ (Winterthur). Υσιερα üμωò απü λßγουò
üρθρο μ€ τßτηο «ΣχετικÜ μò τπν
μηνεò θρÝθηκε χωρßò μüντμη εργασßα, Ο ΑßνστÜτν
καιÜφερε να τα βολευετ με προσωρτνÝò δουλετÝò σε ηf,εκτροδυναμικÞ των κßνουμÝνων σωμÜτων»
φρονιτσιηρτα ß κÜνονταò δτÜφορουò υπολογτσμουò
yra λογαρτασμü δταφüρων πανεπτστημßων. Την ε-
11
ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΖαΗΣΤΟΥ
ΡΗ]
μποροýσε να σκεφθεß yra γÜμο Kar yra οτκογÝνετα,
Σιτò 10 Οκιωθρßου 1θ02 υÝ8ανε ο πατÝραò ιου, γε-
γονüò που ιου οιοßχτσε πολυ. Αργüτερα θα γρÜψει DaarirDllι
üττ ο 8Üναιοò του πατÝρα ιου Þταν το δυνατüτερο
πληγμα υου δοκßμασε ποτÝ.
?. ι c. ιζ L ß. ßυΕΙ,
ßγο μετα ιην Üφτξη του στη ΒÝρνη, ιο
ΜÜριτο ιου 1θ03. παντρευτηκε την πρþην
συμφοτιηιρτÜ του ΜτλÝβα ΜÜρττò, η οποßα
ηταν ορδüδοξη σιο θρηοκευμα. Η ΜτλÝβα
ηταν μεγαλýιερη απü τον ΑßνοιÜτν. Παρα
ιην αυστηρý ανατροφη ιηò εßχε ελευ8ερη kar
προοδευττκß σκÝψη. Κλετστüò ιýποò, δεν εßχε το
F. lroHLRAUScH,
χÜρτσμα να δημτουργεß φßλουò kar ευχÜρτσιεò σχÝ-
σετò με ιο περτΒÜλλον ιηò. Απüιομη και τραχιÜ,
\f,τ. c.
δεν στÜθηκε πÜνια πηγß ετρηντκßò και ευιυχι-
σμÝνηò οικογενειακηò Ζωηò yra τον ΑßνσιÜτν.
Σιην αρχη η οτκογÝνεια του χÜρτσε πολλÝò συγκι- DΕι DΕιΙΙtòΗΕιß
νησετò. Δυο αγüρτα γεννηθηκαν το 1θ04 κα1 ιο
Ιθ10. Στο μεγαλυιερο Ýδωσαν kar το δτκü του üνο-
μα, Χανò-Αλμπερι (Hans-Albert), ενþ σιο δεýτε-
ρο Ýδωοαν το üνομα Εντουαρνι (Eduard).' Τα
υρþτα χρüντα σιÜδηκε πραγματτκÜ ευτυχτσμÝνοò
12,0 ΑßνοτÜυ
με τα πατδτÜ του.
κοθηγητÞò στ0
Or επτσmμονχÝò εργαοßη ΡΔ
Βερολßνο
που τον καθτÝρτιοαν
Το 1θ05 Ýγτνε δτδÜκιοραò του Πανεπτστημßου ιηò ΙΙΤ
Ζυρßχηò. Ακολουθησε μτα οετρÜ ιρανιαχτþν επτ-
σιημοντκþν Üρθρων. Ενα αρθρο για την κßνηοη
ΜπρÜουν (Brown), Ýνα Üρθρο yra τα κΒÜνια kar
ιο περßφημο Üρθρο με τßιλο «ΣχεττκÜ με την ηλε-
κιροδυναμτκη ιων κτνουμÝνων οωμÜιων». Το 1θ05
δημοστευετ (στο «Annalen der Physik») το επα-
νασταιτκηò φýοεωò αρθρο για την ΕτδτκÞ Θεωρßα
ιηò Σχειτκüτηιαò. Το ΣεπτÝμθρτο ιου 1θ05 δημοσι-
εýετ Ýνα νÝο ÜρOρο, σýμφωνα με το οποßο αν Ýνα
σþμα χÜσετ Ýνα ποσüν ενÝργεταò με μορφη ακτινο-
Βολßαò, η μÜΖα του μετþνετατ κατÜ ιο ποοüν E/c'(c
= ιοχýιητα του φωτüò). Το 1θ07 παρουστÜΖετ ιη δτÜ- οτκü Μαξ fΙλανκ (Μαχ Planck). Ο Πλανκ Ýκανε
σημη εξßσωοη του E=mc'. Υοτερα αυü ακüμη μτα μτα πολυ θεττκÞ αναφορÜ σιο Παγκüσμτο ΣυνÝδριο
οετρÜ Üρθρων δημοοτεýετ, το 1θ16, στο «Annalen Φυοτκßò οτο Βερολßνο (1905). Kar üχι μüνον αυτü.
der Physik» ιην εργαοßα ιου: «Η θεμελßωση τηò Αρχισε να υαρουστÜΖετ τη Θεωρßα τηò Σχεττκüιηιαò
Γενικßò Θεωρßαò τηò Σχειτκüιηιαò».' δημοστεýονιαò Üρθρα του οτα οποßα αναφερüταν ε-
Η avayvþprσrr γκωμτασιτκÜ σιον ΑßνστÜτν. Το 1θ07 απÝκιησε α-
Το Üρδρο του ΑßνοιÜτν yra ιην ΕτδτκÞ Σχειτκü- προοδüκητα kr Ýνα νÝο μεγÜλο υποοιηρτκτη. Το
τητα Ýιυχε ευνοßκηò υποδοχηò απü ιο μεγÜλο φυ- Ρωοογερμανü μαθημαιικü ΧÝρμαν Μτνκüφσκτ, κα-
Ι2
tEN
SIK. κüιητα. Η αßτησÞ ιου απορρßφθηκε με την αιττολο-
γßα üττ ιο Üρθρο Þιαν ακαιανüηιο. Τον ßδτο μηνα
13. Το εξþφυλλο
του περιοδικοý
«ΑηπαΙεπ der
(ΙανουÜρτοò ιου 1θOΒ) Ýκανε αßιηση yra μτα θÝση Physik» του 1905,
καθηγηιß μαθημαιτκþν σ' Ýνα ΓυμνÜστο τηò Ζυρß- αΟ ΟΠΟßΟ
, 0. στο Ι ΠDlΙΔΙΙ χηò. Η απÜνιηση üμωò ßταν αρνηιτκß. Το 190Β κα- δημΟσΙεýθηΚε η
POIrΘI.
Ι?.
Sa rrlo.
Ι4
17. Δýλεξη οτο
Albert ΗαΙΙ του
Λονδßνου το 1θ33.
Ακριβþò πßσω
του ο φυσικüò
Ρüδερφοριιτ.
,l8,
0 ΑßlυοτÜυ με
τη δεýτερη
σýζυγü του Ελζα
,^ß.
_\ν
τηò Γερουσßαò, σιρÜφηκε ενανιßον ιου ΑßνστÜτν νικü τρüπο yra την επßλυση των δταφορþν ιουò. Η
λüγω των φτλετρηντκþν απüψεþν ιου. Τον χαρα- μεγÜλη δÞλωση ΡÜσελ-ΑßνστÜτν ρωιουσε κοφτÜ:
κιηρτσε κομμουντοιη kar πρÜκιορα ιων Ρþσων. Το «Θα θÝσουμε ιÝρμα οτο ανθρþπτνο εßδοò θα α- ß
1θ65 δταπτοιþθηκε üττ ο φÜκελοò που εßχε ανοßξετ ποκηρýξετ η ανθρωπüιητα ιον πüλεμο;».
yr' αυτüν το FBI περτεßχε 1.2Β0 σελßδεò. Σιτò 14 Απρτλßου ιου Ιθ55 Ýγραψε την τελευταßα
Το 1θ52 αρνηθηκε την πρüταση τηò κυΒÝρνησηò του Ýκκληση yra παlιιüσμτα συναδÝλφωοη. Η Ýκ-
του Ισραηλ να αναλÜβετ την προεδρßα ιου εΒραß- κληοη αυτη γρÜφτηκε επ' ευκατρßα τηò επετεßου
κοý κρÜιουò. Την ßδια χροντÜ συνÝταξε ιη δταθÞκη τηò ανεξαρτησßαò του κρÜτουò ιου Ισραßλ.
ιου ορßΖονταò ωò δταχετρßσιρτα ιου επιστημονικοý Ο ΑßνοτÜτν πÝθανε στιò 18 Απρτλßου ιου 1θ55. Η
του Ýργου την απü το 1θ2Β γραμματÝα ιου Ελεν εßδηση του θανÜτου του μειαδüθηκε οαν αοιραπß
Νιοýκαò. σ' üλο ιον κüσμο και εκαιομμυρτα Üνθρωποτ Ýντω-
Το τÝλοò σαν Ýνα δÝοò μπροστÜ σιη μορφη που χÜθηκε.
ΚατÜ τα τελευταßα του χρüντα υπÝφερε απü ιη χο- Συμφωνα με ιην επιθυμßα του, δεν Ýγτνε κηδεßα
λÞ ιου. Απü ιτò αρχÝò του 1θ54 η υγεßα του χετρο- οýιε ανοßχτηκε τÜφοò. Το σþμα ιου αποτεφρþθηκε
ιÝρεψε kr Ýμετνε πολλÝò εΒδομÜδεò στο κρεΒÜττ. με παρüντεò ελÜχισιουò συγγενεßò kar φßλουò. Η
Οιαν üμωò ÝντωOε καλýιερα, συνÝχτΖε την επιστη- ιÝφρα του σκορπßστηκε σιουò λüφουò ιου ΤρÝνιον
του Nrou ΤΖÝρσεß.
μοντκß εργασßα και απανιουσε στα πολυÜρτθμα
γρÜμματα που Ýπατρνε. Συò 11 Απρτλßου του 1θ55 ΣΗΜΕΙΟΣΕΙΣ
υπÝγραψε με τον ΜτιÝρτlηντ ΡÜοελ (Β. Russell) ι. Ο Χανò-Αλμπερι (Ιθ04-τθ73) διÝπρεψε ωò πολιιτκüò
τη γνωσιη δÞλωση που καλουοε επετγüνιωò ιτò κυ- μηχαντκüò. Ο Εντουαρνι, Ýναò δτανοοýμενοò kar
Βερνüσετò ιων μεγÜλων δυνÜμεων να Βρουν ετρη- ταλαντοýχοò πτανßσιαò, πÝθανε σε ψυχτατρτκÞ κλινικη το
1965.
2. Κυκλοφοροýσε μειαξý ιων Γερμανþν επτοτημüνων η
Ο ΜοκÜρδι τον χοΡακτÞΡισ€ κομμουνιστÞ φÞμη η ΒοÞΒετα ιου Κωνσταντßνου ΚαραΒεοδωρη ηταν
üττ
πολý μεγÜλη οιην επεξεργαοßα ιων μαΒημαιτκþν σχÝσεων
κοι πΡüκτορα των Ρþσων, Ενþ ο φüκεΠüò ιηò θεωρßαò αυιßò.
του στο FBl nεpιεixe l.Ξ8Ο σεßßδεò 3. Ο ΑßνσιÜτν δεν Ýλαθε ποιÝ Βραθεßο Νüμπελ για τη
Θοωρßα ιηò Σχεττκüτηιαò. Με το φωιοηλεκτρικü φατνüμενο
εßχαν ασχοληθεß kar οι Μαξ Πλανκ και Αρθουρ Χüλτ
Κüμπτον (Α. Η. Oompton),
16
ß879 εξßσωση του. θεμελτþνετ ιην επτσιhμη ιηò
ΓεwτÝται στην πüλη Ουλμ τηò ß9ο9 Κοσμολογßαò.
Γερμανßαò απü Εθραßουò γονεßò ο ΔτορßΖειατ επßχουροò καθηγητηò Ι9Ι9
Αλμπερτ ΑßνστÜν (1θ.3). οιο Πανεπτσιημτο τηò Ζυρßχηò. Παντρεýετατ ιην ξαδÝλφη του
ß889 ß9ßο ΕλΖα.
Τελετþνετ καδολτκü Δημοττκü Τακυκüò καθηγητηò στο ß92ß
σχολεßο κατ εγγρÜφετατ στο Πστεπτστßμτο τηò ΠρÜγαò, Του απονÝμειατ το θραΒεßο
ΓυμνÜστο, Δταχρßνετατ γτα ιον Ι9Ι2 Νüμπελ yra την ανακÜλυψη του
Üτακτο χαραχιηρα ιου. ΕπισιρÝφετ στο Πανειπστßμτο ιηò νüμου του φωτοηλεκτρτκοý
ß89ß Ζυρßχηò ωò τακττκüò καθηγητηò. φατνομÝνου. ΠροσφÝρετ ιην
ΔταβÜΖετ Ýνα εγχετρßδτο Ι9ß4 υποσιηρτξη ιου σιο στωντσττκü
Ευκλεßδειαò Γεωμετρßαò με ιο Εγκαθßσταιατ στο Βερολßνο, üπου κßνημα.
οποßο Ýρχειατ σε επαφη με ττò σταλαμΒÜνετ τη θÝση ιου ß933
θεττκÝò επτσιßμεò. δτευθυνιÞ ιου Ινστιτουιου Η Üνοδοò του Χßιλερ ιον Βρßοκετ
ß894 Φυστκηò, καθþò kar τη θÝοη ιου στιò ΒρυξÝß,λεò, Τα θýλßα ιου
Μειαβαßνετ στο ΜιλÜνο, üπου οχαδημαßκου στο ΠανετπσιÞμτο καßγοντατ απü ιουò νοΖτσιÝò.
εγχαδßσταιιτατ οτ γονεßò του. ιου Βερολßνου. Λιγο μετÜ χωρßΖετ Παραττεßιατ απü την Ακαδημßα
ß896 με τη γυναßκα ιου Ýχονταò δýο Επτσιημþν. Κινηιοποτεßτατ
Δßνει εξειÜσετò στη Σχολß αγüρτα. εναιττßον ιου ναΖτσμοý. Μειαβαßνετ
Μηχωττκþν ιου πφßφημου ß9ß6 σιτò ΗΓΙΑ,
Ομοσπονδταχοý Ινσιτιοýτου Στο Anna]en der Physik ß934
Τεχνολογßαò (Πολυτεχνεßου) τηò δημοστεýετ ιην εlτασßα ιου «Η Οτ εθντκοσοσταλτστÝò φυστκοß ιηò
Ζυρßχηò, αλλÜ αποτυγχÜνει. θεμελßωση τηò Γενιχßò Θεωρßαò Γερμαιτßαò καιαδυmΖουν ομüφωνα
Υστεροýοε σια θεωρηττκÜ kar τηò Σχεττκüτηταò»,, ιη Θεωρßα τηò Σχειτχüτηταò. Του
φυστογνωσττκÜ μαθýματα. ß9ß7 προσφÝρειατ -και την αποδÝχετατ-
ß897 Με την εργασßα του Κοσμολογικοß η θüοη του καθηγηιß στο
ΦοτιÜ τελτκÜ στο τμημα συλλογισμοß επß τηò γενικηò Ινστττοýτο ΑνωτÝlτων Σπουδþν σιο
Μαθηματτκþν kar Φυστκηò του 8εωρßαò τηò σχετικüτηταò Πστεπτσιßμτο του Πρßνστον.
Πολυτεχνεßου τηò Ζυρßχηò, ß939
αφου προηΥουμθνωò πηρε το Απευθýνετατ στον πρüεδρο
απολυιηρτο Γυμνασßου οπü το ΡοýΖβελτ και του ετσηγεßτατ
ΑαρÜου. την Κατασκευη τηò ατομτΚηò
Ι9αι ΒüμΒαò, ωò απÜντηοη σιην
Παßρνετ ιο πιυχßο ιου. Θα εmθεττκüτηια ιου ναΖτσμοý.
ακολου8Þοετ kar η ελβεττκÞ Ι952
υπηκοοιητα. Αρνεßιατ να αναλüβετ ιην
ß9ο2 προεδρßα του νεοσýσταιου
Βρßσκετ δουλετÜ οιο Γραφεßο κρÜιουò ιου Ισραηλ.
Ευρεσττεχντþν ιηò ΒÝριτηò. Ι955
ß9ο3 Με ιον Μπ. ΡÜσελ
Παντρεýετατ ιη σιηιφοττßτρτÜ υπογlýφουν δÞλωση,
του απü ιη Σερθßα ΜτλÝβα καλþνταò ιτò κυΒερνßσετò των
ΜÜρττò. μεγÜλων δυνÜμεων να θρουν
ß9ο5 ετρηνικü φüπο yra την
Ολοκληρþνετ τη δταφýß του επßλυοη των δταφορþν τουò.
με θÝμα Εναò νεοò Πε8αßνει σε ηλτκßα 76 ετþν
πτησδηρισμüò των μοριακþν (18.4).
διαστÜσεων, Τ?ιν ßδτα χροντÜ
δημοσιεýετ ατο Anna]en der
Physik Üρθρο yra ιην ΕτδτκÞ
Θεωρßα τηò Σχεττκοιηταò.
Εντεßνετ πλÝον τη θεωρηυχη
του εργασßα πÜνω στη ΦυστκÞ.
ß9ο7 0 Αßνστýυ ποßζοντοò βηλß
ΠαρουστÜΖετ ιη διÜσημη (σκßτσο τηò Lawa Heinz, 1923)
Lº
Α
/.'.
- !r}i η .rt
ι,
lε.J
*Δ
.ι
Θεοριη ΤΗ: ΣχετικοτΗτΑΣ
2.0 Ρþσοò
μαθημαπκüò στÜσεþν ιου. Ειστ π.χ. Ýναò χþροò -αιτεξαρτητωò ΑßνσιÜτν εßνατ Ρßμαν, το Σýμπαν δεν εßνατ Ευκλεß-
ΝικολÜι ΙβÜνOβιτò δταστÜσεων- εßνατ Ευκλεßδετοò, αν υπακοýετ σια δετο στο σýνολü ιου, Αυτü σημαßνετ üττ δεν θα Ý-
ΛομπατσÝφσκl. βαστκÜ αξτþμαια ιηò Ευκλεßδεταò Γεωμειρßαò. πρεπε να γßνοντατ ανττληπτÜ μÝσω ιων ατσθÞσεþν
3. ΥΠΟδΟΧÞ σΤΟ Εκτüò üμωò του γγωσιοý kar αγττληπιοý, μÝσω μαò τα σχημαια Kar οτ μορφÝò ιου συμπανττκοý μαò
ΠονεmστÞμιο τωγ αγθρþmγωγ ατσθßσεωγ Ευκλεßδετου χþρου, or χþρου. Το üιτ συνετδηιοποτοýμε τα σχßματα που
Σορβüνη τΟ 1929
μεγÜλοτ μαθημαιτκοß ΔομτιατσÝφσιιτ (Lobatsche- μαò περτθÜλλουν, εßνατ αποιÝλεσμα ιου γεγονüτοò
wski) κατ Ρßμαν (Riemann) δüμησαν δýο μη Ευ- üττ «or αισOησεη μαò Ýχουν την ιδιüτητα, δημι-
κλεßδετεò Γεωμετρßεò που περτγρÜφουν ανιßσιοιχα ουργþνεαò τδεατÝò τομÝò στο συνεχÝò χωροχρονt
ττò τδτüτητεò δýο ανεξÜρτητων και δταφορεττκþν κü γßγνεσOα1 του συμπαντικου χþρου, να κατα-
χþρων που φερουν ια ονüματÜ ιουò. γlηφουν μüνο μικlη κομμÜτια του μη Ευκλεß-
Οι δýο αυιοß χþροτ kar οι αντßστοτχεò γεωμειρßεò δειου χþρου Ρßμαν που μαò περýÜλλει». Αυτοß,
ιουò αποτελουσαν αυλÜ θεωρηττκÜ καιασκευÜσμα- or μÝσω των ιομþν δημτουργουμενοτ υποχþροτ, ü-
ια χωρßò προχιτκß φυστκη σημασßα, μÝχρι τη σιιγ- πωò αναφεραμε ΠροηΥουμενωò, συμπερτφερονιατ
μß που ο ΑßνοτÜτν δταιýπωσε ιη ΓεντκÞ Θεωρßα με μεγÜλη αχρýετα σαν Ευκλεßδειοι, και μπορουν
τηò Σχεττκüτηταò, η οποßα προýποθÝιετ kar λετ- να γßνουν σιττληπιοß απü ιτò ατσθßσετò μαò.
ιουργεß μüνο σιο πλαßστο ενüò χþρου Ρßμαν. Με Ειστ στην ουσßα αυτü που ανττλαμΒανüμαστε
λßγα λüγια, ο χþροò ιου Σýμπωττοò που μαò πεpr- δεν εßνατ παρÜ η προθολτκß σκτÜ ΡιμÜνετων μορ-
, βÜλλετκατ ιον οποßο θÝλουμε ναλÝμε üιτ μειρÜμε, φþν kar σχημÜτιον μÝσα σε ιρτσδτÜσιαιουò Ευ-
εφ'üσον δεχüμασιε üιτ αληθεýετ στο πλαßστü ιου η κλεßδετουò χþρουò. Η ενιυπωση σχηματτσμοý kar
ΓενικÞ Θεωρßα τηò Σχειικüτηταò, δεν εßνατ Ευ- υπαρξηò αυιþν ιων Ευκλεßδετων χþρων εßνατ α-
ποιÝλεσμα αυθαßρειων Kar μη υπαρκτþν τομþν
Η σνοτροπÞ των κf,οσικþν cπιστημονικþν ιου συνεχοýò kar αδταßρειου συμπανττκοý χωρο-
χρüνου, ττò οποßεò προκαλοýν or περτορτσμÝνεò
δεδομÝνων συ\πΡßφτπκò υπü το ΕüΡοò των δυνατüτητεò των ατσ8Þσεþν μαò. ΜÝσω τηò δημτ-
νÝων οιπιf,Þψεων που δεμεßΙßων€ η Σχ€τικüτητο ουργßαò αυιþν των πλαοιþν ιομþν, ο Üνθρωποò Ý-
χει ιη δυναιüτηια να ανιτλαμΒÜνετατ Ýσιω μια
σκιÜ üσων δταδραμαιßΖονιαι σιο κονττνü συμπα-
20
F.€
¸
,. -
''
22
ν
a
5. 0 Αßνοτüυ με
ºα υπερφυσικÜ φαινüμενα τα οποßα επlδε1- σουμε πλßρωò ιο περßεργο Συμπαν ιου δüκτοροò τουò μεγüλουò
κνýοwαι απü τουò τινευματιστÝò στιò διÜφορεò σν Αλμπερτ ΑßνστÜτν; φυσικοýò
γκεντμýσειò τουò ερμηνεýονταν με βÜση την υ- Ο ΜΦ ΙΙλανκ (Μαχ Planck) δταιýπωσε ιην Ü- Α. Μßκελσον
πüθεση μτò Ýταρτηò διÜστασηò». ποψη: «ΚαμιÜ νÝα επιστημονικη θεωρΙα δεν κοιΡ.Μßλικαν
fνωστüτατα απü αυιÞ ιην Üποψη εßνατ ια πετρÜ- θριÜμΒειισε επειδη κατÜφερε να πεßσει τουò αντ1- το 1926
ματα που πραγμαιοποßησε ο Γερμαιτüò καθηγητηò πÜλοιη τηò κÜνοwÜò τοιξ να δουν το φηò τηò α-
τηò Αστρονομßαò στη Λτψßα Πüχαν Κ. ΤσÝλγερ ληOεηò, αλλÜ μüνο γιατß αυτοß που Þταν ενα-
(J.K. Züllner) στα οποßα εßχαν παραστεß μÜρτυρεò ντßον τηò κÜποια σττμη πÝθαναν, και μια νÝα
πολλοß απü τουò δτακεκρτμÝνουò συναδÝλφουò ιου. γενιÜ περισσüτερο εξοικειωμÝνη μαΖß τηò μεγÜ-
Πεηýμαια ιοπολογικου χαροκτßρα, üυωò ιο λýοτ- λωσε και πηρε m ηνßα».
μο κüμπων δεμÝνων σε κλετστοýò νηματτκοýò θρü-
χουò η τα πφßφημα συμΒÜντα που εßναι γνωστÜ ωò ΗΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΔανÝΖηò ΜÜνοò kar Θεοδοοßου ΣιρÜτοò, Το Σýμπαν που
apports (προσκομßσετò), δηλαδη η ξαφντκη εμφÜ-
σγÜπησα-Ειοαγωγη σmν Αστροφι;σττη, εκδüσειò Δßαυλοò,
νlση και προσÝγγτση ενüò ανττκετμÝνου απü το
ΑθÞνα Ιθθθ,
πουθενÜ, ερμηνεýθηκαν ωò κwησετò η δτεργασßεò r<ar Θεοδοσßου ΣτρÜτοò, Η Κοσμολογßα mò
ΔαιιÝΖηò ΜÜνοò
οιην τÝτqιτη χωρτκη δτÜσταοη, Σιην εκτενß εργα- Νüησηò-Ειοαγωγý οmν Κοσμολογßα, εκδüοετò Δßαυλοò,
σßα Transcendentale Physic (Γ.Κ. ΤσÝλνερ, ΑθÞνα 2003, Ι
Transcendentale Physic, μετÜφρ. C.C Massey,
Λονδßνο 1ΒΒ0), ο ΤσÝλνερ (Β80) προσυαδεß να ερ- Αf,μπερτ Αινστüν: «Η διüκριση ονüμΕσο
μηνεýσετ, με θÜση αυτÞ την υποθειτκÞ δτÜσταση,
üχι μüνο τα φατνüμενα που εκδηλþνονται σε πνευ-
στο ποΡCßδüν, το ποΡüν κοι το μÝßf,ον
μαιτσττκÝò συγχεντρþσετò, ολλÜ kar τα κÜθε εßδουò €ßναι μüνο μιο ψευδοßσδηση»
θρησκευττκÜ θαυμαια.
Εν τÝλετ üμωò θα μπορÝσουμε ποτÝ να καιανοÞ-
23
Χορο»-ΧροΝο:
γαλþνετ η ιαχυιητÜ ιου, Kar θα γßνετ πρακιτκÜ μεγαλþνετ μÝχρτ να γßνετ ιßΖετρη, üιαν ιο μßκοò
«μηδÝν», üταν η ταχυτητÜ του φιÜσετ θεωρηιτκÜ ιου θα Ýχετ γßνει μηδÝν.
ιην ττμη τηò τòιΧυιηταò του φωιοò. ΜÝσα σ' αυτüν ιο μαγτκü χορü των Βαθμταßων με-
ΚατÜ τη δýρκετα üμωò τηò χροντκßò περτüδου ταμορφþσεων ιων σωμÜιων, üπου ια οδηγεß η αυ
που το μηκοò του ανττκετμÝνου «Ζαρþνετ» λüγω τηò ξηση τηò ιαχυτηιÜò ιουò, η ανθρþπτνη λογτκη ε-
24
1. ΜÜθημα στο
Ινοτιτοýτο
ΑνωτÝρων
Σπουδþν του
Πρßνστον
πτΖÞτησε να ελεγξει τη οταθερüτητα τηò Ýννοταò χρüνοò ανÜμεοα σε δυο χτýπουò ιου υπολογßΖετατ
του χρüνου. ΜÜτατα ομωò! Ο χρüνοò διασιÝλλειατ, üιι θα εßναι Üπòιροò, ιαυιτΖüμενοò με την αιωνιü-
üπωò kar η μÜΖα ενüò σþματοò, üιαν αυξÜνετατ η τηια.
ταχυιητÜ του. Ειστ, τη οιτγμß που το οþμα θα απο- Το παρÜδοξο, yra ιην κονη λογτκη, φατνüμενο
κιÞσετ ιην ταχυιητα ιου φωιüò, or δεßκιεò ιου ρο- τηò δταστολßò ιου χρüνου δεν αποτελεß πλÝον Ýνα
λογτου θα σταματησουν να γυρßΖουν, εφ' üσον ο δεωρηιτκü κατασκευασμα, αφου Ýχετ αποδετχθεß
)
25
ΧοΡΟΣ-Χροι.ιο»
2. Με το βοηθü
του ΛÝοπολντ Kar πετραματτκÜ. Η επαλÞ8ευση του φατνομÝνου το μιüντο γεννηθεß kar πεδÜνετ οε Ýνα κατ ιο αυτü
Ινφελιττ αυτοý επττεýχθηκε κατÜ ιη δτÜρκετα πετραμÜτων ü- σημεßο ιου χþρου, δηλαδη αν εßνατ ακßνητο. Αν
(Πρßνοτον,1θ38) που Ýγινε χρηση επτταχυνιþν σωματτδßωg üιαν υ- κτνεßτατ. η δτÜρκεια τηò πραγμαιτκηò Ζωηò ιου, Ü-
πολογßσιηκε üιτ η δτÜρκετα Ζωηò κÜποτων oιorxεr- ρα l<ar ιο μηκοò ιηò ιροχιÜò που δτανυετ, εξαρτÜιαι
ωδþν οωματτδßων, γνωστþν ωò μιονßων, μπορεß να εΙιε αΠο ιην ενερΥετα εΙτε αΠο ιην ιαΧυτητα του.
επτμηκυνθεß, αν επττοχυνθουν σε πολυ υψηλεò ια- Οσο ταχýτερα κτνεßτατ ιüσο περτοσüτερο zεr. και αν
Χυτητεò. η ταχυτητÜ του προσεγγßσει ιην ταχυτητα του φω-
Τα μτüντα εßνατ κÜυοτο εßδοò ΒαρÝων ηλεκιρο- ιüò στο κενü, μπορετ να υπÜρξετ yra πολý περτσοü-
νßων, που παρÜγοτ,τατ με φυοικü τροπο στην ανωτε- ιερο χρüνο απü το θεωρητικü χρüνο τηò Ζωηò του.
ρη ατμüσφατρα απü την κοομτκη ακττνοθολßα Þ ιε- Αυξηση δηλαδη ιηò ταχýτηιÜò του σημαßνετ παρÜ-
χνηιÜ μÝσω συγκροýσεων ανÜμεσα σε σωματßδτα ιαση ιηò Ζωηò του.
μÝσα σε επτταχυντÝò υψηλßò ενÝργειαò. Η μÝοη Ο ΑßνσιÜτγ με την Ετδικη Θεωρßα τηò Σχετικü-
διÜρκετα ΖωÞò (t) των μτονßων εivar περßπου 2,2 χ rnraò Ýθεσε ιην Ýννοια του χρüνου σε Ýνα νÝο φτ-
10'υ δευτερüλεπια. Παρ'üλ'αυιÜ, η Θεωρßα τηò Σχε- λοοοφτκü υπüΒαθρο. Ο χρüνοò του ΑßνσιÜτν, εκεß-
ττκüιηιαò, αλλÜ kar η πετραμαιτκÞ διαδτκασßα α- νεò ττò πρþτεò υερτüδουò που γεννηθηκε η ΕτδτκÞ
ποδετκνυουν üιτ ιο χροντκü δτÜστημα ανÜμεσα στη Σχεττκüιητα, μπορεß να ουνÝχτΖε να κτνεßτατ ευθý-
δημτουργßα ενüò μτονßου και στη δτÜσπαση ιου δεν γραμμα προò ια εμπρüò, αλλα με κανÝναν ιρüπο η
συμπßπτετ με το χρüνο Ζωηò του (t), υαρÜ μüνο αν κßνησÞ του αυτÞ δεν Þταν σιαθερη kar αμετÜ8λη-
ιη. Ενα Üλλο σημεßο Üξτο προσοχηò εßνατ üιτ ο
Σýμφωνα μΕ την €ιδικþ Θεωρßα τηò χρüνοò, üιωò αναδυθηκε απü τη φυσικη αυτη θεο>
Σχετικüτπτοò, το μπκοò €νüò αντικ€ιμÝνου ρßα, Ýχετ νüημα μüνο üταν συνδÝειατ με την Ýννοτα
του χþρου. Αυτü ιο ΖευγÜρωμα χþρου kar χρüνου
μικροßνòι üσο μ€γαßΙþνει η ταχýτπτü του γεwÜ Üμεσα την Ýννοτα τηò χροντκηò σττlμηò, που
ανττσιοτχεß σε Ýνα ουγκεκρτμÝνο σημεßο του χþρου.
Ειοι δημιουργεßιαι η αßσ8ηση üιτ ιο συμΒÜν απα
2,6
3. ΤελετÞ στο ΠονεπιστÞμιο τηò ΝÝοò
Υιßρκηò το 1943. 0 Αßνστüιν φÝρει το
διακριτικÜ του Πανεπιστημßου τηò
a
,J Σορβüνηò γιο να τιμÞσει το γαλλικü λαü.
4. Σε Ýνα μετογενÝστερο (1946)
χειρüγραφü του ο ΑlνστÜιν εξηγεß πþò
Ýφτοσε οτην εξßσωση E=mc' (Μουσεßο
ΕπιστÞμηò τηò Βοστüνηò)
.ýΙ
1+ ¹ι -ινΙ'1
j"<-9e-4Λ2+1
Ι"" -J_
. -7.: ι
.'{ .: ,ι - ι.1,-{+
, _ **
ιr+ΦL,,-ι-..*...J
,,
Ι ,2- -.φΙ
"ß Ξ Λr-, τ
ιελεß Ýνα σημεßο ιου χωροχρüνου, που η περlγραφη στημüνων σιη θεωρηιτκη δυναιüιηια ετιÜλληλων
ιου προσδιορßΖειαι απü Ýνα οι)γκΓκριμενο ,(που,) θυδτσμÜιων απü το παρüν σιο παρελθüν η ιο μÝλ-
και ενα ανιιοιοιχο «ποιε». λον, kar ανιιοιρüφωò. Ολα αυτÜ ßσωò προμηνυουν
μτα νÝα ειιοχη γτα ιην ανθρþπτνη νüηση.
ο γαßιανÜκτ üμοιò αυιßò ιηò νÝαò _\ογικηò Ο χρüνοò στη ΓενκÞ Θεωρßα τηò Σχετκüτηιαò
επαγωγηò συνεχßΖετατ. Η Ýννοια ιηò χρο- Οσο kar αν τιροξενουν εντυπωση τα γεlονüτα
νικηò σιιγμηò δημιουργòι ιην cvvola ιου που συμΒαßνουν üιαν η ιαχυιηια κÜποιου αντικετ-
xpovrKou δταστημαιοò, που δεν εßναι τßπο- μÝνου προοεγγßσετ την ταχýιηια ιου φωτüò, δεν εß-
ιε Üλλο παρÜ η απüσιαιßτι μεταξυ δυο ναι παρÜ ασημανιεò λειτομερετεò μπροοτα οια
χροντκþν οιτγμþν. Το χροντκü δτÜι;ιημα ουνδεδε- φατνüμενα που περτγρÜφετ η Γεγτκlß Θεωρßα τηò
μενο με ιην αποστασΙ1 Χωρου, ιην οΠοΙα αΠεΧουν Σχειικüτηταò, Kupro στοτχεßο ιηò νεαò αυτηò επτ-
δυο χροντκÝò στιγμÝò, μαò δßνετ ιην Ýννοτα ιηò στημοντκηò συλληψηò εßνατ η Ýρευνα των φατνο-
δτÜρκειαò ιηò εξελιξηò ενüò ουμθÜνιοò, τüοο μÝσα μÝνων που μπορουν θει,ιρηττκÜ να ουμΒοýτ, οε πε-
στο χþρο üσο kar μÝσα στο χρüνο. Η ευδυγραμμη ρτοχÝò στιò οποßεò ετιτκρατουν τεραοιτα πεδßα βα-
προò ια εμπρüò ροη του χρüνου rouAivσra,ιv φαι- ρυτηταò. Η μελÝτη ιων νÝων δεδομÝνων μÜò οδηγεß
νüταν τüσο καλÜ ιεκμηρτωμÝνη, þσιε κανÝναò δεν στο συμπÝρασμα üιτ Ýνα τσχυρüιαιο ιιεδßο θαρυτη-
μπορουσε να δτανοηθεß üιι δα ιην αμφισΒηιησετ η ταò καμπυλþνει το χοlρο.
δα την επεκιεßνετ. Αυτü επττευχθηκε üμωò απü τον
ßδτο τον παιÝρα τηò νÝαò τδÝαò, σιο πλατσιο ιηò Γε-
Με ΒÜση τη Γεντκη Σχεττκüιηια, η Sαρυτηια δεν )
νπηò Θεωρßαò τηò Σχετικüτηηò, ιην οποßα δταιυ- ;
, -,:. ι,,Ου ιý ,, /,_. ,; ß.} ß}.}ζ] { .;
πωσε λßγα χρüντα αργüιερα. ΜειÜ ιην ισχυρη ;',' r-ι; 1 ,;r,,.,,
ß iJΤ Τ ß.] a ,",
«Βüμθα» σια θεμÝλτα τηò Νευιþνεταò Φυοτκηò, η
ευθυγραμμη προò ια «εμπροò)) ροη του χρονου τηò γß ,:, ,,ß,,ß ,:
2º
Xopor-XpoI\o:
..Π
},
-L
2Β
5. Με το
μετεΠεΙτ0
βιογρÜφο του,
φυσικü Φßλιπ
Φρονκ, σε μιο
φωΤOγρOφΙ0
του 'l928.
6. Ενα μουσικü
διüλειμμυ
1 ι, οlιι,ιò τιτι- ειιιΒρ(ιtιι,I,σ]] τ]]ò .ψοτ,οιιετρι]σjrò -κι)ροò. )jιιγεπωò ]7 γενν]lση ιου Συ7ιπαντοò κα] 71
,,-. προκα \εß ιι 6αρι]ιι]τα ιßαι εσεßò Βρßò;κεστε δτ
-ιlι
ιουρ γ, ßòι ι ο υ,γßιιρο\ρο ν ο L, α τ 7 ο vra, \ρο ι,,] -
τ L, ß
,, _ n,ι ιι,1,, ,r,rr Γ tt]1I-]1 ιoL: πι,δΙου Βαριιτηιτιò, αΙtο κÜ. ΕφορlιüΖοι ιαò roL,C ι,ülιουò ττιò Γι,ι,,τκßιò, θει,,,-
].,: , aß ι()ιε, εl,υι τ,οlιßΖτ,ι üιι ιòι δlktι μου ρολοι ρταò τηò )J.τετικτ)ι lr ταò κιι ι òιν ι ι ;τρτ' ιl,ο γταò ß ι ι γ κα-
,,.:_a] (ßι,,σt(t. ε,Ι1, Ι() δΙκο ι;cιò πÜει πßòßι,ι. ομοΙ- ιε,υθυγσιι ροηò του .ιρι)ι,οι, αι,ιεΙδετξτιν üιτ ιο Σι,
| .]ι \ ι)ι-ιlΖε,ττ, οτ1 ιο δικιß ò;αò ριιλοι ιι(ιι,ι κα- μπιιν üχι 1ιüνο 0òι Lιπορουστ,, α,Δ,λÜ μα,λ,Ιιιν επτ- )
c)o
Χορο:-Χροι.ιο:
7. Το εξþφυλλ0
του περιοδικοý ΒÜλλεται να Ýχει προκυψε1 απü τη ΜεγÜλη
τßme που Εκρηξη μlαò σημυακηò ιδτομορφßαò (point
ονακÞρυξε τον singlLarity) Üπειρηò πυκνüτηταò και 0ερμοκρα-
ΑßνστÜυ σε σlαò».
«προσωπικüτητα Συνεπþò, üπωò αναφÝρετ ο Σι. Χüκινγκ στα βr-
του 20οý αιþνα» βλßα ιου Χρονικü του Χρüνουκαι Μαυρεò τρýπεò,
και το ελβετικü συμπαντα-ΒρÝφη κυ Üλλα δοκßμια, η αντßληψη
διοβοτÞριü του (8)
μαò yra τη φυση του χρüνου Üλλαξε. Δεν θεωρου-
με πλÝον üττ ο χρüνοò εßνατ ανεξÜρτηιοò απü ιο
Συμπαγ αλλÜ üιτ σχηματßΖετατ μ' αυιü. Συνεπþò,
εßναι πτOανü, καθþò κÜποιοò κτνεßτατ θεωρηττκÜ
προò ια πßοω οιο χρüνο, να φτÜσετ σ' Ýνα ανυπÝρ-
θλητο üρτο, μτα χωροχροντκß ανωμαλßα, πÝρα απü
ιην οποßα δεν μπορεß να προχωρησετ. Αν üμωò r-
σχýετ αυιü, δεν Ýχετ νüημα να αναρωτιüμασιε ποτ-
οò η ιτ προκÜλεσε η δημτουργησε τη ΜεγÜλη
Εκρηξη. Η αναφορÜ σε πρüκληση η δημτουργßα
προýποθÝτετ στωπηρÜ την υτιαρξη χρüνου πρτν α-
ιü ιη σημετακη τδτομορφßα τηò ΜεγÜληò Εκρηξηò.
Εδþ kar εßκοστ πÝνιε xpüvra γνωρßΖουμε üττ η Γε-
vrkn Θεωρßα ιηò Σχεττκüιηιαò προθλÝπετ πωò ο
χρüνοò Üρχτσε οιην ανωμαλßα που υπηρξε πρτν α-
πü 15 χ 10'Ýτη. Kar ο Σι. Χüκνγκ κλεßνετ το αφτÝ-
ρωμÜ του σιο χρüνο με ιιò εξηò σκÝψετò: «Αυτü
που ελπßΖω πωò Ýδειξα εßναι üτι κÜποιο εßδοò
σχετικττικÞò προσεγγπηò εßναι ο μονοò τρüποò
να κατανοýσε1 κανεlò το Συμπαν, τουλÜχιστον αν
εßναι θεωρηττκüò φυσικüò. ΕλπßΖω üτι στο μελ-
λον θα Βρουμε Ýνα συνεπεò μοντÝλο που 0α πε-
ριγρÜφει τα πÜντα μεσα στο Συμπαν. Η επιτυχßα
αυιοý του στüχου θα εßναι εναò πραγματικüò
8ρßαμΒοò ιου ανθρþπινου γενουò». S ß,] ιιι Ιι ιιι " ιι ι
ΠραγματτκÜ προò αυτß ιην καιευθυνση οιρÝφο- , -/<;
, .1, -:_
(,.. ιL:
' . <! ,, } j'
/ /.
νιατ σßμερα üλεò οι προσπÜθετεò των μεγÜλων
συγχρονων θεωρηττκþν αστροφυστκþν.
Η ταχýmτα του ιρωτüò
Μτα βασικη αρχη ιηò Νευιþνεταò Φυστκηò ßταν
üιτ η κτνηιικß ενÝργεια, η οποßα προοδßδετατ σ' Ý-
να σþμα -kar οφεßλειατ στο Ýργο των εξωτερτκþν
δυνÜμεων- εßνατ ανÜλογη του ιετραγþνου τηò ια-
χυτηταò. Αυτü σηματνε üιτ, πρακιτκÜ, Ýνα οþμα
μπορουσε να αναπτυξετ οποταδηποτε ταχýιηια.
30
9, ΣπγμÝò
ΥραμμτΚο εΠΙιαΧυνιη. περισυλλογÞò
Ωò κτνουμενη μÜΖα επτλÝγειαι το ηλεκιρüντο, (Πρßνοτον, 1938)
!ι
δτüιι, λüγω ιηò πολý μικρßò μÜΖαò ιου σε σχÝση
Προò το φορττο ιου, εΧεΙ την ΙΚανοτητα να εΠlια-
χýνειατ σε πολυ υψηλÝò ταχυτητεò, κατÜ πολυ υ-
ψηλüτερεò απü την ταχυιηια οποτουδηποτε σωμα-
ττδßου.
Μειρþνταò με τη Βοηθετα ενüò υαλμογρÜφου ιο
χρüνο που δτανυουν τα ηλεκτρüντα μτα γνωστη α-
πüσταση, υπολογßΖουμε την ιαχυτηιÜ τουò.
Το πεßραμα απÝδετξε üττ or μετρουμενεò ταχυτη-
τεò δταφÝρουν κατÜ πολυ των ταχυτÞτων που υπο-
λüγτΖε η Νευιþνετα 8εωρßα, ενþ ανττθÝτωò συμφω-
νουν, με μτκρß απüκλτση, με ττò ττμÝò τηò ταχυιη-
ιαò που προΒλÝπονιατ απü ιη Θεωρßα ιηò Σχεττκü-
ιηταò.
Ενα ερþτημα που γεwτÝτατ κατÜ ιο πεßραμα εß-
ναι αν τα ηλεκιρüντα <<Ýφεραν» ιην ενÝργετα που ε-
μεßò νομßΖουμε üττ ιουò δþσαμε με τον επτιαχυνιη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΔανÝΖηò ΜÜνοò kar Θεοδοσßου ΣτρÜτοò, Το Σýμπαν που
αγÜπ ησ α- Ε τ αγωγý σ τ ην Αοτ ρο φυστκη, εκδüοειò Δßαυλοò,
στηò ιαχýιηιαò, üπωò ο ßδτοò το ονüμαοε.
Αθηνα 1θθθ.
Το πεßραμα αυιü συνßστατατ σιην απ' ευθεßαò μÝ- ΔανÝΖηò ΜÜνοò και Θεοδοσßου ΣτρÜτοò, Η Κοσμολογßα τηò
τρηση ιηò ιαχýιηταò ηλεκτρονßων. στα οποßα προσ- Νüηοηò- Εταγωγη στην Κοσμολογßα, εκδüσετò Δßαυλοò,
δßδετατ γνωστη υοσüτητα ενÝργεταò, μÝσα σε Ýνα ΑθÞνα 2003. r
31
Προτοπτ
Τερμονüò φυστχüò, γεννημÝνοò στο Αυστρ.ακüò φυσικüò και φιλüσοφοò, Γερμσνüò φυσικüò, γεννημÝνοò στο
Κßελο, πρωτοπüροò τηò ιΟαιττικþò γεννημÝνοò οτο Χßρλιτò Τοýραò τηò ΙßπρεσλÜου. Εγινε καθηγητþò τηò
θεωρßοò. Σποýδοσε στα πονεπιστþμισ ΙΙοραΟaοò. Σποýδοσε στπ BιÝwn, üπου θεωρπτιχþò φυσιßüò στο παγεπι(πÞμ.ο
του ΜονÜχου ι(οι του Βερολßνου κοτ το Ι86Ο Ýγινε διδüκτωρ τπò φυσιχþò. του ΓχÝτινγκεν το Ι92l. ΑσχολÞθηχε με
Ýγινε διδÜχτωρ το ß 879 ιοι στη συνÝχειο Δßδοξε φυσικþ και μηχανικþ στη ΒßÝννη τη θερμοδυναμιχÞ, διατυπþνονταò μτο
χαθηγητþò στο Κßελο κοι στο Βερολßνο. και οργüτερο στο Τκρατò. Ασχολþθηχε ακριΟþ μοθημστιßþ Ýχφραση του
Ο Πλανχ κοθrÝρωσε τπ θεωρητιχþ rδrοßτερο με τη φυσιολογßα των πρþτου θερμοδυναμικοý νüμου.
φυσικþ ωò κορυφοßο επισfημονικü οισθÞσεων χαι τη φιλοσοφaο. Το ß867 ΣυνεργÜστηßε το ß 926 με το μοθητþ του
κλüδο. Αρχιχü οσχολÞθηκε με τπ Ýγινε κσθηγητþò φυσικþò στο ΒÝρνερ ΧÜιφνμπεργκ γιο τη διατýπωοη
θερμοδυναμικÞ κοι οπü το ß9(ΧΙ πονεπιστþμιο τηò Πρüγσò, üπου τηò μοθημοττχþò περιγραφþò τηò
στρüφηχε προò την ειοογωγþ μιοò νÝοò οσχολþθηκε με την αßσθηση τηò χΒαντικþò θεωρßοò, ενþ η συνεργασßο
θεωρaσò γιο την ενÝργετα r(or ενüò χßνησπò, ενþ ανÝπτυξε χαι θεωρßεò κοι τουò αυτη συνεΧιστηßε ßοΙ στα επομενα
στοιχειαχοý κΒüτπα τηò ενÝργειαò, μεθüδουò γτα την τοχýτητα των χρüνιο. Ο Μπορν συνεργüστηκε επßσηò
γνωστοý ωò στοθερü του Πλανχ. Οι χυμüτων, Δτατýπωσε ττò αρχÝò των με τον Αßνοτüιν χατ τον ΟπενχÜιμερ γιο
ÝρΕυνÝò του θεμελßωσαν τη σýγχρονη υπερþχων και üρισε το λüγο τηò τον προοδιορισμü τηò ηλεκτρονικþò
φυσta(η κοι ητον ουτεò που του ταΧυτηταò ενοò ι(ινητου προò την μορφüò των μορßων. JΙßε την Üνοδο του
οπÝφεραν και το ΟροΟεßο Νüμπελ τοχýτητα του þχου. Σýμφωνο με τον νοζισμοý στη l'ερμσνßα ονογχÜστπχε χοι
ΦυστßÞò το 1918. Ο Ýπαιξε ΙΙßΙαχ, η γνþσπ προÝρχετοι απü τιò ουτüò νο εγχοτολεßψε. την ποτρßδο του
^ßνστüιν
καθοριστικü ρüλο στην ονογνþρτση των οτσθþοειò, Αρο ο φυοτκüò νüμοò πρÝπει το 1933 κα. νο εγκατοστοθεß στην
θεωριþν του ΙΤλανκ, αποδεικνýοιτταò την νσ επαλπθεýεται εμπειρικÜ, γπÞρξε Αγγλßο. Εκεß δßδοξε στο πανεπιστþμιο
ισχý τηò υηüθεσηò των κΒüντσ, ενþ ο προπομπüò τηò Οεωρßαò τηò του ΚÝμπριτζ, ενþ το ß936 Ýγτνε
Πλανκ υποστþριξε και την ΕιδιχÞ Θεωρßο Σχετικüτητοò του ΑßνστÜιν, κοθþò το καθηγητþò οτο πανεπrοτþμιο του
τηò Σχετικüτητοò του Αßνστüιν. Το ß928 Ýργο του ενÝπνευσε το μεγüλο φυσικü, ΕδιμΒοýργου. Το ß939 οπÝκτηοε τη
οποΧωρησε οπο τπν επιστημονιa(η κυρßωò μÝσω τηò απüρριψπò των Ορετσνιχþ υπηχοüτητο, αλλü μετÜ το
δρÜση, εγþ το Ýργο του σιο Βερολßνο απüλυτων εννοιþν του χρüνου ßοι του τÝλοò του πολÝμου επÝστρεψε στη
συνÝχισε ο θεωρητικüò φυσιιüò Διαστþμοτοò. Η σχÝψη του ΙιΙσχ Γερμσνßσ. Το ß954 τιμþθηχε με το
ΣρÝνπνγκερ, χοΘ.οτþντοò Ýτοι το επÝδρσσε χαι στπν σναλυτικþ ΒραΒεßο Νüμπελ Φυοττ(þò μαζß με το
Βερολßνο του ΜεσοπολÝμου κÝγτρο τηò φιλοσοφικÞ σχολÞ του Κýιλου τηò συμπατριþτη του Βüλτερ Ιιßπüτε. Ο
θεωρητrßþò φυσιßþò. Ο Πλανχ υηþρξε ΒιÝννηò. Σημαντικüτερο Ýργα του εßναιι ßΙπορν πÝθονε στο ΓχÝτινγκεγ σε ηλιχßα
ακÝραιοò κατ γενναßοò σαò χαροκτþραò. Ο, σρχÝò τηò θερμολογßοò ßΙ896Ι, Η 88 ετþν.
ΠÝθονε στο ΤχÝτrνγκεν σε ηλικßο 87 γνþση του λÜθουò (ß9Ο5l. ΠÝθονε στο
ετων, Χüσρ τηò Τερμανßαò.
32
Ζßμτμουντ Νýò ΧÝνρικ Πολ
Φρüτντ ΝτÝýτντ Μπορ Ερενφεστ
(1Β56-1939) (1ΒΒ5-1962) (1ΒΒ0-1933)
Αυστριακüò ιατρüò, τδρυτÞò τηò Δονüò φυσικüò, γεννημÝνοò στην Αυστριοκüò φυσιßüò, γεννημÝνοò στη
ψυχονÜλυσηò. Σποýδοσε στην ΙοτρικÞ ΚοπεγχÜγη. Τüνοò οικογÝνειοò με ΒιÝνγη. Ο Ερενφεστ Þτσν ολλανδικÞò
σχολÞ του πονεπιστημßου τηò ΒιÝννηò, μεγÜλη επιοτημουκÞ παρüδοση, χαταγωγþò κοι υπÞρφ προσωπιßüò και
αργüτερα νευρολογßα στο Πορßσι, ενþ σποýδοοε οτην ΚοπεγχÜγη και οργüτερα στενüò φßλοò του Αλμπερτ ΑßνοτÜγ.
παρακολοýθησε μοθþμοτα του Σορκü στο ΚÝμπριτζ και στο Μüτ.τσεσfερ, Εγινε χοθηγητÞò στο πανεπιοτþμιο του
στη ΣαλπετριÝρ και τη }Ιονσß. ΕπÝοτρεψε Ýχοιττοò γιο καθηγητÝò τουò διÜσημουò ΛÝιντεν χοι Ýχανε στη διÜρκεια των
στη ΒτÝννη ßαι χρησιμοποßησε μιο νÝσ φυσrκοýò Τüμοον και ΡÜδερφορτrτ. Ο ερευνþν του ιδιαßτερα σημοντικÝò
επονοστατrχÞ μÝθοδο θεραπεßοò με ßιΙπορ υπþρξε ο μεγÜλοò οντßησλοò του μελÝτεò γaα τη στοτιστικþ και την
ΟÜοη την αφþγηση κοι την ερμπνεßα τωγ ΑßνστÜιν κοι επεξεργÜστπκε τηγ οτομικþ κΒαγτιχþ μπχσνικþ. Οι μελÝτεò ουτÝò
οτrεaρων κοι την ονÜλυση των θεωρßα, η οποßα οποτελεß τη Βüση üλων ßατÝληξαν στη διοτýπωση μιαò αρχÞò και
προσωπικþν ιδεþν. Η μÝθοδüò του των σýγχρονων θεωριþν που ενüò θεωρþματοò που φÝρουν το üνομü
αρχικÜ στττιμετωπßστηκε με μεγÜλη σχετßζοντοι με τη δομÞ του ατüμου και του, ωò ορχÞ και θεþρημα του
επιφýλαξη, αλλÜ στοδιοχÜ η τιò μεθοδολογιßÝò αρχÝò τπò φυσιßþò. Ξρενφεστ. Η σχÝση του ΑßνστÜιν με τον
ψυχανÜλυση Üρχισε να κοτατ(τÜ Ýδαφοò Το Ι9ß ß Ýγινε διδÜχτωρ ßοι το Ι9Ι6 Πολ Ερενφεστ þτσν οτενüτατη ßοι
ιαι να καθιερþνεται. Ο Φρüιντ Ýγινε κοθηγητþò στο πανεπτστÞμιο τπò μÜλιστο κστÜ τη διÜρχεια του Α'
καθηγητþò του πανεπιστημßου τηò ΚοπεγχÜγηò. lο 1922 πþρε ΟραΒεßο Παγßοσμaου ΠολÝμου αλληλογροφοýσσν
ΒιÝννηò το ß92Ο. l{ μεγαλýτερη συμΒολÞ Νüμπελ. lδρυσε τüτε κοι το Ιγσπτοýτο τοχτικÜ. Σε μια επιστολþ του προò τον
του στη μελÝτπ των ψυχτκþν Θεωρπτικhò Φυοιχþò, του οποßου υηþρξε Ερενφεστ την εποχþ εχεßνη ο ΑßνστÜν
κοταστüσεων εßνσι η ανÜλυσπ των διευθυιττþò και το οποßο Ýγινε Ýνσ Ýγραφε πωò «ζοýμε σÞμερα σε μιο
μηχανισμþν με τουò οποßουò λειτουργεß σημοντικü διεθνÝò ερευνητικü χÝντρο με εηrδημικÞ πλÜνπ, ηου αφοý θα
το ασυνεßδητο και η χρÞση για το σκοπü μεγüλη αχτινοΒολßσ. Ο Ιιßπορ δτοτýπωσε προξενþσει απεριüριστεò ταλαιπωρßεò,
αυτü τηò Ýννοιαò τηò ηδονþò. Η σχÝση νÝεò θÝσειò γτσ την κΟοτ.τιχÞ ΘΕωρßα tßor μια μÝρα θα εξσφονιοτεß και θο γßνει Ýνο
του Φρüιντ με τον ΑßνστÜιν υπþρξε το ß943, γιο να αποφιηει τιò ναζιστικÝò τÝροò κοι μια αχατανüητη πηγþ οπορßαò
ιδιαßτερσ στενÞ ßαι η αλληλογροφßα τουò διþφτò, Ýφυγε για τη Σουηδßο. Στη για τιò επüμενεò γενιÝò». Ο Ερεγφεστ
αηοκαλυπτιπÞ τηò σκÝψηò των δýο συνÝχεια αναχþρησε για τιò ΗΠΑ, üπου δεν ηρüλοΒε νο δει την επιδεßνωση
αυτþν μεγÜλων επιστπμüνων του 2Οοý εργüστηκε γτα την χοτοσκευþ τηò ουτÞò τηò απερrüριστηò ταλαιπωρßαò
αιþνο. Σημσγτιχüτερα Ýργα του εßνοι τα οτομι.(Þò ΒüμΒαò. Ωστüσο ογωνßστηχε που προÝΒλεψε ο ΑßνστÜιν, κσθþò
εξÞò: Η ερβηνεßα των ονεßρων (Ια}ΟΙ, για τον περιορισμü των κινδýνων απü τη πÝθανε το Ι933 στο ΛÝιιττεν, λßγο πριν
Τρßσ δοκßμιο σχετικÜ με τη θεωρßο τηò χρþση τηò πυρηνικþò ενÝργετοò. ΠÝθανε οπü την εμφÜνιση των τραγικþν
σεξουολrκüτητοò |ß 9Ο5}, ΠÝρσ οπü την στην Κοπεγχφη. συνεπειþγ του ναζισμοý.
ορχιß τηò ηδονÜò (ß92ΟΙ, ΣυλλογικÞ
ψυχολογßο κοι σγÜλυση του Εγþ ßt92ßΙ,
Ανοστολh, σýμπτωμο κοι Üγχοò (1926Ι,
Η δυστυχßο του πολιτισμοý (Τ93Οl.
33
".ß.
q l;ι
Ατονιικυ ΒοιΖιηR
3. 0 εβραßκÞò
κοταγωγÞò, λü φυοικü Ενρßκο ΦÝρμτ (Enrico Eermi) εßχαν
Δανüò φυσικüò προχωρησετ σημανιτκÜ σιη μελÝιη του φατνομÝνου
Νιλò ΧÝνρικ kar γνþρτΖαν ιτò συνÝπετεò. Ο ΣτΖßλαρνι ανηου-
ΝτÝιβιντ Μπορ. χουσε üιτ κÜποτα σττγμη οιο Üμεοο μÝλλον η Γερ-
4. 0 Ιταλüò μανßα θα κατασκευαΖε πρþτη την ατομτκß ΒομΒα.
φυσικüò Ενρßκο Ανακοτνþσετò yra το φατνüμενο ιηò πυρηντκηò
ΦÝρμι, που σχÜσηò εßχαν αρχßσει απü ιο 1θ35, δεδομÝνηò τηò
πρωτOò ακαδημαßκηò ελευθερßαò, τüσο απü Γερμανοýò üσο
ανακüλυψε την και απü Αμερικανουò επτσιημονεò.
τερÜστο ενÝργειο
Οτ φüθοτ του ΣιΖßλαρντ kar Üλλων επτστημüνων
που εκλυüτον απü
οτην Αμερτκη εντοχυδηκαν üταν η Γερμανßα απα-
την πυρηνικÞ
γüρευσε ιην εξαγωγη ουρανßου απü ιην Τσεχοσλο-
σχüση του
θακßα, οιην οποßα εßχε ηδη ετσβÜλετ. Ο ΣτΖßλαρνι
ουρανßου
δεν εßχε αμεοη πρüσθαση στην κυθÝρνηση ιων
ΗνωμÝνων Πολτιετþν. Γτα το λüγο αυτü αυευθυν-
θηκε στον ΑßνστÜτγ ο οποßοò, λüγω ιηò φüμηò του,
μπορουοε να ετσακουσθεß. Συμφωνα με τον ΣτΖß-
λαρνι, ο ΑßνσιÜτν δεν εßχε σκεφθεß ιο μηχαντσμü
ιηò αλυοτδωτηò αντßδρασηò, δεν Üργηοε üμωò να
ιον καιαλÜβετ. Σε συνÜνιηοη με ιον ΑßνοιÜτν, συ-
νÝταξαν επτσιολÞ προò ιον πρüεδρο των ΗνωμÝ-
νων Πολττετþν ΦρÜνκλτν ΡοýΖβελτ (Eranklin
Roose-velt), την οποßα υπÝγραψε ο ΑßνστÜτν. Η ε-
πτσιολÞ επτσημαßνετ ιη σπουδατüιητα τηò επιστη- λ
χειρüγραφο, με αναγκαΖουν να πιστευω üττ το οτοτ- τσΖÝκερ (νοη Weizsücker), Βρßσκετατ σιο Ινσιττου-
χεßο ουρÜντο μπορεß να αποτελÝσετ μßα νÝα και ση- ιο ΚÜτΖερ Βßλχελμ (Keiser Wilhelm) σιο Βερολß-
μανττκη πηγη ενÝργεταò οιο Üμεοο μÝλλον. Ορτ- νο, οΠου ενα μεροò τηò αμερτΚαντΚηò ερΥαοταò Υια
σμÝνεò απüψετò αυιοý ιου θÝματοò φαßνετατ να ιο ουρÜνιο επαναλαμSÜνειατ αυιü ιον κατρü».
χρεταΖονται προσοχη κα1 εαν εßναι απαραßτηιο Ü- Η επτστολÞ παρεδüθη σιον ΡουΖθελτ τον Οκτþ-
μεοη ευÝμSαση εκ μÝρουò τηò κυθÝρνησηò. (...) θpro ιου 1939 (ενα μηνα μειÜ την ετσβολη ιηò Γερ-
Αυτü ιο κατνοýργτο φατνüμενο μπορεß, επßσηò, να μανßαò σιην Πολωνßα) απü τον ΑλεξÜντερ Ζαξ
οδηγησετ σιην καιασκευη ΒομΒþν κατ εßνατ ανττ- (Alexander Sachs), φßλο του προÝδρου. Η απÜ-
ληπτü üττ εξατρεττκÜ τσχυρÝò θüμΒεò νÝου τυπου νιηση του ΡουΖβελτ ηταν: «ΑναγνωρßΖω τη σπου-
μποροýν να καιασκευασιουν. (...) Καιαλαβαßνω üττ δατüιητα αυιþν ιων δεδομÝνων kar Ýχω συγκαλÝ-
η Γερμανßα Ýχετ σιαμαιησετ την πþληση ουρανßου σετ μßα επτιροπη yra να ερευνησετ ιο θÝμα».
απü ια ορυχεßα ιηò Τσεχοσλοθακßαò, αφ' üτου ιην Η συμθουλευττκß επττροπη φÜνηκε να καδυοτε-
κατÝλαβε. Μßα ιÝιοτα πρþτμη ενÝργετα θα μπορου- ρεß, Ευακολοýθηοε νÝα επτστολÞ προετοτμασμÝνη
οε ßσωò να εξηγηθε1 με το γεγονüò üττ ο γτοò του υ- απü ιουò ΑßνστÜτν, ΣιΖßλαρνι κσιΖαξ, ενημερþνο-
φυπουργοý Εξωτερικþν τηò Γερμανßαò, φον Βαß- νταò τον ΡουΖβελι yra ιην πρüοδο ιηò Γερμανßαò
36
-- *--- .a,..
Ιυ
5. 0 Αλμπερτ
Αßνστýιν με τον
ιι. 0ýγγρο φυσικü
,' er
ΛÝο Στζßλορντ, μ
τον οποßο
συνÝταξε την
επιστολÞ προò τι
Αμερικανü
πρüεδρο
Ροýζβελτ γιο την
ανOγκη
κατασκευÞò τηò
ατOμικÞò βüμβοò
Ενα χρüνο αργüιερα, or «Ir]glry York Times») Ýγρα- φüθουò ιου απü το νομπελßοτα φυστκü Νιλò Μπορ
ψαν οε πρωτοοÝλτδο üιτ: «Ο καδηγητηò Αλμπερι (Niels Bohr) στον οποßο Ýγραψε: «Οιαν τελετþσετ
ΑßνστÜτν (...) ηταν σßγουροò üιτ ο ηρüεδροò ΡοýΖ- ο πüλεμοò, θα γßνετ προσπÜθετα αιο üλεò ττò χþρεò
βελτ δα εßχε αποιρÝψετ ιο ΒομΒαρδισμü ιηò Χιρο- γτα μυσττκÝò προετοτμασßεò πολÝμου με ιεχνολογτ-
σßμαò εÜν Ζουοε και üιτ αυτü Ýγτνε για να ιελετþσετ κÜ μÝσα, or οποßεò θα προκαλÝσουν αναπüφευκια
ο πüλεμοò στον Erpnvrkü, προτου συμμειÜσχετ η προληπττκουò πολÝμουò Kar καταστροφη πολυ με-
Ρωσßα». Αργüτερα, ο ΑΙνστÜτν Ýγραψε: «ΠÜνια κα- γαλýιερη απü εκεßνη ιου σημερτνοý πολÝμου».
ταδßκαΖα ιη χρηση τηò ατομτκηò ΒομΒαò κατÜ τηò Σαν λýση, προþθησε την τδÝα ενüò παγκüσμτου
Ιαπωνßαò». κρÜιουò που να διÝπειατ απü δτεθνεßò νüμουò.
Αυü το 1945 μεχρι το θÜνατü του, ο ΑßνσιÜτν κα- «Οσο ουνεχßΖουν τα κυρßαρχα κρÜτη τουò εξοπλτ-
τÝΒαλε κÜθε προσπÜθεια υπÝρ ιηò ετρηνηò. παρÜ σμουò (φανεροýò η κρυφουò), νÝοτ παγκüσμτοτ πü-
την ασθεντκÞ υγεßα ιου. Με ιη δημτουργßα των πυ- λεμοτ εßνατ αναπüφευκιοι». ΕξÝφρασε την αντßθε-
ρηντκþν üπλωγ προσπÜθησε να σκεφθεß ια μελ- σÞ του στην ανÜπιυξη ιων πυρηντκþν üπλων kar
λονττκÜ προθληματα που θα μπορουσαν να προ- την πρüθεση ιων στραιτωιτκþν ιων ΗνωμÝνων Πο-
κýψουν. Το ΔεκÝμΒρτο ιου 1944 δεν Ýκρυψε τουò λτιετþν να αναπιýξουν την περτσσüιερο rσxupn
ΒüμΒα υδρογüνου. ΔτετÝλεσε πρüεδροò τηò επττρο-
πηò Emergency Committee of Atomic Scientists
(EOAS), που τδρý8ηκε το 1946 με σκοπü την ενη-
ν. Λ--ι¹r'
μÝρωση ιου κοτνοý yra τουò κτνδýνουò των ατομι-
κþν üπλωγ ιην ετρηντκß χρßση τηò πυρηντκßò ε-
νÝργειαò και την Üρνηση στον πüλεμο ωò μοναδτ-
κüò απÜντηοηò yra τα üπλα μαΖτκηò καταοτροφßò.
ΠροσπÜθησε να δημτουργßσετ συνδÝσμουò με ιη
ΣοβτειτκÞ Ενωση και να υαρεμποδßσετ την κλτμÜ-
κωση του Ψυχροý ΠολÝμου, Μßλησε ενανιßον ιηò
δßωξηò υπüπτων yra κομμουνιοττκß δρÜση οτην
Αμερικß. ΚαιÝβαλε προοπÜθετα yra την παροχη
Βοßθεταò στα θýματα τηò χιιλερτκηò θαρθαροτηιαò.
,rλ Υποσιßρτξε τον αγþνα για ια κοτνωντκÜ δτκαιþμα-
4º
,
τα των μαýρων στην Αμερτκη. Ωò αποτÝλεσμα, SρÝ-
,ò^
θηκε οτο σιüχαστρο του αμερτκαντκοý Τυπου. Το
ιΣιι γεγονüò αυτü τον Ýφερε σε αντßθεση με μεγÜλο
3Β
7. ΕπιστολÞ του
πετ να μÜθουμε να οκεπτüμαστε με νÝο ιρüπο. (...) ΑßνοτÜυ προò το
ΠρÝπετ να ρωιησουμε τον εαυτü μαò ττ θημαια πρÝ- ΓÜλλο συγγροφÝα
πετ να πÜρουμε þστε να εμποδßσουμε ιουò σιραττω- Ανατüλ Φρανò.
ιτκοýò ανιαγωντσμουò που ετναι καταστροφτκοß yra 8, Εικüνα τηò
üλουò». Η δτακηρυξη υπεγρÜφη kar απü τον Αßν- κατεστρομμÝνηò
οταιν. απü την ατομικÞ
ΠÝντε μηνεò πprv απü το θÜναιü του, ο ΑßνοιÜτν βüμβο Χιροσßμαò
συνüψτοε το ρüλο του στη δημτουργßα ιηò αιομτκηò
ΒüμΒαò: «Εκανα Ýνα μεγÜλο σφÜλμα στη Ζωη μου
(...) üταν υπÝγραψα ιην επτοτολÞ οιον πρüεδρο
ΡοýΖβελι υποδεικνýονταò üιτ εßνατ δυναιÞ η κατα-
σκευη ιων ατομτκþν θομθþν. Υυηρχε üμωò δικαι-
ολüγηοη: ο κßνδυνοò üιι or Γερμανοß θα ιτò κατα-
σκεýαΖαν πρþτοτ». Ο ΑßνσιÜιν πÝθανε στον ýπνο
πληOοò συναδÝλφων, φßλων κατ θαυμαστþν σε üλο του οιο νοσοκομεßο του Πρßνσιον, στιò 8 Απριλßου
τον κüομο. Εκανε ραδιοφωντκÝò εκπομπÝò κατ του Ιθ55.
ουμμετεßχε ιηλεφωντκÜ απü το σπßττ ιου σιο Πρßν- Η Ýκρηξη τηò Βüμθαò υδρογüνου δημτουργησε
οτον σε πολλÝò συΖητßσετò yra ιην ετρßνη, Γτα ιον Ýνα νÝο χημτκü οιοτχεßο (με ατομτκü αρτθμü 99) σιο
ßδτο σκοπü, Ýδωσε συνενιευξετò Kar Ýγραψε πο- οποßο δüθηκε ιο üνομα αßνοιαßντο (Einsteinium).
λυÜριθμα αρΒρα. Ισωò εßναι ειρωντκη η ουνδεση του ονüματοò αυτου
του οιοτχεßου-παραγþγου ιηò θομΒαò υδρογüνου με
ο 1949, η Σοβτεττκη Ενωση Ýκανε την πρþ- τον επτοτημονα που ξüδεψε τα τελευταßα χρüντα
τη επττυχÞ δοκτμη ατομτκηò ßüμßαò, Τον τηò Ζωßò ιου προσπαθþνιαò να αποτρÝψετ τη δτÜ-
ΙανουÜρτο του 1950, ο πρüεδροò Τροýμαν δοση των πυρηντκþν üπλων μαΖτκηò καιασιροφηò.
(Truman) ανακοßνωσε το ξεκßνημα τηò
προοπÜθεταò yra την καταοκευÞ τηò Βüμ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ronald W. Clark, ,Errstein: The Life and Πmes. Ανοη
Βαò υδρογüνου. Ο ΑßνστÜιν οχολßασε ιτò ουνÝπετεò Books, New York, 1970.
σε μτα ιηλεοπιτκη εκπομπÞ: «Η πεποß8ηση üττ εß- Richard Rhodes, The l\Iaking of the Atomjc Bomb,
var δυναιüν να πειýχουμε ασφÜλεια μÝσω εξοπλι- Simon kar Schuster ΙηC., 1986. I
ομþν οε εθντκη κλßμακα αποιελεß μßα καταστρο-
φικη ψευδαßσθηση. Ο αγωναò εξοπλτσμου μεταξý
των ΗνωμÝνων Πολτιετþν Kar ιηò ΣοΒτειτκηò Ενω-
σηò Ýχετ υÜρετ διαστÜοετò υσιερßαò. Απü ιτò δυο
πλευρÝò, üπλα μαΖκßò κατασιροφßò ιελετοποιου-
ντατ με πυρετþδετò ρυθμουò πßσω απü ιοßχουò μυ-
σιτκüτηιαò. Ραδιενεργüò μüλυνση τηò ατμüσφαιραò
εivar τþρα δυνατÞ»,
Η Βüμθα υδρογüνου δοκτμÜστηκε σια νησιÜ
ΜÜρσαλ το 1952. Τον ßδτο χρüνο, η ΜεγÜλη Βρε-
ιανßα Ýκανε την πρþτη δοκτμη ατομτκηò θüμθαò.
Επακολουθησαν σχειτκÝò δηλþσετò και Üρθρα σε
εφημερßδεò.
Το 1θ55 ο ΜπÝριρ,αντ ΡÜσελ (Bertrand
Russell) συνÝθεσε μßα δημüοτα δτακßρυξη για
τουò κτνδýνουò ιου πupnvrKou πολÝμου, προτεßνο-
νταò την καιÜργηση των πυρηντκþν üπλων. «ΠρÝ-
ι,,Ι ι_, Ι,ιJ S,Γ RAT Ι Ο |{
κ
Η ΚηΗροΝοΜιΑ Τογ
ΥπÞρξε. χωΡßò ομφ!Βοηßο, μιο μ€γοßΙοφυfο ναγüρευσε το σταλλοßωτο του χωροχρüνου κÜιω α-
υü αυτοýò, δηλαδη ιη συμμετρßα Δüρεντò, σε θεμε-
που Ýφ€Ρ€ μιον ΕπονοστατικÞ λτþδη νüμο ιηò φυστκηò.'Η δευιερη, σýντομη ερ-
οßf,ογþ στον τρüπο που ΒßÝπουμ€ τη φýση γασßα ιου πÜνω στην Erδrkn Σχειτκüιηια Þταν το
ΣεπτÝμθρτο του 1905 kar αυτÞ περτεßχε ιη σχÝση
E=rnc2 yra ιην τοοδυναμßα μÜΖαò kar ενÝργεταò, α-
σφαλþò ιην πιο φημτσμÝνη αυü ιüιε εξßσωοη ιηò
αυιοδßδακτοò. Ηρθε φρÝσκοò σιο πεδßο kar αυιü φυοικßò. Ομωò, ιο 1Φ5 δεν ηιωτ μüνο η χρονιÜ τηò
του επÝτρεψε να δει ια πρÜγματα με μια νÝα ματτÜ. ετδτκηò σχεττκüτηταò για τον ΑßνσιÜτν. Εκτüò απü
Σιην πραγματτκüτητα, κανÝναò πρτν κατ κανÝναò ττòδýο εργασßεò πÜνω σ' αυτÞν, υπÝβαλε ιη δτδα-
μετÜ δεν Üνοτξε περτσσüτερο, kar σε τüσο σýντομο κιορτκη ιου δταιρýß πÜνω σ' Ýνα νÝο προσδτορτ-
δτÜστημα, ιουò ορßΖοντεò ιηò φυσικηò üσο Ýκανε σμü ιων μορτοκþν δτασιÜσεων (Απρßλτοò 1Φ5) kar
αυτüò ιην επüμενη χροντÜ, ιο 1905. δýο εργασßεò πòινω στην κßιτηση Μπlηουν (Brorvn)
Αυτü που Ýκανε πρωιßσιωò ο ΑßνστÜτν ιο lg05 Þ- (ΜÜιοò kar ΔεκÝμΒριοò ΙΦ5), που κατÝδειχναν ιην
ταν να ετσαγÜγετ μιαν qlxn σι4τμετρßαò σαν Ýνα θε- πραγματτκüτητα ιων μορßων. ΠρογενÝστερη απ' ü-
5. Με του ΤσÜρλι μελτdýη νüμο ιηò φυστκßò. Εγκατνßασε, üτστ, μταν λεò ιτò παραπÜνω εργασßεò, πÜντωò, Þταν εκεßνη
Τσýπλυ κοτü την ολüκληρη εποχÞ kar Ýδωσε ιον ιüνο yra ιην εν- πÜνω σιο φωιοηλεκιρικü φαινüμενο και την Ýwora
επßσκεψÞ του σιò οωμÜιωση σιην επτσιημοντκη γνþση αρχþν συμ- ιου κβÜντου φωτετνηò ενÝργεταò (ΜÜρτηò 1θ05).
ΗΠΑ το 1921 μειρßαò, δηλαδÞ yra το ανολλοßωιο ιων νüμων τηò Eivar αυτη η εργασßα που θα αποτελÝσετ την αφορ-
φυστκηò üταν αλλÜΖουμε ιον τρüπο θεþρησηò κα- μß να ιου δοθεß το θραθεßο Νüμπελ ιο 1921.
ιÜ κÜποτα Ýννοτα κÜθε φορÜ. Αυιοß εßνατ kar οτ Üξονεò που θα καθορßσουν ιην
ΠρÜγμαιι, στην εργασßα του τον Ιοýντο του 1θ05 ο επτστημοντκý του πορεßα σιη συνÝχετα. Η ΕτδτκÞ
ΑßνσιÜτν ετσßγαγε την αρχη ιηò Ετδτκηò Σχεττκü- Σχεττκüτητα θα τον οδηγßσει δÝκα χρüντα αργüτε-
ιηιαò, δηλαδÞ δÝχθηκε üττ or νüμοτ ιηò φυστκηò ρα (1θ15) στο μÝγτσιο επßτευγμÜ του, ιη ΓεντκÞ
-ουμπερτλαμθανομÝνηò τηò ταχýτηταò του φωτüò Σχεττκüιητα. Η μορτακη θÜση τηò σιαιτσιτκηò μη-
σιο κενü- εßνατ iδror yra üλουò τουò αδρανετακοýò χαντκßò θα ιον κρατησετ οε συστημαιτκÞ ενασχü-
παρατηρητÝò (αδρστετακüò παραιηρητηò εßνατ αυ- ληση με τη οταιτσιτκÞ φυστκß, μÝχρτ ιην τελευ-
τüò που Βρßσκετατ σε ηρεμßα σ' Ýνα σýσιημα ανα- ταßα μεγÜλη ουνετσφορÜ ιου ιο 1925 πÜνω στην
φορÜò που δεν επτταχýνετατ). Οδηγηθηκε, Ýτστ, α- κβανττκÞ οιαιτσττκß των μορßων. Τα κθÜνια φω-
νεξÜρτητα στουò μετασχηματτσμοýò Λüρεντò kar α- τüò θα ιον απασχολßσουν μÝχρτ την ßδτα χροντÜ
6. 0 Αßßυστüιν
εκφþνησε ιο 1θ22 στο Κτüιο ιηò Ιαπωνßαò με τßιλο γρüφει Ýνου τýπο
«Πþò δημτουργησα ιη Θεωρßα τηò Σχειτκüτηιαò»: για την βορýτητο
«Καθüμουν σιην καρÝκλα μου σιο γραφεßο ευρε- οτο μουροπßνοκα
σττεχνßαò, üιαν εντελþò ξαφντιιÜ μου ßρθε μτα σκÝ- του Ινßπποýτου
ψm: "Αν κÜποτοò πÝφτει ελεýθερα, δεν θα αισθσ,τ- Κýρυεγκι οτηυ
δεß το δτκü του θÜροò", Εμετνα Ýκπληκτοò, ΑυιÞ η Πασοντßνο το
απλη σκÝψη μου Ýκανε θαθτÜ εντýπωοη. Με Ý- ß93ß.
7. 0 Γερμανüò
σπρωξε σε μτα θεωρßα τηò Βαρýτηταò»,
Οδηγßδηκε, Ýιστ, οε μταν επÝκταση τηò αρχηò μοθημοτικüò
Τζορτζ Φρßπριχ
ιηò Ετδτκηò Σχειτκüτηταò. Η νÝα θεμελτþδηò αρχη
ΜπÝρηαρντ
Þιαν η αρχß ιηò τσοδυναμßαò ανÜμεσα σε αδρÜνετα
Ρßμον
kar Βαρýιηια, δηλαδη ανÜμεσα σττò αδρανετακÝò
δυνÜμετò που παρουστÜΖοντα1 ωò αποιÝλεσμα επτ-
τÜχυνσηò Kar σττò δυνÜμετò θqιυτηιαò, Ενσωμαιþ-
νοντÜò ιην σε αυτü που ονοlýΖουμε αρχß ιηò Γεντ-
κηò Σχειτκüτηταò, üιτ δηλαδη or νüμοτ ιηò φýσηò
εμφανßΖονιαι οι ßδτοι σε üλουò ιουò παραιηρητÝò α-
νεξÜρτηια απü ιην κατÜοιαση ιηò κßνησßò ιουò (με
Üλλα λüγτα, σε üλα ια συσιßμαια αιιαφορÜò), μπü-
ρεσε Ýπετια απü μτα μακρÜ kar επßπονη προσπÜ-
θετα οχτþ χρüνων να περτγρÜψετ τη θαρýτηια γεω-
μειρτκÜ ωò αποιÝλεομα τηò καμπýλωσηò του χωρο-
χρüνου που προÝρ:<εται απü την παρουσßα ενÝργετ-
αò kar ορμηò. Ηισι μτα πρþτη ενοποßηση του χþ-
kar θα ιον οδηγýσουν μÝχρι ιο καιþφλτ τηò κιητα- Η σχÝση Ε=]πò2 γιο την ισοδυνομßο μüζοò
τκηò μηχαιτικßò. ΑλλÜ ιο Ι925 θα ξεκτνßσετ η ε-
πτνÜσταση τηò κθανττκßò μηχαιττκßò, που Ýμελλε
κοι òνÝΡγCιοò €ßνοι οσφοΑþò
να σιοτχετþσετ την υπüλοτπη ΖωÞ ιου. Eivar η η πΙο φημισμÝνη òξßσωση τηò φυσιΚÞò
χροντÜ που θα σημÜνετ kar το τÝλοò ιηò περτüδου
των μεγÜλων συνετσφορþν του στη φυστκß, που
δτηρκεσε Ýιστ μτα ολüκληρη ετκοσαειßα.
ΠρÜγματτ, Þιαν το 1907 üιαν εßχε ιην ιδÝα ιην ο- ρου Kar του χρüνου (γεωμειρßα) με ιην ýλη κατ τη
υοßα ο ßδτοò χαρακιηρτσε σαν ιην «ευτυχÝστερη δυναμη (φυοικß). Τα απαραßιηια μαθημαιτκÜ ερ-
σκÝψη» τηò Ζωßò ιου. Δτηγεßιαι σ' Ýνα λüγο που γαλεßα ßταν Ýργο ιων δýο μεγÜλων μαθημαιτκþν
ιου 1θου ατþνα, ιου Καρλ Φρßντρχ ΙtιÜοη (Carl
F'riedrich Gauss) (1777-1855), που το Ι827 ετσßγα-
γε την Ýwοια ιηò καμπýληò γεωμειρßαò οε δýο
δτασιÜσετò, kar, κυρßωò, ιου ΜιτÝρττχαρντ Ρßμαν
(Bernhard Riemann) (1826-1866) που ιο 1854 τη
γενßκευσε σε περτσσüιερεò δταστÜσετò. Να προσθÝ-
σουμε εδþ üττ ο επßσηò μεγÜλοò μαθηματτκüò ΝτÜ-
θτντ Χßλμπερτ (David Hilbert) (1862-1943), ο ο-
ποßοò εßχε εν τω μεταξý μÜθει yra ττò Ýρευνεò ιου
ΑßνσιÜτν, ξεκßνηοε kar ο ßδτοò, τδταßτερα ιουò κρß-
στμουò τελευιαßουò μηνεò μÝχρτ το ΝοÝμΒρτο ιου
1θ15, να λýσετ ιο πρüθλημα kar καιÝληξε με δια-
φορεττκü τρüπο σε üμοτεò εξτσþσετò, σχεδüν ταυτü-
χρονα με ιον ΑßνστÜτν. Αυτü δημτουργησε μταιτ Ü-
χαρη δταμÜχη προιερατüιηταò, η οποßα βÝβατα δεν
μποροýσε να αμφτοθηιÞσετ ιη θεμελτþδη προιε-
ραιüιηια ιου ΑßνστÜτν στο 8üμα.'
Εßναι δßκατο, απεναντßαò, να ποýμε üττ η Θεωρßα
τηò Σχεττκüιηταò υπßρξε σχεδüν εξ ολοκληρου Ýρ-
γο μüνον ενüò αν8ρþπου, του ΑßνσιÜτν. Χωρßò αυ- )
43
Η ΚΖΙΗρΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ
Η€ιδιkrι χ€τ,κΦτητα § ¾Φν § m¾ €§ θουν λιγüιερο υετσιτκÝò απ' ü,ιτ νομßστηκε τüιε,
44
ττòιελευταßεò μεγÜλεò συνετσφορÝò του στη φυσι-
κη. ΑυτÝò Ýχουν να κÜνουν με τη γÝνιτιση ιηò κθα-
νττκηò σιαιτσιτκßò. Θα προηγηθεß η εργαοßα ιου
Ινδοý φυστκοý ΣαττεντlηνÜθ ΙνΙπüΖε (Satyend-
ranath Bose) (18θ4-1974), ο οποßοò ιο 1924 δημοοß-
ευοε μτα νÝα σιαττσιτκη yra Ýνα αÝρτο σωματτδßων
με δýο καταστÜσετò πüλωσηò και των οποßων ο α-
ριθμüò δεν δτατηρεßιαl. Ο ΑßνσιÜlν, σιον οποßον ο
ΜπüΖε Ýσιετλε ιη δουλετÜ ιου, αντεληφθη ιη ση-
μασßα τηò kar τη γενßκευσε αμÝσωò σ' αυτü που ο-
σπÜθησε ιο 1θlΒ να βρετ ιρüπουò να ιτò απορρßψετ, Δπμιοýργησ€ τη Θεωρßα τπò Σχ€τικüτητοò
αλλÜ σýντομα κατÝληξε ν' αποδεχθεß την τδÝα.
Σημερα, or λýσετò ιου Σßιερ, που προθλÝπουν εκ- üτον σκÝφτηκ€: «Αν κüποιοò πÝφτει εßεýδερα,
θειτκÞ δταστολÞ του Σýμπαντοò, αποτελοýν ιη ΒÜ- δεν δο οισδανδcß το δικü του Βüροò»
ση των λεγüμενων πληθωρτοιτκþν κοομολογτκþν
μοντÝλων.υ Τον κοσμολογτκü üρο θ' αποσυρετ ιο
1θ31 (αποκαλþνιαò τον ιη «μεγαλýιερη γκÜφα»
ιηò Ζωηò του) μετÜ τη μεγÜλη ανακÜλυψη του 1929
απü ιον Αμερτκανü αοτρονüμο Εντουτν Χαμπλ νομÜσιηκε απü τüτε σταιτσυκÞ ΜπüΖε-ΑßνστÜτν, ιη
(Edwin Hubble) (1Β89_1953) üττ ιο Σýμπαν δτα- μßα απü ιτò δýο μεγÜλεò κατηγορßεò σταιτσττκηò των
στÝλλειατ.'Εßχε, üμωò, τη γεννατüτητα να παρα- κΒανττκþν αερßων [η δεýτερη, των ΦÝρμτ-Νιßρακ
δεχθεß üττ ιο 1θ22 ο Ρþσοò μειεωρολüγοò Kar μα- (Fermi-Dirac) θα ανοκαλυφθεß το 1θ26]. Το Ιθ25 θα
θηματτκüò ΑλεξÜντρ Φρßνηταν (Aleksandr δημοοτευσετ τη συΖÞτησÞ του υÜνω σιη συγκÝντρω-
F'riedmann) 1925), χωρßò ακüμη πετραμαιτ-
(1ΒΒΒ- ση στην ßδτα βαοτκÞ κβανττκÞ κατÜσιαση σωματτ-
κÝò ενδεßξετò, μπüρεσε να Βρετ üιτ or εξτοþσετò ε-
πτδÝχοντατ μη οταßτκÝò λυοετò με τσοιροπτκη, ο-
μογενß καιαιτομη ýληò, που ανιτσιοτχοýν σ' Ýνα
διαστελλüμενο Συμπαν. Τüιε, το Ι922, ο ΑßνστÜτν
πßστεψε üιτ η δκατολüγηση του Φρßνιμαν δεν Þταν
σωσιη, την επüμε,τη χροντÜ üμωò Βρηκε το λαθοò
σιη δτκιÜ ιου αντßρρηση kar αναγνþρισε σιη συ- δÝα ενüò 0εμελτþδουò σωματτδßου με ενÝργετα kar Μπüζε-Αßγοτýυ,
νÝχετα το θεωρηττκü Ýργο του Φρßντμαν. Θα πρÝπετ ορμη. Η τδÝα αυτÞ ÝΒρτσκε σημανττκη αντßσιαση, μια υπαρκτÞ
να ατσθÜνθηκε ΒαθÞ απογοηιευμÝνοò απü την ü- μÝχρτ που τα υετρÜμαια σκÝδαοηò ιου φωιüò με η- πÝμπη
λη εξÝλιξη. λεκτρüντα ιο 1923 [το γνωστü φατνüμενο Κüμπτον κατÜστοση τηò
Ττò χροντÝò 1924 κατ 1925 ο ΑßνστÜτν θα δþσετ (Compton)] Ýδετξαν üιτ εßχε δßκτο. Μτα ομτλßα του) υΙηò
45
,
*.ιs
Η KrupoNOMIn Τογ J,s
,ι
{ι:
ß"
το ΜÜτο του 1925 στην Ακαδημßα Επτοτημþν τηò ßß,
ΒραΖιλßαò, που πρüσφατα μεταφρÜστηκε ολüκλη-
ρη,'η αποτελεß την τελευιαßα δημοστευμÝνη παρα-
τηρηση ιου ΑΙνοιÜτν πÜνω σιο δÝμα, λßγο πρτν ξε-
κινησει η επανÜσταση τηò κΒανττκηò μηχαντκηò
τον louvro του 1θ25 απü τον ΒÝρνερ ΧÜτΖενμπεργκ
(Werner Heisenberg) (1901-1976). Να παρατηρη-
σουμε üττ ο üροò «φωτüντο» χρηστμοποτηθηκε yra
πρþιη φορÜ απü το φυστκοχημτκü fΚßλμπερτ Δτ-
οýτò (Gilbert Le,wis) (1Β75-1θ46) το 1θ26 και, Ýισι,
η χρηοη ιου πρτν απü αυιη τη χροντÜ αποιελεß α-
πλÜ βολικü αναχρονισμü.
Τα τελευιαßα ιρτÜνια xpüvra τηò Ζωηò ιου θα κυ-
λÞοουν πÜνω σε δυο ΒαστκÝò εμμονÝò. Η πρþτη Ý-
χετ να κÜνετ με ιην ανιßδραοη του απÝναντι σιην
,l2.
0 εισηγητÞò κβανττκÞ μηχαντκß. Σιην αρχη πßσιεψε üιτ περτ-
τηò κβαντικÞò εßχε λογτκÝò ασυνÝπετεò, αλλÜ αυτü δεν δτηρκεσε
θεωρßαò.ΒÝρνερ πολυ. Αν rιar γρηγορα αναγνþρισε üττ συντστÜ μτα
ΧÜιζενμπεργκ. μεßΖονα τιρüοδο με αναμφτσθητητεò επιτυχßεò, αρ-
13. Η τελευτοßο νÞθηκε να δεχθεß üτι αποτελεß μια ολοκληρωμÝνη
φωτογραφßα περτγραφη ιηò φυσηò. Εßχε τη γνþμη üιτ θα πρÝ-
(Πρßνοτον,
πει να Βρεθεß Ýνα Βαθυτερο θεωρηττκü πλαßστο
ΜÜρηοò 1955) που θα επτιρÝπετ την περτγραφη ιων φατνομÝνων
ανεξÜριητα απü ιτò πετραμαιτκÝò ουνθηκεò παρα-
ιηρησηò. Πßστευε σε μιαν ατττüτητα που φατνüταν
να Ýχετ χαδεß ορτοιτκÜ."
Απü ιην Üλλη μερια, ουνÝχτσε την Ýρευνα yra
μτα ενοποßηση ιηò Βαρυιηταò Kar του ηλεκτρομα-
γνηττσμου, ακολουθþνιαò πüτε τον Ýνα πüτε τον
Üλλο ιρüπο, αποιυγχÜνονταò Kar ξαναπροσπαθþ-
νιαò, Eivar χαρακτηρτοιτκü üττ ηδη αιτü ττò δεκαε- üττ το περτοδτκü «Time» ιον ανακηρυξε «Ανθρωπο
τßεò ιου 1920 και του 1930 φÜνηκε üττ υπηρχαν Üλ- ιου 20ου αιþνα». ΕΖησε οε μτα ευοχη μεγÜλων πο-
λεò δυο δυνÜμειò, οι ασ8ενεßò δυνÜμειò τηò ραδτε- λτττκþν και κοινωντκþν γεγονüτων Kar ο προοανα-
νÝργεταò και οι ισχυρÝò πυρηντκÝò δυνÜμειò. Αν τολτσμüò ιου πÜνω σ' αυτÜ απÝρρεε απü μια θαΒτÜ
και δεν Þιαν -ουτε βÝθατα εßνατ- λτγüτερο θεμε- αßοθηοη ηΒτκηò και δτκατοουνηò. Ο φιλειρηντομüò
λιþδετò απü ττò αλλεò δυο, προτßμησε να ιτò α- kar η παγκüσμτα καιανüηση Þταν κýρτα τδαντκÜ
γνοησετ. Ο μαθηματτκüò φυσικüò Α.θραÜμ ΤÜουμπ ιου. Μπηκε yr' αυτü kar ο ßδτοò σιο στüχαστρο υπο-
(Abraham Taub), που εργÜοιηκε στο Πρßνστον, Ý- ψιþν, αλλÜ δεν δßστασε να σταΒεß αλληλÝγγυοò ο-
χει πει" üττ η απÜνιηση που Ýδωοε κÜποτε ηιαν ü- που μπορουσε και να υποσιηρßξετ ανθρþπουò, üπωò
ιτ πßστευε πωò στο τÝλοò αυιÝò 8α αποδετκνυονταν ο Ρüμπερτ ΟπενχÜτμερ (Robert Oppenheimer),
διαφορετικÝò πλευρÝò τηò ηλεκτρομαγνηιικηò δυ- üιαν ξÝοπαοε ιο κυνηγ] μαγισσþν.
ναμηò." Σ' Ýνα πro εοωιερτκü επßπεδο, ηταν επηρεασμÝ-
Το μÜτατο ιων ιελευταßων προσπαθετþν ιου δεν νοò απü τον πανθεßσμü ιου ΣτττνüΖα και η φτλοσο-
μεßωσε στο ελÜχτοτο ιην ακττνοΒολßα ιων rιponyou- φßα δταπερνουοε την προσωτττκüτηιÜ του. ΑλλÜ αν
μενων επτσιημοντκþν επττευγμÜτων ιου, αλλÜ κατ kar ÝπατΖε κÜποτο, üχτ πÜνιωò Üμεσο, ρüλο σιιò δη-
ιην παρουοßα ιου στη δτεθνη ΖωÞ. Δεν εßνατ τυχαßο μτουργτκÝò του προοπÜθειεò, ηιαν Ýιοτμοò να αλ-
46
στÞò η πυOαγüρειοò üσο θεωρεß ιην Üποψη ιηò λο-
γικηò απλüιηιαò ωò Ýνα ατιαραßιητο κατ αποτελε-
σμαιτκü εργαλεßο ιηò ερευνÜò ιου»." Ομωò, στην
περßυτωοη τηò κθανιικηò μηχαντκηò φÜνηκε να
παραμÝνετ προσκολλημÝνοò ο'Ýναν ρεαλισμü η,
καλýιερα, σε μταν ανττκετμεντκη πραγματικüτητα
üπωò ιην üριΖε ο ßδτò [π.χ. σιο πολυσυΖητημÝνο
Üρ8ρο που Ýγραψε το 1935 με τουò Μπüρτò Πο-
ντüλσκτ (Boris Podolsky) kar ΝÝτθαν ΡüουΖεν
(Nathan Rosen)l. 'Η μηπωò:
Δτηγεßιατ* ο ΤΖον Αρτστμπαλντ Γουßλερ (John
Archibald Wheeler), πατριαρχτκη μορφη ιηò συγ-
χρονηò φυστκηò, üττ το 1942 παρÝδωοε οτον Αßν-
14. 0 Ρþσοò
οτÜτν την δτδακιορτκη διαιριΒη του νεαροý ιüτε μα-
μοθημοτικüò
θητη ιου Ρßτσαρντ ΦÝτνμαν (Richard Feynman), Αλεξüιττρ
που περιεßχε την προσÝγγιση του στην κθανιτκη Φρßντμαν,
μηχαντκß, που Ýμετνε γνωσιη ωò «Üθροτσμα πÜνω 15. Με τον Ινδü
οιτò ιοιορßεò»» (αθροισμα των συνετσφορþν πÜνω οε συγγροφÝα
üλουò τουò δυναιοýò δρüμουò που μπορεß να ακο- ΡαμπιντρανÜθ
λουθησετ Ýνα οωματßδτο καθþò κινεßιατ αιü Ýνα Ταγκüρ
σημεßο σε Ýνα Üλλο). ΕνθουστασμÝνοò ο Γουßλερ (1861-1941 )
απü ιην εργασßα ιου μειÝπειια δτÜσημου ΦÝτνμαν,
εßπε οτον ΑΙνοτÜτν: «Δεν εßνατ θαυμÜοη; Δεν οε
κÜνετ να πτστÝψετò στην κθανττκη θεωρßα;», Ο
ΑßνοιÜτν δτÜβαοε ιη δταιρτΒη. Η απÜντησÞ ιου η-
ταν: «ΕξακολουOþ να μην πτστεýω üττ ο Θεüò παß-
Ζετ ΖÜρτα... αλλÜ ßσωò Ýχω καιακιÞσετ ιο δτκαßωμα
να κÜνω τα λÜ8η μου».
Eivar αδυνατο να μην εκτιμησετ κανεßò ΒαθτÜ Ý-
ναν Üνθρωπο που, αò το πουμε Ýτστ, δεν δÝλησε να
λÜξει γνωμη αν τα ευρημαιÜ τουò Ýδετχναν κÜιτ τÝ- «παßξετ ΖÜρτα» üχτ μüνο με την επτσιημη ιου Kar ττò
ιοτο. ΧÜραξε, Ýιστ, kar εδþ πορεßα: μαOατνουμε φτ- ουνÝπετÝò ιηò, αλλÜ ουτε με τιò πεποτθησειò και την
λοσοφßα τηò επτστημηò κÜνονταò επτστημη, üχτ ιο τýχη των συνανδρþπων του. Kar που στο Βαδοò, δεν
ανÜποδο. Γραφει ο ßδιοò σττò αυτοθτογραφτκεò του μτιορεß, θα πρÝυετ να δτατηρηοε μταν Ýσχατη αμφτ-
οημετþσετò yra το πωò εμφανßΖετατ ο επτστημοναò Βολßα μÝσα ιου: Μηπωò κÜυου κÜνω λÜθοò;
στο συστημαιτκü ειτστημολüγο: «Αυιüò [ο επισιη-
μοναò] εμφανßΖειαι ωò ρεα,λτστηò üοο ψÜχνετ να ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
περτγρÜψει τον κüσμο ανεξÜρτηια απü ττò ενÝργετ- 1. Η πτο εκλεπτυσμÝνη μελÝιη πÜνω στην επιστημη kar τη
εò τηò αντßληψηò, ωò ιδεα,Ι;στηò üσο SλÝπετ ιτò Ζωη ιου Αλμπερτ ΑßνσιÜτν εßναι αυτÞ του Α. Pais, «Subt]e
Ýννοιεò ι<ar ιτò δεωρßεò σαν ελευθερεò επινοηοετò is the LoÞ..», oxford University PreSS, 1982.
του ανθρþπτνου πνευματοò (που δεν παρÜγονται 2 Mra επßπλÝον δτÜοταση στουò παρÜλληλουò δρüμουò
ΑßνστÜτν-ΠουανκαρÝ περτÝχετατ στο βιΒλßο του Ρ Galison,
λογικÜ απü αυτü που δτνετατ εμπετρτκÜ), ωò θεrr-
«Einstein's C]ocks PoincarÝ's IVIaps: Empires of Time»,
κττηò üοο θεωρεß ιτò Ýννοτεò ι<ar ττò θεωρßεò δτ- νν. Norton, 2003.
κατολογημÝνεò μüνο στο Βαθμü που παρÝχουν μτα 3 ΜÝχρ1 σημερα η συμμειρßα Lorentz Ýχετ ανιÝξει üλουò
λογτκη αναπαρÜοιαση ιων σχÝσεων ανÜμεσα σιτò ιουò πετραματτκουò ελÝγχουò kar αποτελεß μταν ακλüνητη
εμπετρßεò των ατσΒησεωγ ακüμη ι<ar ωò πλατωνι- ουμμειρτα των φυστκþν δεωριþν μαò, )
Η ΚΖιυρΟΝοΜΙτ Τογ
48
φοριτσμÝνο (μ-) και το 0ειτκÜ φορττσμÝνο Σýμπαν Μτνκüιραιτ: με τη χρηοη ενüò
ανττσωματßδτü του (μ+). Δüγω του ηλεκιρτκου φορτßου τειραδιÜσταιου χωροχροντκου συνcχουò, μπορεß να
του υπüκεττατ σιιò ηλεκιρομαγντιιικÝò δημηυργηθεß μια Üλλη σαφþò καθορτσμÝνη
αλληλεmδραοειò. γεωμετρßα, το Συμπαν Μτνκüφσκτ (απü τον ΧÝρμαν
Αχττνοβολßα: η ενÝργετα που εκπÝμπετατ οτο γυρω Μτνκüφσκι). Στο Συμπαν αυιü η xpovιkn
χþρο απü Ýνα δτÜπυρο οþμα, üπωò Ýνα Üοτρο. ουνιειαγμÝνη ενοò ουοτηματοò συνιεταγμÝνων
Συνηθωò η ενÝργετα που παρÜγειαι σια ασιÝρτα εξαριÜτατ τüοο απü τη xpovιkn üσο και απü ιη
δταδßδετατ απü το εσωτερτκü τουò στην επτφÜνετα με χωρτκη ουντεταγμÝνη ενüò Üλλου, σχειτκÜ
τρειò μιιχαντσμοýò: α) με μειαφορÜ μÜΖαò, β) με κινοýμενου, συσιημαιοò, παρουστÜΖονταò Ýτσι την
οχτινοβολßα και γ) με αγωγß. ουσιþδη μειαθολη που Þταν απαραßτητη για ιην
Θαορßη Σχετικümταò: σýνολο θεωρτþν που ΕιδικÞ Θεωρßα τηò Σχòτικüτηταò.
υροιÜθηκαν απü τον Αλμπερτ ΑΙνστÜw ιο 1905 Kar Σýμπαν Ρßμαν: 0αοßΖεται σιη μη Ευκλεßδεια
τα ακüλουθα Ýτη μÝχρτ ιο 1θ16 kar αποτελοýν ιο Γεωμετρßα του ΜπÝρνχαρντ Ρßμαν τηò θετικÞò
γεντκü πλαßστο μÝσα στο οποßο τοποOετοýντατ οι καμπυλüιηιαò (ε>0). Στην ουοßα. ενþ οι
φυστκοß νüμοτ. Δτακρßνονται σιην ΕτδχÞ γεωδατστακÝò γραμμÝò ενüò ουνεχοýò του Μτνκüφσκι
Σχειικüτηια και σιη ΓεντκÞ Σχεττκüτητα, θεωρßεò -χωρßò επιιαχýνσετò ιου σημετου μÜΖαò- εßναι
που επÝιρεψαν τη δτατýπωση τηò ισοδυναμßαò μÜΖαò ευθòßεò γραμμÝò. or γεωδατσιακÝò γραμμÝò ενüò
kar ενÝργεταò 1ε = mc). Σýμπαντοò τηò Γòνικηò Σχειικüιηιαò η ενüò
Εýυm hεττκümτα: η θεωρßα που αναφÝρεται στην Συμπαντοò Ρßμαν. που περτÝχετ τοπτκÝò
τοοδυναμßα, üσον αφορÜ τουò φυστκοýò νüμουò, üλων ουγκεντρþσετò μÜΖαò, εßνατ κυρτÝò και ια πεδßα
των συστημÜτων αναφορÜò με ομοιüμορφη μετÜOεση, θαρυτηταò μπορουν να ερμηνευθοýν ωò εκδηλþσετò
δηλαδÞ των συστημÜιων που κινοýντατ με ομαλη τηò χωροχροντκηò καμπυλüτηταò.
οχεττκÞ κßνηση. ΟυστασττκÜ μαò δßνετ μτα Ýκθεση- Χþροι Ρßμαν: το 1Β54 ο ΜπÝρνχαρντ Ρßμαν
μετÜθεση των νüμων τηò Μηχαντκηò γενχüτερη ατιü γενßκευσε ττò Ýννοτεò τηò καμπυ,Ιüτη ταò των
εκεßνη του Νευτωνα, που εßνατ ουμφωνη με ιουò επιφανειþν (ε) οε χþρουò με οποταδßιιοιε διÜσταση.
νüμουò του ΙΙλεκιρομαγνηττομοý του Μαξγουελ. ΛÝγονταò καμπυλüτηη ενüò χþρου, οποτασδÞποτε
Θεμελτþδηò σταθεþρηση τηò Μηχαντκßò. διÜστασηò, εwοοýμε Ýναν παρÜγοντα ο οποßοò
Iburþ Dιειτκümτα εßνατ η γενßκευοη ιηò αρχηò χαρακιηρßΖετ το εßδοò τηò γεωμειρßαò που περτγρÜφετ
τηò Ετδικßò Σχεττκüτηταò. Συνεπþò εßνατ η θεωρßα ιιò τδτüτητÝò του.
που αναφÝρετατ στην τσοδυναμßα üλων των Ετστ, or χþροτ του Ρßμαν μεταθλητßò καμπυλüιηταò
συστημÜτων αναφορÜò kar Ýτστ περτλαμΒÜνετ kar ιτò περτÝχουν ωò ετδτκη περßπτωση:
περιπιþσετò επτταχυνüμενων συσιημÜιων. Αποτελεß α) τουò Ευκλεßδειουò χþρουò με οποταδηποιε
τη σýνθεοη Μηχαντκüò kar Βαρυτηταò. διÜοταση, αλλÜ μηδεντκηò καμπυλüτηταò (ε=0),
Χρüνοò: η ιÝιαρτη δτÜσταση, που χρηστμοποιεß στη Συμπαν επßιεδο,
Σχειικüτητα ο Αλμπερτ ΑßνοιÜτν. Β) ιουò υπερΒολικοýò χþρουò του ΛομπατοÝφοκτ με
Χιοlηχlýνοò: Ýwοτα τηò Φυστκßò που αναγνωρßΖετ σταθερη αρνητχη καμπυλüτητα (ε<0), Σýμπαν
ιην ενüτητα χþρου kar χρüνου. ΧρηστμοποτηOηκε υιερθολτκü, κατ
απü τον Αλμπερτ ΑßνσιÜιν ωò προýπüOεση για ττò γ) τουò ελλετπτικουò χþρουò με οιαθερη δεττκß
Θεωρßεò τηò Σχειτκüιηιαò. καμπυλüτητα (ε>0), Σýμπαν οφατρτκü. Ο Ρßμαν
Ειχλεßδετοò χþροò: ο φυστκüò χþροò που αποιελεß πθρτÝγραψε αυτοýò τουò χþρουò, πρÜγμα που
Ýνα φτσδτÜσιατο ουνεχÝò, μτα δτÜταξη üλων των οδηγησε τουò ερευνητÝò στο να δßνουν συχνÜ την
διτναιþν θÝοεων των σημεßωγ στο ουοßο μπορουν να ονομαοßα Γεωμετρßα του Ρßμαν στη Στοτχετþδη
εφαρμοστουν or αρχÝò ιηò Ευκλεßδειαò Γεωμετρßαò. ΕλλειυτικÞ Γεωμετρßα.
Σε μτα τÝιοτα χωρτκη πολλαπλüτητα προσαρμüΖοντατ Η Γεντκη Θεωρßα τηò Σχεττκüιηιαò εδρÜΖετατ οιουò
φυστολογχÜ or καρτεστανθò συντεταγμθνθò (χ, ψ, Ζ) χþρουò του Ρßμαν με μεταθληιß καμπυλüτηια.
kar or ευθεßεò γιαιιιιÝò. Χþροò και χρüνοò εßνατ Μαýρη τρýπα oqývro σþμα που δημτουργεß Ýνα
ανεξÜρτηιεò μειαξυ ιουò ον ιüτηιεò. εξατρεττκÜ τσχυρü πεδßο Βαρυτηταò, απü ιο οποßο δεν
Νευυßνετο Σýμπαν: μελειÜτατ με την Ευκλεßδετα εßναι δυναιüν να δταφυγει ιßιοιε. ουιε καν ιο φωò.
Γεωμετρßα. Σ' αυτü, τα ομοτüμορφα κτνοýμενα Συμφωνα με τη θεωρßα, μια μαýρη τρýπα μπορεß να
ουοτηματα χωρτκþν συντεταγμÝνων, που συνδÝονται προκýψετ μετÜ το «θÜνατο» ενüò υπερμαΖτκου
με ομοιüμορφα χροντκÜ «συνεχη», αντιπροοωπευουν αστÝρα. Μαυρεò φυπεò καταλßγουν τα Üσιρα εκεßνα,
μη επτταχυνüμενεò τνßσετò, που αποτελοýν την που μετÜ την τελτκÞ Ýκρηξη και την εκτüξευοη
εrδrkn κατηγορßα των λεγüμενων αδρανειακþν μεγÜληò ποοüτηιαò υληò σιο μεσοαστρτκü χþρο. η
συστημιßτωναναφορÜò. Το Σýμπαν που σιηρßΖειατ σ' μÜΖα που απομÝνει εßνατ μεγαλýτερη απü 3,2
αυτÞ τη σýμβαση καλεßτατ Νευτþνετο, ηλιακÝò μÜΖεò. r
49
BooRιvIs υ., Ýκδ., εκδ. Αßθρα, Αθηνα 2003. Ηοιτου ò._ΕικαινR γ.,
«Ε=ιπΘ), μετÜφραση Α. ΑλαβÜνου, Χουιρο» ι., A]bert Einstein. HistoricaL and
εκδ. ΝÝα Συνορα-ΛτΒÜνηò, Αθηνα Α. Αßνσταιν, Αθηνα 1955. Cultural Perspctives, Dover,
2003. ΒεRι.τsτεπν,τ., ΝÝα Υüρκη 19Β2.
ΕπιλογÞ εικονογροφικοý
υλικοý-τεκμηρßωση:
ΑΡτ. ψΑΡOΜΗΛιΓΚOΣ