ერთობლივი მოთხოვნა

და ერთობლივი
მიწოდება
ლექცია 11, თავი 33
 ერთობლივი
მოთხოვნისა და
ერთობლივი
მიწოდების მოდელი
• ეს მოკლევადიანი პერიოდის მოდელი
ძირითადად ორ ცვლადს ემყარება 1.
ეკონომიკაში საქონლისა და მომსახურების
წარმოების მოცულობა- ანუ რეალური მშპ
• 2 ცვლადია ფასების საერთო დონე- სფი ან
მშპ დეფლატორი
• ამ ორ ცვლადს შორის ურთიერთ მიმართების
აღნიშვნით ხაზს ვუსვამთ კლასიკური
დიქოტომიის გაუქმებას
• მთლიან ეკონომიკაში რყევების
გასაანალიზებლად გამოვიყენებთ
ერთობლივი მოთხოვნისა და მიწოდების
მოდელს
 ერთობლივი მოთხოვნისა და
ერთობლივი მიწოდების მოდელი
ერთობლივი მოთხოვნისა და ერთობლივი მიწოდების
ფასების მოდელი წარმოდგენილია ნახაზზე
დონე
ერთობლივი
მიწოდება ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი წარმოადგენს
საქონლისა და მომსახურების იმ რაოდენობას,
რომლის შესყიდვაც სურთ საოჯახო მეურნეობებს,
ფირმებსა თუ მთავრობებს ფასების თითოეულ
დონეზე

ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი კლებადია, რაც

ნიშნავს, რომ სხვა თანაბარ პირობებში, ფასების
ერთობლივი საერთო დონის შემცირება, იწვევს საქონელსა და
მომსახურებაზე მოთხოვნის რაოდენობის ზრდას
მოთხოვნა
წარმოების წონასწოული წარმოების
მოცულობა მოცულობა ერთობლივი მიწოდების მრუდი წარმოადგენს
საქონლის და მომსახურების იმ რაოდენობას
რომლის წარმოებასაც და გაყიდვასაც ფირმები
არჩევენ ფასების თითოეულ დონეზე
 რატომაა ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდი კლებადი?

• ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად, გავიხსენოთ მშპ-ს

იგივეობა
Y =C + I + G + NX
• მშპ-ს ამ ოთხი კომპონენტიდან თითოეული
საქონელსა და მომსახურებაზე ერთობლივ
მოთხოვნას მიეკუთვნება
• სახელმწიფო შესყიდვები მუდმივ სიდიდედ
განიხილება, რადგან მას სამთავრობო პოლიტიკა
განსაზღვრავს
• დანარჩენი სამი კომპონენტო დამოკიდებულია
ეკონომიკური პირობებზე
 რატომაა ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი კლებადი?
მაგალითი 1

• ფასების დონე და მოხმარება: წარმოიდგინეთ

ფული, რომელიც თქვენს მფლობელობაშია, მისი
ნომინალური ღირებულება მუდმივია, ანუ ერთი
ლარი ერთი ლარია დროის სხვადასხვა მონაკვეთში.
განსხვავდება ამ ერთი ლარის მსყიდველობით
უნარიანობა.
• ანუ როდესაც ფასების საერთო დონე ეცემა, ლარის
ღირებულება იზრდება, რადგან მისი მეშვეობით მეტი
საქონლისა და მომსახურების ყიდვა შეიძლება
• ეს მაგალითი გვიჩვენებს პირველ მიზეზს იმისა თუ
რატომაა ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი კლებადი This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY

• ფასების დონის შემცირების გამო, მომხმარებლები

თავს უფრო შეძლებულად გრძნობენ, რაც თავის
უფრო მეტის დახარჯვისკენ უბიძგებს
 რატომაა ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდი კლებადი?
მაგალითი 2
• რაც უფრო დაბალია ფასების დონე, მით ნაკლები
ფული სჭირდება ოჯახს, იმ საქონლისა და
მომსახურების შესაძენად, რომლის შეძენაც მას სურს.
• როცა ფასები მცირდება ოჯახი ზედმეტი ფუის
შემცირებას მისი გასესხებით ცდილობს. ამით
სარგებლის განაკვეთის მცირდება, რადგან ბაზარზე,
სასესხო კაპიტალის მიწოდება იზრდება
• მეორეს მხრივ, დაბალი სარგებლის განაკვეთი ხელს
უწყობს სესხი აღებას
• ამ სესხს ფირმები ახალ ქარხნებში და მანქანებში
ფულის დასაბანდებლად იყენებენ, საოჯახო
მეურნეობები, კი ამით ისეთი პროდუქტის შესყიდვის
საშულება ეძლევათ, როგორიცაა მანქანა და ა.შ.
• ეს მოთხოვნის მრუდის კლებადობის მეორე
გამომწვევი მიზეზია
This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-NC
 რატომაა ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდი კლებადი?
მაგალითი 3
• მშობლიურ ქვეყანაში ფასების დონის შემცირებით გამოწვეული
სარგებლის განაკვეთი კლება, მშობლიურ ინვესტორებს უბიძგებს
ფული უცხოეთში დააბანდონ
• უცხოური ვალუტის ბაზარზე იზრდება მშობლიური ვალუტის (მაგ.
ლარის) მიწოდება. ვალუტის ბაზარზე ახლა უფრო მეტი ლარია,
ვიდრე ადრე იყო, რაც ლარის გაუფასურებას იწვევს. გაუფასურებული
ლარის გამო, იმპორტული საქონლის ფასი იზრდება
• უცხოელების გადმოსახედიდან კი ქართული საქონელი იაფდება,
რადგან ლარი გაუფასურდა და უცხოური ვალუტით ახლა უკვე მეტი
ლარის ყიდვა და შესაბამისად მეტი ქართული პროდუქციის შეძენაა This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA-NC

შესაძლებელი
• ანუ ექსპორტი იზრდება, იმპორტი კი მცირდება
• ამდენად, შემცირებული ფასების დონე, წმინდა ექსპორტის გაზრდის
წყაროდან ხსნის მოთხოვნის მრუდის დაღმავლობას
 რატომ შეიძლება
გადაადგილდეს ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდი?
მოხმარების ცვლილება
• პირველი მიზეზი შეიძლება იყოს მოხმარების
ცვლილებით გამოწვეული გადაადგილება,
ვთქვათ ქართველებმა მეტი ფულის დაზოგვა
დაიწყეს საპენსიო ასაკისათვის. მეტი მოხმარება
ნიშნავს ნაკლებ დანახარჯებს მოხმარებაზე
• ან წარმოიდგინეთ, რომ აქციათა ბაზრის ბუმის
გამო, ადამიანები უფრო მდიდრად გრძნობენ
თავს და მეტს ხარჯავენ, რაც გამოიწვევს
ერთობლივი მოთხოვნის მრუდის
გადაადგილებას
• ნებისმიერი მოვლენა, რომელიც ამა თუ იმ
მიზეზის გამო ადამიანების მოხმარების
ცვლილებას იწვევს გადაადგილებს ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდს
რატომ შეიძლება გადაადგილდეს
ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი?
ინვესტიციების ცვლილება
• მაგალითად ინვესტირებაზე საგადასახადო პოლიტიკის ცვლილება
( მაგალითად როგორც ადრე განვიხილეთ პოლიტიკა 2) იწვევს მეტი
ინვესტიციის სტიმულს
• ეს სტიმული თავის მხრივ ზრდის მოთხოვნას საინვესტიციო
პროდუქტებზე და გადაადგილებს ერთობლივი მოთხოვნის მრუდს
მარჯვნივ

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-NC

რატომ შეიძლება გადაადგილდეს
ერთობლივი მოთხოვნის მრუდი?
სახელმწიფო შესყიდვები

• მაგალითად თუ მთავრობა
ახალი გზების მშენებლობას
გადაწყვეტს, ეს ნებისმიერ
ფასად ზრდის მოთხოვნას
საქონელსა და
მომსახურებაზე
• ეს კი ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდს
გადაადგილებს მარჯვნივ
 რატომ შეიძლება
გადაადგილდეს ერთობლივი
მოთხოვნის მრუდი? წმინდა
ექსპორტის ცვლილება

• მაგალითად, როდესაც
ჩვენს მეზობელ ქვეყნებში
რეცესიაა ისინი ნაკლებ
საქონელსა და
მომსახურებას ყიდულობენ
ჩვენგან
• შესაბამისად, წმინდა
ექსპორტი მცირდება, რაც
ერთობლივი მოთხოვნის
მრუდის გადაადგილებას
იწვევს

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA-NC

ერთობლივი მიწოდების
მრუდი

• პირველი რაც უნდა გაიაზროთ ამ

მოდელთან მუშაობისას ისაა რომ ამ
მოდელში ყურადღება ექცევა მოკლევადიან
და გრძელვადიან პერიოდებს
• გრძელვადიან პერიოდში მიწოდების მრუდი
არის ვერტიკალური
• ხოლო მოკლევადიან პერიოდში მიწოდების
მრუდი არის აღმავალი

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-SA-NC

 რატომაა გრძელვადიანი მიწოდების
მრუდი ვერტიკალური?
• როგორც აღვნიშნეთ გრძელვადიან პერიოდში პროდუქციის მიწოდების
რაოდენობა დამოკიდებული არ არის ფულის მიწოდებაზე
• გრძელვადიან პერიოდში ერთობლივი მიწოდება განისაზღვრება
ქვეყანაში არსებული რესურსების, შრომის, კაპიტალის, ტექნოლოგიის
რაოდენობასა და ხარისხზე
• ანუ კლასიკური ეკონომიკური თეორია, როგორც აღვნიშნეთ გრძელვადიან
მდგომარეობას უკეთ აღწერს და მიწოდების მრუდის ვერტიკალური
წარმოდგენაც ამას ემსახურება
• გრძელვადიანი წარმოების დონეს ზოგჯერ პოტენციურ წარმოებას ან
წარმოების ბუნებრივ დონეს უწოდებენ
• გრძელვადიანი მიწოდების მრუდის გადაადგილება შეიძლება გამოიწვიოს
შრომის, კაპიტალის, ბუნებრივი რესურსებისა და ტექნოლოგიურმა
ცვლილებებმა
 შრომის ცვლილებებით
გამოწვეული გადაადგილება
• ვთქვათ, რომელიმე ქვეყანაში
იმიგრანტთა ძალიან გაზრდილი
რაოდენობა
• ეს ცვლილება გამოიწვევს ქვეყანაში
სამუშაო ძალის მატებას, რაც ასევე
დაასტიმულირებს საქონლისა და
მომსახურების მიწოდებასაც
• შედეგად, გრძელვადიანი მიწოდების
მრუდი გადაიწევს მარჯვნივ, ზრდის
მიმართულებით
This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY-NC-ND
კაპიტალის ცვლილებით გამოწვეული
გადაადგილებები
• ეკონომიკაში არსებული კაპიტალის ზრდა
მწარმოებლურობას ზრდის, რაც თავის მხრივ
საქონლისა და მომსახურების რაოდენობას
ზრდის
• შედეგად გრძელვადიანი ერთობლივი
მიწოდების მრუდი მარჯვნივ გადაადგილდება
ბუნებრივი რესურსების
და ტექნოლოგიური
ცვლილებით
გამოწვეული
გადაადგილებები

• ბუნებრივი რესურსების
მაგალითებია მიწა, მინერალები,
წყალი, ნავთობი
• ახალი საბადოს აღმოჩენით
გრძელვადიანი ერთობლივი
მიწოდების მრუდი მარჯვნივ
გადაადგილდება
• ასევე ტექნოლოგიის განვითარება
წარმოების პროცესის
განვითარებას უწყობს ხელს და
ამაღლებს მწარმოებლურობას

This Photo by Unknown Author is licensed under CC BY

 ერთობლივი მოთხოვნისა და მიწოდების გამოყენება
გრძელვადიანი პერიოდის ეკონომიკური ზრდისა და ინფლაციის
ასახვისათვის
ერთობლივი
მიწოდება • აღვწეროთ გრძელვადიანი პერიოდის
ფასების
დონე ეკონომიკური ტენდენციები
• ჩვენს ნახაზზე ასახულია ერთობლივი
P2 მოთხოვნის მრუდის გადაადგილება
• ძირითადი მიზეზი მოთხოვნის მრუდის
P1 გადაადგილებისა მონეტარული
პოლიტიკაა
AD2 ერთობლივი
• მონეტარული პოლიტიკა გულისხმობს
მოთხოვნა
ფულის მიწოდების ზრდას
AD1 ერთობლივი • ფულის მიწოდების ზრდა გრძელვადიან
მოთხოვნა პერიოდში ინფლაციას იწვევს, რადგან
წარმოების
წარმოების
მოცულობა
გრძელვადიან პერიოდში ფულის
წონასწორული
მოცულობა
მიწოდებას რეალური გამოშვების (მშპ)
შეცვლა არ შეუძლია
 ერთობლივი მოთხოვნისა და მიწოდების გამოყენება
გრძელვადიანი პერიოდის ეკონომიკური ზრდისა და ინფლაციის
ასახვისათვის

ფასების
AS1 AS2 • აღვწეროთ გრძელვადიანი პერიოდის
დონე ეკონომიკური ტენდენციები
• ჩვენს ნახაზზე ასახულია ერთობლივი
P2 მოთხოვნის მრუდის გადაადგილება და
P1 ტექნოლოგიური პროგრესით
P1 გამოწვეული ერთობლივი მიწოდების
გაზრდაც
AD2 ერთობლივი
• როგორც ვხედავთ, მხოლოდ
მოთხოვნა
მოთხოვნის გაზრდამ წინა სლაიდზე
AD1 ერთობლივი ფასების საერთო დონის მკვეთრი ზრდა
მოთხოვნა გამოიწვია ( P1-დან P2-მდე)
წარმოების წარმოების • ხოლო, როდესაც სახეზე გვაქვს
წონასწორული მოცულობა
მოცულობა
ერთობლივი მიწოდების ზრდაც,
ფასების საერთო დონე ასე მკვეთრად
აღარ იზრდება (P3)
რატომაა ერთობლივი მიწოდების მრუდი
ზრდადი მოკლევადიან პერიოდში
• მთავარი განსხვავება მოკლევადიანი და გრძელვადიანი
პერიოდის მრუდებს შორის, ისაა რომ მოკლევადიანი
მიწოდების მრუდი აღმავალია, ხოლო გრძელვადიანი
მიწოდების მრუდი ვერტიკალური
• გრძელვადიან ერთობლივ მიწოდებაზე ფასების დონე
გავლენას არ ახდენს, ამის საპირისპიროდ ფასების დონის
შეცვლა გავლენას ახდენს მიწოდებაზე მოკლევადიან
პერიოდში
• ფასების საერთო დონის მატება იწვევს საქონლისა და
მომსახურების მიწოდების ზრდას მოკლევადიან პერიოდში
მოკლევადიანი მიწოდების მრუდის ზრდადობის ახსნის
სამი თეორია;
თეორია 1
• ამ სამი თეორიის მიხედვით, მიწოდება გრძელვადიანი და
ბუნებრივი დონიდან მაშინ გადაიხრება, როდესაც
ეკონომიკაში ფასების რეალური დონე ფასების
მოსალოდნელი დონიდან განსხვავდება
• ანუ, როდესაც ფასების დონე იმაზე მეტია, ვიდრე
ადამიანები მოელოდნენ, წარმოებული საქონლისა და
მომსახურების რაოდენობაც სცდება თავის ბუნებრივ დონეს
სავარჯიშო 1
სავარჯიშო
2
სავარჯიშო
3
 სადისკუსიო თემა
• ქვეყანას ახალი სკოლებისა და უნივერსიტეტების
ასაშენებლად ესაჭიროება 3,2 მილიონი ლარის ინვესტიცია.
• თქვენ უნდა გადაწყვიტოთ რა სჯობს ამ ინვესტიციის
განსახორციელებლად
• 1. გადასახადების გაზრდა და ამ გზით დაფინანსება
ინვესტიციის
• 2. თუ სამთავრობო ხარჯების შემცირება: ნაკლები ხარჯების
გაღება ჯარის დასაფინანსებლად და ჯანმრთელობის
მხარდაჭერის პროექტებში ნაკლები ფულის ჩადება